ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------ ------------
VÕ BÌNH NGUYÊN
TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN
ĐHQG TP.HCM: NGHIÊN CỨU SO SÁNH
THEO GIỚI TÍNH
(Nghiên cứu trường hợp tại trường Đại học KHXH&NV – ĐHQG Tp.HCM)
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Hà Nội – Năm 2014
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC
------------ ------------
VÕ BÌNH NGUYÊN
TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA SINH VIÊN
ĐHQG TP.HCM: NGHIÊN CỨU SO SÁNH
THEO GIỚI TÍNH
(Nghiên cứu trường hợp tại trường Đại học KHXH&NV – ĐHQG Tp.HCM)
Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục
Mã số: 60 14 01 20
LUẬN VĂN THẠC SĨ
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phạm Văn Quyết
Hà Nội – Năm 2014
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành được luận văn tốt nghiệp này, tôi đã nhận đươc
rất nhiều sự giúp đỡ từ các thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp. Với tất cả sự
kính trọng của mình, cho phép tôi được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới
thầy giáo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Văn Quyết là người đã tận tình
hướng dẫn tôi hoàn thành đề tài luận văn tốt nghiệp này.
Đồng thời, tôi cũng vô cùng cảm ơn quý thầy, cô trong Viện Đảm
bảo chất lượng giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội đã trang bị cho tôi
những kiến thức quý báu trong suốt khóa học cùng với sự chỉ bảo nhiệt
tình và những ý kiến đóng góp đáng quý của các thầy, cô trong thời gian
tôi thực hiện luận văn tốt nghiệp.
Cuối cùng, xin được gửi lời cảm ơn chân thành tới các đồng
nghiệp ở trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn cũng như các
trường thành viên trong Đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, bạn
bè thân thiết và đặc biệt là gia đình tôi, những người đã luôn động
viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập.
Do thời gian có hạn và chưa có nhiều kinh nghiệm trong nghiên
cứu nên luận văn này không thể tránh được những hạn chế, thiếu sót.
Kính mong thầy cô và các bạn học viên đóng góp, bổ sung ý kiến để
tôi trưởng thành hơn trong c á c nghiên cứu sau này.
Một lần nữa, tôi xin trân trọng cảm ơn!
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề “Tính tích cực học tập của
sinh viên Đại học quốc gia TP.HCM: Nghiên cứu so sánh theo giới
tính” hoàn toàn là kết quả nghiên cứu của chính bản thân tôi và chưa được
công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người khác.
Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã th ực hiện nghiêm túc các quy
tắc đạo đức nghiên cứu; các kết quả trình bày trong luận văn là sản phẩm
nghiên cứu, khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử
dụng trong luận văn đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và
các nội dung khác trong luận văn của mình.
Hà Nội, ngày 22 tháng 08 năm 2014
Tác giả luận văn
Võ Bình Nguyên
MỤC LỤC
Trang
MỤC LỤC.....................................................................................................................1
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ...............................................................................4
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................5
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ ........................................................................................6
MỞ ĐẦU .......................................................................................................................7
1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................................7
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài .................................................................................9
3. Những đóng góp mới của đề tài .................................................................................9
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu ...........................................................................9
4.1. Đối tượng nghiên cứu ..........................................................................................9
4.2. Khách thể nghiên cứu ..........................................................................................9
5. Giới hạn nghiên cứu .................................................................................................10
6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu .........................................................10
6.1 Câu hỏi nghiên cứu .............................................................................................10
6.2 Giả thuyết nghiên cứu ........................................................................................10
7. Phạ m vi nghiên cứu ..................................................................................................10
8. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................................10
8.1. Phương pháp nghiên cứu định tính: ...................................................................10
8.2. Phương pháp nghiên cứu định lượng.................................................................11
