TR NG Đ I H
Nguy n Thanh Hùng
M
I QUAN H GI
A TH C TI N
N
QU N TR
NGU
NHÂN L C, TRÁCH NHI M XÃ H I VÀ K T QU
HO T Đ NG KINH DOANH: TR
NG H P CÁC
DOANH NGHI P CH BI N TH C PH M
T I Đ NG B NG SÔNG C U LONG
LU N ÁN TI N Sƾ KINH T
Tp.H Chí Minh - Năm 2018
TR NG Đ I H
-----------------
Nguy n Thanh Hùng
M I QUAN H GI A TH C TI N QU N TR NGU N
NHÂN L C, TRÁCH NHI M XÃ H I VÀ K T QU
HO T Đ NG KINH DOANH: TR
NG H P CÁC
DOANH NGHI P CH BI N TH C PH M
T I Đ NG B NG SÔNG C U LONG
Chuyên ngành: QU N TR KINH DOANH
Mã s : 934.01.01
LU N ÁN TI N Sƾ KINH T
NG I H NG D N KHOA H C:
PGS.TS H TI N DŨNG
Tp.H Chí Minh - Năm 2018
L
I CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan lu n án ti n sƿ kinh t v
ti n qu n tr ngu
tr ng h p các doanh nghi p Ch
công trình nghiên c u khoa h c c
Các thông tin, k t qu
ràng và ch a đ
i
MCLC
M CL C
........
DANH M
C CÁ
DANH M
CB
DANH M
C HÌ
CH
NG 1 - GI
1.1 LÝ DO CH
1.2 M
C TIÊU NGHIÊN C
1.2.1 M c tiêu chung ............................................................................................
1.2.2 M c tiêu nghiên cu c
1.2.3 Câu h i nghiên c u ......................................................................................
1.3 Đ
I T NG NGHIÊN C
1.4 PH
1.3.1 Đ
it
1.3.2 Đ
it
M VI NGHIÊN C
1.5 PH
NG P
1.6 C
CH
2.1 C
U TRÚC C
NG 2 - C
S
2.1.1 Khái ni m v
2.1.2 Khái ni m v
2.1.3 Các thành ph n c
2.1.4 Lý thuy
LÝ
ii
2.2 C S LÝ THUY T V TRÁCH NHI M XÃ H I C A DOANH NGHI P
23
2.3 C S LÝ THUY T V CAM K T T CH C.......................................... 35
2.4 C S LÝ THUY T V K T QU
HO T Đ NG KINH DOANH...........38
2.5 M I QUAN H GI A CÁC KHÁI NI M NGHIÊN C U.........................42
2.5.1 M i quan h gi a qu n tr ngu n nhân l c và trách nhi m xã h i............42
2.5.2 M i quan h gi a th c ti n QTNNL và cam k t t ch c..........................48
2.5.3 M i quan h gi a TNXH và cam k t t ch c........................................... 50
2.5.4. M i quan h gi a trách nhim xã h i và k t qu ho t đ ng kinh doanh
c a doanh nghi p.............................................................................................. 54
2.5.5 M i quan h gi a cam k t t ch c và k t qu ho t đ ng kinh doanh c a
doanh nghi p.................................................................................................... 57
2.5.6 nh h ng c a th c ti n QTNNL đ n k t qu ho t đ ng c a doanh
nghi p (mô hình c nh tranh)............................................................................. 59
2.6 Đ C ĐI M NGÀN H CH
BI N TH C PH M......................................... 60
2.7 Đ C ĐI M NGU N NHÂN L C VÀ TRÁCH NHI M XÃ H I C A
CÁC DOANH NGHI P CH BI N TH C PH M ĐBSCL............................. 62
2.7.1. Đ c đi m ngu n nhân l c........................................................................ 62
2.7.2 Đ c đi m v th c hi n trách nhim xã h i c a các doanh nghi p ch bi n
th c ph m.......................................................................................................... 62
2.7.3 Đ c đi m đ a bàn nghiên c u..................................................................... 65
2.8 MÔ HÌNH NGHIÊN C U............................................................................. 66
CH
NG 3 - THI T K NGHIÊN C U.............................................................. 70
3.1 PH
NG PHÁP NGHIÊN C U................................................................. 72
3.1.1 Nghiên c u đ nh tính................................................................................ 72
3.1.2 Nghiên c u đ nh l
3.2 PH
ng s b...................................................................... 73
NG PHÁP X LÝ S LI U............................................................... 74
iii
3.2.1 Đánh giá h s tin c y Cronbach’s Alpha............................................... 74
3.2.2 Phân tích nhân t khám phá (EFA)..............................................................75
3.2.3 Phân tích nhân t kh ng đ nh (CFA)........................................................ 75
3.2.4 Phân tích mô hình c u trúc tuy n tính....................................................... 76
3.2.5 Ki m đ nh Bootstrap................................................................................ 77
3.3 THI T K NGHIÊN C U S B................................................................... 78
3.3.1 Các b c nghiên c u s b........................................................................ 78
3.3.2 K t qu xây d ng thang đo nháp........................................................... 79
3.3.3 K t qu xây d ng thang đo s b.............................................................. 92
CH
NG 4 - PHÂN TÍCH K T QU NGHIÊN C U....................................... 108
4.1 NGHIÊN C U CHÍNH TH C V M I QUAN H GI A TH C TI N
QTNNL, TNXH VÀ K T QU HO T Đ NG KINH DOANH C A CÁC
DOANH NGHI P CH BI N TH C PH M.................................................. 108
4.1.1 Thi t k các b c nghiên c u chính th c.............................................. 108
4.1.2 Mô hình nghiên c u chính th c............................................................... 109
4.1.3 Thang đo và m u nghiên c u chính th c................................................ 112
4.2 PHÂN TÍCH NHÂN T KH NG Đ NH CFA........................................... 115
4.2.1 Phân tích CFA thang đo th c ti n QTNNL.......................................... 115
4.2.2 Phân tích CFA đ i v i thang đo trách nhi m xã h i............................120
4.2.3 Phân tích CFA đ i v i thang đo cam k t t ch c.................................. 123
4.2.4 Phân tích CFA đ i v i thang đo k t qu ho t đ ng kinh doanh..............124
4.2.5 Phân tích CFA mô hình t i h n............................................................... 126
4.3.KI M Đ NH MÔ HÌNH LÝ THUY T....................................................... 128
4.3.1 Ki m đ nh gi thuy t b ng mô hình c u trúc tuy n tính (SEM)..............128
4.3.2. Ki m đ nh
cl
ng mô hình c nh tranh........................................... 131
iv
4.3.3. Phân tích Bootstrap ................................................................................
CH
5.1 K T LU N ...................................................................................................
5.2 Ý NGHƾA VÀ NH
5.2.1 K t qu
5.2.2Ý n ghƿa và đóng góp m i c a lu n
5.3 HÀM Ý QU
5.4 H
N CH
.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .
TÀI LI
U THAM KH O ........................................................
