Mét c¸ch “®äc hiÓu v¨n b¶n” trong bµI ng÷ v¨n 8
I. §Æt vÊn ®Ò.
HiÖn nay viÖc thay s¸ch vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®· vµ ®ang ®îc c¸c
thÇy c« thùc hiÖn ®ång bé. MÆc dï cßn cã rÊt nhiÒu ý kiÕn vÒ viÖc thay s¸ch vµ ®æi
míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y, song tõ nh÷ng tr¶i nghiÖm thùc tÕ, chóng ta cã thÓ kh¼ng
®Þnh r»ng viÖc thay s¸ch vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p gi¶ng d¹y ®· gióp c¸c em tiÕp xóc ®îc
nhiÒu t¸c phÈm hay, míi l¹, cËp nhËt v¬Ý cuéc sèng. Kh«ng nh÷ng thÕ, ®æi míi ph¬ng
ph¸p d¹y häc nãi chung vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc m«n ng÷ v¨n nãi riªng gióp
c¸c em biÕt t duy s¸ng t¹o, biÕt ph¸t hiÖn vÊn ®Ò, biÕt nãi lªn nh÷ng suy nghÜ, c¶m
nhËn cña riªng m×nh. Mçi giê häc v¨n lµ mét niÒm vui bÊt ngê ®èi víi c¸c em, c¸c em
chñ ®éng häc tËp h¬n tríc nhiÒu. NhiÒu h×nh thøc häc tËp ngoµi giê chÝnh kho¸ ®· ®îc
tæ chøc, gi¸o viªn ®· quen dÇn víi lèi d¹y theo nguyªn t¾c tÝch cùc, ®· cã nhiÒu s¸ng
kiÕn trong viÖc ph¸t huy tÝnh tÝch cùc trong mäi kh©u cña ho¹t ®éng d¹y häc.
Qua nh÷ng n¨m thùc hiÖn ch¬ng tr×nh thay s¸ch vµ ®æi míi ph¬ng ph¸p daþ häc
nãi chung vµ m«n Ng÷ V¨n nãi riªng, t«i ®· ®îc dù nhiÒu giê, song ®iÒu t«i cßn b¨n
kho¨n lµ mét sè thÇy c« vÉn thuyÕt tr×nh nhiÒu, viÖc cung cÊp kiÕn thøc ®«i khi cßn
mang tÝnh chÊt ¸p ®Æt, ®Æc biÖt ë kh©u “®äc – hiÓu v¨n b¶n”. T«i thiÕt nghÜ cã nhiÒu
c¸ch ®Ó ph¸t huy tÝnh tÝch cùc cña häc sinh nh thùc hiÖn thËt tèt, thËt s¸ng t¹o nguyªn
t¾c tÝch hîp v× theo gi¸o s NguyÔn Kh¾c Phi kh¼ng ®Þnh “… xÐt vÒ b¶n chÊt cña viÖc
vËn dông triÖt ®Ó nguyªn t¾c Êy kh«ng cho phÐp d¹y häc theo kiÓu m¸y mãc rËp
khu«n, nhåi sä mµ lu«n lu«n ®ßi hái sù n¨ng ®éng, sù vËn dông linh ho¹t s¸ng t¹o cña
ngêi thÇy”.
ChÝnh v× vËy, t«i m¹nh d¹n ®a ra ý kiÕn cña ph¬ng ch©m tÝch hîp trong qu¸ tr×nh
øng dông ®ã lµ: “Mét c¸ch “ ®äc – hiÓu v¨n b¶n” trong bµi häc ng÷ v¨n 8”.
II. C¬ së lý luËn.
Ph¶i nãi r»ng, løa tuæi häc sinh THCS ®Æc ®iÓm t©m sinh lý hÕt søc ®iÓn h×nh.
§©y lµ thêi kú qu¸ ®é chuyÓn tõ giai ®o¹n trÎ em sang ngêi lín. Trong giai ®o¹n nµy
høng thó cña c¸c em ®· ph¸t triÓn ë møc ®é cao, høng thó vÒ häc tËp ®· ph¸t triÓn vµ
ngµy cµng ®Ëm nÐt. §©y lµ mét ®Æc ®iÓm hÕt søc thuËn lîi ®èi víi viÖc gi¶ng d¹y bé
m«n V¨n. ViÖc tß mß thÝch thó m«n v¨n kh«ng ph¶i lµ kho¶ng c¸ch xa ®èi víi c¸c em.
Bªn c¹nh ®ã ý thøc t lËp vµ kh¶ n¨ng ®µo s©u kh¸m ph¸ nh÷ng nÐt ®Ñp trong cuéc sèng
lµ mét u ®iÓm ®iÓn h×nh cña häc sinh bËc THCS. Song song víi nh÷ng u ®iÓm trªn, mét
sè em cßn rôt rÌ e ng¹i, ®«i lóc cßn n¶n chÝ, n¶n lßng khi tiÕp cËn víi mét v¨n b¶n khã.
VËy lµm thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n ®ã? Lµm thÕ nµo ®Ó tiÕt d¹y häc m«n Ng÷
V¨n thËt sù cã hiÖu qu¶ ®Ó thu hót häc sinh say mª häc tËp?
Nh chóng ta ®· biÕt, v¨n häc xuÊt ph¸t tõ ®êi sèng, chÝnh v× thÕ v¨n häc rÊt gÇn
gòi víi mäi ngêi. Nh÷ng bµi th¬ hay, nh÷ng v¨n b¶n hÊp dÉn ®· gióp cho giê v¨n
kh«ng chØ lµ giê häc mµ cßn lµ nh÷ng giê gi¶i trÝ, kh¸m ph¸ biÕt bao ®iÒu kú diÖu cña
cuéc sèng con ngêi. §Ó cã giê v¨n nh thÕ th× kh©u “®äc – hiÓu v¨n b¶n” lµ rÊt quan
träng ®ßi hái ngêi thÇy chñ ®éng, s¸ng t¹o vµ linh ho¹t khi thiÕt kÕ bµI gi¶ng.
III.C¬ së thùc tiÔn
Nh chóng ta ®· biÕt “v¨n häc lµ nh©n häc”, “v¨n häc lµ nghÖ thuËt cña ng«n tõ”.
ChÝnh v× vËy viÖc häc v¨n kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n, h¬n n÷a trong thêi ®¹i hiÖn nay,
m«n ng÷ v¨n kh«ng cßn lµ “®iÓm ®Õn” hÊp dÉn víi c¸c em häc sinh nh c¸c m«n To¸n,
Lý, Ho¸, Anh … mÆc dï ®ã lµ mét trong 2 m«n chÝnh chiÕm sè l îng tiÕt kh«ng nhá.
Cã nhiÒu häc sinh rÊt ng¹i häc m«n V¨n bëi lý do lµ V¨n viÕt dµi, khã häc, khã thuéc.
Cã nh÷ng t¸c phÈm tù sù dµi häc sinh lêi kh«ng ®äc hÕt dÉn têi t×nh tr¹ng m¬ mµng vÒ
néi dung, cèt truyÖn, nh©n vËt. Cã nh÷ng bµi th¬ khi häc xong häc sinh kh«ng n¾m ®îc nh÷ng nghÖ thuËt tiªu biÓu, néi dung cña bµi th¬. Nh÷ng lý do trªn khiÕn t©m lý häc
sinh ng¹i vµ ch¸n häc m«n V¨n. VËy lµm thÕ nµo ®Ó kh¾c phôc khã kh¨n ®ã? Lµm thÕ
nµo ®Ó tiÕt d¹y häc m«n Ng÷ V¨n thËt sù cã hiÖu qu¶ ®Ó thu hót häc sinh say mª häc
tËp?
