Tài liệu Bài giảng điện tử ngữ văn 12 hồn trương ba, da hàng thịt.ppt

LƯU QUANG VŨ I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Lưu Quang Vũ (1948-1988) - Quê gốc ở Đà Nẵng, sinh tại Phú Thọ trong một gia đình trí thức. - Cuộc đời có nhiều thăng trầm -Là một tài năng đa dạng - Kịch là đóng góp đặc sắc nhất với những vở gây chấn động dư luận, có ảnh hưởng cả trong và ngoài nước. Nhà soạn kịch tài năng nhất của nền VHNT VN hiện đại Gia đình Lưu Quang Vũ – Xuân Quỳnh ( ảnh chụp năm 1975) Tác phẩm tiêu biểu: - Kịch: + Lời thề thứ 9 - Thơ: + Tiếng Việt + Khoảnh khắc và vô tận + Mây trắng của đời tôi + Tôi và chúng ta 2. VỞ KỊCH HỒN TRƯƠNG BA, DA HÀNG THỊT - Nhan đề: ngầm chứa đựng một nghịch cảnh trớ trêu, một nghịch lí mang ý vị nhân sinh sâu sắc. - Sáng tác 1981, công diễn 1984. - Từ cốt truyện dân gian, tác giả xây dựng một vở kịch nói hiện đại. - Đề tài, chủ đề: + Suy nghiệm về nhân sinh, hạnh phúc + Phê phán một số thói xấu trong xã hội đương thời + Thấp thoáng vấn đề triết học sâu sắc: mối quan hệ giữa vật chất và ý thức - Vị trí văn học sử: Một trong những vở kịch xuất sắc nhất của Lưu Quang Vũ. Nêu vài nét chính về vở kịch ? - Tóm tắt vở kịch CẢNH 1 Nam Tào, Bắc Đẩu tắc trách gạch sổ bừa tên người tới số chết ở trần gian là Trương Ba, rồi nói với Đế Thích xuống trần gian mà tìm người đánh cờ cho đỡ buồn. CẢNH 2 Trương Ba, một người làm vườn, hiền lành, nhân hậu đang đánh cờ với bạn. Tiên Đế Thích đến giải nước cờ hiểm, rồi kết bạn với Trương Ba, cho Trương Ba một bó hương, dặn nếu đốt hương, gọi tên thì ông sẽ xuống trần. Sau đó, Trương Ba chết đột ngột. CẢNH 3 Biết tin, Đế Thích, Nam Tào, Bắc Đẩu bàn nhau sửa sai bằng cách cho hồn Trương Ba nhập vào xác hàng thịt cùng xóm vừa chết. Đế Thích dặn vợ Trương Ba đến dẫn chồng về. CẢNH 4 Hàng thịt đã chết bỗng sống dậy nhưng không nhận vợ con. Vợ Trương Ba đến, Trương Ba đòi theo về. Hai người vợ giành nhau. CẢNH 5 Trương Ba giờ đây thay đổi tính nết: ăn nhiều, uống rượu, cộc cằn, thô lỗ làm vợ, con, cháu rất buồn. Lí trưởng đến sách nhiễu, buộc Trương Ba phải ở nhà vợ hàng thịt, đến khuya mới được về. CẢNH 6 Ban ngày, Trương Ba ở nhà vợ hàng thịt, mổ lợn, được ăn uống no say, vợ hàng thịt ve vãn, Trương Ba cũng xiêu lòng, rồi giật mình, đau khổ. CẢNH 7 – ĐOẠN TRÍCH Trương Ba bị người thân xa lánh. - Bạn không đánh cờ nữa, vì nước cờ không còn trong sáng. - Vợ buồn đau, muốn bỏ đi, trả Trương Ba cho vợ hàng thịt. - Cháu nội dứt khoát không nhận ông nội. - Trương Ba đau đớn tranh luận với cái xác hàng thịt. Tóm tắt ý chính của đoạn trích ? - Trương Ba gọi Đế Thích xuống nói nỗi khổ của mình, tranh luận về lẽ sống chết. - Đế Thích đề nghị cho hồn Trương ba nhập vào xác cụ Tị vừa chết hoặc nhập vào xác Đế Thích. - Trương Ba quyết không nhập vào xác ai, xin được chết, trả xác cho hàng thịt. - Đế Thích chấp nhận và cho cu Tị sống lại. Ông quyết ở lại trần gian, vì chán thiên đình. MÀN KẾT - Hồn Trương Ba nhập vào cây cỏ trong vườn, vẫn nhìn thấy vợ, con. Cây cỏ tiếp tục mọc lên. 3. Đoạn trích a. Vị trí: - Trích từ cảnh VII và đoạn kết của vở kịch. - Thuộc phần cao trào và mở nút trong quá trinh vận động kịch. b. Ý nghĩa: - Bộc lộ sâu sắc những mâu thuẫn, xung đột từ bên trong của con người. - Thể hiện nội dung tư tưởng tác phẩm. Sơ lược cảnh trước đoạn trích Thô lỗ, phũ phàng Nhân hậu, trong sạch, ngay thẳng Trú nhờ thể xác dung tục của hàng thịt Trương Ba Thú vui tao nhã, trí tuệ chơi cờ với nước đi khoáng hoạt Uống rượu, ham bán thịt, không mặn mà với chơi cờ Trương Ba ý thức được điều đó nhưng không thể giải quyết c. Kết cấu Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba và xác hàng thịt Kết cấu 4 phần Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba và người thân Màn đối thoại giữa hồnTrương Ba với Đế Thích Màn kết -Nghệ thuật tạo xung đột kịch: liên hoàn và tăng cấp Hồn Trương Ba gặp gỡ Đế Thích-> Đấu tranh để lựa chọn cách sống. Mọi người trong gia đình xa lánh-> Hồn Trương Ba tuyệt vọng Hồn và Xác đối thoại -> Hồn đau khổ, bế tắc Hồn Trương Ba tự nhận thấy không thể sống “hồn này xác nọ” II. ĐỌC HiỂU VĂN BẢN Hướng dẫn đọc Đọc phân vai: - Hồn Trương Ba: giọng đau khổ, bối rối - Xác anh hàng thịt: giọng đắc thắng, tự tin - Vợ Trương Ba: giọng từ tốn, chân quê - Cái Gái: giọng cứng cỏi, hồn nhiên - Lời dẫn của tác giả: giọng chậm rãi, gần với giọng kể chuyện 1. Màn đối thoại giữa hồn Trương Ba xác hàng thịt Xác hàng thịt - Xoáy vào hiện thực bi kịch của hồn: “linh hồn mờ nhạt”, “không tách ra khỏi tôi được đâu”, “ông đã biết tiếng nói của tôi rồi, đã luôn luôn bị tiếng nói ấy sai khiến” -Khi ông đứng bên cạnh vợ tôi, tay chân run rẩy, hơi thở nóng rực, cổ nghẹn lại…, “Chẳng lẽ ông không xao xuyến”, “Để thỏa mãn tôi, chẳng nhẽ ông không tham dự chút đỉnh gì?” -Đưa ra giao kèo thỏa hiệp để chung sống Hồn Trương Ba Phủ định tiếng nói của Xác: “chỉ là vỏ bề ngoài, không có ý nghĩa gì hết, không có tư tưởng, không có cảm xúc”. - Kiên quyết phủ định: “là mày chứ, chân tay mày, hơi thở mày”. - - Bất lực: “Ta… ta đã bảo mày im đi”, bịt tai lại, than bất lực. 3 óm h N Nhóm N Cử chỉ 4 Mục đích 1 hó m Nh óm 2 THẢO LUẬN : Qua màn đối thoại giữa hồn Trương Ba và xác hàng thịt, hãy xác định : Xưng hô Giọng điệu, vị thế