Ch¬ng I
KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh vµ chi phÝ khÊu hao tsc®
§Ó tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh doanh
nghiÖp cÇn thiÕt ph¶i cã ba yÕu tè:
t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng vµ søc lao ®éng. Tµi s¶n
cè ®Þnh lµ t liÖu lao ®éng, lµ mét trong ba yÕu tè c¬ b¶n
cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Song kh«ng ph¶i tÊt c¶ c¸c t liÖu
lao ®éng trong mét doanh nghiÖp ®Òu lµ tµi s¶n cè ®Þnh
mµ tµi s¶n cè ®Þnh gåm nh÷ng t liÖu chñ yÕu cã® ñ tiªu
chuÈn vÒ mÆt gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông qui ®Þnh trong
chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn hµnh cña Nhµ níc. Tuú theo
®iÒu kiÖn, yªu cÇu vµ tr×nh ®é qu¶n lý trong tõng giai
®o¹n ph¸t triÓn kinh tÕ mµ Nhµ níc qui ®Þnh cô thÓ vÒ
tiªu chuÈn gi¸ trÞ vµ thêi gian sö dông cña nh÷ng t liÖu lao
®äng ®îc x¸c ®Þnh lµ tµi s¶n cè ®Þnh. Nh vËy tµi s¶n cè
®Þnh lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ lín thêi gian sö
dông d×a vµ cã ®Æc ®iÓm lµ tham gia nhiÒu vµo chu kú
s¶n xuÊt. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
tµi s¶n cè ®Þnh bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc
chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh vµ
gi÷ nguyªn ®îc h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc h
háng.
Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÕ giíi ngµy nay c¹nh tranh
hÕt søc gay g¾t, nh÷ng biÕn ®æi vît bËc vÒ c«ng nghÖ
s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t tíi tÇng cao nhÊt lµ c¸c c«ng nghÖ
m¸y mãc s¶n xuÊt vµ kinh doanh ®· t¹o ra nh÷ng s¶n
phÈm cã chÊt lîng cao chiÕm lÜnh ®îc thÞ trêng. ë c¸c
doanh nghiÖp cña ViÖt nam hiÖn nay t×nh h×nh vÒ tµi s¶n
cè ®Þnh dïng trong s¶n xuÊt vµ kinh doanh thùc tÕ vÉn cßn
l¹c hËu vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ còng nh thÞ trêng cha n¾m
b¾t ®îc mét c¸ch nhanh nhÑn cho nªn nÒn kinh tÕ cña ®Êt
níc ta vÉn cßn lµ trong nh÷ng níc chËm ph¸t triÓn, nãi ra cã
thÓ do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸ch quan hay chñ quan. Nhng
kh«ng thÓ v× mét lý do nµo ®i ch¨ng n÷a mµ c¸c doanh
nghiÖp cña ViÖt Nam kh«ng tù m×nh v¬n lªn ®Ó ®uæi
kÞp c¸c doanh nghiÖp cña c¸c níc cã tr×nh ®é c«ng hÖ
m¸y mãc cao. Thêi gian thùc tËp ë c«ng ty ChÕ biÕn vµ kinh
1
doanh than Hµ Néi t«i nªu ra thùc tr¹ng vÒ tµi s¶n cè ®Þnh
vµ nh÷ng chi phÝ cho khÊu hao.
Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
I. Tµi s¶n cè ®Þnh vµ vai trß, vÞ trÝ cña tµi s¶n cè
®Þnh trong s¶n xuÊt kinh doanh.
1. Tµi s¶n cè ®Þnh: Lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã gi¸ trÞ
lín, thêi gian sö dông dµi. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh, TSC§ bÞ hao mßn ®Çn vµ gi¸ trÞ cña nã
®îc dÞch chuyÓn tõng phÇn vµo chi phÝ kinh doanh. Kh¸c víi
®èi tîng lao ®éng, tµi s¶n cè ®Þnh tham gia vµo nhiÒu chu
kú kinhdoanh vµ gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu
cho ®Õn lóc bÞ h háng.
2. Vai trß vµ vÞ trÝ cña tµi s¶n cè ®Þnh trong s¶n
xuÊt kinh doanh .
- TSC§ cã vai trß rÊt quan träng trong s¶n xuÊt vµ kinh
doanh v× nã lµ ®èi tîng trùc tiÕn s¶n xuÊt ra s¶n
phÈm.Trong thêi c«ng nghÖ ph¸t triÓn hiÖn nay tµi s¶n cè
®Þnh mang mét tÇm vãc lín v× muèn ®¸nh gi¸ s¶n phÈm
cã chÊt lîng cao hay kh«ng th× chóng ta ph¶i xem m¸y mãc
thiÕt bÞ (TSC§) cña doanh nghiÖp s¶n xuÊt ra s¶n phÈm
®ã cã hiÖn ®¹i kh«ng. V× chØ cã d©y chuyÒn c«ng nghÖ
cao(TSC§) míi s¶n xuÊt ra ®îc mét s¶n phÈm tèt. Nãi tãm l¹i
TSC§ cã vai trong vµ vÞ trÝ rÊt quan träng trong c«ng cuéc
c¶i tæ nÒn kinh tÕ cña ®Êt níc.
2. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh.
* §Æc ®iÓm cña Tµi s¶n cè ®Þnh:
Tham gia vµo nhiÒu chu kú s¶n xuÊt hÇu nh kh«ng thay
®æi h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu
Trong qu¸ tr×nh tham gia vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh TSC§ bÞ hao mßn
*. Yªu cÇu qu¶n lý tµi s¶n cè ®Þnh:
3. Ph©n lo¹i TSC§:
Do TSC§ trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i vis nhiÒu h×nh
th¸i biÓu hiÖn, tÝnh chÊt ®Çu t, c«ng dông vµ t×nh h×nh
sö dông kh¸c nhau .. nªn ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ
h¹ch to¸n TSC§, cÇn s¾p xÕp TSC§ vµo tõng nhãm theo
nh÷ng ®Æc trng nhÊt ®Þnh. Ch¼ng h¹n, theo h×nh th¸i
2
biÓu hiÖn kÕt hùop tÝnh chÊt ®Çu t, toµn bé TSC§ trong
s¶n xuÊt ®îc chia lµm ba lo¹i:
- Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh: Bao gåm toµn bé nh÷ng t liÖu
lao ®éng cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ, cã ®ñ tiªu chuÈn gi¸
trÞ vµ thêi gian sö dông theo chÕ ®é qui ®Þnh. (HiÖn nay
gi¸ trÞ >= 5000000 thêi gian sö dung >= 1 n¨m ).
