Khảo sát hiện trạng môi trường, thiết kế hệ thống xử lý nước thải cho công ty dệt nhuộm
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
LÔØI GIÔÙI THIEÄU
Tröôùc ñaây khi coøn naèm trong cô cheá bao caáp thì noâng nghieäp ñoùng vai troø quan
troïng trong neàn kinh teá nöôùc ta . Nhöng töø khi ñaát nöôùc môû cöûa, caùc ngaønh coâng
nghieäp baét daàu coù söï chuyeån dòch maïnh : caùc trang thieát bò maùy moùc hieän ñaïi ñöôïc
nhaäp veà, voán ñaàu tö vaøo caùc ngaønh cuõng ñöôïc taêng leân ñoàng thôøi ñöôïc tieáp caän caùc
trình ñoä kyõ thuaät tieân tieán cuûa caùc nöôùc phaùt trieån… chính nhöõng ñieàu ñoù ñaõ giuùp
cho ngaønh coâng nghieäp ngaøy caøng phaùt trieån vaø ñoùng goùp ñaùng keå vaøo ngaân saùch
nhaø nöôùc.
Tuy nhieân beân caïnh nhöõng maët tích cöïc ñoù, cuõng toàn taïi khoâng ít nhöõng maët
traùi caàn quan taâm. Ñoù laø söï phaùt sinh caùc chaát thaûi ñoäc haïi khaùc nhau gaây ra caùc taùc
ñoäng moâi tröôøng nhö bieán ñoåi khí haäu, laøm taêng nhieät ñoä khí quyeån, aûnh höôûng ñeán
söùc khoeû con ngöôøi… Do ñoù caàn phaûi coù caùc bieän phaùp veà quaûn lí vaø kyõ thuaät ñeå
ñaûm baûo cho caùc ngaønh coâng nghieäp phaùt trieån ñoàng thôøi cuõng ñaûm baûo vieäc veä
sinh an toaøn moâi tröôøng.
Ngaønh coâng nghieäp deät nhuoäm cuõng khoâng naèm ngoaøi xu höôùng chung naøy.
Ngaønh ñaõ ñaàu tö nhieàu trang thieát bò maùy moùc, söû duïng nguyeân lieäu nhaäp töø caùc
nöôùc … cho neân khoâng chæ taêng naêng suaát maø chaát löôïng saûn phaåm cuõng thay ñoåi
ñaùng keå. Cho ñeán nay, ngaønh ñaõ trôû thaønh moät ngaønh coâng nghieäp coù vò trí quan
troïng trong neàn kinh teá quoác daân. Nhöng beân caïnh ñoù, deät nhuoäm cuõng laø ngaønh
gaây oâ nhieãm moâi tröôøng nhieàu nhaát do löu löôïng nöôùc thaûi lôùn, chöùa nhieàu chaát höõu
cô khoù phaân huyû sinh hoïc, coù chöùa kim loaïi naëng, ñoä maøu cao,… Vôùi ñaëc tính nhö
theá, vieäc xöû lí nöôùc thaûi deät nhuoäm laø vieäc laøm heát söùc caàn thieát .
Baøi luaän vaên seõ tieán haønh khaûo saùt hieän traïng moâi tröôøng, phaân tích caùc ñaëc
tính nöôùc thaûi vaø thieát keá heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi cho coâng ty deät nhuoäm
DONABOCHANG, QL1 – Bieân Hoaø – Ñoàng Nai.
Vì thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi coù haïn neân khoâng traùnh khoûi thieáu soùt. Raát
mong caùc ñoïc giaû vaø thaày coâ goùp yù kieán.
1
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
LÔØI MÔÛ ÑAÀU
I. Ñaët vaán ñeà:
Ngaønh deät may ñaõ phaùt trieån töø raát laâu treân theá giôùi , nhöng noù chæ môùi hình
thaønh vaø phaùt trieån hôn 100 naêm nay ôû nöôùc ta. Trong nhöõng naèm gaàn ñaây, nhôø
chính saùch ñoåi môùi môû cöûa ôû Vieät Nam,ñaõ coù 72 doanh nghieäp nhaø nöôùc, 40 doanh
nghieäp tö nhaân, 40 döï aùn lieân doanh vaø 100% voán ñaàu tö nöôùc ngoaøicuøng raát nhieàu
caùc toå hôïp ñang hoaït ñoäng trong lónh vöïc sôïi, deät , nhuoäm.
Ngaønh deät may laø moät trong nhöõng ngaønh saûn xuaát ñoùng goùp kim ngaïch xuaát
khaåu raát lôùn, laïi thu huùt nhieàu lao ñoäng neân ñöôïc chuù troïng nhieàu ôû Vieät Nam nhö
moät ngaønh xuaát khaåu quan troïng trong neàn kinh teá quoác daân. Vôùi muïc tieâu phaán
ñaáu ñaït chæ tieâu 2 tyû meùt vaûi trong naêm 2010 cho thaáy qui moâ vaø ñònh höôùng phaùt
trieån lôùn maïnh cuûa ngaønh coâng nghieäp naøy.
Tuy nhieân, haàu heát caùc nhaø maùy xí nghieäp deät nhuoäm ôû nöôùc ta ñeàu chöa coù
heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi maø ñang xaû tröïc tieáp ra soâng suoái ao hoà; loaïi nöôùc thaûi naøy
coù ñoä kieàm cao, ñoä maøu lôùn, nhieàu hoaù chaát ñoäc haïi ñoái vôùi caùc loaøi thuûy sinh.
Tröôùc tình hình treân , ñaõ coù moät soá ñeà taøi ñi vaøo lónh vöïc nghieân cöùu vaø thieát
keá caùc heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi cho ngaønh deät nhuoäm. Trong ñoù coù nhieàu ñeà taøi ñaõ
ñöôïc öùng duïng vaøo thöïc teá vaø ñem laïi moät soá keát quaû khaû quan.
II : Muïc tieâu
Qua khaûo saùt thöïc teá veà tình hình saûn xuaát , möùc ñoä xaû thaûi cuûa coâng ty deät
nhuoäm DONABOCHANG vaø vieäc phaân tích caùc chæ tieâu chaát löôïng nöôùc thaûi nhaän
thaáy vieäc laép ñaët heä thoáng xöû lí nöôùc thaûi cho coâng ty laø vieäc laøm caàn thöïc hieän.
Baøi luaän vaên naøy seõ tieán haønh nghieân cöùu vaø thieát keá heä thoáng xöû lí nöôùc
thaûi cuoái ñöôøng oáng cho coâng ty deät nhuoäm DONABOCHANG.
III : Phöông phaùp thöïc hieän
Trong quaù trình thöïc hieän ñeà taøi coù söû duïng caùc phöông phaùp sau :
2
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
•
•
•
•
•
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt
Phöông phaùp toång hôïp taøi lieäu
Phöông phaùp phaân tích caùc chæ tieâu chaát löôïng nöôùc thaûi
Phöông phaùp thöïc nghieäm
Phöông phaùp thoáng keâ xöû lí soá lieäu
3
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
PHAÀN I :
TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH DEÄT NHUOÄM
CHÖÔNG I : TOÅNG QUAN VEÀ NGAØNH COÂNG NGHIEÄP DEÄT NHUOÄM
TRONG NÖÔÙC
4
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Ngaønh coâng nghieäp deät nhuoäm laø moät trong nhöõng ngaønh coâng nghieäp coù beà daøy
truyeàn thoáng ôû nöôùc ta. Khi neàn kinh teá chuyeån töø neàn kinh teá bao caáp sang neàn kinh teá thò
tröôøng thì ngaønh naøy cuõng chieám ñöôïc moät vò trí quan troïng tron neàn kinh teá quoác daân,
ñoùng goùp daùng keå cho ngaân saùch nhaø nöôùc vaø laø nguoàn giaûi quyeát vieäc laøm cho khaù nhieàu
lao ñoäng.
