Tài liệu Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty cổ phần xây dựng hoàng hải

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP TP. HỒ CHÍ MINH CƠ SỞ THANH HÓA – KHOA KINH TẾ ---------- BÁO CÁO THỰC TẬP ĐỀ TÀI: GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN XÂY DỰNG HOÀNG HẢI GIẢNG VIÊN HD : TH.S. NGUYỄN NGỌC THỨC SINH VIÊN TH : LÊ THỊ TUYẾN MSSV : 11025443 LỚP : CDTD13TH THANH HÓA, THÁNG 03 NĂM 2014 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. …………………………ngày …. tháng …. năm 2014 Giảng viên SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang i Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. ................................................................................................................................. …………………………ngày …. tháng …. năm 2014 Giảng viên SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang ii Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ThS : Thạc sĩ VCĐ : Vốn cố định TSDH : Tài sản dài hạn VLĐ : Vốn lưu động TSNH : Tài sản ngắn hạn TSCĐ : Tài sản cố định LNST : Lợi nhuận sau thuế QH : Quy hoạch QH KCN : Quy hoạch Khu công nghiệp KKT : Khu kinh tế VLXD : Vật liệu xây dựng SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang iii Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức MỤC LỤC NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN................................................i NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN PHẢN BIỆN..................................................ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT..................................................................iii MỤC LỤC............................................................................................................iv DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ...................................................................vii LỜI NÓI ĐẦU.......................................................................................................1 1. Lý do chọn đề tài............................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu......................................................................................2 3. Phương pháp nghiên cứu...............................................................................2 4. Kết cấu bài báo cáo........................................................................................2 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP........................................................4 1.1. Khái quát về vốn.........................................................................................4 1.1.1. Khái niệm về vốn.....................................................................................4 1.1.2. Vai trò của vốn.........................................................................................5 1.1.3. Phân loại vốn............................................................................................7 1.1.3.1. Phân loại vốn theo nguồn hình thành....................................................7 1.1.3.2. Phân loại vốn theo phương thức chu chuyển........................................8 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường.....12 1.2.1. Hiệu quả sử dụng vốn là gì?..................................................................12 1.2.2. Bản chất hiệu quả sử dụng vốn..............................................................12 1.2.3. Mục đích phân tích hiệu quả sử dụng vốn.............................................14 1.2.5.Các nhân tố ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng vốn.................................18 1.2.5.1. Những nhân tố khách quan.................................................................18 1.2.5.2 Những nhân tố chủ quan......................................................................20 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG HOÀNG HẢI GIAI ĐOẠN 2011- 2013......................24 2.1. Đặc điểm thị trường xây dựng tại tỉnh Thanh Hóa...................................24 SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang