Tài liệu Quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại chi cục thuế huyện tuyên hoá, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LÊ THỊ MINH NGUYỆT QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN TUYÊN HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ HUẾ, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ LÊ THỊ MINH NGUYỆT QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN TUYÊN HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG QUANG THÀNH HUẾ, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn “Quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình” là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2018 Học viên Lê Thị Minh Nguyệt i LỜI CÁM ƠN Trong quá trình thực hiện đề tài: “Quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình”, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ, động viên của các cá nhân và tổ chức. Tôi xin được bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc nhất tới tất cả các cá nhân, tổ chức đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu nhà trường, Phòng Quản lý Đào tạo sau Đại học, các khoa của trường Đại học kinh tế Huế đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi về mọi mặt trong quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi xin trân trọng cảm ơn giáo viên hướng dẫn TS. Hoàng Quang Thành đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này. Tôi xin cảm ơn sự giúp đỡ, đóng góp nhiều ý kiến quý báu của Ban lãnh đạo, đồng nghiệp tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa. Tôi xin cảm ơn sự cộng tác của các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện Tuyên Hóa. Tôi xin cảm ơn sự động viên, giúp đỡ của gia đình và bạn bè đã giúp tôi thực hiện luận văn này. Tôi xin bày tỏ sự cảm ơn sâu sắc đối với mọi sự giúp đỡ quý báu đó. Thừa Thiên Huế, ngày tháng năm 2018 Học viên Lê Thị Minh Nguyệt ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ Học và tên học viên: LÊ THỊ MINH NGUYỆT Chuyên ngành: Quản lý kinh tế. Niên khóa 2016-2018 Người hướng dẫn khoa học: TS. HOÀNG QUANG THÀNH Tên đề tài: QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN TUYÊN HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH 1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thuế giá trị gia tăng, từ đó đưa ra các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thuế giá trị gia tăng, đảm bảo nguồn thu cho ngân sách nhà nước trên địa bàn huyện Tuyên Hóa. Đối tượng nghiên cứu: Các nội dung về quản lý thuế giá trị gia tăng đối với Doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình. 2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp; xử lý số liệu bằng phương pháp thống kê mô tả; phương pháp tổng hợp số liệu; phương pháp so sánh; phương pháp phân tích chuỗi dữ liệu thời gian thông qua phần mềm Excel. 3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận Đề tài đã hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thuế giá trị gia tăng; giới thiệu kinh nghiệm thực tiễn quản lý thuế giá trị gia tăng ở một số địa phương điển hình và rút ra được bài học kinh nghiệm cho Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa; tiến hành phân tích bộ dữ liệu thứ cấp và sơ cấp thu thập được, đánh giá thực trạng quản lý thuế giá trị gia tăng tại huyện Tuyên Hóa trong 3 năm 20152017, làm rõ những mặt tích cực, chỉ ra các hạn chế và nguyên nhân từ đó đã đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thuế giá trị gia tăng trên địa bàn huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CP Cổ phần DN Doanh nghiệp DNTN Doanh nghiệp tư nhân GDP Tốc độ tăng trưởng kinh tế GTGT Giá trị gia tăng HS Hồ sơ HTX Hợp tác xã KTKS Khai thác khoáng sản MST Mã số thuế NNT Người nộp thuế NQD Ngoài quốc doanh NS Ngân sách NSNN Ngân sách nhà nước NTĐT Nộp thuế điện tử SDĐPNN Sử dụng đất phi nông nghiệp SL Số lượng TNCN Thu nhập cá nhân TNHH Trách nhiệm hữu hạn TTĐB Tiêu thụ đặc biệt UBND Ủy ban nhân dân iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ........................................................................................................i LỜI CÁM ƠN .............................................................................................................ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ ................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ........................................................................iv MỤC LỤC ............................................................................................................................v DANH MỤC BẢNG ........................................................................................................viii DANH MỤC SƠ ĐỒ ..................................................................................................x PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ......................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu ..............................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3 5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................4 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU .......................................................................5 CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH.............5 1.1. Những vấn đề lý luận về thuế giá trị gia tăng ......................................................5 1.1.1. Khái niệm ..........................................................................................................5 1.1.2. Đặc điểm của thuế GTGT .................................................................................5 1.1.3. Vai trò của thuế GTGT .....................................................................................7 1.1.4. Căn cứ và phương pháp tính thuế GTGT..........................................................8 1.2. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của doanh nghiệp ngoài quốc doanh ...............10 1.2.1. Khái niệm ........................................................................................................10 1.2.2. Đặc điểm của doanh nghiệp ngoài quốc doanh...............................................12 1.2.3. Vai trò của Doanh nghiệp ngoài quốc doanh ..................................................14 1.3. Quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD ........................................................15 1.3.1. Khái niệm ........................................................................................................15 1.3.2. Nguyên tắc quản lý thu thuế GTGT................................................................15 1.3.3. Nội dung quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD ......................................17 v 1.3.4. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thuế GTGT của cơ quan thuế đối với DN NQD ..........................................................................................................................26 1.4. Kinh nghiệm về quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với DN NQD ở một số địa phương và bài học đối với Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa.....................................29 1.4.1. Một số kinh nghiệm thực tiễn .........................................................................29 1.4.2. Bài học kinh nghiệm đối với Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa .......................32 TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................33 CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN TUYÊN HOÁ, TỈNH QUẢNG BÌNH.......................................................34 2.1. Khái quát về địa bàn và Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình............34 2.1.1. Vài nét về tình hình cơ bản của huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình ............34 2.1.2. Khái quát về Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình ...................36 2.2. Đặc điểm và tình hình hoạt động của các DNNQD trên địa bàn huyện ............43 2.3. Thực trạng quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục ....................45 2.3.1. Vấn đề quản lý đối tượng nộp thuế trên địa bàn .............................................45 2.3.2. Công tác quản