Nh chóng ta ®· biÕt, v¨n häc xuÊt ph¸t tõ ®êi sèng, chÝnh v× thÕ v¨n häc rÊt gÇn
gòi víi mäi ngêi. Nh÷ng bµi th¬ hay, nh÷ng v¨n b¶n hÊp dÉn ®· gióp cho giê v¨n
kh«ng chØ lµ giê häc mµ cßn lµ nh÷ng giê gi¶i trÝ, kh¸m ph¸ biÕt bao ®iÒu kú diÖu cña
cuéc sèng con ngêi. §Ó cã giê v¨n nh thÕ th× kh©u “®äc – hiÓu v¨n b¶n” lµ rÊt quan
träng ®ßi hái ngêi thÇy chñ ®éng, s¸ng t¹o vµ linh ho¹t khi thiÕt kÕ bµI gi¶ng.
IV. C¸c gi¶I ph¸p
Nh chóng ta ®· biÕt, trong ba ph©n m«n cña ng÷ v¨n th× t¸c phÈm v¨n häc
chiÕm vÞ trÝ quan träng. Trong s¸ch gi¸o khoa phÇn V¨n häc ®îc biÓu hiÖn b»ng c¸c
v¨n b¶n. Khi häc tËp häc sinh ph¶i “®äc – hiÓu v¨n b¶n”. VËy “®äc - hiÓu v¨n b¶n” lµ
g×? Kh¸i niÖm “®äc - hiÓu v¨n b¶n” kh«ng diÕn t¶ hµnh ®éng t¸ch rêi ®äc vµ hiÓu.
“§äc - hiÓu v¨n b¶n” lµ ho¹t ®éng ®äc v¨n mét c¸ch nghiªm tóc cã nghiÒn ngÉm, c¶m
xóc, tëng tëng vµ liªn tëng. B¶n chÊt ®äc – hiÓu lµ t×m hiÓu ph©n tÝch ®Ó chiÕm lÜnh
v¨n b¶n b»ng nhiÒu ph¬ng ph¸p vµ h×nh thøc d¹y häc v¨n, trong ®ã ph¬ng ph¸p d¹y
häc v¨n b»ng hÖ thèng c©u hái c¶m thô v¨n b¶n ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc ®èi tho¹i
sÏ lµ h×nh thøc vµ ph¬ng ph¸p chñ ®¹o. C¸c t¸c gi¶ trong Ng÷ V¨n 6 tËp mét s¸ch gi¸o
viªn ®· lý gi¶I nh sau “ kh¶ n¨ng ®äc – hiÓu (bao gåm c¶ c¶m thô) mét t¸c phÈm v¨n
ch¬ng lÖ thuéc kh«ng Ýt vµo viÖc cã thÓ tr¶ lêi ®îc hay kh«ng nh÷ng c©u hái ®Æt ra ë
nh÷ng cÊp ®é kh¸c nhau. Møc thÊp nhÊt lµ chØ cÇn sö dông nh÷ng th«ng tin cã ngay
trong v¨n b¶n. §ã lµ trêng hîp c©u tr¶ lêi s½n cã trong bµi chØ míi biÕt ®äc trªn dßng.
Møc cao h¬n lµ buéc ph¶i suy nghÜ vµ sö dông nh÷ng th«ng tin trong bµi. §ã lµ trêng
hîp ph¶i suy nghÜ ra c©u tr¶ lêi, lµ tr×nh ®é ®· biÕt ®äc gi÷a dßng. Cao h¬n lµ yªu cÇu
kh¸i qu¸t, liªn hÖ gi÷a nh÷ng c¸i mµ häc sinh ®· ®äc víi thÕ giíi bªn ngoµi ®ã lµ tr×nh
®é vît ra khái dßng ®Ó ®äc v¨n b¶n. Kh¸m ph¸ v¨n b¶n theo híng Êy th× häc sinh kh«n
chØ høng thó hiÓu s©u v¨n b¶n mµ cßn liªn hÖ ®îc mét c¸ch sinh ®éng tù nhiªn víi
nh÷ng vÊn ®Ò trong cuéc sèng.
Nh vËy “®äc - hiÓu v¨n b¶n” ®ßi hái ngêi ph¶i cã th¸i ®é chñ ®éng tÝch cùc vµ
s¸ng t¹o trong ®äc v¨n. C¸c v¨n b¶n ®îc häc trong ch¬ng tr×nh Ng÷ V¨n 8 bao gåm:
1.Mét sè truyÖn ViÖt Nam 1930 – 1945
- T«i ®i häc (Thanh TÞnh)
- Trong lßng mÑ (trÝch “Nh÷ng ngµy th¬ Êu” – Nguyªn Hång)
2.Mét sè truyÖn níc ngoµi
- C« bÐ b¸n diªm (An - ®Ðc – xen)
- §¸nh nhau víi cèi xay giã (trÝch “§«n-ki-h« tª” – XÐc-van-tÐc)
- ChiÕc l¸ cuèi cïng (OHen-ri)
Hai c©y phong (Ai-man-tèp)
3.Mét sè v¨n b¶n th¬ tr÷ t×nh giµu yÕu tè biÓu c¶m.
- C¶m t¸c vµo nhµ ngôc Qu¶ng §«ng (Phan Béi Ch©u)
- §Ëp ®¸ ë C«n L«n (Phan Ch©u trinh)
- Muèn lµm th»ng cuéi (T¶n §µ)
- ¤ng §å (Vò §×nh Liªn)
- Hai ch÷ níc nhµ (¸ Nam TrÇn TuÊn Kh¶i)
- Nhí rõng (ThÕ L÷)
- Quª h¬ng (TÕ Hanh)
- Khi con tó hó (Tè H÷u)
- Tøc c¶nh P¸c Bã, ng¾m tr¨ng (Hå ChÝ Minh)
4. Mét sè t¸c phÈm nghÞ luËn
- ChiÕu dêi ®« (Lý C«ng UÈn)
- HÞch tíng sÜ (TrÇn Quèc TuÊn)
- Níc §¹i ViÖt (NguyÔn Tr·i)
- Bµn luËn vÒ phÐp häc (NguyÔn ThiÕp)
- ThuÕ m¸u (Hå ChÝ Minh)
- §i bé ngao du
5.Mét sè ®o¹n trÝch kÞch: ¤ng Guèc-danh mÆc lÔ phôc
6.Mét sè v¨n b¶n nhËt dông: Th«ng tin vÒ tr¸i ®Êt n¨m 2000. ¤n dÞch thuèc l¸, gi¸o
dôc ch×a kho¸ trong t¬ng lai.
Víi c¸c lo¹i v¨n b¶n trªn, kü n¨ng “®äc - hiÓu v¨n b¶n” cÇn ®¹t tíi møc ®é sau:
1.BiÕt ®äc thÇm, ®äc thµnh tiÕng cã diÔn c¶m.
2. BiÕt chän ®äc h÷ng ®o¹n v¨n b¶n cã minh häa cho c¸c nhiÖm vô häc tËp mét c¸ch
chÝnh x¸c, tèc ®é võa ph¶i, ®óng víi néi dung v¨n b¶n.
3. BiÕt ®äc nhanh c¸c ®o¹n v¨n b¶n, ng÷ liÖu cã nh÷ng c¸ch dïng tõ ng÷ vµ cÊu tróc
c©u phøc t¹p víi n¨ng lùc ph¸n ®o¸n ng«n ng÷ nhanh nh¹y.
4. BiÕt ®Æt c©u hái cho m×nh hoÆc cho ngêi kh¸c ®Ó hiÓu môc ®Ých v¨n b¶n vµ c¸c yªu
cÇu cña néi dung häc tËp.
5. BiÕt tãm t¾t, chia ®o¹n, x¸c ®Þnh chñ ®Ò, mèi liªn hÖ gi÷a c¸c phÇn trong v¨n b¶n
vµ biÕt ®Æt tªn cho ®o¹n v¨n
6. BiÕt nhËn ra c¸c c©u v¨n, ®o¹n v¨n hay, cã néi dung s©u s¾c vµ hiÓu ®îc nghÜa, vai
trß vµ t¸c dông cña cac tõ ng÷, c©u then chèt, c¸c biÖn ph¸p nghÖ thu¹t trong ®o¹n v¨n
®ã.