PH L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
PH
L
v
DANH M C CÁC KÝ HI U, CÁC CH
Ký hi u
APP
COM
CSRC
CSRE
CSRG
CSRS
DNNVV
ĐBSCL
EIU
GMP
HACCP
HRMP
INN
OC
PEM
PEP
PER
QTNNL
SAL
SEL
SET
STA
TNXH
TRA
VCCI
vi
DANH M C B NG
B ng 2.1. T ng h p các thành ph n c a th c ti n QTNNL.......................................21
B ng 2.2. T ng h p các thành ph n c a trách nhi m xã h i.................................... 32
B ng 2.3. Danh m c các ngành s n xu t ch bi n th c ph m................................... 60
B ng 2.4. Tăng tr ng tiêu dùng Th c ph m – Đ u ng – Thu c lá........................61
B ng 3.1. Nhân t tuy n d ng.................................................................................. 79
B ng 3.2. Nhân t Đào t o....................................................................................... 80
B ng 3.3. Nhân t Đánh giá công vi c.................................................................... 81
B ng 3.4. Nhân t L ng, th ng........................................................................... 82
B ng 3.5. Nhân t Tính n đ nh công vi c.............................................................. 83
B ng 3.6. Khuy n khích s tham gia, đ i m i......................................................... 84
B ng 3.7. Trách nhim đ i v i nhân viên.................................................................... 85
B ng 3.8. Trách nhim đ i v i khách hàng................................................................. 86
B ng 3.9. Trách nhi m đ i v i môi tr ng.............................................................. 87
B ng 3.10. Trách nhi m xã h i đ i v i pháp lý......................................................... 88
B ng 3.11. Thang đo cam k t t ch c...................................................................... 90
B ng 3.12. Thang đo K t qu ho t đ ng kinh doanh................................................ 91
B ng 3.13. Th ng kê mô t c m u.......................................................................... 92
B ng 3.14. K t qu Cronbach’s alpha thang đo th c ti n QTNNL........................ 93
B ng 3.15. K t qu Cronbach’s alpha thang đo trách nhi m xã h i....................94
B ng 3.16. K t qu Cronbach’s alpha thang đo cam k t t ch c..........................96
B ng 3.17. K t qu Cronbach’s alpha thang đo k t qu ho t đ ng.........................97
B ng 3.18. H s t i các nhân t thu c thang đo th c ti n QTNNL..........................99
B ng 3.19. H s t i nhân t thang đo TNXH......................................................100
B ng 3.20. H s t i nhân t thang đo cam k t t ch c.........................................101
B ng 3.21. B ng h s t i nhân t thang đo k t qu ho t đ ng kinh doanh............102
B ng 3.22. T ng h p thang đo đ c đi u ch nh cho nghiên c u chính th c...........103
B ng 4.1. T ng h p s bi n quan sát và c m u......................................................112
B ng 4.2. K t qu th ng kê mu nghiên c u............................................................115
B ng 4.3. K t qu ki m đ nh giá tr phân bi t các bi n trong mô hình đo l ng .. 117
B ng 4.4. Đ tin c y thang đo th c ti n Qu n tr ngu n nhân l c.........................118
B ng 4.5. Tóm t t k t qu ki m đ nh đ tin c y c a thang đo...............................119
B ng 4.6. K t qu ki m đ nh giá tr phân bi t gi a các bin trong mô hình đo l ng
trách nhi m xã h i.................................................................................................121
B ng 4.7. Ki m đ nh đ tin c y c a thang đo trách nhi m xã h i..........................122
B ng 4.8. Tóm t t k t qu ki m đ nh đ tin c y c a thang đo...............................123
B ng 4.9. Ki m đ nh đ tin c y c a thang đo cam k t t ch c..............................123
B ng 4.10. K t qu ki m đ nh đ tin c y c a thang đo cam k t t ch c................124
vii
B ng 4.11. K t qu ki m đ nh giá tr phân bi t gi a các bin trong mô hình đo
l ng k t qu ho t đ ng kinh doanh....................................................................... 124
B ng 4.12. K t qu ki m tra đ tin c y thang đo k t qu ho t đ ng kinh doanh....125
B ng 4.13. Tóm t t đ tin c y t ng h p và ph ng sai trích................................ 125
B ng 4.14. K t qu ki m đ nh giá tr phân bi t các khái nim trong mô hình t i h n
128
B ng 4.15. K t qu
c l ng mô hình lý thuy..................................................t
(chu n hóa)
130
B ng 4.16. K t qu
c l ng mô hình c nh tranh (chu n hóa)......................... 133
B ng 4.17. So sánh các chtiêu gi a mô hình lý thuy t và mô hình c nh tranh....134
B ng 4.18.
