... ~.~.
~.
,--
.. ----. ----" ~~-_. -_
-~
..
-.
•..... _..
.
..
~,,---~._~
..
_
...•••
.
----~
"
-.
'_~.
TIEN
.,.
o~
Sy niAM
HIED TtlIEM
nl~c NGO (BiNH
CHU
CHU)
wac NHI (D!CH)
:
'1irBINH CHAN THUlEN":
.
CU4N SACH NH4P MiiN M~NHLV HOC HAY NHAT
.,
I
II
I
I
'
TU If\J m~nh Iy hQc ra dOivao thOi £lucmg Tong, c6 anh hui'mg sau rQng den dOisong tinh than cua nglIOi
Trung Qu6c. NglIOi Xlia cho rang trong 8 chalui'mg nhu dan gian I~i lln tang khfbllm Tien thien va v~n m~nh
ca dOi nguOi.
Ca quy~1 d6i vdi nguai giau nhal, sang nhal, ngheo nhat, ban cung nhat trong lich sir.
"Banh T6 thQcao Nhan m~nh aoan,
Th~ch Sling pM quy Ph~m Ban ban,
cam La th~p nhl vithlla f!l(mg,
KhU'011gThl1r;lTJgtMttuan VI phV quan,
Lvc nha.ngiai t~i Ngu hanh trung",
Dudi day la giai thich dan gian:
1. Thanh danh rnuQn nhal: Khi c6nlre, Khuang Ta Nha s6ng cuQc dai ban han, c6 tai nhung khOng g~p
thOi, phieu ~I khap nai, thuQc tang lap thap nhat trang xa hQi. 72 luiSi mdi g~p duqc Chu Van vuang rna
duqc phong lam Mmg quoc.
2. Thilnh danh sam nhal: Cam La la nguOi nudc Tan IhuQc thOi ky Chien quoc, tit nha da thOng minh
han nguOi, khi 12 luOi duqc Tan Thuy Hoang phong thanh thuqng khanh, luang duang vdi chUc thCIatucmg.
3. Giau cO nhat: Th~ch Sung la nguOi nuac Tan, giau c6 khOng ai sanh bang. Tuang truyen tai san cua
Ong khOng IhE!uac luqng duqe, ru(ing vucm nha ciia nhieu nhu nui, the thi~p hang tram nguai deu m~c Iva
gamhoal~.
4. Ban cung nhat: Ph~m £lan la nglIl;i thai kYxuan Ihu, khOng c6 Ihli gl, bon bE!la nhil, xin an qua ngay.
5. Song thQ nhat: Banh TOla nguai c6 tuiSithi) dai nhal, song tit thai vua Nghieu d~n dOi H~, Thuang,
Chu, hui'mg thQ 880 luOi, cudi 49 vq, sinh 54 nguai con.
6. aoan m~nh nhat: Nhan H6i la d~ tacua dlic KhOng Ta,duqephong la A thilnh, c6 thE!nghe 1 bi~110,
thien tuthOng minh nhung 30 luiSida qua dai,
Nguai Xlia cho rang du v~n m~nh nhilng nglIOi nay khac nhau nhieu the nao deu khOng nam ngoal ph~m
vi cUa Dich hQc, cang chlnh la quy lu~t bien hoo cua Am duang NgO hanh, ThiEm can £lia chi. M~nh [y TIi If\J
la mQI mOn hQcv~n d~ngcan chi NgO hilnh nghien ccruv~n m~nh dai nglIOi. Uy{m hai Trt Binh la tac phllm
d~tnen mOng cho T1itrl! hQc nhung do nQi dung sau sac, khllu quy~t nhieu, khien cho b~n dQe khO c6 thE!
nam bill duqc, lac phllm Ttr Binh chan thuyen da ra dME! giai quy~1van de dO. Trt Binh chan thuyen, Trich
thien tuy, Tamm~nh thOng hQi, Cling thOng Mo giam duqc coi la "tli thu m~nh hQc", duqe danh gia rat cao
trong gidi m~nh hQc. Trang dO, Trt Binh chan thuyen c6 it van b!, la thl!C hQc mQt dai cUa Thllm H[~u Thiem
meu Thanh. Saeh nay vera ra dOi duqe coi trQng, duqc cae nha m~nh Iy duang thai "kfnh nhi vien chi",
khOng It nguai coi [a tal Ii~u m~nh lyg6i dau. Nhunhil m~nh [y hQc thai Dan quoc Phuang Trqng Thllm nOi:
"Trang cac sach m~nh Iy cOIhi dling dau [a Trich thien tuyva Ttr Binh chan thuyen, day la hai cuon sach c6
nQi dung hoon thi~n va sau sac nhat. Cae nhil m~nh hQedai sau nhat dinh khOng IhE!vuqt ra khai ph~m vi
cua nO... ". £l~i sum~nh IYthOi Dan quac TCI ~e NgOnOi: "Ca dOi101khilm ph~c nhatla 3 cuon sach TrtBinh
chan thuyen, Cling thOng Mo giam, Trich thien tuy, Iy lu~n seu sac, lu~n chling rOrang, xling dang la bao
aa
,
v~t cUa m~nh IYhQc, la tuy~t luan clla t90 hoi!....". Bm the, TCtL9c NgOda viat cM thlch cho Tti Binh chfJn
thuyen, IlIU truyen Mn nay, dlIqc colla m9ttrang nhllng mOph9m m~nh II' hQc.
