B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
--------------
NGUY N TH BÍCH
NGHIÊN C U HI N TR NG MÔI TRƯ NG NƯ C M T
THÀNH PH
ðÀ L T VÀ ð XU T CÁC GI I PHÁP
B O V MÔI TRƯ NG
LU N VĂN TH C SĨ
HÀ N I, 2013
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
--------------
NGUY N TH BÍCH
NGHIÊN C U HI N TR NG MÔI TRƯ NG NƯ C M T
THÀNH PH
ðÀ L T VÀ ð XU T CÁC GI I PHÁP
B O V MÔI TRƯ NG
CHUYÊN NGÀNH
: KHOA H C MÔI TRƯ NG
MÃ S
: 60.44.03.01
NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C:
TS. VŨ TH THU LAN
HÀ N I, 2013
L I CAM ðOAN
- Tôi xin cam ñoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn là
trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tôi xin cam ñoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn
ñã ñư c c m ơn và các thông tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.
Hà N i, ngày 02 tháng 10 năm 2013
Nguy n Th Bích
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
ii
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
L I C M ƠN
ð hoàn thành lu n văn t t nghi p, trong su t th i gian th c hi n ngoài
s n l c c a b n thân tác gi ñã nh n ñư c s ñ ng viên, giúp ñ t n tình
c a nhi u cá nhân và t p th .
Tác gi xin bày t lòng bi t ơn sâu s c và chân thành t i TS.Vũ Th
Thu Lan ngư i ñã t n tâm, tr c ti p hư ng d n và truy n th ki n th c trong
su t quá trình tác gi th c hi n lu n văn t t nghi p.
Tác gi xin c m ơn s góp ý quý báu c a TS. Nguy n Thanh Lâm và
PGS.TS. Nguy n Trư ng Sơn.
Tác gi xin trân tr ng c m ơn các th y cô trong Khoa Tài Nguyên và
Môi Trư ng - Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i, cũng như các th y cô ñã
t n tình gi ng d y, ch b o và giúp ñ tác gi trong th i gian h c t p và hoàn
thi n lu n văn.
Tác gi chân thành c m ơn Vi n ð a lý - Vi n Hàn Lâm Khoa h c
Công ngh Vi t Nam, TS. Nguy n L p Dân và t p th cán b Phòng ð a lý
Th y văn ñã t o m i ñi u ki n, giúp ñ nhi t tình trong th i gian tác gi th c
hi n lu n văn.
Cu i cùng, tác gi xin g i l i c m ơn t i gia ñình, b n bè, t p th l p cao
h c MTCK20 ñã khích l , ñ ng viên và ng h cho tác gi trong th i gian
hoàn thành lu n văn t t nghi p.
Xin chân thành c m ơn !
Hà N i, ngày 02 tháng 10 năm 2013
Nguy n Th Bích
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
iii
M CL C
L i cam ñoan
ii
L i c m ơn
iii
M cl c
iv
Danh m c ch vi t t t
vi
Danh m c b ng
vii
Danh m c hình
viii
M ð U
1
Chương 1. T NG QUAN TÀI LI U
3
1.1
Khái ni m chung
3
1.2
T ng quan v tài nguyên nư c trên th gi i
4
1.3
T ng quan v tài nguyên nư c
9
1.4
Các thông s cơ b n ñ ñánh giá ch t lư ng môi trư ng nư c
21
1.4.1
Các ch tiêu v t lý
21
1.4.2
Các ch tiêu hóa h c
23
1.4.3
Các ch tiêu sinh h c
23
1.5
T ng quan v tài nguyên nư c thành ph ðà L t, t nh Lâm ð ng
24
Vi t Nam
Chương 2. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U
29
2.1
ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
29
2.2
N i dung nghiên c u
29
2.3
Phương pháp nghiên c u
29
Chương 3. K T QU VÀ TH O LU N
34
3.1
ði u ki n t nhiên, kinh t - xã h i c a thành ph ðà L t
34
3.1.1
Khái quát v s hình thành và phát tri n c a thành ph ðà L t
34
3.2
Tài nguyên nư c m t c a thành ph ðà L t.
42
3.2.1
ð c ñi m ngu n tài nguyên nư c m t thành ph ðà L t.
42
3.2.2
Hi n tr ng ch t lư ng nư c m t thành ph ðà L t.
44
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
iv
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
3.2.3
Nguyên nhân tác ñ ng ñ n ch t lư ng nư c m t c a thành ph
ðà L t
74
3.3
ð xu t các gi i pháp b o v ch t lư ng nư c.