c l ng Bootstrap v i m u N = 600............................................... 135
B ng 4.19. T ng h p k t qu ki m đ nh gi thuy t................................................ 136
B ng 4.20. K t qu tác đ ng tr c ti p, gián tip và t ng h p gi a các khái nim
trong mô hình nghiên c u....................................................................................... 137
viii
DANH M C HÌNH
Hình 2.1. Mô hình m i quan h QTNNL v i k t qu ho t đ ng............................... 19
Hình 2.2. Mô hình ngu n nhân l c và k t qu ho t đ ng.......................................... 19
Hình 2.3. Mô hình kim t tháp TNXH.................................................................... 24
Hình 2.4. Mô hình nghiên c u đ xu t..................................................................... 67
Hình 3.1. S đ th hi n quy trình nghiên c u............................................................ 71
Hình 4.1. Mô hình nghiên c u chính th c..............................................................110
Hình 4.2. K t qu phân tích CFA thang đo th c ti n QTNNL.............................116
Hình 4.3. K t qu phân tích CFA thang đo trách nhi m xã h i.........................120
Hình 4.4. K t qu CFA thang đo cam k t t ch c.................................................123
Hình 4.5. K t qu CFA thang đo k t qu ho t đ ng kinh doanh............................124
Hình 4.6. K t qu CFA mô hình đo l ng t i h n.................................................127
Hình 4.7. Mô hình SEM chu n hóa...................................................................... 129
Hình 4.8. K t qu SEM mô hình c nh tranh..........................................................132
1
CH
NG 1 - GI I THI U
1.1 LÝ DO CH N Đ TÀI
Tr c s phát trin c a kinh t
r ng, đi u này d n đ n s
toàn c u, quá trình h i nh p qu c t
di n ra sâu
c nh tranh gi a các doanh nghi p ngày càng gay g
quy t li t h n. Các doanh nghi p tìm cách to ra nhi u l i th
t và
c nh tranh nh gi m
chi phí, nâng cao năng su t, ch t l ng s n ph m, c i ti n s n ph m… nh m m c tiêu
nâng cao hi u qu kinh doanh, duy trì và phát tri n b n v ng. Tuy nhiên, vi c th c
hi n m c tiêu này có hi u qu hay không còn tùy thu c vào vi c QTNNL trong m i
công ty khác nhau.
Có th
nói, ngu
n nhân l c đ
nh t c a các doanh nghi p hi n nay.
c xem nh là m t trong nh ng y u t quan tr ng
c p đ vƿ mô, theo lý thuy t tăng tr ng n i
sinh đã cho th y s
kinh t vƿ mô (Mankiw và c ng s
nh
là ngu
n cung
nhân (Wright và c
th
hi n rõ
c a kinh t
viên cho m t th
thêm vào đó n n kinh t
ngày càng tăng c
c
ng công tác QTNNL là m t trong nh ng yêu c u c n thi t và c p bách trong các
doanh nghi p hi n nay, b i vì:
Thứ nhất, Qu n tr ngu n nhân l c là quan tr ng h n so v i qu n tr các ngu n
c nh tranh khác vì con ng i s d ng các tài s n c a công ty, t o ra kh năng c nh
tranh và giúp công ty đ t đ c m c tiêu mong mu n. Do đó, các doanh nghi p c n
ph i hi u đ c nh ng mong đ i t
nh ng mong mu n v
tác gi a nhân viên v i nhân viên, s th hi n kỹ năng c a ng
và s cam k t, thái đ
c n t o ra m t n n văn hóa v i năng su t cao trong đó cá nhân và t p th
nhi m c i ti n liên tc quá trình kinh doanh và kỹ năng c a h
tri th
2
các m c tiêu đ t ra b i các nhà qu n lý. Đ c bi t, ho t đ ng qu n tr có th
th c hi n
đ c các m c tiêu c a nhân viên g n v i m c tiêu c a t ch c, cung c p v nh ng
kỳ v ng đ
c xác đ nh th n
ki n s có, hành vi d
Thứ hai, Theriou & Chatzoglou (2009) nghiên c u khám phá vm i quan h
th
c ti n QTNNL v
m
t tài s n vô hình không th
ti
n ngu
đ
ng có tay ngh
n nhân l c. Nh
hi n công vi
c
b n. T t nhiên, kin th c c
riêng mà đ
c duy trì thông
chia sẻ và s
d
nh
ng ki n th
ch
c. Nh
ng y u t
tranh b n v
ng và nâng cao
Thứ ba, nhân viên trong doanh nghi p là nh
s n quan tr
ng c n đ
quan h
tích c
ph n ánh thông qua vi c gia tăng kỹ năng, thái đ
tăng các nhân t
tăng tr
kh
ev
T
tr
ng nh t c
v
am tt
ngu n tài s n này. Lado & Wilson (1994) xác đ nh QTNNL là m t h th ng “...