7. Nhí chÝnh x¸c mét sè c©u, ®o¹n vµ v¨n b¶n hay, th¬ hay biÕt b×nh gi¸ chi tiÕt nghÖ
thuËt trong c¸c v¨n b¶n.
8. §äc vµ hiÓu ®îc c¸c ph¬ng thøc biÓu ®¹t kh¸c nhau vµ ®Æc ®iÓm thÓ lo¹i, th¸i ®é,
t×nh c¶m vµ t tëng cña t¸c gi¶.
9. X¸c ®Þnh ®îc c¸c hÖ thèng luËn ®iÓm vµ tuyÕn lËp luËn trong c¸c v¨n b¶n qua viÖc
tæng kÕt c¸c t¸c phÈm tù sù, tr÷ t×nh, nghÞ luËn, nhËt dông vµ sù kÕt hîp c¸c ph¬ng
thøc tù sù, miªu t¶, biÓu c¶m, lËp luËn, thuyÕt minh trong mét sè t¸c phÈm qua viÖc hÖ
thèng ho¸ c¸c kh¸i niÖm: Lo¹i, thÓ lo¹i, ®Æc ®iÓm cña truyÖn ng¾n, tiÓu thuyÕt vµ thÓ
hiÖn ®¹i.
Nh vËy "§äc - HiÓu v¨n b¶n" ®· thùc hiÖn ph¬ng ch©m tÝch hîp. HS vËn dông ®îc kü n¨ng, hiÓu bݪt vÒ mét ph©n m«n nµy vµo viÖc häc tËp ph©n m«n kh¸c. Trong
thùc tÕ, rÊt hiÕm nh÷ng v¨n b¶n chØ dïng mét ph¬ng thøc biÓu ®¹t mµ mét trong nh÷ng
träng t©m cña phÇn tËp lµm v¨n lµ d¹y cho häc sinh biÕt ph©n tÝch, biÕt thùc hiÖn sù kÕt
hîp c¸c ph¬ng thøc Êy. ChÝnh ®iÒu ®ã ®· t¹o ra mét trêng tÝch hîp v« cïng réng lín.
C¸c c©u híng dÉn "§äc - HiÓu v¨n b¶n" trong SGK ®· t¹o ra c¬ chÕ cho sù tÝch hîp Êy.
§iÒu quan träng lµ gi¸o viªn cÇn thùc sù n¨ng ®éng, biÕt vËn dông linh ho¹t vµ khi cÇn
vÉn cã thÓ t¹o ra nh÷ng t×nh huèng tÝch hîp míi. ViÖc ®äc hiÓu, ph©n tÝch, b×nh gi¸ c¸c
lo¹i v¨n b¶n sÏ gióp HS cã ®iÒu kiÖn tèt h¬n c¸c néi dung lµm v¨n tù sù, thuyÕt minh
vµ nghÞ luËn. Ho¹t ®éng "§äc - HiÓu v¨n b¶n" gióp HS qua viÖc ®äc ®óng sÏ c¶m
nhËn vµ hiÓu ®óng nh÷ng th«ng tin, hiÓn ng«n vµ hµm ng«n trong v¨n b¶n. NÕu quan
niÖm v¨n b¶n lµ sù tæng hîp cña 3 cÊu tróc: CÊu tróc ng«n ng÷, cÊu tróc h×nh tîng vµ
cÊu tróc ý nghÜa th× ®èi víi HS líp 8 thùc hiÖn tèt ho¹t ®éng "§äc - HiÓu v¨n b¶n" cã
nghÜa lµ HS ph¶i n¾m vµ lý gi¶i ®îc mèi liªn hÖ cña 3 líp cÊu tróc nµy kh«ng chØ trªn
ph¬ng diÖn cña tõ ng÷, c©u ch÷, nhÞp ®iÖu mµ cßn hiÓu ®îc gi¸ trÞ iÓu ®¹t vµ biÓu c¶m
cña ng«n tõ nh lµ ph¬ng tiªn ®Ó thÓ hiÖn h×nh tîng nghÖ thuËt, hiÓu ®îc nh÷ng quan
®iÓm, t tëng vÒ con ngêi, vÒ thêi ®¹i, vÒ ý tëng gi¸o dôc cña t¸c gi¶ göi g¾m trong v¨n
b¶n
§èi víi mét sè tryÖn níc ngoµi trong SGK ng÷ v¨n 8 th× ®ã lµ nh÷ng v¨n b¶n tù
sù tiªu biÓu cã lèi kÓ chuyÖn hÊp dÉn, néi dung giµu tÝnh nh©n ®¹o. c¸c v¨n b¶n nµy ®îc häc song song víi c¸c néi dung lµm v¨n, ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp víi miªu t¶ vµ biÓu
c¶m còng lµ do dông ý d¹y tÝch h¬p cña c¸c t¸c gi¶ nh»m gióp HS cã c¸i nh×n toµn
diÖn h¬n vÒ sù biÕn ho¸ cña tù sù còng nh sù ®an xen c¸c yÕu tè miªu t¶, biÓu c¶m...
trong v¨n tù sù. ë ®ã cã sù ®éc ®¸o vÒ c¸ch t¹o dùng t×nh huèng truyÖn, c¸ch s¾p xÕp
t×nh tiÕt, tr×nh tù kÓ, c¸ch kh¾c ho¹ nh©n vËt, c¸ch chän ng«i kÓ, lêi kÓ....
trong gi¸o ¸n míi, ho¹t ®éng "§äc - HiÓu v¨n b¶n" cã thÓ ®îc tiÕn hµnh tuÇn tù
theo 3 híng nh»m vµo c¸c néi dung cña v¨n b¶n, ®ã lµ
- §äc hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n
- §äc - HiÓu néi dung v¨n b¶n
- §äc-hiÓu ý nghØa v¨n b¶n
1-Ho¹t ®éng ®äc-hiÓu cÊu tróc v¨n b¶n
§©y lµ ho¹t ®éng tiÕp nhËn c¸c dÊu hiÖu c¬ b¶nvÒ thÓ lo¹i cña v¨n b¶n. mçi v¨n
b¶n ®îc t¹o ra chñ yÕu tõ mét ph¬ng thøc biÓu ®¹t nµo ®ã t¬ng øng víi c¸c ph¬ng
thøcph¶n ¸nh b»ng nghÖ thuËt nh tù sù hoÆc tr÷ t×nh .§ång thêi mçi v¨n b¶n tån t¹i
trong mét kiÓu d¸ng thÓ nµo ®ã nh truyÖn, ký , th¬....
Lo¹i h×nh cña v¨n b¶n quy ®Þnh tÝnh chÊt néi dung cña v¨n b¶n, trong khi thÓ cña nã
quy ®Þnh tÝnh chÊt h×nh thøc cña v¨n b¶n. Tõ ®ã tÝnh chÊt cña ho¹t ®éng "§äc - HiÓu
v¨n b¶n" sÏ ®îc quy ®inh theo nguyªn t¾c: §äc - HiÓu v¨n b¶n phï hîp cvíi ®Æc ®iÓm
cña thÓ lo¹i v¨n b¶n. ®iÒu ®ã còng ®ång nghÜa víi viÖc "§äc - HiÓu v¨n b¶n" ë mçi thÓ
lo¹i kh¸c nhau. ë v¨n b¶n tù sù, ®äc ®Ó n¾m ch¾c chuçi c¸c sù viÖc sung quanh nh©n
vËt ®Ó tõ ®ã ®¸nh gi¸ tÝnh chÊt x· héi cña sù viÖc vµ nh©n vËt. ë v¨n b¶n tr÷ t×nh- BiÓu
c¶m th× ®äc ®Ó ®ång c¶m víi nçi niÒm cña con ngêi. Cßn trong v¨n b¶n nghÞ luËn th×
®äc ®Ó n¾m b¾t c¸c t tëng cña t¸c gi¶ qua hÖ thèng luËn ®iÓm, luËn cø.