80
3.3.1
Gi i pháp qu n lý
80
4.3.2
Gi i pháp k thu t
84
4.3.3
Gi i pháp công ngh
85
K T LU N VÀ KI N NGH
87
1
K t lu n
87
2
Ki n ngh
88
TÀI LI U THAM KH O
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
89
v
DANH M C CH
BOD
BTNMT
VI T T T
Nhu c u ôxi sinh hóa
B Tài nguyên Môi
trư ng
BVMT
B o v môi trư ng
COD
Nhu c u ôxi hóa h c
CP
Chính ph
CSSX
Cơ s s n xu t
CV
Công vi c
DO
Oxy hòa tan
DV
D ch v
ðH
ð ih c
ðBSH
ð ng b ng sông H ng
HD
Hư ng d n
HDND
H i ñ ng Nhân dân
KCN
Khu công nghi p
KD
Kinh doanh
KH
K ho ch
LHQ
Liên Hi p Qu c
NXB
Nhà xu t b n
NTTS
Nuôi tr ng th y s n
QCVN
Quy chu n Vi t Nam
Qð
Quy t ñ nh
TNHH
Trách nhi m h u h n
TN&MT
Tài nguyên và Môi trư ng
TNN
Tài nguyên nư c
TT
Thông tư
TW
Trung ương
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
vi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
DANH M C B NG
STT
Tên b ng
Trang
1.1
Phân b và d ng c a nư c trên trái ñ t
4
1.2
S phân ph i kh i lư ng dòng ch y/năm c a các sông trên th gi i
5
1.3
Phân b tài nguyên nư c
1.4
Ư c tính lưu lư ng và th i lư ng các ch t ô nhi m trong nư c
Vi t Nam
th i sinh ho t ñô th Hà N i qua các năm
2.1
12
Các v trí l y m u nư c m t vào tháng 03/2012 và tháng 09/2013
t i thành ph ðà L t
3.1
10
31
Lư ng mưa trung bình nhi u năm t i tr m ðà L t - Liên Khương
(1995 - 2007)
37
3.2
Phân b dân s toàn ñ a bàn thành ph ðà L t năm 2012
38
3.3
M t s ch tiêu ngành nông, lâm nghi p thành ph ðà L t giai
ño n ñ n năm 2012
3.4
Lư ng nư c mưa tháng, năm trung bình nhi u năm (2003 -2010)
trên ñ a bàn thành ph ðà L t
3.5
40
43
K t qu phân tích ch t lư ng nư c sông ð ng Nai ño n ch y qua
thành ph ðà L t
50
3.6
K t qu phân tích nư c su i Cam Ly thành ph ðà L t năm 2013
52
3.7
K t qu phân tích ch t lư ng nư c c a h ðan Kia và h Chi n Th ng
56
3.8
K t qu phân tích ch t lư ng nư c c a h Tuy n Lâm và h ða Thi n
61
3.9
K t qu phân tích ch t lư ng nư c h Xuân Hương, thành ph
ðà L t tháng 03/2013 và tháng 09/2013
67
3.10
Lư ng nư c th i sinh ho t c a thành ph ðà L t
75
3.11
Lư ng nư c th i t ho t ñ ng du l ch c a thành ph ðà L t
76
3.12
Lư ng nư c th i c a các cơ s s n xu t và kinh doanh trên ñ a
bàn thành ph ðà L t
77
3.14
Lư ng nư c th i chăn nuôi c a Thành ph ðà L t
78
3.15
Lư ng nư c cung c p cho tr ng tr t c a Thành ph ðà L t
79
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
vii
DANH M C HÌNH
STT
Tên hình
Trang
3.1
B n ñ ranh gi i hành chính thành ph ðà L t 2010
3.2
35
Nhi t ñ trung bình nh ng năm g n ñây (t năm 2005 ñ n năm
2010), tr m quan tr c ðà L t - t nh Lâm ð ng
36
3.3
T l dân s thành ph ðà L t năm 2012
39
3.4
S bi n ñ ng c a COD và BOD5 qua các năm 2011, 2012, 2013
54
3.5
S bi n ñ ng c a NO3-, NH4+, PO43- qua các năm 2011, 2012, 2013
54
3.6
Bi n ñ ng n ng ñ COD t i h ðan Kia và h Chi n Th ng qua
các năm 2011, 2012 và 2013
3.7
59
Bi n ñ ng n ng ñ PO43- t i h ðan Kia và h Chi n Th ng qua
các năm 2011, 2012 và 2013
59
3.8
Bi n ñ ng n ng ñ COD, BOD5 trong nư c h Tuy n Lâm
63
3.9
Bi n ñ ng n ng ñ NO3- nư c h Tuy n Lâm
64
3.10
Bi n ñ ng n ng ñ PO43- nư c h Tuy n Lâm
64
3.11
Hàm lư ng DO trong nư c h Xuân Hương
71
3.12
Hàm lư ng BOD5 trong nư c h Xuân Hương
71
3.13
Hàm lư ng COD trong nư c h Xuân Hương
72
3.14
Hàm lư ng NO3- trong nư c h Xuân Hương
72
3.15
Hàm lư ng PO43- trong nư c h Xuân Hương
72
3.16
Sơ ñ t ch c thoát nư c khu v c ñô th thành ph ðà L t
82
3.17
Sơ ñ nguyên lý c i t o các h l ng
86
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
viii
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
M
ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài
Nư c là m t trong nh ng ngu n tài nguyên ñ c bi t quan tr ng, là
thành ph n thi t y u c a s s ng và môi trư ng. Nư c góp ph n t o thành b
m t ñ t, hình thành th như ng, th m th c v t, t o th i ti t, ñi u ki n khí h u,
hình thành dòng ch y.. Nư c còn là tư li u s n xu t không th thi u cho các
ngành kinh t , là m t trong nh ng ñi u ki n không th thi u trong vi c phát
tri n kinh t - xã h i c a các vùng mi n.