nh
m t t p h p riêng bi t nh ng có liên quan đ n các ho t đ ng, ch
trình h
Đ
ng vào vi c thu hút, phát trin và duy tr
ng tr
khó có th
nâng cao vi c th c hành qu n tr ngu
c b i c nh toàn c
nâng cao hi u qu
3
m t h th ng ph c h p. V i lý do này, các t ch c luôn th n tr ng trong vi c đánh giá th
c ti n QTNNL hi n có và ti n hành c i ti n liên t c đ nhân viên có th góp
ph n c i thi n hi u su t ho t đ ng. Thêm vào đó, đ duy trì l i th c nh tranh và phát tri
n b n v ng thì bên c nh vi c quan tâm đ n y u t ngu n nhân l c, các t ch c c n ph i
chú ý đ n các khía c nh khác liên quan đ n trách nhi m xã h i (TNXH) nh các
bên có liên quan, khách hàng, c ng đ
tranh gi a các doanh nghi p hi n nay không ch
ph
i, hay qu ng cáo mà còn th hi n thông qua k t qu
Theo quan đi m c a Carroll (1991), TNXH liên quan đ n vi c ho t đ ng c
m
t doanh nghi p đ có l
h i. Ch u TNXH có nghƿa là đ t đ
u tiên hàng đ u khi nói v
tr
cho xã h i. Đ ng th
chính giúp liên k t QTNNL và TNXH, chính h
nhi m xã h i cho các bên có liên quan. Wilcox (2006) đ
bên trong và bên ngoài t
các vn đ đ o đ c và tinh th n c
làm vi c mang tính đ o đ c, có trách nhi m xã h i c n quan tâm đ n ch t l
vi c, bình đ ng, cân b ng công vi
b ng trong tr l
tác đ ng tích c
gi
h
a các nhân viên, nh m c i thi n các thái đ
ng c a t ch
ng h và cam k
TNXH (Baptiste, 2008 trích t Buciuniene and Kazlauskaite, 2012).
Th c t cho th y, th
hi n nay. Vì đ
Hoa Kỳ và Châu Âu thì các doanh nghi p c n ph i tăng c
áp d ng các tiêu chun qu c t
đây nh t là ISO26000 đ
m t trong nh ng thách th c đ i v
4
Qu c (Code of Conduct - COC) đã đ a ra nh ng quy t c c
b o v môi tr
ng
i lao đ ng và phát tri n c ng đ ng …. Song, nh n th
nghi p Vi t Nam nói chung và m
ch , m t s doanh nghi p còn nghƿ r ng TNXH ch đ n thu n là vi c làm t
ch
a hi u rõ b
c i thi n quan h trong công vi c, gi m chi phí, tăng năng su t lao đ ng, gi m tỷ l
nhân viên ngh , b vi c, gi m chi phí tuy n d ng và đào t o nhân viên m i, tăng
doanh thu, t o uy tín và nâng cao danh ti ng cho doanh nghi p thì ch a đ
th
cđyđ.
M ts
nghiên c u v
nghi
m
nghi p. Tác gi kh o sát 119 doanh nghi p nh
c u thông qua phân tích th
TNXH và k t qu
ngu n nhân l
h
c cà
n, đi u này có
nghi p. Tuy nhiên, bài vi t ch
năng QTNNL đ n m c đ
phá vai trò c a QTNNL trong th
QTNNL và TNXH c a Jamali và c
tích c c trong vi c xây d
n n t ng n i b
h
ng ho t đ ng t ch c đ t đ
hi n TNXH n i b .