Nhieu sach m~nh II' deu qua coi tr~mg Mn II' lu~n ma khOng d9y phliang philp thllc ta. Trang khi dO sach
TtiBinh chfm fhuyen 1111
khOng nhlIv~y, co th~ nOiday la tac ph~m nh~p mOn t6t nhatclla TatlV hQc. Sach
nay sudyng ngOn ngifdan gi{m giang giai d90 II' sau xa, lu~n lhu~t rOrang, bl~u d9tsuctich, chu~n xac, giai
thlch rOrang cho II' lu~n h9t nMn clla Uyen hili Tti Binh. So vOica quyat uyan ao clla Uyen hili Tti Binh, sll
thu th~p sau r9ng eila Tam menh thong hQi, triat II' cao siau cUa Trieh thien fuythi Tti Binh chan fhuyen ~p
trung vao phliang phap hQcca ban clla Ta tlV hQc.Nau nOi Tam menh thOng hQi d9y ve ca thl Tti Binh chfJn
thuyen d9y cach bat ca. Nau nOi Trieh thien fUy nhlI qua Iran ngQn cay thl Tti Blnh chan thuyen nhlI chiac
thang d~ hai qua. Hai quy~n sach mQt sau m9t nOng, bOtrq cho nhau, khOng th~ chia tach. NglIili mOi hQc
Ta tlV wac !ian xem Tti Blnh chfJn fhuyen, sau d61a Trich thlen tuy, Uyen hili Tti Binh, Tam menh thOng hQi
thl co th~ coi nhlI da co nhllng hi~u blat caban nhat ve TatTy.
El~ glup d9Cgia co sach!II li~u tim hi~u ve m~nh II' hQcqua Mng VI~t, chung tOixln dlIqc phep bian dich
cu6n sach TtiBinh ehan thuyen blnh eM Cu6n sach duqc trinh bay nhlIsau:
Giif 191nguyan ban cO, nhan m9nh nhllng chO quan trQng d6ng thili dlla vao n9i dung pMn d09n thich
hqp. DliOi nguyan van tham vao blnh chu clla d9i Sli m~nh II' hQcthili Dan qu6c TCtL9c NgO, ti~n d~ nglIili
dqc hi~u han ve nguyan lac.
[Thleh nghia I
,DOng ngOn ngCIMng Vi~t giai thlch dan gian ve nQidung, d6ng thili ma rQng hqp II'.
[Elogiai]
Tuy~n chQn han 200 bac hQa,tai hi~n d~p nhat, co tinh !lItliang va ngh~ thu~t.
[Vi dy cae danh nhan]
Li~t la ra han 200 Bat III do TCtL9c NgObinh chu, giai thlch tliang t~n Bat til clla 60 nhan v~t Ijch su, bao
g6m cac nMn v~t dliang d9i va nhan v~t lich su, giup b9n cam nh~n dlIqc hoi hliang thai d9i qua tac ph~m
klnhdl~n.
TatlV m~nh II' hQCtuy phan anh tinh hoa itan hoa truyen 1I16ngcila !II !lIang "trung dung" clla nM Nho,
quan ni~m "thian nhan hqp nhaf cUa Djch hQc, nhung COngkhOng tranh khili quan di~m cd hll ella cha d9
phong kian nhlIquan ni~m nam tOn nifty, pMn chia d~ng cap. Do lrinh dQnh~n thac cUa ngOO XlIa va trinh
dQphattri~n khoa hQcnan lIItl!Crng van hoa truyen th6ng va ~p lyc 19ch~u da an sau vao m~nh II' hQc,dan
d€n rat nhieu nQidung thlan I~nh, khOng th~ chu~n xac, colinh hoang duang.
