TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Lêi më ®Çu
N-íc ta ®ang x©y dùng vµ ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ
thÞ tr-êng ®Þnh h-íng x· héi chñ nghÜa, do ®ã nh÷ng
kiÕn thøc,kh¸i niÖm ,ph¹m trï ,quy luËt ..cña kinh tÕ
chÝnh rÞ ®-a ra lµ cùc kú cÇn thiÕt cho viÖc qu¶n lý
s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tÇng
líp d©n c-.
Lµ mét sinh viªn ®-îc häc tËp vµ rÌn luyÖn d-íi m¸i
tr-êng Kinh tÕ ®-îc c¸c thÇy c« d¹y b¶o vµ truyÒn ®¹t
nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ bé m«n kinh tÕ chÝnh trÞ.
Nh-ng ®Ó cã c¬ së lý luËn vµ ph-¬ng ph¸p luËn nh»m häc
tËp tèt c¸c m«n kinh tÕ
khoa häc kh¸c v× c¸c m«n nµy
®Òu ph¶i dùa vµo c¸c kiÕn thøc, c¸c ph¹m trï kinh tÕ
vµ c¸c quy luËt mµ kinh tÕ chÝnh trÞ Mac-Lªnin ®-a ra
th× nhÊt thiÕt ph¶i lµm tiÓu luËn m«n kinh tÕ chÝnh
trÞ,mÆt kh¸c nã cßn
gióp em nhËn thøc s©u s¾c h¬n vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò kinh tÕ ,®êi sèng x· héi….
Quy luËt gi¸ trÞ lµ mét quy luËt c¨n b¶n cña s¶n
xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸. ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao
®æi hµng
ho¸ th× ë ®ã cã sù tån t¹i vµ ph¸t ph¸t huy
t¸c dông cña quy luËt gi¸ trÞ .v× vËy qua t×m hiÓu
chung vÒ t×nh h×nh thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
vµ em quyÕt ®Þnh lùa chän chuyªn ®Ò:
“Quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã trong ph¸t triÓn
kinh tÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta” V× nã lµ mét quy luËt
gióp ®iÒu tiÕt vµ l-u th«ng hµng ho¸ ,kÝch thÝch c¶i
tiÕn kÜ thuËt hîp lý ho¸ s¶n xuÊt ,th hiÖn sù lùa chän
tù nhiªn vµ ph©n ho¸ kÎ giµu ng-êi nghÌo .
Lª thÞ quyªn
-1-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Cuèi cïng em xin ch©n thµnh c¶m ¬n sù gióp ®ì
,h-íng dÉn tËn t×nh cña thÇy gi¸o bé m«n kinh tÕ chÝnh
trÞ ®· gióp em hoµn thiÖn bµi tiÓu luËn nµy
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n.
Lª thÞ quyªn
-2-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
CH¦¥NG 1
nh÷ng vÊn lý luËn vÒ quy luËt gi¸ trÞ vµ vai trß cña nã
trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
1.1 Néi dung cña quy luËt gi¸ trÞ
1.1.1 C¸c quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ :
-Theo
Adam Smith lý luËn gi¸ trÞ :¤ng ph©n biÖt
®-îc gi¸ trÞ sö dông ,gi¸ trÞ trao ®æi cho gi¸ trÞ hµng
ho¸ lµ do hao phÝ lao ®éng ®Ó s¶n xuÊt ra nã quyÕt
®Þnh, xong «ng l¹i kh«ng nhÊt qu¸n .Cã lóc l¹i ®-a ra
®Þnh nghÜa sai lÇm vÒ gi¸ trÞ bá mÊt bé phËn t- b¶n bÊt
biÕn (C) chØ cßn (v+m )nªn bÞ bÕ t¾c khi ph©n tÝch t¸i
s¶n xuÊt.
-Theo Thomas Robert Malthus:¤ng ®· sö dông nghÜa thø
hai cña A.Smith vÒ gi¸ trÞ vµ bæ sung ®Þnh nghÜa nµy
.§iÒu ®ã lµm cho quan ®iÓm vÒ gi¸ trÞ cña Thomas Robert
Malthus xa rêi quan ®iÓm gi¸ trÞ –lao ®éng.Thomas Rober
Malthus ñng hé ®Þnh nghÜa cho r»ng :
“Gi¸ trÞ hµng ho¸ do lao ®éng mµ ng-êi ta cã thÓ mua
®-îc b»ng hµng ho¸ nµy quyÕt ®Þnh”
¤ng bæ sung thªm:
“Lao ®éng mµ b»ng hµng ho¸ nµy cã thÓ mua ®-îc b»ng
nh÷ng chi phÝ ®Ó s¶n xuÊt ra nã .C¸c chi phÝ nµy bao
gåm :Chi phÝ vÒ lao ®éng sèng ,lao ®éng vËt ho¸ céng
víi lîi nhuËn t b¶n øng tríc”
Lª thÞ quyªn
-3-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Nh- vËy nguån gèc cña gi¸ trÞ theo Thomas Rober
Malthus lµ c¸c chi phÝ vÒ lao ®éng
sèng ,lao ®éng vËt
ho¸ vµ lîi nhuËn t- b¶n øng tr-íc .ë ®©y «ng coi lîi
nhuËn lµ kho¶n d«i ra tõ lao ®éng sèng .§iÒu ®ã thÓ
hiÖn «ng xa rêi lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng.
-Theo J.b.Say:§Æc ®iÓm næi
bËt trong lý thuyÕt gi¸
trÞ lµ «ng xa rêi lý thuyÕt gi¸ trÞ lao ®éng ,ñng hé lý
thuyÕt gi¸ trÞ lîi Ých hay gi¸ trÞ lîi Ých- chñ quan.Tt-ëng vÒ lîi Ých cã tõ l©u kÓ tõ thêi cæ ®¹i .TiÕp tôc
t- t-ëng nµy Say viÕt :
“S¶n xuÊt t¹o ra Ých lîi (tøc gi¸ trÞ sö dông ),cßn
Ých lîi lµm cho vËt cã gi¸ trÞ’’
¤ng chØ ra lµ :
“Gi¸ c¶ lµ th-íc ®o cña gi¸ trÞ ,cßn gi¸ trÞ lµ
th-íc ®o cña lîi Ých .Ých lîi cña s¶n phÈm cµng nhiÒu
th× gi¸ trÞ s¶n phÈm cµng cao’.