- Tµi s¶n cè ®Þnh v« h×nh: Lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh
kh«ng cã h×nh th¸i vËt chÊt, ph¶n ¸nh mét lîng gi¸ trÞ mµ
doanh nghiÖp ®· thùc sù ®Çu t, theo qui ®Þnh, mäi kho¶n
chi phÝ thùc tÕ mµ doanh nghiÖp ®· chi ra liªn quan ®Õn
ho¹t ®«ng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ
tõ 5.000.000 thêi gian sö dông tõ 1 n¨m trë lªn mµ kh«ng
h×nh thµnh tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh ®îc coi lµ tµi s¶n v«
h×nh.
- Tµi s¶n cè ®Þnh thuª tµi chÝnh: Lµ tµi s¶n cè ®Þnh mµ
doanh nghiÖp ®i thuª dµi h¹n vµ ®îc bªn cho thuª trao
quyÒn qu¶n lý vµ sö dung hÇu hÕt thêi gian tuæi thä cña
TSC§. TiÒn thu vÒ cho thuª ®ñ cho ngêi thuª trang tr¶i ®îc
chi phÝ cña tµi s¶n c«ng víi kho¶n lîi nhuËn tõ ®Çu t ®ã.
Trong tõng lo¹i TSC§ kÓ trªn, l¹i ®îc chi tiÕt theo tõng nhãm
kÕt cÊu, theo ®Æc ®iÓm, theo tÝnh chÊt...
X¸c ®Þnh ghi sæ cña TSC§ chÝnh x¸c.trong mäi trêng hîp,
tµi s¶n cè ®Þnh ph¶i ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸ vµ gi¸
trÞ cßn l¹i. Do vËy viÖc ghi sæ ph¶i ®¶m b¶o ph¶n ¸nh ®îc
tÊt c¶ ba chØ tiªu vÒ gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh vÒ gi¸ trÞ
cña tµi s¶n cè ®Þnh lµ nguyªn gi¸, gi¸ trÞ hao mßn vµ gi¸
trÞ cßn l¹i.
Gi¸ trÞ cßn l¹i = Nguyªn gi¸ - Gi¸ trÞ hao mßn
II. KÕ to¸n tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh.
1. Ph©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh.
TSC§ h÷u h×nh cã rÊt nhiÒu lo¹i do vËy cÇn thiÕt ph¶i p©n
lo¹i ®Ó thuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n. Cã rÊt nhiÒu
c¸c ®Ó p©n lo¹i TSC§ h÷u h×nh nh ph©n theo quyÒn së
h÷u (tù cã vµ thuª ngoµi ), theo nguån h×nh thµnh (vèn chñ
së h÷u, vè vay, vèn nhËn liªn doanh, vèn tù bæ sung kh¸c),
theo c«ng dông vµ h×nh thøc sö dông (TSC§ s¶n xuÊt kinh
doanh; tµi s¶n cè ®Þnh phóc lîi, sù nghiÖp, an ninh, quèc
phßng; TSC§ gi÷ héNhµ níc ; TSC§ chê sö lý), theo kÕt
3
cÊu ...; trong ®ã ph©n lo¹i tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh theo
kÕt cÊu sö dông phæ biÕn. Theo c¸ch nµy, toµn bé tµi s¶n
cè ®Þnh h÷u h×nh cña doanh nghiÖp ®îc chia lµm c¸c lo¹i
sau:
Nhµ cöa, vËt kiÕn tróc: Bao gåm nh÷ng TSC§ ®îc h×nh
thµnh qu¸ tr×nh thi c«ng, x©y dùng nh trô së lµm viÖc, nhµ
kho, hµng rµo, th¸p níc, bÕn c¶ng, ®êng s¸ cÇu cèng ...
phôc vô cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh .
M¸y mãc, thiÕt bÞ: Gåm toµn bé m¸y mãc, thiÕt bÞ dïng
cho s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc, thiÕt bÞ chuyªn dïng;
m¸y mãc, thiÕt bÞ c«ng t¸c; d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thiÕt
bÞ ®éng lùc...
Ph¬ng tiÖn, thiÕt bÞ vËn t¶i, truyÒn dÉn:Gåm c¸c lo¹i ph¬ng tiÒn vËn t¶i ®êng s¾t, ®êng thuû, ®êng bé, ®êng
kh«ng, ®êng èng... vµ c¸c thiÕt bÞ truyÒn dÉn nh hÖ thèng
®iÖn, níc, b¨ng t¶i, th«ng tin...
2. Tµi kho¶n sö dông.
Theo chÕ ®é hiÖn hµnh, viÖc h¹ch to¸n tµi s¶n cè ®Þnh
h÷u h×nh ®îc theo dâi trªn c¸c tµi kho¶n sau:
TK211. TSC§ h÷u h×nh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hiÖn
cã vµ biÕn ®éng t¨ng, gi¶m cña toµn bé TSC§ h÷u h×nh
cña doanh nghiÖp thoe nguyªn gi¸.
Bªn Nî : Ph¶n ¸nh nghiÖp vô t¨ng TSC§ h÷u h×nh cña
doanh nghhiÖp theo nguyªn gi¸
Bªn Cã : Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm gi¶m TSC§ hwux
h×nh theo nguyªn gi¸
D Nî : nguyªn gi¸ TSC§ h÷u h×nh hiÖn cã
TK 211 chi tiÕt thµnh 6 tiÓu kho¶n 2112, 2113, 2114,
2115, 2116, 2118.
TK 214. Hao mßn tµi s¶n cè ®Þnh: Dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸
trÞ hao mßn cña toµn bé TSC§ cña doanh nghiÖp.
Bªn Nî : Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô ph¸t sinh lµm gi¶m gi¸
trÞ hao mßncña TSC§ (nhîng b¸n thanh lý..)
Bªn Cã: Ph¶n ¸nh c¸c nghiÖp vô lµm t¨ng gi¸ trÞ hao mßn
cña TSC§
D Cã: Gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§ hiÖn cã
TK 214 ph©n tÝch thµnh : 211, 212, 2143
4
Ngoµi ra, trong qqu¸ tr×nh h¹ch to¸n, kÕ to¸n cßng sö
dông mét sè TK kh¸c cã liªn quan nh TK 331, 341, 111,
112...
3. H¹ch to¸n t×nh biÕn ®éng t¨ng TSC§ h÷u h×nh.
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu
nguyªn nh©n nh t¨ng do mua s¾m, x©y dùng, cÊp
ph¸t ...KÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo tõng trêng hîp cô thÓ ®Ó ghi
sæ cho phï hîp. ë ®©y, chóng t«i ®Ò cËp ®Õn h¹ch to¸n
t¨ng TSC§trong c¸c doanh nghiÖp tÝnh thuÕ VAT theo ph¬ng ph¸p kha¸u trõ, cßn víi doanh nghiÖp tÝnh thuÕ theo
ph¬ng ph¸p trùc tiÕp c¸ch h¹ch to¸n t¬ng tù ( chØ kh¸c sè
thuÕ VAT ®Çu vµo kh«ng t¸ch riªngmµ h¹ch to¸n vµo
nguyªn gi¸ TSC§). Cô thÓ
* Trêng hîp mua s¾m b»ng vèn chñ së h÷u :
KÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n:
BT1) Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§.