Trang qua lrinh blan dich, chung tOi co tham khao m9tvai phan dich clla TtiBinh chan thuy{m binh eM
dlIqe dang tai Iran cac tran9 web nhll: Vietlyso.com (TNTD), Nhantrachoc.net.vn (Apollo), ... cOng nhlI
tham lu~n vOi nhieu nha nghian ccru ve m~nh II' ta tlV, vl~c cho ra dai mQt an ph~m Tti Binh chfJn thuy{m
binh cMday dll va nghiam toc la hilt sac can thllli. Trang qua trinh bian dich sach nay chung tOida dlIqc sll
giOp dil hat minh cUa nhleu chuyan gia m~nh II', COngco nhieu ngOO dQc dlia ra I' killn quI' bilu, qua day
chung tOixin chan thanh cam an. Tuy nhian do lrinh d9 co h9n, m9t ngliai Ch~ng.th~,biat duqc hilt canh Lli
San, killn thac 19ico phan sa milng IUOri;-s4~tI)l 'mua riu", rat mong cac b~c cao nhan, d9Cgia hi~u biat
t~n tinh.chlbao d~ cu6n sach tai ban dlIqc haan thi~n han ..
CHU TlK)C NHI
HiNH THUC TRiNH BAy
Chim~cnho
La nhang n\Sidung co ban nhal dll(lc
lri~n khai til chi m~c chinh. N\Sidung ~
th~ ella n6 dll(lc trtnh bay dl/()j.
a
R
a
-----------------------------------------------------c~ong linh IV!u~n. C1ia"T_~8mh cMn Ihuyen"
DUNG NGUY~TL~NH DE XAC D!NH CACH C~C
TI't Sinh cMn thuyen lrtln co sa cUa Uyen Mi Ttl Sinh giai thrch ro v~ phl.IOJ1gphap 19'1l4n cUa m~nh Iy
hQc,veraItt 00 sO Iy lu~n cila m~nh Ij hqc 'lira Itt chla khoa yang de nh~p mOn. ~c bi~t ti~tnhan ty 1$
ciJa 0618 dOng ngu~t l~nh xac djnh d\lng than, hQCphllOng pMp nay 1i16~xay dlfll9 nen tang chac chan
~~phantichm!nhC\lc.
il TAe PHAMT1~UBI~U VE eAeH eve LU~N M~NH
o thCi c6 d~ chi c6 so it ph'n ttl tri thuc nghien cUu m~nh Iy
N9i dung xung
. ,'. quanhchu
de
Phan nay la
nhang pMn Uch,
dien giai nham lam
r6 eM d~ neu
cac chi m~c.
a
rna rn1J.C dfch dQC
siich cUa hQlA d6 Hun quaD. Do d6 ngbien ctru m~nh 19chii yeu t$p trung d~ pM.n
doan p1:lli quy nghEkJhen rna khong ~p trung vao luc)n daan 8\1 vi~c ella tUng Dam
titng thang. Neu mu6n lu~n dcan 51,1vi~ccv.th~ c6 th~ dung thu~t s6l1,lc haa, h,lc
nham, ~ mon, Tit: trv. m~nh ly hQCchi dn lu~n doan VQ.ll the thang trAm trong
cuQcdbi Iii.duqc. Nhung hi~n tQi tinh \:tng dvng nay aa khong th~ dap i1ng nhu cAu
cli8 mQingUm..
Cd Sd Iy lu~n cUa tu tI'\l hQCIS.khai ni~m V~ th~p thAn (10 thAn), tieu chi cho sl,1
xaydl!ng"phan tfchquan h~" cua m~nhlyhQ<. Tr9ngtam phan tich la Tili Quan,
chuyen lu~ v€Tili Quan la tiinchi Clla U~n hdi mBinh. Dtn Tam ~nh thOng
h~ithi hinh thanh h~ th6ng lu~n m~nh bat cach hoan chinh rna bo di mo thuc he
tMy Tili Quan thllu~n doan la eAt1\Ji.Dtn mHinh chan thuyen thl di sau vao n(ii
b~ cach evc, dung. rnQt h~ th6ng quy tAc chi tiet hdn d~ phan tfch cat hung thanh
hl).iella cach ~c. "CO thilnh eAchthlla m~nh t6t, hl).icach la m~nh xfiu", ~~i di~
cho dinh cao cUa Iy lu~n each eve. Tren Cdsd nay, m~nh ly hQCtieD Wi mgt buOc
phat tri~n mai, dAy
va hoan thi~n hem. Nhung saeh Day Cdban khong n6i den
cat hung lUll men ev.th~. day vita la th@hi~n cUa Ttl trv hQCchuyen lu~n v~ phu
quy. ciing
[email protected].
il PHliaNG PHAp LU~N M~NHD~ NAMBP..TTRQNG
ElI~M
each ev.c lu~n m~nh la ly lu!}n chu yeu cua Til Binh chan thuyen. So vai
"m~nh yeu, vuqng suy" cua Trich thien tuy va "Ngii hanh di~u hQ.u" eua CiLng
thOng bdogicim thi TU Binh chan thuyen la phUdng phap dUng nguy~t l~nh lam
d\ffig thAn, ngoai nhQ.tchli thi 6 chu:khae xoay quaI)h dVng thAn, khi phJin tfeh de
nAm bAt trQng di~m ..Di~u Day giup tach rdi khoi 19" lu$,n di~u h~u. Ngii hanh
vuqng suy phu ue, nh~n thitc ehfnh xac ham nghIa eua dl}ng th~n trong each C1,le
rna khong phai nghien cUu nhi.$u nAm vAn di1ng 0 phan bi~t mue dQ mr,loh yeu,
Vl1c;1ng
suy cUa Ngii hanh.