iv Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức 2.2. Tổng quan về công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải.....................25 2.2.1. Thông tin chung về công ty...................................................................25 2.2.2. Sơ đồ tổ chức và chức năng của các phòng ban....................................28 2.3. Thực trạng sử dụng vốn tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải ..........................................................................................................................34 2.3.1. Đánh giá chung tình hình sản xuất kinh doanh của công ty..................34 2.3.2. Thực trạng sử dụng vốn tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải ..........................................................................................................................54 2.3.2.1. Thực trạng sử dụng nguồn vốn kinh doanh của công ty.....................54 2.3.2.2. Hiệu quả sử dụng vốn tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải ..........................................................................................................................64 2.4. Đánh giá chung tình hình sử dụng vốn tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải...............................................................................................80 2.4.1. Ưu điểm.................................................................................................81 2.4.2. Tồn tại....................................................................................................81 2.4.3. Nguyên nhân của những tồn tại trong việc sử dụng vốn tại công ty......82 CHƯƠNG 3: MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN ĐẦU TƯ XÂY DỰNG HOÀNG HẢI......................................................................................................84 3.1. Định hướng phát triển của công ty trong thời gian tới..............................84 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải...............................................................................................85 3.2.1. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cố định................................85 3.2.1.1. Nâng cấp, đổi mới tài sản cố định.......................................................85 3.2.1.2. Thực hiện thuê và cho thuê tài sản cố định.........................................86 3.2.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn lưu động..............................88 3.2.2.1. Đẩy nhanh việc thu hồi công nợ và thanh toán các khoản công nợ....88 3.3.Kiến nghị....................................................................................................89 3.3.1 Đối với công ty.......................................................................................89 SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang v Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức 3.3.2. Đối với Nhà nước...................................................................................89 KẾT LUẬN.........................................................................................................91 TÀI LIỆU THAM KHẢO...................................................................................93 SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang vi Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức DANH MỤC BẢNG BIỂU, SƠ ĐỒ Bảng 2.1: Các ngành nghề kinh doanh của công ty............................................26 Sơ đồ tổ chức công ty..........................................................................................28 Sơ đồ tổ chức quản lý công trình.........................................................................29 Bảng 2.2: Kết quả sản xuất kinh doanh...............................................................35 Bảng 2.3: Bảng cân đối kế toán...........................................................................38 Bảng 2.4: Hệ số tài trợ.........................................................................................43 Biểu đồ 2.1: Hệ số tài trợ.....................................................................................43 