Cuøng vôùi söï phaùt trieån cuûa ñaát nöôùc, ngaønh coâng nghieäp deät nhuoäm cuõng coù nhieàu
thay ñoåi , beân caïnh nhöõng nhaø maùy xí nghieäp quoác doanh, ngaøy caøng coù nhieàu xí nghieäp
môùi ra ñôøi , trong ñoù coù caùc xí nghieäp ngoaøi quoác doanh, lieân doanh vaø 100% voán ñaàu tö
nöôùc ngoaøi. Hieän nay toaøn ngaønh coù khoaûng 150 nhaø maùy xí nghieäp deät nhuoäm vôùi caùc qui
moâ khaùc nhau. Coù theå keå ra moät soá xí nghieäp coù qui moâ lôùn nhö sau:
Teân coâng ty
Khu vöïc
Nhu caàu ( Taán sôïi/ naêm)
H.chaát
Co
PE
Peco
Visco
1
Deät 8/3
Haø Noäi
4000 1500
80
2
Deät Haø Noäi
Haø Noäi
4000 5200
1300
3
Deät Nam Ñònh
Nam Ñònh
7000 3500 50
4
Deät Hueá
TT.Hueá
1500 2500
200
5
Deät Nha Trang
K Hoaø
4500 4500
100
6
Deät Ñoâng Nam
TpHCM
1500 3000
7
Deät Phong Phuù
TpHCM
3600 1400 600
465
8
Deät Thaéng Lôïi
TpHCM
2200 5000
9
D. Thaønh Coâng
TpHCM
1500 2000
2690
10 Deät Vieät Thaéng
TpHCM
2400 1200
394
Nguoàn cung caáp: Toång Coâng Ty Deät May Vieät Nam ( Keá hoaïch 1997 – 2010)
Keát quaû khaûo saùt cho thaáy haàu heát caùc nhaø maùy ñeàu nhaäp thieát bò , hoaù chaát töø
nhieàu nöôùc khaùc nhau :
* Thieát bò : Myõ, Ñöùc, Nhaät, Ba Lan, Aán Ñoä, Ñaøi Loan …
* Thuoác nhuoäm : Nhaät , Ñöùc , Thuî Só, Anh…
* Hoaù chaát cô baûn: Trung Quoác , Aán Ñoä, Ñaøi Loan, Vieät Nam…
Vôùi khoái löôïng lôùn hoaù chaát söû duïng, nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm coù möùc oâ nhieãm
cao. Tuy nhieân trong nhöõng naêm gaàn ñaây khi neàn kinh teá phaùt trieån maïnh ñaõ xuaát hieän
nhieàu nhaø maùy , xí nghieäp vôùi coâng ngheä hieän ñaïi ít gaây oâ nhieãm moâi tröôøng .
CHÖÔNG II : QUY TRÌNH COÂNG NGHEÄ TOÅNG QUAÙT CUÛA NGAØNH DEÄT
NHUOÄM
II.1. CAÙC LOAÏI NGUYEÂN LIEÄU CUÛA NGAØNH DEÄT NHUOÄM :
Nguyeân lieäu cho caùc nhaø maùy deät nhuoäm chuû yeáu laø caùc loaïi sôïi töï nhieân (sôïi
Cotton, sôïi toång hôïp (sôïi Poly ester), vaø sôïi pha, trong ñoù :
Sôïi Cotton ( Co): ñöôïc keùo töø sôïi boâng vaûi coù ñaët tính huùt aåm cao, xoáp, beàn
trong moâi tröôøng kieàm, phaân huyû trong moâi tröôøng axit. Vaûi deät töø loaïi sôïi naøy
5
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
thích hôïp cho khí haäu noùng muøa heø. Tuy nhieân sôïi coøn laãn nhieàu loaïi taïp chaát
nhö saùp, maøy loâng vaø deã nhaên.
Sôïi toång hôïp ( PE ) : laø sôïi hoaù hoïc daïng cao phaân töû ñöôïc taïo thaønh töø quaù
trình toång hôïp caùc chaát höõu cô. Noù coù ñaët tính laø huùt aåm keùm , cöùng, beàn ôû traïng
thaùi öôùt.
Sôïi pha (sôïi Poly ester keát hôïp vôùi sôïi cotton ) : sôïi pha naøy khi taïo thaønh seõ
khaéc phuïc ñöôïc nhöõng nhöôïc ñieåm cuûa sôïi toång hôïp vaø sôïi töï nhieân
II.2 : QUI TRÌNH COÂNG NGHEÄ TOÅNG QUAÙT :
Qui trình coâng ngheä cuûa nhaø maùy deät nhuoäm coù moät soá coâng ñoaïn söû duïng hoaù chaát
vaø taïo ra nöôùc thaûi, nhö sau:
Chuaån bò nguyeân lieäu
Hoà sôïi
Chuaån bò nhuoäm
( ruõ hoà naáu taåy)
Nhuoäm
In
Caàm maøu
Giaët
Hoà vaêng
Kieåm gaáp
Ñoùng kieän
6
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
II.2.1 Hoà sôïi :
Hoà sôïi baèng hoà tinh boät vaø hoà bieán tính ñeå taïo maøng hoà bao quanh sôïi, taêng ñoä beàn
ñoä trôn vaø ñoä boùng cuûa sôïi ñeå coù theå tieán haønh deät vaûi. Ngoaøi ra coøn coù duøng caùc loaïi hoà
nhaân taïo nhö polyvinylalcol (PVA), polyacrylat,…
II.2.2 Chuaån bò nhuoäm :
Ñaây laø coâng ñoaïn tieàn xöû lí vaûi vaø quyeát ñònh caùc quaù trình nhuoäm veà sau. Vaûi moäc
ñöôïc tieàn xöû lí toát môùi ñaûm baûo ñöôïc ñoä traéng caàn thieát, ñaûm baûo cho thuoác nhuoäm baùm
ñeàu leân maët vaûi vaø giöõ ñöôïc ñoä beàn treân ñoù. Caùc coâng ñoaïn chuaån bò nhuoäm bao goàm : laät
khaâu , ñoát loâng, ruõ hoà , naáu taåy.
Ruõ hoà :
Caùc loaïi vaûi moäc xuaát ra khoûi phaân xöôûng deät mang nhieàu taïp chaát. Ngoaøi taïp chaát
thieân nhieân cuûa sôïi boâng, vaûi coøn mang theo nhieàu buïi daàu môõ do quaù trình gia coâng, vaän
chuyeån ñaëc bieät löôïng hoà ñaùng keå trong quaù trình deät. Do ñoù muïc ñích cuûa ruõ hoà laø duøng
moät soá hoaù chaát huyû boû lôùp hoà naøy. Ngöôøi ta thöøông duøng axít loaõng nhö axít sulfuric 0,5%
, bazô loaõng, men vi sinh vaät, muoái, caùc chaát ngaám. Vaûi sau khi ruõ hoà ñöïôc giaët baèng nöôùc,
xaø phoøng, chaát ngaám roài ñöa sang naáu taåy.
Naáu vaûi :
Muïc ñích cuûa naáu vaûi laø loaïi tröø phaàn hoà coøn laïi vaø caùc taïp chaát thieân nhieân cuûa xô
sôïi nhö daàu môõ saùp… Sau khi naáu vaûi coù ñoä mao daãn vaø khaû naêng thaám öôùt cao, haáp thuï
hoaù chaát thuoác nhuoäm cao hôn, vaûi meàm maïi vaø ñeïp hôn.
Vaûi ñöôïc naáu trong dung dòch kieàm vaø caùc chaát taåy giaët ôû aùp suaát cao ( 2 -3 at) vaø
nhieät ñoä cao ( 120 – 130oC).
