Tài liệu ĐỀ CƯƠNG THANH TOÁN QUỐC TẾ (FULL)

1 Phần 1: Tỷ giá hối đoái 1. Các loại tiền tệ được sử dụng chủ yếu trong thanh toán quốc tế: - Căn cứ vào phạm vi sử dụng tiền tệ, có 3 loại sau: + Tiền tệ thế giới: Tên gọi Giới thiệu chung Đăc điểm là tiền tệ được các quốc gia + Không dùng vàng để thế hiện giá cả cũng như tính toán tổng thừa nhận làm ptien thanh trị giá hợp đồng. toán quốc tế mà không cần + Ko dùng vàng để thanh toán hàng ngày của các giao dịch phát phải có sự thừa nhận trong sinh giữa các quốc gia Tiền tệ hiệp định ký kết giữa chính +Tiền giấy ko được đổi ra vàng một cách tự do thông qua hàm thế giới phủ nhiều bên. Đây chỉ có thể lượng vàng của tiền tệ +Vàng là tiền tệ dự trữ của các quốc gia trong thanh toán quốc là vàng tế. +Vàng chỉ được dùng làm tiền tệ chi trả giữa nước mắc nợ và chủ nợ cuối cùng sai khi ko tìm được công cụ trả nợ thay thế Tiền tệ Là tiền tệ chung của một khối quốc kinh tế quốc tế, ra đời từ một tế(tiền tệ hiệp định tiền tệ ký kết giữa hiệp các nước thành viên.Ví dụ định) +Hiệp định Bretton Woods +Tiền tệ tính toán quốc tế (1944-1971) của IMF với +Tiền tệ thanh toán quốc tế +Tiền tệ dự trữ quốc tế USD là tiền tệ quốc tế +Hiệp định Jamaica 1976: +Đồng tiền tín dụng mà IMF dành cho ngân hàng TW các nước SDR thành viên vay, ko được đổi ra vàng, giá trị xác định trên cơ sở rổ tiền tệ quy định. +SDR có thể là phương tiện dự trữ quốc tế +Hiệp định thanh toán bù trừ +ko đc đổi ra vàng, ko đổi ra ngoại tệ khác một cách tự do +Cơ chế thanh toán là bù trừ giữa các nước thành viên mở tại 2 của SEV: rúp chuyển khoản ngân hàng: NH hợp tác KT quốc tế XHCN&ngân hàng đầu tư QT XHCN. +Phạm vi sử dụng giới hạn trong giao dịch các nước thành viên +EURO +Vừa là tiền tệ đa quốc gia thay thế cho đồng tiên của các nước thành viên và là tiền tệ quốc tế khu vực. Tiền tệ của từng quốc gia +Tồn tại dưới 3 hình thái: tiền mặt, tiền tín dụng bằng giấy truyền thống và tiền điện tử +ko dc đổi ra vàng thông qua hàm lượng vang +Hầu hết tiền tệ quốc gia đều thả nổi( thả nổi tự do&có điều Tiền tệ tiết) +Tiền tệ quốc gia tham gai vào thanh toán quốc tế phụ thuộc quốc gia vào vị trí của tiền tệ quốc gia đó trên thị trường quốc tế của các bên trong hợp đồng +Mức độ quản lý ngoại hối ko giống nhau +Sức mua tiền tệ biến động theo chiều cánh kéo - Căn cứ vào sự chuyển đổi của tiền tệ, chia làm ba loại sau: 2 Tên Tiền tệ tự do chuyển đổi Tiền tệ chuyển khoản Tiền tệ clearing Giới thiệu chung Đặc điểm Có hai loại:tiền tệ tự do chuyển đổi từng tiền tệ mà luật tiền tệ của nước hoặc khối kinh tế phần và chuyển đổi toàn phần (USD, có tiền tệ đó cho phép bất cứ ai có thu nhập tiền tệ EURO, JPY..) này đều có quyền yêu cầu hệ thống ngân hàng nước đó chuyển đổi tự do tiền tệ này ra các tiền tệ nước khác mà không cần phải có giấy phép. +Là tiền tệ mà những khoản thu nhập bằng +ko thể tự do chuyển đổi sang các ngoại tệ khác tiền tệ này sẽ đc ghi vào tài khoản mở tại +chỉ được quyền chuyển nhượng quyền sở hữu các ngân hàng chỉ định sẽ được quyền tiền tệ từ người này sang ngườ khác trên hệ thống chuyển khoản sang tài khoản chỉ định của tài khoản mở tại bank trong (ngoài) nước một bên khác cùng một bank hay một bank ở nước khác khi có yêu cầu mà không cần giấy phép +là tiền tệ quy định trong thanh toán bù trừ +Ko được chuyển đổi sang các tiền tệ khác, không hai bên ký kêt giữa chính phủ hai nước với được chuyển khoản sang các tài khoản khác +chỉ được ghi có và nợ trên tài khoản clearing do nhau. hiệp định quy định, cuối năm sẽ tiến hành bù trừ bên có và nợ của tài khoản. 2. Tiền tự do chuyển đổi là: Là tiền tệ mà luật tiền tệ của nước hoặc khối kinh tế có tiền tệ đó cho phép bất cứ ai có thu nhập tiền tệ này đều có quyền yêu cầu hệ thống ngân hàng nước đó chuyển đổi tự do tiền tệ này ra các tiền tệ nước khác mà không cần phải có giấy phép. Có hai loại tiền tự do chuyển đổi :tiền tệ tự do chuyển đổi từng phần ( PHP,TWD..KRW: là tiền tệ tự do từng phần thường đc NH Vnam giao dịch) và chuyển đổi toàn phần (USD, EURO, JPY..) Tiền tệ tự do chuyển đổi từng phần là tiền mà việc chuyển đổi của nó phụ thuôc vào một trong ba yếu tố sau: +Chủ thể chuyển đổi:Người phi cư trú( quyền chuyển đổi tự do) và người cư trú (phải có giấy phép chuyển đổi) + Mức độ chuyển đổi :Từ hạng mức nào đó do luật quy định trở lên, muốn chuyển đổi thì phải có giấy phép chuyển đổi ngoại tệ, dưới hạng mức đó thì được chuyển đổi tự do. +Nguồn thu nhập tiền tệ: Các nguồn thu nhập bằng tiền của người phi cư trú từ hoạt động kinh doanh thương mại và dịch vụ quốc tế, từ hoạt động đầu tư nước ngoài..tại các nước có tiền tệ đó sẽ chuyển đổi tự do, còn các nguồn thu nhập khác phi thương mại hoặc dịch vụ, phi đầu tư muốn chuyển đỏi phải có giấy phép. 3. Tỷ giá hối đoái a.Khái niệm Khái niệm cơ bản:Là quan hê so sánh giữa hai tiền tệ của hai nước với nhau Khái niệm thị trường:Giá cả của một đơn vị tiền tệ này thể hiện bằng một số đơn vị tiền tệ nước kia gọi là tỷ giá hối đoái Ngoài ra còn có nhiều khái niệm khác nhau: +Theo PLNH 2005: TGHĐ của đồng VN là giá của một đơn vị tiền tệ nước ngoài tính bằng đơn vị tiền tệ của VN. 3 +Theo Tài chính QT hiện đại trong nền KT mở (N.V.Tiến): TGHĐ là giá cả của một đồng tiền được biểu thị bằng 1 đồng tiền khác  Tỷ giá hối đoái là giá cả của một đồng tiền được biểu thị thông qua một đồng tiền khác. b.Cơ sở hình thành: Chế độ bản vị tiền vàng (trước năm 1914): ngang giá vàng của tiền tệ (so sánh hàm lượng vàng của hai tiền tệ với nhau gọi là ngang giá vàng). Tỷ giá giữa hai đồng tiền được điều chỉnh thông qua luồng chảy của vàng giữa hai nước. Chế độ hối đoái vàng (1914-1944): phát hành giấy bạc Ngân hàng (bank notes) và cam kết đổi các giấy bạc ra vàng theo một tỷ lệ nhất định.TGHĐ được xác định dựa trên việc so sánh hàm lượng vàng mà giấy bạc Ngân hàng đại diện Chế độ Bretton Woods (1945-1972): TGHĐ giữa các đồng tiền của các nước thành viên được xác định dựa trên cơ sở so sánh hàm lượng vàng mà các đồng tiền đó đại diện với hàm lượng vàng của USD.  hàm lượng vàng là cơ sở để so sánh hai đồng tiền với nhau và gọi là ngang giá vàng Chế độ tiền tệ hậu Bretton Woods (từ 1973- nay): tỉ giá không dựa trên vàng mà dựa trên ngang giá sức mua PPP (Purchasing Power Parity) theo quy luật một giá (Rules of one price-trong một thị trường hiệu quả, tất cả các hàng hóa giống nhau phải được bán với cùng 1 giá). Ngang giá sức mua là tỉ lệ trao đổi giữa 2 đồng tiền, theo tỉ lệ này thì số lượng hàng hóa/dịch vụ trao đổi được là như nhau ở trong nước và nước ngoài khi chuyển 1 đơn