Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
viÖt nam Tr-êng ®¹i häc x©y dùng
céng hoµ x· héi chñ nghÜa
§éc lËp
- Tù do - H¹nh phóc
-------------o0o------------------------------o0o---------------
Khoa
:
C¬ khÝ X©y dùng
Bé m«n:
M¸y X©y dùng
NhiÖm vô
thiÕt kÕ tèt nghiÖp
Hä vµ tªn sinh viªn: Lª Ngäc S¬n
Líp
: 44M
N¨m thø: 5
Ngµnh
: M¸y X©y dùng
1. §Çu ®Õ thiÕt kÕ :
ThiÕt kÕ cæng trôc søc n©ng Q=20/5 T
2. C¸c sè liÖu ban ®Çu:
- Søc n©ng Q = 20T; khÈu ®é L = 30m; chiÒu cao
n©ng H = 12m.
- Søc n©ng têi phô Q = 5T; chÕ ®é lµm viÖc:
trung b×nh (A5).
- Tèc ®é n©ng têi chÝnh: 9,82m/s; tèc ®é n©ng
têi phô: 19,9 m/s.
- Tèc ®é di chuyÓn cæng: 20m/s; tèc ®é di chuyÓn
xe con: 38,4m/s.
- Sö dông xe con tiÓu chuÈn ®· cã s½n.
3. Néi dung c¸c phÇn thuyÕt minh tÝnh to¸n:
- Giíi thiÖu chung vÒ cæng trôc.
- TÝnh to¸n thiÕt kÕ kÕt cÊu thÐp.
- TÝnh to¸n thiÕt kÕ c¬ cÊu di chuyÓn cæng.
- TÝnh to¸n thiÕt kÕ m¹ch ®iÖn ®iÒu khiÓn.
- TÝnh to¸n thiÕt kÕ côm tang r¶i c¸p.
- X©y dùng quy tr×nh l¾p ®Æt.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 1 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
4. C¸c
5. C¸n
b¶n vÏ vµ ®å thÞ:
B¶n vÏ h×nh chung m¸y thiÕt kÕ A0
B¶n vÏ ch©n cæng trôc A1
B¶n vÏ c¬ cÊu di chuyÓn cæng A1
B¶n vÏ dÇm cæng trôc A1
B¶n vÏ s¬ ®å nguyªn lý ®iÖn A1
B¶n vÏ thanh gi»ng ch©n cæng A1
B¶n vÏ chÕ t¹o chi tiÕt A1
B¶n vÏ côm tang r¶i c¸p ®iÖn A1
B¶n vÏ quy tr×nh l¾p dùng A1
bé h-íng dÉn chÝnh :
TS. Tr-¬ng Quèc Thµnh
6. Ngµy giao nhiÖm vô thiÕt kÕ: Ngµy 14 th¸ng 10 n¨m
2003
7. Ngµy hoµn thµnh
: Ngµy 9 th¸ng 2
n¨m 2004
C¸n bé h-íng dÉn tèt nghiÖp
(Ký tªn vµ ghi râ hä tªn)
NhiÖm vô thiÕt kÕ tèt nghiÖp ®· ®-îc
Bé m«n th«ng qua ngµy .. ..th¸ng .. ..n¨m 2004
Tr-ëng bé m«n
(Ký tªn vµ ghi râ hä tªn)
Sinh viªn ®· hoµn thµnh vµ nép ®å ¸n cho
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 2 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
Bé m«n ngµy 11 th¸ng 2 n¨m 2004
Sinh viªn
lµm thiÕt kÕ tèt nghiÖp
(Ký tªn vµ ghi râ hä tªn)
Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu
5
Ch-¬ng I: Giíi thiÖu chung
7
I.
Giíi thiÖu chung vÒ cæng trôc
7
1. Giíi thiÖu chung
7
2. KÕt cÊu thÐp cæng trôc
9
3. Xe con
11
4. C¬ cÊu di chuyÓn cæng
13
5. Mét sè d¹ng kÕt cÊu ®Æc biÖt
14
II. Giíi thiÖu cæng trôc thiÕt kÕ
15
1. Giíi thiÖu chung
15
2. KÕt cÊu thÐp
16
3. Xe con
17
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 3 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
4. C¸c th«ng sè h×nh häc
Ch-¬ng II: TÝnh søc bÒn kÕt cÊu thÐp
I.