ChÝnh v× vËy "§äc - HiÓu cÊu tróc v¨n b¶n" ®îc coi lµ khëi ®iÓm cña qu¸ tr×nh
"§äc - HiÓu v¨n b¶n", nã sÏ t¹o c¬ héi tÝch hîp râ rÖt gi÷a v¨n, tËp lµm v¨n, më luång
m¹ch cho ho¹t ®éng, t×m hiÓu s©u v¨n b¶n ®ång thêi rÌn luyÖn kiÕn thøc vµ kü n¨ng
nhËn biÕt c¸c kiÓu lo¹i v¨n b¶n.
2. Ho¹t ®éng: §äc - hiÓu néi dung v¨n b¶n
§©y lµ ho¹t ®éng ®i sau vµo v¨n b¶n nh»m ph¸t hiÖn, ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ v¨n
b¶n tõ c¸c chi tiÕt næi bËt. Néi dung v¨n b¶n bao gåm néi dung ®êi sèng vµ h×nh thøc
thÓ hiÖn. néi dung cña c¸c t¸c phÈm v¨n häc kh«ng chØ ®¬n thuÇn lµ néi dung ®êi sèng
mµ lµ ®êi sèng ®îc tæ chøc trong c¸c t¸c phÈm theo nh÷ng c¸ch thøc cña nghÖ thuËt
ng«n tõ. c¸i chÕt khñng khiÕp vµ ®au th¬ng cña mét l·o n«ng nghÌo hiÖn lªn thËt sinh
®éng vµ c¶m ®éng trong lêi v¨n miªu t¶ tØ mØ víi v« sè tõ l¸y, tõ tîng h×nh vµ tõ tîng
thanh ë phÇn kÕt truyÖn "L·o H¹c" cña Nam Cao.
Kh«ng cã néi dung nµo n»m ngoµi h×nh thøc cña t¸c phÈm. Nh vËy thùc chÊt cña
viÖc ®äc hiÓu néi dung v¨n b¶n lµ sù ph¸t hiÖn ph©n tÝch chiÕm lÜnh c¸c thµnh phÇn néi
dung v¨n b¶n trong c¸c dÊu hiÖu h×nh thøc cña nã
3. Ho¹t ®éng ®äc - hiÓu ý nghÜa v¨n b¶n lµ ho¹t ®éng cuèi cïng cña mét qu¸ tr×nh ®äc
hiÓu v¨n b¶n. lµ qu¸ tr×nh ®¸nh gi¸ c¸c ph¶m chÊt næi tréi cña kÕt cÊu néi dung h×nh
thøc cña v¨n b¶n. HiÓu v¨n lµ hiÓu ®îc c¸ch lµm, c¸ch kh¸m ph¸ ®êi sèng cña t¸c gi¶.
HiÓu v¨n cßn cã nghÜa lµ c¶m nhËn vÎ ®Ñp cña ng«n tõ, h×nh ¶nh, nhÞp ®iÖu thÓ lo¹i
cña v¨n b¶n . "§äc - HiÓu ý nghÜa v¨n b¶n" cßn më réng tíi mét ph¬ng diÖn ngoµi v¨n
b¶n, ®iÒu mµ lý luËn gäi lµ c¸p ®é ®äc vît ra khái dßng. Ch¼ng h¹n cã thÓ ®äc trong
v¨n b¶n "Trong lßng mÑ" ng÷ v¨n líp 8 tËp 1, mét t×nh yªu ®au ®ín, trong s¸ng bÒn bØ
cña bÐ Hång dµnh cho mÑ lµ bµi ca thiªng liªng cña t×nh mÉu tö, nhng còng lµ h×nh
¶nh cña tuæi th¬ cay ®¾ng, tñi cùc cña mét nhµ v¨n yªu th¬ng v« h¹n nh÷ng cuéc ®êi
khèn khæ- nhµ v¨n Nguyªn Hång.
ë Ho¹t ®éng nµy cã c¬ héi tÝch hîp c¶ 3 ph©n m«n V¨n - TËp lµm v¨n - TiÕng
viÖt
IV. Gi¸o ¸n minh ho¹
TuÇn 8. Bµi 8 TiÕt 29- 30
V¨n b¶n: ChiÕc l¸ cuèi cïng
(TrÝch - O.Hen-ri)
A. môc tiªu cÇn ®¹t
1. KiÕn thøc: Gióp HS c¶m nhËn ®îc tõ v¨n b¶n:
- T×nh yªu th¬ng cao c¶ gi÷a nh÷ng con ngêi lao ®éng nghÌo khæ, thÊy ®îc nghÖ thuËt
ch©n chÝnh lµ nghÖ thu¹t v× sù sèng con ngêi.
- C¸ch kÕt thóc truyÖn theo kiÓu ®¶o ngîc t×nh huèng hai lÇn ®· g©y bÊt ngê vµ høng
thó cho ngêi ®äc
- Sù kÕt hîp gi÷a c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu c¶m trªnnÒn tù sù lµ ®Æc ®iÓm cña ph ¬ng
thøc biÓu ®¹t trong v¨n b¶n nµy
2. Kü n¨ng: RÌn kü n¨ng ®äc, kü n¨ng tãm t¾t truyÖn, ph©n tÝch nh©n vËt
3. Th¸i ®é: gi¸o dôc t×nh yªu th¬ng con ngêi, t×nh yªu nghÖ thuËt, cã ý thøc ®a yÕu tè
biÓu c¶m, miªu t¶ khi lµm v¨n tù sù.
B. ChuÈn bÞ:
ThÇy: Tranh minh ho¹ "ChiÕc l¸ cuèi cïng"
- B¶ng phô
B¶ng 1: C©u nµo nãi vÒ viÖc mµ cô B¬-Men ®· lµm cho Gi«n - Xi trong ®o¹n trÝch
a. Cô sî sÖt nh×n thÊy day thêng xu©n ®ang rông dÇn hÕt l¸.
b. Trong ®ªm ma tuyÕt cô ®· vÏ chiÕc l¸ cuèi cïng trªn têng
c. Cô ®· m»ng Gi«n - Xi kh«ng ®îc cã ý nghÜ ví vÈn
d. C¶ a,b,c ®Òu ®óng
B¶ng 2: T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng kÓ l¹i sù viÖc cô B¬- men vÏ chiÕc l¸ cuèi cïng mét
c¸ch trùc tiÕp ?
a. V× Xiu muèn tù m×nh kÓ viÖc ®ã cho Gi«n-xi nghe .
b. V× nhµ v¨n muèn t¹o cho nh©n vËt vµ ngêi ®äc sù bÊt ngê lµm næi bËt ®øc hi
sinh , tÊm lßng vÞ tha cña cô B¬ -men.
c. V× ®ã lµ viÖc kh«ng quan träng.
d. V× ®ã lµ viÖc ngÉu nhiªn x¶y ra , nhµ v¨n kh«ngdù tÝnh tríc
Trß: §äc kü v¨n b¶n vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái trong SGK
C. TiÕn tr×nh c¸c ho¹t ®éng.
1. æn ®Þnh tæ chøc.
2. KiÓm tra bµi cò.
Ph©n tÝch mÆt tÝch cùc vµ mÆt h¹n chÕ cña nh©n vËt §«n-ki-h«-tª trong ®o¹n
trÝch” §¸nh nhau víi cèi xay giã”cña nhµ v¨n XÐc –van –tÐc.
