Lêi nãi ®Çu
X©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng lµ mét ®iÒu kiÖn tÊt yÕu ®Ó
ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia. ë ViÖt Nam, sau gÇn 20 n¨m ®æi
míi, sù ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o thóc ®Èy c¸c chñ thÓ kinh tÕ ph¸t
huy kh¶ n¨ng, søc s¸ng t¹o vµ tù chñ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Trong lÜnh
vùc dÞch vô tµi chÝnh, kinh tÕ thÞ trêng ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ngµnh b¶o hiÓm
ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Cïng víi sù lín m¹nh chung cña toµn ngµnh b¶o hiÓm,
b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ ngµy cµng tá râ vai trß
quan träng ®èi víi tiÕn tr×nh më cöa héi nhËp ngµy nay.
Tuy nhiªn, b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt kh«ng thÓ ph¸t huy ®îc vai trß cña
m×nh nÕu t¸ch rêi t¸i b¶o hiÓm. NhËn thøc ®îc mèi quan hÖ nµy, ngµy
27/9/1994 Thñ tíng chÝnh phñ ®· ký quyÕt ®Þnh 100/CP thµnh lËp C«ng ty t¸i
b¶o hiÓm quèc gia ViÖt Nam, ngµy nay ®æi tªn lµ Tæng c«ng ty cæ phÇn t¸i
b¶o hiÓm quèc gia ViÖt Nam (tªn giao dÞch lµ Vinare) víi t c¸ch lµ “bµ ®ì”
cho thÞ trêng b¶o hiÓm trong níc. Qua 10 n¨m thùc hiÖn nghiÖp vô x©y dùng
l¾p ®Æt, Vinare ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu to lín song vÉn cßn tån t¹i rÊt
nhiÒu khã kh¨n cÇn kh¾c phôc.
Trong thêi gian thùc tËp t¹i Vinare, díi sù híng dÉn cña c¸c c¸n bé Phßng
T¸i B¶o HiÓm X©y dùng L¾p ®Æt kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc ®· häc, em xin
chän ®Ò tµi:
“T×nh h×nh thùc hiÖn t¸i b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt t¹i Tæng c«ng ty cæ
phÇn t¸i b¶o hiÓm quèc gia ViÖt Nam”.
Em xin c¶m ¬n c« gi¸o, th¹c sü NguyÔn ThÞ ChÝnh vµ c¸c c¸n bé nghiÖp
vô Phßng T¸i B¶o HiÓm X©y dùng L¾p ®Æt ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
1
Ch¬ng I
Kh¸i qu¸t chung vÒ b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt vµ
t¸i b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt
I. kh¸i qu¸t vÒ b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt.
1. Sù cÇn thiÕt cña b¶o hiÓm X©y dùng L¾p ®Æt.
B¶o hiÓm lµ ngµnh dÞch vô, mang ®Æc trng cña dÞch vô tµi chÝnh ra ®êi
xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu cÊp thiÕt cña con ngêi: nhu cÇu ®îc b¶o vÖ tríc nh÷ng
rñi ro g©y thiÖt h¹i, mÊt m¸t vÒ tµi s¶n hay liªn quan ®Õn søc khoÎ vµ tuæi thä
cña con ngêi. Môc ®Ých cña b¶o hiÓm chñ yÕu lµ gãp phÇn æn ®Þnh kinh tÕ
cho ngêi tham gia tõ ®ã kh«i phôc vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®êi sèng; ®ång thêi
t¹o nguån vèn cho ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi cña ®Êt níc. Tr¶i qua qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn t¬ng ®èi dµi, b¶o hiÓm ®· ngµy cµng kh¼ng ®Þnh vµ thÓ hiÖn vai trß
còng nh ®ãng gãp to lín cña nã ®èi víi nÒn kinh tÕ mçi níc. B¶o hiÓm kü
thuËt còng kh«ng n»m ngoµi ®iÒu ®ã.
Trªn thÕ giíi hiÖn nay, do sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña khoa häc kü
thuËt ®Æc biÖt kü thuËt x©y dùng d©n dông, do yªu cÇu kü thuËt ngµy cµng
cao, gi¸ trÞ c«ng tr×nh ngµy cµng lín vµ cïng víi nã lµ sù ph¸t sinh cña nhiÒu
rñi ro kü thuËt, kinh tÕ trong qu¸ tr×nh x©y dùng nªn ®· dÉn ®Õn ®ßi hái cÊp
thiÕt viÖc ph¸t triÓn vµ më réng lo¹i h×nh b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt. MÆt
kh¸c, trong gi¸ ®a ra ®Êu thÇu, c¸c c«ng ty hoÆc c¸c h·ng thÇu kh«ng thÓ tÝnh
®îc ®Çy ®ñ kho¶n tiÒn dù tr÷ ®Ò phßng cho c¸c tæn thÊt x¶y ra khi x©y dùng
c«ng tr×nh, nÕu ®a vµo th× gi¸ ®Êu thÇu cña c«ng tr×nh sÏ rÊt cao. Trong khi ®ã
nhµ b¶o hiÓm cã thÓ tÝnh to¸n chÝnh x¸c h¬n nhiÒu sè phÝ b¶o hiÓm cña c«ng
tr×nh so víi so víi viÖc dù kiÕn sè tiÒn ®Ò phßng tæn thÊt cña c¸c nhµ thÇu.
H¬n n÷a, quy luËt cña b¶o hiÓm lµ lÊy sè ®«ng bï sè Ýt nªn phÝ b¶o hiÓm sÏ
kh«ng cao vµ nh vËy b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt ngoµi ý nghÜa quan träng lµ
viÖc ®ãng gãp vµo h¹ gi¸ thµnh c«ng tr×nh cßn ®a ra mét ®¶m b¶o rÊt cã hiÖu
qu¶ vÒ mÆt tµi chÝnh cho c¸c bªn cã liªn quan tíi c«ng tr×nh ®îc x©y dùng.
Kh«ng nh÷ng thÕ, c¸c c«ng tr×nh nµy cã thÓ gÆp ph¶i rÊt nhiÒu rñi ro
bÊt ngê trong qu¸ tr×nh x©y dùng, l¾p ®Æt g©y thiÖt h¹i tµi chÝnh cho chñ thÇu,
chñ ®Çu t. Tuy nhiªn, qua c«ng t¸c båi thêng nhanh chãng ®Çy ®ñ cña c¸c
nhµ b¶o hiÓm, t×nh tr¹ng khã kh¨n ban ®Çu vÒ tµi chÝnh do rñi ro g©y ra sÏ
nhanh chãng ®îc gi¶i quyÕt, nhê ®ã chñ thÇu hay chñ ®Çu t cã thÓ trang tr¶i
®îc c¸c chi phÝ bÊt ngê ph¸t sinh vît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh; gióp
2
hä b¶o toµn ®îc vèn kinh doanh, h¹n chÕ ®îc ng¾n nhÊt thêi gian gi¸n ®o¹n
kinh doanh cã thÓ x¶y ra do gÆp rñi ro.
MÆt kh¸c, c¸c c«ng tr×nh x©y dùng l¾p ®Æt thêng cã gi¸ trÞ rÊt lín. VÝ
dô, mét sè c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ lín ë ViÖt Nam nh: nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn H¶i
Phßng: 628 triÖu USD; Nhµ m¸y ®iÖn §¹i Ninh: 500 triÖu USD; CÇu Thanh
Tr×: 400 triÖu USD; Nhµ m¸y nhiÖt ®iÖn Cao Ng¹n: 105 triÖu USD; Nhµ m¸y
xi m¨ng Tam §iÖp: 100 triÖu USD...
§øng tríc c¸c c«ng tr×nh cã gi¸ trÞ ®Çu t lín nh vËy, nguy c¬ rñi ro dÉn
®Õn ph¸ s¶n, mÊt vèn kinh doanh lµ ®iÒu khã tr¸nh khái. Do vËy, tham gia
b¶o hiÓm hay nãi c¸ch kh¸c lµ chuyÓn rñi ro cho nhµ b¶o hiÓm lµ mét gi¶i
ph¸p h÷u hiÖu cho c¸c nhµ thÇu hay chñ ®Çu t.
Bªn c¹nh ®ã, cã thÓ thÊy mét trong nh÷ng t¸c dông h÷u hiÖu cña b¶o
hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt còng nh b¶o hiÓm nãi chung ®ã lµ gãp phÇn ®Ò phßng
h¹n chÕ c¸c rñi ro cã thÓ x¶y ra, gióp cuéc sèng con ngêi an toµn h¬n, x· héi
trËt tù h¬n, gi¶m nçi lo cho nh÷ng ngêi cã liªn quan. §iÒu nµy cã thÓ thÊy
mét c¸ch kh¸ râ rµng qua viÖc nhµ b¶o hiÓm ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ò phßng
h¹n chÕ rñi ro ®èi víi c¸c c«ng tr×nh x©y dùng, còng nh tuyªn truyÒn s©u
réng c¸c kiÕn thøc cÇn thiÕt vÒ c¸c lo¹i rñi ro, c¸c nguy c¬ vµ hËu qu¶ cña
chóng.
Mét ®iÒu cÇn ®Ò cËp n÷a lµ b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt mang l¹i mét
nguån ®Çu t ®¸ng kÓ cho nÒn kinh tÕ.
Víi nguån vèn t¹m thêi nhµn rçi kh«ng nhá, c¸c c«ng ty b¶o hiÓm cã
thÓ cho vay, mua tr¸i phiÕu, kinh doanh bÊt ®éng s¶n, tham gia vµo thÞ trêng
chøng kho¸n,... ho¹t ®éng kinh tÕ nhê vËy mµ s«i ®éng h¬n, hiÖu qu¶ h¬n.
Cuèi cïng, cÇn nãi thªm mét ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña b¶o hiÓm x©y dùng
l¾p ®Æt- tÊt nhiªn ®iÒu nµy còng quyÕt ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i triÓn khai lo¹i
h×nh b¶o hiÓm nµy trong mçi níc. §ã lµ gióp Nhµ níc trong viÖc kh¾c phôc
nh÷ng kho¶n chi t¬ng ®èi lín trong viÖc kh¾c phôc hËu qu¶ tæn thÊt khi ®· cã
hÖ thèng b¶o hiÓm, tr¸nh nh÷ng biÕn ®éng chi tiªu ¶nh hëng ®Õn kÕ ho¹ch
cña ng©n s¸ch Nhµ níc. §ång thêi, ho¹t ®éng b¶o hiÓm nµy cßn gãp phÇn
t¨ng thu ngo¹i tÖ trong níc, t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ngêi d©n
trong níc.