Thành ph ðà L t là trung tâm du l ch, hành chính, văn hoá, d ch v và
ñ u m i giao lưu kinh t quan tr ng c a t nh Lâm ð ng và khu v c, cách
thành ph H Chí Minh kho ng 300 km v phía Tây Nam, cách Buôn Ma
Thu t 190 km v phía B c, cách Phan Rang 110 km v phía ðông, cách Nha
Trang 130 km v phía ðông B c. Nh có v trí ñ a lý, ñi u ki n t nhiên
thu n l i và m t chính sách phát tri n kinh t thông thoáng ñã t o ñi u ki n
cho vi c giao lưu kinh t - văn hoá - xã h i v i các huy n trong t nh và các
t nh, thành ph trong c nư c.
Tuy nhiên cùng v i s phát tri n v kinh t - xã h i, quá trình ñô th
hoá và s gia tăng dân s không ng ng, kéo theo là nhu c u s d ng nư c c a
ngư i dân ngày càng tăng. Lư ng nư c th i không ñư c x lý th i ra môi
trư ng ngày càng nhi u gây ra nh ng áp l c lên môi trư ng, ñe do s c kho
c ng ñ ng, làm xu t hi n nhi u nguy cơ gây suy thoái và ô nhi m môi trư ng.
Vì v y ñ ph c v chi n lư c phát tri n kinh t - xã h i trên ñ a bàn t nh Lâm
ð ng nói chung và thành ph ðà L t nói riêng m t cách b n v ng, lâu dài thì
vi c ñánh giá ch t lư ng nư c c a thành ph ðà L t ph c v cho phát tri n
kinh t - xã h i là r t c n thi t và quan tr ng.
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
1
Xu t phát t th c t trên, tôi ti n hành th c hi n lu n văn v i ñ tài:
"Nghiên c u hi n tr ng môi trư ng nư c m t thành ph ðà L t và ñ xu t
các gi i pháp b o v môi trư ng".
2. M c ñích và yêu c u nghiên c u
2.1. M c ñích nghiên c u
ðánh giá th c tr ng môi trư ng nư c m t, t ñó xác ñ nh các tác ñ ng
ñ n môi trư ng nư c do các ho t ñ ng phát tri n kinh t - xã h i chính trên
ñ a bàn thành ph ðà L t và ñ xu t m t s gi i pháp gi m thi u ô nhi m, b o
v môi trư ng nư c, ph c v cho phát tri n kinh t - xã h i trên ñ a bàn.
2.2. Yêu c u nghiên c u
-
Tìm hi u các thông tin chung v ñi u ki n kinh t - xã h i và s c ép
c a các ho t ñ ng phát tri n kinh t - xã h i chính ñ n môi trư ng nư c c a
ñ a bàn nghiên c u.
-
ði u tra, ñánh giá ch t lư ng nư c m t
các ñi m ñ i di n trên ñ a
bàn thành ph .
-
ð xu t m t s gi i pháp nh m gi m thi u ô nhi m môi trư ng
nư c và b o v môi trư ng cho thành ph ðà L t.
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
2
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Chương 1. T NG QUAN TÀI LI U
1.1. Khái ni m chung
Tài nguyên nư c (TNN): là các ngu n nư c mà con ngư i s d ng
ho c có th s d ng vào nh ng m c ñích khác nhau. Nư c ñư c dùng trong
các ho t ñ ng nông nghi p, công nghi p, dân d ng, gi i trí và môi trư ng.