Taåy traéng :
Coâng ñoaïn naøy duøng ñeå taåy maøu töï nhieân cuûa vaûi, laøm saïch caùc veát baån, laøm cho
vaûi coù ñoä traéng theo yeâu caàu. Caùc hoaù chaát thöôøng söû duïng : Natriclorit NaClO 2, Natri
Hypoclric (NaClO) … vaø caùc chaát phuï trôï nhö Na2SiO3, Slovapon N.
II.2.3 Coâng ñoaïn nhuoäm :
Muïc ñích laø taïo ra nhöõng saéc maøu khaùc nhau cuûa vaûi. Ñeå nhuoäm vaûi ngöôøi ta söû
duïng chuû yeáu caùc loaïi thuoác nhuoäm toång hôïp cuøng vôùi caùc chaát trôï nhuoäm ñeå taïo söï gaén
maøu cuûa vaûi. Phaàn thuoác nhuoäm dö khoâng gaén vaøo vaûi maø theo doøng nöôùc thaûi ñi ra, phaàn
thuoác thaûi naøy phuï thuoäc vaøo nhieàu yeáu toá nhö coâng ngheä , loaïi vaûi, ñoä maøu yeâu caàu…
A. Sô löôïc veà thuoác nhuoäm :
Thuoác nhuoäm laø teân chung cuûa caùc hôïp chaát höõu cô coù maøu , raát ña daïng veà maøu
saéc vaø chuûng loaïi. Chuùng coù khaû naêng nhuoäm maøu baèng caùch baét maøu hay gaén maøu tröïc
tieáp leân vaûi. Tuyø theo caáu taïo tính chaát vaø phaïm vi cuûa chuùng, ngöôøi ta chia ra nhö sau :
a. Pigment
Laø moät soá thuoác nhuoäm höõu cô khoâng hoaø tan vaø moät soá chaát voâ cô coù maøu nhö caùc
boâxit vaø muoái kim loaïi. Thoâng thöôøng Pigmemt ñöôïc duøng trong in hoa.
b. Thuoác nhuoäm Azo :
7
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Loaïi thuoác nhuoäm naøy hieän nay ñang ñöôïc saûn xuaát raát nhieàu, chieám treân 50%
löôïng thuoác nhuoäm.
Ñaây laø loaïi thuoác nhuoäm coù chöùa moät hay nhieàu nhoùm Azo : - N = N - . noù coù caùc
loaïi sau:
+ Thuoác nhuoäm phaân taùn : laø nhöõng hôïp chaát maøu khoâng tan trong nöôùc neân
thöôøng nhuoäm cho loaïi sô toång hôïp gheùt nöôùc.
+ Thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân : laø nhöõng hôïp chaát maøu höõu cô khoâng tan trong
nöôùc , coù daïng R = C = O . Khi bò khöû seû tan maïnh trong kieàm vaø haáp phuï maïnh vaøo sô ,
loaïi thuoác nhuoäm naøy cuõng deã bò thuûy phaân vaø oxy hoaù veà daïng khoâng tan ban ñaàu.
+ Thuoác nhuoäm bazô : laø nhöõng hôïp chaát maøu coù caáu taïo khaùc nhau, haàu heát
laø caùc muoái clorua, oxalate hoaëc muoái keùp cuûa caùc bazô höõu cô. Khi axít hoaø tan, chuùng
phaân li thaønh caùc cation mang maøu vaø anion khoâng mang maøu.
+ Thuoác nhuoäm axít : khi hoaø tan trong nöôùc , baét maøu vaøo xô trong moâi
tröôøng axit . Thuoác naøy thöôøng duøng ñeå nhuoäm len vaø tô taèm.
+ Thuoác nhuoäm tröïc tieáp: laø nhöõng hôïp chaát maøu hoaø tan trong nöôùc , coù
khaû naêng töï baét maøu vaøo xô xenlulozô nhôø caùc löïc haáp phuï trong moâi tröôøng trung tính
hoaëc kieàm.
+ Thuoác nhuoäm hoaït tính: laø nhöõng hôïp chaát maøu maø trong phaân töû coù chöùa
caùc nhoùm nguyeân töû coù theå thöïc hieän caùc moái lieân keát hoaù trò vôùi xô.
c. Thuoác nhuoäm löu huyønh:
Laø nhöõng hôïp chaát maøu khoâng tan trong nöôùc vaø moät soá dung moâi höõu cô nhöng tan
trong moâi tröôøng kieàm. Chuùng ñöôïc söû duïng roäng raûi trong coâng nghieäp deät ñeå nhuoäm vaûi
töø xô xenlulo , khoâng nhuoäm ñöôïc len vaø tô taèm vì dung dòch nhuoäm coù tính kieàm maïnh.
d. Chaát taêng traéng quang hoïc:
Laø nhöõng hôïp chaát höõu cô trung tính , khoâng maøu hoaëc coù maøu vaøng nhaïc, coù aùi löïc
vôùi xô. Ñaëc ñieåm cuûa chuùng laø khi naèm treân xô sôïi, chuùng coù khaûnaêng haáp phuï moät soá tia
trong mieàn töû ngoaïi cuûa quang phoå vaø phaûn xaï tia xanh lam vaø tia tím.
Moät soá teân goïi töông öùng cuûa caùc thuoác nhuoäm ñang duøng trong thöïc teá ôû nöôùc ta
vaø treân theá giôùi ñöôïc trình baøy ôû baûng 2.1.
Baûng 2.1 : Moät soá loaïi thuoác nhuoäm thöôøng gaëp
Teân goïi loaïi thuoác nhuoäm
Teân goïi thong phaåm thöôøng gaëp
Thuoác nhuoäm
Dyes
( tieáng Vieät)
( tieáng Anh)
Tröïc tieáp
Direct
Dipheryl, sirius, pirazol, chloramin…
Axit
Acid
Eriosin, irganol, carbolan, …
Bazô
Basic
Malachite, auramine, rhodamine,…
Hoaït tính
Reactive
Procion, cibaron,…
Löu huyønh
Sulphur
Thionol, pyrogene, immedia,…
Phaân taùn
Disperse
Foron, easman, synten,…
Pitmen
Pitment
Oritex, poloprint, acronym,…
8
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Hoaøn nguyeân khoâng tan
Vat dyes
Indanthrene, caledon, durindone,…
Hoaøn nguyeân tan
Indigosol
Solazol, cubosol, anthrasol,…
Nguoàn : Giaùo trình “ Möïc maøu hoaù chaát – kyõ thuaät in löôùi” . Nguyeãn Vaên Mai _
Nguyeãn Ngoïc Haûi
B. Phaïm vi söû duïng thuoác nhuoäm :
Thuoác nhuoäm trong dòch nhuoäm coù theå ôû daïng hoøa tan hay phaân taùn ; vaø moãi loaïi
thuoác nhuoäm khaùc nhau seõ thích hôïp cho töøng loaïi vaûi khaùc nhau. Ñeå nhuoäm vaûi töø nhöõng
nguyeân lieäu öa nöôùc, ngöôøi ta duøng thuoác nhuoäm hoøa tan trong nöôùc. Caùc loaïi thuoác
nhuoäm naøy seõ khueách taùn vaø gaén maøng vaøo xô sôïi nhôø caùc löïc lieân keát hoaù lí ( thuoác
nhuoäm tröïc tieáp) , lieân keát ion (thuoác nhuoäm axit, bazô), lieân keát ñoàng hoaù trò ( thuoác
nhuoäm hoaït tính ). Coøn ñeå nhuoäm vaûi töø nhöõng nguyeân lieäu sôïi kò nöôùc nhö sôïi toång hôïp
thì ngöôøi ta thöôøng duøng thuoác nhuoäm khoâng tan trong nöôùc ( thuoác nhuoäm phaân taùn).