Bảng 2.5:Hệ số tự tài trợ tài sản dài hạn.............................................................45 Biểu đồ 2.2: Hệ số tự tài trợ tài sản dài hạn........................................................45 Bảng 2.5: Hệ số khả năng thanh toán tổng quát..................................................47 Biểu đồ 2.3: Hệ số thanh toán tổng quát.............................................................47 Bảng2.6: Hệ số khả năng thanh toán nợ ngắn hạn..............................................49 Biểu đồ 2.4: Hệ số khả năng thanh toán nợ ngắn hạn.........................................49 Bảng 2.7: Hệ số khả năng thanh toán nhanh.......................................................51 Biểu đồ 2.5: Hệ số khả năng thanh toán nhanh...................................................51 Bảng 2.8: Hệ số khả năng thanh toán tức thời....................................................53 Biểu đồ 2.6: Hệ số khả năng thanh toán tức thời................................................53 Bảng 2.9: Tình hình tài sản của công ty..............................................................55 Biểu đồ 2.7: Cơ cấu VLĐ và VCĐ trong tổng tài sản.........................................55 Bảng 2.10: Tình hình nguồn vốn của công ty.....................................................57 Hình 2.8: Biểu đồ cơ cấu nợ phải trả và vốn chủ sở hữu trong tổng nguồn vốn.58 Bảng 2.11: Cơ cấu vốn lưu động.........................................................................60 Hình 2.9: Biểu đồ cơ cấu vốn lưu động...............................................................61 Bảng 2.12: Cơ cấu vốn cố định...........................................................................63 Biểu đồ 2.10: Cơ cấu vốn cố định.......................................................................64 Biểu đồ 2.11: Tỷ suất sinh lời của vốn................................................................67 Bảng 2.14: Tỷ suất sinh lời của vốn chủ sở hữu.................................................68 Biểu đồ 2.12: Tỷ suất sinh lời của vốn chủ sở hữu.............................................69 Bảng 2.15: Tỷ suất sinh lời của tài sản................................................................70 Biểu đồ 2.13: Tỷ suất sinh lời của tài sản...........................................................71 Bảng 2.16: Tỷ suất sinh lời của doanh thu..........................................................72 Biểu đồ 2.14: Tỷ suất sinh lời của doanh thu......................................................73 Bảng 2.17: Hiệu quả sử dụng vốn cố định..........................................................74 Biểu đồ 2.15: Biểu đồ hiệu quả sử dụng vốn cố định.........................................75 Bảng 2.18: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động........................................................78 Biểu đồ 2.16: Hiệu quả sử dụng vốn lưu động....................................................79 SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang vii Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức LỜI NÓI ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Theo quan điểm hiện đại, mỗi doanh nghiệp được xem như một tế bào sống cấu thành nên toàn bộ nền kinh tế. Tế bào sống đó cũng cần phải có quá trình trao đổi chất với môi trường bên ngoài thì mới tồn tại và phát triển được, Vốn chính là đối tượng của quá trình trao đổi đó. Nó đảm bảo sự sống cho doanh nghiệp, nếu thiếu hụt thì doanh nghiệp sẽ mất khả năng thanh toán. Nói cách khác, vốn là điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của bất kỳ doanh nghiệp nào. Trong cơ chế bao cấp trước đây, vốn của doanh nghiệp hầu hết được Nhà nước tài trợ qua việc cấp phát, số còn lại được Ngân hàng cho vay với lãi suất ưu đãi. Do được bao cấp về vốn đã gây nên sự ỷ lại trông chờ vào Nhà nước của các doanh nghiệp trong việc tổ chức nguồn vốn đáp ứng cho nhu cầu sản xuất kinh doanh, hiệu quả sử dụng vốn thấp, nhiều doanh nghiệp không bảo toàn và phát triển được vốn. Chuyển sang nền kinh tế thị trường, các doanh nghiệp Nhà nước cùng tồn tại với các loại hình doanh nghiệp khác, có quyền tự chủ trong các