Theo tr-êng ph¸i thµnh Viene :Lý thuyÕt gi¸ trÞ cña
ph¸i thµnh Viªn cã nÐt kh¸c biÖt.B»ng c¸ch kÕt hîp ph¹m
trï kinh tÕ vµ ph¹m trï to¸n häc hä ®-a ra ph¹m trï
“Ých lîi giíi h¹n’’vµ “gi¸ trÞ Ých lîi giíi h¹n’’:
+Ých lîi giíi h¹n :Karl Menger chØ ra r»ng cïng
víi ®µ t¨ng lªn cña vËt phÈm t¨ng lªn ,tho¶ m·n nhu cÇu
vÒ sau cã Ých lîi Ýt h¬n vËt tr-íc .Víi mét l-îng vËt
phÈm cuèi cïng lµ “vËt phÈm giíi h¹n’’Ých lîi cña nã lµ
Ých lîi giíi h¹n.Nã quyÕt ®Þnh Ých lîi chung cña tÊt c¶
c¸c vËt phÈm kh¸c nhau.
Lª thÞ quyªn
-4-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Nh- vËy Ých lîi giíi h¹n lµ Ých lîi cña vËt cuèi
cïng ®ua ra tho¶ m·n nhu cÇu, Ých lîi ®ã lµ nhá nhÊt
,nã quyÕt dÞnh tÊt c¶ c¸c vËt phÈm kh¸c.
+Gi¸ trÞ trao ®æi :NÕu A.Smith cho r»ng gi¸ trÞ
trao ®æi lµ kh¸ch quan th× M.Menger cho r»ng gi¸ trÞ
trao ®æi lµ chñ quan .Theo M.Menger ,së dÜ hai ng-êi
trao ®æi s¶n phÈm cho nhau chØ v× c¶ hai tin r»ng s¶n
phÈm mµ m×nh bá ra ®èi víi m×nh ×t h¬n mµ s¶n phÈm m×nh
thu vÒ .Nh- vËy khi trao ®æi c¸c c¸ nh©n tÝnh to¸n c¨n
cø vµo nhu cÇu ,tøc lµ so s¸nh gi÷a s¶n phÈm sÏ cã sau
khi trao ®æi víi nhu cÇu cña b¶n th©n .NÕu cã lîi anh
ta míi trao ®æi .
Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña K.Menger ®uîc Bohm Bwerk tiÕp
tôc ph©n tÝch ,«ng ®· ph©n lo¹i c¸c h×nh thøc gi¸ trÞ
thµnh gi¸ trÞ kh¸ch quan vµ gi¸ trÞ chñ quan vµ tõ ®ã
Bohm Bwerk ph©n chia gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ trao
®æi thµnh bèn lo¹i gi¸ trÞ :
+Gi¸ trÞ sö dông chñ quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
+Gi¸ trÞ sö dông kh¸ch quan
+Gi¸ trÞ trao ®æi chñ quan
C¨n cø sù ph©n chia nµy lµ n¬i nhËn s¶n phÈm cña c¶i
®ã ®Õn tay ai ?
Theo nhµ kinh tÕ häc Von Wieser (1851-1926)gi÷a gi¸
trÞ vµ Ých lîi cã sù t¸ch biÖt .Khi sè l-îng s¶n phÈm
cµng t¨ng lªn ®Ó tho¶ m·n nhu cÇu th× Ých lîi giíi h¹n
cña nã cµng gi¶m xuèng .Do vËy ,gi¸ trÞ cña hµng ho¸
cµng gi¶m ®i .Tõ ®ã ,«ng ®i ®Õn kÕt luËn :
Lª thÞ quyªn
-5-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
“Muèn cã nhiÒu gi¸ trÞ ph¶i t¹o ra sù khan hiÕm .Khi
s¶n phÈm t¨ng lªn m·i th× Ých lîi giíi h¹n cã thÓ tiÕn
tíi kh«ng .¤ng nãi r»ng ,lóc ®ã vËt chØ cã Ých lîi trõu
t-îng chø kh«ng cßn Ých
lîi cô thÓ n÷a .Khi vËt cã Ých lîi trõu t-îng th× Ých lîi ®ã
kh«ng t¹o ra gi¸ trÞ ”
Theo
Leon Walras :Quan ®iÓm gi¸ trÞ cña Leon Walras
dùa trªn lý thuyÕt gi¸ trÞ cña tr-êng ph¸i thµnh Viªn
vµ lý thuyÕtkhan hiÕm cña Auguste Walras .Theo A.Walras,khan hiÕm lµ mét quan niÖm kh¸ch
quan
theo ®ã, gi¸ trÞ ph¸t sinh tõ t×nh tr¹ng bÊt c©n
xøng gi÷a cung vµ cÇu. Mét vËt cã gi¸ trÞ khi cung nhá
h¬n cÇu .NÕu cung lín h¬n cÇu ,th× vËt ®ã trë lªn dthõa ,mÊt gi¸ trÞ .KÕt hîp c¸c quan ®iÓm nµy
Leon
Walras cho r»ng :
“Gi¸ trÞ lµ tÊt c¶ nh÷ng vËt h÷u h×nh hay v« h×nh
®ang ë trong t×nh tr¹ng khan hiÕm .C¸c vËt ®ã cã Ých
víi ta vµ sè lîng cña vËt cã h¹n’’.
1.1.2 Quan ®iÓm cña Mac vÒ gi¸ trÞ :
LÇn ®Çu tiªn gi¸ trÞ ®-îc xem xÐt nh- lµ quan hÖ
s¶n xuÊt x· héi cña nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ cßn
hµng ho¸ lµ nh©n tè tÕ bµo cña x· héi t- s¶n .