Phaïm vi söû duïng caùc loaïi thuoác nhuoäm cho caùc loaïi sôïi khaùc nhau ñöôïc theå hieän trong
baûng 2.2
Baûng 2.2 : Phaïm vi söû duïng caùc loaïi thuoác nhuoäm trong coâng nghieäp deät nhuoäm
Sôïi
Sôïi töø
Len
Tô luïa Polyester Polyamit Polyacrylo
boâng thöïc vaät
nitrit
Tröïc tieáp
x
x
X
Hoaøn nguyeân x
X
khoâng tan
Hoaøn nguyeân X
tan
Löu huyønh
X
X
Hoaït tính
X
X
X
Phaân taùn
X
X
Pigment
X
Axit
X
Bazô
X
Nguoàn : Giaùo trình “ Coâng ngheä xöû lí nöôùc thaûi” Traàn Vaên Nhaân _ Ngoâ Thò Nga.
Ñoái vôùi caùc loaïi vaûi deät töø sôïi pha thì coù theå chia laøm hai laàn, moãi laàn nhuoäm moät
thaønh phaàn hay nhuoäm moät laàn cho caû hai thaønh phaàn.
C. Möùc ñoä gaén maøu cuûa caùc loaïi thuoác nhuoäm:
Khi nhuoäm vaûi thì quaù trình nhuoäm vaûi xaûy ra theo boán böôùc :
Di chuyeån caùc phaân töû thuoác nhuoäm ñeán beà maët sôïi
Gaén maøu vaøo beà maët sôïi
Khueách taùn maøu vaøo trong sôïi, quaù trình naøy xaûy ra chaäm hôn so vôùi quaù
trình treân.
Coá ñònh maøu vaøo sôïi
9
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Tuy nhieân, ñoä gaén maøu cuûa caùc loaïi thuoác nhuoäm vaøo sôïi raát khaùc nhau. Tyû leä gaén
maøu vaøo trong sôïi naèm trong khoaûng 50 – 98%, phaàn coøn laïi seõ ñi vaøo nöôùc thaûi. Tæ leä
maøu khoâng gaén vaøo sôïi ñöôïc toùm taét trong baûng 2.3
Baûng 2.3 : Tæ leä maøu khoâng gaén vaøo sôïi
Thuoác nhuoäm
Phaàn maøu khoâng gaén vaøo sôïi (%)
Tröïc tieáp
5-30
Hoaøn nguyeân khoâng tan
5-20
Hoaøn nguyeân tan
5-15
Löu huyønh
30-40
Hoaït tính
5-50
Phaân taùn
8-20
Pigment
1
Axít
7-20
Bazô
2-3
Nguoàn : Giaùo trình “Coâng ngheä xöû lí nöôùc thaûi” Traàn Vaên Nhaân – Ngoâ Thò Nga
Ñeå taêng hieäu quaû quaù trình nhuoäm, caùc hoaù chaát söû duïng ñeå phuï trôï cho quaù trình
nhuoäm nhö caùc loaïi axít H2SO4, CH3COOH, caùc muoái Natri sulfat, muoái Amoâni, caùc chaát
caàm maøu nhö Syntephix, Tinofix.
II.2.4 Coâng ñoaïn in hoa:
In hoa laø taïo ra caùc vaân hoa coù moät hoaëc nhieàu maøu treân neàn vaûi traéng hoaëc vaûi
maøu baèng hoà in.
Hoà in laø moät loaïi hoãn hôïp caùc loaïi thuoác nhuoäm ôû daïng hoaø tan hay pigment dung
moâi. Caùc loaïi thuoác nhuoäm duøng cho in hoa nhö pigment, hoaït tính, hoaøn nuyeân, azo
khoâng tan vaø indigozol. Hoà in coù nhieàu loaïi nhö hoà tinh boät, dextrin, hoà liganit natri, hoà
nhuõ töông hay hoà nhuõ hoaù toång hôïp.
* Hoà tinh boät :
Tinh boät : 199 g
Nöôùc
: 987 g
HCl 28% : 1.5g
CH3COONa: 1.5g
* Hoà dextrin : British gum D :500g
Nöôùc
: 500g
Hoà dextrin ñöôïc duøng ñeå in thuoác nhuoäm hoaøn nguyeân vaø in phaù gaén maøu
* Hoà nhuõ töông :
Chaát nhuõ töông dispersal PR 8-15 g
Nöôùc : 185 – 192 g
Khuaáy ñeàu ñeå nguoäi, trong luùc khuaáy toác ñoä cao cho theâm vaøo xaêng coâng ngheä hay
daàu khaùc 800g. tieáp tuïc khuaáy cho ñeán khi hoà ñoàng nhaát.
10
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
II.2.5 Coâng ñoaïn sau in hoa :
1.Cao oân : sau khi in, vaûi ñöôïc cao oân ñeå caàm maøu :
Thuoác hoaït tính : 150oC trong 5 phuùt
Thuoác pigment : 140oC – 150oC trong 3 phuùt
Thuoác nhuoäm phaân taùn : 215oC
2. Giaët : sau khi nhuoäm vaø in vaûi ñöôïc giaët noùngvaø laïnh nhieàu laàn ñeå loaïi boû
taïp chaát hay thuoác nhuoäm, in dö treân vaûi.
Ñoái vôùi thuoác nhuoäm hoaït tính : 4 laàn
Ñoái vôùi thuoác nhuoäm pigment : 2 laàn
Ñoái vôùi thuoác nhuoäm phaân taùn : 2 laàn
II.2.6 Coâng ñoaïn vaêng khoå hoaøn taát :
Vaêng khoå hay hoaøn taát vaûi vôùi muïc ñích oån ñònh kích thöôùc vaûi, choáng nhaøu vaø oån
ñònh nhieät, trong ñoù söû duïng moät soá hoaù chaát choáng maøu, chaát laøm meàm vaø hoaù chaát nhö
meâtylit, axit axetic, formaldehyt…
Ngoaøi coâng ngheä xöû lí cô hoïc , ngöôøi ta coøn keát hôïp vôùi vieäc xöû lí hoaù hoïc.
1. Maët haøng in boâng 100% cotton :
Finish KVS 40g/l : choáng nhaøu vaø nhaên vaûi
Ceramine HCl 10g/l : laøm meàm vaûi
Slovapon N 0.1g/l : taêng khaû naêng thaám hoaù chaát
2. Maët haøng in boâng PE/Co :
Polysol S5
1g/l : choáng nhaøu vaø nhaên vaûi
Repellan 77 10g/l: laøm meàm vaûi sôïi PE
Softener NN 5g/l : laøm meàm vaûi sôïi Co
Slovapon N 0.1g/l: taêng khaû naêng thaám hoaù chaát
3. Maët haøng nhuoäm 100% cotton:
Finish PU
20g/l
Calalyst PU 1g/l
4. Maët haøng nhuoäm PE/Co :
Hoà meàm
: gioáng in boâng PE/Co
Repellan HYN
40g/l : chaát beùo ñeå taïo savon, laøm meàm vaûi
Al2(SO4)3
2g/l : muoái laøm taùc nhaân savon hoaù
5. Maët haøng in boâng coù dieän tích aên moøn nhoû caàn taêng ñoä traéng.
Leucophor BRB
2g/l : chaát hoaït quang
Cibaoron BBlue
0.02g/l: maøu hoaït tính
II. 3 KHAÛ NAÊNG GAÂY OÂ NHIEÃM CUÛA NÖÔÙC THAÛI DEÄT NHUOÄM :
II.3.1. Phaân tích khaû naêng gaây oâ nhieãm :
11
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Nguoàn nöôùc thaûi phaùt sinh trong coâng ngheä deät nhuoäm laø töø caùc coâng ñoaïn hoà sôïi ,
ruõ hoà, naáu taåy, nhuoäm vaø hoaøn taát. Tuy nhieân do ñaëc ñieåm cuûa ngaønh coâng nghieäp deät
nhuoäm laø coâng ngheä saûn xuaát goàm nhieàu coâng ñoaïn, thay ñoåi theo maët haøng neân vieäc xaùc
ñònh thaønh phaàn tính chaát löu löôïng nöôùc thaûi gaëp nhieàu khoù khaên .