Nî TK 211: Nguyªn gi¸ TSC§
Nî TK133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK 331: Tæng sè tiÒn cha tr¶ ngêi b¸n
Cã TK 111, 112: Thanh to¸n ngay
BT2) KÕt chuyÓn t¨ng nguån vèn t¬ng øng:
Nî TK 4141: NÕu dïng quü ®Çu t ph¸t triÓn ®Ó ®Çu t
Nî TK 4312: NÕu dïng quü phóc lîi ®Ó ®Çu t.
Nî TK 441: §Çu t b»ng vèn XDCB
Cã TK 411:NÕu dïng TSC§ dïng cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh.
Cã TK 4313: NÕu dïng cho ho¹t ®éng phóc lîi.
* Trêng hîp mua s¾m ph¶i th«ng qua l¾p ®Æt trong thêi
gian dµi:
KÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt
theo tõng dèi tîng. Khi hoµn thµnh, bµn giao míi ghi t¨ng
nguyªn gi¸ TSC§ vµ kÕt chuyÓn nguån vèn.
TËp hîp chi phÝ mua s¾m, l¾p ®Æt( Gi¸ mua, chi phÝ
l¾p ®Æt, ch¹y thö vµ c¸c chi phÝ kh¸c tríc khi dïng):
Nî TK 241(2411): TËp hîp chi phÝ thùc tÕ.
Nî TK 133(1332): ThuÕ VAT ®îc khÊu trõ.
Cã TK cã liªn quan(331, 341, 111, 112...)
5
Khi hoµn thµnh nghiÖm thu ®a vµo sö dông:
+ Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§.
Nî TK 211( Chi tiÕt ytõng lo¹i)
Cã TK 241(2411)
+ KÕt chuyÓn nguån vèn( §Çu t b»ng vèn chñ së h÷u):
Nî TK 4141, 441, 4312.
Cã TK 411
* Tr¬ng hîp t¨ng do x©y dùng c¬ b¶n bµn giao:
Chi phÝ ®Çu t XDCB ®îc tËp hîp riªng trªn TK 241(2412),
chi tiÕt theo tõng c«ng tr×nh. Khi hoµn thµnh, bµn giao ®a
vµo sö dông ph¶i ghi t¨ng nguyªn gi¸ vµ kÕt chuyÓn nguån
vè gièng nh TSC§ do mua s¾m ph¶i do l¾p ®Æt.
* Trêng hîp t¨ng do c¸c ®¬n vÞ tham gia liªn doanh gãp:
C¨n cø vµo gi¸ trÞ vèn gãp do hai bªn tho¶ thuËn, kÕ to¸n
ghi t¨ng vèn gãp vµ nguyªn gi¸ TSC§.
Nî TK 211: Nguyªn gi¸.
Cã TK 411: Gi¸ trÞ vèn gãp
* Trêng hîp nhËn l¹i vèn gãp liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c
C¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn l¹i ®îc x¸c ®Þnh t¹i thêi ®iÓm nhËn,
kÕ to¸n ghi c¸c bót to¸n.
BT1) Ph¶n ¸nh nguyªn gi¸ TSC§ nhËn vÒ.
Nî TK 211: Nguyªn gi¸
Cã TK 128: NhËn l¹i gãp vèn liªn doanh ng¾n h¹n.
Cã TK 222: NhËn l¹i gãp vèn liªn doanh dµi h¹n.
BT2) Chªnh lÑch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i (nÕu
lµ h¹n liªn doanh hoÆc rót hÕt vèn kh«ng tham gia v× liªn
doanh kh«ng hÊp dÉn...)
Nî TK liªn quan (111, 112, 152, 1388...)
Cã TK 222, 128
* T¨ng do ®¸nh gi¸ TSC§:
BT1) PhÇn chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸.
Nî TK 211
Cã TK 412
* Trêng hîp ph¸t hiÖn thõa trong kiÓm kª.
C¨n cø vµo nguyªn nh©n thõa cô thÓ ®Ó ghi sæ cho phï hîp
theo mét trong c¸c trêng hîp ®· nªu( NÕu do ®Ó ngoµi sæ
s¸ch cha ghi sæ ). NÕu TSC§ ®ã ®ang sö dông, cÇn trÝch
bæ sung khÊu hao.
6
Nî c¸c TK liªn quan (627, 641, 642)
Cã TK 214 (2141)
NÕu TSC§ thõa lµ do ®¬n vÞ kh¸c th× b¸o cho ®¬n vÞ chñ
tµi s¶n biÕt. NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc chñ tµi s¶n th× b¸o
cho c¬ quan chñ qu¶n cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh cïng
cÊp ®Ó sö lý. Trong thêi gian chê sö lý kÕ to¸n theo dâi ë
TK 338 (3381).
Nî TK 211: Nguyªn gi¸
Cã TK 241: Gi¸ trÞ hao mßn
Cã TK 3381: Gi¸ trÞ cßn l¹i
4. H¹ch to¸n t×nh h×nh biÕn ®éng gi¶m TSC§ h÷u
h×nh.
TSC§ h÷u h×nh cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn
nh©n kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu do nhîng b¸n, thanh
lý... Tuú theo tõng trêng hîp cô thÓ, kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh
vµo sæ s¸ch cho phï hîp.
* Nhîng b¸n TSC§:
§èi víi TSC§ kh«ng cÇn dïng hoÆc xÐt th¸y sö dông kh«ng
cã hiÖu qu¶, doanh nghiÖp cÇn mäi thñ tôc, chøng tõ ®Ó
nhîng b¸n.
* Th anh lý TSC§ h÷u h×nh.
TSC§ thanh lý lµ nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh h háng, kh«ng sö
dông ®îc mµ doanh nghiÖp xÐt thÊy kh«ng thÓ (hoÆc cã
thÓ ) söa ch÷a ®Ó kh«i phôc ®îc ho¹t ®éng nhng kh«ng cã
lîi vÒ mÆt kinh tÕ hoÆc nh÷ng TSC§ l¹c hËu vÒ mÆt kü
thuËt hay kh«ng phï hîp víi yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ
kh«ng thÓ nhîng b¸n ®îc .
* Gi¶m do chuyÓn thµnh c«ng cô dông cô nhá:
Trong c¸c trêng hîp nµy, kÕ to¸n cÇn c¨n cø vµo gi¸ trÞ cßn
l¹i cña TSC§ ®Ó ghi c¸c bót to¸n cho phï hîp.
* Gi¶m do vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§.
