Tài liệu ô nhiễm không khí

Ô nhiễm không khí Ô nhiễm không khí là sự thay đổi lớn trong thành phần của không khí hoặc có sự xuất hiện các khí lạ làm cho không khí không sạch, có sự tỏa mùi, làm giảm tầm nhìn xa, gây biến đổi khí hậu, gây bệnh cho con người và sinh vật.  Tác nhân gây ô nhiễm       Các loại khí oxit: CO, CO2, SO2, NOx... Các hợp chất khí halogen: HCl, HF, HBr Các chất hữu cơ tổng hợp RH, bay hơi xăng, sơn Các khí quang hóa: PAN, O3 Các chất lơ lửng: sương mù, bụi Nhiệt, tiếng ồn, phóng xạ Các hoạt động gây ô nhiễm .Có rất nhiều nguồn gây ô nhiễm không khí. Có thể chia ra thành nguồn tự nhiên và nguồn nhân tạo. a. Nguồn tự nhiên:     Núi lửa: Núi lửa phun ra những nham thạch nóng và nhiều khói bụi giàu sunfua, mêtan và những loại khí khác. Không khí chứa bụi lan toả đi rất xa vì nó được phun lên rất cao. Cháy rừng: Các đám cháy rừng và đồng cỏ bởi các quá trình tự nhiên xảy ra do sấm chớp, cọ sát giữa thảm thực vật khô như tre, cỏ. Các đám cháy này thường lan truyền rộng, phát thải nhiều bụi và khí. Bão bụi gây nên do gió mạnh và bão, mưa bào mòn đất sa mạc, đất trồng và gió thổi tung lên thành bụi. Nước biển bốc hơi và cùng với sóng biển tung bọt mang theo bụi muối lan truyền vào không khí. Các quá trình phân huỷ, thối rữa xác động, thực vật tự nhiên cũng phát thải nhiều chất khí, các phản ứng hoá học giữa những khí tự nhiên hình thành các khí sunfua, nitrit, các loại muối v.v... Các loại bụi, khí này đều gây ô nhiễm không khí. b. Nguồn nhân tạo: Công nghiệp Đây là nguồn gây ô nhiễm lớn nhất của con người. Các quá trình gây ô nhiễm là quá trình đốt các nhiên liệu hóa thạch: than, dầu, khí đốt tạo ra: CO2, CO, SO2, NOx, các chất hữu cơ chưa cháy hết: muội than, bụi, quá trình thất thoát, rò rỉ trên dây truyền công nghệ, các quá trình vận chuyển các hóa chất bay hơi, bụi. Đặc điểm: nguồn công nghiệp có nồng độ chất độc hại cao, thường tập trung trong một không gian nhỏ. Tùy thuộc vào quy trình công nghệ, quy mô sản xuất và nhiên liệu sử dụng thì lượng chất độc hại và loại chất độc hại sẽ khác nhau. Giao thông vận tải Đây là nguồn gây ô nhiễm lớn đối với không khí đặc biệt ở khu đô thị và khu đông dân cư. Các quá trình tạo ra các khí gây ô nhiễm là quá trình đốt nhiên liệu động cơ: CO, CO2, SO2, NOx, Pb,CH4 Các bụi đất đá cuốn theo trong quá trình di chuyển. Nếu xét trên từng phương tiện thì nồng độ ô nhiễm tương đối nhỏ nhưng nếu mật độ giao thông lớn và quy hoạch địa hình, đường xá không tốt thì sẽ gây ô nhiễm nặng cho hai bên đường. Sinh hoạt Là nguồn gây ô nhiễm tương đối nhỏ, chủ yếu là các hoạt động đun nấu sử dụng nhiên liệu nhưng đặc biệt gây ô nhiễm cục bộ trong một hộ gia đình hoặc vài hộ xung quanh. Tác nhân gây ô nhiễm chủ yếu: CO, bụi, khí thải từ các nhà máy TÁC HẠI CỦA Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG