Tài liệu Bài giảng môn điện tử số

HỌC VIỆN CÔNG NGHỆ BƢU CHÍNH VIỄN THÔNG BÀI GIẢNG MÔN ĐIỆN TỬ SỐ Giảng viên: ThS. Trần Thúy Hà Điện thoại/E-mail: 0912166577 / [email protected] Bộ môn: Kỹ thuật điện tử- Khoa KTDT1 Học kỳ/Năm biên soạn: www.ptit.edu.vn V1.0 Học kỳ 1 năm 2009 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 1 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 2 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 1. Hệ đếm www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 3 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  1.1. Biểu diễn số 1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm 1.3. Số nhị phân có dấu 1.4. Dấu phẩy động 1.5. Một số loại mã nhị phân thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 4 BÀI GIẢNG MÔN : 1.1. Biểu diễn số (1) ĐIỆN TỬ SỐ  Nguyên tắc chung  Dùng một số hữu hạn các ký hiệu ghép với nhau theo qui ƣớc về vị trí. Các ký hiệu này thƣờng đƣợc gọi là chữ số. Do đó, ngƣời ta còn gọi hệ đếm là hệ thống số. Số ký hiệu đƣợc dùng là cơ số của hệ ký hiệu là r.  Giá trị biểu diễn của các chữ khác nhau đƣợc phân biệt thông qua trọng số của hệ. Trọng số của một hệ đếm bất kỳ sẽ bằng ri, với i là số nguyên dƣơng hoặc âm.  Tên gọi, số ký hiệu và cơ số của một vài hệ đếm thông dụng Tên hệ đếm Số ký hiệu Cơ số (r) Hệ nhị phân (Binary) Hệ bát phân (Octal) Hệ thập phân (Decimal) Hệ thập lục phân (Hexadecimal) 0, 1 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, A, B, C, D, E, F 2 8 10 16 Chú ý: Ngƣời ta cũng có thể gọi hệ đếm theo cơ số của chúng. Ví dụ: Hệ nhị phân = Hệ cơ số 2, Hệ thập phân = Hệ cơ số 10... www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 5 BÀI GIẢNG MÔN : 1.1. Biểu diễn số (2) ĐIỆN TỬ SỐ  Biểu diễn số tổng quát: N  a n 1  r n 1  ...  a1  r1  a 0  r 0  a 1  r 1  ...  a  m  r  m m   a i  ri n 1 N10  d n 1 10n 1  ...  d1 101  d0 100  d 1 101  ...  d  m 10 m m   di 10i n 1 N 2  b n 1  2n 1  ...  b1  21  b0  20  b 1  21  ...  b  m  2 m m   bi  2i n 1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 6 BÀI GIẢNG MÔN : 1.1. Biểu diễn số (3) ĐIỆN TỬ SỐ N8  On 1  8n 1  ...  O0  80  O 1  81  ...  O  m  8 m m   Oi  8i n 1 N16  H n 1 16n 1  ....  H0 160  H 1 161  ....  H m 16 m m   Hi 16i n 1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 7 BÀI GIẢNG MÔN : 1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm ĐIỆN TỬ SỐ 1.1. Biểu diễn số  1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm 1.3. Số nhị phân có dấu 1.4. Dấu phẩy động 1.5. Một số loại mã nhị phân thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 8 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Chuyển đổi từ hệ cơ số 10 sang các hệ khác QUY TẮC:  Đối với phần nguyên:  Chia liên tiếp phần nguyên của số thập phân cho cơ số của hệ cần chuyển đến, số dƣ sau mỗi lần chia viết đảo ngƣợc trật tự là kết quả cần tìm.  Phép chia dừng lại khi kết quả lần chia cuối cùng bằng 0.  Đối với phần phân số:  Nhân liên tiếp phần phân số của số thập phân với cơ số của hệ cần chuyển đến, phần nguyên thu đƣợc sau mỗi lần nhân, viết tuần tự là kết quả cần tìm.  Phép nhân dừng lại khi phần phân số triệt tiêu. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9 BÀI GIẢNG MÔN : Đổi một biểu diễn trong hệ bất kì sang hệ 10 ĐIỆN TỬ SỐ  Công thức chuyển đổi: N10  a n 1  r n 1  a n 2  r n 2 ....  a 0  r 0  a 1  r 1  ....  a m  r m  Thực hiện lấy tổng vế phải sẽ có kết quả cần tìm. Trong biểu thức trên, ai và r là hệ số và cơ số hệ có biểu diễn.  Ví dụ: Chuyển 1101110.102 sang hệ thập phân N10  1 26  1 25  0  24  1 23  1 22  1 21  0  20  1 21  0  22  64  32  0  8  4  2  0  0.5  0  110.5 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 10 BÀI GIẢNG MÔN : Đổi các số từ hệ nhị phân sang hệ cơ số 8, 16 ĐIỆN TỬ SỐ  Quy tắc:  Vì 8 = 23 và 16 = 24 nên ta chỉ cần dùng một số nhị phân 3 bit là đủ ghi 8 ký hiệu của hệ cơ số 8 và từ nhị phân 4 bit cho hệ cơ số 16.  Do đó, muốn đổi một số nhị phân sang hệ cơ số 8 và 16 ta chia số nhị phân cần đổi, kể từ dấu phân số sang trái và phải thành từng nhóm 3 bit hoặc 4 bit. Sau đó thay các nhóm bit đã phân bằng ký hiệu tƣơng ứng của hệ cần đổi tới. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 11 1.3. Số nhị phân có dấu BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 1.1. Biểu diễn số 1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm  1.3. Số nhị phân có dấu 1.4. Dấu phẩy động 1.5. Một số loại mã nhị phân thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 12 BÀI GIẢNG MÔN : 3 phƣơng pháp biểu diễn số nhị phân có dấu ĐIỆN TỬ SỐ  Sử dụng một bit dấu.  Trong phƣơng pháp này ta dùng một bit phụ, đứng trƣớc các bit trị số để biểu diễn dấu, „0‟ chỉ dấu dƣơng (+), „1‟ chỉ dấu âm (-).  Sử dụng phép bù 1.  Giữ nguyên bit dấu và lấy bù 1 các bit trị số (bù 1 bằng đảo của các bit cần đƣợc lấy bù).  Sử dụng phép bù 2  Là phƣơng pháp phổ biến nhất. Số dƣơng thể hiện bằng số nhị phân không bù (bit dấu bằng 0), còn số âm đƣợc biểu diễn qua bù 2 (bit dấu bằng 1). Bù 2 bằng bù 1 cộng 1.  Có thể biểu diễn số âm theo phƣơng pháp bù 2 xen kẽ: bắt đầu từ bit LSB, dịch về bên trái, giữ nguyên các bit cho đến gặp bit 1 đầu tiên và lấy bù các bit còn lại. Bit dấu giữ nguyên. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 13 BÀI GIẢNG MÔN : Cộng và trừ các số theo biểu diễn bit dấu ĐIỆN TỬ SỐ  Phép cộng  Hai số cùng dấu: cộng hai phần trị số với nhau, còn dấu là dấu chung.  Hai số khác dấu và số dương lớn hơn: cộng trị số của số dƣơng với bù 1 của số âm. Bit tràn đƣợc cộng thêm vào kết quả trung gian. Dấu là dấu dƣơng.  Hai số khác dấu và số dương lớn hơn: cộng trị số của số dƣơng với bù 1 của số âm. Lấy bù 1 của tổng trung gian. Dấu là dấu âm.  Phép trừ.  Nếu lƣu ý rằng, - (-) = + thì trình tự thực hiện phép trừ trong trƣờng hợp này cũng giống phép cộng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 14 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Cộng và trừ các số theo biểu diễn bù 1  Phép cộng  Hai số dương: cộng nhƣ cộng nhị phân thông thƣờng, kể cả bit dấu.  