Ambagahawella và c ng s
vi c th c hi n QTNNL
c a 104 nhân viên t i các ngân hàng qu c doanh và ngoài qu
tích h i quy cho th y có m i quan h tích c
QTNNL và vi
(2011) đã ch ra r ng có m
c duy
5
nhân viên, trong đó trách nhi m xã h i c a doanh nghi p đ
qu n lý nhân s là m t y u t t o đ ng l c cho ng
c th c hi n thông qua
i lao đ ng.
Cooke and He (2010) nghiên c u v trách nhim xã h i và qu n tr ngu n nhân l c t i
các doanh nghi p d t và may m c t i Trung Qu c thông qua kh o sát 31 doanh nghi p, k
t qu nghiên c u cho th y có m i quan h hai chi u gi a TNXH và
QTNNL, khi đó QTNNL giúp hoàn thành cácho t đ ng c a TNXH. H n n a, nghiên
c u cũng ch ra lý do chính cho th c hi n TNXH t i các doanh nghi p là dùng đ
nâng cao danh ti ng, s
doanh nghi p có xu h
TNXH khía c nh t
Vazifeh và c
TNXH, nghiên c u t i tr ng Đ i h c Y khoa Zabol thông qua kh o sát 102 nhân
viên.Trong đó, QTNNL t p trung vào các chính sách, ph
lý
nh h
đ ng đ
ng đ n hành vi và k t qu
c đ c p nh
Nghiên c u cho th y th
c
a t ch
c thông qua bi n trung gi
Voegtlin and Greenwood (2016) t ng k t các nghiên cu v
QTNNL và TNXH c a các tác gi(Becker, 2011); (Cooke and He,2010); (Davies and
Crane, 2010); (Pless và c ng s , 2012) nghiên c u cho th y các hot đ ng c a
th c ti n QTNNL nh : tuy n d
ng , đào t
o và phát tri n
đóng góp vào hoàn thành m c tiêu c a TNXH.
Huselid (1995), Sels và c
QTNNL và k
QTNNL có
viên và nh h
T i Vi t Nam, Tr n Kim Dung và c ng s
th c ti n QTNNL, k t qu
thông qua kh o sát 366 nhân viên, k t qu
tuy n tính cho th y khi doanh nghi p hoàn thi n th
nh h
6
năng thu hút, duy trì nhân viên có năng l
tỷ l ngh vi c và làm tăng k t qu ho t đ
Thang (2016) nghiên c u nh h
B ng ch ng t các doanh nghi p d ch v
nhân t thu c thành ph n TNXH nh
và an toàn, hu n luy n và đào t o đ u
k t ti p t c và cam k t quy ph m, tuy nhiên cân b ng cu c s ng – công vi c có nh
h ng tiêu c c đ n cam k t tình c m.
Qua l c kh o m t s nghiên c u trong và ngoài n
c, có th cho th y có khá
nhi u nghiên c u v QTNNL, TNXH trong cácdoanh nghi p. Tuy nhiên, nghiên c u
v m i quan h gi a QTNNL, TNXH đ t trong s cam k t t ch c và k t qu kinh
doanh c a doanh nghi p còn r t h n ch . H n n a, ch a th y nghiên c u nào v m i
quan h gi a th c ti n QTNNL và TNXH đ c th c hi n trong lƿnh v c ch bi n th c
ph m t i Vi t Nam. Thêm vào đó, Vi t Nam có ngu n nguyên li u phong phú
và có s
nl
và ch
bi
c
s
ch
ng l n nh
n th c ph m
bi n th c hi n, trong đó 85% có q
nên trang thi t b , nhà x
Minh, 2015), đây v
m
r
ng và phát tri n trong th i gian t i đ
th
cao v
trách nhim ho t
tr
ng..…tr
c a các doanh nghi p ch
nh
đây là m t v n đ đang nh n đ
c
u. Vì th , vi c nghiên c u “Mối quan hệ giữa thực tiễn qu n trị nguồn nhân l ực,
trách nhiệm xã h ội và k ết qu ho t động của doanh nghiệp: Trường hợp các doanh
nghiệp chế biến thực phẩm ” là c p thi t và có c s khoa h c v lý lu n, có tính th i s và
ý nghƿa th c ti n.
- Xem thêm -