3. Giíi thiÖu bµi míi: Theo tiÕn sÜ NguyÔn V¨n §êng th× : Trªn ®êi hiÕm g×
nghÞch lý o¸i o¨m ! Cã c¸i thËt lµm ngêi ta ®au ®ín, hÐo mßn råi chÕt lôi. Nhng l¹i cã
c¸i gi¶ an ñi ,n©ng ®ì t©m hån nh mét liÒu thuèc thËp toµn ®¹i bæ. H×nh ¶nh chiÕc l¸
thêng xu©n trong truyÖn ng¾n lõng danh “ chiÕc l¸ cuèi cïng” cña nhµ v¨n Mü O.Henri lµ mét trong nh÷ng liÒu thuèc ®ã. ë ®©y con ngêi ®îc håi sinh nhê mét t×nh yªu ®îc
®Òn ®¸p , ®· tho¸t ®îc ¸c bÖnh bëi mét x¸c tÝn m·nh liÖt. ChiÕc l¸ ®ã nh thÕ nµo mµ l¹i
cã søc m¹nh ®Õn nh vËy?
B. TiÕn tr×nh tæ chøc bµi d¹y
Ho¹t ®éng cña thÇy
Ho¹t ®éng cña trß
Néi dung cÇn ®¹t
Ho¹t ®éng 1: Híng dÉn ®äc vµ t×m
hiÓu chó thÝch:
Híng dÉn c¸ch ®äc: Ph©n biÖt lêi
kÓ, t¶ cña nhµ v¨n víi lêi nh©n vËt.
Lêi cña Xiu khi kÓ vÒ c¸i chÕt cña
cô B¬-men ®äc giäng rng rng nghÑn
ngµo.
Gäi HS ®äc
*TruyÖn cã nh÷ng nh©n vËt nµo?
Nh©n vËt nµo ®îc kÓ ®Õn nhiÒu
nhÊt? Nh©n vËt nµo quan träng gãp
phÇn t¹o nªn chñ ®Ò cña truyÖn?
*X¸c ®Þnh c¸c sù viÖc trong ®o¹n
trÝch?
*Dùa vµ nh©n vËt vµ c¸c sù viÖc, kÓ
tãm t¾t ®o¹n trÝch.
*Tr×nh bµy hiÓu biÕt cña em vÒ t¸c
gi¶ O.Henri?
*truyÖn s¸ng t¸c kho¶ng thêi gian
nµo? VÞ trÝ ®o¹n trÝch?
Ho¹t ®éng 2: Híng dÉn t×m hiÓu
néi dung v¨n b¶n:
I.§äc – chó thÝch
1.§äc
-3 HS ®äc tiÕp nèi – HS kh¸c
nhËn xÐt c¸ch ®äc.
-3 HS ®äc tiÕp nèi – HS kh¸c
nhËn xÐt c¸ch ®äc.
2.kÓ tãm t¾t
-Gåm 3 nh©n vËt: Xiu. Gi«n
–xi vµ B¬-men (ngoµI ra cßn
B¸c sÜ)
-Gi«n-xi ®îc nh¾c nhiÒu nhÊt.
-B¬-men (chiÕc l¸ cuèi cïng)
gãp phÇn t¹o nªn chñ ®Ò cña
truyÖn.
-3 sù viÖc:
+Gi«n-xi ®îi c¸i chÕt
+Gi«n-xi vît qua c¸i chÕt
+C¸i chÕt cña cô B¬-men vµ bÝ
mËt cña chiÕc l¸ cuèi cïng.
-1 HS kÓ tãm t¾t
-1 HS nhËn xÐt, GV bæ xung.
-T¸c gi¶: 1862 – 1910, nhµ
v¨n Mü chuyªn viÕt truyÖn
ng¾n.
-TruyÖn cña «ng nhÑ nhµng,
to¸t lªn tinh thÇn nh©n ®¹o, yªu
th¬ng ngêi nghÌo khæ rÊt c¶m
®éng.
-TruyÖn s¸ng t¸c kho¶ng cuèi
thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX.
-§o¹n trÝch chiÕm kho¶ng 11/4
3.Chó thÝch
a. T¸c gi¶ (1862 –
1910)
-Lµ nhµ v¨n Mü
chuyªn viÕt truyÖn
ng¾n.
b.T¸c phÈm:
*truyÖn ®îc kÓ theo ng«I thø mÊy? phÇn cuèi t¸c phÈm.
T¸c dông cña ng«i kÓ?
- VÞ trÝ ®o¹n trÝch:
chiÕm h¼n ®o¹n cuèi
t¸c phÈm.
*V¨n b¶n sö dông ph¬ng thøc biÓu -Ng«i kÓ: ng«i thø 3 –T¹o cho II.T×m hiÓu v¨n b¶n:
®¹t nµo?
sù viÖc mang tÝnh chÊt kh¸ch
quan.
*Dùa vµo phÇn ch÷ in nhá, giíi -Ph¬ng thóc biÓu ®¹t: tù sù kÕt
thiÖu mét vµI nÐt cô thÓ vÒ cô B¬- hîp miªu t¶ vµ biÓu c¶m.
men.
1.KiÖt t¸c cña cô B¬men.
*Em hiÓu thÕ nµo lµ mét kiÖt t¸c?
(KiÖt t¸c lµ g×?)
*ë ®Çu ®o¹n trÝch ta thÊy Xiu vµ
B¬-men ngã ra ngoµi cöa sæ nh×n
d©y Thêng Xu©n, em thÊy cô B¬men cã th¸i ®é g×?
-§©y lµ b¶n dÞch song ta vÉn cÇn lu
ý “Thêng Xu©n” cßn cã n¬I gäi lµ
“Trêng Xu©n”
*Em h·y tëng tîng ra lêi ®éc tho¹i
cña cô B¬ - men lóc nµy.
B¶ng phô 1: §a ra cho häc sinh
quan s¸t.
-Yªu cÇu häc sinh tr¶ lêi.
+Theo em cô ®· vÏ trong hoµn c¶nh
-lµ mét ho¹ sÜ nghÌo, kiÕm tiÒn
b»ng c¸ch ngåi lµm mÉu vÏ
cho c¸c ho¹ sÜ trÎ.
- M¬ íc vÏ mét kiÖt t¸c nhng
40 n¨m nay cha thùc hiÖn.
-KiÖt t¸c lµ mét t¸c phÈm nghÖ
thuËt ®Æc s¾c ®· ®îc c«ng
nhËn…
- Sî sÖt khi thÊy d©y thêng
xu©n ®ang rông dÇn hÕt l¸.
*H/S th¶o luËn theo nhãm: Tù
béc lé: VD “cã lÏ thêi tiÕt thÕ
nµy th× ®ªm nay chiÕc l¸ sÏ
rông. Ta ph¶i lµm g× ®Ó cøu con
bÐ téi nghiÖp. µ ta cã c¸ch
råi… nÕu nh chiÕc l¸ cuèi cïng
cha rông…”
*Ho¹t ®éng chung c¶ líp.
B.ViÖc cô b¬-men lµm cho
Gi«n-xi vÏ chiÕc l¸ cuèi cïng
trong ®ªm ma tuyÕt l¹nh lÏo.
-cô vÏ ©m thÇm, lÆng lÏ b»ng
chøng lµ: “Ngêi ta t×m thÊy
chiÕc thang … trén lÉn…”
-Yªu th¬ng lo l¾ng hÕt lßng
ChiÕc l¸ cuèi cïng ®îc vÏ trong ®ªm ma
tuyÕt phò phµng.
-ThÓ hiÖn t×nh th¬ng
nµo? Cô cã nãi viÖc lµm cña m×nh
víi ai kh«ng? Chi tiÕt nµo nãi lªn
®iÒu ®ã?
+Th¸I ®é vµ vÞªc lµm cña cô B¬men gióp em hiÓu g× vÒ t×nh c¶m
cña cô ®èi víi Gi«n-xi?
cho sè phËn cña Gi«n-xi
+H/S quan s¸t b¶ng phô 2. th¶o
luËn nhãm, lµm bµi tËp tr¾c
nghiÖm trªn giÊy.
-§¹i diÖn lªn lµm trªn b¶ng
phô.