9. Cách thức chọn mẫu................................................................................................11
9.1. Chọn mẫu đối tượng khảo sát bằng bảng hỏi ....................................................11
9.2. Chọn mẫu đối tượng phỏng vấn sâu ..................................................................12
10. Mô tả mẫu ..............................................................................................................12
11. Cấu trúc của luận văn .............................................................................................12
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN ................................................14
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...............................................................................14
1.1.1. Các xu hướng nghiên cứu về tính tích cực học tập của sinh viên ..................14
1.1.2 Nghiên cứu về yếu tố giới tính trong tính tích cực học tập của sinh viên .......19
1
1.2 Cơ sở lý luận cơ bản ...............................................................................................22
1.2.1 Khái niệm tính tích cực ...................................................................................22
1. 2.2 Quá trình phát triển của tính tích cực .............................................................27
1.2.3 Khái niệm tính tích cực học tập.......................................................................28
1.2.4. Biểu hiện của tính tích cực học tập ................................................................29
1.3. Khái niệm giới tính, giới .......................................................................................32
1.3.1 Khái niệm giới tính ..........................................................................................32
1.3.2 Khái niệm giới .................................................................................................32
1.3.3 Quan điểm giới về TTC xã hội ........................................................................32
Tiểu kết chương 1 .......................................................................................................36
CHƯƠNG 2. QUY TRÌNH VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU.......................37
2.1. Bối cảnh và địa bàn nghiên cứu ............................................................................37
2.1.1. Mô hình đại học quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ......................................37
2.1.2. Các đơn vị đào tạo, nghiên cứu, phục vụ trực thuộc ......................................39
2.1.3. Hoạt động đào tạo ...........................................................................................40
2.1.4. Công tác nghiên cứu khoa học .......................................................................41
2.2. Cách thức tiến hành nghiên cứu ............................................................................42
2.3. Thiết kế công cụ đo lường ....................................................................................42
2.4. Khảo sát thử nghiệm và đánh giá độ tin cậy của công cụ đo lường .....................44
2.5. Khảo sát chính thức...............................................................................................48
Tiểu kết chương 2 .......................................................................................................50
CHƯƠNG 3. PHÂN TÍCH SO SÁNH TÍNH TÍCH CỰC HỌC TẬP CỦA
SINH VIÊN THEO GIỚI TÍNH TẠI ĐHQG TP.HCM ........................................51
3.1 Mức độ tích cực học tập của sinh viên ...................................................................51
3.2 So sánh tính tích cực học tập giữa nam và nữ sinh viên tại ĐHQG TP .HCM.......53
3.2.1 So sánh tính tích cực học tập giữa nam và nữ sinh viên trong lớp học ...........54
3.2.1.1 Hoạt động “đi học đúng giờ” theo giới tính ..............................................55
3.2.1.2 Hoạt động “chăm chú nghe giảng và chép bài đầy đủ” theo giới tính ......56
3.2.1.3 Hoạt động tham gia phát biểu xây dựng bài theo giới tính .......................57
3.2.1.4 Giới tính và hoạt động làm việc riêng trong giờ học ................................58
2
3.2.1.5 Hoạt động trao đổi đổi với giảng viên những vấn đề chưa hiểu theo giới
tính. .......................................................................................................................59
3.2.1.6 Hành vi ngủ gật trong lớp theo giới tính...................................................59
3.2.2 So sánh tính tích cực học tập giữa nam và nữ sinh viên ngoài giờ lên lớp .....60
3.2.2.1 Hoạt động tìm hiểu kỹ mục tiêu, lập kế hoạch và có phương pháp học
tập cụ thể theo giới tính.........................................................................................61
3.2.2.2 Hoạt động chuẩn bị bài trước khi đến lớp, nộp bài đúng hạn theo giới
tính ........................................................................................................................62
3.2.2.3 Giới tính và hành vi nghỉ các buổi học, khi sắp thi mới học bài ..............63
3.2.2.4 Giới tính và tìm tài liệu phục vụ học tập, tham dự các buổi thảo luận,