Hai số âm: biểu diễn chúng ở dạng bù 1 và cộng nhƣ cộng nhị phân, kể cả bit dấu. Bit tràn cộng vào kết quả. Chú ý, kết quả đƣợc viết dƣới dạng bù 1.  Hai số khác dấu và số dương lớn hơn: cộng số dƣơng với bù 1 của số âm. Bit tràn đƣợc cộng vào kết quả.  Hai số khác dấu và số âm lớn hơn: cộng số dƣơng với bù 1 của số âm. Kết quả không có bit tràn và ở dạng bù 1.  Phép trừ  Để thực hiện phép trừ, ta lấy bù 1 của số trừ, sau đó thực hiện các bƣớc nhƣ phép cộng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 15 BÀI GIẢNG MÔN : Cộng và trừ các số theo biểu diễn bù 2 ĐIỆN TỬ SỐ  Phép cộng  Hai số dương: cộng nhƣ cộng nhị phân thông thƣờng. Kết quả là dƣơng.  Hai số âm: lấy bù 2 cả hai số hạng và cộng, kết quả ở dạng bù 2.  Hai số khác dấu và số dương lớn hơn: lấy số dƣơng cộng với bù 2 của số âm. Kết quả bao gồm cả bit dấu, bit tràn bỏ đi.  Hai số khác dấu và số âm lớn hơn: số dƣơng đƣợc cộng với bù 2 của số âm, kết quả ở dạng bù 2 của số dƣơng tƣơng ứng. Bit dấu là 1.  Phép trừ  Phép trừ hai số có dấu là các trƣờng hợp riêng của phép cộng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 16 BÀI GIẢNG MÔN : 1.4. Dấu phẩy động ĐIỆN TỬ SỐ 1.1. Biểu diễn số 1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm 1.3. Số nhị phân có dấu  1.4. Dấu phẩy động 1.5. Một số loại mã nhị phân thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 17 BÀI GIẢNG MÔN : Biểu diễn theo dấu phẩy động ĐIỆN TỬ SỐ  Gồm hai phần: số mũ E (phần đặc tính) và phần định trị M (trƣờng phân số). E có thể có độ dài từ 5 đến 20 bit, M từ 8 đến 200 bit phụ thuộc vào từng ứng dụng và độ dài từ máy tính. Thông thƣờng dùng 1 số bit để biểu diễn E và các bit còn lại cho M với điều kiện: X  2E x  M x  1/ 2  M  1  E và M có thể đƣợc biểu diễn ở dạng bù 2. Giá trị của chúng đƣợc hiệu chỉnh để đảm bảo mối quan hệ trên đây đƣợc gọi là chuẩn hóa. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 18 BÀI GIẢNG MÔN : Các phép tính với biểu diễn dấu phẩy động ĐIỆN TỬ SỐ  Giống nhƣ các phép tính của hàm mũ. Giả sử có hai số theo dấu phẩy động đã chuẩn hóa: thì: X  2E x  M x   Nhân: Z  X.Y  2  Chia: W  X/Y  2 E x E y Y2  Mx .My   2E E x E y Z Ey  My  Mz  M x / M y   2E w Mw  Muốn lấy tổng và hiệu, cần đƣa các số hạng về cùng số mũ, sau đó số mũ của tổng và hiệu sẽ lấy số mũ chung, còn định trị của tổng và hiệu sẽ bằng tổng và hiệu các định trị. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 19 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline Roman • 1.5. Một số (Times loại mã nhịNew phân thông dụng Black 36pt.) 1.1. Biểu diễn số 1.2. Chuyển đổi cơ số giữa các hệ đếm 1.3. Số nhị phân có dấu 1.4. Dấu phẩy động • 1.5. Một số loại mã nhị phân thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 20 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline Roman • 1.5. Một số (Times loại mã nhịNew phân thông dụng Black 36pt.) Số thập phân Trọng số của mã BCD 0 8421 0000 7421 0000 5121 0000 2421 0000 4221 0000 1 0001 0001 0001 0001 0001 2 0010 0010 0010 0010 0010 3 0011 0011 0011 0011 0011 4 0100 0100 0111 0100 1000 5 0101 0101 1000 1011 0111 6 0110 0110 1001 1100 1100 7 0111 1000 1010 1101 1101 8 1000 1001 1011 1110 1110 9 1001 1010 1111 1111 1111 Cấu tạo mã BCD với các trọng số khác nhau. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 21 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline Roman • 1.5. Một số (Times loại mã nhịNew phân thông dụng Black 36pt.) Số thập phân Số nhị phân Mã dƣ 3 Mã Gray Mã Gray Dƣ 3 Mã Johnson Mã vòng 0 0000 0011 0000 0010 00000 0000000001 1 0001 0100 0001 0110 10000 0000000010 2 0010 0101 0011 0111 11000 0000000100 3 0011 0110 0010 0101 11100 0000001000 4 0100 0111 0110 0100 11110 0000010000 5 0101 1000 0111 1100 11111 0000100000 6 0110 1001 0101 1101 01111 0001000000 7 0111 1010 0100 1111 00111 0010000000 8 1000 1011 1100 1110 00011 0100000000 9 1001 1100 1101 1010 00001 1000000000 Cấu tạo của một số mã nhị phân thông dụng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 22 ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 1: Hệ đếm BÀI GIẢNG MÔN : • Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 23 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 2. ĐẠI SỐ BOOLE www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 24 2.1. Các định lý BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Các định lý cơ bản: Tên gọi Stt Dạng tích Dạng tổng 1 Đồng nhất X.1 = X X+0=X 2 Phần tử 0, 1 X.0 = 0 X+1=1 3 Bù X.X  0 X  X 1 4 Bất biến X.X = X X+X=X 5 Hấp thụ X + X.Y = X X.(X + Y) = X 6 Phủ định đúp 7 Định lý DeMorgan X Y 1 Z X=X  X.Y.Z...  X  Y  Z  ...  X  Y  Z  ...  X.Y.Z...  Các định luật cơ bản:  Hoán vị: X.Y = Y.X, X + Y = Y + X  Kết hợp: X.(Y.Z) = (X.Y).Z, X + (Y + Z) = (X + Y) + Z  Phân phối: X.(Y + Z) = X.Y + X.Z, (X + Y).(X + Z) = X + Y.Z www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 25 BÀI GIẢNG MÔN : 2.2. Các phƣơng pháp biểu diễn hàm Boole ĐIỆN TỬ SỐ Có 3 phƣơng pháp biểu diễn:  Bảng trạng thái  Bảng các nô (Karnaugh)  Phƣơng pháp đại số www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 26 BÀI GIẢNG MÔN : 2.2.1. Phƣơng pháp Bảng trạng thái  Liệt kê giá trị (trạng thái) mỗi biến theo từng cột và giá trị hàm theo một cột riêng (thƣờng là bên phải bảng). Bảng trạng thái còn đƣợc gọi là bảng sự thật hay bảng chân lý.  Đối với hàm n biến sẽ có 2n tổ hợp độc lập. Các tổ hợp này đƣợc kí hiệu bằng chữ mi, với i = 0 † 2n -1 và có tên gọi là các hạng tích hay còn gọi là mintex. www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ m A B C f m0 0 0 0 0 m1 0 0 1 0 m2 0 1 0 0 m3 0 1 1 0 m4 1 0 0 0 m5 1 0 1 0 m6 1 1 0 0 m7 1 1 1 1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 27 BÀI GIẢNG MÔN : 2.2.2. Phƣơng pháp Bảng Các nô (Karnaugh)  Tổ chức của bảng Các nô: B  Các tổ hợp biến đƣợc viết theo một dòng A 0 (thƣờng là phía trên) và một cột (thƣờng là bên trái) . 