F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
GIÁO D C VÀ ÀO T O
TR
NG
IH CS
PH M HÀ N I
------------------------
PH M V N KH
NG
CH C ÔN LUY N KI N TH C CHO H C SINH
TRONG D Y H C MÔN L CH S
I H C DÂN T C TRUNG
TR
1
B
NG NHA TRANG
LU N V N TH C S
HÀ N I – 2017
NG D
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
CL C
U....................................................................................................... 1
1. Lý do ch n
tài ...................................................................................... 1
2. L ch s nghiên c u v n
3.
it
....................................................................... 8
ng và ph m vi nghiên c u.......................................................... 13
4. M c ích và nhi m v nghiên c u......................................................... 14
5. C s ph
ng pháp lu n và ph
ng pháp nghiên c u c a
tài ....... 14
6. Gi thuy t khoa h c: .............................................................................. 15
7. óng góp cùa
tài ................................................................................ 15
8. Ý ngh a c a lu n v n.............................................................................. 16
9. C u trúc lu n v n................................................................................... 16
I DUNG ................................................................................................. 16
Ch
ng 1 .................................................................................................... 17
S
LÍ LU N VÀ TH C TI N C A VI C T
CH C ÔN LUY N
KI N TH C CHO H C SINH TRONG D Y H C MÔN L CH
CÁC TR
NG D
B
I H C DÂN T C TRUNG
NG
............................................................................................................. 17
1.1. C s lí lu n ......................................................................................... 17
1.1.1. Các khái ni m c b n ........................................................................ 17
1.1.1.1. Khái ni m ôn t p, c ng c , luy n t p, ôn luy n................................ 17
1.1.1.2. Khái ni m t ch c, h
1.1.2. Xu t phát
mc av n
ng d n ......................................................... 19
................................................................ 20
1.1.2.1. M c tiêu, nhi m v c a b môn L ch s
dân t c trung
các tr
ng D b
ih c
ng. .............................................................................. 20
2
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
1.1.2.2.
c tr ng c a ki n th c môn L ch s và con
ng nh n th c l ch
.......................................................................................................... 22
1.1.2.3.
c
m c a ch
c Trung
1.1.2.4.
c
ít ng
i
ng trình l ch s
các tr
ng D b
i h c dân
ng. .................................................................................... 23
m tâm lý và nh n th c c a h c sinh nói chung và h c dân t c
các tr
1.1.2.5. Yêu c u
ng D b
i h c dân t c Trung
i m i giáo d c nói chung và
i m i ph
ng nói riêng...... 25
ng pháp d y h c
nói riêng ............................................................................................... 27
1.1.3. Vai trò, ý ngh a c a ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c
môn l ch s nói chung và
các tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng nói riêng ..................................................................................... 29
1.1.3.1. Vai trò ............................................................................................. 29
1.1.3.2. Ý ngh a ............................................................................................ 31
1.1.4. Nh ng yêu c u c b n c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho h c
sinh trong d y h c môn l ch s
Trung
các tr
ng D b
i h c dân t c
ng.......................................................................................... 36
1.1.4.1. Ph i xác
nh rõ m c tiêu ôn luy n.................................................. 36
1.1.4.2.V n i dung, ph i xác
nh úng ki n th c c b n, tr ng tâm........... 38
1.1.4.3. V bi n pháp ôn luy n: .................................................................... 39
1.2. Th c tr ng vi c t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y
c môn l ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha
Trang ................................................................................................... 42
1.2.1. M c ích
1.2.2. Ph
u tra: ............................................................................. 42
ng pháp
u tra: ...................................................................... 42
3
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
1.2.3. K t qu
u tra kh o sát:.................................................................. 43
1.2.3.1.
i v i giáo viên: ............................................................................ 43
1.2.3.2.
i v i h c sinh: ............................................................................. 49
Ch
ng 2 .................................................................................................... 56
HÌNH TH C, BI N PHÁP T
CH C ÔN LUY N KI N TH C CHO
C SINH TRONG D Y H C L CH S
C DÂN T C TRUNG
2.1.1. V trí c a
NG D
B
I
NG NHA TRANG ............................. 56
2.1. V trí, m c tiêu, n i dung ch
c dân t c Trung
TR
ng trình l ch s
tr
ng D b
i
ng Nha Trang .................................................. 56
a môn l ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng
Nha Trang ............................................................................................ 56
2.1.2. M c tiêu c a môn l ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng
Nha Trang ............................................................................................ 56
2.1.3. N i dung ki n th c c b n c n t ch c ôn luy n cho h c sinh trong d y
c l ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha Trang .... 58
2.2. Hình th c, bi n pháp t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong
y h c môn l ch s
tr
ng D b
i h c dân t c trung
ng
Nha Trang ........................................................................................... 63
2.2.1. Ôn luy n trong các bài h c l ch s
2.2.1.1. S d ng b ng bi u và s
trên l p ................................... 63
h th ng hóa và kh c sâu ki n th c 63
2.2.1.2. H th ng hóa ki n th c theo ch
................................................. 81
2.2.1.3. T ch c h c sinh gi i các bài t p l ch s ......................................... 87
2.2.1.4. S d ng các công c ki m tra ánh giá h c sinh trong quá trình ôn
luy n ..................................................................................................... 92
2.2.1.5. T ch c h c sinh tham quan h c t p................................................ 99
4
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
2.2.2. T ch c ôn luy n trong các ho t
2.2.2.1.T ch c h c sinh
ng ngo i khóa ......................... 102
c sách .............................................................. 103
2.2.2.2. T ch c h c sinh thi tìm hi u ki n th c l ch s .............................. 104
2.2.3. T ch c, h
ng d n h c sinh ôn luy n trong quá trình t h c
nhà.