hoạt động sản xuất kinh doanh, tự tổ chức đảm bảo đủ vốn, đồng thời có trách nhiệm bảo toàn và phát triển vốn. Nhiều doanh nghiệp đã thích nghi với tình hình mới, đã phát huy được tính chủ động sáng tạo trong sản xuất kinh doanh, chất lượng sản phẩm và dịch vụ tăng lên rõ rệt. Tuy nhiên bên cạnh các doanh nghiệp làm ăn có hiệu quả, không ít các doanh nghiệp còn lúng túng trong việc quản lý và sử dụng vốn. Nhiều doanh nghiệp không thể tái sản xuất giản đơn, vốn sản xuât bị mất dần đi sau mỗi chu kỳ kinh doanh. Thực tế này do nhiều nguyên nhân, một trong số đó là do công tác sử dụng vốn của doanh nghiệp còn nhiều hạn chế, hiệu quả sử dụng vốn còn thấp. Do đó, hiệu quả của quản lý và sử dụng vốn trở thành vấn đề có ý nghĩa vô cùng quan trọng với các doanh nghiệp. Nếu đồng vốn mà doanh nghiệp sử dụng có khả năng đem lại lợi nhuận cao thì doanh nghiệp không những bù đắp được chi phí mà còn tích luỹ được để tái sản xuất mở rộng. Vốn kinh doanh tham gia vào hầu hết SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 1 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức các giai đoạn của chu kỳ sản xuất kinh doanh. Vì vậy, việc quản lý và sử dụng nguồn vốn kinh doanh sao cho có hiệu quả tác động mạnh mẽ tới khả năng sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Tuy vậy, trên thực tế tình hình quản lý và sử dụng của các doanh nghiệp kinh doanh còn nhiều bất cập và chưa được quan tâm đúng mức. Trong thời gian thực tập tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải, được sự giúp đỡ của các anh chị trong phòng Tài chính-kế toán Công ty, cùng với sự hướng dẫn tận tình của thầy giáo ThS. Nguyễn Ngọc Thức em đã bước vào làm quen với thực tế. Đồng thời từ thực tiễn làm sáng tỏ những vấn đề lý luận đã học. Qua đó thấy được tầm quan trọng và tính cấp thiết của vấn đề sử dụng vốn hiệu quả của công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải. Em đã đi sâu nghiên cứu hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty và thực hiện đề tài: “Giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải” 2. Mục tiêu nghiên cứu - Mục tiêu chung Phân tích thực trạng về hiệu quả sử dụng vốn của Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải và đề ra giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn của công ty. -Mục tiêu cụ thể + Phân tích tình hình hoạt động kinh doanh của công ty qua giai đoạn từ năm 2011 đến năm 2013. + Phân tích hiệu quả sử dụng vốn của công ty. + Đề ra giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng vốn cho công ty. 3. Phương pháp nghiên cứu - Phương pháp thu thập số liệu - Phương pháp phân tích, so sánh số liệu 4. Kết cấu bài báo cáo Ngoài Lời nói đầu và Kết luận, Nội dung bài báo cáo của em được trình bày theo 3 chương: SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 2 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức Chương 1: Cơ sở lý luận về vốn và hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh trong doanh nghiệp Chương 2: Thực trạng sử dụng vốn tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải giai đoạn 2011 - 2013 Chương 3: Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn tại Công ty cổ phần đầu tư xây dựng Hoàng Hải SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 3 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ VỐN VÀ HIỆU QUẢ SỬ DỤNG VỐN KINH DOANH TRONG DOANH NGHIỆP 1.1. Khái quát về vốn 1.1.1. Khái niệm về vốn Trong nền kinh tế thị trường các doanh nghiệp tham gia hoạt động sản xuất kinh doanh đều với mục đích là sản xuất ra hàng hóa và dịch vụ để trao đổi với các đơn vị kinh tế khác nhằm mục đích tối đa hóa lợi nhuận. Nhưng để tiến hành sản xuất kinh doanh thì cần thiết phải có vốn. Vậy vốn là gì ? Từ trước đến nay, có rất nhiều khái niệm về vốn, và mỗi khái niệm đều có những điểm khác nhau, tùy điều kiện, mục đích nghiên cứu mà người ta có thể tiếp cận vốn dưới góc độ nào. Theo quan điểm của Marx, dưới giác độ các yếu tố sản xuất, vốn đã được khái quát hóa thành phạm trù tư bản trong đó nó đem lại giá trị thặng dư và là ”một đầu vào của quá trình sản xuất”. Định nghĩa về vốn của Marx có một tầm khái quát lớn vì nó bao hàm đầy đủ cả bản chất và vai trò của vốn. Bản chất của vốn chính là giá trị cho dù nó có thể được biểu hiện dưới nhiều hình thức khác nhau: nhà cửa, tiền của…Vốn là giá trị đem lại giá trị thặng dư vì nó tạo ra sự sinh sôi về giá trị thông qua các hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, do hạn chế về trình độ kinh tế lúc bấy giờ, Marx đã chỉ bó hẹp khái niệm về vốn trong khu vực sản xuất vật chất và cho rằng chỉ có kinh doanh sản xuất vật chất mới tạo ra giá trị thặng dư cho nền kinh tế. Còn theo David Begg, tác giả cuốn “kinh tế học”, thì vốn bao gồm: vốn hiện vật và vốn tài chính doanh nghiệp. Vốn hiện vật là dự trữ hàng hóa đã sản xuất để sản xuất ra các hàng hóa khác, vốn tài chính là các tiền và các giấy tờ có giá của doanh ngiệp. Còn trong nền kinh tế thị trường, vốn được coi là một loại hàng hóa. Nó giống các hàng hóa khác ở chỗ có chủ sở hữu đích thực, song nó có đặc điểm khác vì người sở hữu vốn có thể bán quyền sử dụng vốn trong một thời gian nhất định. Cái giá của quyền sử dụng vốn chính là lãi suất. Chính nhờ có sự tách SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 4 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức rời quyền sở hữu và quyền sử dụng nên vốn có thể lưu chuyển trong đầu tư kinh doanh và sinh lời. Dưới góc độ của doanh nghiệp, vốn là một trong những điều kiện vật chất cơ bản kết hợp với sức lao động và các yếu tố khác làm đầu vào cho quá trình sản xuất kinh doanh. Sự tham gia của vốn không chỉ bó hẹp trong quá trình sản xuất riêng biệt mà trong toàn bộ quá trình sản xuất và tái sản xuất liên tục, suốt thời gian tồn tại của doanh nghiệp, từ khi bắt đầu quá trình sản xuất dầu tiên đến chu kỳ sản xuất cuối cùng. Tóm lại, do có rất nhiều quan niệm về vốn nên rất khó có một định nghĩa chính xác va hoàn chỉnh về vốn. Tuy nhiên có thể hiểu mọt cách khái quát về vốn như sau: Vốn là toàn bộ các giá trị ứng ra ban đầu và các quá trình sản xuất tiếp theo. Vốn là giá trị tạo ra giá trị thăng dư. 1.1.2. Vai trò của vốn Trong nền kinh tế thị trường, mọi vận hành kinh tế đều được tiền tệ hoá, do vậy bất kỳ một quá trình sản xuất kinh doanh nào dù ở bất cứ cấp độ nào: cá nhân, tổ chức, gia đình, doanh nghiệp hay quốc gia luôn luôn cần có một lượng vốn nhất định dưới dạng tiền tệ, tài nguyên đã được khai thác, bản quyền phát minh,…Vốn là điều kiện tiền đề quyết định sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp . - Về mặt kinh tế: Trong hoạt động sản xuất kinh doanh vốn là mạch máu của doanh nghiệp. Vốn không những đảm bảo mua sắm máy móc thiết bị dây chuyền công nghệ phục vụ cho quá trình sản xuất kinh doanh mà còn đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp được diễn ra liên tục, thường xuyên. Vốn cũng là yếu tố quyết định việc mở rộng phạm vi hoạt động của doanh nghiệp. Để có thể tiến hành tái sản xuất và tái sản xuất mở rộng thì sau mỗi chu kỳ sản xuất kinh doanh, vốn của doanh nghiệp phải sinh lời, tức là hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp phải có lãi đảm bảo cho vốn của doanh SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 5 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức nghiệp được bảo toàn và phát triển. Đó là cơ sở để doanh nghiệp tiếp tục đầu tư mở rộng phạm vi sản xuất kinh doanh, mở rộng thị trường, nâng cao uy tín của doanh nghiệp trên thương trường. Nhu cầu về vốn xét trên giác độ mỗi doanh nghiệp là điều kiện để duy trì sản xuất, đổi mới thiết bị công nghệ, mở rộng sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng việc làm và thu nhập cho người lao động, đóng góp cho xã hội... Như vậy: + Vốn sản xuất kinh doanh là công cụ quan trọng để thực hiện các nhiệm vụ kinh doanh của doanh nghiệp. + Vốn sản xuất kinh doanh phản ánh các quan hệ về lợi ích kinh tế giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp trong vấn đề đầu tư. + Vốn sản xuất kinh doanh cho phép khả năng lựa chọn của doanh nghiệp trong sự phân tích nhu cầu thị trường là: quyết định sản xuất cái gì? sản xuất như thế nào? và sản xuất cho ai? sao cho đạt hiệu quả cao nhất. - Về mặt pháp lý: Mỗi doanh nghiệp khi muốn thành lập thì điều kiện tiên quyết là doanh nghiệp phải