Söï phaân phoái nöôùc trong nhaø maùy deät nhuoäm nhö sau :
Saûn xuaát hôi
5.3%
Nöôùc laøm saïch thieát bò
6.4%
Nöôùc laøm maùt vaø xöû lí buïi trong thieát bò deät nhuoäm
7.8%
Nöôùc cho caùc quaù trình chính trong xí nghieäp deät nhuoäm
72.3%
Nöôùc veä sinh
7.6%
Nöôùc cho vieäc PCCC vaø caùc vaán ñeà khaùc
0.6%
Qua ñoù cho thaáy löôïng nöôùc phaùt sinh töø caùc nhaø maùy deät nhuoäm laø raát lôùn vaø öùng
vôùi moãi coâng ñoaïn khaùc nhau trong quaù trình deät nhuoäm seõ coù löu löôïng nöôùc thaûi vaø noàng
ñoä caùc chaát oâ nhieãm khaùc nhau. Ñieàu naøy ñöôïc theå hieän qua baûng 2.4 vaø caùc soá lieäu sau.
Löôïng nöôùc thaûi tính cho moät ñôn vò saûn phaåm cuûa moät soá maët haøng nhö sau :
Haøng len, nhuoäm deät thoi : 100 – 250 m3/1 taán vaûi
Haøng vaûi boâng nhuoäm, deät thoi : 80 – 240 m3/ taán vaûi, bao goàm :
Hoà sôïi
0.02 m3/ 1 taán
Naáu , ruõ hoà, taåy
30 – 120 m3/ 1 taán
Nhuoäm
50 – 120 m3/ 1 taán
Haøng vaûi boâng , nhuoäm, deät kim : 70 – 180 m3/ 1 taán vaûi
Haøng vaûi boâng in hoa deät thoi : 65 – 280 m3/ 1 taán vaûi, bao goàm :
Hoà sôïi
0.02 m3/ 1 taán
Naáu , ruõ hoà, taåy
30 – 120 m3/ 1 taán
In, saáy
5 – 20 m3/ 1 taán
Giaët
30 – 140 m3/ 1 taán
Chaên len maøu töø sôïi polyacrylonitrit laø 40 – 140 m3/ 1 taán, bao goàm :
Nhuoäm sôïi
30 – 80 m3/ 1 taán
Giaët sau deät
10 – 70 m3/ 1 taán
Vaûi traéng töø polyacrylonitrit laø 20 – 60 m3/ 1 taán
Baûng 2.4 : Caùc chaát oâ nhieãm vaø ñaëc tính cuûa nöôùc thaûi cuûa ngaønh coâng nghieäp deät
nhuoäm :
Coâng ñoaïn
Chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi
Ñaët tính cuûa nöôùc thaûi
Hoà sôïi, ruõ hoà Tinh boät, glucose, polyvinyl,
BOD cao (34 – 50 toång löôïng
alcol, nhöïa…
BOD)
Naáu taåy
NaOH, chaát saùp, soda, silicat,
Ñoä kieàm cao maøu toái, BOD cao
vaø sôïi vaûi vuïn
Taåy traéng
Hypoclorit, caùc hôïp chaát chöùa
Ñoä kieàm cao, chieám 5% BOD
Clo, axit, NaOH…
Toång
12
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
Laøm boùng
NaOH, taïp chaát…
Nhuoäm
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Ñoä kieàm cao , BOD thaáp
( döôùi 1% BOD toång)
Ñoä maøu raát cao BOD khaù cao
( 6% BOD toång), SS cao
Ñoä maøu cao ,BOD cao
Caùc loaïi thuoác nhuoäm, axit axetic,
caùc muoái kim loaïi,…
In
Chaát maøu, tinh boat , daàu muoái,
kim loaïi, axit…
Hoaøn taát
Veát tinh boat , môõ ñoäng vaät, muoái,… Kieàm nheï, BOD thaáp…
Vôùi caùc hoaù chaát söû duïng nhö treân thì khi thaûi ra ngoaøi, ra nguoàn tieáp nhaän, nhaát laø
ra caùc soâng ngoøi, ao hoà seõ gaây ñoäc cho caùc loaøi thuyû sinh. Coù theå phaân chia caùc nhoùm hoaù
chaát ra laøm 3 nhoùm chính :
+ Nhoùm 1 : Caùc chaát ñoäc haïi ñoái vôùi vi sinh vaø caù :
Xuùt (NaOH) vaø Natri Cacbonat (Na 2CO3) ñöôïc duøng vôùi soá löôïng lôùn ñeå
naáu vaûi sôïi boâng vaø xöû lyù vaûi sôïi pha (chuû yeáu laø Polyeste, boâng)
Axít voâ cô (H2SO4)duøng ñeå giaët, trung hoøa xuùt, hieän maøu thuoác nhuoäm
hoaøn nguyeân tan (Indigosol)
Clo hoaït ñoäng (nöôùc taåy Javen ) duøng ñeå taåy traéng vaûi sôïi boâng
Fomatñeâhyt coù troâng phaàn chaát caàm maøu vaø caùc chaát duøng xöû lyù hoaøn
taát
Daàu hoûa duøng ñeå cheá taïo hoà in pigment
Moät haøm löôïng kim loaïi naëng ñi vaøo nöôùc thaûi
- Trong moät taán xuùt coâng nghieäp neáu saûn xuaát baèng ñieän cöïc thuûy ngaân seõ
coù 4g thuûy ngaân (Hg)
- Taïp chaát kim loaïi naëng coù trong thuoác nhuoäm söû duïng
Moät löôïng halogen höõu cô ñoäc haïi ñöa vaøo nöôùc thaûi töø moät soá thuoác
nhuoäm hoaøn nguyeân, phaân taùn,hoaït tính, pigment…
+ Nhoùm 2 :Caùc chaát khoù phaân giaûi vi sinh
Caùc chaát giaët voøng thôm, maïch eâtylenoxit daøi hoaëc coù caáu truùc maïch
nhaùnh Alkyl
Caùc Polyme toång hôïp bao goàm caùc chaát hoà hoaøn taát, caùc chaát hoá sôïi
doïc nhö polyvinylalcol, polyacrylat…
Phaàn lôùn caùc chaát laøm meàm vaûi, caùc chaát taïo phöùc trong xöû lyù hoaøn taát
Nhieàu thuoác nhuoäm vaø chaát taêng traéng quang hoïc ñang söû duïng…
+ Nhoùm 3: Caùc chaát ít ñoäc vaø coù theå phaân giaûi vi sinh
Sô sôïi vaø caùc taïp chaát thieân nhieân coù trong sô sôïi bò loaïi boû trong caùc
coâng ñoaïn xöû lyù tröôùc
Caùc chaát duøng ñeå hoà sôïi doïc
Axit axetic (CH3COOH), axít fomic (HCOOH), ñeå ñieàu chænh pH…
13
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Taûi löôïng oâ nhieãm phuï thuoäc vaøo nhieàu loaïi sôïi thuoäc thieân nhieân hay
toång hôïp, coâng ngheä nhuoäm (nhuoäm lieân tuïc hay giaùn ñoaïn), coâng ngheä
in hoa vaø ñoä hoaø tan cuûa hoùa chaát söû duïng. Khi hoøa troän nöôùc thaûi cuûa
caùc coâng ñoaïn, thaønh phaàn nöôùc thaûi coù theå khaùi quaùt nhö sau:
- pH = 4-12 (pH = 4.5 cho coâng ngheä nhuoäm sôïi PE, pH= 11 cho coâng
ngheä nhuoäm sôïi Co)
- Nhieät ñoä : dao ñoäng theo thôøi gian vaø thaáp nhaát laø 40 oC. So saùnh vôùi nhieät
ñoä cao nhaát khoâng öùc cheá hoaït ñoäng cuûa vi sinh laø 37 oC thì nöôùc thaûi ôû ñaây
gaây aûnh höôûng baát lôïi ñeán hieäu quaû xöû lyù sinh hoïc .