........................................................................................................... 108
2.3. Th c nghi m s ph m....................................................................... 113
2.3.1. M c ích th c nghi m. ..................................................................... 113
2.3.2.
it
ng th c nghi m ..................................................................... 114
2.3.3. N i dung, ph
2.3.3.1.K t qu
2.3.3.2. K t qu
nh l
ng pháp ti n hành..................................................... 114
ng ......................................................................... 115
nh tính .......................................................................... 118
T LU N VÀ KI N NGH .................................................................. 121
1. K t lu n ................................................................................................. 121
2. Ki n ngh ............................................................................................... 123
DANH M C TÀI LI U THAM KH O................................................. 125
PH
L C.................................................................................................. 132
5
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
U
1. Lý do ch n
tài
Ngày nay, tình hình th gi i ang có nh ng chuy n bi n m nh m ,
c
bi t là s bùng n ngày càng sâu r ng c a cu c cách m ng khoa h c, công
ngh và xu h
em l i cho n
Giáo d c
ng toàn c u hóa, h i nh p kinh t th gi i. B i c nh th gi i
c ta nh ng c h i to l n, nh ng c ng
ng tr
t ra nhi u thách th c.
c m t thách th c r t l n là tri th c c a loài ng
i ngày
càng nhi u, nh ng c ng l c h u r t nhanh. Vì v y òi h i giáo d c và ào t o
n ph i phát huy s m nh to l n trong ào t o con ng
nh ng yêu c u c a th i
i. Ngh quy t "V
ng
c H i ngh Trung
nh h
trong các ch
u, là s nghi p c a
u t phát tri n,
ng, Nhà n
c và
c u tiên i tr
c
ng trình, k ho ch phát tri n kinh t - xã h i”.[53; tr 1 ].
c yêu c u c a giáo d c ào t o trong
i m i giáo d c,
i m i ph
ng pháp d y h c
thi t. Vì v y trong Lu t giáo d c n m 2005 ã nêu rõ: “Ph
c ph thông ph i phát huy tính tích c c, t giác, ch
c sinh; ph i phù h p v i
ph
u
ng 8, Khóa XI thông qua. Ngh quy t nêu rõ: “Giáo
u t cho giáo d c là
áp ng
nay, v n
i hóa trong
ng xã h i ch ngh a và h i nh p qu c t " ã
c và ào t o là qu c sách hàng
a toàn dân.
c
i m i c n b n, toàn di n giáo
c và ào t o, áp ng yêu c u công nghi p hóa, hi n
ki n kinh t th tr
i m i áp ng
c
u ki n hi n
c
t ra câp
ng pháp giáo
ng, sáng t o c a
m c a t ng l p h c, môn h c; b i d
ng
ng pháp t h c, rèn luy n k n ng v n d ng ki n th c vào th c ti n, tác
ng
n tình c m, em l i ni m vui, h ng thú h c t p cho h c sinh” [47; tr
46].
Cùng v i các môn h c khác, môn L ch s có vai trò to l n trong vi c
6
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
phát tri n toàn di n h c sinh, trong ó
o
c,“giúp cho h c sinh có
c bi t là giáo d c t t
c nh ng ki n th c c b n, c n thi t v l ch
dân t c và l ch s th gi i, hình thành
giáo d c lòng yêu quê h
ng,
ng, tình c m,
tn
ng các ch c n ng t duy, hành
h c sinh th gi i quan khoa h c,
c, truy n th ng dân t c, cách m ng, b i
ng, thái
ng x trong
i s ng xã
i”.[2; tr 5].
Trong quá trình h c t p, ki n th c c a b môn l ch s có nh ng
c
tr ng riêng bi t, khác v i ki n th c c a các môn khoa h c khác, không th
tr c ti p quan sát, c ng không th ti n hành trong phòng thí nghi m.
u ó
gây r t nhi u khó kh n cho h c sinh trong quá trình h c t p l ch s .
u này
òi h i giáo viên l ch s c n ph i bi t cách xác
có nh ng bi n pháp
nh nh ng ki n th c c b n,
t ch c vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh b i vì ôn
luy n là m t bi n pháp quan tr ng
ghi nh ki n th c v ng ch c và lâu dài,
sung, hoàn thi n ki n th c ã h c. Bên c nh ó, nó còn giúp h c sinh rèn
luy n các k n ng, k x o m t cách thu n th c và góp ph n giáo d c t t
tình c m và hình thành thái
h c t p úng
ng,
n.
Tuy nhiên, th c ti n cho th y nhi u h c sinh ch a yêu thích môn l ch
vì nhi u nguyên nhân.