--+-
au
Chi m~cdo giiii
PMn Uch, d6 giai nhung oi~m
quan !rQng !rang n(li dung trang
lmac giup o(lcgia tham nhap, ITnhh(li
m(lt cilch sau sac van o~.
a
Gi6ng nhunhiCu hI]C van khlic, Tfrtn,I m~ 19h9C sodi gQilEi m~tmc"lnkhoa hQC vi c6 h~
th6ng logic ch~t che va k~t cllu hoan chinh. TriBlnh chOn thuyen tlii hi~n mAt deh chu dl;\o nay
rnQteach ro clng, do d61y lu~ m~nh 19hQCc6 Uicdi,mg lan, gao nhuhoan thi~n.
Hinh anh minh hQa
. V~n d~ng nhung hinh
vii tllOllg o6i tn:rutl!i;rng
o~ o(lc gia c6 them an
tl!i;mg v~ n(li dung.
at
Vlf\lTl9SUY
hung
cua htOng th~n
cUa can chi
Tacdl,mg.
CaotMp
cila rAch Cl,le
cUa can chi
San chat
cua dl!ng than
Lay dl,mg tMn
nhllth6 noo?
Thayalli
cUa each
Cl:lC
Phan chu thich
Dung ngOn tlr CO
oQng, giai thich llIang
minh n(li dung IrQngyeu
cuachuo~.
--'.
•
"""";-
;
,',-
;'
Phiin ddn d,!c
.
,.
,
?
'I.
••••
•••.
"Tif BINH CHAN THUYEN"
,vA TlrTRuM~NH LY HOC
.
. Til hQc thuyet "khi bam" cila Vuong Sung thOi DOng
dOicuaTUBinh chan thuyen dOiThanh, llitJ¥
.lJ1~rihlyhQc da tn\i qua qUlitriiJh hinh thanh Iau dai, khoang
•' 1800 nam ljch suiTU Rinh chan thuyen dua vao Tit tJ¥ hQC
!)lOth~ t1i6nghQclli~~t ch~tche. lli tJ¥ hQCnha d6 c6 duQ'c
. 'piii;'nig'~h~jJ phM.ifch !rQngdiim vahQ'Ply hon.
•. Han dens,!ra
o
",,<.';-
.• ,-c-'-
_.'
.
.~
.
.'.
,"'
'
.
I
j
"""'----
••
,. '1« binh chan lhuvfin": Tac pham lam ilac cua Dam HieiJDiem 110
~ Taeph~m Ian v6danh truyentaygirra eaethiligiam/1~0 ~
~ Hai tile gia m$nh Iy n6i Mng eua eung m~ttMi d~i 110
~TCtL\leNg6binhehUvenguyenban/11
"
~'".
,c,.
2. Klnh iIlen m~nhIy jfU\JCilanh gla caD: '1Ii'IhUm~nhhoc" /12,
~ Tile ph~m dlnh cao ci'Jam$nh Iy hQe/12
~ "V~tbilu'trong nghien eUu m$nh hQe/12
ki,:~
"B6n lo~i Iylu~n lu~n m$nh/12:i;
,>
' ".j'"
~ Hai tile ph~m Ian ngang hang 114
3. Cuung finh Iy luan cua "TIi'Hinh chin lhoven": Dung nguvfillfinli'jftxac '
•
>'
:_ iIlnhcachcuc/16
'
, ',' 'cci'
~ Tile ph~m lieu bi~u ve each C\Jelu~n m$nh 116
"';,c .
.:;-1: "\'_'~
•
-
,
•
-'i-.j-
:~:~::~:~~~~~;u::;~~a;:~
~:~~~~~~i~;11
~~~r
,:.~j~r
~ .. c
~ Phantieh each e~eva phlln tieh loan e~e/18
'
~ Thuy16 ci'Jathu~ldoan m$nh:Tinh t6ng/21
"tj~
•
~ Tile ph~m dllnh dau SI!ra dCJieua Tinh 16ng:Tlr!r\J. Tlt~ d~u 56121
~ Tlr!r\J hQed~echi€m ng6i dau/23
.