Theo ñ nh nghĩa trong Lu t Tài nguyên nư c và trong t ñi n Bách
khoa Vi t Nam, TNN bao g m ngu n nư c m t, nư c dư i ñ t, nư c mưa và
nư c bi n thu c lãnh th c a nư c C ng hòa Xã h i Ch nghĩa Vi t Nam (Lê
Huy Bá và cs, 2002).
Nư c m t là nư c t n t i trên m t ñ t li n ho c h i ñ o.
Nư c dư i ñ t là nư c t n t i trong các t ng ch a nư c dư i ñ t.
ð u th k 21, th gi i m i nh n ra r ng “nư c là tài nguyên quan tr ng
th hai sau tài nguyên con ngư i”. Năm 2002, H i ngh Thư ng ñ nh Trái ñ t
Johannesburg ñã th a nh n v trí s 1 c a TNN trư c c năng lư ng, s c kho ,
nông nghi p và ña d ng sinh h c (WEHAB). Nư c là tài nguyên có h n d b ô
nhi m, ñã, ñang và s có xu hư ng c n ki t n u không ñư c b o v . Nguyên t c
th 4 c a Dublin cho r ng: “Nư c có giá tr kinh t trong m i d ng s d ng c nh
tranh và c n ñư c th a nh n là m t hàng hoá kinh t ”.
Môi trư ng nư c: Môi trư ng bao g m các y u t t nhiên và y u t
v t ch t nhân t o quan h m t thi t v i nhau, bao quanh con ngư i, có nh
hư ng ñ n ñ i s ng, s n xu t, s t n t i phát tri n c a con ngư i và thiên
nhiên. Trong môi trư ng nư c, y u t nư c ñư c xem xét ñánh giá c m t l i
và m t h i cùng v i các tác ñ ng qua l i gi a chúng ñ i v i các y u t khác
có nh hư ng ñ n ñ i s ng, s n xu t, s t n t i phát tri n c a con ngư i và
thiên nhiên (Lu t B o v Môi trư ng, 2006).
Ô nhi m ngu n nư c là s bi n ñ i tính ch t v t lý, tính ch t hóa h c
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
3
và thành ph n sinh h c c a nư c không phù h p v i tiêu chu n, quy chu n k
thu t cho phép, gây nh hư ng x u ñ n con ngư i và sinh v t.
Suy thoái ngu n nư c là s suy gi m v s lư ng, ch t lư ng ngu n
nư c so v i tr ng thái t nhiên ho c so v i tr ng thái c a ngu n nư c ñã ñư c
quan tr c trong các th i kỳ trư c ñó.
1.2. T ng quan v tài nguyên nư c trên th gi i.
T ng di n tích b m t trái ñ t là 510.065.284 km2, trái ñ t có TNN th t
là phong phú. N u ñem toàn b nư c d i ñ u trên b m t l c ñ a thì b dày
m t nư c s là 2.400 m.
Nư c là m t tài nguyên phong phú nhưng nư c ch h u d ng v i con
ngư i khi nó
ñúng nơi, ñúng ch , ñúng d ng và ñ t ch t lư ng theo yêu c u.
Tr lư ng nư c trên th gi i ch y u n m
d ng không h u d ng cho ña s
các m c ñích c a con ngư i do ñ m n (nư c bi n), ñ a ñi m, d ng (băng hà).
(B ng 1.1). Trong ñó nư c t n t i trên bi n và ñ i dương là nhi u nh t, chi m
t i 97,2%. V lư ng nư c ng t trên th gi i ñư c phân b ch y u
các d ng
như băng ñá, trong sông h , nư c ng m.