vị nội tệ ra ngoại tệ và ngược lại. Tiêu chí để thể hiện ngang giá sức mua:Hệ thống giá cả của một quốc gia (PI),hệ thống giá ngoại tệ của một quốc gia (ER),giá vàng tại quốc gia đó (Gold Price) 4. Các loại ngoại hối quy định trong pháp lệnh 2005: Ngoại tệ: tồn tại trong các hình thái là tiền giấy, tiền kim loại, tiền tài khoản gồm có: đồng tiền quốc gia khác hoặc đồng tiền chung châu âu(euro), quyền rút vốn đặc biệt (SDR) Phương tiện thanh toán ghi bằng ngoại tệ, gồm: Sec, hối phiếu và kỳ phiếu, thẻ tín dụng Các loại chứng từ có giá ghi bằng ngoại tệ: cổ phiếu, trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu chính phủ, chứng chỉ quỹ đầu tư, các chứng từ phát sinh. Vàng thuộc dự trữ ngoại hối nhà nước, trên tài khoản ở nước ngoài của người cư trú; vàng dưới dạng khối , thỏi, hạt miếng trong trường hợp mang vào và mang ra khỏi lãnh thổ. Tiền của nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong trường hợp chuyển vào và chuyển ra khỏi lãnh thổ Việt Nam hoặc được sử dụng trong thanh toán quốc tế 5. Các loại tỷ giá phân loại theo phương tiện thanh toán quốc tế: Tỷ giá chuyển tiền bằng điện(tỷ giá điện hối):là tỷ giá mà ngân hàng bán ngoại tệ cho khách hàng kèm theo trách nhiệm là ngân hàng phải chuyển ngoại tệ cho người thụ hưởng bằng phương tiện chuyển điện tử. Tỷ giá này có những đặc điểm: là tỷ giá cơ bản của một quốc gia, tốc độ thanh toán nhanh, chi phí cao Tỷ giá chuyển tiền bằng thư: (tỷ giá thư hối) là tỷ giá mà ngân hàng bán ngoại tệ cho khách hàng không kèm theo trách nhiệm chuyển tiền bằng phương tiện điện tử mà ngân hàng sẽ chuyển lệnh thanh toán ra bên ngoài bằng con đường thư tín thông thường. tỷ giá này có đặc điểm : Không thông dụng trong thanh toán quốc tế, tốc độ thanh toán rất chậm, chi phí rẻ… Tỷ giá séc: là tỷ giá mà ngân hàng bán sec ngoại tệ cho khách hàng kèm theo trách nhiệm chuyển sec đến người thụ hưởng quy định trên sec. Tỷ giá sec bằng tỷ giá điện hối trừ đi số tiền lãi phát sinh trên tỷ giá điện hối kể từ khi mua sec đến khi sec được trả tiền. 4 Tỷ giá hối phiếu Ngân hàng trả tiền:tỷ giá mà ngân hàng bán hối phiếu ngoại tệ trả tiền ngay cho khách hàng là người thụ hưởng hối phiếu. Khách hàng sẽ ký hậu chuyển nhượng hối phiếu cho người khác mà khách hàng là người có nghĩa vụ trả ngoại tệ cho anh ta.Người được chuyển nhượng khi nhận được hối phiếu sẽ xuất trình đến ngân hàng chỉ định trên hối phiếu để nhận tiền ngay sau khi xuất trình. Cách tính tỷ giá hối phiếu trả tiền ngay cũng giống nhau như cách tính tỷ giá sec, nếu có khác là lãi suất được tính là lãi huy động ngoại tệ. Tỷ giá hối phiếu ngân hàng trả chậm: là tỷ giá mà ngân hàng bán hối phiếu ngoại tệ trả chậm cho khách hàng là người thụ hưởng hối phiếu. Khách hàng sẽ ký hậu chuyển nhượng hối phiếu cho người khác mà khách hàng là người có nghĩa vụ trả tiền cho anh ta. Khi hối phiếu đến hạn thanh toán, người được chuyển nhượng sẽ xuất trình hối phiếu đến ngân hàng chỉ định trên hối phiếu để nhận tiền. 6. Các nhân tố tác động đến tỷ giá hối đoái: Cung cầu về ngoại tệ trên thị trường là nhân tố ảnh hưởng trực tiếp đến sự biến động của tỷ giá hối đoái. Cung cầu ngoại tệ lại chịu sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau trong đó có cán cân thanh toán quốc tế. Nếu cán cân thanh toán quốc tế dư thừa có thể dẫn đến khả năng cung ngoại tệ lớn hơn cầu ngoại tệ và ngược lại. S ự cân bằng của cán cân thanh toán quốc tế lại phụ thuộc vào các nguốn cung và cầu ngoại tệ cấu thành nên cán cân thanh toán quốc tế. Khi nền kinh tế có mức tăng trưởng ổn định nhu cầu về hàng hoá và dịch vụ nhập khẩu sẽ tăng do đó nhu cầu về ngoại tệ cho thanh toán hàng nhập khẩu tăng lên. Ngược lại, khi nền kinh tế rơi vào tình trạng suy thoái thì các hoạt động sản xuất kinh doanh và xuất nhập khẩu bị đình trệ làm cho nguồn cung ngoại tệ giảm đi. Trong khi nhu cầu nhập khẩu chưa kịp thời được điều chỉnh trong ngắn hạn việc giảm cung ngoại tệ sẽ đẩy tỷ giá lên cao. Mức chênh lệch về lãi suất giữa các nước :Nước nào có lãi suất tiền gửi ngắn hạn cao hơn lãi suất tiền gửi của các nước khác thì vốn ngắn hạn sẽ chảy vào nhằm thu phần chênh lệch do tiền lãi tạo ra, do đó sẽ làm cho cung ngoại tệ tăng lên, TGHĐ sẽ giảm xuống. Mức chênh lệch lạm phát của hai nước: Giả sử trong điều kiện cạnh tranh lành mạnh, năng suất lao động của hai nước tương đương như nhau, cơ chế quản lý ngoại hối tự do, khi đó tỷ giá biến động phụ thuộc vào mức chênh lệch lạm phát của hai đồng tiền. Nước nào có mức độ lạm phát lớn hơn thì đồng tiền của nước đó bị mất giá so với đồng tiền nước còn lại. Tâm lý số đông:. Người dân, các nhà đầu cơ, các ngân hàng và các tổ chức kinh doanh ngoại tệ là các tác nhân trực tiếp giao dịch trên thị trường ngoại hối. Hoạt động mua bán của họ tạo nên cung cầu ngoại tệ trên thị trường. Các hoạt động đó lại bị chi phối bởi yếu tố tâm lý, các tin đồn cũng như các kỳ vọng vào tương lai. Điều này giải thích tại sao, giá ngoại tệ hiện tại lại phản ánh các kỳ vọng của dân chúng trong tương lai. Mặt khác, giá ngoại tệ rất nhậy cảm với thông tin cũng như các chính sách của chính phủ. Nếu có tin đồn rằng Chính phủ sẽ hỗ trợ xuất khẩu, hạn chế nhập khẩu để giảm thâm hụt thương mại, mọi người sẽ đồng loạt bán ngoại tệ và tỷ giá hối đoái sẽ giảm nhanh chóng. Ngoài những yếu tố nêu trên TGHĐ còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố khác, chẳng hạn như yếu tố tâm lý, chính sách của chính phủ, uy tín của đồng tiền… 7. Phương pháp tính tỷ giá chéo và tác dụng của nó.Trình bày công thức tính tỷ giá chéo và cho ví dụ 5 a. Ngoài ba đồng tiền yết giá chủ yếu(USD, EURO, GBP), khách hàng còn muốn xác định tỷ giá giữa các đồng chưa được niêm yết tỷ giá: xác định tỷ giá giữa các đồng tiền định giá với nhau hoặc xác định tỷ giá giữa các đồng tiền yết giá với nhau hoặc xác định tỷ giá giữa đồng tiền yết giá của cặp tỷ giá này với đồng tiền định giá của cặp tỷ giá kia. b. Cách xác định tỷ giá: Xác định tỷ giá hối đoái của hai tiền tệ ở vị trí định giá của hai cặp tỷ giá khác nhau: +Ta lấy tỷ giá của tiền tệ định giá chia cho tỷ giá của tiền tệ yết giá. Muốn tìm tỷ giá bán ra ta lấy tỷ giá mua của ngân hàng chia cho tỷ giá bán của ngân hàng. +Ví dụ: Tại Geneva, usd/chf=1,2312/17 và usd/cad=1,1125/30 cad/chf: bid rate= ask usd/chf: bid usd/cad=1,2317/1,1125=1,1071 ask rate=bid usd/chf: ask usd/cad=1,2312/1,1130=1,1061 Xác định tỷ giá hối đoái của hai tiền tệ ở vị trí yết giá của hai cặp tỷ giá khác nhau: +Ta lấy tỷ giá của tiền yết giá chia cho tỷ giá của tiền định giá. +Ví