KHÔNG KHÍ 1. Tác hại đối với sức khoẻ con người và động vật sống trên mặt đất: Ô nhiễm không khí đối với cơ thể con người và động vật trước hết là qua đường hô hấp cũng như là tác động trực tiếp lên mắt và lên da của cơ thể. Chúng gây ra các bệnh như ngạt thở, viêm phù phổi, một số chất ô nhiễm gây kích thích đối với các bệnh ho, hen suyễn, lao phổi, ung thư phổi, gây cay chảy nước mắt, gây bệnh dị ứng, ngứa trên da, mề đay, bụi đá và bụi amiăng gây ra bệnh bụi phổi ... Nguy hiểm nhất là một số chất ô nhiễm không khí gây bệnh ung thư. Tác động của các chất ô nhiễm vào đường hô hấp mạnh hay yếu, một phần còn phụ thuộc vào sự hoà tan của chúng trong nước. Nếu các chất ô nhiễm có tính hoà tan trong nước thì khi ta hít thở không khí, chúng sẽ hoà tan với dung dịch lỏng trên đường hô hấp và gây tác động lên cơ quan này. Tính chất xâm nhập vào phổi của nhiều loại chất ô nhiễm còn liên quan đến sự có mặt của các khí dung trong không khí. Ô nhiễm môi trường không khí đã làm tăng tỷ lệ số người mắc các bệnh về hô hấp (viêm họng, viêm mũi, viêm xoang), bệnh hô hấp dưới (viêm phổi, hen, lao), bệnh suy nhược thần kinh, bệnh đau đầu, bệnh tim mạch, bệnh ngoài da, bệnh về mắt và các chứng dị ứng. Ở nơi nào môi trường không khí càng bị ô nhiễm nặng thì tỷ lệ người mắc bệnh càng lớn. Nói chung, động vật được chăn nuôi cũng như động vật hoang dã đều nhạy cảm đối với ô nhiễm môi trường không khí lớn hơn con người. Ở một số nước công nghiệp lớn, một số loài động vật đã bị diệt vong vì ô nhiễm môi trường. 2. Tác hại đối với thực vật: Hầu hết các chất ô nhiễm trong môi trường không khí đều có tác hại xấu đến thực vật, gây ảnh hưởng có hại đối với nghề nông và nghề làm vườn. Biểu hiện chính là làm cho cây trồng chậm phát triển đặc biệt là sương khói quang hoá đã gây tác hại rất lớn đối với các loại rau: rau diếp, đậu Hà Lan, lúa, ngô, các loại cây ăn quả và các loại phong lan. Những thành phần ô nhiễm trong môi trường không khí như sulfurơ SO2, hydro florua HF, natri clorua NaCl, các hơi, bụi từ công nghiệp luyện đồng, chì, kẽm, nhuộm … Đặc biệt là hơi khí bốc ra từ các lò nung vôi, nung gạch thủ công, ngay cả khi nồng độ của chúng còn thấp cũng đã làm chậm quá trình sinh trưởng của thực vật, nồng độ cao làm vàng lá, làm hoa quả bị lép, bị nứt, bị thúi và mức độ cao hơn thì lá cây cũng như hoa quả đều bị rụng, chết hoại. Các loại bụi đất đá bám vào cây lá nhiều cũng ảnh hưởng đến sinh trưởng của thực vật vì làm giảm quá trình lục diệp hoá quang hợp của cây. Những loài cây có nụ hoa quay đầu xuống dưới đất thì ít bị ảnh hưởng của ô nhiễm bụi hơn so với các loài cây có nụ hoa hướng lên trời. Tuy nhiên cũng có chất ô nhiễm có tác dụng tốt đối với thực vật, có tác dụng tăng cường sinh trưởng cây, đặc biệt là đối với các loại tảo như là các chất photpho, nitơ và cacbon. 