ó là do nh n th c, quan ni m c a xã h i và các
p qu n lý ch a coi tr ng b môn l ch s . Trong khi ó ph
c c a giáo viên còn nhi u h n ch nh ôm
ng pháp d y
m ki n th c, thuy t gi ng m t
cách khô khan bi n gi h c l ch s tr nên n ng n , gây tâm lý chán h c trong
c sinh; ch a th c s quan tâm úng m c
th
n c ng c , ôn luy n ki n th c
ng xuyên trong d y h c; n u có ôn luy n c ng ch ti n hành qua loa,
chi u l .
Tr
tr
ng D b
ng D b
nâng cao trình
i h c dân t c Trung
i h c dân t c Trung
ng Nha Trang là m t trong 4
ng trên c n
v n hóa cho nh ng h c sinh ng
7
c, có nhi m v b túc,
i dân t c ít ng
i
các
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
em có
trình
vào h c
các tr
ng
i h c, cao
ng. N i dung ki n
th c l ch s c a h DB H là ôn luy n l i ki n th c l ch s
b c THPT ( l p
10,11,12) ch không ph i là vi c cung c p ki n th c m i. Vì v y, vi c t
ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn l ch s là r t c n
thi t.
Xu t phát t nh ng lí do trên, chúng tôi ch n v n
luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s
i h c dân t c Trung
ng Nha Trang” làm
“T ch c ôn
tr
ng D b
tài lu n v n th c s .
2. L ch s nghiên c u v n
n
ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c nói chung và
trong d y h c l ch s nói riêng ã thu hút s quan tâm c a nhi u nhà nghiên
u trong và ngoài n
ti p c n v n
c. Trong quá trình nghiên c u, tìm tòi chúng tôi ã
theo hai h
ng:
- Th nh t: Các tài li u n
c ngoài d ch sang ti ng Vi t
- Th hai: Các tài li u trong n
2.1. Tài li u n
c
c ngoài
2.1.1. Các tài li u giáo d c h c, tâm lý h c
n
t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c ã
c
c p ít nhi u trong nh ng công trình nghiên c u c a các nhà giáo d c h c
Liên Xô tr
c ây, tiêu bi u nh :
- Tác gi T.A.Ilina trong cu n “Giáo d c h c” (T p 2, NXB Giáo d c,
1973) ã
c p
n ph
ng pháp, hình th c ôn t p trong d y h c. Tác gi
nh n m nh ôn t p v a là m t hình th c t ch c d y h c, v a là ph
ch y u
ng pháp
c ng c ki n th c trong d y h c.
I.F. Kharlamôp, nhà giáo d c h c Liên Xô tr
8
c ây, trong cu n “Phát
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
huy tính tích c c c a h c sinh nh th nào” (NXB Giáo d c, t p 1 – 1978, t p
2 – 1979) cho r ng h c t p là quá trình nh n th c tích c c trong ó có b
c
ôn t p c ng c ki n th c ã h c, ào sâu, h th ng hóa ki n th c. Do ó,
mu n có v n ki n th c m t cách sâu s c “h c sinh ph i th c hi n chu trình
y
nh ng ho t
(ghi nh ban
ng trí tu , bao g m: tri giác tài li u, thông hi u, ghi nh
u, ghi nh , c ng c th
ng kì và ôn t p); luy n k n ng, k
o; khái quát hóa, h th ng hóa ki n th c” [37; tr 28]. Do ó giáo viên c n
a ch n n i dung, t ch c các ho t
ng ôn t p sao cho h c sinh bi u l tính
sáng t o, i t i hi u và n m v ng ki n th c. Nh v y, tác gi
ã kh ng
nh
vi c ôn t p và h th ng hóa ki n th c trong d y h c có vai trò to l n trong
vi c giúp cho h c sinh l nh h i ki n th c m t cách b n v ng.
- Trong cu n “Giáo d c h c” c a tác gi N.V. Savin, NXB Giáo d c,
1983, ông cho r ng c n ph i chú ý t i ch c n ng khêu g i nhu c u nh n th c,
ng thú h c t p c a HS và kh ng
ph
ng pháp ho t
ng nh n th c.
nh s c n thi t ph i trang b cho h c sinh
ng th i, tác gi c ng
ra nguyên t c
tính v ng ch c c a n m v ng tri th c và phát tri n toàn di n n ng l c nh n
th c h c sinh. Ông kh ng
nh nguyên t c c b n c a vi c n m v ng tri th c
trong h c t p là h c sinh có th tái t o l i tri th c trong trí nh và s d ng
gi i quy t nhi m v nh n th c, th c hành. V cách th c ti n hành c ng c tri
th c, tác gi cho r ng c n ti n hành nhi u ph
ng pháp khác nhau nh : x lí
ki n, làm vi c v i tài li u tr c quan, s d ng các ph
ng ti n k thu t, th c
hi n các nhi m v th c ti n, s d ng sách giáo khoa;
c bi t giáo viên c n
trang b cho h c sinh các th thu t ghi nh và ch ra l i ích c a vi c n m
ng tri th c, áp d ng vào th c ti n [58; tr 135].
