Tài liệu Skkn một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một

Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một I. Phần mở đầu: 1. Lý do chọn đề tài Như chúng ta đã biết “Mẫu giáo tốt, mở đầu cho nền giáo dục tốt”. Hiện nay, giáo dục mầm non đã được toàn xã hội quan tâm, đồng thời Giáo dục mầm non cũng là nhiệm vụ đầu tiên của hệ thống giáo dục quốc dân. Chính vì vậy mà người giáo viên mầm non được xem là người thợ đầu tiên đặt “viên gạch” xây móng cho việc đào tạo nhân cách cũng như tri thức cho trẻ - cho những con người mới, và khi đã có một nền móng vững chắc tại trường mầm non thì không dừng lại ở đó mà trẻ 5 tuổi sẽ phải chuẩn bị để bước tiếp vào một môi trường hoàn toàn mới lạ đó là môi trường của trường tiểu học, việc đến trường tiểu học được coi là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời của trẻ, là một bước chuyển biến mang tính nhảy vọt. Chính vì thế mà bản thân trẻ có sự biến đổi vô cùng to lớn. Ở trường mầm non trẻ được sống trong môi trường có sự giáo dục, chăm sóc và nuôi dưỡng của các cô giáo người mà luôn được coi là người mẹ thứ hai của trẻ, nhưng khi bước vào lớp 1 trẻ phải tiếp xúc với một môi trường mới lạ, với những hoạt động mới, một vị trí xã hội mới và với những mối quan hệ mới của một người học sinh thực thụ trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được, chính vì vậy nhiệm vụ của người giáo viên mầm non không chỉ giúp trẻ chiếm lĩnh được những kiến thức, những kỹ năng ở trường mầm non mà còn cần phải tạo cho trẻ có một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp một để trẻ có thể mạnh dạn, tự tin tiếp cận môi trường của trường tiểu học một cách nhanh nhất nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức ở trường tiểu học một cách tốt nhất. Ở trường mầm non trẻ được học theo phương châm “Học mà chơi, chơi mà học”, vui chơi là hoạt động chủ đạo, còn với trường tiểu học thì hoạt động học, tiếp thu và chiếm lĩnh những kiến thức là hoạt động đòi hỏi sự nghiêm túc lúc này trẻ trở thành một người học sinh thực thụ, trẻ phải thực hiện nhiệm vụ của người học sinh... Vì vậy mà trong giai đoạn này trẻ rất dễ rơi vào tình trạng lo sợ, hoang mang và có sự dao động mạnh về mặt tâm lý, với trẻ người kinh Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 1 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một vấn đề trên đã là một khó khăn vậy đối với trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số thì vấn đề này lại càng khó khăn hơn nhiều. Chính vì thế mà việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ mẫu giáo lớn nói chung và trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số nói riêng vào lớp một là một nhiệm vụ vô cùng quan trọng và hết sức cần thiết. Từ những lý do đã nêu trên bản thân tôi với nhiều năm kinh nghiệm trực tiếp chủ nhiệm lớp mẫu giáo lớn nắm được một số đặc điểm tâm sinh lý của trẻ cũng như tâm lý của các bậc phụ huynh, tôi thấy việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ mẫu giáo lớn và đặc biệt là trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một là điều hết sức cần thiết và quan trọng. Chính từ những thực tế trên tôi quyết định chọn đề tài “Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một” 2. Mục tiêu nhiệm vụ của đề tài * Mục tiêu - Giúp trẻ đồng bào dân tộc thiểu số mạnh dạn, tự tin, có một tâm thế tốt nhất để sẵn sàng bước vào lớp một và trở thành một người học sinh tiể học thực thụ. * Nhiệm vụ - Người giáo viên không ngừng học hỏi kinh nghiệm của đồng nghiệp, tìm tòi, sáng tạo, nghiên cứu những tài liệu liên quan để thực hiện tốt quá trình lên lớp một cách có hiệu quả. 3. Đối tượng nghiên cứu. Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một. 4. Giới hạn của đề tài - Lớp lá 1 -Trường Mầm Non Hoa Sen - Xã Ea Bông - Huyện Krông Ana - Đăk Lăk.(Năm học 2016 – 2017) Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 2 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một 5. Phương pháp nghiên cứu a) Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận - Phương pháp phân tích tổng hợp tài liệu - Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập b) Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Dựa vào tình hình thực tế của trường tôi sử dụng một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một. - Phương pháp điều tra - Phương pháp trực quan, đàm thoại, thực hành. (Sử dụng lời nói kết hợp với hình ảnh, vật thật…). - Phương pháp dùng lời kết hợp với trò chơi. - Phương pháp thực hành (trẻ và cô cùng thực hiện mọi lúc mọi nơi). - Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động, kiểm tra đánh giá các hoạt động của trẻ…. - Phương pháp khảo nghiệm, thử nghiệm c) Phương pháp thống kê toán học - Dựa vào những kiến thức để tiến hành phân tích, xử lý các số liệu thu được qua quan sát, thực nghiệm. Nội dung Tổng số Kết quả Có khả năng ngồi yên và lắng nghe. 15/25 60% Biết nói một câu đầy đủ 17/25 68% Nắm được kiến thức tương đối ở trường MN 21/25 84% Hiểu và giới hạn các hành vi. 19/25 76% Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 3 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một II. Phần nội dung 1. Cơ sở lí luận - Thực hiện đề tài này dựa trên các tài liệu + Tài liệu về công tác tuyên truyền đối với người đồng bào dân tộc thiểu số… + Tâm lí học trẻ em lứa tuổi mầm non + Tài liệu tăng cường tiếng việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số - Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số tâm lý rụt rè, nhút nhát, hay sợ hãi, ngại giao tiếp với người lạ, đa số các em luôn theo bố mẹ hoạt động lao động hơn là cho hoạt động học tập, chưa có tâm lý sẵn sàng cho một môi trường học tập mới. - Như chúng ta đã biết ngôn ngữ là một trong những yếu tố quan trọng trong quá trình hình thành và phát triển loài người, ngôn ngữ tham gia vào mọi hoạt động của con người và cũng là thành tố quan trọng nhất về nội dung và cấu trúc của tâm lý người. - Phần lớn trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số trẻ thiếu những kỹ năng giao tiếp xã hội, quen với lối sống tự do, trẻ chưa quen với việc thực hiện nhiệm vụ một cách độc lập, khả năng tập trung, chấp hành những quy định chung và theo sự chỉ dẫn của người lớn còn nhiều hạn chế, hầu hết các em chưa được gia đình xây dựng và hình thành thói quen tự giác học tập. - Khả năng nghe, nói và hiểu tiếng việt của trẻ còn hạn chế, vốn từ Tiếng Việt của trẻ ít, trẻ chuẩn bị vào lớp một mà nhiều em chưa nghe và hiểu được tiếng Việt dẫn đến việc trẻ gặp khó khăn trong giao tiếp, trong học tập khi tiếp thu lời giảng của cô…đây cũng là một yếu tố dẫn đến trẻ thiếu tự tin khi chuẩn bị bước vào lớp một. 2. Thực trạng vấn đề nghiên cứu - Nhằm nâng cao chất lượng giáo dục dạy và học tôi thiết nghĩ cả cô và Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 4 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một trò cần phải cố gắng trong quá trình thực hiện chương trình giáo dục mầm non đặc biệt đối với trẻ 5 tuổi phải chuẩn bị kỹ hơn về mọi mặt để trẻ có thể bước tiếp vào một môi trường hoàn toàn mới lạ đó là môi trường của trường tiểu học, việc đến trường tiểu học được coi là một bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời của trẻ, là một bước chuyển biến mang tính nhảy vọt, chính vì thế mà trong trẻ có sự biến đổi vô cùng to lớn. Ở trường mầm non trẻ được sống trong môi trường có sự giáo dục, chăm sóc và nuôi dưỡng của các cô giáo người mà luôn được coi là người mẹ thứ hai của trẻ, nhưng khi bước vào lớp một trẻ phải tiếp xúc với một môi trường mới lạ, với những hoạt động mới, một vị trí xã hội mới và với những mối quan hệ mới của một người học sinh thực thụ. Trẻ sẽ khó tiếp cận và thích nghi ngay được, chính vì vậy nhiệm vụ của người giáo viên mầm non không chỉ giúp trẻ chiếm lĩnh được những kiến thức, những kỹ năng ở trường mầm non mà còn cần phải tạo cho trẻ có một tâm thế vững vàng, sẵn sàng bước vào lớp một để trẻ có thể mạnh dạn, tự tin tiếp cận môi trường của trường tiểu học một cách nhanh nhất nhằm giúp trẻ tiếp thu kiến thức ở trường tiểu học một cách tốt nhất, và đặc biệt hơn là việc chuẩn bị tâm thế cho các cháu dân tộc thiểu số vào lớp một là vấn đề cần được thực hiện, bước đầu thực hiện nội dung này tôi đã gặp những thuận lợi và không ít khó khăn. 3. Nội dung và hình thức của giải pháp a. Mục tiêu của giải pháp - Trước tình hình thực tế ở trường, tôi nghĩ việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ dân tộc thiểu số vào lớp một là một việc hết sức quan trọng cần thiết và cấp bách. Khi mới nghĩ đến điều này thì tưởng chừng như đơn giản nhưng trên thực tế lại không đơn giản, tôi đã tự hỏi phải làm thế nào để có thể giải quyết vấn đề một cách hiệu quả và với 1 số kinh nghiệm nhỏ tôi đã mạnh dạn áp dụng cho trẻ ở trường tôi với mục đích giúp trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số có một tâm thế vững vàng để sẵn sàng bước vào lớp một một cách mạnh dạn và tự tin. b. Nội dung và cách thức thực hiện giải