thuyết trình chuyên đề ...........................................................................................64
3.2.2.5 Hành vi tham gia nghiên cứu khoa học, vận dụng kiến thức một cách
sáng tạo vào cuộc sống theo giới tính ...................................................................65
3.2.2.6 Giới tính và hành vi dành nhiều thời gian cho việc học ...........................66
3.2.2.7 Giới tính và hành vi nghiêm túc tự đánh giá kết quả học tập của bản thân67
3.2.3 So sánh theo giới tính về động cơ học tập của sinh viên .................................68
3.2.4 Giới tính và mức đáp ứng về điều kiện cơ sở vật chất của nhà trường ...........72
3.3 Phân tích so sánh tính tích cực học tập của sinh viên giữa các nhóm ngành theo
giới tính ........................................................................................................................74
3.4. Phân tích so sánh tính tích cực học tập của sinh viên theo giới tính ở các năm
học. ...............................................................................................................................77
3.5 Phân tích so sánh tính tích cực học tập giữa nam và nữ sinh viên theo nơi cư trú 80
Tiểu kết chương 3 .......................................................................................................82
KẾT LUẬN .................................................................................................................85
TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................88
PHỤ LỤC ....................................................................................................................92
3
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
ĐH
Đại học
ĐHBK
Đại học Bách khoa
ĐHKTQD
Đại học Kinh tế quốc dân
ĐHQG TP.HCM
Đại học Quốc gia T hành phố Hồ Chí Minh
ĐHSP
Đại học Sư phạm
ĐHSPKT
Đại học Sư phạm kỹ thuật
GD
Giáo dục
KH&CN
Khoa học và Công nghệ
KHTN
Khoc học Tự nhiên
KHXH&NV
Khoa học Xã hội & Nhân văn
KT-L
Kinh tế - Luật
NCKH
Nghiên cứu khoa học
PTNK
Phổ thông năng khiếu
QTKD
Quản trị kinh doanh
THPT
Trung học phổ thông
TP.HCM
Thành phố Hồ Chí Minh
TTC
Tính tích cực
SV
Sinh viên
4
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1 Cơ cấu sinh viên ĐHQG TP.HCM .............................................................39
Bảng 2.2 Ý nghĩa và mức độ trong thang đo nghiên cứu ..........................................45
Bảng 2.3 Độ tin cậy thống kê của bảng hỏi ..............................................................46
Bảng 2.4 Kết quả phân tích chất lượng phiếu khảo sát bằng phần mềm QUEST. ....47
Bảng 2.5. Thống kê số lượng mẫu khảo sát chính thức .............................................49
Bảng 3.1. Chỉ số thực hành học tập tích cực của sinh viên .......................................52
Bảng 3.2 Thống kê mô tả TTC học tập trung bình của nam và nữ sinh viên ............53
Bảng 3.3 kết quả kiểm định Indep endent-Samples T-Test theo giới tính ..................54
Bảng 3.4 Số liệu thống kê TTC học theo giới tính của sinh viên trong lớp học........55
Bảng 3.5 Kết quả phân tích thống kê TTC học tập ngoài giờ lên lớp theo giới tính. 61
Bảng 3.6 Kết quả phân tích thống kê động cơ học tập của sinh viên theo giới tính. .69
Bảng 3.7 Kết quả phân tích thống kê điều kiện cơ sở vật chất theo giới tính ............72
Bả ng 3.8. Bảng phân tích ANOVA TTC học tập của sinh viên giữa các nhóm ngành
theo giới tính ..............................................................................................74
Bảng 3.9 Bảng phân tích sâu ANOVA TTC học tập của sinh viên giữa các nhóm
ngành theo giới tính....................................................................................75
Bảng 3.10 Số liệu thống kê tính tích cực học tập của sinh viên giữa các nhóm ngành
theo giới tính ..............................................................................................76
Bảng 3.11. Bảng phân tích ANOVA TTC học tập của sinh viên giữa các năm thứ 1
và năm thứ 3 ...............................................................................................78
Bảng 3.12. Bảng phân tích kiểm định Independent-Samples T-Test về TTC học tập
của sinh viên giữa các năm thứ 1 và năm thứ 3 .........................................78
Bảng 3.13 Số liệu thống kê TTC học tập của sinh viên giữa các năm thứ 1 và năm
thứ 3 theo giới tính .....................................................................................79
Bảng 3.14. Bảng phân tích ANOVA TTC học tập của sinh viên giữa các nhóm
ngành theo nơi cư trú .................................................................................80
Bảng 3.15 Số liệu thống kê TTC học tập của nam và nữ sinh viên theo nơi cư trú
trước khi học đại học ..................................................................................81
5
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Sơ đồ 2.1. Quy trình nghiên cứu trong luận văn ..........................................................42
Biểu đồ 3.1: Hoạt động đi học đúng giờ theo giới tính ................................................56
Biểu đồ 3.2 : Hoạt động chăm chú nghe giảng và ghi chép bài đầy đủ theo giới tính 57
Biểu đồ 3.3: Hành vi tham gia phát biểu xây dựng bài theo giới tính .........................58