Cu n sách “Lí lu n d y h c hi n
Nguy n V n C
ng (2009) do tr
(C ng hòa Liên bang
c)
ng
i”
a GS Bend Meier và TS
HSP Hà N i và
a ra nh ng yêu c u v
9
i h c Potsdam
i m i ph
ng pháp
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
y h c. Các tác gi nh n m nh “h c t p là quá trình x lí thông tin, trung
tâm c a quá trình nh n th c là các ho t
ng trí tu nh : xác
và h th ng hóa các s ki n và các hi n t
gi i quy t các v n
ng, nh l i các ki n th c ã h c,
và phát tri n, hình thành các ý t
Nh v y, các tác gi c ng ít nhi u
nh, phân tích
c p
ng m i” [6; tr 39].
n vai trò c a vi c ôn luy n ki n
th c trong d y h c b i vì vi c h th ng hóa c ng chính là ôn t p và c ng c
ki n th c.
Th i gian g n ây, thông qua các tài li u d ch c a n
bi t là c a Hoa Kì, chúng ta ã ti p c n
n d ng trong vi c
quy n d ch (2011) em
c
c nh ng thuy t h c t p m i
i m i vi c d y h c. B sách
c c a t ch c ASCD Hoa Kì
c ngoài,
i m i ph
ng pháp d y
c NXB Giáo d c Vi t Nam mua b n
n cho chúng ta nh ng cách ti p c n m i
b sung
vào vi c d y h c.
- Thomas Armstrong v i tác ph m
16 ch
ng, trong ó ông ã dành h n 12 ch
a trí tu trong l p h c” g m
ng
ng nh n th c nh : ghi nh , gi i quy t v n
thang m c
nói v
và
a trí tu và các k
c bi t nh n m nh
n
nh n th c ph c t p c a Bloom ó là: bi t, hi u, ng d ng, phân
tích, t ng h p và ánh giá. Nh v y, tác gi c ng nh n m nh
vi c ôn luy n ki n th c vì ch có nh v y m i giúp ng
n vai trò c a
i h c có
c nh ng
n ng ó.
- Robert J.Marzano, Debra J.Pickering và Jane E.Pollock trong tác
ph m “Các ph
ph
ng pháp d y h c hi u qu ” ã ch ra cho chúng ta nh ng
ng pháp r t hay
v n d ng trong vi c t ch c h c sinh ôn luy n ki n
th c m t cách hi u qu nh : k n ng ghi nh , tóm t t và ghi ý chính, k n ng
làm bài t p v nhà, k n ng làm vi c nhóm…vv.
Thông qua các công trình nghiên c u trên, chúng ta th y r ng mu n
nâng cao ch t l
ng d y h c thì vi c
i m i ph
10
ng pháp d y h c, n i dung
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
y h c ph i
c ti n hành
ng b , trong ó ph i t ch c t t vi c ôn luy n
giúp HS l nh h i ki n th c m t cách h th ng.
2.1.2. Tài li u giáo d c l ch s .
- Trong cu n “Chu n b gi h c l ch s nh th nào”, N.G.
ai-ri
(1973) ã ti n hành phân tích và ch ra nh ng yêu c u c a m t gi h c l ch
. Tác gi nh n m nh
n vi c thi t l p h th ng ki n th c trong các bài h c
vì “n i dung c a h u nh gi h c nào c ng
gi h c tr
u g n bó ch t ch v i nh ng
c và gi h c sau” [20; tr 33] và ch rõ vai trò c a khâu ôn t p,
ng c trong d y h c l ch s .
- Trong cu n “Phát tri n t duy h c sinh trong d y h c l ch s ”,
NXB Matxc va, 1982 ( tài li u d ch th vi n tr
ng
HSP Hà N i), I.Ia.
Lecne ã i sâu vào các bi n pháp phát tri n t duy h c sinh trong quá trình
c t p l ch s . Theo tác gi , thông qua các bi n pháp này s kích thích n ng
c sáng t o, tích c c nh n th c c a h c sinh.
ng th i tác gi nh n m nh,
trong quá trình d y h c, vi c c ng c ki n th c ã h c có ý ngh a quan tr ng
trong vi c ghi nh v ng ch c ki n th c.
- A.A.Vaghin, trong cu n “Ph
ng pháp d y h c l ch s
ph thông”, NXB Matxc va, 1972, (Hoàng Trung d ch, th vi n tr
c s ph m Hà N i)
ã
c p t i các bi n pháp nâng cao ch t l
c l ch s nh vai trò c a
giáo khoa và tài li u liên quan
tr
ng
ng
i
ng d y
dùng tr c quan, ý ngh a c a vi c s d ng sách
n ki n th c l ch s .
n giúp giáo viên có c s tham kh o
quy t
u này có ý ngh a to
nh l a ch n nh ng bi n
pháp giúp h c sinh ôn t p ki n th c m t cách hi u qu .
- Nghiên c u v ph
ng pháp d y h c l ch s , các nhà nghiên c u
nh A.T. Kin – kun – kin, A. G. Kô – lô – sc p, P.C. Lây – ben- grúp trong
cu n giáo trình “Ph
ng pháp d y h c l ch s
11
tr
ng trung h c ph thông”
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
(T p 2, 1978, NXB Mátxc va, tài li u d ch – th vi n tr
ng
i h c s
ph m Hà N i) ã dành ph n th 6 v hình th c t ch c d y h c, trong ó có
hình th c ôn t p, thông qua bài h c nghiên c u ki n th c m i, bài ki m tra,
bài ôn t p s k t, t ng k t, và bài h c h n h p.
dành h n m t ch
ng th i các tác gi c ng
ng bàn v ki n th c c b n và vi c xác
n trong d y h c l ch s .
nh ng ki n th c c b n
ây là c s giúp cho giáo viên xác
nh úng
t ch c vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong
y h c l ch s làm sao cho phù h p
2.2. Tài li u trong n
nh ki n th c c
it
ng t ng l p h c, c p h c.
c
Nhi u tác gi trong n
c khi nghiên c u c ng ã
c p
n vai trò c a
ôn luy n ki n th c trong quá trình d y h c nói chung và d y h c l ch s nói
riêng.