',C
, ',,,"\,
4. So lnIimg cua cae IhU~1iloan m,nh: Tli'1r\,Iv3Tlhl ila~s6/21 '
~ Hai thu~l doan m$nh 06 h$ th6ng khile nhau 123
-., '.~."'_
:,.c'
",~<-
,;
,'
',,'iff;;;';,
,
.~'iJit'"
,,",
5. Klen Ihuc Ihlfinvan can ble!: AmIlcb, nfing I!eb,va glil ~h~~
1h~ldlillI19!~,:;:;'
~ Am lieh: Lieh phap dl!a vao m~ttrang 125?'J,,'\'
~ N6ng lieh: Lich phap dl!a vao m~ttrCJid~xae djnh 12(;;'.
. _..,
~,'"
~!*',-.
' ,,,~,,,,"7•
~GiachllnthaidlIOng/25";~,,,;:::,
,'~;';~'~~~.iii'
&. Giilllhl,u ve TUIr\,Im,nb Iv:Sap xep nlfin, nguv,," nb#t.lhii!til
~ GiOithi$u ve each sap x€p Tti!r\J 127
, 'C"c\';~;'",l~C:'l;;ii'""
:~~~~~~n:\l~~:~:~:a~~~;
';:~~J!.~f1;.::P:,~':~~tJ
30
"
1
Th~m Hieu Thi~m do lien sy vao nam lh(( tll Can Long, ve sau lam quan dia phllang. Ong x
HAl lAC PHAM LON NGANG HANG
lA
'~",' .
Ngltdi nghien cuu m~nh ly ngay nay chll ye'u dung ly lu~n trong Tit Binh chan
~..,
thuyen va Trich thien tuy. Ne'unoi TitBinh chan thuyen la quycllclla m~nh Iy thi
-,
Trich thien tuy gi6ng nhu thuOc do C\lth~ d~ phan Hch Bat t,!, giup mqi ngltCiico
nang l,!c linh hO'!-tung bie'n khi sil d\lllg thuac do do. Tuy hai phudng phap khac
nhau pltan tfch cUng mQtBat t'! nhUng thu duQChi~u qua chung d~c bi(!t rna ciing
se d'!-t dUQcke't lu~n gi6ng nhau. Nhung do s,! khac bi(!t v~ ly lu~n nen hai tac gia
co nhung Sdtrudng rieng: Tit Binh chan thuyen chu trqng dung "muc dQtrong d\lc"
clla d\lng thil.n d~ diinh gia cao thilp clla m(!nh C\lC,con Trich thien tuy dUng "muc
dQtrong d\lc, co tinh hay vo tinh" clla kill the' d~ phan bi(!t s,! sang hen.
Trich thien tuy la tac phAm dinh cao dUQcgiai m~nh ly hqc cong nh~n, xoa bO
tilt ca thil.n sat. Tac gia ke't hQp th,!c ti~n m(!nh ly clla cu(>cddi, tim tOinhflng di~u
Angiilu sau xa, hi~u r6 d,!-oAmdudng Ngii hilnh Thien can Dja chi, d'!-tdUQcdQcao
kho d~ huang tOily lu~n m(!nh Iy. Tit Binh chan thuyen ke'thua va phat tri~n cach
C\lCclla Tam m~nh thOng hQi, M th6ng lu~n m(!nh biing d\lIig thil.n, hdn nua lo,!-ibO
nguyen to' "tM.n sat", trd thanh truac tac kinh di~n Clla "pMi d\lllg tMn" trong
m(!nh ly hqc, b6 sung hai hoa vai "phai kill the" clla Trich thien tuy. Tit Rinh chan
thuyen va Trich thien tuy dUQcdiinh gia la khuon mihi clla m(!nh ly hqc. Trong
th,!c ti~n, ne'u co th~ ke't hQphai quy~n sach, cMt lqc tinh tuy, lo,!-ibOsai sot, dung
hoil'chung thich.1c ch.1n dii co dUQcnhung kie'n thuc uyen tham v~ m~nh ly.
Ngltdi mai hqc co th~ xem Thien lj m~nh cao d~ hi~u khiii ni(!m cd b3.n, sau do
xem Tit Rinh chan thuyen d~ nang cilp, r6i dqc Trich thien tuy, Citng thOng bdo
gicim, Uyen hdi TitRinh, Tam m~nh thOng hQi. Dqc xong l,!-ixem l,!-imQtlUQtTrich
thien tuy thi co th~ coi nhl1 dii buac dil.unh~p mon TUtD,l.
tDiI
r.1
V
.
I
'ir:\,i
,
_
".n.,-
e
1/'1'
.-,"'\
,
L
L"
'<''''.-'
NHIEU PHUUNG PHAP LU4NM~NH'
Manh nha eua TlI trl! m~nh ly kMng thl! tit tnrae thOi Dong Han ma bAt dau ra dOi b thili
Dtrilng Tong. Sau d6 dan dan pMt tril!n thanh nhieu nhanh ly luan, mqi ngtrOi Ian ltrqt tit g6e d(\
kMe nhau, dung Iy IUan kMe nhau giai thleh cat hung eua Bat t\C.d~i van, 1l!U niell.