- COD =250 -1500 mg 02/l (50 -150kg/taán vaûi)
- BOD5 =80 – 500mg 02/l
- Ñoä maøu 500 -2000 Pt-Co
- Chaát raén lô löûng =30 – 400 mg/l, ñoâi khi cao ñeán 1000mg/l (tröôøng hôïp
nhuoäm sôïi cotton)
- SS = 0 -50 mg/l
- Chaát hoaït tính beà maët : 10 -50 mg/l
Qua nhöõng soá lieäu vöøa neâu cho thaáy nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm raát ñoäc cho heä sinh
thaùi nöôùc . Nhöõng aûnh höôûng cho caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm tôùi
nguoàn tieáp nhaän coù theå toùm taét nhö sau :
Ñoä kieàm cao laøm taêng ñoä pH cuûa nöôùc, neáu pH > 9 seõ gaây ñoäc haïi cho caùc
loaøi thuûy sinh
Muoái trung tính laøm taêng toång haøm löôïng chaát raén . Neáu löôïng nöôùc thaûi lôùn
seõ gaây ñoäc haïi ñoái vôùi caùc loaøi thuûy sinh do taêng aùp suaát thaåm thaáu, aûnh
höôûng ñeán quaù trình trao ñoåi chaát cuûa teá baøo
Hoà tinh boät bieán tính laøm taêng BOD, COD cuûa nguoàn nöôùc gaây taùc haïi ñoái
vôùi ñôøùi soáng thuûy sinh do laøm giaûm oxy hoøa tan trong nöôùc
Ñoä maøu cao do dö löôïng thuoác nhuoäm ñi nöôùc thaûi gaây maøu cho nguoàn tieáp
nhaän , aûnh höôûng tôùi quaù trình quang hôïp cuûa caùc loaøi thuûy sinh, aûnh höôûng
tôùi caûnh quang. Caùc chaát ñoäc naëng nhö sunfit kim loaïi naëng, caùc hôïp chaát
halogen höõu cô (AOX) coù khaû naêng tích tuï trong cô theå sinh vaät vôùi haøm
löôïng taêng daàn theo chuoãi thöùc aên trong heä sinh thaùi nguoàn nöôùc, gaây ra moät
soá beänh maõn tính ñoái vôùi ngöôøi vaø ñoäng vaät
Haøm löôïng oâ nhieãm caùc chaát höõu cô cao seõ laøm giaûm oxy hoøa tan trong
nöôùc, aûnh höôûng tôùi söï soáng cuûa caùc loaøi thuûy sinh
14
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
II.3.2.NOÀNG ÑOÄ OÂ NHIEÃM NÖÔÙC THAÛI NGAØNH DEÄT NHUOÄM ÔÛ NÖÔÙC TA VAØ
TREÂN THEÁ GIÔÙI :
Haøm löôïng caùc chaát gaây oâ nhieãm trong nöôùc thaûi cuûa töøng loaïi hình coâng ngheä vaø
töøng loaïi saûn phaåm thöôøng khaùc nhau vaø thay ñoåi töø cô sôû naøy sang cô sôû khaùc, cuõng thay
ñoåi lôùn trong ngaøy cuûa moät cô sôû saûn xuaát. Coù theå thaáy roõ qua baûng toång keát veà noàng ñoä oâ
nhieãm, löu löôïng nöôùc thaûi… nhö sau:
Baûng 2.5:Thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi deät nhuoäm ôû nöôùc ngoaøi.
Coâng ñoaïn
Thaønh phaàn oâ nhieãm ( mg/l)
BOD COD TSS C - G Phenol Cr
1. laøm saïch len
6000 30000 8000 5500 1.5
0.05
2. Hoaøn taát len
300 1040 130 _
0.5
4.00
3. Quaù trình laøm khoâ 350 1000 200 _
_
0.01
4. Hoaøn taát vaûi deät
650 1200 300 14
0.04
0.04
thoi
5. Hoaøn taát vaûi deät
350 1000 300 53
0.24
0.24
kim
6.Hoaøn taát thaûm
300 1000 1200 _
0.13
0.13
7.Hoaøn taát nguyeân
250 800 75
_
0.12
0.12
lieäu goác vaø sôïi deät
Sulphite
0.2
0.1
8.0
3.0
0.2
0.14
0.09
Nguoàn : The Textile Industry And The Environment, Technical Report N016, UNEP, 1993.
Khaûo saùt moät soá xí nghieäp deät nhuoäm haøng boâng ôû AÁn Ñoä cho thaáy caùc keát quaû veà
löôïng nöôùc thaûi vaø ñaëc tính nöôùc thaûi khaùc nhau.
Baûng 2.6:Thaønh phaàn, tính chaát nöôùc thaûi deät nhuoäm maët haøng boâng ôû AÁn Ñoä
Xí nghieäp
Ñôn vò
1
2
3
Caùc thoâng soá
Nöôùc thaûi
m3/ taán vaûi 240
210
135
pH
6.8
7.2
9.1
Ñoä kieàm
mg/l
796
500
975
TS
mg/l
2180
3600
2750
BOD5
mg/l
218
296
260
COD
mg/l
592
800
415
Cl
mg/l
488
1396
735
2SO4
mg/l
284
320
735
Nguoàn : Giaùo trình coâng ngheä xöû lyù nöôùc thaûi –Nhaø xuaát baûn khoa hoïc kyõ thuaät
Trong khi ñoù, thaønh phaàn, tính chaát vaø löu löôïng nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm nöôùc
ta nhö sau:
15
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Baûng 2.7 :Noàng ñoä caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi ngaønh deät nhuoäm nöôùc ta
Caùc thoâng soá
Noàng ñoä
pH
2-14
COD(mg/l)
60-5000
BOD(mg/l)
20-3000
SS (mg/l)
10-1800
3PO4 (mg/l)
<5
2SO4 (mg/l)
50-2000
Ñoä maøu( Pt Co)
40-50000
3
Q ( m /taán saûn phaåm)
4-4000
Nguoàn :Caùc nghieân cöùu cuûa cô quan chuyeân ngaønh trong thôøi gian thöïc hieän ñeà taøi khoa
hoïc caáp nhaø nöôùc KT0204
Baûng 2.8: Thaønh phaàn vaø tính chaát nöôùc thaûi coâng ty deät Thaønh Coâng
Coâng ñoaïn
COD
SS
pH Pt - Co
SO42Taåy traéng
2925
200
10
1072
Giaët
3147
1680
11.8
217
307
Nhuoäm polyester
2342
65
10.4
5320
Nhuoäm cotton
1520
98
6.7
3623
104
Giaët taåy
654
7.3
378
298
Nguoàn : Keát quaû khaûo saùt cuûa ENCO taïi coâng ty deä Thaønh Coâng.