2.2.1.Tài li u giáo d c h c, tâm lý h c
- Các tác gi Hà Th Ng ,
ng V Ho t trong cu n “Giáo d c h c,
p 1”, NXB Giáo d c, Hà N i, 1987 ã ch ra r ng quá trình nh n th c c a
con ng
i tr i qua hai giai
n là nh n th c c m tính và nh n th c lí tính vì
“vi c l nh h i tri th c c a h c sinh là ho t
này i t bi t
n hi u và v n d ng vào th c ti n” [28; tr 148]. Nh v y, hai
tác gi c ng nh n m nh
th c c a HS. Mu n làm
ng và h
ng nh n th c tích c c, quá trình
n vi c phát huy tính tích c c trong ho t
c
ng nh n
u này thì giáo viên ph i phát huy tính ch
ng d n h c sinh kh n ng làm vi c cá nhân, nhóm trong vi c
chi m l nh ki n th c ã h c thông qua vi c ôn t p và c ng c l i ki n th c.
- Tác gi Nguy n H u Châu (2005), trong cu n “Nh ng v n
ch
c b n
ng trình và quá trình d y h c”, NXB Giáo d c cho r ng “ôn t p là
t k thu t hi u qu trong vi c làm v ng ch c thêm nh n th c c a h c sinh,
ôn t p làm cho vi c h c có ý ngh a h n và nh lâu h n, giúp h c sinh có s t
12
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
tin h n tr
c khi ki m tra và thi; có th ti n hành vào b t c lúc nào trong
các ho t
ng trên l p, ho c trong m t kho ng th i gian riêng hay
c bi t
dành cho nó” [7, tr 281].
- Tác gi
ng Thành H ng (2002) trong cu n “
lu n, bi n pháp, k thu t”, NXB
c, v n
ph
y h c hi n
i, lý
i h c Qu c gia Hà N i ã ch rõ trong d y
ng pháp là r t quan tr ng. Vì v y, trong vi c t ch c h c
sinh ôn luy n ki n th c thì giáo viên c n ph i chú ý
n hình th c, ph
ng
- Các tác gi Tr n Th Tuy t Oanh (ch biên), Ph m Kh c Ch
ng,
pháp, bi n pháp sao cho th t hi u qu .
Nguy n V n Di n, Lê Tràng
nh, Ph m Vi t V
“Giáo d c h c” t p 1+2, NXB
y h c, ch
i h c s ph m 2008, trong ph n II - Lí lu n
ng VI -Quá trình d y h c ã ch ra r ng quá trình d y h c bao
m nhi u khâu, nh ng khâu t ch c,
u khi n h c sinh c ng c tri th c ã
c có vai trò quan tr ng giúp h c sinh “l u gi nh ng
u l nh h i
y
c nhanh chóng,
, chính xác, b n v ng và khi c n có th tái hi n
giáo viên ph i h
th
ng trong cu n giáo trình
c
ng d n cho h c sinh nh ng bi n pháp ôn t p tích c c,
ng xuyên” [54; tr 154].
- Tác gi Thái Duy Tuyên (1999), trong cu n “Nh ng v n
n c a giáo d c hi n
c
i”, NXB Giáo d c, Hà N i, c ng phân tích th c ti n
a vi c h c sinh ghi nh và v n d ng ki n th c kém trong quá trình h c t p,
ó
th
xu t nguyên t c v s b n v ng c a tri th c. Ông nh n m nh “c n
ng xuyên ôn t p tri th c c , v n d ng chúng
sinh trong nh ng
u ki n m i, theo nh ng ph
- Tác gi Ph m Vi t V
gi i quy t v n
n y
ng pháp m i” [72; tr 153].
ng trong cu n giáo trình “Giáo d c h c”
(2000), NXB Giáo d c ã ch ra r ng trong quá trình d y h c bao g m các
khâu chính: “Giáo viên
xu t nhi m v h c t p; t ch c h c sinh nh n th c
tài li u m i, h th ng hóa tài li u ã h c, v n d ng ki n th c vào gi i quy t
13
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
các bài t p th c hành, ki m tra l i các k t qu h c t p. Các khâu ó ph i
c s p x p theo m t trình t lô gic, c n v n d ng linh ho t trong t ng lo i
bài h c; khâu h th ng hóa tài li u và v n d ng ki n th c c ng chính là khâu
ôn t p, c ng c ki n th c ã h c, t o nên quá trình d y h c th ng nh t”[75; tr
68].
2.2.2. Tài li u giáo d c l ch s
- Trong giáo trình: “Ph
ng pháp d y h c l ch s ”, Phan Ng c Liên,
Tr n V n Tr , NXB Giáo d c, t p 1 n m 1976; t p 2 n m 1980 ã dành ch
2
ng
h th ng các nguyên t c s ph m trong d y h c l ch s nh nguyên t c v
tính h th ng, vi c k t h p d y h c l ch s v i
i s ng, k t h p h c v i hành.