B ng 1.1: Phân b và d ng c a nư c trên trái ñ t
STT
ð a ñi m
Di n tích
T ng th tích
2
3
(km )
nư c (km )
% t ng
lư ng nư c
1
Các ñ i dương và bi n
361.000.000 1.230.000.000
97,4000
2
Khí quy n
510.000.000
12.700
0,0010
3
Sông, r ch
-
1.200
0,0001
4
Nư c ng m (ñ sâu 0,8 km)
130.000.000
4.000.000
0,312
5
H nư c ng t
855.000
123.000
0,0097
6
T ng băng và băng hà
28.200.000
28.600.000
2,2644
Ngu n: Geological Survey,2001
Nư c ng t trên th gi i ñư c phân b
các d ng như băng ñá, trong
sông h , nư c ng m. S phân ph i kh i lư ng dòng ch y/năm c a các sông
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
4
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
trên th gi i ñư c th hi n qua b ng s li u sau:
B ng 1.2: S phân ph i kh i lư ng dòng ch y/năm c a các
sông trên th gi i
Di n tích
Kh i lư ng dòng
L p dòng ch y
(1000 km2)
ch y năm (km3)
năm (mm)
Toàn ñ t li n
148.811
37.000
249
Các mi n rìa ñ t li n
116.778
36.300
310
Sư n ñ i Tây Dương
67.359
21.300
316
Sư n Thái Bình Dương
49.419
15.000
304
Các mi n không lưu
32.033
700
21
Các mi n c a ñ t li n
Trong ñó:
thông c a ñ t li n
Ngu n: Ph m Ng c Dũng và cs, 2006
Trư c ñây, khi nhu c u s d ng nư c c a con ngư i chưa cao, v n ñ
ch t lư ng môi trư ng nư c h u như chưa ñư c quan tâm. V i s hi u bi t v
chu trình tu n hoàn nư c trong t nhiên (mưa - b c hơi - dòng ch y), vi c s
d ng nư c ch y u t p trung vào vi c xây d ng các công trình khai thác nư c
trên sông nh m c p nư c cho ngành nông nghi p và các khu v c ñô th .
Nghiên c u TNN t p trung ki m kê, ñánh giá và ñưa ra các gi i pháp s d ng
nư c theo nhu c u s d ng b ng các công trình cung c p nư c (nhà máy
nư c, gi ng, h ch a, tr m bơm, kênh mương, ñư ng ng...)
Cùng v i s phát tri n c a n n kinh t , s gia tăng dân s kéo theo nhu
c u s d ng nư c c a con ngư i tăng cao, kh i lư ng TNN ñư c khai thác
quy mô l n, bên c nh vi c t o ra lư ng hàng hóa l n là lư ng ch t th i tương
ñương ñ vào môi trư ng khi n TNN b t ñ u suy thoái.
Nh ng công trình nghiên c u th p niên 60 ñã cho th y tình tr ng ô
nhi m nư c l c ñ a và ñ i dương gia tăng v i t c ñ ñáng lo ng i. ði u này
ph n ánh trung th c ti n ñ phát tri n c a ngành công nghi p ñ ng th i cũng
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
5
là nh ng nguy cơ ti m n ñ i v i ngu n TNN. T i Châu Âu các sông ngòi có
n ng ñ mu i nitrat vư t quá 2,5 l n tiêu chu n cho phép (100 mg/l), n ng ñ
photphat cao g p 2,5 l n tiêu chu n cho phép. Hàng năm các con sông này
mang vào ñ i dương 320 tri u t n canxi; 6,5 tri u t n photphat và kho ng 10
tri u t n d u m , 700 t n thu ngân. Trư c th c tr ng này, nh ng bi n pháp
b o v và s d ng ngu n nư c m t cách nghiêm ng t hơn ñã b t ñ u ñư c
th c hi n (Thông tin Môi trư ng s 3, 2000).
Năm 1977, l n ñ u tiên LHQ ñưa v n ñ nư c lên di n ñàn qu c t .
T i H i ngh Mar Del Plata (Argentina) ñã nh n m nh v v n ñ quy
ho ch nư c s ch và v sinh và l y th p k 80 là “Th p k qu c t nư c
s ch và v sinh” (Báo cáo ñ c ñi m khí h u thu văn t nh Lâm ð ng, 2012).
T năm 1993, th gi i ñã chính th c l y ngày 22/3 hàng năm là "Ngày
nư c th gi i". ðây là s ki n qu c t quan tr ng th hi n m i quan tâm c a
các qu c gia trong v n ñ qu n lý và s d ng b n v ng ngu n tài nguyên
quý giá này. M i năm ngày nư c th gi i s ch n ra m t ch ñ khác nhau
ñ ph n ánh nh ng khía c nh quan tâm v ngu n nư c s ch. M c tiêu c a
ngày này là thu hút s quan tâm c a c ng ñ ng qu c t vào các tác ñ ng c a
s tăng trư ng ngày càng cao c a dân s thành th , quá trình công nghi p
hoá và s b t n c a thiên tai, ñ c bi t là s thi u h p lý trong qu n lý TNN
(Petry B, 1998).
Năm 2002, trư c nguy cơ thi u nư c ng t và suy gi m ch t lư ng nư c
do khai thác, s d ng ngu n nư c không h p lý, t i H i ngh thư ng ñ nh th
gi i v v n ñ phát tri n b n v ng và b t ñ u thiên niên k c a TNN ñã ñ t
m c tiêu phát tri n và h tr các nư c thành viên ñ ñ t ñư c các m c tiêu và
các ch tiêu v nư c s ch và v sinh môi trư ng. Công vi c c a t ch c bao
g m t t c các khía c nh c a ngu n nư c ng t bao g m c TNN và các dòng
ch y sông ngòi, nư c ng m và nư c bi n (Plate E. J, 1993).