20
21
TÝnh to¸n dÇm
21
1. S¬ ®å tÝnh to¸n vµ t¶i träng t¸c dông
21
2. Tæ hîp t¶i träng
23
3. M«mem qu¸n tÝnh chän s¬ bé
24
4. Néi lùc trong dÇm
28
5. øng suÊt trªn dÇm
33
6. TÝnh to¸n ®é æn ®Þnh côc bé
35
7. TÝnh chuyÓn vÞ
36
II. TÝnh bÒn ch©n cæng
38
1. S¬ ®å tÝnh to¸n vµ t¶i träng t¸c dông
38
2. Tæ hîp t¶i träng
39
3. Néi lùc trong ch©n cæng
40
4. øng suÊt trong ch©n
47
III. TÝnh to¸n chèt liªn kÕt
48
Ch-¬ng III: c¬ cÊu di chuyÓn cæng
50
1. Chän s¬ ®å dÉn ®éng
50
2. X¸c ®Þnh lùc nÐn b¸nh lín nhÊt
50
3. X¸c ®Þnh lùc c¶n di chuyÓn
51
4. TÝnh c«ng suÊt ®éng c¬
52
5. TÝnh bé truyÒn ngoµi
53
6. KiÓm tra ®éng c¬
53
7. TÝnh b¸nh xe di chuyÓn
56
8. TÝnh trôc
57
9. Chän æ bi
61
Ch-¬ng IV: ThiÕt kÕ hÖ thèng ®iÒu khiÓn ®iÖn
I.
Giíi thiÖu chung
II. TÝnh chän c¸c thiÕt bÞ ®iÖn
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
64
64
64
- 4 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
III. ThiÕt kÕ hÖ thèng ®iÒu khiÓn
68
Ch-¬ng V: TÝnh to¸n tang r¶i c¸p ®iÖn
74
1. S¬ ®å côm tang
74
2. Chän s¬ bé c¸c thiÕt bÞ
74
3. TÝnh to¸n hÖ tang cuèn c¸p
75
4. ThiÕt kÕ côm lÊy ®iÖn
77
5. TÝnh trôc ®ì
78
6. Chän æ ®ì
79
S¬ ®å l¾p dùng
81
Tµi liÖu tham kh¶o
83
Lêi nãi ®Çu
§Êt n-íc ta ®ang trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸. Nªn nhu cÇu vÒ x©y dùng lµ rÊt lín. §Ó
x©y dùng c¸c c«ng tr×nh lín, hiÖn ®¹i ®ßi hái tiÕn ®é
thi c«ng vµ chÊt l-îng c«ng tr×nh ngµy cµng cao. Cïng
víi sù ph¸t triÓn cña ngµnh X©y dùng th× ngµnh M¸y X©y
dùng cÇn ®¸p øng nhu cÇu vÒ tiÕn ®é thi c«ng vµ hiÖu
qu¶ kinh tÕ cña c«ng tr×nh x©y dùng. V× vËy bªn c¹nh
viÖc t¨ng c-êng ®Çu t- vÒ tµi chÝnh th× viÖc ¸p dông
nh÷ng c«ng nghÖ míi nh»m n©ng cao chÊt l-îng, h¹ gi¸
thµnh s¶n phÈm còng nh- ®¶m b¶o tiÕn ®é thi c«ng lµ
viÖc lµm hÕt søc cÇn thiÕt. Víi viÖc øng dông c¸c c«ng
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 5 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
nghÖ míi tiªn tiÕn th× sö dông c¸c m¸y vµ thiÕt bÞ lµ
®iÒu tÊt yÕu. Khi ®ã m¸y vµ thiÕt bÞ x©y dùng kh«ng
nh÷ng chØ t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng nhÞp ®é thi
c«ng mµ cßn lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu ®-îc ®Ó ®¶m b¶o
chÊt l-îng vµ h¹ gi¸ thµnh c«ng tr×nh, thËm chÝ trë
thµnh nh©n tè quyÕt ®Þnh ®Õn sù h×nh thµnh mét c«ng
tr×nh hiÖn ®¹i. Thùc tÕ x©y dùng ë c¸c n-íc tiªn tiÕn
còng nh- ë n-íc ta ®· chØ ra r»ng viÖc x©y dùng c¸c nhµ
cao tÇng kh«ng thÓ thiÕu ®-îc c¸c cÇn trôc cã chiÒu cao
n©ng, tÇm víi, t¶i träng n©ng lín, c¸c m¸y b¬m bªt«ng
hiÖn ®¹i còng nh- nhiÒu thiÕt bÞ kh¸c. ViÖc x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh thuû ®iÖn bÕn c¶ng cÇu ®-êng kh«ng thÓ
hoµn thµnh vµ ®¶m b¶o chÊt l-îng nÕu kh«ng sö dông c¸c
m¸y lµm ®Êt vµ c¸c thiÕt bÞ gia cè nÒn mãng, c¸c thiÕt
bÞ s¶n xuÊt vËt liÖu vµ nhiÒu thiÕt bÞ kh¸c cã tÝnh
n¨ng kü thuËt phï hîp. ChÝnh v× nh÷ng lÝ do trªn, m¸y
x©y dùng ngµy cµng cã ý nghÜa vµ vai trß lín h¬n trong
c«ng t¸c x©y dùng c¬ b¶n nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi
chung.