pháp Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 5 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một Biện pháp 1. Tuyên truyền huy động trẻ đi học chuyên cần. - Để thực hiện cũng như giải quyết vấn đề trên, trước hết chúng ta cần phải làm tốt công tác tuyên truyền và huy động trẻ đến trường. - Tuyên truyền với các bậc phụ huynh về tầm quan trọng của việc cho các cháu đến lớp mầm non đúng độ tuổi. - Là một giáo viên đứng lớp điều trước hết chúng ta cần phải tạo sự gần gũi với trẻ, tìm hiểu về hoàn cảnh gia đình của từng trẻ, thường xuyên gặp gỡ nói chuyện và trao đổi với phụ huynh của trẻ, cho họ biết việc đưa con mình đến lớp mẫu giáo là một vấn đề quan trọng, nó giúp ích cho trẻ rất nhiều, cháu đến trường sẽ được học chương trình mầm non, các cháu được tham gia tất cả các hoạt động ở trường như múa, hát, được làm quen với các bài thơ, các chữ số, chữ cái, được nghe kể chuyện, tập vẽ, tập tô… qua các hoạt động đó sẽ giúp hình thành ở các cháu các kỹ năng cần thiết, đồng thời qua đó giúp hình thành nhân cách của các cháu một cách tốt nhất, và nhờ đó cũng giúp cho các cháu mạnh dạn hơn, tự tin hơn, giao tiếp tốt hơn, các cháu không còn bỡ ngỡ khi bước vào lớp một… Bên cạnh việc tuyên truyền với phụ huynh giáo viên cần tạo sự gần gũi thương yêu trẻ, luôn tìm tòi học hỏi những kinh nghiệm, cũng như “nghệ thuật” lên lớp làm cho trẻ hứng thú hơn mỗi khi đến trường, để trẻ cảm nhận được “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui” - Luôn tìm tòi, nghiên cứu và tổ chức những hoạt động vui chơi hấp dẫn, sưu tầm và làm đồ dùng, đồ chơi đa dạng, phong phú phục vụ cho các hoạt động của trẻ nhằm thu hút trẻ đến lớp. - Kết hợp với phụ huynh ở nhà có thể trò chuyện với trẻ bằng tiếng phổ thông, cho trẻ tiếp cận với thông tin đại chúng như mở tivi cho các cháu xem những chương trình thiếu nhi, ca nhạc, phim hoạt hình… để giúp các cháu phát triển kĩ năng giao tiếp xã hội. Biện pháp 2: Khắc phục tình trạng suy dinh dưỡng của trẻ và chuẩn bị cho Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 6 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một trẻ về thể lực. - Trẻ đã đi học chuyên cần nhưng nêú tình trạng sức khỏe của trẻ không tốt cũng như thể lực không đảm bảo thi liệu trẻ có thể tham gia vào các hoạt động một cách tích cực không ? Để trẻ có thể tham gia các hoạt động một cách chủ động và tích cực đòi hỏi trẻ phải có một thể lực tốt, trẻ khỏe mạnh, tăng cân đều, làm được điều đó trước hết chúng ta cần có một kế hoạch cụ thể ngay từ đầu năm hoc, kết hợp với y tế cân đo và khám sức khỏe cho trẻ, theo dõi và chấm biểu đồ tăng trưởng, nắm được tình hình sức khỏe của trẻ để đưa ra biện pháp khắc phục, trao đổi với phụ huynh về tình hình sức khỏe của con em mình trong kỳ họp đầu năm cũng như hằng ngày khi đưa con đến trường, để họ biết và cùng giáo viên có hướng khắc phục, giáo viên có thể cung cấp cho phụ huynh một số kiến thức cơ bản về vệ sinh, chăm sóc sức khỏe cho trẻ, để phụ huynh có thể chăm sóc cho con em mình khi trẻ ở nhà. - Ở trường giáo viên cần tạo cho trẻ tâm trạng thoải mái khi tham gia các hoạt động cũng như trong giờ ăn, giờ ngủ, không áp đặt cũng như gây áp lực cho trẻ, cô nên vỗ về, động viên trẻ khi trẻ biếng ăn, trẻ ăn hết suất cô động viên, khen trẻ…giáo viên thường xuyên chú ý theo dõi tình hình trẻ một cách sâu sát, không nên thờ ơ với trẻ vì có như vậy thì chúng ta mới phát hiện sớm những biểu hiện khác thường của trẻ về sức khỏe, tâm lý…của trẻ ở trường. - Cùng với sự quan tâm đến chế độ ăn uống của trẻ thì giấc ngủ của trẻ đóng vai trò không nhỏ trong quá trình phát triển thể chất của trẻ. Trẻ cần có một giấc ngu ngon và ngủ sâu, để có được điều đó thì giáo viên cần làm tốt công tác vệ sinh phòng ngủ cho trẻ, ấm về mùa đông và thoáng mát về mùa hè, tránh cho trẻ ngủ nơi cửa có gió lùa mạnh…đối với những trẻ khó ngủ, ít ngủ, chúng ta cần gặp phụ huynh trao đổi tình hình cho phụ huynh biết để nhắc nhở trẻ ở nhà ngủ đúng giờ, đủ giấc… - Ngoài thực hiện tốt công việc theo dõi sức khỏe của trẻ, cho trẻ ăn, ngủ thì chúng ta cần phải có chế độ tập luyện, vận động cho trẻ hợp lý vì trẻ vận Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 7 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một động sẽ góp phần tiêu hao năng lượng sẽ kích thích thèm ăn và khi ăn sẽ có cảm giác ngon miệng, cũng như khi ngủ sẽ có giấc ngủ sâu. Vậy để thực hiện được những công việc trên đòi hỏi chúng ta phải linh động, giờ nào việc nấy, không bắt trẻ ngồi thụ động