M¸c ph©n tÝch tÝnh chÊt hai mÆt cña lao ®éng s¶n
xuÊt hµng ho¸ lµ lao ®éng cô thÓ vµ lao ®éng trõu t-îng
, lao ®éng t- nh©n vµ lao ®éng x· héi . ChØ râ lao ®éng
trõu t-îng t¹o ra gi¸ trÞ hµng ho¸ .M¸c ®Þnh nghÜa l-îng gi¸ trÞ hµng ho¸ ®-îc ®o b»ng thêi gian lao ®éng x·
Lª thÞ quyªn
-6-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
héi cÇn thiÕt , phª ph¸n c¸c quan ®iÓm ®i tr-íc. M¸c lµ
ng-êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng
s¶n xuÊt hµng ho¸ . Trªn c¬ së ph¸t hiÖn nµy , M¸c ®·
thùc hiÖn mét cuéc c¸ch m¹ng trong khoa häc kinh tÕ
chÝnh trÞ . ¤ng viÕt “ T«i lµ ng-êi ®Çu tiªn ph¸t hiÖn
ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ khoa
häc kinh tÕ chÝnh trÞ xoay quanh ®iÓm nµy” . Tõ ®ã ,
«ng v¹ch ra trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , lao ®éng cô thÓ
b¶o tån vµ di chuyÓn gi¸ trÞ cò (c) vµo trong s¶n phÈm
míi, lao ®éng trõu t-îng t¹o ra gi¸ trÞ míi (v+m). Vµ
toµn
bé
gi¸
trÞ
hµng
ho¸
bao
gåm
c+v+m.
§iÒu
nµy
D.Ricardo kh«ng v-ît ®-îc . Trªn c¬ së lý thuyÕt gi¸
trÞ- lao ®éng , M¸c gi¶i quyÕt hÖ thèng c¸c ph¹m trï vµ
quy luËt kinh tÕ kh¸c.
1.1.3 Yªu cÇu cña quy luËt gi¸ trÞ :
Yªu cÇu chung :s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ ph¶i
dùa trªn c¬ së thêi gian
Yªu cÇu cô
lao ®éng x·
héi cÇn thiÕt .
thÓ :
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ ,mçi ng-êi s¶n x-Êt
tù quyÕt ®Þnh
hao phÝ lao ®éng c¸ biÖt cña m×nh
nh-ng
gi¸ trÞ cña hµng ho¸ kh«ng ph¶i d-îc quyÕt ®Þnh bëi hao
phÝ lao ®éng cña tõng ng-êi s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mµ bëi
hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt .V× vËy,muèn b¸n ®-îc
hµng ho¸ ,bï ®¾p ®-îc chi phÝ
vµ cã l·i ,ng-ßi s¶n
xuÊt ph¶i ®iÒu chØnh lµm cho hao phÝ lao ddoongj c¸
biÖt cña m×nh phï hîp vêi møc chi phÝ x· héi chÊp nhËn
®-îc .
Lª thÞ quyªn
-7-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Trao ®æi hµng
ho¸ còng ph¶i dùa trªn c¬ së
hao phÝ lao ®éng x· héi cÇn thiÕt cã nghÜa lµ trao ®æi
theo nguyªn t¾c ngang gi¸ .
Sù vËn ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ
th«ng qua
sù vËn ®éng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ .V× gi¸ trÞ lµ c¬ së
cña gi¸ c¶ nªn tr-íc hÕt gi¸ c¶ phô thuéc vµo gi¸ trÞ.
Hµng ho¸ nµo nhiÒu gi¸ trÞ th× gi¸ c¶ cña nã sÏ cao vµ
ng-îc l¹i .Trªn thÞ tr-êng ,ngoµi gi¸ trÞ ,gi¸ c¶ cßn
phô thuéc vµo c¸c nh©n tè :C¹nh tranh ,cung cÇu ,søc
mua cña ®ång tiÒn .Sù t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè nµy lµm
cho gi¸ c¶ cña hµng ho¸ trªn thÞ
tr-êng t¸ch rêi víi gi¸ trÞ vµ lªn xuèng xoay quanh
trôc gi¸ trÞ cña nã .Sù vËn ®éng
gi¸ c¶ thÞ tr-êng xoay quanh trôc gi¸ trÞ cña nã chÝnh
lµ c¬ chÕ ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ .Th«ng qua sù
vËn ®éng cña gi¸ c¶ thÞ tr-êng mµ quy luËt gi¸ trÞ ph¸t
huy t¸c dông.
1.2 BiÓu hiÖn ho¹t ®éng
gi¸ trÞ trong ®iÒu
vµ trong ®iÒu
cña quy luËt
kiÖn tù do c¹nh tranh
kiÖn ®éc quyÒn
1.2.1. BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸
trÞ trong ®iÒu kiÖn tù do c¹nh tranh
Tù do c¹nh tranh lµ tù do di chuyÓn t- b¶n tõ
ngµnh nµy sang nghµnh kh¸c, tøc lµ tù ph¸t ph©n phèi tb¶n (C vµ v)vµo c¸c nghµnh s¶n xuÊt kh¸c nhau
nªn h×nh
thµnh tû suÊt lîi nhuËn kh¸c nhau .Trong c¹nh tranh cã
sù ganh ®ua ®Êu tranh vÒ kinh tÕ gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n
Lª thÞ quyªn
-8-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
xuÊt víi nhau ,gi÷a nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt víi nh÷ng
ng-êi tiªu dïng hµng ho¸ dÞch vô nh»m dµnh ®-îc nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸
cã sù kh¸c nhau vÒ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt nªn chi phÝ lao
®éng c¸ biÖt cña s¶n xuÊt hµng ho¸ cã sù kh¸c nhau ®Ó
dµnh ®-îc c¸c ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ
tiªu thô s¶n phÈm ph¶i c¹nh tranh nhau nh-ng c¸c ®iÒu
kiÖn thuËn lîi trong s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm lu«n
biÕn ®éng nªn c¹nh tranh diÔn ra liªn tôc .Do ®ã trong
tù do c¹nh tranh quy luËt gi¸ trÞ ®-îc biÓu hiÖn thµnh
quy luËt gi¸ c¶ s¶n xuÊt.