Tháng 3 năm 2003, di n ñàn nư c th gi i l n th 3 ñã ñư c t ch c t i
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
6
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Kyoto, Shiga và Osaka (Nh t B n) v i ch ñ “Nư c s ch cho tương lai”,
nh n m nh 3 chi n lư c trong qu n lý t ng h p TNN: qu n lý ñi u hành,tăng
cư ng năng l c, tài chính. ðây ñư c xem là h i ngh bàn v ch ñ nư c l n
nh t th gi i khi nhóm h p ñư c hơn 24.000 ñ i bi u ñ i di n ñ n t 180
qu c gia và khu v c. Các m c tiêu thiên niên k ñưa ra ñư c t p trung vào
các khía c nh.
- Các chính sách v ngu n nư c và các ho t ñ ng liên quan.
- Qu n lý t ng h p ngu n nư c và chia s l i ích.
- An toàn nư c và v sinh môi trư ng.
- Phòng ch ng ô nhi m nư c, b o t n các h sinh thái và gi m nh r i
ro, thiên tai (Socialist Republic of Vietnam, 2002).
Ngày 22 tháng 03 năm 2011, Di n ñàn nư c th gi i l n th 6 di n
ra t i Ninh Thu n, Vi t Nam có ch ñ “Nư c cho phát tri n ñô th ”, v i
m c tiêu nâng cao nh n th c c a c ng ñ ng qu c t , chính quy n các c p
và c ng ñ ng dân cư v nh ng thách th c c a TNN trong phát tri n b n
v ng các ñô th trong quá trình công nghi p hóa, bi n ñ i khí h u và
phòng ch ng thiên tai.
Nh ng ho t ñ ng c a di n ñàn nư c qu c t có tác d ng tích c c trong
vi c gi i quy t các v n ñ liên quan ñ n qu n lý và s d ng ngu n nư c.
Song nhu c u nư c trên toàn th gi i tăng cao trong khi ngu n nư c ñang c n
ki t
m c báo ñ ng ñã t o nên áp l c l n ñ i v i ngu n TNN. Nh ng báo
cáo hi n tr ng môi trư ng cũng cho th y, tình tr ng ô nhi m môi trư ng và
nh ng nguy cơ ô nhi m ngu n nư c do s d ng nư c không h p lý c a quá
trình s n xu t công nghi p, nông nghi p và sinh ho t... Nư c th i ra môi
trư ng không qua x lý ch a các ch t hoá h c, ch t h u cơ, vi sinh v t gây
b nh... ñư c x xu ng h th ng sông, h cũng ngày càng có chi u hư ng gia
tăng v i m c ñ và kh năng ô nhi m lan truy n trên di n r ng hơn. Bên c nh
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
7
ñó nh ng s c trong quá trình s n xu t c a con ngư i và nh ng th m h a
môi trư ng do thiên nhiên gây ra dư i tác ñ ng tiêu c c c a quá trình bi n ñ i
khí h u cũng ñã gây nên nh ng nh hư ng không nh ñ n tr lư ng và ch t
lư ng c a ngu n TNN th gi i. M t trong nh ng ví d ñi n hình là th m ho
môi trư ng nghiêm tr ng ñã x y ra t i nhà máy Bauxite-Nhôm Ajkai
Timfoldgyar Zrt thu c mi n Tây Hungary ngày 4/10/2010 làm hơn 1 tri u
mét kh i bùn ñ tràn ra ngoài do v ñê bao h ch a ch t th i s 10 c a Nhà
máy. Bùn ñ ñã tràn ra ngoài t o ra nh ng ñ t sóng cao 1 - 2 m, quét qua m t
khu v c r ng t i 40 km2 và nh n chìm t t c , trong ñó có làng Kolontar và th
tr n Devecser trong bùn ñ . Theo ñi u tra cho th y h sinh thái c a hai con
sông Torna và Marcal ñã hoàn toàn b phá h y do vi c s d ng v a, th ch
cao, axit ñ trung hòa bùn ñ trên các dòng sông ñó và nguy cơ nh hư ng
nghiêm tr ng ñ n sông Danube c a Châu Âu (Wekipedia, 2010).