một chổ hoặc tránh tình trạng trẻ hoạt động quá nhiều gây mệt mỏi. - Thực hiện tốt những công việc trên đồng nghĩa với việc chúng ta đã khắc phục được tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ và chuẩn bị tốt về mặt thể lực cho trẻ. Biện pháp 3: Chuẩn bị về mặt ngôn ngữ tiếng Việt, kiến thức, kỹ năng cho trẻ thông qua các hoạt động. * Hoạt động mọi lúc mọi nơi - Cô giáo luôn gần gũi, trò chuyện và giao tiếp với trẻ tạo cho trẻ sự gần gũi, yêu thương. - Cô giáo có thể tạo mọi tình huống ở mọi lúc, mọi nơi. Ví dụ: Khi trẻ đến lớp trẻ chào cô, cô nên khen bé ngoan, có thể hỏi trẻ : Hôm nay ai đưa con đi học? sáng nay mẹ cho con ăn gì?...nếu trẻ chưa trả lời được thì cô giáo có thể giúp trẻ, cô trả lời trước và cho trẻ nhắc lại theo cô..hoặc trong giờ hoạt động ngoài trời cô có thể tổ chức cho các cháu đi dạo trong sân trường, đặt câu hỏi theo chủ đề đang thực hiện để trẻ trả lời, nếu trẻ chưa trả lời được cô mời trẻ khác trả lời và cho trẻ đó nhắc lại… Ví dụ: chủ đề Thế giới động vật tổ chức cho trẻ tham quan mô hình “Trang trại nhà bé”, tôi đặt câu hỏi gợi ý để trẻ trả lời “Đây là con gì”, “Là động vật sống ở đâu”... - Đa số trẻ đều dùng tiếng mẹ đẻ trả lời, trước tình huống đó tôi đã cho cháu biết tên của con vật đó đồng thời khuyến khích các cháu gọi tên con vật bằng tiếng Việt. - Những lúc tổ chức cho các cháu chơi trò chơi dân gian hay chơi tự do tôi Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 8 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một luôn tìm sẵn những bài thơ, bài vè, ngắn dể đọc, dễ nhớ có trong chương trình, phù hợp với chủ đề để dạy cho các cháu, tôi luôn khuyến khích các cháu đọc, sửa sai cho những cháu đọc chưa đúng, đối với các cháu đọc chưa rõ ràng thì tôi dạy cho các cháu đọc từng câu… qua những lúc trò chuyện với các cháu như vậy đã giúp tôi biết được cháu nào còn rụt rè nhút nhát, cháu nào còn sử dụng câu cụt hay cháu nào chưa phát âm rõ… từ đó tôi dành nhiêu thời gian gần gũi trò chuyện và tập cho cháu phát âm nhiều hơn, đồng thời giúp các cháu mạnh dạn giao tiếp với bạn, với cô hơn. * Hoạt động khám phá khoa học - Đây là một môn học mà đòi hỏi người giáo viên phải tìm ra những “nghệ thuật” để lên lớp, vì môn học này sử dụng phương pháp quan sát và đàm thoại, mà trẻ người dân tôc thiểu số thì rất hạn chế về ngôn ngữ tiếng việt. Trẻ chỉ có thể trả lời theo sự gợi ý của cô hoặc trả lời bằng câu cụt… - Môn KPKH là một trong những môn học giúp trẻ phát triển nhận thức và ngôn ngữ tích cực nhất, vì vậy chúng ta cần phát huy hết tác dụng của môn học này để dạy trẻ. Nhưng chúng ta không nhất thiết phải đặt nặng vấn đề đây là một tiết học và bắt các cháu phải thực hiện, chúng ta có thể biến tiết học thành một cuộc thi tài hay đố vui có thưởng… Ví dụ: Trong chủ đề “Động vật” Đề tài: những con vật đáng yêu. - Cô giáo có thể tạo tình huống và dẫn dắt cho trẻ tham gia chương trình “Đố vui có thưởng”, cô đố trẻ đây là con gì? Hoặc có thể xử dụng hình thức bốc thăm và đọc câu hỏi: Con chó là động vật sống ở đâu? Trẻ nào biết thì lắc xắc xô và được quyền trả lời, nếu trẻ trả lời đúng cô khen trẻ tặng quà, trẻ chưa trả lời được thì mời bạn khác trả lời giúp, và cho trẻ nhắc lại, nếu trẻ vẫn không trả lời được thì cô có thể gợi ý và cho trẻ nhắc lại... * Hoạt động làm quen với toán: - Khi trẻ bước vào lớp một, kiến thức sơ đẳng nhất là trẻ phải biết đếm, Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 9 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một thêm bớt, chia nhóm, tạo nhóm trong phạm vi 10, trẻ nhận biết các hình, các khối, biết thực hiện các thao tác đo...Để trẻ làm được điều đó trước hết người giáo viên cần chuẩn bị đầy đủ đồ dùng dạy học phù hợp với chủ đề với đề tài điều này theo tôi nghĩ là rất cần thiết vì nó tạo cho trẻ sự hứng thú, lôi cuốn hơn khi được nhìn ngắm những đồ dùng đẹp, mới lạ và đặc biệt là được hoạt động với những đồ dùng đó. Ví dụ: Chủ đề “Gia đình” - Đề tài: Đếm đến 6 - nhận biêt nhóm đồ dùng có 6 đối tượng - chữ số 6. Với đề tài này tôi chuẩn bị rất nhiều đồ dùng gia đình như ly, chén, đũa… tôi cho các cháu gọi tên của từng đồ dùng, cho trẻ trẻ xếp đồ dùng theo yêu cầu của cô (ví dụ: cháu xếp hết số chén ra cho cô, với yêu cầu này thì trẻ phải lấy đúng chén xếp ra cho cô, nếu trẻ xếp được thì có nghĩa là trẻ đã hiểu được lời nói của cô), khi trẻ thực hiện được trẻ rất thích và hứng thú tham gia hoạt động tích cực hơn. Mặc dù bên cạnh đó vẫn còn một số cháu chưa thực hiện được vì cháu