Các tác gi nh n m nh: “Mu n n m v ng m t khoa h c không ph i ch c n n m
c h th ng tri th c c a nó là
ng, vào ho t
, mà còn ph i bi t v n d ng tri th c vào
i
ng th c ti n” [40; tr 77]. Nh v y, các tác gi c ng nh n
nh t m quan tr ng c a vi c v n d ng ki n th c trong h c t p l ch s , ngh a là
ph i có khâu luy n t p, th c hành.
- Cu n “Ph
ng pháp d y h c l ch s ”, NXB Giáo d c, n m 1992, do
Phan Ng c Liên, Tr n V n Tr (ch biên) và các tác gi khác, tái b n có s a
ch a, b sung các n m 1998, 1999, 2000, 2001 ch ra r ng vi c ôn t p ki n th c
ch s
c ti n hành th
ng xuyên
trên l p và trong quá trình t h c
nhà.
Các tác gi c ng phân chia bài h c l ch s thành các lo i bài khác nhau nh : Bài
nghiên c u ki n th c m i, bài ôn t p, s k t, t ng k t; bài ki m tra ki n th c, bài
c h n h p. Trong ó, bài h c ôn t p, s k t, t ng k t có nhi m v chính là
th c hi n t i a kh n ng t ng h p, c ng c và khái quát hóa ki n th c c a h c
sinh.
Trong cu n “Ph
ng pháp d y h c l ch s ” c a Phan Ng c Liên (ch
biên), Tr nh ình Tùng, Nguy n Th Côi, NXB
i h c s ph m, t p1, 2 (n m
2002); tái b n có s a ch a, b sung các n m 2009, 2010. Trong nh ng cu n giáo
14
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
trình trên, các tác gi
ã dành hai ch
ch s , thi t k bài h c l ch s
tr
ng
trình bày c s lí lu n v bài h c
ng ph thông và nêu rõ “bài ôn t p s k t
ng k t có nhi m v chính là th c hi n t i a kh n ng t ng h p, c ng c ki n
th c và khái quát hóa ki n th c c a h c sinh” [45; tr 125]. Ngoài ra, các tác gi
nh n m nh vi c ôn t p còn
c ti n hành th
ng xuyên trong t t c các lo i bài
c trên l p.
Trong cu n “Phát huy tính tích c c c a h c sinh trong d y h c l ch s
tr
ã
ng THCS” (1998), Phan Ng c Liên, Tr nh
c p
y
ình Tùng (
ng ch biên)
c s lí lu n, th c ti n và các bi n pháp s ph m c n thi t
nh m phát huy tính tích c c h c t p l ch s c a h c sinh THCS, trong ó có
nh n m nh c n chú ý
n khâu ôn t p c ng c ki n th c cho h c sinh trong
y h c l ch s .
- Tác gi Nguy n Th Côi, Nguy n H u Chí (1999) trong cu n “Bài
c l ch s và vi c ki m tra, ánh giá k t qu h c t p l ch s
c ph thông” (sách b i d
ng th
viên trung h c ph thông) có
tr
ng trung
ng xuyên chu kì 1997 – 2000 cho giáo
c p
n vi c ti n hành bài ôn t p, s k t,
ng k t, trên c s h th ng hóa ki n th c h c sinh ph i bi t gi i thích
hi u sâu s c h n nh ng khái ni m l ch s ph c t p.
- Tác gi Nguy n Th Côi trong cu n “Các con
cao hi u qu d y h c l ch s
tr
ng, bi n pháp nâng
ng ph thông”, NXB
i h c s ph m
2006, tái b n vào các n m 2008, 2009, 2010 ã nêu lên các giai
c t p g m có: “giai
n
ch
n c a vi c
ng d n m c tiêu bài h c, ki n th c l ch
và n m v ng tri th c l ch s c a bài, ch
ng; giai
n lí gi i tri th c l ch
, t c là i sâu tìm hi u b n ch t c a s ki n, m i liên h gi a các s ki n,
gi i thích tính quy lu t c a các s ki n; giai
ã thu
c, giai
n v n d ng tri th c l ch s
và n ng l c v n d ng ki n th c” [11; tr 9].
15
n c ng c ki n th c lich s
b id
ng n ng l c t h c
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
- Tác gi Nguy n Th Th Bình trong cu n “Phát tri n k n ng t h c
ch s cho h c sinh” (2014), NXB
i h c s ph m Hà N i ã trình bày c
lí lu n và th c ti n c a vi c phát tri n k n ng t h c l ch s cho h c sinh,
trong ó có k n ng t ôn t p, c ng c ki n th c. Tác gi nh n m nh hình
thành k n ng t h c cho HS có ý ngh a quan tr ng trong vi c th c hi n m c
tiêu giáo d c mà
ng
ra, là yêu c u c p thi t
i m i ph
c l ch s , trong ó có nh ng k n ng l p niên bi u, v s
u ó cho th y tác gi c ng nh n m nh
ng pháp d y
,
th , b n
n vai trò c a vi c phát tri n
các k n ng trong d y h c l ch s , trong ó có k n ng t ôn t p ki n th c.