có một lượng vốn nhất định. Đối với một số ngành, lĩnh vực thì lượng vốn đó tối thiểu phải bằng lượng vốn pháp định (do Nhà nước quy định). Nếu không, doanh nghiệp sẽ không được thành lập. Và trong suốt quá trình hoạt động sản xuất kinh doanh, lượng vốn doanh nghiệp không đạt điều kiện Nhà nước quy định thì doanh nghiệp sẽ tự tuyên bố chấm dứt hoạt động như phá sản, sát nhập với doanh nghiệp khác. Như vậy, với một số ngành, vốn có thể được xem là một trong những cơ sở quan trọng nhất để đảm bảo sự tồn tại tư cách pháp nhân của một doanh nghiệp trước pháp luật. Nhận thức được tầm quan trọng của vốn, các doanh nghiệp nhất thiết phải tìm mọi cách huy động, bảo toàn và phát triển vốn bằng cách sử dụng tiết kiệm, hợp lý vốn tức là phải nâng cao hiệu quả sử dụng vốn sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 6 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức 1.1.3. Phân loại vốn 1.1.3.1. Phân loại vốn theo nguồn hình thành a. Vốn chủ sở hữu Vốn chủ sở hữu là số vốn của các chủ sở hữu, các nhà đầu tư góp vốn và doanh nghiệp không phải cam kết thanh toán, do vậy vốn chủ sở hữu không phải là một khoản nợ. Vốn chủ sở hữu bao gồm: Vốn pháp đinh: Vốn pháp định là số vốn tối thiểu phải có để thành lập doanh nghiệp do pháp luật quy định đối với từng ngành nghề. Đối với doanh nghiệp Nhà nước nguồn vốn này do ngân sách Nhà nước cấp. Vốn tự bổ sung: Thực chất nguồn vốn này là số lợi nhuận chưa phân phối và cac khoản trích hàng năm của doanh nghiệp như: quỹ đầu tư phát triển, quỹ dự phòng tài chính, quỹ phúc lợi… Vốn chủ sở hữu khác: gồm các khoản chênh lệch do đánh giá lại tài sản, do chênh lệch tỷ giá ngoại tệ, do được ngân sách cấp kinh phí… b. Vốn huy động của doanh nghiệp Đối với một doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường vốn chủ sở hữu đóng vai trò quan trọng nhưng không phải là tất cả nguồn vốn đầu tư vào doanh nghiệp đều là vốn chủ sở hữu. Để đáp ứng nhu cầu vốn, doanh nghiệp có thể huy động dưới các hình thức khác nhau như: vay nợ, liên doanh liên kết, đi thuê...., hình thành lên các nguồn vốn huy động khác nhau. Đó là: Vốn vay: là phần vốn huy động được bằng cách đi vay của các cá nhân, đơn vị kinh tế hoặc đi vay trên thị trường tài chính dưới các hình thức khác nhau như vay ngắn, trung, dài hạn của ngân hàng và các tổ chức tín dụng khác, vay qua phát hành trái phiếu. Ưu điểm của hình thức này là không làm thay đổi vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp nhưng doanh nghiệp phải trả chi phí cho việc sử dụng vốn (lãi suất) và các chi phí khác để đi vay... Vốn liên doanh liên kết: là phần vốn do các bên tham gia liên doanh, hợp tác sản xuất với doanh nghiệp đóng góp. Thông qua hình thức này, tổng số vốn của doanh nghiệp được tăng lên mà chất lượng, chủng loại của sản phẩm được SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 7 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức cải thiện, tăng tính cạnh tranh của doanh nghiệp. Vốn tín dụng thương mại: là các khoản vốn có nguồn gốc từ các khoản mua chịu từ người cung cấp cho doanh nghiệp hay các khoản ứng trước của khách hàng mà doanh nghiệp tạm thời chiếm dụng. Vốn tín dụng thuê mua: là phần giá trị tài sản có được do đi thuê trên thị trường. Có hai hình thức đi thuê là thuê vận hành và thuê tài chính. Với sự phát triển của thị trường, tài chính tín dụng thuê mua ngày càng đóng vai trò quan trọng nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. 1.1.3.2. Phân loại vốn theo phương thức chu chuyển a. Vốn cố định Vốn cố định của doanh nghiệp là 1 bộ phận của vốn đầu tư ứng trước tài sản cố định mà đặc điểm của nó là luân chuyển dần dần từng phần trong nhiều chu kỳ sản xuất và hoàn thành một vòng luân chuyển khi tài sản cố định hết thời gian sử dụng . Quy mô của VCĐ quyết định quy mô của TSCĐ nhưng các đặc điểm của TSCĐ lại ảnh hưởng tới sự vận động và công tác quản trị VCĐ. Vì vậy, muốn quản trị VCĐ hiệu quả thì phải quản trị, sử dụng hiệu quả TSCĐ. Từ mối quan hệ này, ta có thể khái quát những nét đặc thù của VCĐ như sau: - VCĐ tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh do TSCĐ có thể phát huy trong nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh nên VCĐ-hình thái biểu hiện của nó cũng được tham gia vào nhiều chu kỳ sản xuất kinh doanh tương ứng. - VCĐ được luân chuyển dần từng phần khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh. TSCĐ không bị thay đổi hình thái hiện vật ban đầu nhưng tính năng và công suất của nó bị giảm dần và kéo theo giá trị tài sản đó cũng bị giảm đi. Theo đó, VCĐ cũng được tách làm hai phần: + Một phần sẽ gia nhập vào chi phí sản xuất sản phẩm dưới hình thức khấu haoTSCĐ. Tức là trong quá trình sử dụng và bảo quản, TSCĐ bị hao mòn. Bộ phận giá trị của TSCĐ tương ứng với mức hao mòn mà nó được chuyển dịch SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 8 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức dần dần vào giá trị sản phẩm, gọi là khấu hao TSCĐ. + Phần còn lại của VCĐ được “cố định ” trong TSCĐ. Việc quản trị VCĐ và TSCĐ trên thực tế là một công việc rất phức tạp. Để giảm nhẹ khối lượng quản trị, về kế toán tài chính người ta có những quy định thống nhất về tiêu chuẩn giới hạn về giá trị và thời gian sử dụng một TSCĐ. Hiện nay, ở nước ta một tư liệu lao động là TSCĐ phải đồng thời thoả mãn hai điều kiện: Giá trị tối thiểu từ 10 triệu đồng Việt nam và thời gian sử dụng ít nhất là 1năm . Để quản trị VCĐ hiệu quả, cần nghiên cứu kết cấu và phân loại VCĐ. Cơ cấu của vốn cố định Là tỷ trọng của từng loại VCĐ so với tổng toàn bộ VCĐ của doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định. Cần lưu ý rằng quan hệ tỷ lệ trong cơ cấu vốn là một chỉ tiêu động mang tính biện chứng và phụ thuộc nhiều nhân tố như: khả năng tiêu thụ sản phẩm trên thị trường, khả năng thu hút vốn đầu tư, phương hướng mục tiêu sản xuất kinh doanh, trình độ trang bị kỹ thuật, quy mô sản xuất. Việc nghiên cứu cơ cấu vốn cố định có ý nghĩa quan trọng trong việc huy động và sử dụng vốn. Khi nghiên cứu vốn cố định phải nghiên cứu trên hai góc độ là: nội dung kế hoạch và quan hệ mỗi bộ phận so với toàn bộ. Vấn đề đặt ra là phải xây dựng được một cơ cấu hợp lý phù hợp với đặc điểm kinh tế kỹ thuật của doanh nghiệp và với trình độ phát triển khoa học- kỹ thuật. Phân loại vốn cố định Có nhiều cách phân loại TSCĐ: - Căn cứ vào hình thái biểu hiện : + TSCĐ hữu hình: Là TSCĐ có hình thái vật chất. + TSCĐ vô hình: là TSCĐ không có hình thái vật chất. Căn cứ theo tình hình sử dụng: + TSCĐ đang sử dụng. + TSCĐ chưa sử dụng. + TSCĐ không cần dùng. + TSCĐ chờ thanh lý. SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 9 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức - Căn cứ theo công dụng kinh tế: + TSCĐ dùng trong sản xuất kinh doanh. + TSCĐ dùng ngoài sản xuất kinh doanh : - Căn cứ theo quyền sở hữu: + TSCĐ doanh nghiệp tự có. + TSCĐ doanh nghiệp thuê ngoài + TSCĐ doanh nghiệp bảo quản, giữ hộ cho đơn vị khác. b. Vốn lưu động VLĐ của doanh nghiệp là biểu hiện bằng tiền của TSLĐ và vốn lưu thông nhằm đảm bảo cho quá trình sản xuất và tái sản xuất của doanh nghiệp tiến hành thường xuyên, liên tục. Khác với VCĐ, VLĐ chuyển toàn bộ giá trị vào sản phẩm sau mỗi chu kỳ sản xuất. Trong quá trình sản xuất kinh doanh VLĐ được luân chuyển không ngừng qua ba giai đoạn: dự trữ, sản xuất và tiêu thụ. VLĐ chu chuyển nhanh hơn VCĐ. Trong mỗi giai đoạn đó VLĐ được biểu hiện dưới nhiều hình thái khác nhau, có thể là hình thái hiện vật hay hình thái giá trị. Có thể thấy rằng VLĐ là điều kiện vật chất không thể thiếu được của quá trình tái sản xuất. Nếu doanh nghiệp không đủ vốn thì việc tổ chức sử dụng vốn sẽ gặp nhiều khó khăn và do đó quá trình sản xuất cũng bị trở ngại hay gián đoạn. Để quản trị VLĐ tốt, cần nghiên cứu kết cấu và phân loại VLĐ. Cơ cấu vốn lưu động Là quan hệ tỷ lệ giữa các thành phần vốn lưu động chiếm trong tổng số VLĐ. ở những doanh nghiệp khác nhau, kết cấu vốn lưu động không giống nhau. Xác định được cơ cấu VLĐ hợp lý sẽ góp phần sử dụng tiết kiệm và có hiệu quả VLĐ. Để quản lý và sử dụng có hiệu quả VLĐ thì cần thiết phải tiến hành phân loại vốn khác nhau. Phân loại VLĐ - Căn cứ vào quá trình tuần hoàn và luân chuyển vốn lưu động người ta SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 10 