BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
LƯƠNG TRỌNG THÀNH
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
NGHỆ AN - 2016
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
LƯƠNG TRỌNG THÀNH
PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ
TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 62. 14. 01. 14
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học:
1. PGS. TS. PHẠM MINH HÙNG
2. TS. NGUYỄN THÀNH KHẢI
NGHỆ AN - 2016
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và
kết quả trong luận án chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào khác.
Tác giả luận án
Lương Trọng Thành
ii
MỤC LỤC
Trang
LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................i
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN........................................... vi
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, BIỂU ĐỒ ............................................................ vii
MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu........................................................................................ 3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu .................................................................. 3
4. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu..................................................................... 3
6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu .............................................. 4
7. Những luận điểm cần bảo vệ của luận án ......................................................... 6
8. Đóng góp của luận án....................................................................................... 6
9. Cấu trúc của luận án......................................................................................... 7
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ
CÁN BỘ QUẢN LÝ TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TRONG GIAI ĐOẠN
HIỆN NAY ............................................................................................................ 8
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề........................................................................ 8
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài ............................................................ 8
1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước .......................................................... 11
1.1.3. Những vấn đề đặt ra cần tiếp tục nghiên cứu........................................ 17
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài .................................................................. 18
1.2.1. Cán bộ quản lý và cán bộ quản lý trường chính trị ............................... 18
1.2.2. Đội ngũ và đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị ............................. 19
1.2.3. Phát triển và phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị ........... 19
1.2.4. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường
chính trị ............................................................................................... 21
1.3. Cán bộ quản lý trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ...... 22
1.3.1. Vị trí, vai trò của cán bộ quản lý trường chính trị................................. 22
1.3.2. Đặc trưng lao động của cán bộ quản lý trường chính trị tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương ......................................................................... 25
1.3.3. Mô hình nhân cách của cán bộ quản lý trường chính trị tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương ......................................................................... 30
iii
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương....................................................................... 37
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị..... 37
1.4.2. Mục đích, yêu cầu phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị .... 41
1.4.3. Nội dung phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị ................ 42
1.4.4. Chủ thể quản lý phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị
tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương................................................. 46
1.4.5. Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương........................ 48
Kết luận chương 1.............................................................................................. 52
Chương 2. THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ..................................... 54
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng ................................................................. 54
2.1.1. Mục đích khảo sát................................................................................ 54
2.1.2. Nội dung khảo sát ................................................................................ 54
2.1.3. Đối tượng khảo sát............................................................................... 54
2.1.4. Phương pháp khảo sát .......................................................................... 54
2.2. Khái quát về các trường chính trị ................................................................ 56
2.2.1. Chức năng, nhiệm vụ, tổ chức bộ máy của các trường chính trị ........... 56
2.2.2. Tình hình phát triển của các trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ... 58
2.3. Thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ..... 67
2.3.1. Thực trạng về số lượng, cơ cấu ............................................................ 67
2.3.2. Thực trạng chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực
Bắc Trung Bộ ...................................................................................... 69
2.4. Thực trạng phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực
Bắc Trung Bộ .................................................................................................... 88
2.4.1. Hoạt động phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị............... 88
2.4.2. Thực trạng nâng cao nhận thức cho các chủ thể quản lý về sự cần
thiết phải phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực
Bắc Trung Bộ ...................................................................................... 89