Sau kho¶ng thêi gian häc tËp vµ nghiªn cøu ë tr-êng
th× ®å ¸n tèt nghiÖp lµ sù hÖ thèng l¹i toµn bé nh÷ng
kiÕn thøc ®· häc tr-íc ®ã, chuÈn bÞ cho qu¸ tr×nh ra
tr-êng ®i lµm sau nµy. Cô thÓ trong ®å ¸n nµy lµ thiÕt
kÕ “Cæng trôc cã søc n©ng 20/5T”. Trong qu¸ tr×nh lµm
§ATN ®-îc sù h-íng dÉn vµ gióp ®ì tËn t×nh cña thÇy
gi¸o TS. Tr-¬ng Quèc Thµnh em ®· hoµn thµnh ®å ¸n ®óng
thêi h¹n vµ ®Çy ®ñ khèi l-îng mµ bé m«n vµ thÇy ®·
giao.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 6 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
Do qu¸ tr×nh t×m hiÓu thùc tÕ ch-a kü cµng vµ tµi
liÖu tham kh¶o ch-a ®Çy ®ñ nªn ®å ¸n cßn nhiÒu sai sãt
mong c¸c thÇy c« bá qua.
Nh©n ®©y em muèn göi lêi c¶m ¬n ®Õn thÇy Tr-¬ng Quèc
Thµnh vµ c¸c thÇy c« trong bé m«n ®· gióp ®ì em trong
qu¸ tr×nh häc tËp vµ lµm ®å ¸n.
Hµ Néi, Th¸ng 2 n¨m 2004
Sinh viªn thùc
hiÖn
Lª Ngäc S¬n
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 7 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
Ch-¬ng I: giíi thiÖu chung
I. Giíi thiÖu chung vÒ cæng trôc
1. gií thiÖu chung.
Cæng trôc lµ mét lo¹i cÇn trôc kiÓu cÇu cã dÇm cÇu
®Æt trªn c¸c ch©n cæng víi c¸c b¸nh xe di chuyÓn trªn
ray ®Æt d-íi ®Êt.
Theo c«ng dông cã thÓ ph©n thµnh cæng trôc cã c«ng
dông chung cßn gäi lµ cæng trôc dïng ®Ó xÕp dì, cæng
trôc dïng ®Ó l¾p r¸p trong x©y dùng vµ cæng trôc chuyªn
dïng.
Cæng trôc cã c«ng dông chung cã t¶i träng n©ng tõ 3,2
- 10T, khÈu ®é dÇm cÇu 10- 40m, chiÒu cao n©ng 7 - 16m.
Cæng trôc dïng ®Ó l¾p r¸p trong X©y dùng cã t¶i träng
n©ng 50 - 400t, khÈu ®é ®Õn 80m vµ chiÒu cao n©ng ®Õn
30m. Cæng trôc dïng ®Ó l¾p r¸p cã tèc ®é n©ng, di
chuyÓn xe con vµ di chuyÓn cæng nhá h¬n so víi cæng
trôc cã c«ng dông chung. §Æc biÖt nã cã tèc ®é chËm khi
dïng l¾p ghÐp, n©ng h¹ vËt 0,05- 0,1 m/ph vµ di chuyÓn
xe con di chuyÓn cæng 0,1 m/ph.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 8 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
H×nh 1.1: cæng trôc mét dÇm
Cæng trôc cã c«ng dông chung dïng ®Ó bèc dì, vËn
chuyÓn hµng thÓ khèi, vËt liÖu rêi trong c¸c kho b·i
bÕn c¶ng nhµ ga, ®-êng s¾t. Cæng trôc dïng ®Ó l¾p r¸p
dïng trong l¾p r¸p thiÕt bÞ trong nhiÒu lÜnh vùc, ®Æc
biÖt trong c¸c c«ng tr×nh n¨ng l-îng vµ l¾p ghÐp c¸c
c«ng tr×nh giao th«ng. ThiÕt bÞ mang vËt cña cæng trôc
th-êng lµ mãc treo, gµu ngo¹m hoÆc lµ nam ch©m ®iÖn.