B¶o hiÓm x©y dùng vµ l¾p ®Æt lµ mét bé phËn cña b¶o hiÓm kü thuËt. Sù
ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña b¶o hiÓm kü thuËt lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña
cuéc c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt. B¶o hiÓm kü thuËt b¾t ®Çu ë níc Anh
c«ng nghiÖp vµo gi÷a thÕ kû 19.
3
Vµo lóc c¸c ®¬n b¶o hiÓm ch¸y t¬ng ®èi phæ biÕn th× mét hiÓm ho¹ cã
tÝnh chÊt huû diÖt t¬ng tù kh¸c ®· g©y thiÖt h¹i cho nhµ m¸y b«ng ë
Lancashire, ®ã lµ vô næ nåi h¬i. Kh«ng nh÷ng vô næ nµy g©y thiÖt h¹i cã tÝnh
tµn ph¸ vÒ ngêi, mµ sù gi¸n ®o¹n s¶n xuÊt sau ®ã ®· lµm nhiÒu doanh nghiÖp
cã liªn quan bÞ ph¸ s¶n.
T¹i sao c¸c vô næ cã tÝnh th¶m ho¹ l¹i thêng x¶y ra nh vËy? Râ rµng cã
thÓ ®æ lçi phÇn nµo cho nh÷ng sai sãt trong thiÕt kÕ do thiÕu kinh nghiÖm
®èi víi c«ng nghÖ míi. Nhng, th«ng thêng h¬n, cßn cã rñi ro ®¹o ®øc; sö
dông nåi h¬i qu¸ møc b×nh thêng, bÊt cÈn, hoÆc nh÷ng tËp qu¸n lµm viÖc
nguy hiÓm víi nh÷ng ý ®Þnh n©ng cao hiÖu suÊt ho¹t ®éng cña nåi h¬i vµ
møc ®é s¶n xuÊt. Râ rµng, nh÷ng ngêi chñ cña nhµ m¸y ®· ph¶i lµm mét viÖc
g× ®ã.
XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ ®ã, cïng víi nhiÒu h×nh thøc qu¶n lý rñi ro s¬ khai
kh¸c, n¨m 1858, c«ng ty b¶o hiÓm ®Çu tiªn: C«ng ty B¶o hiÓm Nåi h¬i( The
Steam Boiler Assurance Company) ®· ®îc thµnh lËp.
Ch¼ng bao l©u, díi sù ph¸t triÓn nh vò b·o cña khoa häc c«ng nghÖ vµ
kü thuËt cïng víi nhu cÇu t¸i thiÕt nÒn kinh tÕ sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai
b¶o hiÓm kü thuËt còng ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n bao giê hÕt vµ trë thµnh mét
trong lo¹i h×nh b¶o hiÓm quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi sù ph¸t triÓn
cña mçi nÒn kinh tÕ.
B¶o hiÓm kü thuËt cã mÆt trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc cña ho¹t ®éng
kinh tÕ, x· héi trªn toµn thÕ giíi. Tõ viÖc b¶o hiÓm cho c¸c m¸y mãc s¶n
xuÊt, c¸c thiÕt bÞ dông cô tinh vi trong y tÕ, phßng thÝ nghiÖm cho tíi viÖc
b¶o hiÓm cho c¸c c«ng tr×nh x©y dùng khæng lå nh bÕn c¶ng, s©n bay, c¸c
con tµu vò trô... Nh vËy, cã thÓ nãi r»ng b¶o hiÓm x©y dùng vµ l¾p ®Æt lµ
nh÷ng m¾t xÝch kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong b¶o hiÓm kü thuËt. §¬n b¶o hiÓm
mäi rñi ro l¾p ®Æt( EAR- Erection All Risks Insurance Policy) ®Çu tiªn ®îc
cÊp t¹i §øc vµo n¨m 1924 víi sù hç trî vÒ t¸i b¶o hiÓm cña c«ng ty t¸i b¶o
hiÓm Munich Re. Mét vµi n¨m sau ®ã, dùa trªn c¬ së nh÷ng ®iÒu kiÖn b¶o
hiÓm cña ®¬n b¶o hiÓm l¾p ®Æt s¶n phÈm, b¶o hiÓm mäi rñi ro cho chñ
thÇu( CAR- Contractors All Risks Insurance Policy) còng ra ®êi t¹i Anh vµo
n¨m 1929. §¬n b¶o hiÓm mäi rñi ro cho chñ thÇu ®Çu tiªn b¶o hiÓm cho viÖc
x©y dùng cÇu Lamberth b¾c qua s«ng Thames ë Lu©n §«n.
2. §Æc ®iÓm cña b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt.
XÐt vÒ mÆt kü thuËt nghiÖp vô, b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt lµ nh÷ng
lo¹i h×nh b¶o hiÓm t¬ng ®èi phøc t¹p so víi c¸c lo¹i h×nh b¶o hiÓm kh¸c, c¸c
4
lo¹i ®¬n b¶o hiÓm rÊt ®a d¹ng, nh b¶o hiÓm mäi rñi ro x©y dùng, b¶o hiÓm
mäi rñi ro l¾p ®Æt,... Cã thÓ liÖt kª mét sè nÐt ®Æc thï chñ yÕu cña b¶o hiÓm
x©y dùng l¾p ®Æt nh díi ®©y:
- §©y lµ lo¹i h×nh b¶o hiÓm cã nhiÒu rñi ro mang tÝnh kü thuËt nh rñi ro
liªn quan ®Õn thiÕt kÕ, c¬ chÕ vËn hµnh cña m¸y mãc, nguyªn vËt liÖu kÐm,
m¸y mãc cò... V× vËy ®ßi hái ®éi ngò c¸n bé t¸i b¶o hiÓm ph¶i cã nh÷ng kiÕn
thøc kü thuËt nhÊt ®Þnh.
- Thêi h¹n b¶o hiÓm thêng dµi, tuú theo gi¸ trÞ vµ tÝnh chÊt cña c«ng
tr×nh.
- Gi¸ trÞ b¶o hiÓm rÊt lín cã xu híng ngµy cµng t¨ng do sù tiÕn bé cña
khoa häc kü thuËt vµ sù khan hiÕm nguyªn vËt liÖu, v× vËy nÕu tæn thÊt x¶y ra
tr¸ch nhiÖm båi thêng lµ rÊt lín.
- Rñi ro mang tÝnh chÊt tÝch luü v× cµng gÇn giai ®o¹n cuèi cña thêi h¹n
b¶o hiÓm gi¸ trÞ b¶o hiÓm trªn c«ng tr×nh cµng lín.
- C¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm trong b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt kh¸c nhau
®¸ng kÓ vÒ quy m«. Sù ph©n t¸n rñi ro thÊp v× sè lîng t¬ng ®èi Ýt, l¹i thiÕu
c¸c rñi ro ®ång nhÊt dÉn ®Õn lµm mÊt c©n ®èi b¶ng danh môc tæng sè lîng
dÞch vô b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt.
- Mét sè rñi ro cã tÝnh chÊt th¶m ho¹ (®éng ®Êt, lò lôt, giã b·o...) ®ßi hái
ph¶i ®Æc biÖt lu ý vµ thËn träng.
- VÞ trÝ cña rñi ro b¶o hiÓm cã thÓ chØ lµ mét vÞ trÝ ®Þa lý nhng cã khi l¹i
tr¶i dµi trªn mét khu vùc réng (nh b¶o hiÓm x©y dùng ®êng s¸) nªn ®èi mÆt
víi nhiÒu lo¹i rñi ro kh¸c nhau khiÕn viÖc ®¸nh gi¸ rñi ro khã kh¨n vµ phøc
t¹p.
- V× rñi ro trong b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt phøc t¹p nªn tæn thÊt cña
nghiÖp vô nµy rÊt khã x¸c ®Þnh ®îc nguyªn nh©n chÝnh x¸c, khiÕn c«ng ty
gi¸m ®Þnh tæn thÊt, gi¶i quyÕt båi thêng khã kh¨n vµ kÐo dµi.
3. Néi dung b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt.
3. §èi tîng cña b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt
a. §èi tîng cña b¶o hiÓm x©y dùng
§èi tîng ®îc b¶o hiÓm cña b¶o hiÓm x©y dùng bao gåm tÊt c¶ c¸c c«ng
tr×nh x©y dùng d©n dông, c«ng tr×nh c«ng nghiÖp,...hay nãi c¸ch kh¸c lµ bao
gåm tÊt c¶ c¸c c«ng tr×nh x©y dùng mµ kÕt cÊu cña nã cã sö dông xi m¨ng vµ
bª t«ng cèt thÐp. Cô thÓ lµ c¸c nhãm c«ng tr×nh sau:
5
- Nhµ ë, trêng häc, bÖnh viÖn, trô së lµm viÖc, r¹p h¸t, r¹p chiÕu phim,
c¸c c«ng tr×nh v¨n ho¸ kh¸c,...
- Nhµ m¸y, xÝ nghiÖp, c¸c c«ng tr×nh phôc vô s¶n xuÊt;
- §êng s¸( bao gåm c¶ ®êng bé vµ ®êng s¾t), ®êng b¨ng s©n bay;
- CÇu cèng, ®ª ®Ëp, c«ng tr×nh tho¸t níc, kªnh ®µo, c¶ng,...
Mçi c«ng tr×nh bao gåm nhiÒu h¹ng môc riªng biÖt ®îc x¸c ®Þnh vµ dù
tÝnh th«ng qua s¬ ®å tæng thÓ, b¶n vÏ thiÕt kÕ cïng c¸c m¸y mãc trang thiÕt
bÞ cÇn thiÕt phôc vô cho c«ng t¸c x©y dùng còng nh c¸c c«ng viÖc cã liªn
quan trong qu¸ tr×nh x©y dùng. §Ó thuËn tiÖn cho viÖc tÝnh phÝ b¶o hiÓm
còng nh gi¶i quyÕt khiÕu n¹i trong trêng hîp tæn thÊt x¶y ra, mét c«ng tr×nh
x©y dùng ®îc chia lµm nhiÒu h¹ng môc kh¸c nhau, bao gåm:
- CÊu tróc chñ yÕu cña c«ng tr×nh x©y dùng( construction works): H¹ng
môc nµy chiÕm phÇn lín gi¸ trÞ c«ng tr×nh. H¹ng môc nµy chiÕm phÇn lín
gi¸ trÞ c«ng tr×nh. Nã bao gåm tÊt c¶ c¸c c«ng viÖc thùc hiÖn bëi chñ thÇu
chÝnh (bªn B) vµ tÊt c¶ c¸c chñ thÇu phô cña chñ thÇu chÝnh theo quy ®Þnh
cña hîp ®ång x©y dùng ký kÕt gi÷a bªn A vµ bªn B: tõ c«ng t¸c chuÈn bÞ, dän
dÑp mÆt b»ng, x©y dùng c¸c c«ng tr×nh t¹m thêi phôc vô cho c«ng t¸c thi
c«ng ®Õn c«ng viÖc ®ãng cäc, lµm mãng vµ x©y dùng cÊu tróc chÝnh cña
c«ng tr×nh.
- Trang thiÕt bÞ x©y dùng ( equipments of construction): vÝ dô nh rµo ch¾n,
kho b·i, nhµ xëng, giµn gi¸o...
- M¸y mãc x©y dùng (construction machines): bao gåm c¸c m¸y mãc
phôc vô c«ng t¸c thi c«ng nh m¸y xóc, m¸y ñi, cÇn cÈu,...thuéc quyÒn së h÷u
cña ngêi ®îc b¶o hiÓm hay ®i thuª.
- Tµi s¶n cã s½n trªn vµ xung quanh c«ng trêng thuéc quyÒn së h÷u,
qu¶n lý, tr«ng nom hay coi sãc cña ngêi ®îc b¶o hiÓm.
- Chi phÝ dän dÑp hiÖn trêng: bao gåm c¸c chi phÝ ph¸t sinh do viÖc thu
dän vµ di chuyÓn m¶nh vôn, ®Êt ®¸ do c¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm g©y ra trªn
ph¹m vi c«ng trêng.
- Bªn c¹nh phÇn tæn thÊt vËt chÊt, b¶o hiÓm x©y dùng còng b¶o hiÓm
tr¸ch nhiÖm d©n sù cña ngêi thø ba: bao gåm c¸c tr¸ch nhiÖm ph¸p lý do
thiÖt h¹i tµi s¶n, th¬ng tËt th©n thÓ cña bªn thø ba ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh
thi c«ng c«ng tr×nh hoÆc xung quanh khu vùc c«ng trêng nÕu ngêi mua b¶o
hiÓm cã yªu cÇu.
b. §èi tîng cña b¶o hiÓm l¾p ®Æt
6
§èi tîng b¶o hiÓm l¾p ®Æt ®îc hiÓu lµ c¸c m¸y mãc l¾p ®Æt, trang thiÕt
bÞ phôc vô cho c«ng t¸c l¾p ®Æt vµ mét sè c«ng viÖc, h¹ng môc liªn quan tíi
c«ng viÖc l¾p ®Æt. §èi tîng ®îc b¶o hiÓm ®îc ph©n lo¹i nh sau:
- C¸c m¸y mãc, c¸c d©y chuyÒn ®ång bé trong mét xÝ nghiÖp hay trong
khi tiÕn hµnh l¾p ®Æt c¸c m¸y mãc thiÕt bÞ ®ã.
- C¸c m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, dông cô phôc vô cho l¾p ®Æt.
- C¸c phÇn viÖc x©y dùng phôc vô cho c«ng t¸c l¾p ®Æt.
- Tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi bªn thø ba.
- Chi phÝ dän dÑp vÖ sinh.
4. Ph¹m vi b¶o hiÓm
a. Ph¹m vi b¶o hiÓm x©y dùng
C¸c ®¬n b¶o hiÓm x©y dùng do ngêi b¶o hiÓm cung cÊp thêng lµ ®¬n
b¶o hiÓm mäi rñi ro nªn ph¹m vi ®îc b¶o hiÓm thêng rÊt réng, chØ trõ c¸c rñi
ro lo¹i trõ ®îc nªu râ trong ®¬n cßn hÇu hÕt c¸c rñi ro bÊt ngê vµ kh«ng lêng
tríc ®îc ®Òu ®îc b¶o hiÓm theo ®¬n b¶o hiÓm x©y dùng.
Cô thÓ, cã c¸c rñi ro chÝnh sau:
- Ch¸y, sÐt ®¸nh, níc, ch÷a ch¸y hay ph¬ng tiÖn ch÷a ch¸y
- Lò lôt, ma, tuyÕt r¬i, tuyÕt lë, sãng thÇn
- C¸c lo¹i b·o
- §éng ®Êt, sôt lë ®Êt ®¸
- Trém c¾p
- ThiÕu kinh nghiÖm, bÊt cÈn, hµnh ®éng ¸c ý hay lçi cña con ngêi.
Ngoµi ra, tïy vµo tõng c«ng tr×nh, mçi ®¬n cÊp cßn cã c¸c ®iÒu kho¶n bæ
sung thªm ®èi víi c¸c rñi ro phô ®Ó phï hîp víi néi dung c«ng viÖc.
Bªn c¹nh nh÷ng rñi ro ®îc b¶o hiÓm, b¶o hiÓm x©y dùng l¾p ®Æt còng quy
®Þnh mét sè ®iÓm lo¹i trõ, ®ã lµ:
Thø nhÊt: Lo¹i trõ chung ¸p dông cho c¶ phÇn b¶o hiÓm vËt chÊt vµ
tr¸ch nhiÖm:
- Tæn thÊt do chiÕn tranh hay nh÷ng ho¹t ®éng t¬ng tù, ®×nh c«ng,
næi lo¹n, ngõng c«ng viÖc theo yªu cÇu cña bÊt kú c¬ quan cã thÈm
quyÒn nµo.
- Hµnh ®éng cè ý hay sù cÈu th¶ cè ý cña ngêi ®îc b¶o hiÓm hoÆc ®¹i
diÖn cña hä.
7
- Ph¶n øng h¹t nh©n, phãng x¹ hay « nhiÔm phãng x¹.
Thø hai: Rñi ro lo¹i trõ ¸p dông ®èi víi phÇn thiÖt h¹i vËt chÊt bao gåm:
- BÊt kú lo¹i tæn thÊt nµo cã tÝnh chÊt chÊt hËu qu¶.
- Lçi thiÕt kÕ.
- Chi phÝ thay thÕ, söa ch÷a hay kh¾c phôc c¸c khuyÕt tËt cña m¸y mãc,
nguyªn vËt liÖu vµ/hoÆc do tay nghÒ (c¸c tæn thÊt h h¹i do hËu qu¶ th× ®îc
b¶o hiÓm).
Thø ba: Rñi ro lo¹i trõ ¸p dông ®èi víi phÇn b¶o hiÓm tr¸ch nhiÖm:
- KhiÕu n¹i tæn thÊt liªn quan ®Õn tai n¹n ®îc b¶o hiÓm hay cã thÓ ®îc
b¶o hiÓm trong ph¹m vi cña phÇn b¶o hiÓm vËt chÊt cña ®¬n b¶o hiÓm x©y
dùng.
- KhiÕu n¹i ph¸t sinh do dÞch chuyÓn, rung ®éng hay suy yÕu cña cét
chèng.
b. Ph¹m vi b¶o hiÓm l¾p ®Æt
Nh÷ng rñi ro chÝnh ®îc b¶o hiÓm trong ®¬n b¶o hiÓm l¾p ®Æt ®îc chia lµm
3 lo¹i chÝnh:
- C¸c rñi ro thiªn tai bao gåm ®éng ®Êt, ®éng biÓn g©y ra sãng thÇn, giã
m¹nh (do b·o, giã xo¸y, cuång phong), ma lín, lò, lôt, ®ãng b¨ng, sÐt ®¸nh,
ch¸y do sÐt ®¸nh hay do ho¹t ®éng cña nói löa, ®Êt lón, sôt lë.
- C¸c hiÓm ho¹ tæn thÊt g©y ra bëi ho¹t ®éng cña con ngêi trªn c«ng trêng
nh: thiÕu kinh nghiÖm hay kü n¨ng, lçi cña con ngêi, bÊt cÈn, trém c¾p, hµnh
®éng ¸c ý, ph¸ ho¹i, vËn chuyÓn, khu©n v¸c nguyªn vËt liÖu, lçi thiÕt kÕ, tËp
trung cao ®é hay cêng ®é c«ng viÖc cao do thêi gian l¾p ®Æt qu¸ ng¾n, phèi
hîp c«ng viÖc thiÕu hîp lý, tr«ng nom, b¶o vÖ c«ng trêng kh«ng tèt, thiÕu
nh÷ng biÖn ph¸p ng¨n ngõa tæn thÊt, lçi vËn hµnh, lçi ngêi vËn hµnh m¸y.
- C¸c rñi ro kü thuËt, vËn hµnh bao gåm ¸p suÊt Ðp qu¸ lín (næ vËt lý),
ch©n kh«ng (næ bªn trong), nhiÖt dé qu¸ lín (®o¶n m¹ch), lùc li t©m, lçi
nguyªn vËt liÖu, mÊt kiÓm so¸t ph¶n øng ho¸ häc (næ ho¸ häc), lçi cña hÖ
thèng hay thiÕt bÞ ®iÒu hµnh hay ®iÒu khiÓn.
B¶o hiÓm l¾p ®Æt cã c¸c lo¹i trõ sau:
- Lo¹i trõ chung: ¸p dông cho c¶ phÇn b¶o hiÓm vËt chÊt vµ phÇn b¶o
hiÓm tr¸ch nhiÖm. C¸c rñi ro lo¹i trõ chÝnh trong phÇn nµy lµ:
+ ChiÕn tranh
+ Nh÷ng rñi ro h¹t nh©n
+ C¸c hµnh vi cã tÝnh vi ph¹m cña ngêi ®îc b¶o hiÓm
8
+ Gi¸n ®o¹n c«ng viÖc.