dụ:Tại Berlin, euro/usd=1,2730/35 và gbp/usd=1,8352/57 euro/gbp: bid rate= ask euro/usd: bid gbp/usd Ask rate= bid euro/usd: ask gbp/usd Xác định tỷ giá hối đoái của tiền tệ ở vị trí yết giá và định giá của hai cặp tỷ giá khác nhau: +Ta nhân hai tỷ giá đó với nhau. Muốn tìm tỷ giá bán, ta lấy hai tỷ giá mua của ngân hàng nhân với nhau. Muốn tìm tỷ giá mua, ta lấy hai tỷ giá bán của ngân hàng nhân với nhau. +Ví dụ: Tại Geneva: euro/ usd=1,2730/35 và usd/jpy=115,48/57 euro/jpy: bid rate= ask euro/usd X ask usd/jpy Ask rate= bid euro/usd X bid usd/ jpy 8. Khái niệm Cán cân thanh toán quốc tế? Kết cấu của cán cân thanh toán quốc tế? CCTTQT là bảng cân đối giữa các khoản thu và các khoản chi bằng một đồng tiền nào đó giữa người cư trú và người phi cư trú trong một thời hạn nhất định. Kết cấu CCTTQT Tài khoản Hạng mục Hạng mục dự trữ thường xuyên Hạng mục vốốn thường xuyên Hạng mục vốốn Hạng mục chính thức (CCTK vãng lai) (CCTK vốốn) vãng (CCTK vốố n) lai) Current chênh lệch (CCTK Hạng mụclai) thường xuyên (CCTK vãng (official Current Capital Current Account Capital account tài sản tài chính Discrepancies Phản ánh các khoản thu/chi làm tăng/giảm về quyền sở hữu của một nước với reserves Account account một nước khác. Đây là hạng mục quan trọng, phản ánh thực chất của cán cân thanh toán quốc tế. Account) Gồm: Cán cân thương mại (trade balance), - Ghi chép hoạt động XNK hàng hóa - Chiếm tỷ trọng chủ yếu - XK > NK: CCTM thặng dư - NK > XK: CCTM thiếu hụt Cán cân dịch vụ (service balance), 6 - Ghi chép hoạt động thương mại dịch vụ - Các nước pt thường thặng dư CCDV. - XK > NK: CCDV thặng dư - NK > XK: CCDV thiếu hụt Cán cân thu nhập (factor income), - Thu nhập của người lao động/từ đầu tư: - Yếu tố ảnh hưởng: - Số lượng lđ, mức lương, số tiền đầu tư, mức lãi.. Các khoản thu chi một chiều: viện trợ, quà biếu, kiều hối… - Các khoản thu chi một chiều: viện trợ, quà biếu, kiều hối…  Hạng mục vốn Phản ánh các khoản thu/thu làm tăng/giảm tài sản tài chính về quyền sử dụng của nước này với nước khác Bao gồm: CC vốn dài hạn/CC vốn ngắn hạn Rất quan trọng đối với những nước có CC vãng lai thâm hụt.  Hạng mục chênh lệch Phản ánh các sai sót do thống kê/ghi chép. Một số âm thể hiện một lường vốn ra/ Một số dương phản ánh một luồng vốn chảy vào  Tài khoản dự trữ chính thức Phản ánh mức độ thay đổi về lượng vàng/ngoại tệ/tài sản dự trữ mà các tổ chức tiền tệ nắm giữ. – Thay đổi dự trữ ngoại hối của một nước – Tín dụng với IMF và các NHTW khác Mức thay đổi nguồn dự trữ chính thức đo lường mức thâm hụt hoặc thặng dư của một nước về các giao dịch của TK thường xuyên và TK vốn 9. Giao dịch kỳ hạn? Đặc điểm vận dụng? - Là giao dịch trong đó hai bên cam kết sẽ mua, bán với nhau một số lượng ngoại tệ theo một mức tỉ giá xác định, và việc thanh toán sẽ được thực hiện trong tương lai xác định. Do vậy, trong loại hợp đồng này, ngày kí kết và ngày giao hàng là hoàn toàn tách biệt nhau. ở hợp đồng kì hạn, 2 bên chịu sự ràng buộc pháp lý chặt chẽ hải thực hiện nghĩa vụ hợp đồng, trừ khi cả hai bên thoả thuận huỷ hợp đồng. Đặc điểm vận dụng Hàng hoá ở đây có thể là bất kỳ thứ hàng hoá nào; từ nông sản, các đồng tiền, cho tới các chứng khoán. Hợp đồng kì hạn được sử dụng để phòng ngừa rủi ro, ví dụ như rủi ro mất giá tiền tệ (hợp đồng kì hạn đối với USD hoặc EUR) Thông thường hợp đồng này được thực hiện giữa các tổ chức tài chính (TCTC)với nhau, hoặc giữa TCTC với các khách hàng là doanh nghiệp phi tài chính (các hợp đồng này thường được ký kết song phương). Theo hợp đồng này thì chỉ có hai bên tham gia vào việc ký kết, giá cả do hai bên tự thoả thuận với nhau, dựa theo những ước tính mang tính các nhân. Hợp đồng này chỉ được thực hiện khi đáo hạn, cho dù vào thời điểm đó giá thị trường của tài sản đó có cao hơn hoặc thấp hơn giá xác định trong hợp đồng. Khi đó, một trong hai bên mua và bán sẽ bị thiệt hại do đã cam kết một mức giá thấp hơn (bên bán) hoặc cao hơn (bên mua) theo giá thị trường. 7 Như vậy bằng việc tham gia vào một hợp đồng kỳ hạn, cả hai bên đều giới hạn được rủi ro tiềm năng cũng như hạn chế lợi nhuận tiềm năng của mình. Vì chỉ có hai bên tham gia vào hợp đồng, cho nên mỗi bên đều phụ thuộc duy nhất vào bên kia trong việc thực hiện hợp đồng. Khi có thay đổi giá cả trên thị trường giao ngay, rủi ro thanh toán sẽ tăng lên khi một trong hai bên không thực hiện hợp đồng. Ngoài ra, vì mức giá đặt ra mang tính cá nhân và chủ quan nên rất có thể không chính xác. 10. Giao dịch swap? Đặc điểm vận dụng? là giao dịch bao gồm đồng thời cả hai giao dịch: giao dịch mua và giao dịch bán dùng một số lượng đồng tiền này với một đồng tiền khác (chỉ có hai đồng tiền được sử dụng trong giao dịch), trong đó kỳ hạn thanh toán của hai giao dịch khác nhau và tỉ giá của hai giao dịch được xác định tại thời điểm ký kết hợp đồng. Nhìn chung, đây là một hợp đồng trong đó hai bên thoả thuận trao đổi nghĩa vụ thanh toán. Thông thường giao dịch này bao gồm các thanh toán lãi, và trong một số trường hợp là thanh toán nợ gốc. Đặc điểm vận dụng Trước khi các giao dịch hoán đổi xuất hiện, bên vay và bên cho vay thường bị giới hạn ở lãi suất cố định hoặc lãi suất thả nổi, cấp vốn hoặc cho vay trên cơ sở tiền mặt. Nhà đầu tư hoặc ngân hàng sẽ gặp phải sự không tương xứng về lãi suất giữa tài sản có và tài sản nợ. Ví dụ công ty vay lãi suát cố định , nhưng lại đầu tư vào thị trường lãi suất thả nổi, chắc chắn sẽ bị lỗ khi lãi suất giảm do không có khoản tăng thu nhập từ tài sản có lãi suất thả nổi. Giao dịch hoán đổi được tạo ra để xử lý những sự không tương xứng này, tạo cho ngân hàng, doanh nghiệp kiểm soát tốt hơn các dòng lưu chuyển tiền tệ của mình. 11. Giao dịch tương lai? Đặc điểm vận dụng? Hợp đồng tương lai (Futures contract, Futures) là một hợp đồng được tiêu chuẩn hoá, được giao dịch trên thị trường giao dịch hợp đồng tương lai, để mua hay bán một số loại hàng hoá nhất định, ở một mức giá nhất định, vào một ngày xác định trong tương lai. Ngày trong tương lai đó gọi là ngày giao hàng, hay ngày thanh toán cuối cùng. Giá được xác định ngay tại thời điểm kí hợp đồng được gọi là giá tương lai (futures price), còn giá của hàng hoá đó vào ngày giao hàng là giá quyết toán. Để thoát khỏi hợp đồng trước khi đáo hạn, các bên tham gia hợp đồng có thể chuyển nhượng hợp đồng cho một bên khác theo giá thị trường, kết thúc một hợp đồng tương lai và các nghĩa vụ kèm theo của nó. Đặc điểm vận dụng _Hợp đồng tương lai luôn được giao dịch trong các sàn giao dịch, _Hợp đồng tương lai là hợp đồng được