Cæng trôc chuyªn dïng th-êng ®-îc sö dông trong c¸c nhµ
m¸y thuû ®iÖn.
Theo kÕt cÊu thÐp cã cæng trôc kh«ng cã c«ngx«n (h×nh
1.1), cæng trôc cã mét ®Çu c«ngx«n vµ hai ®Çu c«ngx«n
(h×nh 1.2). KÕt cÊu dÇm cÇu vµ kÕt cÊu ch©n cæng còng
rÊt da d¹ng. DÇm cÇu cã thÓ ®-îc chÕ t¹o d-íi d¹ng dÇm
hép hµn, d¹ng èng, dÇm dµn kh«ng gian vµ cã thÓ mét
hoÆc hai dÇm. KÕt cÊu ch©n cæng cã thÓ lµ dµn hoÆc hép.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 9 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
H×nh1.2: cæng trôc mét dÇm cã c«ngx«n
Ray di chuyÓn xe con trªn dÇm cÇu cã thÓ ®Æt phÝa
trªn
hoÆc
treo
ë
phÝa
d-íi
dÇm
cÇu.
Ch©n
cæng
th-êng cã mét ch©n cøng (cã kÕt cÊu hép hoÆc dµn
kh«ng gian liªn kÕt cøng víi dÇm cÇu) vµ mét ch©n
mÒm (cã kÕt cÊu èng hoÆc giµn ph¼ng vµ liªn kÕt
khíp víi dÇm cÇu). Ch©n mÒm cã liªn kÕt khíp víi
dÇm cÇu ®Ó ®¶m b¶o cho kÕt cÊu lµ hÖ tÜnh ®Þnh, nã
cã thÓ l¾c quanh trôc th¼ng ®øng ®Õn 50 ®Ó bï trõ
sai lÖch cña kÕt cÊu vµ ®-êng ray do chÕ t¹o, l¾p
®Æt vµ ¶nh h-ëng cña biÕn d¹ng do nhiÖu ®é. Nh- vËy
ch©n mÒm cña cæng trôc cã t¸c dông gi¶m ma s¸t
thµnh b¸nh xe víi ray, gi¶m t¶i träng x« lÖch vµ
tr¸nh kÑt ray khi di chuyÓn. Cæng trôc cã khÈu ®é
d-íi 25m cã thÓ chÕ t¹o haich©n cøng. §èi víi cæng
trôc h¹ng nÆng cã søc n©ng trªn 100T th-êng lµ hai
ray di chuyÓn cho mçi bªn vµ côm b¸nh xe di chuyÓn
gåm nhiÒu b¸nh xe ®Æt trªn cÇu c©n b»ng ®Ó ®¶m b¶o
cho chóng cã lùc nÐn b¸nh ®Òu nhau. C¸c cæng trôc
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 10 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
cã søc n©ng lín th-êng ®-îc bè trÝ thªm mét ®Õn hai
têi n©ng phô.
Xe con cña cæng trôc cã thÓ lµ pal¨ng ®iÖn hoÆc
têi treo ch¹y trªn ray treo vµ cã thÓ lµ xe con
gièng nh- cÇu trôc. C¬ cÊu n©ng vµ c¬ cÊu di chuyÓn
xe con cã thÓ bè trÝ trªn kÕt cÊu thÐp cña cæng
truc, dÉn ®éng xe con b»ng c¸p kÐo.
2. KÕt cÊu thÐp cæng trôc
KÕt cÊu thÐp cña cæng trôc bao gåm dÇm cÇu vµ c¸c
ch©n cæng.
a. KÕt cÊu thÐp cña dÇm cÇu
Cæng trôc mét dÇm cã kÕt cÊu dÇm lµ tæ hîp ®-îc
sö dông rÊt phæ biÕn víi søc n©ng tõ 5 - 10 t. C¸c
cæng trôc mét dÇm th-êng sö dông pal¨ng ®iÖn ch¹y
trªn
ray
treo
d-íi
dÇm
(h×nh
1.1,1.2).