1  Một hàm logic có n biến sẽ có 2n ô. BC  Mỗi ô thể hiện một hạng tích hay một A hạng tổng, các hạng tích trong hai ô kế 0 cận chỉ khác nhau một biến. 1 CD AB ĐIỆN TỬ SỐ 0 1 00 01 11 10 00 01 11 10 00 01 11 10 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 28 BÀI GIẢNG MÔN : 2.2.3. Phƣơng pháp đại số ĐIỆN TỬ SỐ  Có 2 dạng biểu diễn là dạng tuyển (tổng các tích) và dạng hội (tích các tổng).  Dạng tuyển: Mỗi số hạng là một hạng tích hay mintex, thƣờng kí hiệu bằng chữ "mi".  Dạng hội: Mỗi thừa số là hạng tổng hay maxtex, thƣờng đƣợc kí hiệu bằng chữ "Mi".  Nếu trong tất cả mỗi hạng tích hay hạng tổng có đủ mặt các biến, thì dạng tổng các tích hay tích các tổng tƣơng ứng đƣợc gọi là dạng chuẩn. Dạng chuẩn là duy nhất.  Tổng quát, hàm logic n biến có thể biểu diễn chỉ bằng một dạng tổng các tích: n f  X n 1,..., X0   2 1  ai mi i 0 hoặc bằng chỉ một dạng tích các tổng: f  X n 1,..., X0   2n 1   a i  mi  i 0 ai chỉ lấy hai giá trị 0 hoặc 1. Đối với một hàm thì mintex và maxtex là bù của nhau. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 29 BÀI GIẢNG MÔN : 2.3. Các phƣơng pháp rút gọn hàm ĐIỆN TỬ SỐ Có 3 phƣơng pháp rút gọn hàm:  Phƣơng pháp đại số  Bảng Cácnô  Phƣơng pháp Quine Mc. Cluskey www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 30 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 2.3.1. Phƣơng pháp đại số  Dựa vào các định lý đã học để đƣa biểu thức về dạng tối giản.  Ví dụ: Hãy đƣa hàm logic về dạng tối giản: f  AB  AC  BC Áp dụng định lý , A  A 1 , ta có: X  XY  X f  AB  AC  BC  A  A   AB  ABC  AC  ABC  AB  AC Vậy nếu trong tổng các tích, xuất hiện một biến và đảo của biến đó trong hai số hạng khác nhau, các thừa số còn lại trong hai số hạng đó tạo thành thừa số của một số hạng thứ ba thì số hạng thứ ba đó là thừa và có thể bỏ đi. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 31 BÀI GIẢNG MÔN : 2.3.2. Phƣơng pháp Bảng Các nô (Karnaugh)  Phƣơng pháp này thƣờng đƣợc dùng để rút gọn các hàm có số biến không vƣợt quá 5.  Các bƣớc tối thiểu hóa:  1. Gộp các ô kế cận có giá trị „1‟ (hoặc „0‟) lại thành từng nhóm 2, 4, ...., 2i ô. Số ô trong mỗi nhóm càng lớn kết quả thu đƣợc càng tối giản. Một ô có thể đƣợc gộp nhiều lần trong các nhóm khác nhau. Nếu gộp theo các ô có giá trị „0‟ ta sẽ thu đƣợc biểu thức bù của hàm. CD ĐIỆN TỬ SỐ 11 10 00 1 1 01 1 1 1 1 1 1 AB 11 00 1 10 f1 = AB 01 1 f2 = C  2. Thay mỗi nhóm bằng một hạng tích mới, trong đó giữ lại các biến giống nhau theo dòng và cột.  3. Cộng các hạng tích mới lại, ta có hàm đã tối giản (Đối với minterm). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 32 BÀI GIẢNG MÔN : 2.3.3. Phƣơng pháp Quine Mc. Cluskey ĐIỆN TỬ SỐ  Phƣơng pháp này có thể tối thiểu hóa đƣợc hàm nhiều biến và có thể tiến hành công việc nhờ máy tính.  Các bƣớc tối thiểu hóa: 1. Lập bảng liệt kê các hạng tích dƣới dạng nhị phân theo từng nhóm với số bit 1 giống nhau và xếp chúng theo số bit 1 tăng dần. 2. Gộp 2 hạng tích của mỗi cặp nhóm chỉ khác nhau 1 bit để tạo các nhóm mới. Trong mỗi nhóm mới, giữ lại các biến giống nhau, biến bỏ đi thay bằng một dấu ngang (-). Lặp lại cho đến khi trong các nhóm tạo thành không còn khả năng gộp nữa. Mỗi lần rút gọn, ta đánh dấu # vào các hạng ghép cặp đƣợc. Các hạng không đánh dấu trong mỗi lần rút gọn sẽ đƣợc tập hợp lại để lựa chọn biểu thức tối giản. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 33 BÀI GIẢNG MÔN : Phƣơng pháp Quine Mc. Cluskey (tiếp)  Bƣớc 1: Lập bảng Bảng a Bảng b Hạng tích sắp xếp Nhị phân (ABCD) 10 12 11 13 14 15  1010 1100 1011 1101 1110 1111 Rút gọn lần 1 (ABCD) 1011-10 11011-0 1-11 11-1 111- # # # # # # # (10,11) (10,14) (12,13) (12,14) (11,15) (13,15) (14,15) Rút gọn lần thứ 2 (ABCD) 11-1-1- (12,13,14,15) (10,11,14,15) Bƣớc 2: Thực hiện nhóm các hạng tích Ta nhận thấy rằng 4 cột có duy nhất một dấu "x" ứng với hai hạng 11-và 1-1-. Do đó, biểu thức tối giản là: f  A, B,C, D   AB  AC www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ A BCD 11-1-1- 10 11 12 x x 13 14 15 x x x x x x GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 34 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 3. CỔNG LOGIC www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 35 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) Nội dung  Cổng logic cơ bản  Một số cổng ghép thông dụng  Logic dƣơng và logic âm  Các tham số chính  Các họ cổng logic www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 36 BÀI GIẢNG MÔN : 3.1.Cổng logic cơ bản: AND, OR, NOT ĐIỆN TỬ SỐ  Cổng AND  Cổng OR  Cổng NOT www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 37 BÀI GIẢNG MÔN : 3.1.1. Cổng AND ĐIỆN TỬ SỐ  Hàm ra của cổng AND 2 và nhiều biến vào nhƣ sau: f  f (A, B)  AB; f  f (A, B,C, D,...)  A.B.C.D... Ký hiệu cổng AND Bảng trạng thái cổng AND 2 lối vào A f B A B C f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 A B A B C 0 & f 0 0 0 0 & 0 0 Chuẩn IEEE f A B f A B f 0 0 0 L L L 0 1 0 L H L 1 0 0 H L L 1 1 1 H H H Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 38 BÀI GIẢNG MÔN : 3.1.2. Cổng OR ĐIỆN TỬ SỐ  Hàm ra của cổng OR 2 và nhiều biến vào nhƣ sau: f  f (A, B)  A  B; f  f (A, B,C, D,...)  A  B  C  D  ... Bảng trạng thái cổng OR 2 lối vào Ký hiệu cổng OR A B A B A B C A B C f f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 0 >=1 f 0 A B f A B f 0 0 0 L L L 0 1 1 L H H 1 0 1 H L H 1 1 1 H H H 0 0 0 >=1 0 0 Chuẩn IEEE f Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 39 BÀI GIẢNG MÔN : 3.1.3. Cổng NOT ĐIỆN TỬ SỐ  Hàm ra của cổng NOT: f A Ký hiệu cổng NOT f A f A Chuẩn ANSI Bảng trạng thái cổng NOT f A f A A f A f 0 1 L H 1 0 H L Theo giá trị logic Theo mức logic Chuẩn IEEE A A Dạng xung ra www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 40 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2. Một số cổng ghép thông dụng ĐIỆN TỬ SỐ  Cổng NAND  Cổng NOR  Cổng khác dấu (XOR)  Cổng đồng dấu (XNOR) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 41 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2.1. Cổng NAND ĐIỆN TỬ SỐ  Ghép nối tiếp một cổng AND với một