Biểu đồ 3.4: Hành vi làm việc riêng trong giờ học theo giới tính ...............................58
Biểu đồ 3.5: Hoạt động trao đổi đổi với giảng viên theo giới tính. .............................59
Biểu đồ 3.6: Giới tính và hành vi ngủ gật trong lớp. ...................................................60
Biểu đồ 3.7: Giới tính và hành vi tìm hiểu kỹ mục tiêu, lập kế hoạch và có phương
pháp học tập cụ thể .........................................................................................62
Biểu đồ 3.8: Giới tính và hành vi chuẩn bị bài trước khi đến lớp, nộp bài đúng hạn ..63
Biểu đồ 3.9: Giới tính và hành vi nghỉ các buổi học, khi sắp thi mới học bài.............64
Biểu đồ 3.10: Giới tính và hành vi tìm tài liệu học tập, tham dự các buổi thảo luận,
thuyết trình chuyên đề ....................................................................................65
Biểu đồ 3.11: Giới tính và hành vi nghiên cứu khoa học; vận dụng kiến thức một
cách khoa học vào cuộc sống .........................................................................66
Biểu đồ 3.12: Mức độ dành nhiều thời gian cho học tập theo giới tính .......................67
Biểu đồ 3.13: Hành vi nghiêm túc tự đánh giá kết quả học tập của bản thân ..............68
theo giới tính ................................................................................................................68
Biểu đồ 3.14 Giới tính và động cơ học tập của sinh viên ............................................71
Biểu đồ 3.15 Giới tính và động cơ học tập nhằm thỏa mãn sở thích bản thân của sv .71
Biểu đồ 3.15 Mức trung bình đáp ứng về điều kiện cơ sở vật chất phục vụ học tập
theo giới tính...................................................................................................73
Biểu đồ 3.16 Tính tích cực học tập của sinh viên giữa các nhóm ngành theo giới tính 77
Biểu đồ 3.17. TTC học tập của sinh viên giữa các năm thứ 1 và năm thứ 3 theo giới
tính..................................................................................................................80
6
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong bối cảnh hội nhập, toàn cầu hoá hiện nay, khi mà toàn cộng đồn g
nhân loại, cũng như mỗi dân tộc và từng cá nhân phải tự quyết định vận mệnh
của mình trong tiến trình phát triển kinh tế - xã hội, văn hoá, văn minh, thì yêu
cầu xây dựng nhân cách, bồi dưỡng con người có năng lực tự đào tạo, phát huy
nội lực càng trở nê n tất yếu và cấp thiết. Ngày nay, chúng ta đang sống trong
thời kỳ của sự bùng nổ thông tin và khoa học kỹ thuật phát triển mạnh mẽ hơn
lúc nào hết, với lượng tri thức ngày càng phong phú và đa dạng, nhu cầu nhận
thức của con người là vô cùng, nhưng đời s ống của một cá nhân lại bị giới hạn
bởi không gian và thời gian. Hơn nữa, thời gian đào tạo ở trườn g là rất có hạn
trong khi hình thức giáo dục truyền thống đã bộc lộ nhiều hạn chế, khối lượng
kiến thức được ứng dụng của một con người được đào tạo ở một lĩ nh vực cụ thể
nào đó chỉ có khoảng 20% kiến thức học được ở nhà trường truyền thống; 80%
số kiến thức còn trống là do nhu cầu công việc của đời sống là không học được
(Nguyễn văn Quang 2010) . Rõ ràng, thời đại ngày nay đòi hỏi con người không
chỉ nắm những tri thức sách vở mà cần có những tri thức mang tính sáng tạo để
giải quyết các vấn đề của thực tiễn, của kỹ năng sống. Thực tiễn lại luôn đặt ra
những điều mới mẻ buộc ta phải tích cực cập nhật các tri thức để ứng xử, đáp
ứng các yêu cầu đặt ra của xã hội hiện đại.
Ở trường đại học, học tập của sinh viên là một quá trình nhận thức đặc biệt
trong đó sinh viên đóng vai trò chủ thể của hoạt động này. Tính tích cực học tập
có vai trò quyết định hiệu quả học tập của sinh viên. Sinh viên chỉ có thể hiểu sâu
sắc tài liệu học tập và biến nó thành giá trị riêng nếu họ kiên trì và nỗ lực hoạt
động trí tuệ trong học tập để tự “khám phá” phát hiện ra tri thức. Lòng khao khát
hiểu biết, tính tích cực cao trong hoạt động nhận thức và khả năng tự rèn luyện
bản thân là những đức tính cần được phát triển và giáo dục cho sinh viên ngay
trên ghế nhà trường. Giải quyết thành công nhiệm vụ này trước hết sẽ tạo tiền đề
chắc chắn cho việc nắm vững sâu sắc tài liệu học tập. Đồng thời nó đảm bảo
7
những điều kiện để sinh viên tiếp tục rèn luyện bản thân một cách có hệ thống và
không ngừng học tập. Mặt khác trong hoạt động dạy học, tính tích cực học tập
không chỉ tồn tại như một trạng thái, một điều kiện mà nó còn là kết quả của hoạt
động học tập, là mục đích của quá trình dạy học. Tính tích cực học tập là một
phẩm chất nhân cách, một thuộc tính của quá trình nhận thức giúp cho quá trình
nhận thức luôn luôn đạt kết quả cao, giúp cho con người có khả năng học tập
không ngừng.
Một câu hỏi được đặt ra ở đây là có hay không sự khác nhau về t ính tích
cực học tập giữa nam và nữ sinh viên? Khi mà xã hội tồn tại và phát triển được là
do sức đóng góp của cả phụ nữ và nam giới. Trong cuộc sống hàng ngày, phụ nữ
và nam giới luôn sinh sống và làm việc trong mối quan hệ mật thiết song giữa họ
lại có khác biệt rõ rệt về thể lực, chức năng sinh sản, tính cách, phạm vi giao tiếp,
thu nhập và địa vị xã hội. Người ta cho rằng, mọi sự khác biệt đó là do tự nhiên,
bẩm sinh.