tiêu chuẩn hoá cao, hàng hoá được phân theo lô, đánh số, kí mã hiệu đầy đủ. _Hợp đồng tương lai ít rủi ro hơn khi mà nó được giao dịch thông qua các sàn giao dịch, bên còn lại của hợp đồng là clearinghouse, luôn đảm bảo uy tín. _Ttrong hợp đồng tương lai, các đối tác được xác định ngẫu nhiên _ Đối tượng tài sản không hiện hữu ở thời điểm ký hợp đồng, mà hiện hữu vào thời điểm tương lai ghi trên hợp đồng. Ví dụ: lúa non thì không ăn được, người chủ lúa không có tiền nên kêu người mua đến và bán, người mua sẽ mua và người bán có nghĩa vụ chăm sóc lúa cho đến khi gặt. Giá bán thì cũng tùy, nếu vào vụ đói kém, giá có thể cao, nhưng thường thì phải thấp hơn giá thị trường 8 Có 2 đối tượng chính mua hay sử dụng hợp đồng tương lai, một là các nhà đầu tư muốn dự phòng rủi ro (hedger), và hai là các nhà đầu cơ trước những dự đoán về biến động giá trên thị trường 12. Giao dịch quyền chọn? Đặc điểm vận dụng? là giao dịch ngoại tệ trong đó bên mua có quyền nhưng không có nghĩa vụ phải thực hiện giao dịch đã cam kết với bên bán, trong khi đó bên bán có nghĩa vụ phải thực hiện giao dịch đã cam kết khi bên mua có yêu cầu theo tỉ giá đã thỏa thuận trước. Đặc điểm vận dụng Hợp đồng quyền chọn được thực hiện với các hoạt động mua, bán: Cổ phiếu, chỉ số thị trường chứng khoán, ngoại tệ, công cụ nợ, các hợp đồng mua bán tương lai và hàng hoá. Các hợp đồng quyền chọn thường được giao dịch trên thị trường chứng khoán hoặc thị trường phi chính thức. Hiện nay, chủ yếu các hợp đồng quyền chọn được mua bán rộng rãi tại văn phòng thị trường chứng khoán( Chicago board Option Exchange–CBOE, The American Stock Exchange–AMEX, The Pacific Stock Exchange–PSE, ..) Có hai loại hợp đồng quyền chọn: Hợp đồng quyền chọn mua (call option)và hợp đồng quyền chọn bán (put option). Hợp đồng quyền chọn mua là thoả thuận cho phép người cầm hợp đồng có quyền mua sản phẩm từ một nhà đầu tư khác với mức giá định sẵn vào ngày đáo hạn của hợp đồng. Còn hợp đồng quyền bán là thoả thuận cho phép người cầm hợp đồng có quyền bán sản phẩm cho một nhà đầu tư khác với mức giá định sẵn vào ngày đáo hạn của hợp đồng. Đặc điểm của hợp đồng lựa chọn: hợp đồng quyền chọn không bắt buộc các bên phải giao sản phẩm. Hợp đồng chỉ quy định quyền giao hay nhận, mà không bắt buộc thực hiện nghĩa vụ của mình. Người mua quyền có thể: Thực hiện quyền, hay bán quyền cho một người mua khác; hay không thực hiện quyền . Để có quyền này, khi ký hợp đồng, người cầm hợp đồng phải trả quyền phí ; giá trong hợp đồng được gọi là giá thực hiện hay là giá nổ (Strike price); ngày định trong hợp đồng gọi là ngày đáo hạn hay hày thực hiện. Một điểm đáng chú ý là: trong khi người mua hợp đồng lựa chọn call mong muốn giá của sản phẩm hợp sẽ tăng lên trong ngày đáo hạn thì người mua hợp đồng lựa chọn Put lại hy vọng giá xuống. Nếu cao hơn giá định trước họ sẽ từ chối quyền bán và chịu mất quyền phí. Tất nhiên sự từ chối hay không từ chối quyền khi giá ngày đáo hạn cao (hay thấp) hơn giá nổ sẽ được các nhà đầu tư tính toán trên cơ sở mức độ chênh lệch giữa giá định trước với giá ngày đáo hạn và quyền phí. 13. Các biện pháp điều chỉnh cán cân thanh toán quốc tế? Theo lý thuyết: sẽ điều chỉnh CCTTQT không ở trạng thái cân bằng (nghĩa là CC vốn và CC vãng lai có tổng ≠ 0). Tuy nhiên, trên thực tế, người ta chỉ điều chỉnh CCTTQT trong trường hợp bị thiếu hụt mà thôi. 1. Biện pháp vay nợ (vay dự trữ) làm tăng tài khoản dự trữ chính thức để cân bằng CCTTQT. 2. Áp dụng các chính sách và biện pháp tác động lên cung cầu ngoại hối (như chính sách chiết khấu cao, thu hồi vốn ĐT ở nước ngoài, bán rẻ các CK nước ngoài, phá giá tiền tệ để kích thích xuất khẩu, thu hút vốn đầu tư vào nước mình...) 3. Xuất ngoại hối (vàng để trả nợ) 4. Tuyên bố vỡ nợ. 14. So sánh giao dich kỳ hạn và giao dịch tương lai? 9 (thấy 2 cái, cái nào cũng có lý hết nên ko bỏ, mấy bạn thix cách ss nào thì học cách đó nhe) Giao dịch kỳ hạn Giao dịch tương lai Loại hợp Thỏa thuận jua người mua & ng bán. thông qua thị trường giao dịch tương lai (sở giao đồg Điều khoản linh động dịch) Được sở giao dịch tiêu chuẩn hóa nhug chi tiết trong hợp đồng. Thời hạn Các bên có thể lựa chọn bất kì thời hạn Chỉ có vài thời hạn I định do sở giao dịch (SGD) nào. wi ước. Trị giá hợp Rất lớn (trug bình > 1 triệu USD/hợp Nhỏ đồg đồng) Thỏa thuận Khách ha2g duy trì số dư tối thiểu ở Duy trì tiền ký quỹ theo % trị giá hợp đồng. an toàn ngân hàg để đảm bảo cho hợp đồng. Thanh toán Ko thah toán tiền tệ trước ngày hợp Thanh toán hằng ngày bằng cách trích tài khoản tiển tệ đồng hết hạn bên thua & ghi có vào TK bên được. Thanh toán >90% hợp đồng thanh toán khi đến hạn Chưa tới 2% hợp đồng thanh toán khi đến hạn, sau cùng thường thog wa đảo hợp đồng. Rủi ro Ko thah toán hằng ngày -> rủi ro rất lớn Thah toán hang ngày thong qua SGD -> ít rủi ro. nếu 1 bên tham gia thất bại trog thực Tuy nhiên, có thể rủi ro jua môi giới & khách hiện HĐ. hang. Yết giá Yết giá mua & giá bán với mức chênh Chênh lệch được niêm yết ở SGD. lệch giữa giá mua & giá bán. Hàng hóa Tất cả các loại Giới hạn tùy SGD giao dịch Giá cả Ko đổi Thay đổi từng ngày Hoa hổng Chêh lẹch giữa giá mua & bán Khách trả hoa hồng cho môi giới. Môi giới trả cho SGD. Qui chế Tự thỏa thuận SGD wi định Những điểm khác biệt căn bản của hợp đồng tương lai so với hợp đồng kỳ hạn là: 1. Niêm yết trên sở giao dịch Một giao dịch hợp đồng tương lai nói chung được xử lý trên một Sở giao dịch. Điểm này cho phép giá cả được hình thành hợp lý hơn, do các bên mua bán được cung cấp thông tin đầy đủ và công khai. 2. Xoá bỏ rủi ro tín dụng Trong các giao dịch hợp đồng tương lai được niêm yết trên sở giao dịch, cả hai bên bán và mua đều không bao giờ biết về đối tác giao dịch của mình. Công ty thanh toán bù trừ sẽ phục vụ như một trung gian trong tất cả các giao dịch. Người bán bán cho công ty thanh toán bù trừ, và người mua cũng mua qua công ty thanh toán bù trừ. Nếu một trong hai bên không thực hiện được hợp đồng thì vẫn không ảnh hưởng gì đến bên kia. 3.Tiêu chuẩn hoá Các hợp đồng kỳ hạn có thể được thảo ra với một hàng hoá bất kỳ, khối lượng, chất lượng, thời gian giao hàng bất kỳ, theo thoả thuận chung giữa hai bên bán, mua. Tuy nhiên, các hợp đồng tương lai niêm yết trên sở giao dịch đòi hỏi việc giao nhận một khối lượng cụ thể của một hàng hoá cụ thể đáp ứng các tiêu chuẩn chất lượng tối thiểu, theo một thời hạn được ấn định trước. 4. Điều chỉnh việc đánh giá theo mức giá thị trường (Marking to market). 