PO430.54
0.25
Baûng 2.9: Löu löôïng vaø tính chaát nöôùc thaûi caùc nhaø maùy deät nhuoäm ôû TpHCM
Teân
Q
pH
Ñoä
COD
BOD
SS
SO42- PO43- Kim
coâng ty
maøu
loaïi naëng
3
M /ng
Pt-Co mg/l
mg/l
mg/l
mg/l mg/l mg/l
Thaønh 6500
9.2
1160
280
651
98
298
0.25
Coâng
Thaéng 5000
5.6
1250
350
630
95
76
1.31 0.4
Lôïi
Phong 3600
7.5
510
180
480
45
45
1.68 Veát
Phuù
Vieät
4800
10.1
969
250
506
30
145
0.4
Thaéng
Chaâu 420
7.2
560
563
98
105
0.25 0.2
Aù
Gia
1300
7.2
260
130
230
85
32
0.25
Ñònh
16
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Nguoàn: Phoøng Quaûn Lyù Moâi Tröôøng – Sô ûKhoa Hoïc Coâng Ngheä Moâi Tröôøng TpHCM
II.4. CAÙC BIEÄN PHAÙP NGAÊN NGÖØA, GIAÛM THIEÅU OÂ NHIEÅM NÖÔÙC THAÛI
NGAØNH DEÄT NHUOÄM :
- Thöôøng xuyeân kieåm tra heä thoáng caáp nöôùc, traùnh roø ræ nöôùc. Söû duïng module taåy,
nhuoäm giaët hôïp lyù. Tuaàn hoaøn, söû duïng laïi caùc doøng nöôùc giaët ít oâ nhieãm vaø nöôùc laøm
nguoäi.
- Haïn cheá söû duïng caùc hoùa chaát trôï, thuoác nhuoäm ôû daïng ñoäc hay khoù phaân huõy
sinh hoïc. Neân söû duïng caùc hoùa chaát, thuoác nhuoäm ít aûnh höôûng ñeán moâi tröôøng vaø thaønh
trong thuoác nhuoäm naèm trong giôùi haïn cho pheùp, khoâng gaây ñoäc haïi cho moâi tröôøng.
- Giaûm caùc chaát gaây oâ nhieãm nöôùc thaûi trong quaù trình taåy : trong caùc taùc nhaân taåy
thoâng duïng tröø H2O2 thí caùc chaát taåy coøn laïi ñeàu chöùa Clo (NaOCl vaø NaOCl 2). Caùc phaûn
öùng trong quaù trình taåy taïo caùc hôïp chaát höõu cô chöùa Clo laøm taêng haøm löôïng naøy trong
nöôùc thaûi. Do ñoù ñeå giaûm löôïng chaát taåy chöùa Clo maø vaãn ñaûm baûo ñoä traéng cuûa vaûi coù
theå keát hôïp taåy hai caáp : caáp 1 taåy baèng NaOCl coù boå sung theâm NaOH, sau 10 ñeán 15
phuùt boå sung theâm H2O2 vaø ñun noùng ñeå thöïc hieän taåy caáp 2. Baèng phöông phaùp naøy coù
theå giaûm ñöôïc 800/0 löôïng Halogen höõu cô. Hay coù theå thay theá NaOCl, NaOCl 2 baèng
peraxitaxeâtic (CH3OOHCO) ít oâ nhieãm hôn.
- Giaûm oâ nhieãm trong nöôùc thaûi töø coâng ñoaïn laøm boùng
- Thu hoài vaø söû duïng laïi dung dòch hoà töø coâng ñoaïn hoà sôïi vaø ruû hoà : trong quaù trình
hoà sôïi,caùc loaïi hoà thöôøng ñöôïc duøng laø tinh boät vaø tinh boät bieán tính carboxymetyl
cellulose (CMC), polyvinylalcol (PVA), polyacrylat galactomannan. Caùc loaïi hoà naøy
laøm taêng COD cuûa nöôùc thaûi, trong ñoù coù caùc loaïi CMC, PVA, polyacrylat laø nhöõng chaát
khoù phaân huûy sinh hoïc.
- Söû duïng caùc phöông phaùp cô hoïc, hoùa lyù, sinh hoïc, vaø phöông phaùp maøng ñeå giaûm
thieåu caùc chaát oâ nhieãm trong nöôùc thaûi deät nhuoäm.
CHÖÔNG III : TOÅNG QUAN VEÀ COÂNG TY DEÄT DONABOCHANG
III.1 QUAÙ TRÌNH THAØNH LAÄP VAØ PHAÙT TRIEÅN :
Vaøo naêm 1986 sau khi nhaø nöôùc Vieät Nam trieån khai chính saùch môû cöûa ñoái
ngoaïi, laõnh ñaïo coâng ty Bochang ñaõ ñöôïc Uyû ban nhaø nöôùc veà hôïp taùc ñaàu tö caáp giaáy
pheùp ñaàu tö 86/GP vaøo ngaøy 01/06/1990. Vaø coâng ty höõu haïn Ñoàng Nai Bochang quoác
teá ( DONA BOCHANG INTL CO.LTD) chính thöùc thaønh laäp do coâng ty Bochang Ñaøi
Loan ñaàu tö chieám 82,5% ,coâng ty Taøi Chính Deät May chieám 12,5%, vaø nhaø maùy bao
bì Bieân Hoaø chieám 5%. Thaùng 09/1991 ñaõ chính thöùc ñi vaøo hoat ñoäng.
Trong thôøi gian thaønh laäp ban ñaàu chæ coù 50 maùy deät khaên, 3 maùy in hoa vaø
toaøn boä trang thieát bò : xeùn nhung, taåy nhuoäm, chænh lí hoaøn taát. Nhöng do qui moâ chöa
ñaït hieäu quaû kinh teá, vaøo naêm 1992 ñaõ nhaän chuyeån nhöôïng toaøn boä ñaát ñai, nhaø xöôûng
vaø caû 64 maùy deät thoi töï ñoäng cuûa nhaø maùy deät Thoáng Nhaát. Sang naêm 1994 xaây môùi
17
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
2500 m2 phaân xöôûng deät vaø 2100 m2 phaân xöôûng maéc hoà vaø mua môùi nhieàu maùy deät
thay thoi töï ñoäng , maùy in hoa nhieàu maøu…Toaøn xöôûng chieám dieän tích 27.920 m 2,
coâng ty Bochang Quoác teá ñaõ hoaøn thaønh coâng trình môû roäng saûn xuaát vaø ñöùng vöõng vôùi
tö theá huøng vó taïi quoác loä moät , phöôøng Taân Hoaø, Tp Bieân Hoaø, tænh Ñoàng Nai.
III.2 VÒ TRÍ ÑÒA LÍ :
Coâng ty höõu haïn Ñoàng Nai Bochang quoác teá coù truï sôû taïi Quoác Loä 1, phöôøng
Taân Hoaø, Tp Bieân Hoaø, tænh Ñoàng Nai. Caùch trung taâm thaønh phoá Bieân Hoaø 8km veà
höôùng Ñoâng Baéc.
III.3 CÔ CAÁU TOÅ CHÖÙC VAØ BOÁ TRÍ NHAÂN SÖÏ :
Toaøn coâng ty coù khoaûng hôn 1000 nhaân vieân , trong ñoù coù 8 nhaân vieân vaø
chuyeân vieân ngöôøi Ñaøi Loan vaø gaàn 100 kyõ sö vaø trung caáp.
Cô caáu toå chöùc vaø boá trí nhaân söï trình baøy ôû baûng 3.1
Caùc giôø laøm vieäc taïi coâng ty :
Giôø haønh chaùnh : 7h30 – 16h30, daønh cho caùc nhaân vieân vaên phoøng ñeå
kí keát caùc hôïp ñoàng mua baùn…
Giôø saûn xuaát :
Ca1 : 6h – 14h
Ca2 : 14h – 22h
Ca3 : 22h – 6h
III.4 QUI TRÌNH SAÛN XUAÁT VAØ SAÛN PHAÅM CUÛA COÂNG TY :
III.4.1 QUI TRÌNG COÂNG NGHEÄ:
Hieän nay , coâng ty saûn xuaát ra nhieàu saûn phaåm khaùc nhau. Moãi saûn phaåm seõ
töông öùng vôùi moät qui trình saûn xuaát khaùc nhau, nhöng haàu heát chuùng ñeàu phaûi traûi qua
caùc coâng ñoaïn chính sau :
1. Quaù trình deät:
• Se sôïi
• Chaûi
• Keùo , sôïi ñaùnh boùng
• Hoà sôïi
• Deät vaûi
2. Quaù trình nhuoäm :
• Naáu taåy
• Caêng ñònh hình
• Giaûm trong
• Nhuoäm vaûi
18
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
•
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
Hoaøn taát
III.4.2 CAÙC LOAÏI SAÛN PHAÅM CUÛA COÂNG TY :
Caùc maët haøng saûn xuaát cuûa coâng ty raát ña daïng :
- Khaên caùc loaïi : khaên loâng , khaên y teá, khaên vuoâng nhoû , khaên taém, khaên taém
bieån,…
- Saûn phaåm duøng cho nhaø beáp : khaên beáp, bao tay caùch nhieät, yeám, taïp deà,
khaên loùt baøn,..