- C¸c lo¹i trõ ®Æc biÖt ¸p dông cho phÇn thiÖt h¹i vËt chÊt:
+ C¸c kho¶n miÔn thêng
+ Mäi tæn thÊt hËu qu¶
+ Lçi thiÕt kÕ, khuyÕt tËt nguyªn vËt liÖu
+ Hao mßn vµ xÐ r¸ch,...
+ C¸c tæn thÊt vÒ hå s¬, b¶n vÏ, tµi liÖu,...
+ C¸c tæn thÊt ph¸t hiÖn vµo thêi ®iÓm kiÓm kª (mÊt c¾p, mÊt tÝch).
- C¸c lo¹i trõ ¸p dông ®èi víi phÇn thiÖt h¹i vÒ tr¸ch nhiÖm:
+ C¸c kho¶n miÔn thêng
+ Nh÷ng chi tiªu hay chi phÝ söa ch÷a cã liªn quan ®Õn söa ch÷a
nh÷ng thiÖt h¹i ®îc b¶o hiÓm trong phÇn b¶o hiÓm vËt chÊt.
+ Tr¸ch nhiÖm ®èi víi th¬ng tËt cña con ngêi/c«ng nh©n tham gia vµo
qu¸ tr×nh thi c«ng c«ng viÖc.
+ Tæn thÊt vµ thiÖt h¹i ®èi víi tµi s¶n thuéc quyÒn së h÷u hay ch¨m
sãc, qu¶n lý cña bÊt cø ngêi ®îc b¶o hiÓm nµo.
+ Tæn thÊt g©y ra bëi xe c¬ giíi, tµu (biÓn, s«ng), m¸y bay.
+ BÊt cø kho¶n båi thêng nµo vît qu¸ ph¹m vi b¶o vÖ quy ®Þnh trong
hîp ®ång b¶o hiÓm.
II. Nh÷ng néi dung c¬ b¶n cña t¸i b¶o hiÓm x©y dùng
l¾p ®Æt.
1. Tæng quan vÒ t¸i b¶o hiÓm.
1.1. Sù cÇn thiÕt vµ t¸c dông cña t¸i b¶o hiÓm.
B¶o hiÓm cµng ph¸t triÓn th× qu¸ tr×nh chuyÓn rñi ro cµng nhiÒu, cµng
dai d¼ng víi sè tiÒn b¶o hiÓm cµng lín; ph¹m vi cµng réng th× khã kh¨n
vµ nguy c¬ ®e do¹ c¸c doanh nghiÖp b¶o hiÓm cµng nhiÒu. V× vËy, ®Ó æn
®Þnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh c¸c c«ng ty b¶o hiÓm ph¶i ph©n t¸n
rñi ro m×nh ®· chÊp nhËn cho c¸c nhµ b¶o hiÓm kh¸c, tøc lµ cÇn thiÕt ph¶i
t¸i b¶o hiÓm.
T¸i b¶o hiÓm lµ sù b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro mµ ngêi b¶o hiÓm ph¶i
g¸nh chÞu, nãi c¸ch kh¸c, t¸i b¶o hiÓm lµ qu¸ tr×nh ngêi b¶o hiÓm chuyÓn
mét phÇn tr¸ch nhiÖm ®· chÊp nhËn víi ngêi ®îc b¶o hiÓm cho ngêi b¶o
hiÓm kh¸c b»ng c¸ch nhîng l¹i cho hä mét phÇn phÝ b¶o hiÓm qua hîp ®ång
t¸i b¶o hiÓm.
9
Trong t¸i b¶o hiÓm, c«ng ty b¶o hiÓm gèc ký hîp ®ång víi ngêi tham
gia vµ sau ®ã chuyÓn giao rñi ro cho c¸c c«ng ty nhËn t¸i b¶o hiÓm. C«ng ty
nhËn gäi lµ c«ng ty nhËn t¸i b¶o hiÓm.
MÆc dï ra ®êi muén h¬n so víi b¶o hiÓm, tuy nhiªn ngµy nay t¸i b¶o
hiÓm ®· ph¸t triÓn kh«ng ngõng vµ hç trî ®¾c lùc cho b¶o hiÓm trong nh÷ng
t¸c ®éng tÝch cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn mçi níc. Së dÜ nh vËy lµ v× t¸i b¶o
hiÓm cã nh÷ng t¸c dông kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc.
Nh trªn ®· tr×nh bµy, cã thÓ thÊy nhiÖm vô chñ yÕu cña t¸i b¶o hiÓm lµ
ph©n chia c¸c rñi ro ®· ®îc b¶o hiÓm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gèc cho mét
tËp thÓ nh÷ng c«ng ty t¸i b¶o hiÓm vµ th«ng qua ®ã sÏ tËn dông ®îc mét c¸ch
tèi u c¸c quy luËt thèng kª. Víi nhiÖm vô trªn, t¸i b¶o hiÓm æn ®Þnh kinh
doanh cho c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gèc vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c c«ng ty nµy cã
thÓ nhËn b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro vît qu¸ kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña m×nh.
Thø hai, t¸i b¶o hiÓm cã t¸c dông ph©n t¸n rñi ro, gãp phÇn æn ®Þnh tµi
chÝnh cho c¸c c«ng ty gèc ®Æc biÖt trong trêng hîp x¶y ra nh÷ng biÕn cè b¶o
hiÓm cã tÝnh th¶m ho¹ hay tÝnh tÝch luü rñi ro.
Thø ba, t¸i b¶o hiÓm cßn gióp cho c¸c c«ng ty nhá hoÆc míi thµnh
lËp æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn l©u dµi nhê sù t vÊn vÒ nghiÖp vô tõ c¸c c«ng ty
t¸i b¶o hiÓm.
Thø t, t¸i b¶o hiÓm cßn gãp phÇn æn ®Þnh Ng©n s¸ch Nhµ níc th«ng
qua thu thuÕ do c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm ®ãng gãp vµ t¨ng phÇn thu ngo¹i tÖ
cho ®Êt níc th«ng qua c¸c dÞch vô b¶o hiÓm gi÷ l¹i trong níc hay phÇn nhîng
cña phÝa níc ngoµi.
Thø n¨m, t¸i b¶o hiÓm cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ®êi sèng cña c¸c c¸n
bé b¶o hiÓm. Bëi v×, th«ng qua t¸i b¶o hiÓm c¸c c«ng ty b¶o hiÓm gèc ®îc
b¶o vÖ tríc nguy c¬ ph¸ s¶n, tõ ®ã gi¸n tiÕp b¶o vÖ quyÒn lîi cña c¸n bé nh©n
viªn c«ng ty.
Italia lµ níc ®Çu tiªn chøng kiÕn sù ra ®êi cña dÞch vô t¸i b¶o hiÓm.
B¶n giao íc cæ nhÊt ®îc biÕt ®Õn víi tÝnh chÊt ph¸p lý nh mét hîp ®ång t¸i
b¶o hiÓm ®· ®îc ký kÕt t¹i thµnh phè Genes vµo n¨m 1370 gi÷a mét bªn lµ
hai th¬ng nh©n ho¹t ®éng víi t c¸ch nh nhµ t¸i b¶o hiÓm vµ mét bªn lµ ®¹i
diÖn cho mét nhµ b¶o hiÓm. Hîp ®ång ®îc ký kÕt nh»m ®¶m b¶o dÞch vô b¶o
hiÓm cho c¸c hµng ho¸ göi ®i b»ng ®êng biÓn tõ Genes ®Õn Bruges. Cïng víi
sù ph¸t triÓn réng r·i vÒ nh÷ng mèi quan hÖ kinh tÕ th¬ng m¹i gi÷a c¸c thµnh
phè cña Italia vµ gi÷a c¸c níc cña B¾c ¢u, ®Æc biÖt lµ níc Anh dÞch vô t¸i
b¶o hiÓm ®· ®îc ph¸t triÓn lªn mét bíc.
10
Nhê ¸p dông nh÷ng thµnh tùu khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt, kinh tÕ
c¸c níc t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn m¹nh, giao lu hµng hãa ®îc t¨ng cêng cho
nªn t¸i b¶o hiÓm còng cã ®iÒu kiÖn h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc lËp. N¨m
1846 t¹i Kohn (níc §øc) c«ng ty t¸i b¶o hiÓm chuyªn nghiÖp ®Çu tiªn ®· ra
®êi lÊy tªn lµ C«ng ty t¸i b¶o hiÓm Kohn (Koolnische Ruck AG). TiÕp theo
®ã mét sè c«ng ty t¸i b¶o hiÓm cã tªn tuæi trªn thÞ trêng thÕ giíi hiÖn nay
còng ®· ®îc thµnh lËp, vÝ dô nh:
- C«ng ty t¸i b¶o hiÓm Thuþ sÜ (Swiss Re) n¨m 1863.
- C«ng ty t¸i b¶o hiÓm London (London Guarantee Reinsurance co.
Ltd.) n¨m 1869.
- C«ng ty t¸i b¶o hiÓm Munich (Munchenes Ruck. AG) n¨m 1880.
Trong giai ®o¹n nµy, hai cuéc chiÕn tranh thÕ giíi cïng víi c¸c cuéc
khñng ho¶ng kinh tÕ vµ l¹m ph¸t tiÒn tÖ ®· lµm tæn h¹i lín ®Õn sù ph¸t triÓn
cña ngµnh b¶o hiÓm nãi chung vµ ngµnh t¸i b¶o hiÓm nãi riªng. BÞ tæn h¹i
nhiÒu nhÊt ph¶i kÓ ®Õn c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm §øc.
ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai kÕt thóc n¨m 1945 víi sù th¾ng lîi cña
Hång qu©n Liªn x« vµ phe ®ång minh ®¸nh b¹i chñ nghÜa ph¸t xÝt ®Õn tËn
gèc rÔ. Nã ®· më ra mét giai ®o¹n míi cña lÞch sö loµi ngêi còng nh cña nÒn
kinh tÕ vµ ngµnh b¶o hiÓm. T¸i b¶o hiÓm giai ®o¹n nµy ®îc ®Æc trng th«ng
qua c¸c biÕn ®éng lín sau ®©y:
- Sù phôc håi nhanh chãng cña c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm cña céng hoµ
liªn bang §øc.