Trong năm 2011 ñánh d u m t trong nh ng th m ho môi trư ng t i t
nh t. Ngày 11/3/2011, tr n ñ ng ñ t m nh 8,9 ñ richter t i Nh t B n gây ra
sóng th n cao 38,9 m ñã khi n hàng ngàn ngư i ch t, 125.000 công trình xây
d ng b hư h i ho c b phá hu hoàn toàn và hơn th ñó là th m ho ñ i v i
môi trư ng trong ñó môi trư ng nư c b nh hư ng nghiêm tr ng. Chính ph
Nh t ư c tính v rò r phóng x t nhà máy ñi n nguyên t Fukushima ñã làm
rò r 15.000 TBq cesi ra môi trư ng (TBq là ñơn v ño phóng x chuyên bi t).
Kh năng lan truy n ch t phóng x trong nư c bi n t i các khu v c khác gây
ra nh ng h u qu khó lư ng cho môi trư ng sinh thái chung, các qu n th
th c v t, ñ ng v t và nh hư ng x u ñ n s c kho c a con ngư i. Các báo
cáo c a cơ quan Năng lư ng Nguyên t Qu c t (IAEA) d báo, các ch t
phóng x rò r ra bi n Thái Bình Dương s lan t i b bi n phía Tây nư c M
và Canada trong kho ng m t ho c hai năm (Tr n Minh, 2010)
Th c tr ng trên ñã cho th y r ng TNN trên trái ñ t không ph i là tài
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
8
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
nguyên vô h n, tr lư ng và ch t lư ng TNN hoàn toàn ph thu c vào kh
năng khai thác và s d ng ngu n tài nguyên này c a con ngư i. Ngày nay,
cùng v i tác ñ ng hi u qu c a quá trình phát tri n kinh t xã h i c a con
ngư i thì tác ñ ng c a ho t ñ ng này ñ n ngu n TNN ñang ñ t ra nh ng
thách th c m i b i nh ng nh hư ng tiêu c c ñ n ch t lư ng môi trư ng
nư c. Tình tr ng suy thoái và ô nhi m môi trư ng nư c ñ ng th i là s gia
tăng c a các tai bi n liên quan ñ n các công trình s d ng nư c ñang là v n
ñ ñư c quan tâm và bàn lu n ngày càng nhi u trên các di n ñàn khu v c và
th gi i nh m tìm ra m t hư ng ñi ñ m b o khai thác và s d ng b n v ng
TNN cho nhu c u c a th h hi n t i và tính ñ n nhu c u c a th h tương lai.
1.3. T ng quan v tài nguyên nư c
Vi t Nam
T ng lư ng nư c m t trên lãnh th nư c ta kho ng 830 - 840 t m3.
Trong ñó, lư ng nư c sinh ra
ph n lãnh th Vi t Nam kho ng 310 - 315 t
m3, chi m kho ng 37%; lư ng nư c t nư c ngoài ch y vào kho ng 520 - 525
t m3, chi m 63%. V i lư ng mưa trung bình nhi u năm là 1940 mm, cho
t ng lư ng nư c mưa 640 t m3/năm. Vi t Nam thu c s qu c gia có lư ng
nư c mưa vào lo i l n trên th gi i nhưng lư ng mưa phân b r t không ñ u
theo không gian và th i gian. Lư ng mưa t p trung trong 4 - 5 tháng mùa
mưa, chi m 75 - 85% t ng lư ng mưa năm, trong khi lư ng mưa 7 - 8 tháng
mùa khô ch chi m 15 - 25%. Tương t như lư ng mưa, TNN m t phân b
cũng r t không ñ u theo không gian. S phân b không ñ u c a mưa và dòng
ch y là nguyên nhân ch y u gây ra h n hán, thi u nư c trong mùa khô và lũ,
l t, úng ng p trong mùa mưa. Mưa l n, dòng ch y m t l n còn gây ra xói
mòn b m t lưu v c và lũ quét, lũ bùn ñá
nhi u nơi (Nguy n L p Dân, Vũ
Th Thu Lan, 2003).