chưa hiểu lời của cô, với tình huống đó tôi đã gợi ý cho trẻ để trẻ có thể thực hiện theo các bạn cùng với việc hướng dẫn trẻ làm thì cô không quên khuyến khích các cháu bằng cách: Ai gọi đúng tên đồ dùng hoặc thực hiện đúng theo yêu cầu của cô thì được tham gia trò chơi cùng với cô... Và trẻ nào cũng muốn mình được tham gia trò chơi cùng với cô và các bạn. * Hoạt động làm quen văn học: Ở trẻ mầm non sự tập trung chú ý của trẻ chưa cao, chưa có ý thức trong hoạt động học tập. Nắm được nhược điểm này tôi đã luôn tìm tòi và sưu tầm những “nghệ thuật lên lớp” tạo ra mọi tình huống bất ngờ, hồi hộp, hay vui nhộn…để lôi cuốn sự tập trung chú ý của trẻ vào tiêt học, khơi gợi tính tò mò, thích tìm hiểu và khám phá ở trẻ. Ví dụ: Cốc ! cốc! cốc Dê con ngoan ngoãn mau mở cửa ra mẹ đã về rồi cho các con bú. (cô giả giọng chó sói hung ác)… và muốn biết đó có phải là Dê Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 10 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một mẹ không thì chúng mình hãy thật im lặng và lắng nghe xem Dê con có mở cửa không qua câu chuyện “Dê con nhanh trí” nhé. - Với giọng điệu lúc trầm lúc bổng, lúc hồi hộp, lúc gây cấn của cô đã lôi cuốn được trẻ vào giờ học và từ đó trẻ chăm chú lắng nghe cô kể và tiếp thu được lời kể của cô giáo. Cô giảng nội dung câu chuyện ngắn gọn dể hiểu nhằm giúp trẻ nắm được nội dung câu chuyện. - Để cháu nhớ và hiểu câu chuyện sâu hơn, cô có thể kể nhiều lần bằng nhiều hình thức, khi kể cô thể hiện cử chỉ, điệu bộ, giọng nói, hành động của từng nhân vật một cách rõ ràng, phù hợp với tính cách của từng nhân vật để trẻ có thể hiểu và cảm nhận được đâu là nhân vật hiền lành, đâu là nhân vật hung dữ… Ví dụ: Nhân vật Dê mẹ thì ta thể hiện giọng nhẹ nhàng, hiền lành… Nhân vật Dê con khi nói chuyện với mẹ thì giọng ngây thơ trong sáng, còn khi nói chuyện với Chó sói thì giọng cứng rắn, gan dạ… Nhân vật Chó sói thì ta thể hiện giọng xảo quyệt… - Đối với đọc thơ tôi luôn tạo cho trẻ sự chú ý tập trung bằng giọng đọc diễn cảm và không quên thể hiện cử chỉ điệu bộ… tiến hành cho trẻ đọc thơ bằng nhiều hình thức như (cả lớp đọc, thi tài giữa các tổ, các nhóm, các nhân, đọc nối đuôi…) và cứ sau mỗi lần trẻ thực hiện được cô không quên tặng quà hay tuyên dương trẻ… - Với những hình thức như vậy vốn từ tiếng Việt của trẻ đã tăng lên một cách rõ rệt và đó cũng là một động lực to lớn thúc đẩy tôi tiếp tục tìm tòi các biện pháp khác để áp dụng vào dạy trẻ nhằm giúp trẻ tiếp thu và tăng vốn từ tiếng Việt. - Mỗi khi vào đầu giờ học tôi thường trò chuyện với các cháu, tạo cho các cháu sự thoải mái, không áp lực, tạo cho cháu sự hứng thú, sự tập trung khi nghe cô trò chuyện hoặc đọc thơ. không dừng lại ở đó trong những giờ kể chuyện tôi Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 11 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một tập cho các cháu đóng kịch (vì đa số trẻ ở lớp tôi là con của những gia đình khó khăn về vật chất nên việc các cháu tiếp cận với những chương trình thiếu nhi trên ti vi còn hạn chế) nên khi đến lớp được tham gia đóng kịch giống trên ti vi đã làm cho các cháu vô cùng thích thú, và đây cũng là một hình thức giúp các cháu phát triển ngôn ngữ tốt hơn. * Hoạt động âm nhạc: - Các cháu dân tộc thiểu số rất thích hát, múa, tận dụng được ưu điểm đó mà trong giờ hoạt động âm nhạc tôi đã dạy cho các cháu hát những bài hát theo chủ đề cũng như những bài hát trong chương trình mầm non… Tổ chức cho các cháu cuộc thi “Đồ Rê Mí”, tập cho các cháu đóng vai làm ca sĩ lên giới thiệu tên mình và biểu diễn cho các bạn xem cứ lần lượt như vậy và tất cả các cháu đều được lên hát, bước đầu các cháu chỉ thuộc lời của bài hát và càng sôi động hơn khi được nghe nhạc không lời và các cháu là những ca sĩ thể hiện bài hát, thông qua đó các cháu đã dần dần cảm nhận được giai điệu của bài hát và hiểu được nội dung của bài hát điều này cho thấy các cháu có khả năng nghe và hiểu tiếng việt tốt. * Hoạt động làm quen chữ cái: - Nội dung của hoạt động này là giúp trẻ nhận biết và phát âm đúng 29 chữ cái, bên cạnh đó còn giúp trẻ đọc đúng các từ, hiểu được nội dung các từ, từ đó giúp trẻ sử dụng từ đã biết để diễn đạt ý mình muốn nói… - Cô dẫn dắt tạo tình huống và giới thiệu hôm nay cô sẽ cùng với lớp mình làm quen với “những chữ cái dễ thương” hay “những chữ cái đáng yêu”… nhằm lôi cuốn trẻ hứng thú hơn vào hoạt động. Cô giới thiệu chữ cái, sau đó cô phân tích cấu tạo của chữ cái và cho trẻ phát âm chữ cái. Cô cho trẻ quan sát và