cổng NOT ta đƣợc cổng NAND. A B AB f = AB  Hàm ra của cổng NAND 2 và nhiều biến vào nhƣ sau: f  AB f  ABCD... Ký hiệu cổng NAND A B A B A B C A B C f f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 Bảng trạng thái cổng NAND 2 lối vào 0 & f 0 A B f A B f 0 0 1 L L H 0 1 1 L H H 1 0 1 H L H 1 1 0 H H L 0 0 0 & 0 0 Chuẩn IEEE f Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 42 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2.2. Cổng NOR ĐIỆN TỬ SỐ  Ghép nối tiếp một cổng OR với một cổng NOT ta đƣợc cổng NOR. A B A+B f = A+B  Hàm ra của cổng NOR 2 và nhiều biến vào nhƣ sau: f  AB f  A  B  C  D  ... Ký hiệu cổng NOR A B A B A B C A B C f f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 Bảng trạng thái cổng NOR 2 lối vào 0 >=1 f 0 0 0 0 >=1 0 0 Chuẩn IEEE f A B f A B f 0 0 1 L L H 0 1 0 L H L 1 0 0 H L L 1 1 0 H H L Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 43 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2.3. Cổng XOR - cổng khác dấu ĐIỆN TỬ SỐ  Cổng XOR còn gọi là cổng khác dấu, hay cộng modul 2. A AB B f = AB + AB A B AB  Hàm ra của cổng XOR 2 biến vào nhƣ sau: f  AB  AB hay Ký hiệu cổng XOR A B A B A B C A B C f f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 f  AB Bảng trạng thái cổng XOR 2 lối vào 0 =1 f 0 0 0 0 =1 0 0 Chuẩn IEEE f A B f A B f 0 0 0 L L L 0 1 1 L H H 1 0 1 H L H 1 1 0 H H L Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 44 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2.4. Cổng XNOR - cổng đồng dấu ĐIỆN TỬ SỐ  Cổng XNOR còn gọi là cổng đồng dấu. A AB B f = AB + AB A B AB  Hàm ra của cổng XNOR 2 biến vào nhƣ sau: f  AB  AB hay f  AB  A Ký hiệu cổng XNOR A B A B A B C A B C f f Chuẩn ANSI www.ptit.edu.vn V1.0 Bảng trạng thái cổng XNOR 2 lối vào 0 = f 0 0 0 0 B = 0 0 Chuẩn IEEE f A B f A B f 0 0 1 L L H 0 1 0 L H L 1 0 0 H L L 1 1 1 H H H Theo giá trị logic GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Theo mức logic 45 BÀI GIẢNG MÔN : 3.2.5. Logic dƣơng và logic âm ĐIỆN TỬ SỐ  Logic dương là logic có điện thế mức cao H luôn lớn hơn điện thế mức thấp L (VH > VL).  Logic âm là đảo của logic dƣơng (VH < VL).  Khái niệm logic âm thƣờng đƣợc dùng để biểu diễn trị các biến.  Logic âm và mức âm của logic là hoàn toàn khác nhau. V H L 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 t 0 a) Logic dƣơng với mức dƣơng. V 0 H t 0 1 1 0 0 1 0 1 1 1 0 0 1 0 L b) Logic dƣơng với mức âm. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 46 BÀI GIẢNG MÔN : 3.3. Các tham số chính ĐIỆN TỬ SỐ  Mức logic  Độ chống nhiễu  Hệ số ghép tải K  Công suất tiêu thụ  Trễ truyền lan www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 47 BÀI GIẢNG MÔN : 3.3.1. Mức logic 5v VVHmax VRHmax ĐIỆN TỬ SỐ VRHmax VVHmax 4,9v VRHmin 0,1v VRLmax NH 4v VVHmin 3,5v VVLmax 1,5v 3v 2v VVHmin NH 2,4v VRHmin NL 1v 0,8v VVLmax NL 0,4v VRLmax 0v Họ TTL Họ CMOS Mức logic là mức điện thế trên đầu vào và đầu ra của cổng tƣơng ứng với logic "1" và logic "0", nó phụ thuộc điện thế nguồn nuôi của cổng (Vcc đối với họ TTL (Transistor Transistor Logic) và Vdd đối với họ MOS (Metal Oxide Semiconductor)). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 48 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 3.3.2. Độ chống nhiễu  Độ chống nhiễu (hay độ phòng vệ nhiễu) là mức nhiễu lớn nhất tác động tới lối vào hoặc lối ra của cổng mà chƣa làm thay đổi trạng thái vốn có của nó. VNH VNL VVL TTL VRH Cổng I VVH TTL Cổng II Tác động nhiễu khi mức ra cao VVH TTL VRL Cổng I VVL VRH TTL Cổng II b) Tác động nhiễu khi mức ra thấp VRHmin  VNH  VVHmin  VNH  VVHmin  VRHmin VRLmax  VNL  VVLmax  VNL  VVLmax  VRLmax www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 49 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 3.3.3. Hệ số ghép tải K  Cho biết khả năng nối đƣợc bao nhiêu lối vào tới đầu ra của 1 cổng đã cho.  Hệ số ghép tải phụ thuộc dòng ra (hay dòng phun) của cổng chịu tải và dòng vào (hay dòng hút) của các cổng tải ở cả hai trạng thái H, L. Cổng chịu tải H A B Các cổng tải Cổng chịu tải L A B IRL IRH a) Mức ra của cổng chịu tải là H  Công thức tính hệ số ghép tải: www.ptit.edu.vn V1.0 Các cổng tải b) Mức ra của cổng chịu tải là L Kt  I RL max I RL GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ ; giảng ĐIỆN Bài Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 50 BÀI GIẢNG MÔN : 3.3.4. Công suất tiêu thụ +Vcc L H ĐIỆN TỬ SỐ +Vcc ICCH H H H ICCL L Hai trạng thái tiêu thụ dòng của cổng logic ICCH - Là dòng tiêu thụ khi đầu ra lấy mức H, ICCL - Là dòng tiêu thụ khi đầu ra lấy mức L.  Theo thống kê, tín hiệu số có tỷ lệ bit H / bit L khoảng 50%. Do đó, dòng tiêu thụ trung bình ICC đƣợc tính theo công thức: ICC = (ICCH + ICCL)/ 2  Công suất tiêu thụ trung bình của mỗi cổng sẽ là: P0 = ICC . VCC www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 51 BÀI GIẢNG MÔN : 3.3.5. Trễ truyền lan ĐIỆN TỬ SỐ  Tín hiệu đi qua một cổng phải mất một khoảng thời gian, đƣợc gọi là trễ truyền lan. Vào Vào Ra Ra tTHL tTLH  Trễ truyền lan xảy ra tại cả hai sƣờn của xung ra. Nếu kí hiệu trễ truyền lan ứng với sƣờn trƣớc là tTHL và sƣờn sau là tTLH thì trễ truyền lan trung bình là: tTbtb = (t THL + tTLH)/2 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 52 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4. Các họ cổng logic ĐIỆN TỬ SỐ  Họ DDL  Họ DTL  Họ RTL  Họ TTL  Họ MOS FET  Họ ECL www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 53 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.1. Họ DDL ĐIỆN TỬ SỐ  DDL (Diode Diode Logic) là họ cổng logic do các diode bán dẫn tạo thành. Cổng AND, OR 2 lối vào họ DDL: Bảng trạng thái thể hiện nguyên lý hoạt động của các cổng AND, OR họ DDL +5V D1 A B AND R1 f A B D2 f a) Cổng AND D1 f A A B D2 B R1 b) Cổng OR www.ptit.edu.vn V1.0 f A(V) B(V) OR f(V) A(V) B(V) f(V) 0 0 0,7 0 0 0 0 3 0,7 0 5 4,3 3 0 0,7 5 0 4,3 3 3 4,7 5 5 4,3 Theo mức điện áp vào/ra GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 54 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.2. Họ DTL ĐIỆN TỬ SỐ  Để thực hiện chức năng đảo, ta có thể đấu nối tiếp với các cổng DDL một transistor công tác ở chế độ khoá. Mạch cổng nhƣ thế đƣợc gọi là họ DTL (Diode Transistor Logic).  