10 Trong các hợp đồng kỳ hạn, các khoản lỗ, lãi chỉ được trả khi hợp đồng đến hạn. Với một hợp đồng tương lai, bất kỳ món lợi nào cũng được giao nhận hàng ngày. Cụ thể là nếu giá của hàng hoá cơ sở biến động khác với giá đã thoả thuận (giá thực hiện hợp đồng) thì bên bị thiệt hại do sự thay đổi giá này phải trả tiền cho bên được lợi từ sự thay đổi giá đó. Trên thực tế, vì không bên nào biết về đối tác của mình trong giao dịch, nên những người thua đều trả tiền cho công ty thanh toán bù trừ, và công ty này sẽ trả tiền cho những người thắng. 11 Phần 2: Phương tiện thanh toán 1. So sánh Séc thương mại và Séc du lịch? Người phá hành Người hưởng lợi Loại séc Chuyễn nhượng Thời hạn hiệu lực Số tiền Điều kiện phát hành Cách nhận tiền Séc thương mại Doanh nghiệp cá thể. Bất cứ ai trên séc Vô danh, đích danh, theo lệnh Bằng ký hậu Luật quy định Người ký phát quy định Có tiền trên tài khoản Nhờ ngân hàng thu tiền Séc du lịch Ngân hàng. Người mua séc du lịch Đích doanh Không thể chuyển nhượng Vô hạn Theo mẹnh chuẩn giá Dùng nội tệ mua Ký đối chứng tại ngân hàng chỉ định. Séc thương mại (Private cheque): là séc do các doanh nghiệp, cá nhân, thể nhân phát hành, không phải do các ngân hàng hay tổ chức tài chính trung gian. Ngân hàng là tổ chức nắm giữ tài khoản của người phát hành séc và cũng chính là người thực hiện mệnh lệnh thanh toán. Mệnh gíá séc bằng mệnh giá hoá đơn, và ngân hàng sẽ thanh toán séc cho người thụ hưởng với điều kiện séc được xuất trình cho ngân hàng thanh toán, cùng với sự đồng ý của người ký phát. Khi sử dụng séc thương mại ta cần lưu ý một số vấn đề sau: - Séc thương mại thường được dùng khi người bán và người mua giao hàng trực tiếp cho nhau. - Phương thức nhờ thu trơn thường được sử dụng để thu tiền séc. - Khi nhận thanh toán bằng séc, người xuất khẩu phải kiểm tra xem tấm séc đó có bị rách, chắp vá, tẩy xoá hay sửa đổi gì không; phải xem xem tấm séc đó còn hiệu lực thanh toán không, có khả năng thanh toán không, tốt nhất là nên nhận séc bảo chi hoặc séc chấp nhận; đặc biệt người xuất khẩu phải xem người hưởng lợi có đúng với người được cam kết trả tiền không. Séc du lịch là một loại séc quốc tế, bao gồm 5 loại đơn vị tiền tệ: USD, EUR, AUD, CAD, JPY. Chúng được in sẵn mệnh giá và được chấp nhận ở phần lớn các quốc gia trên thế giới. Tại một số nước phát triển, séc du lịch có có giá trị thanh toán như tiền mặt. Người mua séc du lịch có thể quy đổi ra tiền mặt bằng cách ký xác nhận lên tờ séc. Séc du lịch là một trong những phương thức thanh toán thông thường dành cho khách hàng khi đi nước ngoài với những tiện ích nổi bật: - An toàn hơn tiền mặt: Séc du lịch có thể được hoàn đổi khi bị thất lạc hay mất cắp, thông thường trong vòng 24 giờ. - Dễ sử dụng và bảo quản: Phù hợp với cả những chuyến đi ngắn và dài ngày, có thể để dành cho những chuyến đi tiếp theo. - Thanh toán tiện lợi: Séc du lịch được chấp nhận thanh toán rộng rãi gần như khắp thế giới. - Phương tiện kiểm soát chi tiêu: Giúp khách hàng có kế hoạch chi tiêu hợp lý trong khoản kinh phí dự trù cho chuyến đi. - Hoàn đổi dễ dàng: Dịch vụ thu đổi toàn cầu, 24/24 giờ, 365 ngày/năm, có mặt từ các ngân hàng đến nhà hàng, sân bay và các trung tâm thương mại. Séc du lịch là loại séc do ngân hàng phát hành và được trả tiền tại bất cứ một chi nhánh hay đại lý của ngân hàng đó. Ngân hàng phát séc đồng thời cũng là ngân hàng trả tiền. 12 Người hưởng lợi là khách du lịch có tiền tại ngân h àng phát séc. Trên séc du lịch phải có chữ ký của người hưởng lợi. Khi lĩnh tiền tại ngân hàng được chỉ định, người hưởng lợi phải ký tại chỗ để ngân hàng kiểm tra, nếu đúng, ngân hàng mới trả tiền. Thời gian của séc du lịch có hiệu lực do ngân hàng phát séc và người hưởng lợi thỏa thuận, có thể có hạn và có thể vô hạn. Trên séc du lịch có ghi rõ khu vực các ngân hàng trả tiền, ngoài khu vực đó, séc không có giá trị lĩnh tiền. Có 2 đặc điểm phân biệt séc du lịch với séc thông thường, đó là séc có mệnh giá được in trên mặt séc và séc du lịch phải được trả bằng tiền mặt khi phát hành. Séc du lịch là một sản phẩm tiền tệ in sẵn với mệnh giá cố định, phục vụ mục đích đi du lịch, được thiết kế để cho phép người có tên ký trên séc thực hiện thanh toán vô điều kiền cho các nhà cung cấp dịch vụ, hàng hóa. Đối với người đi du lịch, thật không an toàn nếu họ mang theo mình một số tiền mặt lớn. Séc du lịch vừa an toàn vừa tiện lợi, và có thể thay thế nếu chẳng may bị mất hoặc bị đánh cắp, thường là trong vòng 24 giờ. 2. Trình bày các loại Séc trong thanh toán quốc tế? Có 10 loại Séc trong TTQT: a. Séc ghi tên (Nominated check): ghi rõ tên Người thụ hưởng, không chuyển nhượng được bằng thủ tục kí hậu, chỉ có Người thụ hưởng có tên trên séc mới được lĩnh tiền ở NH. b. Séc vô danh (Nameless check): không ghi tên Người thụ hưởng, chỉ ghi câu “trả cho người cầm séc”, bất kì ai cầm séc cũng có thể trở thành người thụ hưởng, khi chuyển nhượng không cần kí hậu. c. Séc theo lệnh (check to order): có ghi trả theo lệnh của Người thụ hưởng có tên trên séc, có thể chuyển nhượng được bằng thủ tục kí hậu d. Séc gạch chéo (crossed check): trên mặt trước có 2 gạch chéo song song với nhau, không thể dùng để rút tiền mặt, thường dùng chuyển khoản qua NH. Séc gạch chéo do Người thụ hưởng séc gạch chéo bằng 2 cách: - Séc gạch chéo thường (~ generally): gạch chéo không tên, tức là giữa 2 gạch song song không ghi tên NH lãnh hộ tiền. Nội dung ghi giữa 2 gạch chéo: + Hoặc không ghi gì cả + Hoặc ghi “và cty” (&CO) + Hoặc ghi “Không có giá trị chuyển nhượng” (Not negotiable) + Hoặc ghi :Chỉ trả vào tài khoản của người hưởng lợi” (A/C payee only) - Séc gạch chéo đặc biệt (~ specially): gạch chéo có ghi tên, tức là giữa 2 gạch song song có ghi tên 1 NH nào đó, và chỉ NH này mới có quyền lãnh hộ tiền. Nội dung ghi giữa 2 gạch chéo: + Hoặc ghi tên 1 NH nào đó + Hoặc ghi “Không có giá trị chuyển nhượng, trừ NH A” (Not negotiable/Bank A) e. Séc chuyển khoản (Check transferable): Người kí phát séc ra lệnh cho NH trích tiền từ tài khoản của mình để chuyển trả sang 1 tài khoản khác của 1 người khác trong hoặc ngoài NH; không thể chuyển nhượng được và không thể lãnh được tiền mặt. gạch chéo không tên có thể chuyển thành gạch chéo có tên f. Séc xác nhận (confirmed check): được NH xác nhận việc trả tiền. Mục đích là nhằm đảm bảo khả năng chi trả của tờ séc, chống phát séc khống. 