2.4.3. Thực trạng xây dựng quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ................................................ 90
2.4.4. Thực trạng đào tạo, bồi dưỡng nhằm nâng cao chất lượng đội ngũ
cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ........................ 90
iv
2.4.5. Thực trạng sử dụng cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc
Trung Bộ ............................................................................................. 91
2.4.6. Thực trạng đánh giá cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc
Trung Bộ ............................................................................................. 92
2.4.7. Thực trạng việc tạo động lực để đội ngũ cán bộ quản lý phát huy tốt
vai trò của mình ................................................................................... 92
2.5. Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ cán bộ quản
lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ.......................................................... 93
2.5.1. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ................................................ 93
2.5.2. Mức độ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển đội ngũ cán bộ quản lý
trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ................................................ 94
2.6. Đánh giá chung về thực trạng đội ngũ cán bộ quản lý và công tác phát
triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ................. 95
2.6.1. Điểm mạnh .......................................................................................... 95
2.6.2. Điểm yếu ............................................................................................. 97
Kết luận chương 2.............................................................................................. 99
Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ................................... 100
3.1. Sứ mệnh, tầm nhìn, giá trị cốt lõi và định hướng phát triển trường chính
trị khu vực Bắc Trung Bộ................................................................................. 100
3.1.1. Sứ mệnh ............................................................................................ 100
3.1.2. Tầm nhìn ........................................................................................... 100
3.1.3. Giá trị cốt lõi...................................................................................... 100
3.1.4. Định hướng........................................................................................ 101
3.2. Nguyên tắc đề xuất giải pháp .................................................................... 101
3.2.1. Đảm bảo tính mục tiêu....................................................................... 101
3.2.2. Đảm bảo tính toàn diện ...................................................................... 102
3.2.3. Đảm bảo tính hiệu quả ....................................................................... 102
3.2.4. Đảm bảo tính thực tiễn....................................................................... 102
3.2.5. Đảm bảo tính khả thi.......................................................................... 102
3.3. Một số giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực
Bắc Trung Bộ .................................................................................................. 102
v
3.3.1. Tổ chức nâng cao nhận thức cho các chủ thể quản lý về sự cần thiết
phải phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc
Trung Bộ ........................................................................................... 102
3.3.2. Đổi mới quy hoạch phát triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị
khu vực Bắc Trung Bộ....................................................................... 105
3.3.3. Bồi dưỡng phong cách lãnh đạo cho đội ngũ cán bộ quản lý trường
chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ......................................................... 109
3.3.4. Nâng cao hiệu quả sử dụng đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị
khu vực Bắc Trung Bộ....................................................................... 118
3.3.5. Xây dựng bộ tiêu chí làm cơ sở đánh giá đội ngũ cán bộ quản lý
trườngchính trị khu vực Bắc Trung Bộ............................................... 121
3.3.6. Hoàn thiện cơ chế, chính sách tạo động lực để phát huy vai trò của
đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ......... 131
3.4. Khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp .............................. 136
3.4.1. Mục đích khảo sát.............................................................................. 136
3.4.2. Nội dung khảo sát .............................................................................. 136
3.4.3. Phương pháp khảo sát ........................................................................ 136
3.4.4. Đối tượng khảo sát............................................................................. 136
3.4.5. Kết quả khảo sát sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất... 137
3.5. Thử nghiệm giải pháp ............................................................................... 139
3.5.1. Tổ chức thử nghiệm........................................................................... 139
3.5.2. Đánh giá kết quả thử nghiệm ............................................................. 141
Kết luận chương 3............................................................................................ 145
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................... 147
1. Kết luận ....................................................................................................... 147
2. Kiến nghị ..................................................................................................... 148
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC
CÔNG BỐ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI............................................................ 149
TÀI LIỆU THAM KHẢO................................................................................. 150
PHỤ LỤC
vi
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT TRONG LUẬN ÁN
TT
Các chữ viết tắt
Các chữ viết đầy đủ
1
BTB
Bắc Trung Bộ
2
CBQL
Cán bộ quản lý
3