1.2.2BiÓu hiÖn ho¹t ®éng cña quy luËt gi¸ trÞ
trong ®iÒu kiÖn ®éc quyÒn :
§éc quyÒn lµ biÓu hiÖn míi, mang nh÷ng quan
hÖ míi nh-ng nã kh«ng v-ît ra khái quy luËt gi¸ trÞ cña
chñ nghÜa t- b¶n, mµ chØ lµ sù tiÕp tôc më réng, ph¸t
triÓn nh÷ng xu h-íng s©u s¾c nhÊt cña chñ nghÜa t- b¶n
vµ cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ nãi chung,lµm cho c¸c quy
luËt cña nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ cña chñ nghÜa t- b¶n
cã nh÷ng biÓu hiÖn míi .
-Do chiÕm ®-îc vÞ trÝ ®éc quyÒn nªn c¸c tæ chøc
®éc quyÒn
®· ¸p ®Æt gi¸ c¶ ®éc quyÒn; gi¸ c¶ ®éc quyÒn
thÊp khi mua,gi¸ c¶ ®éc quyÒn cao khi b¸n .Tuy nhiªn,
®iÒu ®ã kh«ng cã nghÜa lµ trong giai ®o¹n ®Õ quèc chñ
nghÜa quy luËt gi¸ trÞ kh«ng cßn ho¹t ®éng .VÒ thùc
chÊt, gi¸ c¶ ®éc quyÒn vÉn kh«ng tho¸t ly vµ phñ ®Þnh
c¬ së cña nã lµ gi¸ trÞ .C¸c tæ chøc ®éc quyÒn thi hµnh
chÝnh s¸ch gi¸ c¶ ®éc quyÒn ch¼ng qua lµ chiÕm ®o¹t mét
Lª thÞ quyªn
-9-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
phÇn gi¸ trÞ cña
nh÷ng ng-êi kh¸c
toµn bé hÖ thèng kinh tÕ t-
.NÕu xem xÐt trong
b¶n chñ nghÜa th× tæng sè
gi¸ c¶ vÉn b»ng tæng sè gi¸ trÞ .Nh- vËy trong giai
®o¹n ®Õ quèc chñ nghÜa quy luËt gi¸ trÞ biÓu hiÖn thµnh
quy luËt gi¸ c¶ ®éc quyÒn.
Gi¸ c¶ ®éc quyÒn b»ng chi phÝ s¶n xuÊt céng víi lîi
nhuËn ®éc quyÒn . Gi¸ c¶ ®éc quyÒn th-êng cao h¬n gi¸
trÞ cña hµng ho¸ . Do n¾m ®-îc vai trß ®éc quyÒn trong
mét ngµnh s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh nªn tËp ®oµn cã thÓ tù ý
quyÕt ®Þnh gi¸ b¸n trªn thÞ tr-êng , nhê ®ã mµ thu ®-îc
lîi nhuËn ®éc quyÒn . Lîi nhuËn ®éc quyÒn b»ng lîi
nhuËn b×nh qu©n céng víi mét sè lîi nhuËn kh¸c do ®Þa
vÞ thèng trÞ cña c¸c tËp ®oµn ®éc quyÒn. C¬ chÕ thÞ
tr-êng tù do c¹nh tranh vµ c¬ chÕ ®éc quyÒn t- nh©n ®Òu
cã nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ tiªu cùc . Khi tr×nh ®é x· héi
ho¸ cña lùc l-îng s¶n xuÊt ®· v-ît khái giíi h¹n ®iÒu
tiÕt cña c¬ chÕ thÞ tr-êng vµ ®éc quyÒn t- nh©n th× tÊt
yÕu ®ßi hái ph¶i ®-îc bæ sung b»ng sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ
n-íc. C¬ chÕ ®iÒu tiÕt kinh tÕ cña chñ nghÜa t- b¶n ®éc
quyÒn Nhµ n-íc lµ sö dông hîp c¶ ba c¬ chÕ: thÞ tr-êng,
®éc quyÒn t- nh©n vµ ®iÒu tiÕt cña Nhµ n-íc nh»m ph¸t
huy mÆt tÝch cùc vµ h¹n chÕ mÆt tiªu cùc trong c¬ chÕ.
1.3 Vai trß cña quy luËt gi¸ trÞ trong
nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng
*)§iÒu tiÕt l-u th«ng hµng ho¸
§iÒu tiÕt s¶n xuÊt :ng-êi s¶n xuÊt ,s¶n xuÊt ra c¸i
g× ,s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ g× ,s¶n xuÊt cho ai ,môc
Lª thÞ quyªn
-10-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
®Ých cña hä lµ thu nhiÒu l·i .Dùa vµo sù biÕn ®éng cña
gi¸ c¶ thÞ tr-êng do t¸c ®éng cña cung cÇu ng-êi ta
biÕt hµng nµo ®ang thiÕu ®ang thõa tõ ®ã ng-êi s¶n xuÊt
sÏ më réng s¶n xuÊt thu nhiÒu l·i thËm chÝ ®ãng cöa
nh÷ng mÆt hµng Õ thõa gi¸ thÊp
KÕt qña :C¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh- t- liÖu s¶n xuÊt
,søc lao ®éng ,tiÒn vèn ®-îc chuyÓn tõ nghµnh nµy sang
nghµnh kh¸c lµm cho quy m« nghµnh nµy më réng nghµnh
kia thu hÑp .
Quy luËt gi¸ trÞ ®iÒu
tiÕt quy lu¹t l-u th«ng ,hµng
hãa bao giê còng vËn ®éng tõ n¬i gi¸ thÊp ®Õn n¬i gi¸
cao, quy luËt gi¸ trÞ cã t¸c dông ®iÒu tiÕt sù vËn ®éng
®ã ®Ó ph©n phèi nguån hµng ho¸ hîp lý h¬n gi÷a c¸c vïng
,gi÷a cung vµ cÇu.
Nh- vËy sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ trªn thÞ tr-êng
kh«ng nh÷ng chØ râ sù biÕn ®éng vÒ kinh tÕ ,mµ cßn t¸c
®éng ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ hµng ho¸ .
*) KÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt ,hîp lý ho¸
s¶n xuÊt t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng, lùc l-îng s¶n
xuÊt x· héi ph¸t triÓn nhanh
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ ,mçi ng-êi s¶n
xuÊt hµng ho¸ lµ mét chñ thÓ kinh tÕ ®éc lËp ,tù quyÕt
®Þnh s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh .Ng-êi s¶n xuÊt nµo
còng muèn m×nh thu lîi nhuËn, muèn vËy ng-êi s¶n xuÊt
ph¶i t×m mäi c¸ch kü thuËt s¶n xuÊt n©ng cao tr×nh ®é
tay nghÒ ,sö dông thµnh tùu míi khoa häc kü thuËt vµo
s¶n xuÊt viÖc c¶i tiÕn c«ng t¸c tæ chøc qu¶n lý s¶n
xuÊt vµ thùc hµnh tiÕt kiÖm ®Ó lµm gi¸ trÞ c¸ biÖt thÊp
Lª thÞ quyªn
-11-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
nhÊt so víi gi¸ trÞ cña hµng. Ngoµi ra hä cßn ph¶i
th-êng xuyªn
c¶i tiÕn chÊt l-îng mÉu m· hµng ho¸ cho
phï hîp víi nhu cÇu thÞ hiÕu cña ng-êi tiªu dïng .Cßn
ph¶i c¶i tiÕn l-u th«ng b¸n hµng ®Ó tiÕt kiÖm phÝ l-u
th«ng vµ tiªu thÞ s¶n phÈm nhanh ,sù c¹nh tranh quyÕt
liÖt cµng thóc ®Èy qu¸ tr×nh nµy diÔn ra m¹nh mÏ h¬n,
mang tÝnh x· héi. KÕt qu¶ lµ lùc l-îng s¶n xuÊt x· héi
®-îc thóc ®Èy ph¸t triÓn m¹nh mÏ .
*) Thùc hiÖn sù lùa chän tù nhiªn vµ ph©n ho¸
ng-êi
s¶n
xuÊt
hµng
ho¸
thµnh
kÎ
giµu
ng-êi
nghÌo
Trong s¶n xuÊt hµng ho¸ nh÷ng ng-êi cã s¶n ®iÒu
kiÖn s¶n xuÊt thuËn lîi cã tr×nh ®é cao cã vèn nhiÒu
tøc cã l-îng lao ®éng hao phÝ c¸ biÖt kÕt tinh trong
hµng ho¸ thÊp h¬n so víi l-îng lao ®éng cÇn thiÕt cña
x· héi, th× hä sÏ giµu, ng-îc l¹i nh÷ng ng-ßi kh«ng cã
®iÒu kiÖn trªn hoÆc gÆp rñi ro dÉn ®Õn ph¸ s¶n,t¸c ®éng
nµy ®µo th¶i c¸i yÕu kÐm kÝch thÝch nh©n tè tÝch cùc
ph©n ho¸ s¶n xuÊt thµnh nh÷ng ng-ßi giµu vµ nghÌo t¹o
®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn nÒn s¶n xuÊt lín
hiÖn ®¹i.
CH¦¥NG 2
Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸ trÞ ë n-íc ta trong
thêi gian qua vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m vËn dông tèt h¬n
quy luËt ë n-íc ta trong thêi gian tíi
Lª thÞ quyªn
-12-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
2.1 Thùc tr¹ng sù vËn dông quy luËt gi¸
trÞ ë n-íc ta trong thêi gian qua
2.1.1 Tõ n¨m 1986 vÒ tr-íc
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam ®· tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n kh¸c
nhau , quy luËt gi¸ trÞ ®-îc ¸p dông theo nhiÒu c¸ch
kh¸c nhau phï hîp ®Æc ®iÓm cña tõng thêi k×.
Nhµ n-íc
®iÒu khiÓn nÒn kinh tÕ b»ng hÖ thèng ph¸p lÖnh vÒ sè
l-îng , vÒ thu nhËp ,vÒ nép ng©n s¸ch , vÒ vèn vµ l·i
suÊt tÝn dông … Gi¸ c¶ do Nhµ níc quyÕt ®Þnh .Thùc
chÊt còng lµ mét chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ gi¸ c¶ l¹i lµ
biÓu hiÖn cña quy luËt gi¸ trÞ . ChÝnh v× vËy cã thÓ
nãi trong thêi kú nµy quy luËt gi¸ trÞ ®-îc ¸p dông mét
c¸ch cøng nh¾c , ¸p ®Æt vµo nÒn kinh tÕ th«ng qua viÖc
®Þnh gi¸ theo nh÷ng chØ tiªu cã s½n mµ kh«ng ®Ó ý ®Õn
thùc tr¹ng cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam . Nh÷ng n¨m 1964 ,
ë miÒn B¾c, hÖ thèng gi¸ ®-îc sù chØ ®¹o cña Nhµ n-íc
®· ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së lÊy gi¸ thãc s¶n xuÊt
trong n-íc lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ chuÈn vµ tû lÖ trao
®æi hiÖn vËt . HÖ thèng gi¸ nµy vÒ c¬ b¶n ®-îc thùc
hiÖn cho ®Õn n¨m 1980, trong khi ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt ,
l-u th«ng, thÞ tr-êng trong n-íc vµ quan hÖ kinh tÕ ®èi
ngo¹i ®· cã nh÷ng thay ®æi lín. HÖ thèng gi¸ chØ ®¹o
cña Nhµ n-íc ngµy cµng thÊp xa so víi gi¸ thÞ tr-êng tù
do lµm rèi lo¹n ph©n phèi l-u th«ng , g©y khã kh¨n cho
ng©n s¸ch Nhµ n-íc. ViÖc duy tr× hÖ thèng gi¸ nµy chñ
yÕu lµ sù viÖn trî cña Trung Quèc, Liªn X« vµ c¸c n-íc
§«n
Lª thÞ quyªn
-13-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
c ®©y. Suèt thêi k× Nhµ n-íc chØ ®¹o gi¸ cho ®Õn tr-íc
c¶i c¸ch gi¸ n¨m 1991 , trªn thÞ tr-êng cã hai hÖ thèng
gi¸ : gi¸ chØ ®¹o cña Nhµ n-íc ¸p dông trªn thÞ tr-êng
cã tæ chøc vµ gi¸ thÞ tr-êng tù do biÕn ®éng theo quan
hÖ cung cÇu. §Æc ®iÓm cña gi¸ chØ ®¹o lµ kh«ng chó ý
®Õn quan hÖ cung-cÇu vµ gÇn nh- bÊt biÕn.