Mét
sè
tr-êng hîp dïng xe con ch¹y trªn hai ray ®Æt d-íi
dÇm (h×nh 1.3g,h,i). DÇm cÇu d¹ng dµn kh«ng gian
th-êng cã thªm c¸c thanh xiªn ë bªn trong ®Ó t¨ng
cøng.
a
b
f
c
g
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
e
d
h
i
- 11 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
H×nh 1.3: kÕt cÊu dÇm lo¹i mét dÇm
a
b
H×nh 1.4: kÕt cÊu dÇm lo¹i hai dÇm
Cæng trôc cã sø n©ng lín th-êng lµ lo¹i hai dÇm hép
cã
ray di chuyÓn xe con ®Æt phÝa trªn dÇm cÇu. Lo¹i
nµy th-êng dïng xe con ch¹y trªn hai dÇm, trªn h×nh 1.4
lµ mÆt c¾t dÇm cÇu cña cæng trôc hai dÇm cã søc n©ng
lín. Ngoµi ra víi t¶i träng n©ng lín dÇm cÇu cã thÓ lµ
giµn kh«ng gian.
b. kÕt cÊu thÐp cña ch©n cæng
Ch©n cæng cã kÕt cÊu hép hoÆc dµn, víi kÕt cÊu dµn
th× ch©n cã kh¶ n¨ng chÞu t¶i träng lín tuy nhiªn chóng
cã nh-îc ®iÓm lµ th-êng chiÕm nhiÒu diÖn tÝch, ch©n
cæng kiÓu hép kh¾c phôc ®-îc nh-îc ®iÓm nµy cña ch©n
dµn. Trªn h×nh 1.5a,b lµ ch©n cøng cña cæng trôc cã
d¹ng hép vµ mÆt c¾t dÇm cÇu nh- trªn h×nh 1.4, víi kÕt
cÊu nµy cæng trôc cã thÓ cã mét hoÆc hai ®Çu c«ngx«n.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 12 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
a
b
c
H×nh 1.5: ch©n cæng
Ch©n cæng cã kÕt cÊu giµn cïng dÇm cÇu lo¹i giµn
kh«ng gian (mét dÇm), trong tr-êng hîp nµy th-êng xe
con di chuyÓn trªn ray bªn d-íi dÇm cÇu, vËt n©ng ®-îc
treo trªn c¸c pal¨ng c¸p (h×nh 1.5c).
Cabin cña cæng trôc cã thÓ ®-îc ®Æt cè ®Þnh t¹i ch©n
cøng hoÆc treo trªn xe con
vµ di chuyÓn cïng xe con.
Cæng trôc hai dÇm cã xe con ch¹y trªn ray ®Æt trªn
hai dÇm th-êng cã thªm sµn thao t¸c ®Ó b¶o d-ìng vµ söa
ch÷a.
Cæng trôc cã khÈu ®é d-íi 25m cã thÓ chÕ t¹o víi hai
ch©n cøng (h×nh 1.6a), cæng trôc cã khÈu ®é lín th-êng
mét ch©n liªn kÕt cøng víi dÇm cßn ch©n kia liªn kÕt
khíp víi dÇm. Trªn s¬ ®å 1.6b,c cã ch©n cæng liªn kÕt
khíp víi dÇm. S¬ ®å 1.6b cã ch©n cæng bªn tr¸i liªn kÕt
cøng víi dÇm cßn ch©n cæng bªn ph¶i liªn kÕt khíp víi
dÇm nhê khíp quay h×nh trô víi trôc xoay n»m trong mÆt
ph¼ng ngang. Víi s¬ ®å nµy ch©n cæng cã thÓ l¾c quanh
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 13 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
trôc th¼ng ®øng tíi 50 vÒ c¶ hai phÝa vµ gãc l¾c ®-îc
khèng chÕ bëi khe hë gi÷a vá khíp phÝa d-íi vµ phÝa
trªn. Trong tr-êng hîp nµy cæng trôc bÞ x« lÖch do tèc
®é hai bªn kh«ng ®ång ®Òu nhau th× dÇm cÇu bÞ uèn trong
mÆt ph¼ng ngang.
c
d
b
l< 25000
a
c
b
H×nh 1.6
Nh-îc ®iÓm nµy ®-îc kh¾c phôc trong s¬ ®å 1.6c, ch©n
cøng bªn tr¸i ®-îc liªn kÕt víi dÇm b»ng nót tr-ît (nót
B) cho phÐp dÇm cã thÓ xoay t-¬ng ®èi quanh vÊu ®Þnh vÞ
th¼ng ®øng (nót C). Ch©n mÒm bªn ph¶i liªn kÕt víi dÇm
b»ng khíp cÇu cho phÐp xoay theo h-íng bÊt kú. Khi cæng
trôc bÞ x« lÖch th× dÇm cÇu kh«ng bÞ uèn vµ hoµn toµn
tr¸nh ®-îc kh¶ n¨ng bÞ kÑt.