Nh÷ng TSC§ göi ®i tham gia liªn doanh do kh«ng cßn thuéc
quyÒn sö dông vµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp nªn ®îc coi nh
khÊu hao hÕt gi¸ trÞ mét lÇn. PhÇn chªnh lÑch gi÷a gi¸ trÞ
vèn gãp víi gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ vèn gãp sÏ ®îc ghi vµo
bªn Nî hoÆc bªn Cã tµi kho¶n 412
* tr¶ TSC§ cho c¸ ben tham gia liªn doanh
7
Khi hÕt h¹n hîp ®ång liªn doanh hoÆc khi thõa vèn hay khi
c¸ bªn tham gia liªn doanh rót vèn, nÕu doanh nghiÖp trr l¹i
vèn gãp liªn doanh b»ng TSC§, ngoµi viÖc ghi gi¶m vèn kinh
doanh, kÕ to¸n cßn ph¶i xo¸ sæ TSC§ giao tr¶. CÇn chó ý
r»ng, khi giao tr¶ nÕu ph¸t sinh chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ cßn
l¹i theo s¸ch víi gi¸ ®¸nh ®Ó giao tr¶, phÇn chªnh lÖch sÏ
®îc kÕ to¸n ph¶n ¸nh ë TK 412.
* ThiÕu ph¸t hiÖn qua kiÓm kª
III. KÕ to¸n TSC§ v« h×nh.
1. Ph©n lo¹i TSC§ v« h×nh.
Chi phÝ thanh lËp doanh nghiÖp
B»ng ph¸t minh, s¸ng chÕ
Chi phÝ nghiªn cøu, ph¸t triÓn .
Lîi thÕ th¬ng m¹i.
QuyÒn ®Æc nhîng.
QuyÒn thuª nhµ.
Nh·n hiÖu.
QuyÒn sö dông ®Êt.
B¶n quyÒn t¸c gi¶.
2. §Æc ®iÓm vµ tµi kho¶n ph¶n ¸nh.
TSC§ v« h×nh cña doanh nghiÖp mÆc dÇu b¶n th©n chóng
kh«ng cã h×nh d¹ng nhng cã thÓ chøng minh sù hiÖn diÖn
cña chóng b»ng nh÷ng vËt h÷u h×nh nh giÊy chøng nhËn,
giao kÌo, ho¸ ®¬n hay c¸c v¨n b¶n cã liªn quan. TÊt c¶
nh÷ng TSC§ v« h×nh nµy còng cã ®Æc ®iÓm tham gia vµo
nhiÒu chu kú kinh doanh, gi¸ trÞ cña chóng còng ®îc chuyÓn
dÇn vµo chi phÝ kinh doanh tõng kú.
§Ó theo dâi t×nh h×nh biÕn ®éng, hiÖn cã TSC§ v« h×nh,
kÕ to¸n sö dông TK 213- TSC§ v« h×nh .
Bªn Nî : Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh t¨ng thªm.
Bªn Cã :Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh gi¶m trong kú.
D Nî Nguyªn gi¸ TSC§ v« h×nh hiÖn cã.
3. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n.
T¨ng TSC§ v« h×nh trong qu¸ tr×nh thµnh lËp, chuÈn bÞ
kinh doanh: KÕ to¸n ph¶ tËp hîp toµn bé chi phÝ ph¸t sinh
liªn quan ®Õn qu¸ tr×nh thµnh lËp doanh nghiÖp(nghiªn
8
cøu, th¨m dß, lËp luËn chøng, chi phÝ thñ tôc ph¸p lý, khai
tr¬ng )
T¨ng TSC§ v« h×nh do bá tiÒn mua b»ng ph¸t minh s¸ng
chÕ, ®Æc nhîng, quyÒn sö dông ®Êt (thuª ®Êt )
IV. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§
1.Trong qu¸ tr×nh ®Çu t vµ sö dông, díi t¸c ®éng cña
m«i trêng tù nhiªn vµ ®iÒu kiÖn lµm viÖc còng nh tiÕn
bé kü thuËt, TSC§ bÞ hao mßn hao mßn nay ®îc thÓ
hiÖn díi hai d¹ng:
+ Hao mßn h÷u h×nh
+ Hao mßn v« h×nh
2.Tµi kho¶n vµ ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n
a. Tµi kho¶n §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®«ng
t¨ng, gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông TK 214 “Hao mßn
TSC§ ”. Bªn c¹nh ®ã kÕ to¸n cßn sö dông tµi kho¶n 009
“Nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n ”
b. Víi TSC§ thuª tµi chÝnh khi hÕt h¹n thuª ph¶i tr¶ mµ cha
trÝch ®ñ khÊu hao th× gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§ thuª ngoµi
ph¶i tÝnh vµo chi phÝ chê ph©n bæ (NÕu gi¸ trÞ cßn lËi lín)
hoÆc ph©n bæ hÕt vµo chi phÝ kinh doanh trong kú (NÕu
gi¸ trÞ cßn l¹i nhá):
Nî TK 214 (2142): gi¸ trÞ hao mßn.
Nî TK 142: Gi¸ trÞ cßn l¹i
Cã TK 212: Nguyªn gi¸ TSC§ thuª tµi chÝnh
9
S¬ ®å h¹ch to¸n khÊu hao TSC§
211, 212, 213
627, 641, 642
214
Gi¸ trÞ hao mßn TSC§
TrÝch khÊu hao TSC§
tÝnh
thanh lý nhîng b¸n
vµo CP kinh doanh tõng
kú
2141
4313, 466
KÕt chuyÓn t¨ng GTHM
X¸c ®inh hao mßn
cña
TSC§ tù cã khi ®îc
NhËn quyÒn së h÷u TSC§ TSC§ h×nh thµnh
tõ quü
Thuª ngoµi
phóc lîi
S¬ då h¹ch to¸n tæng qu¸t TSC§
111,
627, 641, 642
112,
152,
334
Chi phÝ söa ch÷a, lÆt vÆt
2413
1421
Tù lµm
Ph©n bæ dÇn
335
TËp
hîp
chi
phÝ
söa
ch÷
a lín
KÕt
chuyÓ
n
gi¸
thµnh
söa
ch÷a
10
Ngoµi KH
331
Thuª ngoµi
Trong KH
TrÝch tríc
1331
211
ThuÕ VAT
N©ng cÊp
Chi phÝ söa ch÷a lÆt vÆt
3. VÝ dô minh ho¹ t¹i XÝ nghiÖp X©y l¾p ®iÖn
B¸o c¸o chi tiÕt trÝch khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh
3 th¸ng n¨m 2000
st Tªn
t theo
môc
TSC§ Nguy ®·
Gi¸
kho¶n ªn
khÊu trÞ
gi¸
hao
cßn
l¹i
Tæng céng
1
2
3
Nhµ cöa vËt
kiÕn tróc
M¸y
mãc
thiÕt bÞ
Dông cô qu¶n
lý
11
KhÊu hao TSC§ thùc
tÕ luü kÕ ®Õn 31 / 03
/ 2000
Tæn Ng Tù
Vèn
g
©n bæ
vay
cén s¸c sung
g
h
4
Ph¬ng
vËn t¶i
tiÖn
Ngµy 01
th¸ng 04 n¨m 2000
Ngêi lËp biÓu
Gi¸m ®èc
(®· ký )
(®· ký)
KÕ to¸n trëng
(®· ký)
Ch¬ng II
KÕ to¸n chi phÝ nh©n c«ng vµ trÝch bhxh, bhyt, kpc®
Lao ®«ng lµ ho¹t ®éng ch©n tay vµ trÝ ãc cña con ngêi
nh»m t¸c ®éng, biÕn ®æi c¸c vËt tõ nhiªn thµnh nh÷ng vËt
phÈm ®Êp øng cho nhu cÇu sinh ho¹t cña con ngêi. Trong
mäi chÕ ®é x· héi, viÖc s¸ng t¹o ra cña c¶i vËt chÊt ®Òu
kh«ng t¸ch rêi lao ®éng. . Lao ®«ng lµ ®iÒu kiÖn ®Çu tiªn,
cÇn thiÕt cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi lµ
yÕu tè c¬ b¶n nhÊt quyÕt ®Þnh nh¸at trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt ®Ó cho qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt nãi chung vµ qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh nghiÖp nãi riªng ®îc diÔn ra
thêng xuyªn liªn tôc th× mét vÊn ®Ò thiÕt yÕu lµ ph¶i t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng. Ngêi lao ®«ng ph¶i cã vËt phÈm tiªu
12
dïng ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng, v× vËy khi hä tham gia
lao ®éng s¶n xuÊt ë c¸c doanh nghiÖp th× dßi hái c¸c
doanh nghiÖp ph¶i tr¶ thï lao lao ®éng cho hä. Trong nÒn
kinh tÕ hµng ho¸, thï lao lao ®«ng ®îc biÓu hiÖn b»ng thíc
®o gi¸ trÞ gäi lµ tiÒn l¬ng.