~~~-~~~:n
I
lu~n m~nh sam
"nhal bat nguon lcr :
iQuy C6c TIi lhili •
Chi~n qu6c, nhtrng
~ do lu~n doan chlla !
! sau hien tai dii !
i
t.
a
fiiX:dlJ
"Trich thien luy"
"Tli Sinh chan lhuyen'
"Tam m~nh thong h(\i"
"Menh 19trac ngon'
"Cung thOng bao giam'
"Than phong thOng khao"
"Thien 19m~nh cao"
"Uyen hai Tli Sinh"
1
TIt Binh cMn thuyen Iren ca so cila Uyen hiii TIt Sinh giai thich ro ve phuong philp II' lu~n cua m~nh iy
hQc,vCtaIi! caso II' lu~n cua m~nh II' hQcvcta Ii! chia khoa vang d~ nh~p mono£)~c bi~l h~t nhan II' lu~n
cila n61adOngnguy~ll~nh xac djnh d~ng than, hQCphuong philp nay la M xaydlfl1g nen tang chac chan
d~ phan lich m~nh c~c.
.i:l TAc PHAM TIEU BI£U VE CACH CUC wAN MENH
thoi cll d~ chi co s6 it phAn tit tri thUc ~ghien ~uu rn~nh ly rna rn\lc mch dQc
sach cllahQ la d~ lam quan. Do do nghien cuu rn~nh ly chU yifu t~p trung d~ phan
doan phil quy ngheo hen rna khOng t~p trung van lu~n doan sv.vi~c clla tUng nam
tUng thang. Nifu mu6n lu~n doan sv.vi~c C\lth~ co th~ dung thu~t s61\lc hao, h,lc
nham, ky rnon, TU trl,l rn~nh ly hQc cm c1ln lu~n doan v~n tM thang trilrn trong
CU9Cdoi lil.dl1l;lC.
Nhl1ng hi~n t~ tinh ung d\lfig nay dii khong th~ dap ung nhu cilu
, clla mQingl10i.
Cd sa ly lu~n clla tU tr\l hQcla khai ni~rn v~ th~p thiln (10 thAn), tieu chi cho sv.
xay dv.ng "phan tich quan h~" clla m~nh ly hQc.TrQng tam phan tich la Tai Quan,
chuyen lu~n v~ Tai Quan la tOn cm clla Uyen hdi Tit Binh. Difn Tam mfnh thong
Mi thl hlnh thanh h~ th6ng lu~n m~nh bat cach hoan chinh rna bOdi mo thuc h~
thffy Tai Quan thllu~n doan la cat ll;li.Difn Tit Binh chan thuyen thl di sau van n9i
b9 cach C\lC,dUng m9t h~ th6ng quy t:1c chi tiift hdn M phan tich cat hung thanh
b~ clla cach C\lC."Co thanh cach thlla m~nh t6t, bf!.icach 18.m~nh xffu", df!.idi~n
cho dinh cao clla ly lu~n cach C\lC.Tren cd sa nay, m~nh ly hQCtiifh Wi m9t bl10c
phat tri~n mm, dily dll vahoan thi~n hdn. Nhl1ng sach nay cd ban khOng noi Mn
cat hung 1l1unien C\lth~, day vtta lil.th~ hi~n Clla TU trl,l hQcchuyen lu~n v~ phil
quy, ding la di~m rna ngl10iddi sau c1lndi sau khai thac.
i:l PHUONG PHAp LU~NM~NHD~ NAM BAT TRQNG DI£M
Cach C\lClu~n m~nh la ly lu~n Chll yifu clla Tit Binh chan thuyen. So voi
"ml).nh yifu, vI1l;lngsuy" clla Trich thien tuy va "Ngii hanh di~u h~u" clla Cung
thOng bUagUim thl Tit Binh chan thuyen la phl1dng phap dung nguy~t l~nh lam
d\lng thl!n, ngaai nh~t Chllth16 chli khac xaay quanh dl,lng thAn, khi phan tich d~
n:1m b:1t trQng di~m. Di~u nay giup tach roi khOi ly lu~n di~u h~u, Ngii hanh
vI1l;lngsuy phu uc, nh~n thuc chinh xac ham nghia clla d\lfig thiln trong cach CI,lC
rna khOng phai nghien cuu nhi~u nam vAn dUng a phan bi~t muc d9 ml).nh yifu,
vl1l;lngsuy clla Ngii hanh.
o
~~
..•
,
.','
@
LOGIC CIIA ni' TRV M~NHLt HOC.