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức chia vốn là ba loại: + Vốn dự trữ: Là một bộ phận dùng để mua nguyên liệu, phụ tùng thay thế... dự trữ và đưa vào sản xuất. + Vốn trong sản xuất: Là bộ phận vốn trực tiếp phục vụ cho giai đoạn sản xuất + Vốn trong lưu thông: Là bộ phận vốn trực tiếp phục vụ cho giai đoạn lưu thông như thành phẩm, vốn tiền mặt... - Căn cứ vào phương pháp xác định vốn người ta chia vốn thành: + VLĐ định mức: là số VLĐ cần thiết tối thiểu thường xuyên trong hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp gồm: vốn dự trữ, vốn trong sản xuất và thành phẩm, hàng hoá mua ngoài dùng cho tiêu thụ sản phẩm, vật tư thuê ngoài chế biến. + VLĐ không định mức: là số vốn lưu động có thể phát sinh trong quá trình sản xuất kinh doanh nhưng không có căn cứ để tính định mức được. - Căn cứ vào nguồn hình thành: + VLĐ tự có: là số vốn doanh nghiệp được Nhà nước cấp, VLĐ từ bổ sung lợi nhuận, các khoản phải trả nhưng chưa đến kỳ hạn... + VLĐ đi vay: đây là nguồn vốn quan trọng mà doanh nghiệp có thể sử dụng để đáp ứng nhu cầu về VLĐ thường xuyên cần thiết trong kinh doanh. Có thể vay vốn ngân hàng, các tổ chức tín dụng hoặc có thể vay vốn của các đơn vị, tổ chức và các cá nhân khác trong và ngoài nước. Mỗi doanh nghiệp cần xác định cho mình một cơ cấu vốn hợp lý . Sự khác nhau cơ bản giữa VCĐ và VLĐ là: nếu như VCĐ tham gia vào quá trình sản xuất như tư liệu lao động thì VLĐ là đối tượng lao động. Nếu như VLĐ tạo ra thực thể của sản phẩm hàng hoá thì VCĐ là phương thức để dịch chuyển VLĐ thành sản phẩm hàng hoá. Mặt khác nếu như VLĐ được kết chuyển một lần vào giá trị của sản phẩm hàng hoá và thu hồi được ngay sau khi doanh nghiệp tiêu thụ được hàng hoá còn VCĐ tham gia nhiều vào quá trình sản xuất kinh doanh và kết chuyển vào giá trị sản phẩm hàng hoá dưới hình thức khấu hao. SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 11 Báo cáo thực tập tốt nghiệp GVHD: ThS. Nguyễn Ngọc Thức 1.2. Hiệu quả sử dụng vốn của doanh nghiệp trong nền kinh tế thị trường. 1.2.1. Hiệu quả sử dụng vốn là gì? Hiệu quả kinh doanh lầ một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ sử dụng các nguồn lực, vật lực, tài lực của doanh nghiệp để đạt được kết quả cao nhất trong quá trình sản xuất kinh doanh với tổng chi phí thấp nhất. Không ngừng nâng cao hiệu quả kinh tế là mối quan tâm hang đầu của bất kỳ nền sản xuất nào nói chung và mối quan tâm của doanh nghiệp nói riêng, đặc biệt nó đang là vấn đề cấp bách mang tính thời sự đối với các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay. Nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vừa là câu hỏi, vừa là thách thức với các doanh nghiệp. Vậy hiệu quả sử dụng vốn là gì ? Có rất nhiều cách phân loại hiệu quả kinh tế khác nhau nhưng ở đây chỉ đề cập đến vấn đề nâng cao hiệu quả sư dụng vốn tại doanh nghiệp. Như vậy, ta có thể hiểu hiệu quả sử dụng vốn như sau: Hiệu quả sư dụng vốn của doanh nghiệp: Là một phạm trù kinh tế phản ánh trình độ khai thác sử dụng nguồn vốn của doanh nghiệp vào hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm mục đích sinh lời tối đa với chi phí thấp nhất. 1.2.2. Bản chất hiệu quả sử dụng vốn Để hiểu rõ bản chất của hiệu qủa kinh doanh nói chung và hiệu quả sử dụng vốn nói riêng, cần phân biệt rõ ranh giới giữa hai phạm trù kết quả và hiệu quả sử dụng vốn. Kết quả sử dụng vốn bao giờ cũng là mục tiêu mà doanh nghiệp hướng tới, có thể biểu hiện bằng đơn vị hiện vật cụ thể như m, lít, kg,…hay đơn vị giá trị như triệu đồng, ngoại tệ,… Kết quả sử dụng vốn cũng có thể phản ánh mặt chất lượng của hoạt động sản xuất kinh doanh hoàn toàn định tính của doanh nghiệp như uy tín, danh tiếng, chất lượng sản phẩm…Nhưng không chỉ có kết quả định tính mà kết quả định lượng của một thời kỳ kinh doanh nào đó thường là rất khó xác định bởi nhiều lý do như kết quả không chỉ là sản phẩm hoàn chỉnh mà còn là sản phẩm dở dang, bán thành phẩm,....Hơn nữa, hầu như quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp lại tách rời quá trình tiêu thụ nên ngay cả sản phẩm sản xuất xong ở một thời kỳ nào đó cũng chưa thể khẳng định được liệu SVTH: Lê Thị Tuyến – Lớp CDTD13TH Trang 12