Nh vËy, tiÒn l¬ng lµ biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña hao phÝ lao
®éng s«ng cÇn
thiÕt mµ doanh nghiÖp tr¶ cho ngêi
lao ®«ng theo thêi gian, khèi lîng c«ng viÖc mµ ngêi lao
®«ng ®· cèng hiÕn cho doanh nghiÖp.
TiÒn l¬ng lµ nguån thu nhËp cñ yÕu cña ngêi lao ®éng, c¸c
doanh nghiÖp sö dông tiÒn l¬ng lµm ®ßn bÈy kinh tÕ ®Ó
khuyÕn khÝch tinh thÇn tÝch cùc lao ®éng, lµ nh©n tè thóc
®Èy ®Ó t¨ng n¨ng xuÊt lao ®éng. §èi víi c¸c doanh nghiÖp
tiÒn l¬ng ph¶i tr¶ cho ngêi lao ®éng lµ mét bé phËn chi phÝ
cÊu thµnh nªn gÝ trÞ c¸c doanh nghiÖp ph¶i sö dông søc lao
®«ng cã hiÖu qu¶ ®Ó tiÕt kiÖm chi phÝ tiÒn l¬ng trong gi¸
thµnh s¶n phÈm.
Qu¶n lý lao ®éng vµ tiÒn l¬ng lµ mét néi dung quan träng
trong c«ng t¸c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp, nã lµ nh©n tè gióp cho doanh nghiÖp hoµn thµnh
vµ hoµn thµnh vît møc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña m×nh, Tæ
chøc tèt h¹ch to¸n lao ®«ng vµ tiÒn l¬ng gióp cho c«ng t¸c
qu¶n lý lao ®éng cña doanh nghiÖp vµo nÒ nÕp, thóc ®Èy
ngêi lao ®éng chÊp hµnh tèt kû luËt lao ®éng, t¨ng n¨ng
xuÊt vµ hiÖu xuÊt c«ng t¸c. §ång thêi còng t¹o c¸c c¬ së
cho viÖc tÝnh l¬ng theo ®óng nguyªn t¾c ph©n phèi theo
lao ®éng. Tæ chøc tèt c«ng t¸c h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn
l¬ng gióp cho doanh nghiÖp qu¶n lý tèt quü tiÒn l¬ng, ®¶m
b¶o viÖc tr¶ l¬ng vµ trî cÊp b¶o hiÓm x· héi ®óng nguyªn
t¾c, ®óng chÕ ®é, kÝch thÝch ngêi lao ®éng hoµn thµnh
nhiÖm vô ®îc giao ®ång thêi còng t¹o c¬ së cho viÖc ph©n
bæ chi phÝ nh©n c«ng
Nguyªn lý chung vÒ lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
1. Vai trß cña lao ®éng tiÒn l¬ng trong ho¹t ®«ng
SXKD
Nãi ®Õn tiÒn l¬ng th× cã vai trß rÊt quan träng trong, v×
nã lµ ®ån bÈy kÝch thÝch c«ng nh©n lµm viÖc cã n¨ng xuÊt
vµ tËn t©m tËn lùc víi c«ng viÖc cña m×nh . Mçi mét doanh
13
nghiÖp s¶n xuÊt muèn t¹o ra ®îc mét s¶n phÈm tèt còng
ph¶i phô thuéc vµo tiÒn c«ng lao ®«ng ®èi víi c«ng nh©n.
2. NhiÖm vô cña h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng
trong doanh nghiÖp lµ :
+ Tæ chøc ghi chÐp, ph¶n ¸nh, tæng hîp sè liÖu vÒ sè lîng
lao ®éng, thêi gian vµ kÕt qu¶ lao ®éng, tÝnh l¬ng vµ tÝnh
trÝch c¸c kho¶n theo l¬ng, ph©n bæ chi phÝ nh©n c«ng
®óng ®èi tîng sö dông lao ®éng.
+ Híng dÉn kiÓm tra, kiÓm tra c¸c nh©n viªn h¹ch to¸n oqö
c¸c bé phËn s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c phßng ban thùc hiÖn
®Çy ®ñ c¸c chøng tõ ghi chÐp ban ®Çu vÒ lao ®éng, tiÒn
l¬ng, më sæ cÇn thiÕt vµ h¹ch to¸n nghiÖp vô lao ®éng
tiÒn l¬ng ®óng chÕ ®é, ®óng ph¬ng ph¸p.
+ LËp b¸o c¸o vÒ lao ®éng, tiÒn l¬ng thuéc phÇn viÖc do
m×nh phô tr¸ch.
+ Ph©n tÝch t×nh h×nh qu¶n lý, sö dông thêi gian lao
®éng, chi phÝ nh©n c«ng n¨ng xuÊt lao ®éng, ®Ò xuÊt c¸c
biÖn ph¸p nh»m khai th¸c, sö dôngg triÖt ®Ó cã hiÖu qu¶
mäi tiÒm n¨ng lao ®éng s½n cã trong doanh nghiÖp.