+T¹o cho nh©n vËt vµ ngêi ®äc
bÊt ngê, lµm næi bËt ®øc hy
sinh vµ lßng vÞ tha cña B¬-men.
-NghÖ thuËt kÓ chuyÖn ®¶o lén
thêi gian.
yªu b¸c lµ:
- §øc hy sinh vµ lßng
vÞ tha cao quý cña cô
B¬-men.
- Bøc vÏ lµ mét kiÖt
t¸c, lµ mét t¸c phÈm
nghÖ thuËt híng tíi
con ngêi
+T¹i sao t¸c gi¶ kh«ng trùc tiÕp
miªu t¶ viÖc cô B¬-men vÏ chiÕc l¸
nh thÕ nµo mµ ®îi ®Õn dßng cuèi
cña truyÖn míi cho b¹n ®äc biÕt
qua lêi cña Xiu?
-Gäi ®¹i diÖn häc sinh lµm trªn -Xiu nhËn xÐt: “®ã lµ mét kiÖt
b¶ng phô sau khi thu giÊy.
t¸c” ®ã lµ nhËn xÐt hoµn toµn
+ Em h·y nhËn xÐt nghÖ thuËt cña ®óng.
c¸ch kÓ chuyÖn Êy?
-V× nã gièng nh thËt ®Õn nçi 2
ho¹ sÜ thËt còng kh«ng nhËn ra.
+ PhÇn cuèi truyÖn t¸c gi¶ ®Ó cho - Nã ra ®êi trong hoµn c¶nh
Xiu nhËn xÐt vÒ bøc vÏ nh thÕ nµo? kh¾c nghiÖt cña mét t×nh yªu
em cã ®ång ý víi ý kiÕn ®ã kh«ng? th¬ng m¹nh mÏ vµ sù hy sinh
B×nh:
cao thîng.
Bøc vÏ lµ mét kiÖt t¸c bëi nã ®· cøu - Nã thæi vµo t©m hån Gi«n –
sèng mét con ngêi. §Ó hoµn thµnh xi h¬i Êm vµ nghÞ lùc, gióp c«
nã ngêi ho¹ sÜ kh«ng chØ dïng bót vît qua c¸i chÕt trë vÒ sù sèng.
l«ng, bét mµu mµ b»ng c¶ t×nh yªu
th¬ng, ®øc hi sinh cao quý. Cô ®· - Cô kh«ng hÒ nghÜ nh vËy mµ -T¸c phÈm mang gi¸
®¸nh ®æi c¶ m¹ng sèng cña m×nh ®Ó chØ ®¬n gi¶n lµ may ra cã thÓ trÞ nh©n v¨n l¬n lao.
giµnh l¹i sù sèng cho Gi«n –Xi.
cøu ®îc c« bÐ Gi«n-xi ®¸ng th+ Theo em khi vÏ chiÕc l¸ cuèi ¬ng.
cïng, cô B¬-men cã nghÜ ®Õn viÖc - §iÒu ®ã cµng lµm t¨ng thªm
m×nh ®ang lµm nghÖ thuËt, ®ang gi¸ trÞ nh©n v¨n cña t¸c phÈm.
thùc hiÖn c«ng tr×nh ®Ó cã lu danh
hËu thÕ kh«ng? §iÒu dã cã ý nghÜa
g×?
B×nh:
Cô B¬-men trë thµnh ngêi ch©m
ngßi, ngêi kh¬i nguån lµm rùc lªn
ngän löa t×nh yªu cuéc sèng vÜnh
cöu cho Gi«n-xi nhng chÝnh nã ®·
®Çy nhanh ngêi s¸ng t¹o ra nã vÒ
câi h v«. c¸i nghÜa cö Êy cña cô B¬men chÝnh lµ mét kiÖt t¸c; kh«ng cã
bè côc, ®êng nÐt, s¾c mµu nhng thËt
kú diÖu vµ bÊt diÖt.
+ Theo em qua h×nh ¶nh chiÕc l¸
vÏ trªn têng vµ c¸ch s¸ng t¸c ©m
thÇm cña cô B¬-men, nhµ v¨n muèn
nãi ®iÒu g× víi chóng ta?
GV cã thÓ híng dÉn häc sinh liªn
hÖ ®Õn c¸c nhµ v¨n ViÖt Nam qua
“L·o H¹c”, “Trong lßng mÑ”.
-Nhµ v¨n muèn ca ngîi t×nh
yªu th¬ng, tÊm lßng vÞ tha cña
nh÷ng con ngêi nghÌo khæ trªn
®Êt Mü nãi riªng, trªn mäi
miÒn tr¸i ®Êt nãi chung
-NghÖ thuËt ch©n chÝnh ph¶ihíng tíi con ngêi vµ v× con ngêi.
-VD: “Nhng « k×a!” “ngµ h«m
®ã tr«i qua … kiÓu Hµ Lan…”
gióp ngêi ®oc thÊy râ thiªn
nhiªn kh¾c nghiÖt vµ chiÕc l¸
cuèi cïng ®ang hÐo tµn, theo
quy luËt t nhiªn nã sÏ rông –
lµ ®iÒu kh«ng thÓ tr¸nh khái.
+ T×m c¸c yÕu tè miªu t¶ vµ biÓu
ThÊy ®îc sù dòng c¶m trêng
c¶m, trong v¨n b¶n c¸c yÕu tè ®ã ®·
tån cña chiÕc l¸.
gióp nhµ v¨n hoµn thµnh xuÊt s¾c
h×nh tîng nghÖ thuËt “chiÕc l¸ cuèi
-Sî sÖt ngã ra ngoµi cöa sæ
cïng “ nh thÕ nµo?
nh×n d©y thêng xu©n ®ang rông
“tÝch hîp víi tËp lµm v¨n”
2.T×nh yªu th¬ng cña
dÇn hÕt l¸ mµ ch¼ng biÕt nãi
Xiu.
n¨ng g×.
-Khi nghe Gi«n-xi ra lÖnh kÐo
mµnh lªn, Xiu lµm theo mét
c¸ch ch¸n n¶n gÇn nh tuyÖt
väng.
+ H·y t×m nh÷ng chi tiÕt nãi lªn
-Cè hÕt søc ch¨m sãc Gi«n-xi:
th¸i ®é vµ viÖc lµm cña Xiu dµnh
nÊu ch¸o, pha s÷a, mêi b¸c
cho Gi«n-xi.? Nh÷ng chi tiÕt Êy ®·
sÜ…
nãi lªn t×nh c¶m g× cña Xiu ®èi víi
ThÓ hiÖn t×nh yªu th¬ng, ch¨m
Gi«n –Xi.
sãc Gi«n-xi nh ®èi víi ®øa em
ruét thÞt
Lóc ®Çu Xiu kh«ng hÒ biÕt sù
thËt ®ã. v× vËy mµ khi Gi«n-xi
b¶o kÐo mµnh lªn, c« ®· “lµm
theo mét c¸ch ch¸n n¶n” sau
®ã cßn “cói khu«n mÆt hèc
h¸c” xuèng ngêi bÖnh nãi lêi
n·o nuét.
Xiu liÖu cã biÕt sù thËt vÒ chiÕc l¸
cuèi cïng ngay tõ ®Çu kh«ng? Chi -T©m tr¹ng ng¹c nhiªn kh«ng
tiÕt nµo gióp em biÕt ®iÒu ®ã
ngê chiÕc l¸ cuèi cïng cßn trªn
cµnh trong hoµn c¶nh kh¾c
nghiÖt Êy.
-§ã lµ t©m tr¹ng cña Gi«n-xi
vµ Xiu
+C©u v¨n “nhng «k×a ®· diÔn t¶ t©m HS th¶o luËn:
tr¹ngg× cña ai”
Cã thÓ ngay khi kÐo mµnh lªn
lÇn thø nhÊt, c« ®· ®Õn ®ã xem
thùc h ra sao vµ c« ®· dÊu sù
thËt ®ã víi Gi«n-xi.