13 g. Séc du lịch (Traveller’s Check): do NH phát hành và được trả tiền tại bất cứ 1 chi nhánh hay đại lí nào của NH đó. NH phát séc đồng thời cũng là NH trả tiền. Trên séc phải có chữ kí của Người thụ hưởng, có ghi rõ khu vực các NH trả tiền. Thời gian hiệu lực là vô hạn. h. Séc cá nhân quốc tế (private check): séc của các chủ tài khoản mở ở NH phát hành. Chủ tài khoản: doanh nghiê pê , đơn vị kinh tế, đơn vị hành chính sự nghiệp, các tổ chức chính trị xã hô êi, cá nhân… miễn không phải là NH. Đặc điểm: - Người phát hành là các chủ tài khoản mở tại các NH. - Người chấp hành lệnh rút tiền là các NH nắm giữ tài khoản. - Số tiền phụ thuộc vào yêu cầu chi trả của người phát séc. - NH trả tiền cho Người thụ hưởng chỉ sau khi séc được xuất trình và được sự đồng ý của Người ký phát séc. i. Séc NH quốc tế (Bank’s Check): NH này phát hành ra lệnh cho NH đại lý nắm giữ tài khoản của mình trích một số tiền nhất định từ tài khoản đó trả cho Người thụ hưởng có tên trên séc. Đặc điểm: - Người yêu cầu phát hành là người con nợ, người NK, chủ đầu tư, người cần chuyển vốn ra nước ngoài… - Người phát hành là NH thực hiện yêu cầu phát séc. - Người chấp hành lệnh rút tiền là NH đại lý của NH phát hành hiện đang nắm giữ tài khoản của NH phát hành. - Số tiền có thể là 1 số tiền bất định theo yêu cầu của người yêu cầu, cũng có thể là số tiền chẵn theo mệnh giá gốc. - Khi séc được xuất trình, NH đại lí sẽ thực hiện lệnh ngay, không cần có ý kiến của NH phát séc. j. Séc điện tử: được thiết lập trên cơ sở séc giấy nhưng điểm khác biệt ở đây là sử dụng dữ liệu điện tử để tạo lập nội dung, ký tên, ký hậu séc và chuyển giao séc bằng phương tiện điện tử thông thường hoặc kí thuật số. 3. Hối phiếu là gì? Đặc điểm của hối phiếu? Hối phiếu có nhiều định nghĩa khác nhau, nhưng chúng có chung những nội dung sau đây: - Là lệnh đòi tiền vô điều kiện. - Trên bề mặt của hối phiếu có thể ghi “tiêu đề” , song cũng có thể không ghi “tiêu đề”, điều đó còn tùy thuộc vào luật của mỗi nước quy định - Một số tiền nhất định. - Người ký phát cho Người bị ký phát - Người thụ hưởng - Thời hạn và địa điểm thanh toán - Ngày và địa điểm ký phát Đặc điểm của hối phiếu: - Tính trừu tượng của hối phiếu, hay tính độc lập của khoản nợ ghi trên hối phiếu - Tính bắt buộc trả tiền của hối phiếu - Tính lưu thông của hối phiếu 4. Các loại Hối phiếu trong thanh toán quốc tế? 14 a. Căn cứ vào thời hạn trả tiền của B/E: - B/E trả tiền ngay (At sight draft): Người bị ký phát phải trả tiền ngay khi B/E được xuất trình. Có thể hiểu là trả ngay vào lúc xuất trình, hoặc trả ngay vào ngày kế tiếp của ngày xuất trình. - B/E kỳ hạn hoặc/trả chậm (Usance draft, time draft): Người bị ký phát phải trả tiền khi B/E đến hạn thanh toán quy định trên B/E. b. Căn cứ vào việc trả tiền B/E có kèm chứng từ hay không: - B/E trơn: việc trả tiền B/E chỉ dựa vào B/E, không dựa vào các chứng từ gửi kèm theo, thường dùng để thu tiền cưới phí vận tải, bảo hiểm, hoa hồng… hoặc dùng để đòi tiền mua hàng của những thương nhân NK tin cậy. - B/E kèm chứng từ: việc trả tiền B/E không những chỉ dựa vào B/E, mà còn dựa vào các chứng từ gửi kèm theo. c. Căn cứ vào khả năng chuyển nhượng của B/E: - B/E đích danh (nominated draft): được ghi rõ tên Người thụ hưởng không kèm theo từ “theo lệnh”; không thể chuyển nhượng bằng thủ tục ký hậu; ít sử dụng trong TTQT. - B/E theo lệnh (order draft): ghi rõ tên Người thụ hưởng B/E kèm theo từ “theo lệnh”; chuyển nhượn B/E này dễ dàng và chỉ bằng thủ tục ký hậu. d. Căn cứ vào người kí phát B/E: - B/E thương mại: do người bán kí phát đòi tiền người mua khi người bán hoàn thành nghĩa vụ quy định trong hợp đồng thương mại. - B/E NH: do NH phát hành ra lệnh cho NH đại lí của mình trích 1 số tiền nhất định từ tài khoản của NH phát hành B/E để trả cho người thụ hưởng chỉ định trên B/E. 5. Nội dung của Hối phiếu? - Phải có chữ “Hối phiếu” ghi trên mặt trước chứng từ - Lệnh thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán vô điều kiện một số tiền nhất định - Tên và địa chỉ của người bị ký phát - Thời hạn thanh toán hối phiếu - Địa điểm thanh toán - Tên của người thụ hưởng - Ngày tháng và nơi phát hành hối phiếu - Tên, địa chỉ và chữ ký của người ký phát hối phiếu 6. Quyền và nghĩa vụ của người ký phát và người bị ký phát hối phiếu? a. Người kí phát B/E - Quyền lợi: + Tạo lập B/E để đòi tiền Người bị ký phát hoặc bất cứ người nào do anh ta chỉ định; + Tạo lập B/E quy định việc trả tiền theo lệnh của Người ký phát hoặc theo lệnh của bất cứ người nào do Người ký phát chỉ định; + Nhận tiền từ Người bị ký phát B/E; + Xin chiết khấu B/E tại NH để nhận được tiền trước khi B/E đến hạn trả tiền; + Xin thế chấp B/E tại NH để vay tiền; + Chuyển nhượng quyền hưởng lợi B/E cho 1 hay nhiều người khác hoặc hủy bỏ tờ B/E; + các quyền pháp lý đối với các lợi ích tương lai khác của B/E như quyền khiếu nại trước tòa án hoặc trọng tài khi bị vi phạm. 15 - Nghĩa vụ: + Trong trường hợp B/E đã được chuyển nhượng cho 1 người khác mà người khác đó không thu được tiền của B/E, thì Người ký phát B/E phải có nghĩa vụ trả tiền cho người đó. + Người ký phát đã ký tên không phải là tên của chính mình sẽ phải chịu trách nhiệm như thể là ký tên của mình. + Người ký phát có thể phủ nhận hoặc hạn chế trách nhiệm của mình bằng lời văn ghi trên B/E. Tuy nhiên, điều quy định này chỉ có giá trị ràng buộc riêng đối với người ký phát B/E. b. Người bị ký phát - Quyền lợi: + Không chịu trách nhiệm đối với B/E trước khi kí chấp nhận thanh toán B/E; + Chấp nhận hoặc từ chối trả tiền B/E; + Thu lại B/E hoặc hủy bỏ nó sau khi đã trả tiền B/E; + Thực hiện nghĩa vụ quy định trên B/E chỉ khi nào B/E đến hạn thanh toán hoặc chấp nhận thanh toán; + Kiểm tra dây chuyền ký hậu chuyển nhượng xem có hợp thức hay không trước khi thực hiện nghĩa vụ trả tiền B/E. - Nghĩa vụ: + Trả tiền B/E đối với B/E trả tiền ngay khi xuất trình; + Chấp nhận trả tiền đối với B/E trả chậm khi B/E được xuất trình; + Thực hiện các nghĩa vụ khác do Luật Hối phiếu quy định. 7. Chấp nhận trả tiền hối phiếu? Tại sao phải chấp nhận? Các hình thức của chấp nhận hối phiếu? - Chấp nhận là hành vi thể hiện bằng ngôn ngữ của Người bị ký phát đồng ý trả tiền hối phiếu vô điều kiện. - Tại sao phải chấp nhận? Hối phiếu là lệnh đòi tiền của một bên đối với bên kia, do vậy hối phiếu phải được bên kia chấp nhận thanh toán thì hối phiếu mới đủ độ tin cậy. Một hối phiếu đủ độ tin cậy thì lưu thông chuyển nhượng mới dễ dàng. Tuy nhiên, hối phiếu vẫn có thể lưu thông trước khi hối phiếu được chấp nhận thanh toán, bởi vì, hầu hết luật của các nước đều quy định người ký phát cho người thụ hưởng nếu hối phiếu phát ra và đã được chuyển nhượng mà Người bị ký phát từ chối trả tiền hối phiếu đó. - Các hình thức của