lý Kê khai thuế GTGT ............................................................47 2.3.3. Quản lý công tác hoàn thuế GTGT .................................................................49 2.3.4. Công tác kiểm tra thuế GTGT.........................................................................50 2.3.5. Công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế GTGT .........................................54 2.3.6. Công tác Tuyên truyền hỗ trợ Người nộp thuế ...............................................56 2.4. Thực trạng quản lý thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục qua ý kiến đánh giá của các đối tượng điều tra ...................................................................................58 2.4.1. Đánh giá của các DN NQD về quản lý thu thuế GTGT tại Chi cục ...............58 2.4.2. Đánh giá của cán bộ công chức thuế về công tác quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa..................................................................66 2.4.3. Đánh giá của CBCC về những thuận lợi và khó khăn trong quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa.........................................71 2.5. Đánh giá chung về quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục........75 2.5.1. Những mặt tích cực .........................................................................................75 2.5.2. Các hạn chế, bất cập trong quản lý thuế GTGT..............................................77 vi 2.5.3 Nguyên nhân của các hạn chế và tồn tại.............................................................79 TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................83 CHƯƠNG III: ĐỊNH HƯỚNG, GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH TẠI CHI CỤC THUẾ HUYỆN TUYÊN HOÁ, TỈNH QUẢNG BÌNH .........................................................................................................................84 3.1. Định hướng tăng cường công tác quản lý thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa, tỉnh Quảng Bình..........................................................84 3.2. Giải pháp tăng cường quản lý thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa ......................................................................................................87 3.2.1. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục đối với chủ doanh nghiệp về ý thức chấp hành nghĩa vụ thuế GTGT ........................................................................87 3.2.2. Nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác quản lý đối tượng nộp thuế.............89 3.2.3. Hoàn thiện công tác quản lý đăng ký, kê khai thuế GTGT của DN NQD......90 3.2.4. Hoàn thiện công tác quản lý nợ và cưỡng chế nợ thuế ...................................90 3.2.5. Nâng cao chất lượng công tác kiểm tra và xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm Luật thuế GTGT ..............................................................................................91 3.2.6. Các giải pháp khác ..........................................................................................92 TÓM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................95 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................96 3.1. Kết luận ..............................................................................................................96 3.2. Kiến nghị ............................................................................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................98 PHỤ LỤC................................................................................................................100 QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1+2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình đội ngũ cán bộ công chức thuế tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa qua ba năm 2015-2017...................................................................40 Bảng 2.2: Kết quả thực hiện thu ngân sách của Chi cục qua ba năm 2015-2017..41 Bảng 2.3. DN NQD phân theo loại hình doanh nghiệp giai đoạn năm 2015-201744 