-TruyÖn sÏ bít hÊp dÉn v× Xiu
kh«ng bÞ bÊt ngê vµ kh«ng lµm
vËy theo em Xiu biÕt sù thËt vµo næi bËt ®îc t©m tr¹ng lo l¾ng
lóc nµo? T¹i sao c« l¹i b×nh tÜnh khi thÊm ®îm t×nh yªu cña xiu.
lÇn thø 2 Gi«n-xi b¶o kÐo mµnh
lªn?
*C¸ch kÓ chuyÖn,
ng¾t ®o¹n, ®¶o ngîc
thêi gian lµm næi bËt
vai trß ngêi chÞ cña
Xiu víi Gi«n-xi: Giµu
-NÕu Xiu biÕt tríc ý ®inh cña cô
lßng yªu th¬ng, cã
B¬-men th× truyÖn cã bít søc hÊp Lµm cho nh©n vËt trë nªn tinh tÊm lßng vÞ tha cao
dÉn kh«ng v× sao?
tÕ, vai trß ngêi chÞ cña Xiu c¶.
cµng thªm næi bËt.
-GV: Cho ®Õn hai, ba ngµy sau khi
ch¾c ch¾n Gi«n-xi khái bÖnhXiu
míi khoan thai kÓ vÒ sù thËt cña Giäng kÓ thñ thØ, t©m t×nh nh
chiÕc l¸ dòng c¶m.
mét lµn h¬i Êm, dÞu dµng gi÷a
+VËy c¸ch ng¾t ®o¹n, ®¶o ngîc thêi
gian nh thÕ cã t¸c dông g×.
GV: Cïng víi nh©n vËt B¬-men,
Xiu ®· gãp nh÷ng mµu s¾c nhá nhÑ,
trong s¸ng lµm ®Ñp thªm bøc tranh
t×nh ngêi bao la, kú diÖu.
+Khi kh¾c ho¹ nh©n vËt Xiu, nhµ
v¨n ®· sö dông giäng kÓ nh thÕ
nµo? HiÖu qu¶ nghÖ thuËt cña giäng
kÓ Êy?
®ªm ®«ng gi¸ buèt
_ BÞ bÖnh nÆng, nghÌo, mang
t©m tr¹ng yÕu ®èi gÇn nh bÊt
lùc tríc bÖnh tËt. C« chØ tr«ng
®îi chiÕc l¸ cuèi cïng cña c¸i
d©y leo giµ cçi kia rông xuèng
th× c« l×a ®êi
+Em h·y nh¾c l¹i hoµn c¶nh sèng _ Ch¸n n¶n, mÖt mái vµ tuyÖt 3.DiÔn biÕn t©m tr¹ng
cña Gi«n _xi?
väng bu«ng xu«i
cña Gi«n-xi
+Suy nghÜ cña Gi«n_xi:”khi chiÕc
l¸ cuèi cïng rông …sÏ chÕt” gióp
em hiÓu g× vÒ t©m tr¹ng cña Gi«nxi?
-Ch¸n n¶n, mÖt mái,
tuyÖt väng, bu«ng
xu«i
+ Lóc nh×n thÊy chiÕc l¸ cuèi cïng -Ng¹c nhiªn nhng råi l¹i trë l¹i
cha rông vµo s¸ng h«m sau, Gi«n-xi t©m tr¹ng ban ®Çu
cã t©m tr¹ng nh thÕ nµo?
+LÇn thø hai, khi trêi võa höng
s¸ng Gi«n-xi l¹i kÐo mµnh lªn
hµnh ®éng ®ã thÓ hiÖn t©m tr¹ng g×? -Tµn nhÉn, l¹nh lïng thê ¬
víi chÝnh b¶n th©n m×nh
+Khi thÊy chiÕc l¸ cuèi cïng vÉn
dai d¼ng kiªn cêng chèng chäi l¹i
kh¾c nghiÖt cña thiªn nhiªn,Gi«n-xi -Nh×n chiÕc l¸ håi l©u, c« gäi
®· quyÕt ®Þnh ra sao?
Xiu ®Ó t©m sù “ cã c¸i g×
®Êy…muèn chÕt lµ mét téi.”
-ThÌm ¨n ch¸o, uèng s÷a, íc
+Nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn t©m m¬ vÏ vÞnh…
tr¹ng håi sinh ë Gi«n –xi?
GV b×nh: ChiÕc l¸ cuèi cïng Êy ®·
®em l¹i nhiÖt t×nh tuæi trÎ cña Gi«n- -Thuèc men, sù ch¨m sãc
xi, trë l¹i cho c«, lµ ph¬ng thuèc nhiÖt t×nh cña b¹n, kh©m phôc
mµu nhiÖm kú diÖu. Nã nh mét tia sù gan gãc kiªn cêng cña
löa, mét ®éng lùc lµm ph¸t sinh, néi chiÕc l¸.
lùc gióp Gi«n-xi thay ®æi t©m tr¹ng, -§ã cßn lµ qu¸ tr×nh ®Êu tranh
cã ®îc t×nh yªu céng sèng vµ ®Êu cña b¶n th©n Gi«n-Xi ®Ó chiÕn
trang ®Ó chiÕn th¾ng bÖnh tËt.
th¾ng c¸i chÕt
+T¹i sao nhµ v¨n kÕt thóc truyªn
b»ng lêi kÓ cña Xiu mµ kh«ng ®Ó
cho Gi«n-xi ph¶n øng g× thªm
-KÕt thóc nh vËy sÏ t¹o cho
truyÖn mét d ©m nh cßn v¬ng
vÊn ®Ó l¹i trong lßng ngêi ®äc
nhiÒu suy nghÜvµ dù ®o¸n
+ Truyªn ®îc kÕt thóc trªn c¬ së 2
sù kiÖn bÊt ngê ®èi lËp nhau t¹o nªn
hiÖn tîng ®¶o ngîc t×nh huèng 2
-Tµn nhÉn, l¹nh
ling, thê ¬ víi
chÝnh b¶n th©n
m×nh
-Kh¸t khao ®îc
sèng, ®îc lµm
nghÖ thuËt
lÇn,em h·y chØ râ ®iÒu ®ã
*Ho¹t ®éng 3: Híng dÉn t×m hiÓu ý
nghÜa v¨n b¶n:
+Tõ sù ph©n tÝch trªn, h·y kh¸i qu¸
l¹i nghÖ thuËt cña v¨n b¶n
+T×nh huèng 1:Gi«n-xi ®ang
tiÕn dÇn ®Õn c¸i chÕt cuèi
cïng ®· chiÕn th¾ng bÖnh tËt
trë l¹i yªu ®êi.
-T×nh huèng 2: Cô B¬-men
®ang khoÎ m¹nh ®Õn cuèi
truyÖn th× l¹i qua ®êi
4.§¶o ngîc t×nh
huèng 2 lÇn
-Mét cô giµ ®i tõ
sù sèng ®Õn c¸i
chÕt ®Ó dÉn d¾t
mét c« g¸i tõ c¸i
chÕt trë vÒ sù
sèng
-NghÖ thuËt: C¸ch kÓ chuyÖn
®éc ®¸o nhiÒu t×nh tiÕt hÊp III.Tæng kÕt
dÉn, S¾p xÕp chÆt chÏ, khÐo Ghi nhí /SGK-90
lÐo, kÕt cÊu ®¶o ngîc t×nh
huèng 2 lÇn, kh¾c ho¹ râ nÐt
+Nh÷ng nghÖ thuËt ®ã cã t¸c dông t©m lÝ hµnh ®éng cña nh©n vËt
g× trong viÖc thÓ hiÖn néi dung v¨n
b¶n?
-Néi dung: Lµm næi bËt chiÕc
l¸ dòng c¶m vµ ch©n dung
nh÷ng con ngêi nghÌo khæ nhng t×nh yeu th¬ng th× bao la v«
tËn.