chấp nhận Có hai hình thức chấp nhận: một là chấp nhận trên mặt trước của hối phiếu, hai là chấp nhận bằng một văn thư riêng biệt + Chấp nhận trên mặt trước hối phiếu có nghĩa là Người bị ký phát thể hiện ý chí đồng ý thanh toán hối phiếu bằng cách ghi các từ như: đồng ý(agreed), chấp nhận(accepted), và ký tên, ghi ngày tháng + Chấp nhận bằng văn thư riêng biệt có nghĩa là Người bị ký phát tạo lập một văn bản chấp nhận trong đó thể hiện ý chí đồng ý thanh toán, ghi ngày tháng và ký tên. Văn bản chấp nhận này có thể là giấy tờ truyền thống hoặc cũng có thể là chứng thư điện tử. Văn bản chấp nhận phải được chuyển đến người thụ hưởng hối phiếu 16 8. Bảo lãnh thanh toán hối phiếu? Hình thức bảo lãnh? Nguyên tắc bảo lãnh thanh toán hối phiếu? a. Khái niệm Là việc của 1 người thứ 3 (người bảo lãnh) cam kết đối với người thụ hưởng B/E sẽ thực hiện nghĩa vụ trả tiền thay cho người bị kí phát (người được bảo lãnh) nếu khi đến hạn mà người được bảo lãnh không thanh toán đúng hạn hoặc không đầy đủ số tiền B/E. b. Hình thức: 2 hình thức - Bảo lãnh bằng văn thư riêng biệt: do người bảo lãnh phát hành, trong đó thể hiện sự cam kết của người bảo lãnh sẽ trả tiền cho người thụ hưởng B/E theo các điều kiện và nội dung của bảo lãnh, nếu người bị ký phát không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trả tiền của mình. - Bảo lãnh trực tiếp trên B/E: bằng cách ghi ngay trên bề mặt của B/E nội dung cam kết bảo lãnh của người bảo lãnh. Người bảo lãnh chỉ ghi từ “Đã bảo lãnh – Guaranteed” hoặc từ tương tự như “Aval” và ký tên. c. Nguyên tắc - Bảo lãnh là vô điều kiện; - Bảo lãnh phải ghi tên người được bảo lãnh, nếu không ghi thì coi như là bảo lãnh cho người kí phát B/E; - Người được bảo lãnh là người bị kí phát hoăc người chấp nhận B/E; - Có thể bảo lãnh từng phần trị giá của B/E; - Sau khi thực hiện xong nghĩa vụ bảo lãnh, người bảo lãnh được tiếp nhận các quyền của người được bảo lãnh đối với các bên có liên quan đến lưu thông B/E. 9. Lưu thông hối phiếu trả ngay? Lưu thông hối phiếu trả chậm? Lưu thông séc Lưu thông hối phiếu trả tiền ngay là hối phiếu trong đó quy định Người bị ký phát phải trả tiền ngay khi hối phiếu xuất trình tới họ. Quy trình lưu thông hối phiếu trả tiền ngay qua Ngân hàng như sau: 3 Ngân hàng Người kí phát Ngân hàng Người trả tềền 4 3 3 4 1 Người kí phát Người bị kí phát 2 : Giao dịch cơ sở : Thực hiện giao dịch cơ sở : Ký phát hối phiếu trả tiền ngay đòi tiền Người bị ký phát : Trả tiền ngay sau khi xuất trình hối phiếu Lưu thông hối phiếu trả chậm Hối phiếu trả chậm là hối phiếu trong đó quy định Người bị ký phát phải trả tiền sau một khoảng thời gian nhất định kể từ ngày hối phiếu xuất trình hoặc kể từ ngày ký phát hối phiếu hoặc một ngày cụ thể trong tương lai 17 Quy trình lưu thông của hối phiếu trả chậm chia làm hai công đoạn: công đoạn chấp nhận hối phiếu và công đoạn nhờ Ngân hàng thu tiền khi hối phiếu đáo hạn 3 Ngân hàng Người kí phát Ngân hàng Người trả tềền 4 3 3 4 1 Người kí phát Người bị kí phát 2 : Giao dịch cơ sở : Thực hiện nghĩa vụ : Yêu cầu Người bị ký phát ký chấp nhận thanh toán : Hoàn trả hối phiếu đã châp nhận cho Người ký phát Lưu thông Séc Séc được chuyển từ địa điểm phát hành đến địa điểm trả tiền séc gọi là lưu thông séc. Lưu thông séc bao gồm hai loại có ý nghĩa khác nhau: một là lưu thông giao séc và hai là lưu thông chuyển nhượng séc. Lưu thông giao séc là việc lưu thông séc từ địa điểm phát hành séc đến địa điểm trả tiền séc nhưng không làm thay đổi quyền sở hữu của người thụ hưởng séc Lưu thông chuyển nhượng séc là việc chuyển giao séc từ Người thụ hưởng này sang người thụ hưởng khác có làm thay đổi quyền hưởng lợi séc giữa những Người thụ hưởng. 10. Nội dung của Séc? a. Tiêu đề “Séc” Séc phải ghi tiêu đề của nó, nếu không ghi, séc sẽ vô hiệu. Sở dĩ phải ghi tiêu đề là vì để trong lưu thông dễ nhận biết đó là séc nhằm tránh nhầm lẫn với các công cụ tín dụng khác. Ngôn ngữ của tiêu đề phải cùng ngôn ngữ của nội dung séc. Séc trở nên vô hiệu nếu ngôn ngữ của tiêu đề và của nội dung khác nhau. b. Lệnh rút tiền vô điều kiện Người phát hành là người có tài khoản mở ở NH. Trong trường hợp có số dư Có trên tài khoản, người phát hành được quyền ra lệnh cho NH trích 1 số tiền nhất định từ số dư Có đó để trả cho người cầm séc. Việc chấp hành lệnh của NH mở tài khoản là vô điều kiện, bởi vì NH mở tài khoản không quan tâm đến nguyên nhân của việc gửi tiền vào và rút tiền ra khỏi tài khoản của chủ tài khoản, khi có lệnh gửi tiền vào thì NH sẽ chấp hành lệnh vô điều kiện, cũng như khi có lệnh rút tiền ra khỏi tài khoản thì NH cũng chấp hành lệnh vô điều kiện. c. Số tiền của séc là một số tiền nhất định Số tiền nhất định là 1 số tiền được ghi 1 cách đơn giản và rõ ràng, ngta có thể nhận dạng ra ngay số tiền đó là bao nhiêu mà không cần phải tính toán dù cho phép tính đơn giản. Để đảm bảo tính xác thực của số tiền, luật thường quy định số tiền vừa được ghi bằng số vừa được ghi bằng chữ và phải thống nhất với nhau. 18 d. Địa điểm trả tiền Là nơi mà người thụ hưởng xuất trình séc để nhận tiền hoặc là nơi mà người thụ hưởng séc chỉ định cho NH nhờ thu xuất trình séc để nhận tiền. Thông thường, địa điểm trả tiền là địa chỉ ủa NH mà người phát hành séc mở tài khoản. Do đặc điểm kinh doanh của nghề NH, NH có nhiều chi nhánh ở các nơi cư trú khác nhau, NH thường thiết lập quan hệ đại lý rộng khắp trong và ngoài nước, NH có quan hệ với trung tâm thanh toán bù trừ nên NH có thể chấp hành lệnh rút tiền vô điều kiện ngay tại địa chỉ mà NH cư trú, song NH cũng có thể ủy quyền cho chinh nhánh của mình, NH đại lí của mình trả tiền cho người thụ hưởng ghi trên séc, nếu người thụ hưởng có yêu cầu trả tiền tại 1 địa chỉ khác với địa chỉ cư trú của NH chấp hành lệnh rút tiền. Dự liệu tình huống này, luật của hầu hết các nước cho phép thiếu vắng địa điểm trả tiền ghi trên séc, với điều kiện là có thể áp dụng quy tắc suy diễn từ nội dung của séc để tìm ra địa điểm trả tiền. Một séc không chỉ rõ địa điểm trả tiền thì lấy địa chỉ ghi bên cạnh tên người bị kí phát làm địa điểm trả tiền, trong trường hợp bên cạnh tên người bị ký phát không có ghi địa chỉ thì B/E đó sẽ vô hiệu. e. Thời hạn trả tiền Khác với B/E và kỳ phiếu, thời hạn trả tiền của séc chỉ có thể là trả tiền ngay khi xuất trình. Một lệnh rút tiền phải có giá trị thực hiện ngay, không thể có kỳ hạn, bởi vì đặc điểm của lưu thông séc là có giá trị thanh toán trực tiếp nhu tiền tệ. f. Người bị ký phát Là 1 trung gian tài chính nắm giữ tài khoản của người ký phát