- Các cu n sách “ôn luy n và ki m tra l ch s 10” do tác gi Nghiêm
ình Vì ch biên (2006), “Ôn luy n và ki m tra l ch s 11” do Nguy n Th
Côi ch biên (2007), “Ôn luy n và ki m tra l ch s 12” do Nguy n
ch biên (2008) là các cu n sách h
ình L
ng d n b ích cho giáo viên và h c sinh
trong vi c ôn luy n ki n th c l ch s . Trong các cu n sách này các tác gi
trình bày m c tiêu c n
ch
ng, nh ng
t
ã
c v ki n th c, k n ng sau khi h c xong m i
n v ki n th c tr ng tâm c n ti n hành ôn t p, câu h i và bài
p nh m chu n b cho vi c ánh giá k t qu h c t p c a h c sinh th
ng
xuyên.
2.2.3. Các bài báo, t p chí chuyên ngành
Tác gi Nguy n Th Côi ã có nhi u bài vi t tuy không i sâu vào vi c
ôn luy n ki n th c l ch s cho h c sinh nh ng c ng ã
c p
n vai trò c a
vi c c ng c và ôn luy n ki n th c trong d y h c l ch s nh : “Làm th nào
h c sinh n m v ng ki n th c trong d y h c l ch s
tr
p chí giáo d c, s 172, Tr. 29-31; bài vi t“M t s ph
pháp nâng cao ch t l
ng d y h c l ch s Vi t Nam
tr
ng ph thông”,
ng h
ng, bi n
ng ph thông”,
p chí giáo d c, s 191, Tr 29-37 ã ch rõ th c tr ng c a vi c d y h c l ch
16
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
, và nh ng bi n pháp nâng cao ch t l
nh n m nh,
ng d y h c môn l ch s . Tác gi
góp ph n nâng cao ch t l
ng d y h c môn l ch s , m i GV
n ph i trau d i v chuyên môn nghi p v , ph i ý th c
ng
i t ch c, h
ng d n
c vai trò c a
i v i HS trong vi c l nh h i tri th c.
- Tác gi Hoàng Thanh Tú c ng có m t s bài vi t
c p
n vai trò
a vi c ôn t p ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s và nh ng bi n
pháp
t ch c h c sinh ôn t p hi u qu nh :“T ch c ho t
trong d y h c l ch s
tr
ng ôn t p
ng trung h c ph thông”, t p chí D y h c ngày
nay, s 2, trang 25- 27, n m 2007, bài vi t “S d ng công c b ng bi u
ng d n h c sinh ôn t p ki n th c môn l ch s
tr
ng ph thông”, t p chí
thi t b giáo d c, s 49, trang 84 – 86, 2009; ã nh n m nh t m quan tr ng
a vi c t ch c ôn t p ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s thông
qua vi c s d ng công c b ng bi u, s
l ch s .
- Các tác gi Nguy n Th Th Bình, Lê Th Thu trong bài vi t: “D y
c theo ch
trong môn l ch s
tr
ng THPT”, T p chí giáo d c s 388,
kì 2, tháng 8/2016 ã nêu lên ý ngh a c a vi c h th ng hóa ki n th c theo
ch
trong d y h c môn l ch s . Vì v y, có th nói trong d y h c l ch s c n
ph i h
ng d n HS ôn luy n ki n th c m t cách h th ng, ngh a là ph i chú
tr ng
n vi c ôn luy n ki n th c theo ch
.
2.2.4. Các Khóa lu n , Lu n v n, Lu n án
t s Lu n án Ti n s , Lu n v n Th c s , Khóa lu n c a sinh viên
Khoa L ch s - Tr
ng
i h c s ph m Hà N i c ng ã
c p
n vi c ôn
luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c l ch s . Chúng tôi ã ti p c n m t
công trình nghiên c u sau:
- Lu n án ti n s c a tác gi Tr n Qu c Tu n v i
y h c l ch s
Tr
ng Phi Ng v i
tài “Bài t p trong
ng ph thông” (2002); Lu n án Ti n s c a tác gi
tài: “T ch c h c sinh l nh h i ki n th c c b n trong
17
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
y h c l ch s (v n d ng qua ph n l ch s th gi i 1917 – 1945)” (2011);
Lu n án: “T ch c, h
ng d n ôn t p trong d y h c l ch s
tr
ng THPT
(v n d ng trong d y h c l ch s l p 10)” c a tác gi Hoàng Thanh Tú (2012);
ã kh ng
nh vai trò và ý ngh a c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c trong
y h c l ch s
tr
ng ph thông.
- Lu n v n Th c s “H
y h c l ch s Vi t Nam
Th Thanh H
ng d n h c sinh làm bài t p th c hành trong
l p 7 tr
ng trung h c c s ”
a tác gi Tr n
ng; Lu n v n Th c s c a tác gi Hoàng V n B ng (2006) v i
tài: “M t s bi n pháp giúp h c sinh n m v ng ki n th c trong d y h c
ch s
tr
ng THPT (qua ví d l ch s LSVN t 1954 – 1975
THPT)”; Lu n v n Th c s c a Hoàng Th Quyên (2008) v i
bi n pháp h
l p 12
tài “M t s
ng d n HS c ng c ki n th c trong d y h c l ch s th gi i c n
i l p 10 THPT” (Th vi n tr
ng
HSP Hà N i); Khóa lu n t t nghi p
“M t s bi n pháp giúp h c sinh ghi nh ki n th c c b n trong d y h c l ch
Vi t Nam t th k X
n th k XV
l p 10 THPT (ch
ng trình chu n)”
a Ph m Th Ki u Trang c ng trên c s ti p c n vai trò c a vi c t ch c ôn
luy n
xu t nh ng bi n pháp giúp h c sinh ghi nh v ng ch c ki n th c
b n trong d y h c lich s .