- Vaø moät soá saûn phaåm khaùc : drap traûi, taû loùt, aùo goái,…
III.4.3 CAÙC LOAÏI NGUYEÂN LIEÄU VAØ HOAÙ CHAÁT SÖÛ DUÏNG :
1. Nguyeân nhieân lieäu söû duïng :
Sôïi boâng caùc loaïi : 4000 taán / naêm
Daàu DO 2.500.000 lít/naêm
Daàu FO 1.600.000 lít/naêm
Ñieän naêng 5.600.000 kwh/naêm
2. Nhöõng hoaù chaát söû duïng :
Phaåm nhuoäm : chuû yeáu laø caùc loaïi phaåm hoaøn nguyeân vaø moät soá
phaåm phaân taùn, phaåm azo.
Caùc hoaù chaát khaùc :
- CH3COOH
13,2 taán/naêm
- NaOH
514,4 taán/naêm
- Na2CO3
20 taán/ naêm
- Na2SO4
25 taán/ naêm
- Vaø nhieàu hoaù chaát phuï trôï khaùc : Defoam, Cortex AS, Clorine,
Appretan, Rolasin P, Unitex CW1,…
III.5 AN TOAØN LAO ÑOÄNG VAØ PHOØNG CHAÙY CHÖÕA CHAÙY:
Coâng ty thöïc hieän toát an toaøn lao ñoäng , taïi moãi maùy ñeàu coù baûng qui ñònh vaø
höôùng daãn coâng nhaân vaän haønh maùy an toaøn, trang bò duïng cuï baûo hoä lao ñoäng caàn
thieát nhö : quaàn aùo, deùp uûng, daây an toaøn, muõ baûo hoä, …
Maët khaùc coâng ty cuõng quan taâm chaêm soùc caûi thieän ñôøi soáng coâng nhaân nhö
caùc cheá ñoä boài döôõng, boá trí lao ñoäng hôïp lí, khoâng cho lao ñoäng nöõ laøm vieäc taïi nôi coù
caùc thieát bò yeâu caàu nghieâm ngaët.
Vieäc phoøng chaùy chöõa chaùy (PCCC) cuõng ñöôïc thöïc hieän toát, taát caû caùc nhaân
vieân ñeàu chaáp haønh toát noäi qui phoøng chaùy chöõa chaùy. Trong giôø saûn xuaát thöïc hieän
ñuùng caùc qui ñònh veà PCCC, phaûi kieåm tra caùc thieát bò tröôùc khi heát ca laøm vieäc,…
Coâng ty coù thaønh laäp ñoäi phoøng chaùy chöõa chaùy, luoân coù 16 ñoäi vieân/ca thöôøng
tröïc . Ñoäi ñöôïc trang bò caùc thieát bò chuyeân traùch , bôm caùc loaïi, bình chöõa chaùy caù
nhaân, heä thoáng voøi oáng… Ñoäi thöôøng xuyeân luyeän taäp PCCC.
19
SVTH : Thoaïi Toaøn
Luaän Vaên Toát Nghieäp
GVHD : Nguyeãn Taán Phong
III.6 HIEÄN TRAÏNG MOÂI TRÖÔØNG TAÏI COÂNG TY :
III.6.1 TAÏI CAÙC XÖÔÛNG DEÄT :
Ôû caùc xöôûng deät coù moâi tröôøng laøm vieäc ñaëc tröng rieâng : tieáng oàn phaùt sinh töø
maùy deät laø cao hôn tieâu chuaån cho pheùp töø 20 – 30 dB, gaây aûnh höôûng lôùn ñeán coâng
nhaân ñöùng maùy. Ngoaøi ra nhieät ñoä trong caùc xöôûng deät cuõng töông ñoái cao 32 – 35 oC.
Ñoä aåm thaáp chæ khoaûng 45 – 60 %. Ñoàng thôøi, moâi tröôøng khoâng khí ôû ñaây cuõng bò oâ
nhieãm bôûi caùc buïi sôïi vaûi gaây aûnh höôûng ñeán quaù trình hoâ haáp.
Nöôùc thaûi ôû phaân xöôûng deät chuû yeáu laø nöôùc thaûi sinh hoaït vaø nöôùc thaûi giaûi
nhieät cho caùc maùy moùc, löu löôïng chæ khoaûng 60 – 70 m3/ ngaøy ñeâm.
III.6.2 TAÏI CAÙC XÖÔÛNG NHUOÄM :
Khoâng nhö ôû phaân xöôûng deät , taïi phaân xöôûng nhuoäm oâ nhieãm khoâng khí chuû
yeáu laø muøi, nhieät ñoä vaø caùc hoaù chaát ôû daïng hôi. Ñoä aåm ôû ñaây khaù cao khoaûng gaàn
80%, nhieät ñoä cuõng khoaûng töø 33 – 35oC.
Ngoaøi nöôùc thaûi sinh hoaït ra , ôû phaân xöôûng naøy nöôùc thaûi saûn xuaát laø nguoàn
nöôùc thaûi oâ nhieãm chính . Toång löôïng nöôùc thaûi cuûa caû phaân xöôûng ñeán gaàn 800 m 3/
ngaøy ñeâm. Nöôùc thaûi naøy chuû yeáu laø oâ nhieãm maøu vaø caùc chaát höõu cô töø phaåm nhuoäm.
III.6.3 CAÙC COÂNG TAÙC BAÛO VEÄ MOÂI TRÖÔØNG MAØ COÂNG TY ÑAÕ TIEÁN
HAØNH :
Coâng ty ñaõ tieán haønh tham gia caùc döï aùn saûn xuaát saïch hôn nhaèm caûi thieän moâi
tröôøng vaø taêng söùc caïnh tranh vôùi caùc coâng ty khaùc. Laép ñaët caùc thieát bò caûi thieän moâi
tröôøng laøm vieäc cho coâng nhaân, giaûm thieåu löôïng khoùi buïi thaûi ra moâi tröôøng gaây aûnh
höôûng ñeán söùc khoeû coâng nhaân.
Ñoái vôùi nöôùc thaûi töø caùc coâng ñoaïn saûn xuaát coâng ty cuõng ñaõ cho laép ñaët heä
thoáng xöû lí nöôùc thaûi nhöng chæ döøng laïi ôû möùc ñoä söû lí hoaù lí vaø chöa ñaït tieâu chuaån
thaûi ra nguoàn tieáp nhaän.
Baûng 3.1 : Keát quaû phaân tích maãu nöôùc cuoái ñöôøng oáng cuûa coâng ty
THOÂNG SOÁ
pH
COD
BOD5
Ñoä maøu
Ñoä ñuïc
Toång N
Toång P
SS
ÑÔN VÒ
mg/l
mg/l
Pt- Co
FAU
mg/l
mg/l
mg/l
KEÁT QUAÛ
9,5
1095
742
1260
260
3,58
1,38
135
20
SVTH : Thoaïi Toaøn
- Xem thêm -