Bảng 2.4. Số lượng DN NQD đăng ký cấp MST mới tại Chi cục Giai đoạn 2015 – 2017 .......................................................................................................47 Bảng 2.5: Tình hình nộp Hồ sơ khai thuế GTGT của DN NQD tại Chi cục qua ba năm 2015-2017 ......................................................................................48 Bảng 2.6: Tình hình hoàn thuế GTGT của DN NQD tại Chi cục trong ba năm 2015-2017..............................................................................................49 Bảng 2.7: Kết quả kiểm tra của Chi cục Thuế tại trụ sở người nộp thuế...............53 Bảng 2.8: Kết quả phân loại nợ thuế GTGT của DN NQD tại Chi cục Thuế qua ba năm 2015 -2017 .....................................................................................55 Bảng 2.9. Ý kiến đánh giá của Doanh nghiệp về công tác quản lý đăng ký, kê khai thuế GTGT.............................................................................................59 Bảng 2.10. Ý kiến đánh giá của Doanh nghiệp về quản lý công tác kiểm tra và hoàn thuế GTGT tại Chi cục ..........................................................................61 Bảng 2.11. Ý kiến đánh giá của Doanh nghiệp về công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế GTGT tại Chi cục...............................................................63 Bảng 2.12. Ý kiến đánh giá của DN về công tác công tác tuyên truyền hỗ trợ người 65 Bảng 2.13. Ý kiến đánh giá của cán bộ công chức về công tác quản lý đăng ký, kê khai thuế GTGT.....................................................................................66 Bảng 2.14. Ý kiến đánh giá của cán bộ công chức về quản lý công tác kiểm tra và hoàn thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục.....................................68 Bảng 2.15. Ý kiến đánh giá của cán bộ công chức thuế về công tác quản lý nợ thuế và cưỡng chế nợ thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục ..................69 viii Bảng 2.16. Ý kiến đánh giá của CBCC Thuế về công tác tuyên truyền hỗ trợ NNT GTGT đối với DN NQD tại Chi cục .....................................................71 Bảng 2.17. Đánh giá của CBCC Thuế về những thuận lợi và khó khăn trong quản lý thu thuế GTGT đối với DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hóa.....72 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá ....................................39 x PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Ở Việt Nam, thuế là công cụ quan trọng trong điều tiết và kích thích sự phát triển nền kinh tế. Số thu từ thuế chiếm tỷ trọng chủ yếu trong tổng thu của ngân sách nhà nước. Vai trò của thuế mang tính toàn diện trên nhiều lĩnh vực. Trong quá trình phát triển kinh tế đất nước cùng với sự hội nhập kinh tế thế giới, việc áp dụng những chính sách, quy định pháp luật về thuế phù hợp đã góp phần tạo hành lang pháp lý lành mạnh thúc đẩy các doanh nghiệp phát triển về số lượng và các ngành nghề kinh doanh phong phú đa dạng trên nhiều lĩnh vực, trong đó có các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. DN NQD có vai trò to lớn trong việc ổn định nền kinh tế, giải quyết công ăn việc làm cho người lao động, góp phần thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Trên phương diện đóng góp cho ngân sách nhà nước, số thu thuế từ DN NQD ngày càng chiếm tỷ trọng lớn trong số thu từ thuế của ngân sách nhà nước. Mặc dù vậy, công tác quản lý thuế đối với các DN NQD ở nước ta vẫn tồn tại những bất cập, hạn chế, còn kẻ hở để một số doanh nghiệp có cơ hội vi phạm pháp luật, gian lận thuế, trốn thuế. Trong các sắc thuế ở Việt Nam, thuế giá trị gia tăng có vai trò rất lớn trong mọi lĩnh vực kinh tế, chính trị, xã hội. Sự ra đời của Luật thuế giá trị gia tăng đã góp phần quan trọng trong việc tạo nguồn thu cho ngân sách nhà nước, giúp định hình một hệ thống thuế khoá Việt Nam theo hướng hiện đại. Trong quá trình thực thi, Luật thuế giá trị gia tăng đã thường xuyên được sửa đổi, bổ sung một số quy định nhằm khắc phục những tồn tại, hạn chế đảm bảo phù hợp với yêu cầu của thực tiễn. Tuy nhiên, hệ thống thuế, quy