Nh÷ng n¨m 1975, sau ngµy MiÒn Nam ®-îc gi¶i phãng ,
cïng víi qu¸ tr×nh thèng nhÊt ®Êt n-íc vÒ chÝnh trÞ vµ
qu©n sù , viÖc thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ còng ®-îc
xóc tiÕn. Qu¸ tr×nh thèng nhÊt vÒ thÓ chÕ kinh tÕ trong
c¶ n-íc , trªn thùc tÕ lµ sù dËp khu«n gÇn nh- toµn bé
thÓ chÕ kinh tÕ ®· tån t¹i tr-íc ®ã ë miÒn B¾c. NhvËy, lÞch sö ph¸t triÓn kinh tÕ n-íc ta mét lÇn n÷a l¹i
lÆp l¹i thêi kú tr× trÖ, b¶o thñ, ®¸ng lÏ ph¶i më ra
mét thêi k× míi , ph¸t huy cao ®é c¸c ®éng lùc nÒn kinh
tÕ hµng ho¸ vµ lµm cho chóng trë thµnh ®ßn bÈy m¹nh mÏ
thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ®i lªn.
§Êt n-íc thèng nhÊt ®· t¹o niÒm phÊn khëi l¹c quan
c¶ vÒ chÝnh trÞ x· héi vµ kinh tÕ. Tuy nhiªn nh÷ng khã
kh¨n míi còng xuÊt hiÖn. Tr-íc hÕt lµ sù thiÕu hôt
nguån tµi trî , sù bïng næ vÒ tiªu dïng, vÒ c«ng ¨n
viÖc lµm ®· bÞ dån nÐn qua nhiÒu n¨m chiÕn tranh. C¸c
tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Þa ph-¬ng mäc lªn nhanh
chãng , bé m¸y hµnh chÝnh kinh tÕ tõ trung -¬ng ®Õn
tØnh, huyÖn , x· ®· qu¸ nhiÒu t¹o ra t×nh tr¹ng thõa
ng-êi thiÕu viÖc viÖc lµm nghiªm träng. Trong kinh tÕ
quèc doanh vµ trong bé m¸y Nhµ n-íc h×nh thµnh hÖ thèng
quan liªu mµ cho ®Õn ngµy nay vÉn cßn lµ g¸nh nÆng ®èi
Lª thÞ quyªn
-14-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
víi toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc duy tr× chÝnh s¸ch tµi
chÝnh , tÝn dông , chÝnh s¸ch gi¸ c¶ vµ tiÒn l-¬ng theo
kiÓu cÊp ph¸t , giao nép hiÖn vËt b×nh qu©n cña nÒn
kinh tÕ thêi chiÕn g©y ra t¸c h¹i nghiªm träng ®èi víi
nÒn kinh tÕ.
Trong thêi kú nµy ®êi sèng cña n«ng d©n , c«ng nh©n
, viªn chøc , lùc l-îng vò trang gi¶m sót nghiªm träng.
Thùc tr¹ng kinh tÕ ®ã ®· lµm lung lay c¸c t- t-ëng cæ
®iÓn vµ lµm xuÊt hiÖn nh÷ng ý t-ëng c¶i t¹o ®Çu tiªn
mét sè lÜnh vùc kinh tÕ nãng báng nhÊt nh- chÝnh s¸ch
gi¸ c¶ , c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ,
chÝnh s¸ch ®Çu t- vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ quèc d©n. Héi
nghÞ trung -¬ng §¶ng lÇn thø 6 ®· n©ng cao hiÖu qu¶
kinh tÕ vµ h¹n chÕ mét b-íc c¬ chÕ qu¶n lý hµnh chÝnh
tËp trung, chó ý h¬n ®Õn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp nhá , s¶n
xuÊt hµng tiªu dïng vµ thõa nhËn kinh tÕ t- nh©n vµ thÞ
tr-êng tù do nh- mét thµnh phÇn cña nÒn kinh tÕ quèc
d©n.Tuy nhiªn , nÒn kinh tÕ quèc doanh vÉn cßn khã kh¨n
, tr× trÖ, s¶n xuÊt tiÕp tôc gi¶m sót. Cuèi n¨m 1980,
chÝnh phñ ®· ®-a ra quyÕt ®Þnh 96 CP vÒ b·i bá chÕ ®é
giao nghÜa vô nép n«ng s¶n theo gi¸ thÊp vµ chuyÓn sang
thu mua theo hîp ®ång kinh tÕ hai chiÒu. ChÝnh s¸ch nµy
ch-a ph¸t huy t¸c dông ngay trong n¨m 1980 mµ ph¶i sau
®ã mét n¨m míi thùc sù cã t¸c ®éng tèt .
2.1.2 Sau n¨m 1986 ®Õn nay
*) Sù vËn hµnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng
Gi¸ c¶ thÞ tr-êng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸
trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸
Lª thÞ quyªn
-15-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
Gi¸ c¶ thÞ tr-êng cã nh÷ng chøc n¨ng chñ yÕu sau
®©y:
+ Chøc n¨ng th«ng tin: Nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ thÞ
tr-êng cho ng-êi s¶n xuÊt
biÕt ®-îc t×nh h×nh s¶n xuÊt
trong c¸c ngµnh, biÕt ®-îc t-¬ng quan cung vµ cÇu, biÕt
®-îc sù khan hiÕm ®«Ý víi c¸c lo¹i hµng ho¸. Nhê ®ã mµ
®¬n vÞ kinh tÕ cã liªn quan ra ®-îc nh÷ng quyÕt ®Þnh
thÝch hîp. Nh- vËy nh÷ng th«ng tin vÒ gi¸ c¶ ®iÒu chØnh
h-íng
s¶n xuÊt vµ quy m« s¶n xuÊt , tõ ®ã ®iÒu chØnh
c¬ cÊu s¶n xuÊt s¶n phÈm phï hîp víi nhu cÇu cña x·
héi.