3. Nguyªn t¾c h¹ch to¸n lao ®«ng vµ tiÒn l¬ng.
T¹i c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt, h¹ch to¸n chi phÝ vÒ lao
®éng lµ mét bé ph©n c«ng viÖc phøc t¹p trong viÖc h¹ch
to¸n chi phÝ kinh doanh, bëi v× c¸ch tr¶ thï lao lao ®éng thêng kh«ng thèng nhÊt gi÷a c¸c bé phËn,c¸ ®¬n vÞ, c¸c thêi
kú... ViÖc h¹ch to¸n chÝnh x¸c chi phÝ lao ®éng cã vÞ trÝ
quan trong,lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ thµnh s¶n phÈm vµ
b¸n s¶n phÈm.
§ång thêi, nã cßn lµ c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nghÜa
vô ph¶i nép cho Ng©n s¸ch, cho c¸c c¬ quan phóc lîi x· héi.
V× thÕ, ®Ó ®¶m b¶o cung cÊp th«ng tin kÞp thêi cho qu¶n
lý, ®ßi hái h¹ch to¸n lao ®éng vµ tiÒn l¬ng ph¶i qu¸n triÖt
c¸c nguyªn t¾c sau:
a. Ph¶i ph©n lo¹i lao ®«ng hîp lý.
Do lao ®éng trong doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i kh¸c nhau
nªn ®Ó thuuËn lîi cho viÖc qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, cÇn thiÕt
ph¶i tiÕn hµnh ph©n lo¹i. Ph©n lo¹i lao ®éng lµ viÖc s¾p
xÕp lao ®éng vµo c¸c nhãm kh¸c nhau theo c¸c nhãm ®Æc
14
trng nhÊt ®Þnh. VÒ mÆt qu¶n lý vµ h¹ch to¸n, lao ®éng
tiÒn l¬ng thêng ®îc ph©n theo c¸c tiªu thøc sau:
* Ph©n theo thêi gian lao ®éng.
Theo thêi gian lao ®éng, toµn bé lao ®éng cã thÓ chia
thµnh lao ®éng thêng xuyªn, trong danh s¸ch (gåm c¶ sè
hîp ®ång ng¾n h¹n vµ dµi h¹n ) vµ lao ®éng t¹m thêi,
mang tÝnh thêi vô. C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp doanh nghiÖp
n¾m ®îc tæng sè lao ®éng cña m×nh , tõ ®ã cã kÕ ho¹ch
sö dông, båi dìng, tuyÓn dông vµ huy ®éng khi cÇn thiÕt.
§ång tthêi, x¸c ®Þnh c¸c kho¶n nghÜa vô ®èi víi ngêi lao
®éng vµ víi Nhµ níc ®îc chÝnh x¸c.
* Ph©n theo quan hÖ víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Dùa theo mèi quan hÖ cña lao ®éng víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt,
cã thÓ ph©n lo¹i lao ®éng cña doanh nghiÖp thµnh hai lo¹i
sau:
+ Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt:
Lao ®éng trùc tiÕp s¶n xuÊt chÝnh lµ bé ph©n c«ng nh©n
trùc tiÕp s¶n xuÊt hay trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt s¶n phÈm hay thùc hiÖn c¸c lao vô, dÞch vô. Thuéc lo¹i
nµy bao gåm nh÷ng ngêi ®iÒu khiÓn m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó
s¶n xuÊt s¶n phÈm (kÓ c¶ c¸n bé s¶n xuÊt trùc tiÕp sö dông
), nh÷ng ngêi phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (vËn chuyÓn, bèc
dì nguyªn, vËt liÖu trong né bé: s¬ chÕ nguyªn, vËt liÖu tríc
khi ®a vµo d©y chuyÒn ... ).
+ Lao ®éng gi¸n tiÕp s¶n xuÊt:
§©y lµ bé phËn lao ®éng tham gia mét c¸ch gi¸n tiÕp vµo
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt - kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thuéc
bé ph©n nµy bao gåm nh©n viªn kü thuËt ( trùc tiÕp lµ
c«ng t¸c kü thuËt hoÆc tæ chøc, chØ ®¹o, híng dÉn kü
thuËt ), nh©n viªn qu¶n lý kinh tÕ ( trùc tiÕp l·nh ®¹o, tæ
chøc, qu¶n lý ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh gi¸m ®èc,
phã gi¸m ®èc kinh doanh; c¸n bé c¸c phßng ban kÕ to¸n,
thèng kª, cung tiªu...), nh©n viªn qu¶n lý hµnh
chÝnh(nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c tá chøc, nh©n sù, v¨n th,
®¸nh m¸y, qu¶n trÞ...)
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho doanh nghiªp ®¸nh gi¸ ®îc hîp
lý c¬ cÊu lao ®éng. Tõ ®ã, cã biÖn ph¸p tæ chøc, bè trÝ lao
15
®éng phï hîp víi yªu cÇu c«ng viÖc, tinh gi¶m bé m¸y gi¸n
tiÕp.
* Ph©n theo chøc n¨ng cña lao ®éng trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt - kinh doanh.
Theo c¸ch nµy toµn bé lao ®éng trong doanh nghiÖp cã thÓ
chia lµm 3 lo¹i:
+ Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng s¶n xuÊt, chÕ biÕn:
Lao gåm nh÷ng lao ®«ng tham gia trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, chÕ t¹o s¶n phÈm hay thùc hiÖn
c¸c lao vô, dÞch vô nh c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt, nh©n
viªn xëng...
+ Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng b¸n hµng:
Lµ nh÷ng lao ®éng tham gia ho¹t ®éng tiªu thô s¶n phÈm,
hµng ho¸, lao vô, dÞch vô, nh nh©n viªn b¸n hµng, tiÕp thÞ
nghiªn cøu thÞ trêng...
+ Lao ®éng thùc hiÖn chøc n¨ng qu¶n lý:
Lµ nh÷ng lao ®éng tham gia ho¹t ®éng qu¶n trÞ kinh doanh
vµ qu¶n lý hµnh chÝnh cña doanh nghiÖp nh c¸c nh©n viªn
qu¶n lý kinh tÕ, nh©n viªn qu¶n lý hµnh chÝnh...
C¸ch ph©n lo¹i nµy gióp cho viÖc tËp hîp chi phÝ lao ®éng
®îc kÞp thêi, chÝnh x¸c, ph©n ®Þnh ®îc chi phÝ s¶n phÈm
vµ chi phÝ thêi kú.
b. Ph©n lo¹i tiÒn l¬ng mét c¸ch phï hîp.
Do tiÒn l¬ng cã nhiÒu lo¹i víi tÝnh chÊt kh¸c nhau, chi tr¶
chã c¸c ®èi tîng kh¸c nhau nªn cµn ph©n lo¹i tiÒn l¬ng
theo tiªu thøc phï hîp. Trªn thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch ph©n lo¹i
tiÒn l¬ng nh ph©n lo¹i tiÒn l¬ng theo c¸ch thøc tr¶ l¬ng(l¬ng s¶n phÈm, l¬ng thêi gian), ph©n theo ®èi t¬ng tr¶ l¬ng(l¬ng gi¸n tiÕp, l¬ng trùc tiÕp ), Ph©n theo chøc n¨ng
tiÒn l¬ng(l¬ng s¶n xuÊt, l¬ng b¸n hµng, l¬ng qu¶n lý )...