trình quản lý thuế giá trị gia tăng vẫn còn bộc lộ những vướng mắc, chưa thật sự đáp ứng kỳ vọng của nhà nước. Điều đó dẫn đến số vụ vi phạm pháp luật về thuế giá trị gia tăng ngày càng gia tăng, làm thất thu thuế giá trị gia tăng. Quản lý thu thuế giá trị gia tăng là một trong những nhiệm vụ quan trọng của ngành thuế nói chung và Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình nói riêng. Trải qua gần 30 năm kể từ khi thành lập, Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá đã 1 không ngừng lớn mạnh về mọi mặt, tổ chức thực hiện tốt nhiệm vụ quản lý thu thuế trên địa bàn, liên tục hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu thu hàng năm so với dự toán. Công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các DN NQD đã được Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình đặc biệt quan tâm. Tuy nhiên, các biện pháp triển khai thực hiện chưa quyết liệt, chưa có tác động mạnh và phát huy được sức mạnh tổng hợp của toàn hệ thống trong khi mức độ gian lận về thuế lại có xu hướng gia tăng với những thủ đoạn trốn thuế ngày càng tinh vi. Cần phải có sự đánh giá toàn diện, khách quan các biện pháp quản lý thu thuế giá trị gia tăng đã được áp dụng trong thời gian qua để thấy được những mặt tích cực cũng như những tồn tại, hạn chế cần được khắc phục, qua đó có các giải pháp phù hợp nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các DN NQD tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình trong những năm tới. Xuất phát từ lý do trên tôi chọn đề tài: “Quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn thạc sĩ của mình. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình trong những năm qua, đề xuất các giải pháp phù hợp góp phần hoàn thiện công tác này tại địa bàn trong thời gian tới. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh. - Phân tích, đánh giá thực trạng quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình. - Đề xuất một số giải pháp nhằm tăng cường công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình. 2 3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề liên quan đến công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình gồm: công tác quản lý đối tượng nộp thuế, kê khai thuế, hoàn thuế, tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế, quản lý nợ thuế và công tác thanh tra, kiểm tra thuế giá trị gia tăng. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Về không gian: Đề tài được thực hiện tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình và các doanh nghiệp ngoài quốc doanh trên địa bàn huyện là các đối tượng nộp thuế thuộc Chi cục. - Về thời gian: Thực trạng công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá được phân tích, đánh giá trong giai đoạn ba năm 2015 – 2017; Các giải pháp đề xuất áp dụng cho giai đoạn từ nay đến năm 2020; Các số liệu sơ cấp được thu thập trong khoảng thời gian từ tháng 01 đến tháng 5 năm 2018. 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Phương pháp thu thập số liệu *Số liệu thứ cấp: Nguồn thông tin, số liệu thứ cấp phục vụ nghiên cứu đề tài được thu thập gồm: - Các báo cáo của các Đội Kiểm tra thuế, Quản lý nợ thuế và thuế thu nhập cá nhân; Đội Kê khai - Kế toán thuế và Tin học; Đội Tuyên truyền hỗ trợ người nộp thuế - Tổng hợp nghiệp vụ dự toán thuộc Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá - Các thông tin số liệu công bố của Tổng cục Thuế, Bộ Tài Chính, Chi cục Thuế Tuyên Hoá, các tài liệu kinh tế - xã hội của các tổ chức có liên quan khác. - Các thông tin số liệu qua sách báo, tạp chí, các kết quả nghiên cứu, các báo của các cơ quan Trung ương, địa phương, các bài viết đăng tải trên Internet… có liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 3 *Số liệu sơ cấp: Được thu thập qua điều tra khảo sát công chức Thuế tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá trực tiếp thực hiện công tác quản lý thu thuế GTGT và các doanh nghiệp ngoài quốc doanh do Chi cục quản lý theo phiếu khảo sát đã được thiết kế sẵn. 4.2. Phương pháp tổng hợp, phân tích Phương pháp thống kê mô tả; phương pháp tổng hợp số liệu; phương pháp so sánh; phương pháp phân tích chuỗi dữ liệu thời gian là phương pháp chủ yếu được sử dụng trong đề tài, cụ thể gồm phân tích các chỉ tiêu số tương đối, số tuyệt đối và số bình quân để đánh giá sự biến động của các chỉ tiêu phân tích khi có sự thống nhất về thời gian, không gian theo một số tiêu thức phù hợp với nội dung và mục đích nghiên cứu. 4.3. Công cụ xử lý dữ liệu Số liệu sơ cấp và số liệu thứ cấp được thu thập và xử lý trên phần mềm thông dụng Micrsoft Excel. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần Đặt vấn đề, Kết luận và kiến nghị; phần Nội dung nghiên cứu của luận văn được kết cấu thành 3 chương, cụ thể như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường công tác quản lý thu thuế giá trị gia tăng đối với các doanh nghiệp ngoài quốc doanh tại Chi cục Thuế huyện Tuyên Hoá, tỉnh Quảng Bình. 4 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU THUẾ GIÁ TRỊ GIA TĂNG ĐỐI VỚI CÁC DOANH NGHIỆP NGOÀI QUỐC DOANH 1.1. Những vấn đề lý luận về thuế giá trị gia tăng 1.1.1. Khái niệm Theo quy định tại Điều 2 Luật thuế giá trị gia tăng số 13/2008/QH12 của Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XII, Kỳ họp thứ 3 thông qua ngày 03 tháng 6 năm 2008 thì thuế giá trị gia tăng được hiểu như sau: “Thuế giá trị gia tăng là thuế tính trên giá trị tăng thêm của hàng hóa, dịch vụ phát sinh trong quá trình từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng [ 10 ]”. Như vậy, thuế GTGT đánh trên phần giá trị mới được tạo ra trong quá trình sản xuất kinh doanh. Vấn đề cơ bản là phải xác định được GTGT ở mỗi giai đoạn sản xuất kinh doanh, có như vậy mới tính được một cách chính xác số thuế GTGT của giai đoạn đó. GTGT được xác định bằng giá trị chênh lệch giữa tổng giá trị hàng hóa, dịch vụ bán ra với tổng trị giá hàng hóa, dịch vụ mua vào tương ứng trong kỳ tính thuế: Tổng giá trị Tổng giá trị GTGT = hàng hóa, dịch - vụ bán ra Số thuế GTGT hóa, dịch vụ chịu thuế dịch vụ mua vào Thuế suất GTGT của hàng = hàng hóa, X thuế GTGT của hàng hóa, dịch vụ đó 1.1.2. Đặc điểm của thuế GTGT Thuế GTGT là một loại thuế gián thu đánh vào hành vi người tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ. Tuy nhiên về bản chất, thuế GTGT khác với các loại thuế gián thu khác, điều này thể hiện qua đặc điểm của thuế GTGT. 5 Thuế GTGT là một loại thuế gián thu đánh vào đối tượng tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT (vì vậy thuế GTGT là một loại thuế tiêu dùng, đối với cơ sở kinh doanh thì đây là loại thuế gián thu), là một yếu tố cấu thành trong giá cả hàng hoá và dịch vụ, là khoản thu được cộng thêm vào giá bán của người cung cấp, hay nói cách khác giá cả hàng hóa, dịch vụ mà người tiêu dùng mua bao gồm cả thuế GTGT. Thuế GTGT đánh vào GTGT của hàng hóa, dịch vụ phát sinh ở các giai đoạn từ sản xuất, lưu thông đến tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ đó. Tổng số thuế GTGT thu được ở tất cả các giai đoạn sẽ bằng số thuế GTGT tính trên giá bán cho người tiêu dùng cuối cùng. Như vậy, về nguyên tắc chỉ cần thu thuế ở khâu bán hàng cuối cùng. Tuy nhiên, trên thực tế khó xác định được đâu là khâu bán hàng cuối cùng, đâu là khâu bán hàng trung gian. Do vậy cứ có hành vi mua hàng là phải tính thuế. Số thuế GTGT ở khâu trước sẽ được tự động chuyển vào giá bán hàng ở khâu sau và người tiêu dùng cuối cùng là người phải trả toàn bộ số thuế GTGT đánh trên hàng hoá đó. Tổng số thuế người tiêu dùng cuối cùng phải trả bằng tổng số thuế phát sinh qua từng giai đoạn của quá trình sản xuất, kinh doanh hàng hóa dịch vụ. Thuế GTGT là một loại thuế có tính trung lập cao. Tính trung lập được biểu hiện ở hai khía cạnh: Thứ nhất, thuế GTGT không chịu ảnh hưởng bởi kết quả kinh doanh của người nộp thuế, do người nộp thuế chỉ là người “thay mặt” người tiêu dùng nộp hộ khoản thuế này vào ngân sách nhà nước. Do vậy thuế GTGT không phải là yếu tố của chi phí sản xuất mà chỉ đơn thuần là một khoản thu được cộng thêm vào giá bán của người cung cấp hàng hóa, dịch vụ. Thứ hai, thuế GTGT không bị ảnh hưởng bởi quá trình tổ chức và phân chia quá trình sản xuất kinh doanh, bởi tổng số thuế ở tất cả các giai đoạn luôn bằng số thuế tính trên giá bán ở giai