CNH, HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đại hóa
4
CTQGHCM
Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh
5
ĐT, BD
Đào tạo, bồi dưỡng
6
HĐND
Hội đồng nhân dân
7
LLCT-HC
Lý luận chính trị - Hành chính
8
NCKH, TKTT
Nghiên cứu khoa học, tổng kết thực tiễn
9
QLGD
Quản lý giáo dục
10
UBND
Ủy ban nhân dân
vii
DANH MỤC SƠ ĐỒ, BẢNG, BIỂU ĐỒ
Trang
Sơ đồ:
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức bộ máy ......................................................................... 57
Bảng:
Bảng 2.1. Số lượng đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc
Trung Bộ .............................................................................................. 67
Bảng 2.2. Trình độ đào tạo chuyên môn và chính trị............................................. 68
Bảng 2.3. Tổng hợp các tiêu chí triển đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị...... 89
Bảng 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển của đội ngũ cán bộ quản lý
trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ ................................................ 94
Bảng 2.5. Kết quả khảo sát mức độ các yếu tố ảnh hưởng đến sự phát triển
đội ngũ cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ............ 95
Bảng 3.1. Tiêu chí chung của cán bộ quản lý trường chính trị khu vực Bắc
Trung Bộ ............................................................................................ 123
Bảng 3.2. Tiêu chí cụ thể các chức danh cán bộ quản lý trường chính trị............ 126
Bảng 3.3. Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp .............................................. 137
Bảng 3.4. Đánh giá về tính khả thi của các giải pháp .......................................... 138
Bảng 3.5. Kết quả khảo sát trình độ ban đầu về kiến thức về lãnh đạo, quản lý
của nhóm thực nghiệm và nhóm đối chứng ........................................ 141
Bảng 3.6. Kết quả khảo sát ban đầu về phong cách lãnh đạo của nhóm thực nghiệm
và nhóm đối chứng ............................................................................. 142
Bảng 3.7. Kết quả thử nghiệm kiến thức về lãnh đạo, quản lý của cán bộ quản lý
trường chính trị................................................................................... 143
Bảng 3.8. Kết quả thử nghiệm phong cách lãnh đạo của cán bộ quản lý trường
chính trị.............................................................................................. 144
Biểu đồ:
Biểu đồ 2.1. Tổng hợp các tiêu chí phẩm chất đạo đức........................................ 69
Biểu đồ 2.2. Tổng hợp các tiêu chí tư tưởng chính trị.......................................... 70
Biểu đồ 2.3. Tổng hợp các tiêu chí lối sống, tác phong và ứng xử ....................... 71
Biểu đồ 2.4. Tổng hợp tiêu chí nắm vững chương trình đào tạo .......................... 72
viii
Biểu đồ 2.5. Tổng hợp trình độ chuyên môn ....................................................... 72
Biểu đồ 2.6. Tổng hợp tiêu chí năng lực sư phạm ............................................... 73
Biểu đồ 2.7. Tổng hợp tiêu chí khả năng tự học và sáng tạo trong công việc....... 74
Biểu đồ 2.8. Tổng hợp số tiêu chí năng lực ngoại ngữ......................................... 75
Biểu đồ 2.9. Thống kê năng lực công nghệ thông tin........................................... 75
Biểu đồ 2.10. Tổng hợp khả năng phân tích, dự báo.............................................. 76
Biểu đồ 2.11. Tổng hợp tầm nhìn.......................................................................... 77
Biểu đồ 2.12. Tổng hợp năng lực thiết kế và định hướng và triển khai .................. 78
Biểu đồ 2.13. Thống kê năng lực quyết đoán có bản lĩnh đổi mới ......................... 79
Biểu đồ 2.14. Tổng hợp năng lực lập kế hoạch hoạt động ..................................... 80
Biểu đồ 2.15. Tổng hợp năng lực tổ chức bộ máy và phát triển đội ngũ ................ 81
Biểu đồ 2.16. Tổng hợp năng lực quản lý đào tạo, bồi dưỡng................................ 82
Biểu đồ 2.17. Tổng hợp năng lực quản lý tài chính và tài sản nhà trường.............. 83
Biểu đồ 2.18. Tổng hợp năng lực xây dựng môi trường giáo dục giàu tính Đảng.... 84
Biểu đồ 2.19. Tổng hợp năng lực quản lý hành chính............................................ 85
Biểu đồ 2.20. Tổng hợp năng lực công tác thi đua, khen thưởng ........................... 86
Biểu đồ 2.21. Tổng hợp năng lực xây dựng hệ thống thông tin ............................. 86
Biểu đồ 2.22. Tổng hợp năng lực kiểm tra, đánh giá ............................................. 87
1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
1.1. Trong xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng hiện nay, với sự
phát triển mạnh mẽ của cách mạng khoa học - công nghệ, nhất là công nghệ thông tin,
truyền thông và sự phát triển của nền kinh tế tri thức, ngày càng tạo ra nhiều cơ hội to
lớn, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức đối với sự nghiệp ĐT, BD cán bộ. Muốn
thực hiện thành công sự nghiệp CNH, HĐH; nâng cao năng lực cạnh tranh của đất
nước, đòi hỏi phải có nguồn nhân lực chất lượng cao, trong đó giữ vị trí, vai trò quan
trọng là đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý các cấp. Để có nguồn nhân lực chất lượng
cao và đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý có phẩm chất, năng lực; phương pháp lãnh
đạo, quản lý khoa học, dân chủ, đúng pháp luật… cần phải thực hiện đồng bộ nhiều
giải pháp. Trong đó ĐT, BD vừa là một khâu trong công tác cán bộ của Đảng, vừa là
giải pháp quan trọng góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ. Nhằm thực hiện
tốt sứ mệnh đào tạo ra lớp cán bộ “vừa hồng, vừa chuyên”, “có đức, có tài” đòi hỏi
phải đổi mới toàn diện và thực hiện đồng bộ các khâu trong công tác ĐT, BD từ việc
hoàn thiện thể chế, đổi mới công tác tuyển sinh, tăng cường quản lý dạy - học, xây
dựng cơ sở vật chất đến việc phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý. Văn kiện
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng đã khẳng định: “Phát triển đội ngũ
nhà giáo và cán bộ quản lý đáp ứng yêu cầu đổi mới. Gắn đào tạo với nghiên cứu khoa
học, chuyển giao công nghệ và thu hút các nhà khoa học tham gia giảng dạy” [47,
tr.296]. Bởi vậy, cần phải coi trọng việc xây dựng đội ngũ CBQL đủ về số lượng, đồng
bộ về cơ cấu, đảm bảo về chất lượng.