séc. Những người mở tài khoản tại NH là những người có vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi chưa dùng đến gửi vào tài khoản tiền gửi không kỳ hạn nhằm phục vụ cho nhu cầu chi tiêu sau này hoặc họ mở tài khoản thanh toán tại NH để thu các khoản phải thu và chi các khoản phải chi. Đặc trưng của các khoản tiền gửi này là ngắn hạn và không kỳ hạn. NHTM là tổ chức kinh doanh tín dụng ngắn và không kỳ hạn. NH nắm giữ tài khoản là người trung gian thu hộ và chi hộ tiền tệ cho khách hàng. Vì vậy, NHTM là người bị kí phát chủ yếu. g. Ngày và địa điểm phát hành Séc phải có thời hạn hiệu lực nhất định. Quá hạn này, séc không còn giá trị. Thời hạn hiệu lực của séc tính từ ngày phát hành séc đến ngày do luật séc quy định. Vì vậy, ngày phát hành phải được ghi trên séc, nêu không, séc sẽ vô hiệu. Séc được tạo lập ở đâu thì tuân thủ luật ở đó  cần phải ghi địa điểm phát hành. Tuy nhiên, việc ghi địa điểm phát hành séc có thể ở nước thứ 3 hoặc ở 1 nơi mà không thể xác định được địa chỉ ở đâu, ví dụ như trên máy bay đang bay trên không trung, cho nên luật các nước cho phép thiếu vắng địa chỉ phát hành. Trong trường hợp này, ngta coi địa chỉ ghi bên cạnh tên người kí phát séc là địa chỉ phát hành, bởi vì người kí phát séc phải hiểu và tuân thủ luật séc của nước mình. h. Chữ ký của người kí phát Người kí phát là người có tài khoản mở tại NH hoặc các trung gian tài chính khác. Khi mở tài khoản tại NH, chủ tài khoản phải lưu giữ chữ ký của mình hoặc chữ kí ủy quyền tại NH mở tài khoản. Chữ kí trên séc phải giống hệt chữ kí của chủ tài khoản hoặc chữ kí ủy quyền. Ký séc phải kí bằng tay, các loại chữ khác đều vô giá trị. 11. Kỳ phiếu là gì? Nội dung của Kỳ phiếu? 19 Là một cam kết trả tiền vô điều kiện do người lập phiếu ký phát hứa trả một số tiền nhất định cho người thụ hưởng quy định trên kỳ phiếu hoặc theo lệnh của người này trả cho người khác. Nội dung: PROMISSORY NOTE (1) No:…(2)………….. For: …..(3.1)………. ……………..,(4)……….. At………..(5)….sight of this Promissory note, we promise to pay to the order of …….(6)………… the sum of ………(3.2)….. Place of payment: ………….(Name and address of issuer)…..(7)………..…(signature)…(8) (1) Tiêu đề (2) Số hiệu của kỳ phiếu (3) Số tiền (4) Địa điểm (5) Thời hạn thanh toán (6) Người thụ hưởng (7) Địa điểm thanh toán (8) Người phát hành Đặc điểm lưu thông kỳ phiếu: Là một công cụ hứa trả tiền, không phải là công cụ đòi tiền. Để lưu thông dễ dàng, cần có người bảo lãnh thanh toán của 1 tổ chức TC có uy tín. Là công cụ hứa trả tiền, nên sẽ không có nghiệp vụ chấp nhận thanh toán như B/E. Điều 57, luật CCCCN 2005: Các quy định về Bảo lãnh, chuyển nhượng, cầm cố, nhờ thu, thanh toán, truy đòi hối phiếu đòi nợ (B/E) có thể áp dụng tương tự đối với Hối phiếu nhận nợ 12. So sánh Hối phiếu và Kỳ phiếu? Hối phiếu Giống Khác Kì phiếu Đều là 1 tài sản tài chính vô hình. Các quy định về bảo lãnh, chuyển nhượng, cầm cố, nhờ thu, thanh toán, truy đòi. (Điều 57 Luật CCCCN VN 2005). - Là 1 lệnh đòi tiền vô - Là 1 cam kết trả tiền vô điều kiện. điều kiện. - Có thể do 1 người tạo lập hoặc do nhiều người tạo lập. - Do người kí phát tạo - Muốn lưu thông dễ dàng phải được 1 người thứ 3 đứng ra bảo lập. lãnh thanh toán, trừ khi người lập phiếu là người có uy tín lớn - Có phát sinh yêu cầu về tài chính. chấp nhận thanh toán. - Không phát sinh yêu cầu chấp nhận thanh toán. 13. Các loại ký hậu hối phiếu áp dụng trong thanh toán quốc tế? Trong những trường hợp nào, người thụ hưởng phải ký hậu hối phiếu? a. Khái niệm: Là hành vi thể hiện bằng ngôn ngữ ở mặt sau hối phiếu của người thụ hưởng đồng ý chuyển nhượng quyền hưởng lợi B/E cho một người khác được chỉ định trên B/E. Cùng với hình thức trao tay (B/E vô danh), ký hậu là một thủ tục chuyển nhượng. 20 b. Ý nghĩa: Ký hậu mang tính trừu tượng Khi ký hậu, nghĩa là người ký hậu đã chuyển toàn bộ quyền lợi phát sinh từ B/E. Chỉ ký hậu chuyển nhượng toàn bộ trị giá B/E, chứ không chấp nhận ký hậu chuyển nhượng từng phần. Người ký phát chưa chắc là người ký hậu chuyển nhượng đầu tiên, nhưng sẽ là người có trách nhiệm cuối cùng về số tiền nếu như nó bị người bị ký phát từ chối thanh toán. Mang tính trừu tượng (không cần nêu lên lý do khi chuyển nhượng, không cần thông báo cho bên bị ký phát biết; mọi điều kiện kèm theo chuyển nhượng là không có giá trị c. Các loại ký hậu: Blank endorsenment: không chỉ định người thụ hưởng tiếp theo do thủ tục ký hậu mang lại (dễ lưu thông, nhưng rủi ro) (người ký hậu chỉ ký tên/ hoặc ghi pay to/pay to the order of any). Nominated/restrictive ~: nêu đích danh người thụ hưởng tiếp theo (nếu muốn chuyển nhượng thì phải chuyển nhượng theo luật DS). (Pay to A) To order endorserment (ký hậu theo lệnh đích danh): là cách ký hậu trong đó chỉ định người hưởng lợi có thể là người vừa được chuyển nhượng hoặc là người theo lệnh của người vừa được chuyển nhượng (Pay to the order of A. Rất thông dụng trong thương mại quốc tế. Ký hậu miễn truy đòi (without recourse endorsement): những người được chuyển nhượng không có quyền truy đòi người chuyển nhượng nếu như là ký hậu miễn truy đòi. Người ký phát vẫn là người trả tiền cuối cùng nếu B/E bị từ chối thanh toán. d. Các trường hợp phải ký hậu: - Chiết khấu hối phiếu’ - Cầm cố hối phiếu - Chuyển nhượng cho người khác - Là phương tiện đòi tiền trong các phuong thức nhờ thu, L/c, standby L/C, L/G người thụ hưởng hối phiếu muốn thu tiền hối phiếu phải ký hậu hối phiếu cho ngân hàng. 14. Ký hậu Séc? Yêu cầu về nội dung và hình thức ký hậu Séc? Ký hậu séc cũng giống như ký hậu B/E và kỳ phiếu. Do đặc thù của lưu thông séc là có giá trị thanh toán trực tiếp như tiền tệ, cho nên ký hậu séc cần tôn trọng những quy định sau: a. Yêu cần về nội dung - Người kí hậu là người thụ hưởng hiện hành ghi trên séc. - Ký hậu có hiệu lực khi người thụ hưởng kế tiếp tiếp nhận séc. - Người kí hậu chuyển nhượng séc cho người thụ hưởng kế tiếp là để trả nợ, tuy nhiên nghĩa vụ trả nợ vẫn chưa được coi là đã hoàn thành, nếu như người thụ hưởng kế tiếp chưa nhận được tiền từ NH trả tiền. - Người thụ hưởng hiện hành có thể kí hậu chuyển nhượng séc cho người kí phát séc, nếu như anh ta cần chuyển nhượng quyền hưởng lợi séc cho người kí phát séc hoặc có thể kí hậu chuyển nhượng cho bất cứ người nào đã kí trên tờ séc. - Thể hiện bằng ngôn ngữ ý chí chuyển nhượng quyền hưởng lợi séc cho 1 người khác. Các loại ý chí chuyển nhượng: + Chuyển nhượng cho 1 người đích danh. + Chuyển nhượng cho bất cứ người nào cầm séc hoặc chỉ kí mà không chỉ định ai là người thụ hưởng kế tiếp.