+ Chøc n¨ng ph©n bè c¸c nguån lùc kinh tÕ: Sù biÕn
®éng cña gi¸ c¶ sÏ dÉn ®Õn sù biÕn ®éng trong ph©n bè
c¸c nguån lùc kinh tÕ. Nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt sÏ chuyÓn
vèn tõ n¬i gi¸ c¶ thÊp, do ®ã lîi nhuËn thÊp ®Õn n¬i cã
gi¸ c¶ hµng ho¸ cao , do ®ã lîi nhuËn cao , tøc lµ c¸c
nguån lùc sÏ ®-îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®-îc sö
dông
víi hiÖu qu¶ cao nhÊt , c©n ®èi gi÷a tæng cung vµ tæng
cÇu .
+ Chøc n¨ng thóc ®Èy tiÕn bé kü thuËt: §Ó cã thÓ
c¹nh tranh ®-îc vÒ gi¸ c¶ , buéc nh÷ng ng-êi s¶n xuÊt
ph¶i gi¶m s¶n phÈm ®Õn møc tèi thÞªñ b»n c¸ch ¸p dông
kü thuËt vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn . Do ®ã thóc ®Èy sù
tiÕn bé kü thuËt , c«ng nghÖ vµ sù ph¸t triÓn lùc l-îng
s¶n xuÊt . Ngoµi ra
gi¸ c¶ cßn thùc hiÖn chøc n¨ng
ph©n phèi l¹i .
Do ®ã viÖc chuyÓn sang c¬ chÕ mét gi¸ - gi¸ c¶ thÞ
tr-êng dèi víi tÊt c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ , chØ trõ
Lª thÞ quyªn
-16-
mét
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
sè rÊt Ýt hµng ho¸ do nhµ n-íc ®Þnh gi¸ lµ b-íc chuyÓn
cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh tõ c¬
chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
bao cÊp sang c¬ chÕ thÞ tr-êng ë n-íc ta .
Tuy nhiªn gi¸ c¶ thÞ tr-êng cßn phô thuéc vµo c¸c
nh©n tè sau :
+ Gi¸ c¶ thÞ tr-êng: gi¸ c¶ thÞ tr-êng lµ kÕt qu¶
cña sù c©n b»ng c¸c gi¸ trÞ c¸ biÖt cña hµng ho¸ trong
cïn mét ngµnh th«ng qua c¹nh tranh. C¹nh tranh trong
néi bé ngµnh dÉn ®Õn h×nh thµnh mét gi¸ trÞ x· héi
trung b×nh . Tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn cña søc
s¶n xuÊt cña mçi ngµnh mµ gi¸ trÞ thÞ tr-êng cã thÓ øng
víi mét trong biÕn ¸p tr-êng hîp sau :
. Tr-êng hîp 1: gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ do
gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra trong
®iÒu kiÖn trung b×nh quyÕt ®Þnh. §©y lµ tr-êng hîp phæ
biÕn nhÊt .
. Tr-êng hîp 2: gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ do
gi¸ trÞ cña ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra trong
®iÒu
kiÖn xÊu quyÕt ®Þnh .
. Tr-êng hîp 3 : gi¸ trÞ thÞ tr-êng hµng ho¸ do gi¸
trÞ cña ®¹i bé phËn hµng ho¸ ®-îc s¶n xuÊt ra trong
®iÒu
kiÖn tèt quyÕt ®Þnh .
+ Gi¸ trÞ (hay søc mua) cña tiÒn : Gi¸ trÞ thÞ
tr-êng tû lÖ thuËn víi gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸
vµ tû lÖ nghÞch víi gi¸ trÞ hay søc mua cña tiÒn . Bëi
vËy, ngay c¶ khi gi¸ trÞ thÞ tr-êng cña hµng ho¸ kh«ng
®æi th× gi¸ c¶ hµng ho¸ vÉn cã thÓ biÕn ®æi do gi¸ trÞ
cña tiÒn t¨ng lªn hay gi¶m xuèng . Sù chªnh lÖch gi÷a
Lª thÞ quyªn
-17-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
gi¸ c¶ thÞ tr-êng vµ gi¸ trÞ thÞ tr-êng lµ hiÖn t-îng
®-¬ng nhiªn lµ vÎ ®Ñp cña c¬ chÕ thÞ tr-êng , cßn sù
phï hîp gi÷a chóng lµ sù ngÉu nhiªn.
+ Cung vµ cÇu : Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng , cung
vµ cÇu lµ nh÷ng lùc l-îng ho¹t ®éng trªn thÞ tr-êng .
CÇu ®-îc biÓu hiÖn lµ nhu cÇu cña x· héi vÒ hµng ho¸
®-îc biÓu hiÖn trªn thÞ tr-êng ë mét møc gi¸ nhÊt ®Þnh
, nã bÞ giíi h¹n bëi kh¶ n¨ng thanh to¸n cña d©n c- .
Nãi cô thÓ h¬n , cÇu lµ l-îng mét mÆt hµng mµ ng-êi mua
muèn mua ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh. Nh-ng nh©n tè ¶nh h-ëng
tíi cÇu lµ thu nhËp trung b×nh cña ng-êi tiªu dïng ,
quy m« thÞ tr-êng , gi¸ c¶ vµ t×nh tr¹ng cña hµng ho¸
kh¸c, khÈu vÞ hay së thÝch , trong ®ã thu nhËp cña
ng-êi tiªu dïng lµ quan träng nhÊt .
Cung ®-îc biÓu hiÖn lµ toµn bé hµng ho¸ cã trªn thÞ
tr-êng vµ cã thÓ ®-a ®Õn ngay thÞ tr-êng ë mét møc gi¸
nhÊt ®Þnh . Nãi cô thÓ h¬n cung lµ l-îng mét mÆt hµng
mµ ng-êi b¸n muèn ë møc gi¸ nhÊt ®Þnh . Nh-ng nh©n tè
¶nh h-ëng tíi cung lµ s¶n phÈm s¶n xuÊt , ®©y lµ nh©n
tè lín nhÊt ¶nh h-ëng tíi cung , gi¸ c¶ vµ t×nh tr¹ng
cña hµng ho¸ kh¸c.