3. Xe con cña cæng trôc
KÕt cÊu xe con cña cæng trôc rÊt ®a d¹ng tuú thuéc
vµo kÕt cÊu cña dÇm cÇu vµ t¶i träng n©ng cña cæng
trôc.
Cæng trôc mét dÇm cã t¶i träng n©ng nhá th-êng dïng
pal¨ng ®iÖn ch¹y däc ray treo ë d-íi dÇm. Lo¹i cæng
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 14 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
trôc nµy th-êng ®-îc ®iÒu khiÓn tõ cabin hoÆc hép nót
bÊm tõ d-íi nÒn.
Cæng trôc hai dÇm cã t¶i träng n©ng lín th-êng dïng
xe con ch¹y trªn c¸c ray ®Æt trªn hai dÇm. Mét sè cæng
trôc cã xe con tùa hoÆc treo trªn hai ray ®Æt d-íi dÇm
(th-êng lµ dÇm dµn kh«ng gian). Theo c¸ch dÉn ®éng cã
lo¹i xe con tù hµnh vµ xe con di chuyÓn nhê c¸p kÐo.
a
6
2 3 4
b
5 6
1
H×nh 1.7: s¬ ®å m¾c c¸p trªn xe con di chuyÓn b»ng
c¸p kÐo
a. c¬ c©u n©ng vËt, b. c¬ cÊu di chuyÓn xe con
1,2. c¸c thiÕt bÞ ®iÒu chØnh lùc c¨ng c¸p kÐo
3. xe con, 4. cabin, 5. tang cña c¬ cÊu di chuyÓn
6. c¸c puly ®æi h-íng c¸p
C¬ cÊu di chuyÓn xe con b»ng c¸p kÐo th-êng ®Æt ngoµi
xe con (trªn kÕt cÊu thÐp cña cæng trôc). S¬ ®å m¾c c¸p
cña c¬ cÊu di chuyÓn xe con nh- h×nh 1.7b, hai ®Çu cña
c¸p ®-îc quÊn vµo tang theo chiÒu ng-îc nhau do ®ã khi
tang quay th× mét ®Çu cuèn cßn mét ®Çu nh¶ ®¶m b¶o cho
xe con di chuyÓn ®-îc. Tang cña c¬ cÊu nµy cã thÓ lµ
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 15 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
tang th-êng hoÆc tang ma s¸t. Cabin ®iÒu khiÓn cã thÓ
®-îc g¾n trªn xe con vµ di chuyÓn cïng nã.
C¬ cÊu n©ng cña cæng trôc còng cã thÓ ®-îc ®Æt
trªn xe con hoÆc ngoµi xe con (trªn kÕt cÊu thÐp cña
cæng trôc). Khi ®Æt ngoµi xe con (h×nh 1.7a), ®Ó ®¶m
b¶o chiÒu cao n©ng kh«ng ®æi khi xe con di chuyÓn th×
c¸p n©ng v¾t qua c¸c puly trªn xe con vµ trªn côm mãc
treo sau ®ã ®i ra khái xe con vÒ phÝa cuèi dÇm cÇu vµ
c¸p ®-îc cè ®Þnh vµo dÇm cuèi. Ph-¬ng ¸n nµy cho phÐp
gi¶m ®¸ng kÓ kÝch th-íc vµ träng l-îng cña xe con do ®ã
träng l-îng cña dÇm cÇu còng gi¶m ®¸ng kÓ kho¶ng 20%.
Nh-îc ®iÓm cña ph-¬ng ¸n nµy lµ c¸p n©ng cã thÓ cã ®é
vâng rÊt lín khi xe con di chuyÓn kh«ng t¶i träng n©ng.
§Ó kh¾c phôc nh-îng ®iÓm nµy, ng-êi ta lµm c¸c con l¨n
®ì c¸p n©ng vµ t¨ng träng l-îng cña côm mãc treo.
4. C¬ cÊu di chuyÓn cæng trôc
ë mét sè cæng trôc nhá lo¹i cò c¬ cÊu di chuyÓn cæng
trôc th-êng dïng ph-¬ng ¸n dÉn ®éng chung vµ c¬ cÊu ®Æt
trªn dÇm cÇu. Ph-¬ng ¸n nµy tuy gi¶m t¶i träng x« lÖch
cæng song cång kÒnh, khã l¾p ®Æt vµ ®¾t nªn hiÖn nay
kh«ng dïng. HiÖn nay c¬ cÊu di chuyÓn cæng th-êng dïng
ph-¬ng ¸n dÉn ®éng riªng. Trªn mçi ch©n cæng cã mét c¬
cÊu di chuyÓn riªng, sè b¸nh xe chñ ®éng th-êng kh«ng
v-ît qu¸ 50% tæng sè b¸nh xe .