1.2. Trong hệ thống các cơ sở ĐT, BD cán bộ của cả nước, trường chính trị tỉnh
có vai trò quan trọng. Quyết định số: 184-QĐ/TW, ngày 3 tháng 9 năm 2009 của Ban
Bí thư Trung ương Đảng xác định: Trường chính trị tỉnh, thành phố trực thuộc Trung
ương có chức năng tổ chức ĐT, BD cán bộ lãnh đạo, quản lý của hệ thống chính trị
cấp cơ sở, cán bộ, công chức ở địa phương về LLCT-HC; đường lối, các nghị quyết,
chỉ thị của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước; kiến thức và chuyên môn,
nghiệp vụ về công tác xây dựng đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể
chính trị - xã hội; kiến thức về pháp luật và quản lý nhà nước và một số lĩnh vực khác
[3]. Để ĐT, BD đội ngũ cán bộ của các địa phương, cơ sở có phẩm chất, quyết tâm
chính trị; có năng lực tạo ra sự thay đổi, năng lực thuyết phục, năng lực vượt khó, năng
2
lực tập hợp, năng lực tổng kết thực tiễn… đòi hỏi các trường chính trị tỉnh phải không
ngừng đổi mới, nâng cao chất lượng ĐT, BD. Đồng thời với việc hoàn thiện thể chế
công tác ĐT, BD; hiện đại hóa cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ nghiên cứu, giảng
dạy và học tập; đổi mới đồng bộ các khâu trong quản lý dạy - học, vấn đề xây dựng
đội ngũ CBQL trường chính trị - nhân tố quyết định đến chất lượng ĐT, BD cán bộ và
sự phát triển của các nhà trường có ý nghĩa hết sức quan trọng. CBQL trường chính trị
phải đạt những yêu cầu cao về phẩm chất và năng lực, thực sự là nhà sư phạm, nhà
khoa học giáo dục - chính trị; nhà lãnh đạo - quản lý; nhà hoạt động chính trị - xã hội
thực tiễn.
1.3. Bắc Trung Bộ là khu vực gồm 6 tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh,
Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, là khu vực có vị trí địa chính trị, kinh tế, an
ninh, quốc phòng quan trọng của cả nước, là vùng đất địa linh, nhân kiệt, giàu truyền
thống cách mạng, kiên định, nghĩa tình và hiếu học. Sự phát triển ngày càng năng
động của khu vực Bắc Trung Bộ, đang đặt ra yêu cầu phải đổi mới, nâng cao chất
lượng toàn diện công tác ĐT, BD cán bộ ở các trường chính trị khu vực BTB, góp
phần xây dựng đội ngũ cán bộ có chất lượng, có trách nhiệm, tận tâm, tận lực với công
việc, có tư duy đổi mới, năng động, sáng tạo, có đủ năng lực phát huy tiềm năng thế
mạnh, nắm bắt thời cơ, vận hội, vượt qua khó khăn, thách thức đưa BTB trở thành khu
vực phát triển năng động, nhanh và bền vững, là điểm kết nối quan trọng của cả nước
và trong giao lưu, hợp tác quốc tế. Đồng hành với sự nghiệp đổi mới công tác ĐT, BD
cán bộ ở các trường chính trị nói chung và khu vực BTB nói riêng, đội ngũ CBQL
trường chính trị khu vực BTB đã không ngừng trưởng thành, có nhiều đóng góp quan
trọng vào thực hiện nhiệm vụ chính trị ở các nhà trường, địa phương, đơn vị. Tuy
nhiên, trước yêu cầu đổi mới, nâng cao chất lượng toàn diện công tác ĐT, BD cán bộ
phục vụ sự nghiệp CNH, HĐH và hội nhập quốc tế, đội ngũ CBQL đã và đang bộc lộ
những bất cập cả về cơ cấu, trình độ đào tạo, năng lực chuyên môn, nghiệp vụ quản lý.
Nghị quyết số 32-NQ/TW ngày 26/5/2014 của Bộ Chính trị về tiếp tục đổi mới, nâng
cao chất lượng công tác ĐT, BD lý luận chính trị cho cán bộ lãnh đạo, quản lý, chỉ rõ:
“Chất lượng đội ngũ giảng viên, cán bộ quản lý đào tạo còn có mặt hạn chế” [94]. Kết
luận của Ban Bí thư Trung ương về công tác ĐT, BD tại các trường chính trị tỉnh,
thành phố Trung ương, nhấn mạnh: Đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý của nhiều trường
chính trị thiếu đồng bộ, nhiều biến động [79]. Theo đó, vấn đề nghiên cứu cơ sở lý
luận, thực tiễn và đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu
3
vực BTB, đáp ứng yêu cầu đổi mới căn bản, toàn diện công tác ĐT, BD cán bộ; xây
dựng các trường trường chính trị khu vực BTB thành trung tâm ĐT, BD cán bộ có chất
lượng cao ở địa phương, đơn vị là việc làm có ý nghĩa thiết thực.
Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: “Phát triển đội ngũ cán bộ
quản lý trường chính trị khu vực Bắc Trung Bộ trong giai đoạn hiện nay” làm luận án
tiến sĩ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất một số giải pháp phát triển
đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB, nhằm nâng cao chất lượng ĐT, BD, xây
dựng đội ngũ cán bộ ở các địa phương đáp ứng yêu cầu đẩy mạnh sự nghiệp CNH, HĐH
đất nước và hội nhập quốc tế.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị trong giai đoạn hiện nay.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB trong giai
đoạn hiện nay.
4. Giả thuyết khoa học
Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB vẫn còn
những hạn chế, bất cập trước yêu cầu đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ. Nếu
đề xuất và thực hiện đồng bộ các giải pháp dựa trên trên lý luận về phát triển nguồn nhân lực
và đặc điểm lao động, phẩm chất, năng lực đặc thù của người CBQL trường chính trị thì có
thể phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB đủ về số lượng, đồng bộ về cơ
cấu, nâng cao chất lượng, góp phần đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng cán bộ ở các trường
chính trị khu vực Bắc Trung Bộ.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trường
chính trị trong giai đoạn hiện nay.
5.1.2. Khảo sát thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB.
5.1.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực
BTB giai đoạn hiện nay.
5.1.4. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất; thử
nghiệm một giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB.
4
5.2. Phạm vi nghiên cứu
5.2.1. Luận án tập trung nghiên cứu công tác phát triển đội ngũ CBQL là Hiệu
trưởng, Phó Hiệu trưởng; Trưởng, phó khoa, phòng ở các trường chính trị khu vực BTB.
5.2.2. Khảo sát thực trạng, thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp
đề xuất ở các trường chính trị khu vực BTB từ năm 2010 đến nay. Thử nghiệm một giải pháp
đề xuất ở trường chính trị tỉnh Thanh Hóa.
6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu
6.1. Quan điểm tiếp cận
6.1.1. Quan điểm tiếp cận hệ thống
Quan điểm này đòi hỏi khi nghiên cứu thực trạng, đề xuất giải pháp phát triển
đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB phải xem xét đối tượng một cách toàn
diện, nhiều mặt, nhiều mối quan hệ, trong trạng thái vận động và phát triển, trong
những điều kiện và hoàn cảnh cụ thể để tìm ra bản chất và quy luật vận động của đối tượng.
6.1.2. Quan điểm tiếp cận hoạt động
Quan điểm này đòi hỏi việc phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB
phải xuất phát từ chức năng, nhiệm vụ; từ mục tiêu, nội dung chương trình, đối tượng, phạm
vi, qui mô ĐT, BD. Đồng thời, phải xuất phát từ hoạt động, cách thức tư duy; lãnh đạo,
quản lý; giao tiếp, ứng xử; sinh hoạt của đội ngũ CBQL các nhà trường.
6.1.3. Quan điểm thực tiễn
Quan điểm này đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu đề xuất giải pháp phát triển
đội ngũ CBQL các trường chính trị phải xuất phát từ thực tiễn phát triển đội ngũ quản
lý, yêu cầu phát triển của các nhà trường và đòi hỏi nâng cao chất lượng đội ngũ cán
bộ ở các tỉnh BTB giai đoạn hiện nay. Từ đó, đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ
CBQL trường chính trị khu vực BTB có cơ sở khoa học và có tính khả thi.
6.1.4. Quan điểm tiếp cận theo chuẩn
Quan điểm này đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu phát triển đội ngũ CBQL
trường chính trị khu vực BTB phải căn cứ vào tiêu chuẩn về phẩm chất, năng lực, trình
độ của từng chức danh cụ thể.
6.1.5. Quan điểm tiếp cận quản lý phát triển nguồn nhân lực
Quan điểm này đòi hỏi quá trình nghiên cứu phát triển đội ngũ CBQL trường
chính trị khu vực BTB cần phải phân tích tình hình đội ngũ CBQL trường chính trị
khu vực BTB, từ đó, đánh giá đúng thực trạng đội ngũ, xem xét mức độ đáp ứng của
đội ngũ hiện tại với yêu cầu đổi mới công tác ĐT, BD và sự phát triển của các nhà trường.
5
6.2. Phương pháp nghiên cứu
6.2.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận (Các tài liệu, văn
kiện của Đảng, Nhà nước) về phát triển giáo dục, đào tạo, công tác ĐT, BD cán bộ,
xây dựng đội ngũ giảng viên, quản lý các trường chính trị để hình thành giả thuyết,
xây dựng cơ sở lý luận của đề tài.
6.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu
Phương pháp này được sử dụng để phân tích và tổng hợp tài liệu có liên quan
nhằm nhận thức đầy đủ hơn về bản chất và dấu hiệu đặc thù của vấn đề nghiên cứu,
qua đó sắp xếp thành một hệ thống lý thuyết của đề tài.