Gi÷a cung vµ cÇu tån t¹i mét mèi quan hÖ biÖn chøng
; sù t¸c ®éng gi÷a chóng h×nh thµnh nªn gi¸ c¶ c©n b»ng
hay gi¸ c¶ thÞ tr-êng , gi¸ c¶ ®ã kh«ng thÓ ®¹t ®-îc
ngay , mµ ph¶i tr¶i qua mét thêi gian dao ®éng quanh vÞ
trÝ c©n b»ng . §ã lµ thùc chÊt cña lý thuyÕt cung cÇu.
Cung cÇu cã quan hÖ t-¬ng quan mËt thiÕt víi nhau cã
nh÷ng chøc n¨ng sau ®©y:
Lª thÞ quyªn
-18-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
- T-¬ng quan cung vµ cÇu chØ râ s¶n xuÊt x· héi ®-îc
ph¸t triÓn c©n ®èi ®Õn møc nµo . BÊt kú mét sù mÊt c©n
®èi nµo trong s¶n xuÊt ®Òu ®-îc ph¶n ¸nh vµo trong
t-¬ng quan gi÷a cung vµ cÇu .
- T-¬ng quan cung vµ cÇu ®iÒu chØnh gi¸ c¶ thÞ tr-êng
, chÝnh x¸c h¬n lµ ®iÒu chØnh sù chªnh lÖch gi÷a gi¸ c¶
thÞ tr-êng víi gi¸ trÞ thÞ tr-êng . Sù biÕn ®æi cña
t-¬ng quan cung vµ cÇu sÏ dÉn ®Õn sù lªn xuèng cña gi¸
c¶ thÞ tr-êng , ng-îc l¹i gi¸ c¶ còng ¶nh h-ëng trë ®èi
víi cung vµ cÇu. CÇu biÕn ®æi ng-îc chiÒu vãi gi¸ c¶
thÞ tr-êng vµ cïng chiÒu víi møc thu nhËp cßn cung biÕn
®æi ng-îc chiÒu víi gi¸ c¶ ®Çu ra , nh-ng còng biÕn ®æi
ng-îc chiÒu víi gi¸ c¶ ®Çu vµo .
Khi h-íng tíi tr¹ng th¸i c©n b»ng , cung vµ cÇu t¹o
kh¶ n¨ng kh«i phôc nh-ng c©n ®èi ®· bÞ ph¸ ho¹i trong
nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn sù c©n b»ng cung cÇu lµ t¹m thêi , sù
kh«ng c©n b»ng gi÷a cung vµ cÇu lµ th-êng xuyªn. v×
cung vµ cÇu vèn chÞu ¶nh h-ëng cña nhiÒu nh©n tè , mµ
c¸c nh©n tè nµy lu«n lu«n biÕn ®æi , nªn cung vµ cÇu
th-êng xuyªn lµ kh«ng c©n b»ng . ChÝnh ®iÒu nµy ®· h×nh
thµnh qu¸ tr×nh t¸c ®éng lÉn nhau gi÷a cung cÇu gi¸ c¶
; qu¸ tr×nh nµy ®-a ®Õn sù c©n b»ng t¹m thêi gi÷a cung
vµ cÇu.
Nh- vËy tr¹ng th¸i c©n b»ng cung cÇu lµ do qu¸ tr×nh
mÊt c©n b»ng h×nh thµnh.
- Cung vµ cÇu ®¶m b¶o mèi liªn hÖ gi÷a kh©u ®Çu vµ
kh©u cuèi cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt , tøc lµ mèi quan
Lª thÞ quyªn
-19-
TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ
hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu dïng , ®ång thêi quan hÖ cung
vµ cÇu cßn biÓu hiÖn quan hÖ vÒ lîi Ých gt÷a ng-êi s¶n
xuÊt vµ ng-êi tiªu dïng , gi÷a ng-êi b¸n vµ ng-êi mua.
+ C¹nh tranh trªn thÞ tr-êng : C¹nh tranh lµ mét
kh¸i niÖm réng, kh«ng nh÷ng tån t¹i trong lÜnh vùc kinh
tÕ mµ cßn tån t¹i trong lÜnh vùc x· héi . Trong kinh tÕ
thÞ tr-êng c¸c chñ thÓ hµnh vi kinh tÕ v× lîi Ých riªng
cña b¶n th©n m×nh mµ tiÕn hµnh c¹nh tranh víi nhau .
C¹nh tranh ®-îc hiÓu lµ sù ®Êu tranh gi÷a c¸c chñ thÓ
hµnh vi kinh tÕ nh»m dµnh lîi Ých tèi ®a cho m×nh .
C¹nh tranh lµ yÕu tè c¬ b¶n cña c¬ chÕ thÞ tr-êng . Nã
lµ hiÖn t-îng tù nhiªn , tÊt yÕu cña kinh tÕ thÞ tr-êng
, ë ®©u cã s¶n xuÊt vµ trao ®æi hµng ho¸ th× ë ®ã cã
c¹nh tranh.
Vai trß cña c¹nh tranh ®-îc hiÓu qua c¸c chøc n¨ng
cña nã :
_ C¹nh tranh lµ c¬ chÕ ®iÒu chØnh linh ho¹t s¶n xuÊt
x· héi vµ do ®ã lµm cho sù ph©n bè c¸c nguån lùc kinh
tÕ cña x· héi mét c¸ch tèi -u . Môc ®Ých hoËt ®éng cña
c¸c doanh nghiÖp lµ lîi nhuËn tèi ®a , do ®ã hä sÏ ®Çu
t- vµo n¬i cã lîi nhuËn cao, tøc lµ c¸c nguån lùc kinh
tÕ cña x· héi sÏ ®-îc chuyÓn ®Õn n¬i mµ chóng ®-îc sö
dông víi hiÖu qu¶ cao nhÊt.
- C¹nh tranh kÝch thÝch tiÕn bé kü thuËt, ¸p dông
c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt . Ng-êi s¶n xuÊt nµo vµ kü
thuËt vµ c«ng nghÖ s¶n xuÊt tiªn tiÕn sÏ th ®-îc lîi
nhuËn siªu ng¹ch . Do ®ã c¹nh tranh lµ ¸p lùc ®èi víi
Lª thÞ quyªn
-20-
- Xem thêm -