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 16 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
H×nh 1.8: c¸c s¬ ®å dÉn ®éng c¬ cÊu di chuyÓn cæng
trôc
Cæng trôc hiÖn ®¹i th-êng dïng c¬ cÊu di chuyÓn cã
hép gi¶m tèc ®Æt ®øng hoÆc hép gi¶m tèc trôc vÝt - b¸nh
vÝt vµ ®éng c¬ l¾p mÆt bÝch víi hép gi¶m tèc. KÕt cÊu
nµy võa gän nhÑ võa dÔ th¸o l¾p. Cæng trôc cì lín
th-êng cã ch©n cæng tùa trªn c¸c b¸nh xe, sè b¸nh xe
trªn mçi côm lµ hai ®Õn bèn b¸nh ®Ó gi¶m t¶i cho b¸nh.
C¸c côm b¸nh xe th-êng l¾p trªn c¸c cÇu c©n b»ng ®Ó ®¶m
b¶o lùc nÐn ®Òu trªn c¸c b¸nh xe. Ray di chuyÓn cæng cã
thÓ lµ mét hoÆc hai ray. Trªn h×nh 1.8 lµ c¸c s¬ ®å dÉn
®éng cña c¬ cÊu di chuyÓn cæng.
Cæng trôc chñ yÕu lµm viÖc ngoµi trêi do ®ã cÇn ph¶i
cã c¬ cÊu kÑp ray ®Ó ®¶m b¶o an toµn
trong tr-êng hîp
giã lín khi kh«ng lµm viÖc. ThiÕt bÞ kÑp ray dÉn ®éng
b»ng tay lµm viÖc t-¬ng ®èi tin cËy song mÊt nhiÒu thêi
gian vµ nÆng nhäc, hiÖn nay phæ biÕn lo¹i kÑp ray dÉn
®éng b»ng m¸y. Lo¹i nµy ho¹t ®éng tù ®éng nhê t¸c ®éng
cña thiÕt bÞ ®o giã khi ¸p lùc giã v-ît qu¸ gi¸ trÞ cho
phÐp. Tuy nhiªn cæng trôc vÉn ph¶i cã thiÕt bÞ kÑp ray
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 17 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
dÉn ®éng b»ng tay ®Ò phßng thiÕt bÞ kÑp ray b»ng m¸y
háng.
5. Mét sè d¹ng kÕt cÊu ®Æc biÖt cña cæng trôc
a. Cæng trôc tù l¾p dùng
H×nh 1.9: s¬ ®å l¾p dùng cæng trôc tù l¾p dùng
L¾p dùng cæng trôc lµ mét c«ng viÖc nÆng nhäc vµ tèn
thêi gian. KÕt cÊu cæng trôc tù l¾p dùng cho phÐp gi¶m
nhÑ møc ®é nÆng nhäc vµ rót ng¾n thêi gian l¾p dùng.
Lo¹i cæng trôc nµy ngµy cµng ®-îc sö dông réng r·i. S¬
®å l¾p dùng nh- h×nh 1.9, t¶i träng n©ng cña cæng trôc
tù l¾p dùng th-êng kh«ng v-ît qu¸ 20t.
b. Cæng trôc xÕp dì c«ngt¬n¬
Lo¹i cæng trôc nµy chuyªn dïng ®Ó xÕp dì c«ngt¬n¬
trong c¸c nhµ ga bÕn c¶ng, kho b·i. §Æc ®iÓm chÝnh lµ
dïng c¸c thiÕt bÞ mang chuyªn dïng rót ng¾n thêi gian
xÕp dì vµ gi¶m nhÑ søc lao ®éng. Cæng trôc xÕp dì
c«ngt¬n¬ th-êng cã hai ®Çu c«ngx«n. Mét ®Çu c«ngx«n
th-êng ®Æt trong nhµ kho chøa c«ngt¬n¬ mét ®Çu lµ ë b·i
®Ó c«ngt¬n¬. PhÇn phÝa trong ch©n cæng th-êng cã ray di
chuyÓn ®Ó tµu ho¶ hoÆc c¸c ph-¬ng tiÖn kh¸c vµo ®Ó vËn
chuyÓn hµng ho¸ ®Õn hoÆc ®i.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 18 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
T¶i träng n©ng cña cæng trôc xÕp dì c«ngt¬n¬ th-êng
®-îc chän theo t¶i träng cña c«ngt¬n¬ vµ thiÕt bÞ mang
chuyªn dïng v× chóng kh¸ nÆng.