Ví dụ các cổng NOT, NAND thuộc họ DTL +5V +5V +5V 2k 2k 4k D1 Q1 A 5k a) 4k f f D2 D3 D1 +5V D2 D3 Q1 A D4 5k B b)  Bằng cách tƣơng tự, ta có thể thiết lập cổng NOR hoặc các cổng liên hợp phức tạp hơn. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 55 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.3. Họ RTL  Họ RTL (Resistor Transistor Logic) là các cổng logic đƣợc cấu tạo bởi các điện trở và transistor. Cổng NOT họ RTL 12 V 12 V 5V 1k 1k D 5,7 V 0V 10 k -12 V 1k A D Z 5,7 V B 0V 5V 0V 10 k -12 V 0V A(V) f(V) 0 5,7 5 0 www.ptit.edu.vn 0V Bảng trạng thái Bảng trạng thái V1.0 5V 1k 1k 5V 0V Cổng NOR 2 lối vào họ RTL A(V) B(V) f(V) 0 0 5,7 0 5 0 5 0 0 5 5 0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 56 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.4. Họ TTL ĐIỆN TỬ SỐ  Thay các điốt đầu vào họ DTL thành transistor đa lớp tiếp giáp BE ta đƣợc họ TTL (Transistor Transistor Logic).  Một số mạch TTL  Mạch cổng NAND  Mạch cổng OR  Mạch cổng collector để hở  Mạch cổng TTL 3 trạng thái  Họ TTL có diode Schottky ( TTL + S ) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 57 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.4.1. Mạch cổng NAND TTL  ĐIỆN TỬ SỐ Sơ đồ nguyên lý của mạch NAND TTL có thể đƣợc chia ra thành 3 phần. +Vcc R1 4k R2 1,6k R3 300 Q3 A Q1 Q2 D3 A f B f B Q4 D1 D2 R4 1k  Mạch đầu vào: gồm Transistor Q1, trở R1 và các diode D1, D2.  Mạch giữa: gồm Transistor Q2, các trở R2, R4.  Mạch đầu ra: gồm Q3, Q4, R3 và diode D3. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 58 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.4.2. Mạch cổng OR TTL ĐIỆN TỬ SỐ Sơ đồ nguyên lý của mạch NAND TTL có thể đƣợc chia ra thành 3 phần. +Vcc R2 4k R1 4k R3 1,6k D3 R5 1,6k R7 130 Q7 Q6 A Q4 Q1 B Q2 D1 D2 D4 f Q3 Q8 Q5 R4 1 k R6 1 k Sơ đồ mạch điện của một cổng OR TTL 2 lối vào. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 59 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.4.3. Mạch cổng collector để hở ĐIỆN TỬ SỐ  Nhƣợc điểm của họ cổng TTL có mạch ra khép kín là hệ số tải đầu ra không thể thay đổi, nên nhiều khi gây khó khăn trong việc kết nối với đầu vào của các mạch điện tử tầng sau. Cổng logic collector để hở khắc phục đƣợc nhƣợc điểm này. +5V R1 4k A Q1 R2 1,6k  Q2 Q3 D1 A f f R3 1,6k  Hình trên là sơ đồ của một cổng TTL đảo collector hở tiêu chuẩn. Muốn đƣa cổng vào hoạt động, cần đấu thêm trở gánh ngoài, từ cực collector đến +Vcc. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 60 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.4.4.Mạch cổng TTL 3 trạng thái +5V R1 4k R2 4k D1 R3 1,6k ĐIỆN TỬ SỐ +Vcc R5 130 R5 Q4 A Q3 Q1 B E V1.0 Lối ra Z cao f Q5 Q2 R4 1k www.ptit.edu.vn Q4 D2 Q5 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 61 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.5. Họ MOS FET ĐIỆN TỬ SỐ  Bán dẫn trƣờng (MOS FET) cũng đƣợc dùng rất phổ biến để xây dựng mạch điện các loại cổng logic. Đặc điểm chung và nổi bật của họ này là:  Mạch điện chỉ bao gồm các MOS FET mà không có điện trở  Dải điện thế công tác rộng, có thể từ +3 đến +15 V  Độ trễ thời gian lớn, nhƣng công suất tiêu thụ rất bé  Tuỳ theo loại MOS FET đƣợc sử dụng, họ này đƣợc chia ra các tiểu họ:     PMOS NMOS CMOS Cổng truyền dẫn www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 62 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.5.1. PMOS  Mạch điện của họ cổng này chỉ dùng MOSFET có kênh dẫn loại P. Công nghệ PMOS cho phép sản xuất các mạch tích hợp với mật độ cao nhất. VDD VDD S A S A G G Q1 f=A D S G Q3 D S B Q4 G Q2 D G VSS f= A+B D S Q5 D VSS a) Cổng NOT www.ptit.edu.vn V1.0 b) Cổng NOR GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 63 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 3.4.5.2. NMOS  Mạch điện của họ cổng này chỉ dùng MOSFET có kênh dẫn loại N. VDD VDD Q1 1 Q1 f f Q2 Q2 A A Q3 B Q3 B VSS a) Cổng NAND www.ptit.edu.vn V1.0 VSS b) Cổng NOR GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 64 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 3.4.5.3. CMOS  CMOS – Complementary MOS. Mạch điện của họ cổng logic này sử dụng cả hai loại MOS FET kênh dẫn P và kênh dẫn N. Bởi vậy có hiện tƣợng bù dòng điện trong mạch. Chính vì thế mà công suất tiêu thụ của họ cổng, đặc biệt trong trạng thái tĩnh là V rất bé. DD VDD S G G Q1 D D A Q1 G Q2 D D f D f Q2 G S S Q3 G A S S Q4 B a) Cổng NOT www.ptit.edu.vn V1.0 b) Cổng NAND GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 65 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.5.5. Cổng truyền dẫn ĐIỆN TỬ SỐ  Dựa trên công nghệ CMOS, ngƣời ta sản xuất loại cổng có thể cho qua cả tín hiệu số lẫn tín hiệu tƣơng tự. Bởi vậy cổng đƣợc gọi là cổng truyền dẫn G Q1 S D Vào/Ra Vào/Ra Ra/Vào Ra/Vào +5V S D Q2 Điều khiển G a) Mạch điện www.ptit.edu.vn V1.0 b) Ký hiệu GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 66 BÀI GIẢNG MÔN : 3.4.6. Họ ECL ĐIỆN TỬ SỐ  ECL (Emitter Coupled Logic) là họ cổng logic có cực E của một số bán dẫn nối chung với nhau. Họ mạch này cũng sử dụng công nghệ TTL, nhƣng cấu trúc mạch có những điểm khác hẳn với họ TTL. +Vcc D Lối vào R5 C R8 R6 Q8 B Q7 A Q4 Q1 R1 Q2 R2 Q3 R3 Q5 RE Lối ra OR - 0,9 V Lối ra NOR Q6 D1 -1,29 V R4 Ra D2 R7 - 1,75 V R9 - 1,4 V - 1,2 V Vào -Vcc = - 5V a) Mạch điện nguyên lý www.ptit.edu.vn V1.0 b) Đồ thị mức vào/ra GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 67 BÀI GIẢNG MÔN : 3.5. Giao tiếp giữa các cổng logic cơ bản ĐIỆN TỬ SỐ  Giao tiếp giữa TTL và CMOS  Giao tiếp giữa CMOS và TTL www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 68 ĐIỆN TỬ SỐ 3.5.1. Đặc điểm của họ TTL và CMOS khi sử dụng và ghép nối. BÀI GIẢNG MÔN :  Đối với cổng TTL  + Tất cả các đầu vào của cổng TTL để hở sẽ hoạt động nhƣ mức logic 1 (do diode base-emitter của transistor của mạch vào không đƣợc phân cực thuận). Trƣờng hợp này gọi là thả nổi đầu vào.  + Khi không sử dụng một đầu vào nào đó của cổng thì ta phải nối nó với đất hoặc dƣơng nguồn sao cho chức năng của cổng không bị thay đổi.  + Không đƣợc nối trực tiếp hai đầu ra của hai cổng TTL với nhau. Trong trƣờng hợp này phải sử dụng cổng collector để hở -OC. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 69 ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times 3.5.1. Đặc điểm của họNew TTL vàRoman CMOS khiBlack sử dụng 36pt.) và ghép nối. BÀI GIẢNG MÔN : • Đối với cổng CMOS. + Không đƣợc phép thả nổi các đầu vào không đƣợc sử dụng đến mà phải nối chúng với đất hoặc dƣơng nguồn hoặc đầu khác sao cho chức năng của cổng không bị thay đổi. + Điện trở đầu vào cao gây nên hiện tƣợng tích tụ hạt tĩnh điện, dẫn đến phát sinh điện thế có thể đủ lớn để đánh thủng lớp điện môi mỏng giữa cực G và kênh dẫn. Do vậy ngƣời ta chế tạo lƣới diode điện trở ở đầu vào nhằm bảo vệ transistor. + Điện trở đầu ra thƣờng nhỏ nên tốc độ chuyển mạch tƣơng đối nhanh. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 70 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times Roman Black 36pt.) 3.5.2.1 Giao tiếp giữa New họ TTL+CMOS Cùng điện áp cung cấp +5V. Trong trƣờng hợp này điện áp ra của TTL nhỏ hơn so với điện áp vào của CMOS. Do vậy ta phải dùng mạch bổ sung để tƣơng hợp hai loại IC khác nhau. Giải pháp tiêu chuẩn là dùng điện trở kéo lên (điện trở pull-up) giữa điều khiển TTL và tải CMOS nhƣ hình 3-56. + 5V Rp Điều khiển TTL Tải CMOS Điều khiển TTL và tải CMOS www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 71 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times Roman Black 36pt.) 3.5.2.1 Giao tiếp giữa New họ TTL+CMOS Khác điện áp cung cấp +5V. Điện áp cung cấp dùng cho IC CMOS thích hợp nhất là từ +9V đến +12V. Một cách dùng để điện áp cung cấp lớn là sử dụng IC TTL hở mạch Collector nhƣ ở hình sau, vì tầng ra của TTL hở cực C chỉ gồm transistor nhận dòng với cực C thả nổi. Hình 3-57. Điều khiển TTL hở mạch Collector và tải CMOS www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 72 BÀI GIẢNG MÔN : 3.5.2.2 Giao tiếp giữa họ CMOS + TTL ĐIỆN TỬ SỐ  Cùng điện áp cung cấp +5V.  Giải pháp tiêu chuẩn là dùng điện trở kéo lên (điện trở pullup) giữa điều khiển TTL và tải CMOS nhƣ hình 3-56.  Khác điện áp cung cấp.  Điện áp cung cấp dùng cho IC CMOS thích hợp nhất là từ +9V đến +12V. Một cách dùng để điện áp cung cấp lớn là sử dụng IC TTL hở mạch Collector nhƣ ở hình 3-57, vì tầng ra của TTL hở cực C chỉ gồm transistor nhận dòng với cực C thả nổi. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS  Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 4 Mạch logic tổ hợp www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 75 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung  Phân tích mạch logic tổ hợp ĐIỆN TỬ SỐ  Thiết kế mạch logic tổ hợp  Mạch mã hóa và giải mã  Bộ hợp kênh và phân kênh  Mạch cộng  Mạch so sánh  Mạch tạo và kiểm tra chẵn lẻ  Đơn vị số học và logic (ALU)  Hazzards www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 76 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Khái niệm chung  Mạch logic tổ hợp có thể có n lối vào và m lối ra. Mỗi lối ra là một hàm của các biến vào. Quan hệ vào, ra này đƣợc thể hiện bằng hệ phƣơng trình tổng quát sau: Y0 = f0(x0, x1, …, xn-1); x0 Y1 = f1(x0, x1, …, xn-1); Y0 x1 Y1 … Mạch logic tổ hợp Ym-1 = fm-1(x0, x1, …, xn-1). xn-1 Ym-1  Đặc điểm nổi bật của mạch logic tổ hợp là hàm ra chỉ phụ thuộc các biến vào mà không phụ thuộc vào trạng thái của mạch. Do đó, trạng thái ra chỉ tồn tại trong thời gian có tác động vào. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 77 BÀI GIẢNG MÔN : 4.1. Phân tích mạch logic tổ hợp ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch tổ hợp có thể bao gồm hai hay nhiều tầng, mức độ phức tạp của của mạch cũng rất khác nhau.  Các bƣớc thực hiện:  Nếu mạch đơn giản thì ta tiến hành lập bảng trạng thái, viết biểu thức, rút gọn, tối ƣu (nếu cần) và cuối cùng vẽ lại mạch điện.  Nếu mạch phức tạp thì ta tiến hành phân đoạn mạch để viết biểu thức, sau đó rút gọn, tối ƣu (nếu cần) và cuối cùng vẽ lại mạch điện. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 78 BÀI GIẢNG MÔN : 4.2. Thiết kế mạch logic tổ hợp ĐIỆN TỬ SỐ Các bƣớc thiết kế : 1. Phân tích bài toán đã cho để gắn hàm và biến, xác lập mối quan hệ logic giữa hàm và các biến đó; 2. Lập bảng trạng thái tƣơng ứng; 3. Từ bảng trạng thái có thể viết trực tiếp biểu thức đầu ra hoặc thiết lập bảng Cac nô tƣơng ứng; 4. Dùng phƣơng pháp thích hợp để rút gọn, đƣa hàm về dạng tối giản hoặc tối ƣu theo mong muốn; 5. Vẽ mạch điện thể hiện. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 79 BÀI GIẢNG MÔN : 4.3. Mạch mã hóa ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch mã hoá  Mạch mã hoá từ thập phân sang BCD 8421  Mạch mã hoá ƣu tiên www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 80 ĐIỆN TỬ SỐ 4.3.1. Mạch mã hoá từ thập phân sang BCD 8421 BÀI GIẢNG MÔN :  Sơ đồ khối tổng quát của mạch mã hoá Sơ đồ khối của mạch mã hóa Vào Thập phân 1 2 3 4 Mạch 5 mã hoá 6 7 8 9 A 8 B 4 C 2 D 1 Ra BCD 8421 Bảng trạng thái Vào thập phân 1  Từ bảng trạng thái ta viết đƣợc các hàm ra: A = 8 +9 B=4+5+6+7 C=2+3+6+7 D=1+3+5+7+9 www.ptit.edu.vn V1.0 =  (8,9) =  ( 4,5,6,7) =  (2,3,6,7) =  (1,3,5,7,9) GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 4 Ra BCD 8 4 2 1 0 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 1 0 0 5 0 1 0 1 6 0 1 1 0 7 0 1 1 1 8 1 0 0 0 9 1 0 0 1 2 3 81 ĐIỆN TỬ SỐ 4.3.1. Mạch mã hoá từ thập phân sang BCD 8421 (tiếp) BÀI GIẢNG MÔN :  Căn cứ hệ phƣơng trình, ta xây dựng đƣợc mạch điện của bộ mã hoá. Hoặc dùng ma trận diode (cổng OR) để xây dựng  Hoặc có thể đƣợc viết lại nhƣ sau (dùng định lý DeMorgan) và dùng ma trận diode (cổng AND) để xây dựng mạch: +5V R4 R3 R2 R1 1 2 3 A  89  8 . 9 4 B  45 6 7  4 . 5 . 