- Sù thµnh lËp c¸c c«ng ty b¶o hiÓm nhµ níc ë c¸c níc x· héi chñ nghÜa.
- Trong nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn hoÆc míi giµnh ®îc ®éc lËp nh÷ng tæ
chøc ®éc quyÒn t¸i b¶o hiÓm, côc bé hay toµn phÇn ®· ®îc thµnh lËp nh»m
b¶o vÖ lîi Ých riªng cña hä (VÝ dô nh ë Aschentina, Braxin, Chile, Thæ NhÜ
Kú, Ai CËp vµ mét sè níc ë Ch©u Phi, §«ng Nam ¸...). Sù kiÖn nµy lµm thu
hÑp kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty t¸i b¶o hiÓm quèc tÕ ë nh÷ng níc
®ã.
- NhiÒu c«ng ty t¸i b¶o hiÓm míi ®îc thµnh lËp vµ ngµy cµng cã nhiÒu
c«ng ty b¶o hiÓm tiÕn hµnh ®ång thêi dÞch vô t¸i b¶o hiÓm. Do ®ã cuéc c¹nh
tranh gi÷a hä ngµy cµng gay g¾t vµ díi nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau.
1.2 C¸c h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm.
Sù ra ®êi vµ qu¸ tr×nh lÞch sö ph¸t triÓn cña t¸i b¶o hiÓm cho thÊy vµo
thêi gian ban ®Çu kh«ng cã sù ph©n biÖt râ rµng nµo vÒ h×nh thøc t¸i b¶o
11
hiÓm, bëi v× trong nhiÒu thÕ kû chØ cã mét h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm duy nhÊt ®îc biÕt vµ øng dông réng r·i trªn thÞ trêng b¶o hiÓm thÕ giíi. §ã lµ: “t¸i b¶o
hiÓm lùa chän cho tõng rñi ro riªng biÖt”.
§Çu thÕ kû 19, ®Ó ®¸p øng nhu cÇu cña ngµnh b¶o hiÓm ®ang ngµy
cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ, ngµnh t¸i b¶o hiÓm b¾t ®Çu ph¸t triÓn nhanh chãng
vµ lóc ®ã, c¸c h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm míi ®îc t¹o lËp. Cã thÓ ph©n chia t¸i
b¶o hiÓm thµnh 3 h×nh thøc c¬ b¶n sau:
- T¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa chän (t¸i b¶o hiÓm t¹m thêi).
- T¸i b¶o hiÓm b¾t buéc.
- T¸i b¶o hiÓm lùa chän – b¾t buéc kÕt hîp.
1.2.1 T¸i b¶o hiÓm tïy ý lùa chän (Facultative Reins).
§©y lµ h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm c¬ b¶n vµ cæ ®iÓn nhÊt. Danh tõ “Tuú ý
lùa chän” (Facultative) cã liªn quan ®Õn ý niÖm lµ trong lo¹i t¸i b¶o hiÓm
nµy, c«ng ty nhîng (ceding company) cã toµn quyÒn lùa chän rñi ro cÇn ph¶i
t¸i b¶o hiÓm vµ ngîc l¹i, nhµ t¸i b¶o hiÓm (Reinsurer) cã quyÒn nhËn hay tõ
chèi rñi ro ®ã. Mçi dÞch vô b¶o hiÓm ®em nhîng theo c¬ së tïy ý lùa chän lµ
mét hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm t¸ch biÖt bao gåm toµn bé hay mét phÇn rñi ro mµ
c«ng ty nhîng muèn nhîng cho thÞ trêng t¸i b¶o hiÓm.
T¸i b¶o hiÓm tïy ý lùa chän ®îc tiÕn hµnh theo tr×nh tù:
- Tríc hÕt c«ng ty nhîng th«ng b¸o cho t¸i b¶o hiÓm mét dÞch vô nµo ®ã
mµ hä cÇn t¸i b¶o hiÓm díi h×nh thøc mét phiÕu ®Ò nghÞ (slip), trong ®ã ghi
c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh cña rñi ro ®îc t¸i b¶o hiÓm, ch¼ng h¹n nh:
Tªn ®Þa chØ cña ngêi ®îc b¶o hiÓm.
TÝnh chÊt cña rñi ro ®îc b¶o hiÓm.
Ngµy b¾t ®Çu vµ ngµy chÊm døt cña thêi gian b¶o hiÓm.
Sè tiÒn ®îc b¶o hiÓm, phÝ b¶o hiÓm, phÇn gi÷ l¹i cña c«ng ty nhîng.
Tû lÖ thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm...
- Sau khi nhËn ®îc phiÕu ®Ò nghÞ nµy, nhµ t¸i b¶o hiÓm cã toµn quyÒn tù
do lùa chän toµn bé hay mét phÇn tû lÖ nµo ®ã hay b»ng mét sè tiÒn cè ®Þnh
trªn c¬ së rñi ro ®îc ®Ò nghÞ. Nhµ t¸i b¶o hiÓm x¸c nhËn phÇn tham gia cña
m×nh th«ng thêng b»ng c¸ch ghi trùc tiÕp vµo b¶n thø hai cña phiÕu ®Ò nghÞ
vµ göi tr¶ l¹i cho c«ng ty nhîng. Tuy nhiªn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh thêi gian, viÖc
x¸c nhËn cã thÓ thùc hiÖn b»ng ®iÖn tÝn hay qua ®iÖn tho¹i, nhng sau ®ã vÉn
ph¶i x¸c nhËn b»ng v¨n b¶n ®Ó ®¶m b¶o tÝnh ph¸p lý cña hîp ®ång. DÜ nhiªn,
nhµ t¸i b¶o hiÓm cã quyÒn tõ chèi tham gia hîp ®ång nÕu hä kh«ng muèn.
12
Theo tËp qu¸n th× viÖc nhµ t¸i b¶o hiÓm im lÆng kh«ng tr¶ lêi kh«ng ®îc xem
nh lµ mét sù chÊp nhËn.
Tríc khi chÝnh thøc cã ý kiÕn nhËn hay khíc tõ, nhµ t¸i b¶o hiÓm cã
thÓ yªu cÇu biÕt thªm nh÷ng chi tiÕt kh¸c ®Ó ®¸nh gi¸ rñi ro mµ m×nh sÏ nhËn
nh: nh÷ng chi tiÕt vÒ viÖc ®Þnh gi¸ phÝ b¶o hiÓm... Cuèi cïng, chØ khi nµo
nhËn ®îc th«ng b¸o chÊp nhËn cña nhµ t¸i b¶o hiÓm th× dÞch vô theo h×nh
thøc tuú ý lùa chän míi coi nh hoµn thµnh.
T¸i b¶o hiÓm tïy ý lùa chän cã nhiÒu u ®iÓm vµ nhîc ®iÓm. Cã thÓ
xem qua mét sè u nhîc ®iÓm chñ yÕu sau:
u ®iÓm:
+ Gióp c«ng ty nhîng, nhÊt lµ c«ng ty b¶o hiÓm cña c¸c quèc gia ®ang
ph¸t triÓn vµ non trÎ, cã kinh nghiÖm Ýt cã thÓ hoµn thµnh viÖc nhËn b¶o hiÓm
cho nh÷ng ®¬n vÞ rñi ro ë ®Þa ph¬ng mµ cã gi¸ trÞ b¶o hiÓm lín, vît qu¸ kh¶
n¨ng tµi chÝnh th«ng thêng cña m×nh b»ng viÖc sö dông chuyªn m«n vµ kh¶
n¨ng cña thÞ trêng t¸i b¶o hiÓm quèc tÕ.
+ Gióp c«ng ty nhîng cã ®iÒu kiÖn lùa chän ®Ó duy tr× kim ng¹ch b¶o
hiÓm cña m×nh ®îc c©n ®èi, tøc lµ gióp cho c«ng ty nhîng cã thÓ lo¹i bá ®îc
nh÷ng rñi ro ®Æc biÖt lín hoÆc nguy hiÓm mµ mét khi tæn thÊt thuéc ®¬n vÞ
rñi ro nµy x¶y ra cã thÓ lµm ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh cña m×nh trong
n¨m kÕ ho¹ch ë mét nghiÖp vô b¶o hiÓm riªng biÖt nµo ®ã.
+ Gióp cho c«ng ty nhîng cã quyÒn chñ ®éng trong viÖc chÊp nhËn
b¶o hiÓm phôc vô nhu cÇu cña ngêi ®îc b¶o hiÓm vÒ nh÷ng lo¹i rñi ro mµ cã
thÓ kh«ng ®îc chÊp nhËn trong c¸c hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm truyÒn thèng cña
m×nh, ch¼ng h¹n nh: rñi ro vÒ ®éng ®Êt, ngËp lôt, ®×nh c«ng, b¹o lo¹n, chiÕn
tranh hay nh÷ng rñi ro t¬ng tù kh¸c...
Nhîc ®iÓm:
+ C«ng ty nhîng ph¶i th«ng b¸o ®Çy ®ñ chi tiÕt cña nghiÖp vô b¶o
hiÓm gèc; cã nghÜa lµ khi ¸p dông h×nh thøc nµy nhiÒu lÇn th× nhµ t¸i b¶o
hiÓm thêng xuyªn cÇn ph¶i tiÕp xóc vµ biÕt ®îc ý ®å bªn trong cña c¸c hîp
®ång b¶o hiÓm gèc vµ kim ng¹ch b¶o hiÓm cña c«ng ty nhîng dÉn ®Õn cã thÓ
bÞ tiÕt lé nh÷ng th«ng tin cã lîi cho sù c¹nh tranh trong thÞ trêng b¶o hiÓm
gèc.