c. Cæng trôc phôc vô nhµ m¸y thuû ®iÖn
Cæng trôc nµy th-êng ®-îc dïng trong l¾p r¸p vµ vËn
hµnh khai th¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn. Chóng th-êng cã t¶i
träng n©ng lín (tõ 100 - 500t) vµ cã khÈu ®é dÇm cÇu
kh«ng lín.
Cã thÓ chia cæng trôc trong nhµ m¸y thuû ®iÖn lµm 3
lo¹i:
- Cæng trôc dïng ®Ó l¾p r¸p vµ phôc vô c¸c thiÕt bÞ
trong nhµ m¸y thuû ®iÖn.
- Cæng trôc phôc vô c¸c thiÕt bÞ vµ n©ng h¹ cña ®Ëp.
- Cæng trôc ®Ó phôc vô l¾p r¸p cöa ®Ëp.
Cæng trôc trªn cã thÓ cã hoÆc kh«ng cã c«ngx«n. C¬
cÊu n©ng cña cæng trôc lo¹i nµy cã ®Æc ®iÓm lµ
dïng
hai tê n©ng ®Æt c¸ch nhau ®óng b»ng chiÒu réng cña cöa
®Ëp vµ ®Ó tr¸nh kh¶ n¨ng bÞ kÑt cöa ®Ëp trong khung dÉn
h-íng cña nã, hai têi n©ng ph¶i ®ång ®Òu. Cöa ®Ëp trong
c¸c nhµ m¸y thuû ®iÖn ph¶i ®-îc n©ng víi tèc ®é chËm.
Cßn khi kh«ng n©ng th× ph¶i cã tèc ®é nhanh ®Ó rót ng¾n
thêi gian do vËy têi n©ng ph¶i cã hai tèc ®é.
II. giíi thiÖu cæng trôc thiÕt kÕ
1. cÊu t¹o chung.
Víi
nhiÖm
vô
thiÕt
kÕ
lµ
cæng
trôc
cã
søc
n©ng
Q=20/5t vµ khÈu ®é L=30m ta lùa chän ph-¬ng ¸n thiÕt kÕ
lµ cæng trôc hai dÇm xe con di chuyÓn trªn ray ®Æt trªn
hai dÇm. S¬ ®å h×nh chung cæng trôc thiÕt kÕ nh- h×nh
1.10.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 19 -
Lª Ngäc S¬n - 368.44
§å ¸n tèt nghiÖp
Cæng trôc nµy ®-îc thiÕt kÕ víi hai ch©n liªn kÕt
khíp trô víi dÇm, víi kÕt cÊu khíp sÏ gióp cho c«ng
viÖc l¾p dùng ®¬n gi¶n h¬n, gi¶m thêi gian do ®ã t¨ng
n¨ng suÊt lao ®éng.
33200
5
4
3
6
12000
2
1
8
7
30000
H×nh 1.10: cæng trôc thiÕt kÕ
1. Ch©n cøng, 2. cabin, 3. dÇm cæng, 4. xe con
5. sµn thao t¸c, 6. ch©n mÒm, 7. c¬ cÊu di chuyÓn
8. c¬ cÊu tang r¶i c¸p ®iÖn
2. KÕt cÊu thÐp cña cæng trôc thiªt kÕ
a. KÕt cÊu thÐp cña dÇm
DÇm cña cæng trôc lµ dÇm hép ®-îc hµn tõ thÐp tÊm
CT3. Trªn dÇm chÝnh ë hai ®Çu cã dÇm nèi dïng ®Ó liªn
kÕt cøng hai dÇm l¹i víi nhau ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn lµm
viÖc cña cæng trôc. Ngoµi ra trªn mçi ®Çu
dÇm chÝnh
con cã c¸c tai liªn kÕt dïng ®Ó liªn kÕt dÇm chÝnh víi
ch©n c«ng. PhÝa dÇm dïng ®Ó l¾p ch©n cøng cã ®é dµi lín
h¬n so víi l¾p ch©n mÒm.
Khoa c¬ khÝ x©y dùng - líp 44M
- 20 -
- Xem thêm -