Nhiều công trình nghiên cứu khoa học về giới cho thấy sự khác biệt đó là
do sự khác nhau trong phân công lao động, tiếp cận kiểm soát nguồn lực và lợi
ích, các nhu cầu và quyền ra quyết định giữa nam và nữ. Vậy, nếu như chỉ xét
đơn thuần về phương diện giới tính thì sự khác biệt giữa nam và nữ ảnh hưởng
đến tính tích cực học tập như thế n ào? Có sự ảnh hưởng của yếu tố giới tính đến
kết quả học tập?
Việc tìm ra ảnh hưởng của yếu tố ảnh giới tính đến tính tích cực học tập
của sinh viên không chỉ có ý nghĩa về mặt lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn
sâu sắc, đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, khi chúng ta đang tiến hành đổi mới
căn bản toàn diện Giáo dục và Đào tạo để từng bước nâng cao chất lượng giáo
dục ngang tầm khu vực và quốc tế.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi đã chọn đề tài nghiên cứu: “ Tính
tích cực học tập của sinh viên ĐHQG Tp.HCM: Nghiên cứu so sánh theo giới
tính”.
Đề tài nghiên cứu các cơ sở lý luận về TTC học tập của sinh viên, khảo
sát và đánh giá thực trạng TTC học tập của sinh viên ĐHQG TP.HCM trong
8
giai đoạn hiện nay thông qua yếu tố giới tính. Phân tích nhằm làm rõ ảnh hưởng
của yếu tố giới tính đến TTC học tập của sinh viên ĐHQG TP.HCM hiện nay,
cũng như sự khác biệt về TTC học tập theo giới tính giữa các trường thành viên
của ĐHQG TP.HCM theo một số đặc trưng cụ thể. Trên cơ sở đó gợi ý các giải
pháp, chính sách nhằm tăng cường TTC học tập của sinh viên, góp phần nâng
cao chất lượng giáo dục đào tạo của nhà trường.
2. Mục đích nghiên cứu của đề tài
Chúng tôi hy vọng đề tài sẽ góp phần hệ thống hoá cơ sở lý luận về tính
tích cực học tập và kết quả của đề tài sẽ giú p cho người dạy, người học và nhà
quản lý nhận rõ tầm ảnh hưởng của yếu tố giới tính đến TTC trong hoạt động học
của sinh viên, từ đó có những phương pháp dạy, phương pháp học và quản lý dạy
và học có hiệu quả cao.
3. Những đóng góp mới của đề tài
Đây là một trong những công trình nghiên cứu đầu tiên theo phương diện
so sánh ảnh hưởng của yếu tố giới tính đến TTC học tập của sinh viên đại học nói
chung và sinh viên ĐHQG TP.HCM nói riêng. Vì thế kết quả nghiên cứu sẽ góp
phần :
- Làm sáng tỏ những vấn đề l ý luận về TTC và TTC học tập củ a sinh viên
cũng như biểu hiện của nó và các yếu tố ảnh hưởng .
- Nghiên cứu được thực trạng và kiểm chứng độ ảnh hưởng của yếu tố giới
tính đến TTC học tập của sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
- Là căn cứ để thiết kế các chương trình hành động phù hợp trong học tập
và rèn luyện, xây dựng các biện pháp nhằm nâng cao TTC học tập của sinh viên
tại các trường thành viên thuộc ĐHQG TP.HCM.
4. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Nghiên cứu so sánh tính tích cực học tập của sinh viên nam với sinh viên
nữ tại ĐHQG TP.HCM
4.2. Khách thể nghiên cứu
Nghiên cứu tập trung vào sinh viên đại học hệ chính quy đang học tập
9
tại một số trường thành viên thuộc ĐHQG TP.HCM.
5. Giới hạn nghiên cứu
Căn cứ vào giới hạn không gian và thời gian: nghiên cứu này tiến hành
phân tích, đánh giá ảnh hưởng của yếu tố giới tính đến TTC học tâp của sinh viên
tại các trường thành viên thuộc Đại học Quốc gia Tp. HCM.
6. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu
6.1 Câu hỏi nghiên cứu
- Câu hỏi 1: Có sự khác nhau về TTC học tập giữa sinh viên nam so với
sinh viên nữ tại ĐHQG TP.HCM hay không?
- Câu hỏi 2: Sự ảnh hưởng của giới tính đến TTC học tập của sinh viên
diễn ra như thế nào theo các nhóm trường, nhóm ngành, khóa học và theo một số
yếu tố đặc trưng khác?
6.2 Giả thuyết nghiên cứu
H1: Sinh viên nữ có TTC học tập cao hơn so với sinh viên nam tại ĐHQG
TP.HCM.
H2: Có sự khác biệt về TTC học tập giữa sinh viên nam và sinh viên nữ
theo các nhóm trường, nhóm ngành, khóa học và nơi cư trú trước khi vào đại
học .
7. Phạm vi nghiên cứu
- Phạm vi không gian: Đại học Quốc gia Thành phố HCM .
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu được thực hiện vào đầu năm 2014.