Mçi mét c¸ch ph©n lo¹i ®Òu cã nh÷ng t¸c dông nhÊt ®Þnh
trong qu¶n lý. Tuy nhiªn, ®Ó thuËn lîi cho c«ng t¸c h¹ch
to¸n nãi riªng qu¶n lý nãi chung, vÒ mÆt h¹ch to¸n, tiÒn l¬ng ®îc chia lµm hai lo¹i tiÒn l¬ng chÝnh vµ tiÒn l¬ng phô.
TiÒn l¬ng chÝnh lµ bé ph©n tiÒn l¬ng tr¶ cho ngêi lao
®éng trong thêi gian thùc tÕ cã lµm viÖc bao gåm c¶ tiÒn l¬ng cÊp bËc, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n phô cÊp cã tÝnh chÊt
tiÒn l¬ng. Ngîc l¹i, tiÒn l¬ng phô lµ bé phËn tiÒn l¬ng tr¶
16
cho ngêi lao ®éng trong thêi gian thùc tÕ kh«ng lµm viÖc
nhng ®îc chÕ ®é quy ®Þnh nh nghØ phÐp, héi häp, häc
tËp, lÔ, tÕt, ngõng s¶n xuÊt... C¸ch ph©n lo¹i nµy kh«ng
nh÷ng gióp cho viÖc tÝnh to¸n, ph©n bæ chi phÝ tiÒn l¬ng
®îc chÝnh x¸c mµ cßn cung cÊp th«ng tin cho viÖc ph©n
tÝch chi phÝ tiÒn l¬ng.
4. C¸c chÕ ®é tiÒn l¬ng.
ViÖc tÝnh vµ tr¶ chi phÝ lao ®éng cã thÓ thùc hiÖn theo
nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau, tuú theo ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng
kinh doanh, tÝnh chÊt c«ng viÖc vµ tr×nh ®é qu¶n lý cña
doanh nghiÖp. Môc ®Ých cña chÕ ®é tiÒn l¬ng lµ nh»m
qu¸n triÖt nguyªn t¾c ph©n phèi lao ®éng. Trªn thc tÕ, thêng ¸p dông c¸c h×nh thøc (chÕ ®é ) tiÒn l¬ng theo thêi
gian, tiÒn l¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn l¬ng kho¸n.
a. TiÒn l¬ng theo thêi gian.
Thêng ¸p dông cho lao ®éng lµm c«ng t¸c v¨n phßng nh
hµnh chÝnh qu¶n trÞ, tæ chøc lao ®éng, thèng kª, tµi vô kÕ to¸n... Tr¶ l¬ng theo thêi gian lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho
ngêi lao ®éng c¨n cø vµo thêi gian lµm viÖc thùc tÕ. TiÒn l¬ng theo thêi gian cã thÓ chia ra:
+ TiÒn l¬ng th¸ng: TiÒn l¬ng th¸ng lµ tiÒn l¬ng tr¶ cè
®Þnh hµng th¸ng trªn c¬ së hîp ®«ng lao ®éng.
+ TiÒn l¬ng tuÇn: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét tuÇn lµm viÖc
®îc x¸c ®Þnh trªn c¬ së tiÒn l¬ng th¸ng nh©n víi 12 th¸ng
vµ chia cho 52 tuÇn.
+ TiÒn l¬ng ngµy: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét ngµy lµm viÖc
vµ ®îc x¸c ®inh b»ng lÊy tiÒn l¬ng th¸ng chia cho 26 ngµy.
+ TiÒn l¬ng giê: Lµ tiÒn l¬ng tr¶ cho mét giê lµm viÖc vµ
®îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch lÊy tiÒn l¬ng ngµy chia cho sè giê
tiªu chuÈn theo qui ®Þnh cña LuËt Lao ®éng.
b. L¬ng theo s¶n phÈm.
TiÒn l¬ng theo s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao
®éng c¨n cø vµo sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm hä lµ ra. ViÖc
tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm cã thÓ tiÕn hµnh theo nhiÒu h×nh
thøc kh¸c nhau nh tr¶ theo s¶n phÈm trùc tiÕp kh«ng h¹n
chÕ, tr¶ theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ theo s¶n phÈm cã thëng, s¶n phÈm luü tiÕn.
c. TiÒn l¬ng kho¸n .
17
TiÒn l¬ng kho¸n lµ h×nh thøc tr¶ cho ngêi lao ®éng theo
khèi lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä hoµn thµnh.
Ngoµi chÕ ®é tiÒn l¬ng doanh nghiÖp cßn x©y dùng chÕ
®é tiÒn thëng cho c¸ nh©n, tËp thÓ cã thµnh tÝch trong
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Bªn c¹nh ®ã ngêi lao ®éng
cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp nh BHXH, BHYT trong c¸c trêng hîp èm ®au thai s¶n...
C¸c quü nµy ®îc h×nh thµnh mét ph©n do ngêi lao ®éng
®èng gãp, phÇn cßn l¹i tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh cña
doanh nghiÖp .
5. Quü tiÒn l¬ng,BHXH, BHYTvµ KPC§.
a. Quü tiÒn l¬ng.
Quü tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp lµ toµn bé tiÒn l¬ng mµ
doanh nghiÖp tr¶ cho tÊt c¶ lao ®éng thuéc doanh nghiÖp
qu¶n lý. Thanh ph©n quü tiÒn l¬ng bao gåm nhiÒu kho¶n
nh thêi gian (th¸ng, ngµy, giê), l¬ng s¶n phÈm, phô cÊp
(cÊp bËc, khu vùc, chøc vô, ®¾t ®á)
tiÒn thëng trong s¶n xuÊt. Quü tiÒn l¬ng bao gåm nhiÒu
lo¹i; tuy nhiªn, vÒ mÆt h¹ch to¸n cã thÓ chia thµnh tiÒn l¬ng lao ®éng trùc tiÕp vµ tiÒn l¬ng lao ®éng gi¸n tiÕp,
trong ®ã chi tiÕt theo l¬ng chÝnh vµ l¬ng phô.
b. Quü BHXH, BHYT vµ KPC§ .
Ngoµi tiÒn l¬ng c«ng nh©n cßn ®îc hëng c¸c kho¶n trî cÊp
thuéc phóc lîi x· héi, trong ®ã trî cÊp b¶o hiÓm x· héi, b¶o
hiÓm y tÕ.