nắm được đặc điểm của chữ cái… và để khắc sâu hơn về đặc điểm, cấu tạo và nhận biết chính xác các chữ cái, tôi đã luôn tìm tòi, học hỏi và sưu tầm các trò chơi phù hợp với nội dung để tổ chức cho trẻ nhằm giúp trẻ nắm được các chữ Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 12 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một cái không những thế mà còn giúp cho trẻ phát âm các chữ cái một cách chính xác hơn, Ví dụ: như trò chơi “ chiếc nón kỳ diệu” hay trò chơi “ bánh xe chữ cái”… trẻ quay vào trúng chữ cái nào cho trẻ phát âm chữ cái đó, nếu trẻ phát âm chính xác cô tuyên dương và cho cả lớp cùng phát âm theo, nếu trẻ phát âm chưa chính xác cô có thể giúp trẻ bằng cách cô phát âm và cho trẻ phát âm lại… Như chúng ta đã biết trẻ dân tộc thiểu số vốn từ tiếng Việt rất hạn chế. Khả năng nhận thức và tiếp thu chậm, vì vậy trong quá trình chuẩn bị ngôn ngữ tiếng việt, kiến thức, kỹ năng trẻ ta cần phải có sự kiên nhẫn, nhẹ nhàng, tạo cho trẻ tâm thế thoải mái trong mọi hoạt động, không áp đặt trẻ, cho trẻ được tự do bày tỏ những tâm tư nguyện vọng của mình. Biện pháp 4: Chuẩn bị về mặt tâm lý cho trẻ - Trên thực tế cho ta thấy trẻ đồng bào dân tộc thiểu số luôn có tâm lý sẵn sàng cho hoạt động lao động hơn là hoạt động học tập. - Trẻ đồng bào dân tộc thiểu số tâm lý hay nhút nhác, luôn sợ hãi, ngại giao tiếp với người lạ, chưa có tâm lý sẵn sàng cho hoạt động học tập ở trường, thích theo bố mẹ đi rẫy… bên cạnh đó môi trường giao tiếp xã hội của trẻ dân tộc thiểu số còn hạn hẹp, có những trẻ chưa được học qua chương trình mẫu giáo, trẻ dân tộc thiểu số tuy còn nhỏ nhưng đã phải tham gia vào các hoạt động tại gia đình như cõng em, chăn gia súc, nấu cơm… - Trước những khó khăn trên là một cô giáo mầm non điều trước tiên là chúng ta phải tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của trẻ trong lớp mình, sau khi đã nắm được hoàn cảnh gia đình của trẻ, giáo viên cần phải gặp và trao đổi với phụ huynh, tuyên truyền với họ về tầm quan trọng của việc cho trẻ đến trường mầm non, cung cấp cho phụ huynh những kiến thức cơ bản về nuôi dưỡng và chăm sóc trẻ, phụ huynh cần tạo mọi điều kiện cho trẻ có một tâm lý thoải mái khi ở nhà cũng như khi đến trường mầm non. Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 13 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một - Với những trẻ nhút nhác, rụt rè, sợ hãi…chúng ta cần tạo sự gần gũi, thân thương với trẻ, thường xuyên trò chuyện và lắng nghe những suy nghĩ của trẻ, cho trẻ một cảm giác ấm áp, an toàn khi ở bên cô, không phân biệt đối xử với trẻ, dành tình thương cho trẻ để trẻ cảm nhận được khi đến trường cô giáo thương yêu mình cũng giống như mẹ ở nhà. Với những trẻ sẵn sàng tâm lý cho hoạt động lao động hơn hoạt động học tập thì chúng ta nên giao nhiệm vụ tương tự như những việc trẻ thường làm trong hoạt động lao động ở nhà. Ví dụ: Thực hiện chủ đề “Gia đình” khi trẻ tham gia hoạt động góc cô có thể tạo tình huống như ở gia đình trẻ, trẻ có thể giúp mẹ dỗ em bé, bế em, hay trẻ có thể giúp mẹ nấu cơm, quét nhà…và chắc chắn khi giao những nhiệm vụ này trẻ sẽ làm được vì đây là việc làm hàng ngày trẻ làm ở nhà, khi trẻ thực hiện tốt các nhiệm vụ trên cô giáo khen động viên khuyến khích trẻ, đây sẽ là động lực cổ vũ cho trẻ, tương tự chúng ta luôn tạo mọi tình huống trong các hoạt động để trẻ giải quyết, điều này sẽ góp phần giúp trẻ luôn có tâm lý sẵn sàng cho cả hoạt động lao động cũng như hoạt động học tập, không những vậy mà trong quá trình giải quyết nhiệm vụ cũng giúp trẻ phát triền những đức tính tốt như: rèn luyện tính tự giác, ý thức tổ chức kỹ luật, tính tự lập, biết thương yêu em nhỏ và bạn bè… Nhưng đức tính này rất cần thiết cho lứa tuổi trẻ mẫu giáo song nó cũng không kém phần quan trọng với trẻ khi trẻ lên lớp một, vì bản chất của hai bậc học khác nhau, ở trường mầm non trẻ luôn được gần gũi bên cô, cô cùng trẻ tham gia các hoạt động, nhưng khi lên tiều học thì không phải lúc nào trẻ cũng ở bên cô mà có lúc phải tự giải quyết nhiệm vụ một mình, hoặc trẻ tự chơi hay chơi tự do với các bạn mà không có cô giáo bên cạnh. Chuẩn bị tốt cho trẻ về mặt tâm lý là điều vô cùng quan trọng, trẻ có một tinh thần tốt, luôn thoải mái, vui vẽ, hứng thú tham gia mọi hoạt động, và giải quyết tốt nhiệm vụ cô giao, điều này sẽ giúp trẻ có một niềm tin cũng như sự sẵn sàng để bước vào lớp một mà không còn rụt rè, lo sợ. Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 14 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một c. Mối quan hệ giữa các giải pháp, biện pháp Các giải pháp, biện pháp nêu trong đề tài đều có mối quan hệ mật thiết với nhau, nó bổ trợ cho nhau, tạo thành một mối liên kết với nhau, trẻ “học mà chơi, chơi mà học”. Mỗi giải pháp, biện pháp đều có tác dụng riêng nhưng đều có tác dụng hỗ trợ cho nhau và có mối quan hệ giữa các biện pháp và giải pháp là cùng chung một nhiệm vụ cung cấp các kiến thức, giúp trẻ hứng thú tham gia vào các hoạt động một cách tích cực sáng tạo, linh hoạt, trải nghiệm trong học tập. Ví dụ: muốn trẻ trong độ tuổi ra lớp trước hết chúng ta phải tuyên truyền, vận động phụ huynh đưa con em mình đến trường, khi trẻ đã đến trường thì tất cả trẻ đều được tham gia vào các hoạt động tại lớp, để trẻ tham gia hoạt động một cách tích cực, hứng thú, không mệt mỏi thì đòi hỏi trẻ phải có một thể lực tốt, bên cạnh đó trẻ phải nghe, nói, và hiểu được tiếng phổ thông thì trẻ mới hiểu được cô giáo nói gì và mình sẽ phải làm những gì? Làm như thế nào?… không những vậy mà trẻ cũng cần phải có một tâm lý thoải mái, vui vẽ, hứng thú…thì trẻ mới hoàn thành nhiệm vụ một cách tốt nhất. d. Kết quả khảo nghiệm, giá trị khoa học của vấn đề nghiên cứu, phạm vi và hiệu quả ứng dụng - Kết quả khảo nghiệm: Qua một vài kinh nghiệm tôi tự nghiên cứu và áp dụng cho các cháu ở lớp tôi tuy chỉ trong một thời gian ngắn nhưng tôi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và đạt kết quả như sau : Thời gian Đầu năm Kiến thức của trẻ Cuối năm Kiến thức của trẻ Đạt 9 trẻ = 36% 22 trẻ = 88% Chưa đạt 16 trẻ = 64% 3 trẻ = 12% Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 15 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một - Trước hết là sự nhận thức của phụ huynh là người dân tộc thiểu số đã có phần chuyển biến, đa phần phụ huynh đã nhận ra được tầm quan trọng của việc đưa con em mình đến trường mầm non đúng độ tuổi, nên tỷ lệ trẻ đi học chuyên cần và duy trì được sĩ số cao hơn so với năm học trước. - Trẻ đến trường được giáo viên chủ nhiệm kết hợp với y tế học đường cân đo, theo dõi biểu đồ tăng trưởng và được khám sức khỏe… từ đó phát hiện ra những trẻ suy dinh dưỡng hay trẻ mắc phải một số bệnh thông thường và có kế hoạch phối hợp với gia đình phòng chống một số bệnh cho trẻ, chính nhờ vậy mà tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng đã giảm nhiều so với đầu năm học. Không dừng lại ở đó hiện tại trẻ đồng bào dân tộc thiểu số ở lớp chúng tôi đã mạnh dạn, tự tin hơn so với đầu năm học và tất nhiên khi trẻ không còn rụt rè, nhút nhát thì tham gia các hoạt động một cách tích cực và đạt hiệu quả đáng kể. - Giá trị khoa học : đề tài trên tuy chỉ là vài biện pháp nhỏ nhưng nó đã mang lại cho lớp chúng tôi tác dụng rất lớn trong công tác phổ cập trẻ mầm non nói chung và trẻ 5 tuổi nói riêng, không những vậy mà nó còn góp phần không nhỏ vào quá trình thực hiện nhiệm vụ chăm sóc giáo dục trẻ và đặc biệt là trẻ 5 tuổi chuẩn bị lên lớp một. - Qua một vài kinh nghiệm tôi tự tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng cho các cháu là người đồng bào dân tộc thiểu số ở lớp tôi tuy chỉ trong một thời gian ngắn nhưng tôi thấy có sự chuyển biến một cách rõ rệt và có hiệu quả, tỷ lệ trẻ suy dinh dưỡng giảm, trẻ đi học chuyên cần hơn, trẻ tham gia vào các hoạt động tích cực hơn, trẻ nói tiếng việt rõ ràng, nghe và biết trả lời những câu hỏi của cô giúp cho quá trình dạy và học của cô và trò đạt được kết quả cao, ngoài ra trẻ còn có một tâm lý thoải mái khi đến trường, không còn nhút nhát, sợ sệt như trước kia, phụ huynh của trẻ cũng rất phấn khởi khi con em mình thích được đến trường. Tôi hy vọng với những thành quả mà cô và trò chúng tôi đã và đang đạt được nó sẽ giúp cho trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số có được một tâm thế tốt để sẵn sàng bước vào lớp một. Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 16 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một III. Phần kết luận, kiến nghị 1. Kết luận Việc chuẩn bị tâm thế cho trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một là một việc làm cần thiết mà không phải làm ngay là được mà đòi hỏi phải có thời gian. Vì vậy cô giáo phải là người yêu nghề, mến trẻ, có tâm huyết với nghề, và phải là người thật sự kiên trì, nhẫn nại cô giáo luôn tạo cho trẻ sự gần gũi, thân thiện và dành nhiều tình cảm thương yêu cho trẻ, tạo ở trẻ một lòng tin yêu, trẻ có thể cảm nhận được cô giáo như người mẹ thứ hai, tạo cho trẻ mọi điều kiện để trẻ có thể bày tỏ những suy nghĩ của mình với cô, với mọi người, bên cạnh đó cô giáo không ngừng học hỏi, tìm tòi và nghiên cứu tài liệu có liên quan đến chuyên môn... giúp nâng cao hơn nữa về chuyên môn, nghiệp vụ, sưu tầm, thiết kế những “Nghệ thuật lên lớp” để cuốn hút trẻ tham gia vào tất cả các hoạt động nhằm giúp trẻ có thể mạnh dạn hơn, tự tin hơn, phát triển một cách toàn diện, làm được những việc đó đồng thời với việc cô giáo đã chứng minh cho phụ huynh của trẻ thấy được rằng con em của họ đến trường không chỉ hát, múa và chơi như một số phụ huynh đã từng nghĩ mà trẻ còn được tham gia tất cả các hoạt trong chương trình giáo dục mầm non mới, giúp cho trẻ hình thành và phát triển mọi mặt một cách toàn diện, điều này chắc chắn sẽ giúp mang lại lòng tin yêu rất lớn từ phía phụ huynh đối với trường lớp mầm non, không những vậy mà còn góp phần giúp trẻ đồng bào dân tộc thiểu số có một tâm thế thoải mái, tự tin để sẵn sàng bước vào lớp một. 2. Kiến nghị - Trẻ em 5 tuổi nói chung và các cháu là người đồng bào dân tộc thiểu số 5 tuổi nói riêng có một tâm thế sẵn sàng khi bước vào lớp một tôi rất mong các quý cấp lãnh đạo quan tâm và tạo điều kiện nhiều hơn về cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học, đồ dùng đồ chơi phù hợp với từng độ tuổi của các cháu. * Đối với PGD – ĐT: Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 17 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một - Có kế hoạch mở liên tục lớp dạy tiếng Ê đê để bồi dưỡng cho giáo viên trực tiếp dạy trẻ ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số. - Quan tâm nhiều hơn nữa trong việc bổ sung thêm thiết bị, đồ dùng để trẻ có thêm nhiều đồ dùng để phục vụ cho hoạt động dạy và học. * Đối với nhà trường: - Nhà trường cũng như chuyên môn tạo nhiều điều kiện cho giáo viên được tham dự các lớp tập huấn cũng như tổ chức các buổi chuyên đề về chương trình mầm non mới, lồng ghép Tiếng Việt giúp cho giáo viên có cơ hội được gặp gỡ, giao lưu, học hỏi lẫn nhau góp phần trao dồi thêm kiến thức, kỹ năng về chuyên môn nghiệp vụ. - Bên cạnh đó tôi mong nhà trường tạo mọi điều kiện hỗ trợ thêm đồ dùng dạy học và đồ chơi của trẻ được phong phú, đa dạng hơn. * Đối với phụ huynh: - Cần tham gia đầy đủ các buổi họp phụ huynh và thường xuyên trao đổi với giáo viên để nắm được tình hình chung của nhà trường, của lớp và tình hình học tập, sức khỏe của trẻ. - Chấp hành đúng các nội quy, quy định của nhà trường như: Đưa, đón con e đúng giờ giấc, đi học chuyên cần - Phụ huynh với nhà trường phải có sự phối hợp thống nhất trong việc giáo dục trẻ để tạo môi trường giáo dục: Nhà trường – Gia đình – Xã hội giúp trẻ có điều kiện phát triển tốt nhất về mọi mặt. * Đối với giáo viên: - Giáo viên cần khắc phục những khó khăn về cơ sở vật chất cũng như về mặt thời gian để sưu tầm các vật liệu đơn giản phục vụ cho việc giảng dạy của mình. Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 18 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một - Giáo viên phải thường xuyên tham gia bồi dưỡng và tự bồi dưỡng qua sách báo, khai thác qua mạng, sưu tầm những cái hay mới lạ để áp dụng vào chương trình giảng dạy cho trẻ và tuyên truyền với phụ huynh. Trên đây là một vài biện pháp tôi đã vận dụng và có hiệu quả đối với trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. Rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến bổ sung của Ban giám hiệu nhà trường, của các cấp quản lý giáo dục và các bạn đồng nghiệp để cho đề tài của tôi được hoàn chỉnh hơn nhằm mang lại kết quả hữu hiệu cho trẻ hơn nữa trong thời gian tới. Tôi xin chân thành cảm ơn EaBông, ngày 15 tháng 3 năm 2017 Người viết Nguyễn Thị Kim Oanh NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG SÁNG KIẾN ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... ................................................................................................................... CHỦ TỊCH HÔÔI ĐỒNG SÁNG KIẾN Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 19 Một số biện pháp chuẩn bị tâm thế cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số vào lớp một TÀI LIỆU THAM KHẢO 1.Tài liệu bồi dưỡng thường xuyên 2. Tài liệu tập huấn chuyên đề giáo dục mầm non mới 3.Tài liệu về phương pháp tăng cường tiếng việt cho trẻ đồng bào dân tộc thiểu số. 4. Chuyên đề đặc san giáo dục mầm non 5. Tài liệu Tâm lý học trẻ từ 0- 6 tuổi 6. Tài liệu về công tác tuyên truyền dành cho người đồng bào dân tộc thiểu số 7. Sách, báo, intenest… Nguyễn Thị Kim Oanh – MN Hoa Sen 20