Nh v y, v n
t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y
c nói chung và trong d y h c l ch s nói riêng ã
nghiên c u c a các tác gi n
c ngoài c ng nh trong n
công trình nghiên c u k trên ã gi i quy t
- M t là kh ng
nh
c nhi u công trình
c các v n
c quan tâm. Các
sau:
c vai trò c a vi c t ch c ôn luy n ki n th c
cho HS trong d y h c nói chung và d y h c l ch s nói riêng.
- Hai là tuy
gi
u nh n m nh
c p
n nhi u hình th c ôn t p khác nhau, song các tác
n hai hình th c ôn t p c b n là ôn t p th
ng xuyên,
ti n hành trong t t c các bài h c và ôn t p ti n hành trong lo i bài h c ôn t p,
18
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
k t, t ng k t.
Tuy nhiên, nh ng bi n pháp mà các tác gi
i ôn t p, c ng c ki n th c ch phù h p v i
có m t công trình nghiên c u nào
ng v i
it
ng h c sinh THPT. Ch a
xu t các bi n pháp t ch c ôn luy n ki n
th c cho h c sinh trong d y h c môn L ch s
c Trung
it
a ra ch y u nh n m nh
các tr
ng D b
ng ch y u là HS dân t c ít ng
i h c dân
i. K th a, ti p
thu nh ng thành t u nghiên c u c a các tác gi , chúng tôi xây d ng và
xu t nh ng bi n pháp t ch c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c
môn L ch s
3.
it
tr
ng D b
ng Nha Trang
ng và ph m vi nghiên c u
-
it
môn L ch s
ng: Quá trình ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c
tr
ng D b
- Ph m vi:
v n
i h c dân t c Trung
i h c dân t c Trung
tài ch
ng Nha Trang.
i sâu tìm hi u lý lu n và ph
ng pháp d y h c
ôn luy n ki n th c, bao g m c ôn t p, c ng c , luy n ki n th c, k
ng, k x o, t
ó
xu t m t s bi n pháp ôn luy n ki n th c cho h c sinh
trong d y h c môn L ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha
Trang.
- Chúng tôi ti n hành
c dân t c Trung
u tra giáo viên, h c sinh tr
ng D b
i
ng Nha Trang và ti n hành th c nghi m s ph m m t
bài h c l ch s n i khóa
trên l p.
4. M c ích và nhi m v nghiên c u
4.1. M c ích
Trên c s kh ng
trong d y h c môn L ch s
Trang,
tài xác
nh vai trò, ý ngh a c a vi c ôn luy n ki n th c
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha
nh n i dung ki n th c c b n c n ôn luy n và i sâu
19
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
F -X C h a n ge
F -X C h a n ge
c u -tr a c k
N
y
bu
to
k
lic
xu t m t s bi n pháp ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y h c môn
ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha Trang.
4.2. Nhi m v nghiên c u
t
c m c ích trên,
tài c n gi i quy t các nhi m v c th
nh sau:
- Tìm hi u nh ng tài li u vi t v v n
ôn luy n ki n th c cho h c
sinh trong d y h c nói chung và d y h c môn L ch s nói riêng.
- Tìm hi u c u trúc, n i dung ch
c dân t c Trung
ôn luy n và
ng Nha Trang
xác
ng trình l ch s
tr
ng D b
i
nh n i dung ki n th c c b n c n
xu t bi n pháp ôn luy n nh m nâng cao ch t l
ng d y h c
môn L ch s .
-
u tra th c ti n vi c ôn luy n ki n th c cho h c sinh trong d y
c môn L ch s
tr
ng D b
i h c dân t c Trung
ng Nha Trang.
- Th c nghi m s ph m ch ng minh tính kh thi c a nh ng bi n pháp
mà lu n v n
xu t và rút ra k t lu n khoa h c v vi c ôn luy n ki n th c
cho h c sinh trong d y h c môn L ch s
Trung
tr
ng D b
i h c dân t c
ng Nha Trang.
5. C s ph
ng pháp lu n và ph
5.1. C s ph
ng pháp nghiên c u c a
tài
ng pháp lu n
- C s ph
ng pháp lu n c a
Mác – Lênin v nh n th c và t t
tài d a vào lý lu n c a ch ngh a
ng c a H Chí Minh,
ng, nhà n
cv
giáo d c ph thông nói chung, giáo d c l ch s nói riêng
5.2. Ph
ng pháp nghiên c u
- Nghiên c u lý thuy t:
+
c, phân tích, t ng h p các tài li u vi t v n
20
ôn luy n ki n th c
.d o
o
.c
m
C
m
w
o
.d o
w
w
w
w
w
C
lic
k
to
bu
y
N
O
W
!
PD
O
W
!
PD
c u -tr a c k
.c
- Xem thêm -