+ Kh«ng ®¶m b¶o thêi gian tÝnh trong viÖc ph©n t¸n rñi ro t¸i b¶o
hiÓm, tøc lµ c«ng ty nhîng kh«ng cã sù b¶o ®¶m ch¾c ch¾c cña thÞ trêng t¸i
b¶o hiÓm khi hä nhËn b¶o hiÓm mét rñi ro nµo ®ã, c«ng ty nhîng sÏ mÊt c¬
héi tranh thñ b¶o hiÓm nÕu thÞ trêng ®ã cã, c«ng ty nhîng sÏ mÊt c¬ héi tranh
13
thñ b¶o hiÓm nÕu thÞ trêng ®ã cã c«ng ty b¶o hiÓm kh¸c cã kh¶ n¨ng phôc vô
tèt h¬n, hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Ó nhËn b¶o hiÓm cho rñi ro cã gi¸ trÞ lín,
hay Ýt nhÊt còng lµm cho c«ng ty mÊt uy tÝn v× sù chËm trÔ tr¶ lêi ngêi ®îc
b¶o hiÓm.
+ Chi phÝ hµnh chÝnh, thñ tôc giÊy tê tèn kÐm lµm gi¶m thu nhËp kinh
doanh, Ýt l·i.
+ Thêng xuyªn ph¶i ®µm ph¸n t¸i lËp l¹i hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm tríc
khi ký kÕt b¶o hiÓm gèc víi kh¸ch hµng mµ trong nhiÒu trêng hîp ®¸ng lÏ
kh«ng cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi hay huû bá hîp ®ång ®· ký ®ã.
+ Trong trêng hîp khi kh¶ n¨ng tiÕp nhËn rñi ro cña thÞ trêng t¸i b¶o
hiÓm quèc tÕ ®· gÇn ®¹t tíi møc tèi ®a (dµy ®Æc), hoÆc khi phÝ b¶o hiÓm gèc
qu¸ thÊp so víi phÝ trung b×nh cña thÞ trêng th× h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm tïy ý
lùa chän chØ cã thÓ thùc hiÖn ®îc víi mét møc phÝ cao h¬n so víi møc phÝ
gèc hoÆc buéc ph¶i gi¶m bít møc thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm. Trong trêng hîp
nµy, møc sai biÖt ®ã sÏ do c«ng ty nhîng buéc ph¶i gi¶m bít phÇn tr¸ch
nhiÖm mµ m×nh cam kÕt trong b¶o hiÓm gèc.
1.2.2 T¸i b¶o hiÓm b¾t buéc (Obligatory):
T¸i b¶o hiÓm lµ sù tho¶ thuËn gi÷a c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm
trong ®ã c«ng ty nhîng b¾t buéc ph¶i nhîng cho nhµ t¸i b¶o tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ
rñi ro b¶o hiÓm gèc mµ hai bªn ®· tho¶ thuËn tõ tríc.
Ngîc l¹i, nhµ t¸i b¶o hiÓm còng b¾t buéc ph¶i chÊp nhËn toµn bé c¸c
®¬n vÞ rñi ro ®ã. ë ®©y, c«ng ty nhîng toµn quyÒn trong viÖc chÊp nhËn b¶o
hiÓm gèc, ®Þnh phÝ... mµ kh«ng ph¶i tham kh¶o ý kiÕn cña nhµ t¸i b¶o hiÓm .
§ång thêi, c«ng ty nhîng còng ®¬n ph¬ng thanh to¸n c¸c vô tæn thÊt
cã liªn quan ®Õn nh÷ng rñi ro ®îc b¶o hiÓm víi môc ®Ých b¶o vÖ quyÒn lîi
chung cña c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm. Ngîc l¹i, nhµ t¸i b¶o hiÓm
chia sÎ nh÷ng vËn may rñi víi c«ng ty nhîng vµ sÏ chÊp nhËn thanh to¸n tæn
thÊt thuéc ph¹m vi hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm ®Ó tho¶ thuËn.
Còng nh lo¹i h×nh b¶o hiÓm tïy ý lùa chän, t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc còng
tån t¹i u vµ nhîc ®iÓm nhÊt ®Þnh:
u ®iÓm:
+ Tõ nh÷ng ph©n tÝch trªn cã thÓ thÊy víi h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm, nhµ
t¸i b¶o hiÓm vµ nhµ b¶o hiÓm cã mèi quan hÖ chÆt chÏ víi nhau h¬n lµ nh÷ng
dÞch vô b¶o hiÓm nhîng theo h×nh thøc tuú ý lùa chän.
+ Víi h×nh thøc nµy, nhµ t¸i b¶o hiÓm thu ®îc sè phÝ lín nhÊt do mäi
rñi ro ®Òu ®îc san sÎ gi÷a hai bªn, ®iÒu nµy phï hîp víi “quy luËt sè ®«ng”
14
gióp nhµ t¸i b¶o hiÓm thùc hiÖn ®îc tèt vai trß kinh tÕ quèc d©n cña hä vÒ
®Èy m¹nh nh÷ng tiÕn bé khoa häc kü thuËt cña ngµnh b¶o hiÓm b»ng viÖc
chÊp nhËn nh÷ng rñi ro míi vµ c¸c d¹ng b¶o hiÓm míi.
Nhîc ®iÓm:
Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm trªn th× mét nhîc ®iÓm næi tréi cÇn bµn ®Õn
®ã lµ h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc kh«ng khai th¸c hÕt kh¶ n¨ng tµi
chÝnh cña nhµ b¶o hiÓm; ®iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë chç, cã nhiÒu rñi ro mµ
nhµ b¶o hiÓm cã kh¶ n¨ng ®¶m nhËn ®îc nhng vÉn b¾t buéc ph¶i t¸i ®i theo
quy ®Þnh.
1.2.3. T¸i b¶o hiÓm kÕt hîp tuú ý lùa chän- b¾t buéc.
Mçi h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm cã nh÷ng h¹n chÕ vµ u ®iÓm nhÊt ®Þnh do
®ã ®Ó khai th¸c u ®iÓm cña h×nh thøc nµy vµ h¹n chÕ nhîc ®iÓm cña h×nh
thøc kia ngêi ta thêng kÕt hîp c¸c h×nh thøc ®ã l¹i trong mét hîp ®ång t¸i
b¶o hiÓm gäi lµ t¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa chän- b¾t buéc. §©y lµ h×nh thøc t¸i
b¶o hiÓm mµ c«ng ty nhîng kh«ng b¾t buéc ph¶i nhîng tÊt c¶ c¸c dÞch vô
m×nh ®· nhËn ngîc l¹i nhµ t¸i b¶o hiÓm b¾t buéc ph¶i chÊp nhËn c¸c dÞch vô
mµ c«ng ty nhîng chuyÓn giao víi ®iÒu kiÖn lµ nh÷ng dÞch vô ®ã ph¶i phï
hîp víi néi dung vµ ®iÒu kho¶n ®· quy íc cña hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm tho¶
thuËn. Nh vËy, so víi h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa chän, nhµ t¸i b¶o hiÓm
bÊt lîi h¬n v× kh«ng cã quyÒn ®îc tõ chèi kh«ng nhËn nh÷ng rñi ro mµ mét
khi hä kh«ng muèn.
§Ó bï ®¾p thiÖt thßi nãi trªn, trong h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa
chän- b¾t buéc, nhµ t¸i b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn thu nhËp nguån phÝ t¸i b¶o
hiÓm lín h¬n vµ cã phÇn th¨ng b»ng h¬n so víi phÇn h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm
tïy ý lùa chän. Tuy nhiªn, trong h×nh thøc nµy, tû lÖ thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm
thêng cao h¬n so víi h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm tïy ý lùa chän. Trong h×nh thøc
t¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa chän- b¾t buéc vÉn cã ®iÒu kiÖn ®îc ®Æt ra lµ néi dung
cña h×nh thøc nµy kh«ng cã nghÜa chØ cã nh÷ng rñi ro cã kh¶ n¨ng dÔ x¶y ra
tæn thÊt nhÊt th× ®a vµo hîp ®ång. Hay nãi c¸ch kh¸c, c«ng ty nhîng kh«ng
®îc lîi dông t¸i b¶o hiÓm tuú ý lùa chän- b¾t buéc ®Ó lùa chän rñi ro nh»m
môc ®Ých ®Èy phÇn bÊt lîi cho nhµ t¸i b¶o hiÓm. §Ó phßng ngõa trêng hîp
kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra, nhµ t¸i b¶o hiÓm ph¶i n¾m v÷ng ý ®å cña c«ng ty
nhîng, xem xÐt kü c¸c rñi ro mµ c«ng ty nhîng ®em t¸i b¶o hiÓm vµ thêng
xuyªn ph¶i canh chõng diÔn biÕn cña tho¶ íc mµ m×nh ®· ký kÕt.
1.3. Ph¬ng ph¸p t¸i b¶o hiÓm.
15
T¸i b¶o hiÓm ph¸t triÓn ngµy mét hoµn thiÖn vÒ h×nh thøc còng nh ph¬ng ph¸p. C¸c h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm ®Òu tiÕn hµnh theo 2 ph¬ng ph¸p:
- T¸i b¶o hiÓm theo sè tiÒn b¶o hiÓm (t¸i b¶o hiÓm theo tû lÖ).
- T¸i b¶o hiÓm theo møc båi thêng (t¸i b¶o hiÓm kh«ng theo tû lÖ).
1.3.1. T¸i b¶o hiÓm theo sè tiÒn b¶o hiÓm (Proportional Reinsurance).
T¸i b¶o hiÓm theo sè tiÒn b¶o hiÓm lµ mét ph¬ng ph¸p t¸i b¶o hiÓm mµ
trong ®ã tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm ®èi víi ®¬n vÞ
rñi ro ®îc b¶o hiÓm ®îc ph©n bæ theo tû lÖ tham gia cña mçi bªn trªn c¬ së
sè tiÒn ®îc b¶o hiÓm. V× lÏ ®ã, c¸c dÞch vô t¸i b¶o hiÓm theo sè tiÒn b¶o
hiÓm còng ®îc gäi lµ “t¸i b¶o hiÓm theo tû lÖ”.
T¸i b¶o hiÓm theo sè tiÒn b¶o hiÓm cã mét sè ®Æc tÝnh sau:
- Tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm ®îc tÝnh theo tû lÖ
t¬ng øng cña mçi bªn tham gia.
- PhÝ vµ båi thêng ®îc chia sÎ gi÷a c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm
theo tû lÖ tham gia cña mçi bªn vÒ sè tiÒn b¶o hiÓm.