8. Phương pháp nghiên cứu
Đề tài sử dụng kết hợp phương pháp nghiên cứu định tính và định lượng
8.1. Phương pháp nghiên cứu định tính:
Phương pháp hồi cứu tài liệu: Luận văn thực hiện s ưu tầm và nghiên cứ u
các tài liệu lý luận và các kết quả nghiên cứu thực tiễn (bài báo, tạp chí, luận
văn, các nghiên cứ u trong và ngoài nước) về các vấn đề có liên quan đến đề
tài. Các tư liệu này được nghiên cứu, phân tích, hệ thống hóa sử dụng trong đề
tài và sắp xếp thành thư mục tham khảo.
10
Phỏng vấn sâu: Đề tài tiến hành phỏng vấn các chuyên gia có kinh
nghiệm trong giáo dục đại học nói chung và quản lý đào tạo nói riêng ) nhằm
thu thập thêm thông tin cho những câu hỏi mở, thông tin thu về sẽ được tổng
hợp, phân loại để làm trích dẫn trong luận văn nhằm làm sáng rõ thêm vấn đề
nghiên cứu. Ngoài ra, kỹ thuật thảo luận nhóm được sử dụng trong nghiên cứu
này và nó được dùng để khám phá bổ sung mô hình...
8.2. Phương pháp nghiên cứu định lượ ng
Nghiên cứu chính thức thực hiện thông qua phương pháp nghiên cứu định
lượng, dùng kỹ thuật thu thập thông tin trực tiếp bằng cách phỏng vấn sinh viên
(phiếu điều tra). Mục đích nghiên cứu này là vừa để sàng lọc các biến quan sát,
vừa để xác định thành phần cũng như g iá trị và độ tin cậy của thang đo và kiểm
định mô hình lý thuyết.
Việc kiểm đị nh thang đo cùng với cả lý thuyết đề ra bằng hệ số tin cậy
Cronbach Alpha và phần mềm Quest. Phân tích tương quan, kiểm định
ANOVA, kiểm định giá trị trung bình,... v.v dựa trên kết quả xử lý số liệu
thống kê qua phần mềm Microsoft Office 2007, SPSS version 20 và Quest /
Conquest.
9. Cách thức chọn mẫu
9.1. Chọn mẫ u đối tượ ng khảo sát bằng bảng hỏi
Luận văn thực hiện phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên phân tầng và theo
cụm tại 4 đơn vị trực thuộc ĐHQG TP.HCM. Trường Đại học Khoa học Xã hội
& Nhân văn – đại diện cho Khối ngành Khoa học Xã hội và Nhân văn; Trường
Đại học Khoa học Tự nhiên – đại diện cho Khối ngành Tự nhiên; Trường Đại
học Kinh tế - Luật – đại diện cho Khối ngành Kinh tế; Khoa Y – đại diện cho
khối ngành Khoa học sức khỏe.
Căn cứ vào tỷ lệ phần trăm sinh viên theo giới tính trên tổng số sinh viên,
tại mỗi đơn vị chọn một khoa thuộc khóa đào tạo năm thứ nhất và năm thứ ba đại
diện cho các nhóm ngành khác nhau như trên.
Số sinh viên được phát phiếu hỏi được lấy ngẫu nhiên từ danh sách lớp,
tổng số sinh viên được phát phiếu hỏi là 720.
11
9.2. Chọn mẫu đối tượng phỏng vấn sâu
Tại mỗi khoa, chọn ngẫu nhiên 04 sinh viên (02 sinh viên đại diện cho
năm thứ nhất và 02 sinh viên đ ại diện cho năm thứ ba). Ngoài ra, trong quá trình
phỏng vấn sẽ chọn mời một số giảng viên, cán bộ có nhiều kinh nghiệm trong
lĩnh vực giáo dục – đào tạo làm đối tượng phỏng vấn sâu.
10. Mô tả mẫu
Sau khi thu lại phiếu hỏi có 657 phiếu hợp lệ. Trong số 657 SV tham
gia trả lời bảng hỏi có 311 SV nam, 346 SV nữ. Số lượng điều tra cụ thể từng
trường như sau:
+ Tại Trường Đại học Khoa học tự nhiên: Chọn 1 58 sinh viên thuộc khoa
Khoa học vật liệu (trong đó gồm 91 sinh viên nam và 67 sinh viên nữ);
+ Tại Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn: Chọn 1 62 sinh viên
thuộc khoa Xã hội học (trong đó gồm 56 sinh viên nam và 106 sinh viên nữ);
+ Tại Trường Đại học Kinh tế - Luật: Chọn 160 sinh viên thuộc khoa
Quản trị kinh doanh (trong đó gồm 71 sinh viên nam và 89 sinh viên nữ);
+ Tại Khoa Y: Chọn 1 77 sinh viên thuộc ngành Y đa khoa (trong đó gồm
93 sinh viên nam và 84 sinh viên nữ);
Kết quả phân tích cũng cho thấy số sinh viên đến từ nông thôn nhiều hơn
thành thị: với 427 em có nơi cư trú trướ c khi vào đại học ở vùng nông thôn
(chiếm 65%), 230 em có nơi cư trú trước khi vào đại học ở vùng thành thị (chiếm
35%). Kết quả học tập của sinh viên ở mức trung bình khá, điểm tổng kết trung
bình học kỳ gần nhất thời điểm khảo sát của những sinh viên này là 3,61.