Quü b¶o hiÓm x· héi ®îc h×nh thµnh b»ng c¸ch trÝch theo
tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè tiÒn l¬ng cÊp bËc vµ c¸c
kho¶n phô cÊp(chøc vô, khu vùc, ®¾t ®á, th©m niªn) cña
c«ng nh©n viªn chøc thùc tÕ ph¸t sinh trong th¸ng. Theo
chÕ ®é hiÖn hµnh, tû lÖ trÝch b¶o hiÓm x· héi lµ 20%,
trong ®ã 15 % lµ do ®¬n vÞ hoÆc chñ sö dông lao ®éng
nép, ®îc tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh: 5% cßn l¹i do ngêi
lao ®éng ®ãng gãp vµ ®îc trõ vµo l¬ng th¸ng. Quü b¶o
hiÓm x· héi ®îc chi tiªu cho c¸c trêng hîp ngêi lao ®éng èm
®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, hu trÝ,
tö tuÊt. Quü nµy do c¬ quan b¶o hiÓm x· héi qu¶n lý.
Quü b¶o hiÓm y tÕ ®îc sö dông ®Ó thanh to¸n c¸c kho¶n
tiÒn kh¸m,ch÷a bÖnh, viÖn phÝ, thuèc thang... cho ngêi lao
18
®éng trong thêi gian èm ®au, sinh ®Î. Quü nµy ®îc h×nh
thµnh b»ng c¸ch trÝch theo tû lÖ quy ®Þnh trªn tæng sè
tiÒn l¬ng cña c«ng nh©n viªn thùc tÕ ph¸t sinh trong
th¸ng. Tû lÖ trÝch b¶o hiÓm y tÕ hiÖn hµnh lµ 3%, trong
®ã 2% tÝnh vµo chi phÝ kinh doanh vµ 1% trõ vµo thu nhËp
cña ngêi lao ®éng.
Ngoµi ra, ®Ó cã nguån chi phÝ cho ho¹t ®éng c«ng ®oµn,
hangf thang¸, doanh nghiÖp cßn ph¶i trÝch theo tû lÖ quy
®Þnh víi tæng sè tiÒn thùc tÕ ph¸t sinh (l¬ng, cÊp bËc, phô
cÊp khu vùc, chøc vô, ®¾t ®á ), tÝnh vµo chi phÝ kinh
doanh ®Ó h×nh thµnh kinh phÝ c«ng ®oµn. Tû lÖ kinh phÝ
c«ng ®oµn theo chÕ ®é hiÖn hµnh lµ 2%.
6. H¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng.
a. TrÝch tríc tiÒn l¬ng nghØ phÐp cña c«ng nh©n s¶n xuÊt.
T¹i c¸c doanh nghiÖp mang tÝnh chÊt thêi vô, ®Ó tr¸nh sù
biÕn ®«ng cña gi¸ thµnh s¶n phÈm, kÕ to¸n trëng thêng ¸p
dông ph¬ng ph¸p trÝch tríc chi phÝ nh©n c«ng trùc tiÕp s¶n
xuÊt, ®Òu ®Æn ®a vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm, coi nh mét
kho¶n chi phÝ ph¶i tr¶. C¸ch tÝnh nh sau:
Møc trÝch tríc tiÒn l¬ng phÐp =TiÒn l¬ng chÝnh thùc tÕ
ph¶i tr¶ Tû lÖ trÝch
Ho¹ch cña CNTTSX
c«ng nh©n trùc tiÕp
trong th¸ng
tríc
Tæng sè l¬ng ph¸p kÕ ho¹ch cña
CNTT s¶n xuÊt
Tû lÖ trÝch tríc =
100
Tæng sè l¬ng chÝnh kÕ ho¹ch n¨m
cña CNTT s¶n xuÊt
Còng cã thÓ trªn c¬ së kinh nghiÖm nhiÒu n¨m, doanh
nghiÖp tù x¸c ®Þnh mét tû lÖ trÝch tríc tiÒn l¬ng phÐp kÕ
ho¹ch cña c«ng nh©n trùc tiÕp s¶n xuÊt mét c¸ch hîp lý.
b. Tµi kho¶n h¹ch to¸n.
19
§Ó h¹ch to¸n tiÒn l¬ng vµ c¸c kho¶n trÝch theo l¬ng, kÕ
to¸n sö dông c¸c tµi kho¶n sau
+ Tk 334: Ph¶i tr¶ c«ng nh©n viªn - Dïng ®Ó ph¶n anhs
thanh to¸n víi c«ng nh©n viªn cña doanh nghiÖp vÒ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, phô cÊp, BHXH, tiÒn thëng vµ c¸c kho¶n
thuéc vÒ thu nhËp cña hä.
Bªn Nî:
C¸c kho¶n khÊu trõ vµo tiÒn c«ng, tiÒn l¬ng cña c«ng
nh©n viªn
TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ®· tr¶ cho c«ng nh©n
viªn chøc
KÕt chuyÓn tiÒn l¬ng c«ng nh©n, viªn chøc cha lÜnh.
Bªn Cã: TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n kh¸c ph¶i tr¶
cho c«ng nh©n viªn chøc.
D Nî : Sè tr¶ thõa cho c«ng nh©n viªn chøc
D Cã : TiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n ph¶i tr¶ c«ng
nh©n viªn chøc
TK 338 “ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép thuÕ kh¸c ” dïng ®Ó ph¶n ¸nh
c¸c kho¶n ph¶i tr¶ vµ ph¶i nép cho c¬ quan ph¸p luËt, cho
c¸c tæ chøc, ®oµn thÓ x· héi, cho cÊp trªn vÒ kinh phÝ
c«ng ®oµn, BHXH, BHY, c¸c kho¶n khÊu trõ vµo l¬ng theo
quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n(tiÒn nu«i con ly dÞ, nu«i con ngoµi
gi¸ thó, ¸n phÝ,...), gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý, c¸c kho¶n
vay mîn t¹m thêi, nhËn ký quü ký cîc ng¾n h¹n, c¸c kho¶n
thu hé gi÷ hé...
Bªn Nî :
- C¸c kho¶n nép cho c¬ quan quanbr lý c¸c quü.
- C¸c kho¶n chi vÒ kinh phÝ c«ng ®oµn.
- Xö lý gi¸ trÞ tµi s¶n thõa.
- C¸c kho¶n ®É tr¶, ®· nép kh¸c.
Bªn Cã :
- C¸c kho¶n ph¶i nép, ph¶i tr¶ hay thu hé
- Gi¸ trÞ tµi s¶n thõa chê xö lý
- Sè ®· nép ®· tr¶ lín h¬n sè ph¶i nép, ph¶i tr¶ ®îc hoµn l¹i
D Nî : Sè tr¶ thõa, nép thõa, vît chi cha thanh to¸n.
D Cã : S«d tiÒn cßn ph¶i tr¶, ph¶i nép hay gi¸ trÞ tµi s¶n
thõa chê xö lý.
20
- Xem thêm -