Ch¼ng h¹n, nÕu phÇn tham gia cña nhµ t¸i b¶o hiÓm trªn mét rñi ro lµ
40% cña gi¸ trÞ rñi ro ®ã th× hä còng sÏ nhËn ®îc 40% cña sè phÝ b¶o hiÓm vµ
sÏ ®ãng gãp tiÒn båi thêng vµo mçi vô tæn thÊt thuéc rñi ro ®ã lµ 40%. Tøc
lµ, phÇn phÝ b¶o hiÓm do nhµ t¸i b¶o hiÓm nhËn ®óng nh phÇn rñi ro hä ®¶m
nhËn tÝnh theo tû lÖ.
Ph¬ng ph¸p t¸i b¶o hiÓm tû lÖ ®îc chia thµnh 2 d¹ng chÝnh lµ:
- T¸i b¶o hiÓm thÆng d vèn (hay cßn gäi lµ t¸i b¶o hiÓm “møc d«i ra”)
(surplus), vµ
- T¸i b¶o hiÓm ph©n ng¹ch thuÇn (hay cßn gäi lµ t¸i b¶o hiÓm “sè
thµnh” hay t¸i b¶o hiÓm “tham gia”) (Quota share).
Tuy cïng lµ ph¬ng ph¸p t¸i b¶o hiÓm theo tû lÖ nhng 2 d¹ng nµy cã nh÷ng
®Æc ®iÓm kh¸c nhau râ rÖt. Cã thÓ kh¸i qu¸t mét sè ®iÓm kh¸c biÖt sau:
- Trong t¸i b¶o hiÓm sè thµnh, tû lÖ t¸i b¶o hiÓm vµ tû lÖ møc gi÷ l¹i cña
c«ng ty nhîng ®îc Ên ®Þnh b»ng mét sè t¬ng ®èi (tøc lµ b»ng tû lÖ phÇn tr¨m)
nhÊt ®Þnh do ®ã sè phÝ ®îc hëng vµ sè tiÒn båi thêng ph¶i tr¶ cña nhµ t¸i b¶o
hiÓm vµ cña c«ng ty nhîng ®îc ph©n chia t¬ng xøng theo tû lÖ Ên ®Þnh ®ã.
- Ngîc l¹i, trong t¸i b¶o hiÓm møc d«i, møc gi÷ l¹i ®îc Ên ®Þnh theo sè
tuyÖt ®èi (tøc lµ b»ng sè tiÒn), møc t¸i b¶o hiÓm lµ møc chªnh lÖch gi÷a gi¸
trÞ b¶o hiÓm vµ møc gi÷ cña c«ng ty nhîng vµ ®îc giíi h¹n b»ng mét sè tiÒn
tèi ®a do hai bªn tho¶ thuËn. Do ®ã, tû lÖ t¸i b¶o hiÓm vµ tû lÖ møc gi÷ l¹i
16
thay ®æi tïy thuéc vµo gi¸ trÞ b¶o hiÓm cña tõng ®¬n vÞ rñi ro riªng biÖt;
chÝnh v× vËy, kÕt qu¶ båi thêng cña nhµ t¸i b¶o hiÓm cho toµn bé c¸c dÞch vô
®îc t¸i b¶o hiÓm cã thÓ kh¸c xa so víi kÕt qu¶ båi thêng cña c«ng ty nhîng.
§Ó hiÓu râ h¬n vÒ nh÷ng kh¸c biÖt trªn ta ®i s©u t×m hiÓu vÒ tõng d¹ng
cô thÓ:
Thø nhÊt: T¸i b¶o hiÓm thÆng d vèn (møc d«i)
T¸i b¶o hiÓm møc d«i lµ d¹ng t¸i b¶o hiÓm tû lÖ cæ xa vµ phæ biÕn
nhÊt. Th«ng thêng nã ®îc sö dông khi khèi lîng dÞch vô gåm nhiÒu rñi ro cã
nh÷ng sè tiÒn rÊt chªnh lÖch ®îc b¶o hiÓm. D¹ng t¸i b¶o hiÓm nµy gióp c«ng
ty nhîng cã ®îc sù bï ®¾p cÇn thiÕt cho nh÷ng rñi ro mµ hä nhËn b¶o hiÓm.
Bªn c¹nh ®ã, c«ng ty nhîng ®¶m b¶o ®îc sù c©n b»ng trong kinh doanh vµ cã
thÓ nhËn b¶o hiÓm cho nh÷ng rñi ro cã gi¸ trÞ lín h¬n kh¶ n¨ng tµi chÝnh cña
m×nh. T¸i b¶o hiÓm møc d«i cßn cã u ®iÓm lµ c«ng ty nhîng cã ®iÒu kiÖn gi÷
l¹i mét khèi lîng kim ng¹ch b¶o hiÓm lín vµ do ®ã cã møc phÝ thu nhËp lín
kh«ng cÇn ph¶i t¸i b¶o hiÓm. C«ng ty nhîng chØ ph¶i ®em t¸i b¶o hiÓm
nh÷ng ®¬n vÞ rñi ro mµ cã gi¸ trÞ b¶o hiÓm vît qu¸ kh¶ n¨ng gi÷ l¹i ®· Ên
®Þnh vµ møc t¸i b¶o hiÓm chØ lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cña rñi ro ®ã vµ
møc gi÷ l¹i cña c«ng ty nhîng. Møc t¸i b¶o hiÓm ®îc khèng chÕ b»ng mét sè
tiÒn tèi ®a ®îc hai bªn tho¶ thuËn khi tham gia vµo hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm.
Tuy nhiªn, t¸i b¶o hiÓm theo d¹ng møc d«i cã nhîc ®iÓm nh sau:
- Chi phÝ hµnh chÝnh tèn kÐm.
- Sö dông nhiÒu nh©n lùc (nhÊt lµ ®èi víi c¸c níc kh«ng cã ®iÒu kiÖn ¸p
dông m¸y tÝnh ®iÖn tö).
- Trêng hîp tæn thÊt r¬i nhiÒu vµo nh÷ng rñi ro díi møc gi÷ l¹i cã thÓ
lµm ¶nh hëng ®Õn kinh doanh cña c«ng ty nhîng.
T¸i b¶o hiÓm møc d«i thêng ®îc ¸p dông nhiÒu nhÊt ®èi víi c¸c
nghiÖp vô b¶o hiÓm ch¸y, tai n¹n th©n thÓ vµ nh©n thä, ngoµi ra còng ®îc ¸p
dông ë c¸c nghiÖp vô kh¸c nh: b¶o hiÓm vËn chuyÓn, trém c¾p, tÝn dông...
Thø hai: T¸i b¶o hiÓm sè thµnh (Quota Share).
D¹ng t¸i b¶o hiÓm sè thµnh Ýt phæ biÕn h¬n d¹ng t¸i b¶o hiÓm møc d«i
vµ thêng ®îc dïng nhiÒu h¬n c¶ lµ trong c¸c nghiÖp vô b¶o hiÓm vÒ tr¸ch
nhiÖm d©n sù, xe « t«, ma ®¸, gi«ng b·o vµ b¶o hiÓm vËn chuyÓn. T¸i b¶o
hiÓm sè thµnh thêng ®îc c«ng ty nhîng sö dông kÕt hîp víi mét d¹ng t¸i
b¶o hiÓm vît møc båi thêng (tøc lµ lo¹i t¸i b¶o hiÓm kh«ng theo tû lÖ). Tuy
nhiªn, trong mét sè trêng hîp nhÊt ®Þnh ngêi ta còng cã thÓ kÕt hîp c¶ hai
d¹ng t¸i b¶o hiÓm tû lÖ (sè thµnh vµ møc d«i) ®Ó ph©n t¸n rñi ro.
17
Trong hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm sè thµnh, c¸c ®¬n vÞ rñi ro ®îc ®em t¸i
b¶o hiÓm theo c¸c phÇn Ên ®Þnh (fixed share), hay nãi c¸ch kh¸c b»ng mét
tho¶ íc ph©n ng¹ch. Nhµ t¸i b¶o hiÓm vµ c«ng ty nhîng cïng cã nghÜa vô
ph¶i ®¶m b¶o tÊt c¶ c¸c rñi ro ®îc b¶o hiÓm cña mét nghiÖp vô hay mét h¹ng
rñi ro nhÊt ®Þnh vµ nghÜa vô ®ã ®îc ph©n chia gi÷a c¸c bªn theo mét tû lÖ
®ång nhÊt ®· ®îc quy ®Þnh b»ng tho¶ thuËn tõ tríc.
Tr¸i víi d¹ng t¸i b¶o hiÓm møc d«i, d¹ng t¸i b¶o hiÓm sè thµnh kh«ng
mang tÝnh chÊt san b»ng ®èi víi c¸c gi¸ trÞ ®îc b¶o hiÓm. Nã cung cÊp mét
sù ®¶m b¶o gi¶n ®¬n vµ cã hiÖu qu¶ trong mäi trêng hîp, ®Æc biÖt trong trêng
hîp cã sù tÝch luü cña mét sè lín c¸c vô båi thêng tæn thÊt nhá hoÆc trung
b×nh mµ g©y ra bëi cïng mét sù cè (ch¼ng h¹n, trong nghiÖp vô b¶o hiÓm vÒ
ma ®¸ hay b¶o hiÓm gi«ng b·o ®èi víi n«ng nghiÖp thêng x¶y ra trêng hîp
tæn thÊt theo kiÓu nµy).
§øng trªn quan ®iÓm thèng kª vµ kÕ to¸n th× d¹ng t¸i b¶o hiÓm sè
thµnh lµ t¸i b¶o hiÓm gi¶n ®¬n nhÊt ®Ó xö lý. VÒ c¬ b¶n, d¹ng t¸i b¶o hiÓm
nµy chØ cã mét møc (one line), trong ®ã tû lÖ møc gi÷ l¹i vµ møc t¸i b¶o hiÓm
®îc Ên ®Þnh b»ng mét tû lÖ ®Òu nhau cho mäi rñi ro n»m trong ph¹m vi hîp
®ång t¸i b¶o hiÓm.