6.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa và nhận định độc lập
Phương pháp này được sử dụng để rút ra những khái quát, nhận định về các vấn
đề nghiên cứu từ những quan điểm, quan niệm của người khác.
6.2.1.3. Phương pháp mô hình hóa
Phương pháp này được sử dụng nhằm nghiên cứu nhân cách người CBQL qua
mô hình của nó.
6.2.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây dựng cơ
sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn có các phương
pháp nghiên cứu cụ thể sau đây:
6.2.2.1. Phương pháp điều tra
Sử dụng các phiếu hỏi để thu thập ý kiến của Ban Giám đốc Học viện CTQGHCM,
Ban Thường vụ Tỉnh ủy, CBQL, giảng viên các trường chính trị khu vực BTB về:
- Thực trạng đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB;
- Thực trạng công tác phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB;
- Những yếu tố ảnh hưởng đến công tác phát triển đội ngũ CBQL trường chính
trị khu vực BTB.
6.2.2.2. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục
Sử dụng phương pháp này để thu thập các thông tin thực tế, có ý nghĩa đối với đề tài.
6.2.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia
Sử dụng phương pháp này để thu thập, xin ý kiến các chuyên gia, CBQL, giảng
viên trường chính trị khu vực BTB về vấn đề nghiên cứu, tăng độ tin cậy của kết quả
điều tra.
6
6.2.2.4. Phương pháp thực nghiệm
Phương pháp này để đánh giá tính khả thi và sự cần thiết của các giải pháp phát
triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB hiện nay đã được đề xuất.
6.2.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng các phương pháp toán thống kê với sự trợ giúp của chương trình
phần mềm SPSS 2.0 để xử lý số liệu điều tra, khảo sát sự cần thiết, tính khả thi của
các giải pháp.
7. Những luận điểm cần bảo vệ của luận án
7.1. Phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị giai đoạn hiện nay là phát triển
nguồn nhân lực chủ chốt trường chính trị. Vì thế, nội dung, phương pháp phát triển đội
ngũ CBQL phải dựa trên cơ sở lý luận và thực tiễn của việc phát triển nguồn nhân lực
nói chung, mặt khác phải dựa trên đặc trưng lao động và mô hình nhân cách của CBQL
trường chính trị.
7.2. Công tác phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB trong thời
gian qua đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tuy nhiên, so với yêu cầu của cách
mạng trong giai đoạn mới, công tác phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực
BTB vẫn còn nhiều hạn chế và bất cập.
7.3. Để phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB cần thực hiện
đồng bộ các giải pháp cơ bản: tổ chức nâng cao nhận thức cho các chủ thể quản lý về
sự cần thiết phải phát triển đội ngũ CBQL; đổi mới quy hoạch phát triển đội ngũ
CBQL; bồi dưỡng phong cách lãnh đạo cho đội ngũ CBQL; nâng cao hiệu quả sử dụng
đội ngũ CBQL; xây dựng bộ tiêu chí làm cơ sở đánh giá đội ngũ CBQL; hoàn thiện cơ
chế, chính sách tạo động lực để phát huy vai trò của đội ngũ CBQL trường chính trị
khu vực BTB.
8. Đóng góp của luận án
8.1. Về mặt lý luận
Luận án đã góp phần làm sáng rõ hơn một số vấn đề lý luận về xây dựng, phát
triển đội ngũ CBQL giáo dục nói chung, đội ngũ CBQL trường chính trị nói riêng;
đồng thời làm rõ vị trí, vai trò; đặc trưng lao động; mô hình nhân cách của người
CBQL trường chính trị.
8.2. Về mặt thực tiễn
- Làm rõ thực trạng đội ngũ CBQL và thực trạng phát triển đội ngũ này ở các
trường chính trị khu vực BTB;
7
- Xây dựng 06 giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB
trong giai đoạn hiện nay đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và đảm bảo về chất lượng.
- Thiết kế được chương trình bồi dưỡng phong cách lãnh đạo cho đội ngũ
CBQL trường chính trị khu vực BTB và bộ tiêu chí CBQL trường chính trị.
9. Cấu trúc của luận án
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm có 3 chương:
Chương 1:
Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ CBQL trường chính
trị trong giai đoạn hiện nay.
Chương 2:
Thực trạng phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu vực BTB
trong giai đoạn hiện nay.
Chương 3:
Một số giải pháp phát triển đội ngũ CBQL trường chính trị khu
vực BTB trong giai đoạn hiện nay.