11. Cấu trúc của luận văn
Mở đầu
Nội dung:
Chương 1: Tổng quan và Cơ sở lý luận
Chương 2: Quy trình và Phương pháp nghiên cứu
Chương 3: Phân tích so sánh TTC học tập của sinh viên theo giới
tính tại ĐHQG TP.HCM
12
Chương 4: Phân tích so sánh TTC học tập của sinh viên giữa các
nhóm ngành, năm học và nơi cư trú theo giới tính tại ĐHQG TP.HCM
Kết luận
Tài liệu tham khảo
Phụ lục
13
CHƯƠNG 1
TỔNG QUAN VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các xu hướng nghiên cứu về tính tích cực học tập của sinh viên
Xu hướng thứ 1: Phân tích các hình thức biểu hiện và các phương pháp
nhằm thúc đẩy TTC học tập của học sinh, sinh viên
Meyers and Jones (1993) định nghĩa tính tích cực học tập là các phương
pháp, kỹ thuật giúp sinh viên tiếp thu bài học một cách dễ dàng hơn. Tính
tích cực học tập xuất phát từ 2 giả định: thứ nhất, việc học tập bắt nguồn từ
những nỗ lực tự nhiên của người học; thứ hai, mỗi cá nhân khác nhau có các
phương pháp học tập khác nhau. Hai tác giả này cũng đã đề xuất một số
phương pháp học tập có hiệu quả, thúc đẩy được tính tích cực học tập của
sinh viên như: Làm việc nhóm, chơi trò chơi, tranh luận, phân tích các bài tập
tình huống, bản đồ hóa các khái niệm lý thuyết…
Michael Prince (2004) định nghĩa hành vi học tập tích cực là nói đến các
phương pháp có sự tham gia của sinh viên trong quá trình học tập. Phương
pháp học tập tích cực đòi hỏi sinh viên có những hoạt động học tập có ý nghĩa
và luôn đặt câu hỏi về việc họ sẽ làm. Khác với phương pháp học tập truyền
thống chỉ đánh giá tính tích cực học tập của sinh viên dựa vào các hoạt động
thực hiện ở nhà như: thực hành và làm bài tập ở nhà thì phương pháp học tập
tích cực kiểu mới lại đề cập tới việc thiết kế, tổ chức các hoạt động học tập
mang tính tích cực ngay trên lớp.
Kathleen McKinney, Cross Chair (2010) định nghĩa tính tích cực học
tập là các phương pháp giúp sinh viên tiếp thu bài học một cách dễ dàng hơn.
Các phương pháp học tập tích cực: học tập theo nhóm, chơi trò chơi, thảo
luận, phân tích các bài tập tình huống, mô hình hóa các khái niệm và cấu trúc
bài học.
Nguyễn Ngọc Chinh (2010), “Phát huy tính tích cực của sinh viên trong
việc học ngoại ngữ: Một giải pháp hữu hiệu trong việc đổi mới phương pháp
14
giảng dạy”, Tạp chí Khoa học và Công nghệ, ĐH Đà Nẵng, Số 1(36).2010. Theo
tác giả thì tích cực là "chủ động, tự lập trong hoạt động học tập lý thuyết và rèn
luyện thực hành của học sinh". Tích cực là biện pháp khắc phục tình trạng thụ
động nghe giảng và vùi đầu vào làm bài tập suốt ngày, đồng thời là một cách
thức thúc đẩy học sinh hăng hái tham gia vào quá trình hoạt động trí tuệ, làm
quen với lô gic của khoa học, với quá trình lao động thực tiễn và biết cách ứng
dụng vào thực tiễn đời sống.
Phạm Văn Tuân (2011), “Một số biện pháp nâng cao tính tích cực học tập
của sinh viên trường Đại học Trà Vinh”, Khoa Kinh tế, Luật & Ngoại ngữ, ĐH
Trà Vinh. Nghiên cứu cho rằng, “tính tích cực học tập là yếu tố ảnh hưởng trực
tiếp đến kết quả học tập của sinh viên, và là một trong những yếu tố ảnh hưởng
đến chất lượng giảng dạy”. Đồng thời “tính tích cực học tập của người học là yếu
tố chủ quan trong chính bản thân mỗi người học nhưng lại chịu sự ảnh hưởng và
chi phối của rất nhiều yếu tố bên ngoài, trong đó những tác động từ phía nhà
trường, giáo viên giảng dạy có tính chất quyết định”.