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
9
B ng 1.3: Phân b tài nguyên nư c
Di n tích
Vùng
lãnh th
(km2)
Vi t Nam
T ng lư ng nư c (km3/năm)
Trong nư c
Ngoài vào
Toàn b
1. B c b
115.752
113,86
45,52
159,38
Trung du, mi n núi
104.297
106,43
45,52
51,95
ð ng b ng
11.455
7,43
44,12
51,55
2. B c Trung b
51.980
66,82
11,06
77,88
3. Nam Trung b
100.903
105,53
-
105,53
Duyên H i
45.607
51,82
-
51,82
Tây Nguyên
55.296
53,71
-
53,71
4. Nam b
63.372
39,18
500
539,18
ðông Nam b
23.496
18,58
-
18,58
Tây Nam b
39.876
20,60
500
520,60
C nư c
332.007
325,69
556,58
882,27
Ngu n: Lê Huy Bá và cs, 2002
TNN phân b gi a các vùng cũng r t khác nhau (B ng 1.3). Nh ng khu
v c c n nhi u nư c, như các t nh phía B c, B c Trung B , Nam Trung B ,
ðông Nam B , TNN không nhi u (kho ng 39% t ng lư ng c a c nư c),
trong khi ñó, TNN
khu v c ñ ng b ng sông C u Long r t l n (kho ng
61%), nhưng nhu c u khai thác, s d ng nư c ch chi m t l nh so v i TNN
c a vùng.
TNN Vi t Nam ñư c ñánh giá là phong phú, tuy nhiên ti m n r t
nhi u nguy cơ, trong ñó ph i k ñ n ñó là nguy cơ thi u nư c ng t trong
tương lai. Nh ng nghiên c u g n ñây cho th y hi n nay lư ng nư c tính bình
quân ñ u ngư i c a nư c ta vào kho ng 3.840 m3/ngư i/năm. V i t c ñ phát
tri n dân s như v y ñ n năm 2025, lư ng nư c m t tính bình quân ñ u ngư i
ch ñ t kho ng 2.830 m3/ngư i/năm. Theo ch tiêu ñánh giá c a H i TNN
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
10
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Ket-noi.com kho tai lieu mien phi
Qu c t (IWRA) thì qu c gia nào có lư ng nư c bình quân ñ u ngư i dư i
4000 m3/ngư i/năm là qu c gia thi u nư c. Như v y, n u ch tính riêng lư ng
TNN m t s n sinh trên lãnh th nư c ta thì
th i ñi m hi n nay, Vi t Nam ñã
thu c s các qu c gia thi u nư c và s g p ph i r t nhi u thách th c v TNN
trong tương lai g n (Nguy n L p Dân, Vũ Th Thu Lan, 2003).
Bên c nh nguy cơ thi u nư c ñang hi n h u hi n nay là hi n tr ng ô
nhi m và suy gi m ch t lư ng nư c m t ñang ngày càng gia tăng. Lư ng
nư c th i công nghi p, sinh ho t th i ra môi trư ng ngày càng nhi u v i m c
ñ ô nhi m ngày càng cao ñã khi n cho ch t lư ng môi trư ng nư c nói riêng
và ch t lư ng cu c s ng c a ngư i dân ñang b nh hư ng (B TNMT, 2010).
Nư c th i sinh ho t ñô th : H u h t nư c th i ñô th
nư c ta chưa
ñư c x lý trư c khi x ra môi trư ng gây ô nhi m. Tính ñ n ñ u năm 2005
hàng ngày có kho ng 3,11 tri u m3 nư c th i sinh ho t ñô th , b nh vi n. Bình
quân m i ngày sông ð ng Nai và Sài Gòn ph i h ng ch u trên 852 nghìn m3
nư c th i. Lư ng ô nhi m t nư c th i sinh ho t v i hàm lư ng DO th p và
COD quá cao (B TNMT, 2010).
ð n năm 2010 t i các khu ñô th , trung bình m i ngày th i ra 20.000 t n
ch t th i r n nhưng ch thu gom và ñưa ra các bãi rác ñư c trên 60% t ng lư ng
ch t th i nên ñã gây ô nhi m ngu n nư c. Theo k t qu xét nghi m m u nư c t i
bãi rác Nam Sơn (Hà N i) và m t bãi rác
t nh L ng Sơn cho th y, t t c các
m u nư c th i t bãi rác ñ u có vi khu n coliform cao g p hàng trăm l n tiêu
chu n cho phép. Có t i 97,5% m u nư c ăn u ng c a ngư i dân khu v c lân c n
2 bãi rác trên không ñ t tiêu chu n v sinh. Ngoài ch t th i t ñô th , khu công
nghi p, làng ngh , ch t th i b nh vi n ña ph n chưa ñư c x lý, th i tr c ti p ra
môi trư ng làm ô nhi m ngu n nư c tr m tr ng ñ c bi t là nh hư ng tr c ti p
ñ n ngu n nư c sinh ho t c a ngư i dân (B TNMT, 2010).
Hi n c nư c có kho ng 1.047 b nh vi n, hơn 10.000 tr m y t th i ra
400 t n ch t th i y t m i ngày. Tuy nhiên, ñ n nay chưa có b nh vi n nào
Trư ng ð i H c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c nông nghi p
11
- Xem thêm -