8
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ CÁN BỘ QUẢN LÝ
TRƯỜNG CHÍNH TRỊ TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
Vấn đề phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý nói chung và cán bộ
QLGD nói riêng đã có nhiều công trình nghiên cứu được công bố. Song, trong
phạm vi của luận án chỉ xin được tổng quan về một số công trình nghiên cứu ở
trong nước và nước ngoài có liên quan trực tiếp đến đề tài.
1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài
Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài tập trung vào những vấn đề sau đây:
- Về vị trí, vai trò của đội ngũ CBQL
Tác phẩm Nghệ thuật lãnh đạo” của Trần Văn Long (Trung Quốc) đã làm rõ
về vị trí, vai trò của cấp trưởng, cấp phó.
Đối với cấp trưởng có những vị trí như: i) vị trí hạt nhân: Cấp trưởng là
người đứng đầu, vị trí là hạt nhân trong tập thể lãnh đạo, có sứ mệnh đoàn kết, tập
hợp lực lượng đảm bảo thực hiện có hiệu quả nhiệm vụ đã đề ra; ii) vị trí chủ đạo.
Trong quá trình hoạt động, người đứng đầu luôn đứng ở vị trí chi phối chủ đạo. Vị
trí chủ đạo được thể hiện ở việc quán triệt phương châm, chính sách có liên quan
đến Đảng và Nhà nước, quán triệt chỉ thị của lãnh đạo cấp trên; vạch ra đường lối,
phương hướng, xác định mục tiêu công việc để dẫn dắt cả tập thể cùng chung sức,
chung lòng thực hiện nhiệm vụ có hiệu quả cao nhất; iii) vị trí ảnh hưởng. Người
đứng đầu ảnh hưởng đến nhân viên cấp dưới và quần chúng nhân dân thông qua
nhân cách và năng lực lãnh đạo, quản lý.
Đối với cấp phó, vai trò được thể hiện chủ yếu ở các phương diện sau: i) vai
trò trợ thủ. Cấp phó làm trợ thủ cho cấp trưởng và giúp việc cho cấp trưởng. Vai trò
này được thể hiện khi cấp phó phải bám sát ý đồ của cấp trưởng để triển khai công
việc chứ không được làm theo ý mình hay lựa chọn cách làm khác, phải làm nổi bật
cấp trưởng, lấy cấp trưởng làm trung tâm; ii) vai trò tham mưu. Cấp trưởng là
người đưa ra quyết định chính sách vĩ mô. Quyết định của cấp trưởng có khả thi
hay không một phần do chất lượng tham mưu của cấp phó; iii) vai trò chấp hành.
Một trong những vai trò quan trọng của cấp phó là chấp hành quyết định của người
đứng đầu. Quá trình cấp phó chấp hành quyết định thì quyết sách được triển khai
9
thực hiện; iv) vai trò phối hợp. Trong triển khai thực hiện quyết sách để có chất
lượng, hiệu quả cao đòi hỏi các cấp phó phải phối hợp nhịp nhàng ở bên trong và
bên ngoài đơn vị [80].
Tác phẩm Nghề quản lý - những tư tưởng hàng đầu về quản lý, của tác giả
Mintzberg, đã chỉ ra vai trò của nhà quản lý trong sự kết hợp giữa quyền hạn với
trách nhiệm như: i) người đại diện của tổ chức; ii) người lãnh đạo, người liên lạc,
người tiếp nhận thông tin, người phổ biến thông tin; iii) người khắc phục khó khăn; iv)
Người phân phối nguồn lực; v) Người đàm phán [98].
Tác phẩm Mô hình trường học ưu việt Singapore SEM, đã nghiên cứu đến vị trí,
vai trò của người đứng đầu như: Hiệu trưởng phải vạch ra tầm nhìn đối với những
thành tích, kết quả dự định đạt được và tạo ra một môi trường học tập lý tưởng cho học
sinh và giáo viên. Hiệu trưởng cần duy trì liên tục mục đích tăng cường năng lực cho
giáo viên để đối mặt với thử thách hiện tại và tương lai và luôn phấn đấu vì sự phát
triển để hướng tới nền giáo dục toàn diện cho học sinh và giáo viên [18].