Giong nhu nhieu hoc van khac, TU trQ m~nh Iy h'iC
sa di gQi la m(\t m6n khoa
hoc VIcO h~
thong logic ch~l che va k€t eliu hoan chinh. Tit Binh chan thuyen tii hi~n milt xfch chU d~o nay
m(\t cach r6 di.ng, do d6ly lui!n m~nh Iy hQc c6 tic dung 16n,g:ln nhuhoan thi~n.
D!.Ing
IMn
Hj
than'
Vllqng suy
cua can chi
Cat hung
Ctia tuang than
Tac d~ng.
Ctia can chi
Caothap
Ctia each c~c
Ban chat
cUa d~ng than
Thayd6i
Ctia each C\lC
Lay d~ng than
nhll th~ mlo?
Thanh each
va pM each
Trong Tit Binh chan thuyen co mi)t m:lt xich xuyen su6t h~ th6ng, hdn nua rilt
ro rang, d~ hiE!u,m:lt xich chU ye'u nay la: Ngii hanh - can chi - Th~p thftn - d1;Ulg
thftn - cach C\lC- hanh v~n. Trong sach noi de'n cac viln dg nh11ngu6n g6c clla can
chi va Ngii hanh, phan doan can chi V11c;1ng
hay suy, ke't qua clla tac d\lng giua can
chi, khai ni~m vg tMp thftn, ban cha't clla d1;Ulgthftn, lily d\lng thftn nh11the' nao,
bie'n hoa cao thilp clla cach C\lC,cat hung clla t11angthftn, thanh cach va pM cach
co digu Iy ro rang, tfnh th1;!cte' cao, la s1;!cham bie'm m,mh me dOivai"danh gia
V11c;1ng
suy" trong hi~n t~i. Tuy mlii phftn khOng dai nh11ngIy lu~n va gia tIi th1;!c
d\lng dgu !{jn. Khi phan tfch lam the' nao dE!hanh v~n thi bam sat vaG cach C\lC
:::if.r.. thanh b~i dE!lu~n, khOng xa riJi Iy lu~n h~t nhan. Do do Iy lu~n m~nh Iy h9C rilt
.:~'lihuu fch dii gftn nh11toan di~n.
~
~ HAM NGHIA KHAc COA "Dl,JNG THAN" TRONG SACH NAY
D\lng thftn trong "d\lng thftn Bat t1;!,chuyen cftu nguy~t I~nh" rna Tit Binh
chan thuyen noi de'n khOng ph3.i la kMi ni~m d\lng thftn ngay nay clla chung tao
Khai ni~m d1;Ulgthftn d11c;1c
nh:lc de'n khi Ttl L~c Ngo chu giai tac ph~m clla Th~m
Hie'u Thiem "d1).ngthftn la thftn ma Bat t1;!dung". Tuy Mu la hai chu "d1).ngthftn"
."';;"'. nh11ng ham nghIa hoan toan khong gi6ng. Sang t~o mang tinh di)t pM clla Th~m
:,
Hie'u Thiem thOng qua chu thich clla Ttl L~c Ngo hoa thanh h11khOng, co thE!day
~~
ciing khOng phai la ke't qua rna Ttl L~c Ngo mong dc;1i.
D\lng thftn nhiic de'n trong Tit Binh chan thuyen la chi thftn thll cach, chi mi)t
;'~f f' 11;!c
111c;1ng
chU d~o trong ke't ~ilu m~nh C\lC.No phan Bat t1;lthanh hai ben: Mi)t ben
T~UY ~i la nh~t can, mi)t ben la 7 chll kMc. Nh~t can la m~nh Chll, con 7 chu kMc la lI)-oi
tr11iJngs6ng. Tit Binh chan thuyen coi moi tr11iJngnay la mi)t nhan to' di)c I~p dE!
nghien cuu. Ne'u noi moi tr11lJngnay la mi)t ngoi nha thi nMt can la ng11iJiChllclla
I
ngoi nha. Mu6n hiE!uvg Chll nhan nay co thE!tim hiE!ungoi nha la cao!(jn hung vi
i
I
hay la thilp M. Nghien cuu moi tr11dngnay chinh la "cach C1).C"
lu~n m~nh. Nguy~t
I~nh la 11;!c
111c;1ng
Chll d~o trong moi tr11dngnay, ciing chinh la cach thftn. Sau khi
xac dinh xong cach thftn con cftn tim ra mi)t"t11ang thh" co thE!phOi hc;1Pvill no,
ciing co thE!g9i la thftn trc;1cach, nh11v~y mai co thE!"phO'ihc;1Pthich dang". Digu nay
d11avi~c nghien cuu cach C1).C
Bat t1;!tra thanh mi)t linh V\lCt11dngdOidi)c I~p. Sau
khi phan tich cach C1).C
mai co thE!tie'n hanh phan tfch toan C\lCclla Bat t1;l,ca hai co
quan h~ ke'thua nhau.