Ho¹t ®«ng IV: Híng dÉn cñng cè
luyÖn tËp
+NÕu ®îc phÐp ®Æt tªn cho t¸c
phÈm, em sÏ chon nhan ®Ò nµo? v×
sao
-VD: “KiÖt t¸c cña cô B¬men” v× muèn ®Ì cao nh©n
vËt B¬ -men. Vµ t¸c phÈm IV. LuyÖn tËp
nghÖ thuËt cña cô
1.Chon nhan ®Ò
+V× sao OHen-ri l¹i ®Æt tªn cho t¸c -HS tuú chän miÔn c¸c em lÝ kh¸c cho v¨n b¶n
phÈm cña m×nh lµ” chiÕc l¸ cuèi gi¶i phï hîp
cïng “?
-V×” chiÕc l¸ cuèi cïng” cã
mét vÞ trÝ quan träng xuyªn
suet toµn bé cèt truyÖn g©y
xóc ®éng vµ nhªn lªn t×nh yªu
sù sèng ®ã lµ h×nh ¶nh c¶m
®éng tËn ®¸y lßng ngêi vµ trë
thµnh mét biÓu tîng nghÖ
thuËt bÊt ngê ®éc ®¸o mang ý
nghÜa nh©n v¨n, nh©n b¶n s©u
s¾c
+H·y tëng tîng ra sù ph¶n øng cña
Gi«n-xi khi nghe Xiu kÓ vÒ sù thËt
cña chiÕc l¸ cuèi cïng vµ c¸i chÕt -HS th¶o luËn nhãm, cö ®¹i
cña cô B¬ -men
diÖn tr×nh bµy
Tõ sù tëng tîng ®ã, em h·y viÕt l¹i
phÇn kÕt truyÖn.
-Ho¹t ®éng c¸ nh©n
+Bøc tranh trong SGK minh ho¹
cho c¶nh nµo cña truyÖn? NÕu ®îc
2. ViÕt l¹i phÇn kÕt
vÏ tranh minh ho¹ em sÏ chon c¶nh
cña truyÖn
nµo? H·y nªu ý tëng ?
-Ho¹t ®éng nhãm
+Yªu cÇu HS vÒ nhµ häc ®Ó n¾m
ch¾c néi dung nghÖ thuËtcña t¸c
phÈm- chñ ®Ò
+ViÕt mét ®o¹n v¨n tù sù kÕt hîp
miªu t¶ vµ biÓu c¶m vÒ mét nh©n
vËt yªu thÝch trong v¨n b¶n
+ChuÈn bÞ tèt tiÕt TiÕng ViÖt vµ TËp
Lµm V¨n tiÕt 31.32
3.Tr×nh bÇy ý tëng
vÏ tranh
-Yªu cÇu1: HS ph¶i lµm râ chñ
®Ò: Bøc th«ng ®iÖp mµu xanh
vÒ t×nh yªu th¬ng con ngêi, vÒ
quan ®iÓm nghÖ thËt ch©n
chÝnh lµ ph¶i híng tíi con ngêi, phôc vô con ngêi.
V.Bµi tËp vÒ nhµ
-Yªu cÇu 2:HS viÕt ®o¹n v¨n
IV KÕt luËn
ViÖc ®äc-hiÓu v¨n b¶n’’ víi biÖn ph¸p d¹y häc b»ng hÖ thèng c©u hái c¶m thô v¨n b¶n
®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc ®èi tho¹i ®Ó ®em l¹i nh÷ng kÕt qu¶ t¬ng ®èi kh¶ quan .Häc
sinh ®· biÕt chän ®äc nh÷ng ®o¹n v¨n b¶n minh ho¹ cho c¸c nhiÖn vô häc tËp mät c¸c
chÝnh x¸c Häc sinh cã n¨ng lùc ph¸n ®o¸n nhanh nh¹y nhng ng÷ liÖu ng«n ng÷ hiÓu ®îc môc ®Ých cña c¸c v¨n b¶n .®¹c biÖt c¸c em ®· biÕt liªn hÖ gi÷a nh÷ng ®iÒu cã trong
v¨n b¶n víi thÕ giíi bªn ngoµi .Trong nh÷ng lêi ph¸t biÓu nh÷ng bµi kiÓm tra c¸c em
®· thùc sù hiÓu vµvËn dông t¸c phÈm mét c¸ch linh ho¹t
VBµi häc rót ra
§Ó giê häc cã hiÖu qu¶ tríc hÕt ngêi gi¸o viªn ph¶i n¾m ch¾c c¸c ph¬ng ph¸p’’§äc –
hiÓu v¨n b¶n’’ Nghiªn cøu ,
NghÞ quyÕt Trung ¬ng ®· nhiÒu lÇn kh¼ng ®Þnh “§æi míi ph¬ng ph¸p d¹y häc ë tÊt c¶ c¸c cÊp
häc, bËc häc…¸p dông nh÷ng ph¬ng ph¸p gi¸o dôc hiÖn ®¹i ®Ó båi dìng cho häc sinh n¨ng lùc t duy
s¸ng t¹o, n¨ng lùc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.” Qua viÖc häc tËp vµ nghiªn cøu t«i ®· nhËn thÊy viÖc ®æi míi
ch¬ng tr×nh gi¸o dôc hiÖn nay kh«ng chØ lµ viÖc ®æi míi ch¬ng tr×nh s¸ch gi¸o khoa mµ thùc sù lµ
mét cuéc c¸ch m¹ng vÒ ph¬ng ph¸p d¹y häc.
Trong nhµ trêng hiÖn nay, môc tiªu gi¸o dôc tæng qu¸t ®· ®îc x¸c ®Þnh t¬ng ®èi phï hîp víi sù
ph¸t triÓn cña thêi ®¹i nh»m ®µo t¹o nh÷ng con ngêi lao ®éng tù chñ, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o, cã n¨ng
lùc gi¶i quyÕt mäi vÊn ®Ò thùc tiÔn…Muèn ®µo t¹o ®îc nh÷ng con ngêi nh vËy th× ph¬ng ph¸p gi¸o
dôc ph¶i híng vµo kh¬i dËy, rÌn luyÖn vµ ph¸t triÓn kh¶ n¨ng nghÜ vµ lµm mét c¸ch tù chñ, s¸ng t¹o
ngay trong häc tËp vµ lao ®éng ë nhµ trêng. Bªn c¹nh ®ã , theo quan ®iÓm gi¸o dôc hiÖn nay lµ lÊy
ngêi häc lµm trung t©m, ph¸t huy vai trß chñ ®éng tÝch cùc cña häc sinh trong qu¸ tr×nh häc tËp…§ã
lµ nh÷ng môc tiªu vµ quan ®iÓm chung trong nhµ trêng hiªn nay.
Ngoµi nh÷ng môc tiªu chung cña nhµ trêng phæ th«ng , bé m«n Ng÷ v¨n ë nhµ trêng THCS cã
môc tiªu cô thÓ cña nã.
M«n Ng÷ v¨n tríc hÕt lµ mét m«n häc thuéc nhãm khoa häc x· héi, ®iÒu ®ã nãi lªn tÇm quan
träng cña nã trong viÖc gi¸o dôc quan ®iÓm, t tëng t×nh c¶m cho häc sinh. M«n Ng÷ v¨n cßn lµ mét
m«n häc thuéc nhãm c«ng cô, vÞ trÝ ®ã nãi lªn mèi quan hÖ gi÷a m«n Ng÷ v¨n víi c¸c m«n häc kh¸c.
Häc tèt m«n Ng÷ v¨n sÏ cã t¸c ®éng tÝch cùc®Õn kÕt qu¶ häc tËp cña c¸c m«n häc kh¸cvµ ngîc l¹i
c¸c m«n häc kh¸c còng cã thÓ gãp phÇn gióp häc tèt m«n Ng÷ v¨n
- Xem thêm -