D¹ng t¸i b¶o hiÓm sè thµnh cã nh÷ng u nhîc ®iÓm chÝnh nh sau:
-¦u ®iÓm:
+ Lµ d¹ng t¸i b¶o hiÓm gi¶n ®¬n, dÔ xö lý, chi phÝ hµnh chÝnh vµ c¸ch
qu¶n lý ®¬n gi¶n, Ýt tèn kÐm.
+ §èi víi nhµ t¸i b¶o hiÓm, t¸i b¶o hiÓm sè thµnh cã tÝnh c©n ®èi vµ dÔ
chÊp nhËn h¬n so víi d¹ng t¸i b¶o hiÓm møc d«i, cã kh¶ n¨ng ph©n t¸n rñi ro
tèt h¬n so víi c¸c lo¹i t¸i b¶o hiÓm kh¸c. Nhµ t¸i b¶o hiÓm cã ®iÒu kiÖn tham
gia vµo mäi ®¬n vÞ rñi ro mµ c«ng ty nhîng nhËn t¸i b¶o hiÓm; ®ång thêi
c«ng ty nhîng cã thÓ yªn t©m nhËn mäi rñi ro mµ cã gi¸ trÞ n»m trong ph¹m
vi h¹n møc khèng chÕ tèi ®a ®· quy íc v× mäi rñi ro nµy ®Òu ®îc chia sÎ cho
nhµ t¸i b¶o hiÓm cïng hëng vµ cïng chÞu chung vËn may rñi cña c«ng ty nhîng.
+ Thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm c«ng ty nhîng nhËn ®îc lµ cao nhÊt, ngoµi
ra ®iÒu kiÖn vÒ t¹m gi÷ phÝ t¸i b¶o hiÓm (premium reserve) còng cã tû lÖ cao,
nhê vËy c«ng ty nhîng cã ®iÒu kiÖn sö dông vèn nhµn rçi ®Ó ®Çu t vµo c¸c
viÖc kh¸c.
Nhîc ®iÓm:
18
+ C«ng ty nhîng ph¶i ®em t¸i b¶o hiÓm toµn bé c¸c ®¬n vÞ rñi ro b¶o
hiÓm gèc theo mét tû lÖ ®Þnh tríc, kÓ c¶ nh÷ng rñi ro rÊt nhá mµ b¶n th©n
c«ng ty nhîng ®ñ kh¶ n¨ng vµ ®iÒu kiÖn tù gi÷ l¹i ®îc.
+ MÆc dï víi d¹ng t¸i b¶o hiÓm sè thµnh, c«ng ty nhîng cã thuËn lîi
h¬n so víi d¹ng t¸i b¶o hiÓm møc d«i trong viÖc thùc hiÖn b¶o hiÓm víi kh¶
n¨ng ph©n t¸n rñi ro tèt vµ linh ho¹t, nhng c«ng ty nhîng kh«ng chñ ®éng ®îc trong viÖc khèng chÕ tû lÖ båi thêng ®èi víi møc gi÷ l¹i cña m×nh, ®ång
thêi kh«ng cã kh¶ n¨ng ®Ó gi¶m hÖ sè biÕn thiªn cña phÇn tæn thÊt thuéc møc
gi÷ l¹i.
Thø ba: T¸i b¶o hiÓm kÕt hîp sè thµnh- møc d«i.
§©y kh«ng ph¶i lµ d¹ng thø ba cña h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm theo tû lÖ
mµ lµ sù kÕt hîp gi÷a hai d¹ng t¸i b¶o hiÓm tû lÖ lµ sè thµnh vµ møc d«i víi
nhau. Víi nh÷ng c«ng ty b¶o hiÓm míi thµnh lËp, viÖc kÕt hîp hai d¹ng t¸i
b¶o hiÓm tû lÖ lµ rÊt phï hîp vµ thêng ®îc ¸p dông.
Së dÜ nh vËy lµ v× c¸c c«ng ty b¶o hiÓm míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng kinh
doanh, khèi lîng dÞch vô mµ hä nhËn b¶o hiÓm cha ®ñ æn ®Þnh ®Ó cã thÓ
tr¸nh khái trêng hîp kh«ng may cã rñi ro lín x¶y ra, ®ång thêi ®Ó ®¶m b¶o
cho c«ng ty nhîng cã thÓ ho¹t ®éng ®øng v÷ng trªn thÞ trêng vµ phôc vô ®îc
nh÷ng nhu cÇu kh¸c nhau cña kh¸ch hµng mua b¶o hiÓm, c«ng ty nhîng cÇn
thiÕt ph¶i cã t¸i b¶o hiÓm theo h×nh thøc møc d«i. Bªn c¹nh ®ã, v× míi thµnh
lËp nªn c«ng ty nhîng thêng cha thÓ cã ®ñ sè tiÒn dù tr÷ ®¶m b¶o ®Ó ®¬ng
®Çu víi nh÷ng biÕn thiªn vÒ tæn thÊt theo c¸c chu kú kh¸c nhau, do vËy cÇn
ph¶i b¶o vÖ phÇn gi÷ l¹i gép cña m×nh b»ng mét hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm sè
thµnh.
Th«ng thêng khi ¸p dông hai d¹ng t¸i b¶o hiÓm kÕt hîp nµy, c«ng ty
nhîng ®em t¸i b¶o hiÓm cho cïng mét sè nhµ t¸i b¶o hiÓm, tøc lµ c¶ hai
kho¶n nhîng nµy ®Òu cïng ®îc ®a t¸i b¶o hiÓm vµo mét tho¶ íc chung vµ ®îc thÓ hiÖn ë nhiÒu d¹ng kh¸c nhau. Thêng th× trong d¹ng t¸i b¶o hiÓm kÕt
hîp, d¹ng t¸i b¶o hiÓm sè thµnh lµ hîp ®ång c¬ së vµ d¹ng t¸i b¶o hiÓm møc
d«i lµm hîp ®ång bæ sung tù ®éng.
D¹ng t¸i b¶o hiÓm kÕt hîp cã u vµ nhîc ®iÓm sau:
¦u ®iÓm:
+ C«ng ty nhîng ®¶m b¶o kh¶ n¨ng gia t¨ng vÒ nhËn tr¸ch nhiÖm b¶o
hiÓm mét c¸ch tù ®éng mµ kh«ng ¶nh hëng ®Õn møc gi÷ l¹i cña b¶n th©n
c«ng ty (tøc lµ kh«ng ph¶i t¨ng møc gi÷ l¹i).
19
+ Hîp ®ång c¬ së (sè thµnh) æn ®Þnh h¬n vµ ph©n t¸n t¸i b¶o hiÓm dÔ
dµng h¬n.
Nhîc ®iÓm:
+ Thñ tôc vµ chi phÝ ®iÒu hµnh phøc t¹p h¬n sö dông hîp ®ång sè
thµnh thuÇn tuý.
+ PhÇn ®em t¸i b¶o hiÓm vµo hîp ®ång møc d«i cÇn ph¶i cã b¶ng
th«ng b¸o t¸i b¶o hiÓm.
+ Thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm thu ®îc cña phÇn ®a vµo hîp ®ång møc d«i
thÊp h¬n so víi thñ tôc phÝ t¸i b¶o hiÓm ®a vµo hîp ®ång sè thµnh (v× tû träng
gi÷a phÝ vµ tr¸ch nhiÖm thÊp).
1.3.2. T¸i b¶o hiÓm theo møc båi thêng (t¸i b¶o hiÓm kh«ng tû lÖ).
T¸i b¶o hiÓm theo møc båi thêng lµ mét h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm mµ
trong ®ã c«ng ty nhîng Ên ®Þnh mét giíi h¹n båi thêng b»ng mét sè tiÒn mµ
hä cã thÓ tù g¸nh chÞu cho tæn thÊt lµ hËu qu¶ cña mçi mét sù cè ®èi víi mét
lo¹i hay c¸c lo¹i b¶o hiÓm mµ m×nh ®¶m tr¸ch vµ phÇn tæn thÊt vît qu¸ h¹n
møc ®ã ®îc chuyÓn cho nhµ t¸i b¶o hiÓm g¸nh chÞu.
T¸i b¶o hiÓm theo møc båi thêng cã mét sè ®Æc ®iÓm sau:
- Tr¸ch nhiÖm cña c«ng ty nhîng vµ nhµ t¸i b¶o hiÓm ®èi víi tæn thÊt
kh«ng chia sÎ theo tû lÖ vÒ phÝ, tr¸ch nhiÖm còng nh vÒ båi thêng. V× thÕ
h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm nµy cßn ®îc gäi lµ t¸i b¶o hiÓm phi tû lÖ.
- Tiªu chuÈn c¬ b¶n ®Ó ph©n ®Þnh tr¸ch nhiÖm gi÷a c¸c bªn lµ sè tiÒn båi
thêng tæn thÊt.
- C«ng ty nhîng ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi thêng cho nh÷ng tæn thÊt díi
hoÆc cho tíi møc b»ng h¹n møc båi thêng tù gi÷ l¹i, ®îc gäi lµ “møc tù båi
thêng” (Priority).
- Nhµ t¸i b¶o hiÓm chØ båi thêng cho phÇn tæn thÊt chªnh lÖch cña
nh÷ng tæn thÊt vît qu¸ møc båi thêng cña c«ng ty nhîng cho tíi mét h¹n
møc tèi ®a ®îc tho¶ thuËn tríc trong hîp ®ång t¸i b¶o hiÓm, ®îc gäi lµ “h¹n
møc tr¸ch nhiÖm cña nhµ t¸i b¶o hiÓm” (Liability limitation of Reinsurance).
Tõ nh÷ng tÝnh chÊt nªu trªn cã thÓ thÊy h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm phi tû lÖ
nµy cã nh÷ng u vµ nhîc ®iÓm chÝnh sau ®©y:
¦u ®iÓm:
- Lµ h×nh thøc t¸i b¶o hiÓm chØ b¶o vÖ cho trêng hîp cã tæn thÊt qu¸ lín
vµ ®îc b¶o vÖ 100% møc tæn thÊt vît qu¸ “®iÓm tù båi thêng” (Excess point),
nªn c«ng ty nhîng cã thÓ khèng chÕ møc båi thêng tèi ®a cña m×nh b»ng mét
20
- Xem thêm -