đoạn cuối cùng bất kể số giai đoạn nhiều hay ít. Về phạm vi đánh thuế: Thuế GTGT chỉ đánh vào hoạt động tiêu dùng diễn ra trong phạm vi lãnh thổ, không đánh vào hành vi tiêu dùng ngoài lãnh thổ. Đặc điểm 6 này tạo ra sự công bằng trong những giao dịch quốc tế thông qua việc không thu thuế đối với hàng hóa, dịch vụ xuất khẩu và đánh thuế đối với hàng hóa, dịch vụ nhập khẩu. 1.1.3. Vai trò của thuế GTGT Thuế là công cụ rất quan trọng để Nhà nước thực hiện chức năng quản lý vĩ mô đối với nền kinh tế. Nền kinh tế nước ta đang trong quá trình vận hành theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước, do đó thuế giá trị gia tăng có vai trò rất quan trọng và được thể hiện như sau: - Thuế GTGT có tác dụng điều tiết thu nhập của tổ chức, cá nhân tiêu dùng hàng hóa, dịch vụ chịu thuế GTGT. Thuế GTGT là khoản thu quan trọng tạo được nguồn thu lớn và tương đối ổn định cho NSNN. - Thuế GTGT không trùng lắp, do chỉ tính vào giá trị tăng thêm của hàng hoá, dịch vụ qua các khâu sản xuất, lưu thông, tiêu dùng, không tính vào phần giá trị đã chịu thuế GTGT ở các khâu trước, thuế đã nộp ở các khâu trước được tính khấu trừ ở khâu sau nên khuyến khích các tổ chức, cá nhân bỏ vốn đầu tư phát triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích chuyên môn hoá, hợp tác hoá sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh tế, phù hợp với phát triển kinh tế thị trường. - Khuyến khích xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ thông qua áp dụng thuế suất 0%, doanh nghiệp xuất khẩu hàng hoá, dịch vụ không những không phải chịu thuế GTGT ở khâu xuất khẩu mà còn được hoàn toàn bộ số thuế đầu vào đã thu ở khâu trước nên có tác dụng giảm chi phí, hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh về giá hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu trên thị trường quốc tế. - Thúc đẩy thực hiện chế độ hạch toán kế toán; sử dụng hoá đơn, chứng từ và thanh toán qua ngân hàng vì việc tính thuế đầu ra, khấu trừ thuế GTGT đầu vào quy định rõ phải căn cứ trên hoá đơn mua vào, bán ra; hàng hoá xuất khẩu mua bán phải thanh toán qua ngân hàng. Tóm lại, thuế GTGT là một sắc thuế tiên tiến; khắc phục nhược điểm của thuế doanh thu trước đây là “thuế chồng lên thuế”, tác dụng tích cực tới khuyến khích sản xuất kinh doanh, xuất khẩu, tăng cường đầu tư, tăng thu cho NSNN. 7 1.1.4. Căn cứ và phương pháp tính thuế GTGT 1.1.4.1. Căn cứ tính thuế GTGT Thuế GTGT được xác định căn cứ vào Giá tính thuế và Thuế suất. * Giá tính thuế Giá tính thuế được tính như sau: - Đối với hàng hóa, dịch vụ do cơ sở sản xuất, kinh doanh bán ra Giá tính thuế là giá bán chưa có thuế giá trị gia tăng; bao gồm cả khoản phụ thu và phí thu thêm ngoài giá hàng hóa dịch vụ mà cơ sở kinh doanh được hưởng, trừ các khoản phụ thu và phí cơ sở kinh doanh phải nộp ngân sách nhà nước. - Đối với hàng hóa, dịch vụ chịu thuế tiêu thụ đặc biệt Giá tính thuế là giá bán đã có thuế tiêu thụ đặc biệt nhưng chưa có thuế giá trị gia tăng. - Đối với hàng hóa chịu thuế bảo vệ môi trường, Giá tính thuế là giá bán đã có thuế bảo vệ môi trường nhưng chưa có thuế giá trị gia tăng. - Đối với hàng hóa chịu thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường thì Giá tính thuế là giá bán đã có thuế tiêu thụ đặc biệt và thuế bảo vệ môi trường nhưng chưa có thuế giá trị gia tăng. - Đối với hàng hóa nhập khẩu, Giá tính thuế là giá nhập tại cửa khẩu cộng với thuế nhập khẩu (nếu có), cộng với thuế tiêu thụ đặc biệt (nếu có) và cộng với thuế bảo vệ môi trường (nếu có). Giá nhập tại cửa khẩu được xác định theo quy định về giá tính thuế hàng nhập khẩu. * Thuế suất thuế GTGT Theo quy định, thuế suất GTGT được áp dụng như sau: - Thuế suất 0%: áp dụng đối với hàng hoá, dịch vụ xuất khẩu ra nước ngoài hoặc bán vào khu phi thuế quan theo quy định của Thủ tướng Chính phủ; hàng bán cho cửa hàng miễn thuế và các trường hợp được coi là xuất khẩu theo quy định của pháp luật về thương mại. - Thuế suất 5%: áp dụng đối với hàng hoá, dịch vụ thiết yếu cho sản xuất, tiêu dùng và các hàng hóa dịch vụ cần ưu đãi, có thể phân thành hai nhóm lớn: + Nhóm hàng hóa, dịch vụ thiết yếu cho đời sống xã hội 8