- Về phẩm chất, năng lực của đội ngũ CBQL
Các công trình nghiên cứu về cán bộ lãnh đạo, quản lý của tác giả John
C.Maxwell, như: Để trở thành nhà lãnh đạo quần chúng xuất sắc; Nhà lãnh đạo 360 độ;
21 phẩm chất vàng của nhà lãnh đạo; Phát triển kỹ năng lãnh đạo; Tinh hoa lãnh đạo”
đã tập trung phân tích, lý giải về những phẩm chất, năng lực của người lãnh đạo, quản lý
cần có để thực hiện có hiệu quả công tác lãnh đạo, quản lý và điều hành. Trong đó, tập
trung vào các phẩm chất, năng lực như: i) năng lực lãnh đạo quyết định chất lượng, hiệu
quả công việc; ii) Năng lực lãnh đạo phát triển từng ngày; iii) năng lực chia sẻ quyền
lực; iv) Năng lực thu phục lòng người trước khi bắt tay vào công việc; v) năng lực biết
tiến, biết lui đúng thời điểm. Ngoài ra, còn nghiên cứu các phương pháp và trình tự
quyết sách của người lãnh đạo; nắm vững quy luật lãnh đạo và đổi mới, cải cách phương
thức lãnh đạo; mối quan hệ giữa cấp trưởng và cấp phó; lý luận và thực tiễn lãnh đạo
trong xã hội có nhiều biến động [74], [75],[76],[77],[78].
Công trình nghiên cứu về công tác cán bộ của một số nước, tiêu biểu như:
Làm việc, làm người, làm quản lý của tác giả Thương Mưu Tử (Trung Quốc), đã
phân tích những phẩm chất, năng lực của một nhà quản lý xuất sắc, như đòi hỏi
người quản lý vừa phải có trí thông minh, lại cần phải có trực giác, có lý trí nhưng
cũng cần phải sống tình cảm; lãnh đạo ảnh hướng đến cấp dưới phải bằng sự hấp
dẫn trong nhân cách của mình, lối cuốn người khác bằng sự nhiệt tình với công
10
việc; người làm công tác quản lý cần phải sống tình cảm, chia sẻ với nhân viên, cấp
dưới [124]...
Công trình nghiên cứu về Kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ ở Trung
Quốc, của đồng tác giả Trịnh Cư, Nguyễn Duy Hùng, Lê Văn Yên, đã tập trung
nghiên cứu về trách nhiệm; phẩm chất, năng lực như: cán bộ lãnh đạo phải chấp
hành đường lối, phương châm, chính sách của Đảng; có niềm tin chính trị kiên
định; trình độ chuyên môn, trình độ lý luận chính trị; thành tâm, thành ý mưu cầu
lợi ích cho nhân dân; có tác phong dân chủ; có năng lực quyết sách khoa học và dân
chủ; có năng lực ứng xử tốt những mâu thuẫn trong nội bộ, điều hòa các mối quan
hệ. Trong đó, tác giả nhấn mạnh đến tiêu chuẩn của người cán bộ lãnh đạo, quản lý
vừa có đức, vừa có tài. Đức là có lập trường chính trị, có thế giới quan, nhân sinh
quan đúng đắn; có phẩm chất chính trị, tư tưởng và tác phong công tác tốt. Tài, tức
là có tri thức văn hóa, khoa học, năng lực làm việc. Trong đó, nhấn mạnh đức là
giải quyết vấn đề “vì ai”, tức phải toàn tâm, toàn ý vì nhân dân phục vụ, chứ không
phải là dốc sức cho lợi ích cá nhân hay một tập thể nhỏ. Nhấn mạnh tài, tức là giải
quyết vấn đề phải như thế nào “để vì”, tức phải có tri thức và bản lĩnh để phục vụ
nhân dân [29].
- Về xây dựng tiêu chí, tiêu chuẩn cho các chức danh quản lý
Trong tác phẩm Mô hình trường học ưu việt của Singapore, SEM của Bộ
Giáo dục đã nghiên cứu, phân tích kỹ công tác lãnh đạo, quản lý nhà trường như:
Người lãnh đạo phải nêu gương sáng; có khả năng lãnh đạo; hiểu rõ mục đích, tôn
trọng, khuyến khích nhân viên; người lãnh đạo phải thấu hiểu được sứ mệnh của
nhà trường gắn với với các mục tiêu cụ thể; có năng lực lãnh đạo tốt, thông cảm và
tôn trọng đồng nghiệp sẽ là động lực cho giáo viên và học sinh noi theo [18].
- Về các giải pháp phát triển đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý
Tác phẩm Kinh nghiệm xây dựng đội ngũ cán bộ ở Trung Quốc, đã nghiên
cứu và đề xuất một số giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ ở Trung Quốc như: Vai
trò của Đảng Cộng sản Trung Quốc trong việc nâng cao tố chất và năng lực đối với
cán bộ; cải cách công tác cán bộ, nhân sự; đổi mới công tác ĐT, BD cán bộ; lựa
chọn, đề bạt và sử dụng, nhận xét, đánh giá cán bộ; công tác quản lý cán bộ. Trong
đó, Đảng Cộng sản Trung Quốc đã khẳng định vai trò, vị trí đặc biệt của trường
Đảng trong ĐT, BD đội ngũ cán bộ cho hệ thống chính trị từ Trung ương đến cơ sở
có đủ những phẩm chất, năng lực để hoàn thành chức trách, nhiệm vụ được giao.
- Xem thêm -