3. Tác hại đối với vật liệu: Nói chung, ô nhiễm không khí có tác dụng xấu, làm vật liệu, kết cấu cũng như đồ dùng và thiết bị chóng bị hư hỏng. Các chất ô nhiễm trong không khí như SO2, H2SO4, clorua, các sol không khí … làm gỉ sét thép, làm hư hỏng các mối hàn kim loại và vật liệu xây dựng rất nhanh. Do đó, làm giảm tuổi thọ công trình và tăng nhanh tốc độ phải sửa chữa nhà cửa. Các loại đá dùng trong xây dựng sẽ bị phá hoại nếu trong không khí có chứa nhiều khí CO2 bởi vì khi độ ẩm lớn thì khí CO2 sẽ kết hợp với hơi nước để hình thành axit cacbonic H2CO3, chúng có tính chất ăn mòn đá, lâu ngày tạo thành các khe rãnh trên mặt đá. Các chất ô nhiễm oxit đồng, oxit lưu huỳnh có tác dụng xấu đối với sản phẩm dệt, giấy và đồ da. Với sự xuất hiện của máy bay siêu âm đã gây ô nhiễm tiếng ồn máy bay rất nguy hiểm. Các máy bay siêu âm thường phát ra các tiếng nổ âm thanh (bom âm thanh) với áp lực cao, vượt quá 100 N/m2. Các tiếng nổ âm thanh này có khả năng phá hoại kết cấu xây dựng như làm vỡ cửa kính. 4. Ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với khí hậu: Ô nhiễm môi trường không khí không những gây ảnh hưởng xấu đối với khí hậu khu vực mà còn gây ảnh hưởng tới khí hậu toàn cầu. Ảnh hưởng đến khí hậu toàn cầu thể hiện ở sự hình thành hiệu ứng nhà kính của tầng khí CO2, làm tăng nhiệt độ toàn cầu, nâng cao mực nước biển hay là hiện tượng làm thủng tầng ozon, cái ô bảo vệ sinh vật trên trái đất khỏi bị bức xạ tử ngoại của mặt trời hủy diệt … Sau đây là một số ảnh hưởng của ô nhiễm môi trường đối với khí hậu địa phương. a. Tăng cao nhiệt độ: Nhiệt độ tối thiểu trong ngày ở vùng đô thị cao hơn vùng nông thôn xung quanh 2 – 5oC và nhiệt độ trung bình năm thường cao hơn 0,5 – 1,3oC. Nguyên nhân là do đốt nhiên liệu và các quá trình sản xuất theo phương pháp gia công nhiệt đã tỏa lượng nhiệt lớn vào môi trường không khí, đồng thời diện tích bề mặt nhà cửa, đường xá, sân bãi chiếm nhiều, chúng hút bức xạ mặt trời nhiều hơn mặt đất có cây xanh ở nông thôn. Mặt khác, lượng nước bốc hơi hút nhiệt ở thành phố ít hơn ở nông thôn. Ngược lại, độ ẩm tương đối của không khí ở thành phố thấp hơn ở nông thôn 2 – 8%. b. Giảm bức xạ mặt trời và tăng độ mây: Các bụi khói, sương mù ô nhiễm môi trường không khí đô thị có tác dụng hấp thụ 10 – 20% bức xạ mặt trời và làm giảm tầm nhìn, tức là làm giảm độ trong suốt của khí quyển. Các bụi, các sol khí do hoạt động sản xuất, giao thông và sinh hoạt của con người thải vào không khí có khả năng tạo ra các hạt nhân ngưng đọng hơi nước trong khí quyển. Hơi nước kết tủa ở vùng đô thị thường lớn hơn vùng nông thôn 5 – 10%. Dựa vào các thành quả khoa học kỹ thuật ngày nay con người đã có thể chủ động điều khiển một phần sự biến thiên của khí hậu như là phương pháp nhân tạo làm giảm bớt sương mù ở sân bay, làm mưa nhân tạo, làm tan cơn bão …