~ pHAN TICH CACH Cl,JCvA pHAN TlcH ToAN Cl,JC
h
each thftn va t11ang thftn la ph an tfch chuyen mon vg moi tr11dng trong Bat
t1;l,trong qua trinh nay thi hiE!nIi)nhung chu co anh h11angd~c bi~t de'n cach C\lC
ma g~t di) m~nh ye'u clla nh~t Chll sang mi)t ben. Sau khi hoan thanh xong b11ac
nay mill tUng b11acke't hc;1Pnh~t chU.phan tich d\lng thftn, hy thftn, ky thftn va
tie'n hanh phan tich toan C\lCBat t1;!.Khi lily d1).ngthftn toan C\lCne'u nh~t Chll co
i",.-.
.
;~i<;
,~5
~e'
@j ,
V-
THU~N NGH!CH VA THANH 841 CliA CACH CUC
Khi ph.n lich each c~c thi TuBinh Chanlhuyen dua ra phuong phap "dung lhu~n" va "dung
nghjch" d6i voi th~n t6t (Chinhquan. Chfnh tai. Thien illi.Ch,nh:fu. Thien:fu. Thyc th~n) va th~n
x1fu(Thiftsat. ThllOl1gquan. Nguyel kiep. Duong nhiln).
( Cach cvc 'baoh c60g )
Quan cilch
rai cilch
An cilch
ThlIccilch
Than tot can "dung thu~n"
TiMngthan
Cach than
rThan sinh cachl
rai.
Quan
rai
Thlic
Quan
An
ThlIC
Cach cyc
Cach than
Sal cilch
Th
cilch
LOtcilch
Nh~ncilch
Sal
ThlICn
LOc
Nh~n
Cach cyc
Tliang than
rThan ho cachl
An
Quan
rai
Tliang than
han khAcche ach
ThlIC
An
Sal
Sat
~ Cach cvc \hI', b~1)
a Iren n6i den vai dien rna llIang !h~
!h1mhcOngongugc l~i !hi neu vai dien cua luang !h~
khOng th1mhcOngho~c c6 chi}pha each xuifthi~n oThien can !hi each c~c se !hiftb~i.
,
Cach cuc
Quan cilch
Tilicilch
An cilch
ThlICcilch
Cach cuc
Sal cilch
ThlIon cilch
LOtcilch
Nh~ncilch
That b~i cua than tot
Cach than
Quan
Tili
An
ThlIC
That b~i cua than xau
Cach than
Sal
ThlIon
LOc
Nh~n
Than Dhacach
ThlICn9
TV
Tili
Ki~u
Than ha cach
rai
Quan
An
KhOn c6 Quan Sal
()
o
e
4D
~
nl
BINH
CHAN
THUYEN
than ml).nh, toan c\lCd\lng thAn co th~ Iva ch,;m trong cach C\lC.Ne'u than ye'u thi
cAn phil trQ nh~t chii lam chu dl).o,nhung cling kh6ng th~ belqua cach C\lCd\lfig
thAn, din dva vao ti~n d~ din bhg quan h~ cua ca hai tim ra d\lng thAn toan c\lc
thfch dang.
Ne'u thanh cach thi co di~u ki~n thanh cong nhung thanh cong cling phan muc
di?cao thllp, Tri Binh chan thuyen dua ra hai khai ni~m v~ vlln d~ nay "co tinh va vo
tinh", "col1,lCva kh6ng col1,lc"."Co tinh" chfnh la can chi phOi hQp thfch dang, ne'u
co kYothAn, ke't cllu bim than Bat t1,lc6 cuu trQ, khie'n cho kYothAn kh6 c6 thE!sinh ra
nguy hl).i."Col1,lC"chfnh la cach thAn, tuang thAn, nMt chii d~u c6 g6c khOe. Cach
C\lCt6t nhfit la vita c6 tinh, vita c611,lc.
~
CACH CVC TrrTHANH CONG CHUYEN SANG THAT 841
TIt!p l1!c di sAu vao cach e~e thAnh b~i 0 tren se XUalhi~n each c~c lmng thAnh eOng cOlhal
b~i, each e~e vOn c6 khOng cOn thUl1nlUy.
Cach c~c
Quan each
TWng than
xuat hi~n
Cach than
Tai
Quan
Taicach
An each
Tai
Sat
Tuangthan
xuat hi~n
Ky.than
xuat hi~n
ThlMlg
Quan
An
ThlMlg
Tai
Thl!c each
Thl!C
Sal
Tai
Sal each
Sal
Thl!c
an
Thuang each
Thllang
An
Tai
Lqceach
Lqc
Quan
ThlMlg
Nhan each
Nhan
Quan
Thllang