Nguyễn Quý Thanh & Nguyễn Trung Kiên (2012),“Tính tích cực học tập
của sinh viên: Một phân tích về khoảng cách giữa nhận thức và thực hành”, Tạp
chí Tâm lý học, số 8 (161) tr 41-54, 2012. Phát hiện từ nghiên cứu này cho thấy,
thực sự vẫn tồn tại khoảng cách đáng kể giữa nhận thức và thực hành trong “học
tích cực”. “Nếu sinh viên có tâm trạng hào hứng, tự lựa chọn ngành học, tính
cách mạnh dạn và giáo viên di chuyển nhiều trong giờ giảng thì sẽ có nhiều khả
năng chuyển hóa nhận thức tích cực sang thực hành học tập một cách tích cực.
Trong khi đó, các sinh viên ngồi ở vị trí cuối lớp, có tâm trạng mệt mỏi và học
trong môi trường thầy đọc – trò chép thì sẽ ít khả năng thực hành được học tập
tích cực đúng như nhận thức của họ”.
Phạm Văn Tuân (2011), “Tìm hiểu tính tích cực học tập môn Tâm lý học
đại cương của sinh viên hệ đại học Trường đại học Trà Vinh”, Luận văn Thạc sĩ.
Kết quả khảo sát cho thấy rằng, TTC học tập môn Tâm lý học đại cương của sinh
viên được biểu hiện ở nhiều khía cạnh. Hầu hết sinh viên nhận thức được vai trò
và ý nghĩa của môn học, song nhận thức chưa chuyển hóa thành những thái độ và
15
hành vi tích cực. Nhiều sinh viên còn có thái đ ộ và hành vi thiếu tích cực trong
quá trình học tập môn học dẫn đến kết quả học tập môn học chưa cao. Nghiên
cứu cũng ch ỉ ra rằng, tính tích cực học tập của sinh viên trước hết chịu ảnh
hưởng trực tiếp bởi chính những yếu tố nằm ngay trong bản thân người học như
“nhu cầu, động cơ và thái độ nghề nghiệp”, “hứng thú nhận thức, hứng thú nghề
nghiệp”. Đó là những yếu tố ảnh hưởng quyết định đến chất lượng rèn luyện, học
tập ở mỗi người học. Song đây lại là vấn đề mà hầu hết sinh viên đang gặp phải.
Nghiên cứu của Thái Duy Tuyên (2003) với đề tài: “Phát huy tính tích
cực nhận thức của người học” đã đề cập tới phương pháp dạy học tích cực để
phát huy tính tích cực nhận thức của người học.
Tác giả đã đưa ra một số phương pháp dạy học tích cực đối với người
dạy như: cung cấp kiến thức cơ bản có chọn lọc, thúc đẩy sinh viên tự học,
kết hợp với học tập tập thể (theo nhóm, tổ), sơ đồ hóa và mô hình hóa cấu trúc
bài học giúp học sinh dễ nhớ và vận dụng.
Nghiên cứu của Lê Thị Xuân Liên (2010) với đề tài “Phát huy tính tích
cực của học sinh – sinh viên trong dạy toán ở trường Cao đẳng Sư phạm” tập
trung phân tích các biểu hiện của tính tích cực học tập và các phương pháp dạy
học nhằm thúc đẩy tính tích cực học tập của học sinh, sinh viên. Theo tác giả,
có thể chia các hình thức biểu hiện tính tích cực học tập của học sinh, sinh
viên thành hai nhóm cơ bản: Nhóm thứ nhất là những biểu hiện về mặt tâm lý
bao gồm: sự chú ý, sự nỗ lực của ý chí, tính tự giáo, tính độc lập tư duy, tính
chủ động, tính sáng tạo. Nhóm thứ hai là các yếu tố liên quan tới hành vi của
người học gồm có: hăng hái tham gia vào mọi hình thức của hoạt động học
tâp, giơ tay phát biểu ý kiến, bổ sung các câu trả lời của bạn, ghi chép bài cẩn
thận, đầy đủ, cử chỉ khẩn trương khi thực hiện các hành động tư duy.
Xu hướng thứ hai trong các nghiên cứu về tính tích cực học tập là:
phân tích các yếu tố tác động tới tính tích cực học tập của học sinh, sinh viên
Các nghiên cứu trong nước xem xét các yếu tố tác động tới tính tích cực
học tập và chia ra thành hai nhóm cơ bản: Nhóm thứ nhất là các yếu tố thuộc về
bản thân người học, nhóm yếu tố thứ hai là các yếu tố khách quan tác động lên
16
- Xem thêm -