6 . 7 5 C  2 3 6 7  2 . 3 . 6 . 7 6 D  1 3  5  7  9  1 . 3 . 5 . 7 . 9 7 8 9 A B C D Mạch điện của bộ mã hoá dùng diode www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 82 BÀI GIẢNG MÔN : 4.3.2. Mạch mã hóa ƣu tiên  Trong bộ mã hoá vừa xét trên, tín hiệu vào tồn tại độc lập, (không có trƣờng hợp có 2 tổ hợp trở lên đồng thời tác động).  Xét nguyên tắc hoạt động và quá trình thiết kế của bộ mã hoá ƣu tiên 9 lối vào, 4 lối ra. Vào thập phân ĐIỆN TỬ SỐ Ra BCD 1 2 3 4 5 6 7 8 9 8 4 2 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 0 1 0 X X 1 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 X X X 1 0 0 0 0 0 0 1 0 0 X X X X 1 0 0 0 0 0 1 0 1 X X X X X 1 0 0 0 0 1 1 0 X X X X X X 1 0 0 0 1 1 1 X X X X X X X 1 0 1 0 0 0 X X X X X X X X 1 1 0 0 1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 83 BÀI GIẢNG MÔN : 4.3.2. Mạch mã hóa ƣu tiên (tiếp) ĐIỆN TỬ SỐ  D sẽ lấy logic 1 ứng với đầu vào là 1, 3, 5, 7, 9. Tuy nhiên, lối vào 1 chỉ hiệu lực khi tất cả các lối vào cao hơn đều bằng 0; lối vào 3 chỉ có hiệu lực khi 4, 6, 8 đều bằng 0 và tƣơng tự đối với 5, 7, 9, nghĩa là: 1=“1” và 2,4,6,8 bằng “0” 3=“1” và 4,6,8 bằng “0” D=“1” nếu 5=“1” và 6,8 bằng “0” 7=“1” và 8 bằng “0” 9=“1”  D = 1.2.4.6.8 + 3.4.6.8 + 5.6.8 + 7.8 + 9 C = 2.4.5.8.9 + 3.4.5.8.9 + 6.8.9 + 7.8.9 B = 4.8.9 + 5.8.9 + 6.8.9 + 7.8.9 A = 8+9 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 84 BÀI GIẢNG MÔN : 4.4. Mạch giải mã  1. Dụng cụ 7 đoạn  Để hiển thị chữ số của một hệ đếm phân bất kỳ, ta có thể dùng dụng cụ 7 đoạn. Cấu tạo của nó nhƣ chỉ ở hình 4-15.  Các đoạn đƣợc hình thành bằng nhiều loại vật liệu khác nhau, nhƣng phải có khả năng hiển thị đƣợc trong các điều kiện ánh sáng khác nhau và tốc độ chuyển mạch phải đủ lớn. Trong kĩ thuật số, các đoạn thƣờng đƣợc dùng là LED hoặc tinh thể lỏng (LCD).  LED có hai loại chính: LED Anôt chung và Ktốt chung. Do đó, logic của tín hiệu điều khiển hai loại này là ngƣợc nhau. www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ a b f g c e d Cấu tạo dụng cụ 7 đoạn sáng GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 85 BÀI GIẢNG MÔN : 4.4.2 Mạch giải mã 7 đoạn D C B A Mạch 1 giải mã 2 7 đoạn 4 8 a b c d e f g b) Sơ đồ khối của mạch giải mã 7 đoạn sáng  Do đó, ta viết đƣợc hàm ra:  a =  (0,2,3,5,6,7,8,9).  Tƣơng tự, ta có:  b =  (0,1,2,3,4,7,8,9),  c =  (0,1,3,4,5,6,7,8,9),  d =  (0,2,3,5,6,8,9),  e =  (0,2,6,8),  f =  (0,4,5,6,8,9),  g =  (2,3,4,5,6,8,9). A B C D 0 0 0 0 0 0 0 0 1 1 0 0 0 0 1 1 1 1 0 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 a b c ĐIỆN TỬ SỐ d 0 0 0 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 0 0 0 0 0 Bảng trạng thái bộ giải mã e f g Hiển thị 0 1 0 1 1 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 0 0 0 1 0 0 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9  IC 7447, 74247 (Anốt chung), 7448 (K chung ), 4511 (CMOS) là các IC giải mã từ NBCD sang thập phân theo phƣơng pháp hiển thị 7 đoạn. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 86 BÀI GIẢNG MÔN : 4.4.3. Mạch giải mã nhị phân  Bộ giải mã nhị phân còn có tên là bộ giải mã "1 từ n", bộ giải mã địa chỉ hoặc bộ chọn địa chỉ nhị phân. Chức năng của nó là lựa chọn duy nhất một lối ra (lấy giá trị 1 hoặc 0), khi tác động tới đầu vào một số nhị phân. A0 ĐIỆN TỬ SỐ D0 Bộ giải mã nhị phân A1 D1 An-1 D2n- 1 Sơ đồ khối của bộ giải mã nhị phân E 0 1 1 1 1 A1 x 0 0 1 1 www.ptit.edu.vn V1.0 A0 x 0 1 0 1 D0 D1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 0 Bảng trạng thái D2 0 0 0 1 0 D3 0 0 0 0 1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- D0  E.A1.A 0 D1  E.A1.A 0 D 2  E.A1.A 0 D3  E.A1.A 0 87        4.5. Bộ hợp kênh và phân kênh BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Bộ hợp kênh (MUX-Multiplexer)  Định nghĩa: Bộ hợp kênh là mạch có 2n lối vào dữ liệu, n lối vào điều khiển, 1 lối vào chọn mạch và 1 lối ra.  Tuỳ theo giá trị của n lối vào điều khiển mà lối ra sẽ bằng một trong những giá trị ở lối vào (Xj). Nếu giá trị thập phân của n lối vào điều khiển bằng j thì Y = Xj.  Bộ phân kênh (DEMUX-DeMultiplexer)  Định nghĩa: Bộ phân kênh là mạch có 1 lối vào dữ liệu, n lối vào điều khiển, 1 lối vào chọn mạch và 2n lối ra.  Tuỳ theo giá trị của n lối vào điều khiển mà lối ra thứ i (Yi) sẽ bằng giá trị của lối vào. Cụ thể nếu gọi n lối vào điều khiển là An-1An-2…A0 thì Yi = X khi (An-1An-2…A0)2 = (i)10. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 88 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 4.5.1. Bộ hợp kênh (MUX-Multiplexer)  Phƣơng trình tín hiệu ra của MUX 2n  1: Y  X0 (An 1 An 2 ...Ai ...A0 )  X1 (A n 1 A n 2 ...Ai ...A0 )  ...  X 2n 1 (A n 1A n 2 ...Ai ...A1A0 ) En X0 X1 MUX 2n  1 Xj Y- Lối ra X0 X1 A0 A1 A2 Y Vào điều khiển Vào liệu Xj X2n-1 74151 dữ X2n-1 (b). MUX là một chuyển mạch điện tử An-1 An-2 A0 n lối vào điều khiển (a) Sơ đồ khối E1 Vào cho phép E2 Bộ hợp kênh MUX 2n  1  Thực chất, MUX là chuyển mạch điện tử dùng các tín hiệu điều khiển (An-1An-2…A0) để điều khiển sự nối mạch của lối ra với 1 trong số 2n lối vào.  MUX đƣợc dùng nhƣ 1 phần tử vạn năng để xây dựng những mạch tổ hợp khác.  IC 74151 là bộ MUX 8 lối vào dữ liệu - 1 lối ra. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 89 G BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) 4.5.1. Bộ hợp kênh (MUX-Multiplexer) B A Y X X H L L L L D0 L H L D1 H L L D2 H H L D3 Bảng chức năng của bộ hợp kênh 4:1. G D0 D1 Y D2 D3 B A Hình 4-8. Sơ đồ logic bộ MUX 4:1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 90 BÀI GIẢNG MÔN : 4.5.2. Bộ phân kênh (DEMUX-DeMultiplexer)  Phƣơng trình tín hiệu ra của DEMUX 1  2n : ĐIỆN TỬ SỐ Y0  X.A n 1 A n 2 ...Ai ...A 0 Y1  X.A n 1 A n 2 ...Ai ...A1A 0 .............. En Chọn mạch MUX 2n  1 Y0 Y1 Yj Lối vào X Y0 Y1 X Y2n 1  X.A n 1.A n  2 ...Ai ...A 0 Yj Lối vào Y2n-1 Y2n-1 (b). DEMUX là một chuyển mạch điện tử An-1 An-2 A0 n lối vào điều khiển (a) Sơ đồ khối Hình 4-19. Bộ phân kênh DEMUX 1  2n  Bộ phân kênh còn đƣợc gọi là bộ giải mã 1 trong 2n. Tại một thời điểm chỉ có 1 trong số 2n lối ra ở mức tích cực. A0 A1 A2 74138 Vào điều khiển Vào dữ liệu Vào cho phép  IC 74138 là bộ DEMUX 1 lối vào dữ liệu - 8 lối ra. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 91 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) 4.5.2. Bộ phân kênh (DEMUX-DeMultiplexer) B A Y0 Y1 Y2 Y3 0 0 D 0 0 0 0 1 0 D 0 0 1 0 0 0 D 0 1 1 0 0 0 D Bảng 4-7. Bảng trạng thái của bộ phân kênh 1 vào 4 ra. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 92 BÀI GIẢNG MÔN : 4.6. Mạch cộng. 4.6.1. Mạch bán tổng Ai Bi Si Ci 0 0 0 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 1 0 1 Bảng 4-8. Bảng trạng thái của mạch HA a) ĐIỆN TỬ SỐ Ai Bi Si HA Ai Bi Ci Si b) Si  Ai  Bi Ci Ci  Ai .Bi a) Sơ đồ khối của HA, b) Sơ đồ logic www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 4.6. Mạch cộng. 4.6.2. Mạch toàn tổng Bảng trạng thái Ci-1 0 0 0 0 1 1 1 1 ai 0 0 1 1 0 0 1 1 bi 0 1 0 1 0 1 0 1 Si 0 1 1 0 1 0 0 1 Si  ai  bi  Ci 1 Ci  ai bi   ai  bi  Ci 1 V1.0 Ci-1 ai bi Si Ci Gi Pi a) Mạch điện Si Ci-1 Ci  ai bi Ci 1  ai bi Ci 1  ai bi Ci 1 www.ptit.edu.vn Ci 0 0 0 1 0 1 1 1 ĐIỆN TỬ SỐ TT Pi Ci Gi a i bi b) Ký hiệu GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 94 BÀI GIẢNG MÔN : 4.6.3. Mạch cộng nhị phân song song ĐIỆN TỬ SỐ  Ta có thể ghép nhiều bộ cộng hai số nhị một bit lại với nhau để thực hiện phép cộng hai số nhị phân nhiều bit.  Sơ đồ khối của bộ cộng đƣợc trình bày ở dƣới, đƣợc gọi là bộ cộng song song Si CRi S2 Bộ toàn tổng bi ai CVi CR2 S1 S0 Bộ Bộ Bộ toàn toàn toàn tổng CV2 CR1 tổng CV1 CR0 tổng CV0 b2 a2 b1 a1 Sơ đồ khối của bộ cộng nhị phân song song b0 a 0  Một trong những bộ cộng thông dụng hiện nay là 7483. IC này đƣợc sản xuất theo hai loại: 7483 và 7483A với logic vào, ra khác nhau. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 95 BÀI GIẢNG MÔN : 4.7. Mạch so sánh ĐIỆN TỬ SỐ  Trong các hệ thống số, đặc biệt là trong máy tính, thƣờng thực hiện việc so sánh hai số.  Hai số cần so sánh có thể là các số nhị phân, có thể là các ký tự đã mã hoá nhị phân.  Mạch so sánh có thể hoạt động theo kiểu nối tiếp hoặc theo kiểu song song. Trong phần này, trình bày bộ so sánh theo kiểu song song.  Bộ so sánh bằng nhau Bộ so sánh bằng nhau 1 bit Bộ so sánh bằng nhau 4 bit  Bộ so sánh Bộ so sánh 1 bit Bộ so sánh 4 bit (So sánh lớn hơn) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 96 BÀI GIẢNG MÔN : 4.7.1. Bộ so sánh bằng nhau  Bộ so sánh bằng nhau 1 bit  Xét 2 bit ai và bi, gọi gi là kết quả so sánh.  Ta có: gi  ai .bi  ai .bi  ai  bi ĐIỆN TỬ SỐ Bảng trạng thái của bộ so sánh bằng 1 bit ai bi gi Sơ đồ logic của hàm ra bộ so sánh bằng 1 bit 0 0 1 ai bi 0 1 0 1 0 0 1 1 1 gi  Bộ so sánh bằng nhau 4 bit  So sánh hai số nhị phân 4 bit A = a3a2a1a0 với B = b3b2b1b0. Có A = B  a3 = b3, a2 = b2, a1 = b1, a0 = b0.  Biểu thức đầu ra tƣơng ứng là: G = g3g2g1g0 với: g3  a3  b3 , g2  a2  b2 , g1  a1  b1 , g0  a0  b0 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 97 BÀI GIẢNG MÔN : 4.7.2. Bộ so sánh 1 bit Mạch điện của bộ so sánh 1 bit Bảng trạng thái của mạch so sánh ai 0 0 1 1 bi 0 1 0 1 f< 0 1 0 0  Biểu thức đầu ra: f= 1 0 0 1 f> 0 0 1 0 ĐIỆN TỬ SỐ ai bi f< f= f> f   a i . bi f   a i  bi f   a i . bi www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 98 BÀI GIẢNG MÔN : 4.7.3. Bộ so sánh 4 bit (So sánh lớn hơn) ĐIỆN TỬ SỐ  So sánh hai số nhị phân 4 bit A = a3a2a1a0 với B = b3b2b1b0. Có A > B khi:  hoặc a3 > b3,  hoặc a3 = b3, và a2 > b2,  hoặc a3 = b3, và a2 = b2, và a1 > b1,  hoặc a3 = b3, và a2 = b2, và a1 = b1, và a0 > b0.  Từ đó ta có biểu thức hàm ra là: a3 f   a3 .b3  a3  b3 .a2 .b2  a3  b3 .a2  b2 .a1.b1  a3  b3 .a2  b2 .a1  b1.a0 .b0 b3 a2 b2 f> a1 b1 a0 b0 Mạch điện của bộ so sánh lớn hơn 4 bit www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 99 BÀI GIẢNG MÔN : 4.8. Mạch tạo và kiểm tra chẵn lẻ ĐIỆN TỬ SỐ  Có nhiều phƣơng pháp mã hoá dữ liệu để phát hiện lỗi và sửa lỗi khi truyền dữ liệu từ nơi này sang nơi khác. Phƣơng pháp đơn giản nhất là thêm một bit vào dữ liệu đƣợc truyền đi sao cho số chữ số 1 trong dữ liệu luôn là chẵn hoặc lẻ. Bit thêm vào đó đƣợc gọi là bit chẵn/lẻ.  Để thực hiện đƣợc việc truyền dữ liệu theo kiểu đƣa thêm bit chẵn, lẻ vào dữ liệu chúng ta phải:  Xây dựng sơ đồ tạo đƣợc bit chẵn, lẻ để thêm vào n bit dữ liệu.  Xây dựng sơ đồ kiểm tra hệ xem đó là hệ chẵn hay lẻ với (n + 1) bit ở đầu vào (n bit dữ liệu, 1 bit chẵn/lẻ). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 100 BÀI GIẢNG MÔN : 4.8.1. Mạch tạo bit chẵn/lẻ n bit dữ liệu Tạo bit chẵn/lẻ Xo Xe Sơ đồ khối tổng quát của mạch tạo bit chẵn/lẻ  Xét trƣờng hợp 3 bit dữ liệu d1, d2, d3  Gọi Xe, X0 là 2 bit chẵn, lẻ thêm vào dữ liệu.  Từ bảng trạng thái ta thấy Xo  Xe hay Xe  Xo  Và biểu thức của X0 và Xe là Xe  d1  d 2  d 3 Xo  Xe  d1  d 2  d 3 www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ Bảng trạng thái của mạch tạo bit chẵn lẻ Vào Ra d1 0 0 0 0 1 1 1 1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- d2 0 0 1 1 0 0 1 1 d3 0 1 0 1 0 1 0 1 Xe 0 1 1 0 1 0 0 1 101 Xo 1 0 0 1 0 1 1 0 BÀI GIẢNG MÔN : 4.8.2. Mạch kiểm tra chẵn/lẻ ĐIỆN TỬ SỐ Vào n bit dữ liệu Kiểm tra hệ chẵn/lẻ Fo Fe Bit chẵn lẻ (Xo, Xe) Sơ đồ khối của mạch kiểm tra chẵn/lẻ  Từ bảng trạng thái của mạch kiểm tra tính chẵn/lẻ ta thấy:  Fe = 1 nếu hệ là chẵn (Fe chỉ ra tính chẵn của hệ).  Fo = 1 nếu hệ là lẻ (Fo chỉ ra tính lẻ của hệ).  Hai hàm kiểm tra chẵn/lẻ luôn là phủ định của nhau. Mặt khác do tính chất của hàm cộng XOR, ta có:  Fo = d1  d2  d3  X  Fe = Fo www.ptit.edu.vn V1.0 Ra d1 0 0 0 0 0 0 0 0 d2 0 0 0 0 1 1 1 1 d3 0 0 1 1 0 0 1 1 X 0 1 0 1 0 1 0 1 Fo 0 1 1 0 1 0 0 1 Fe 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 0 0 0 1 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0 1 0 1 1 1 1 0 1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 102 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 74LS180 8 9 10 11 12 13 1 I0 I1 I2 4 I3 I4 I5 I6 2 I7 OI 54/74180 3 EI E 5 O 6 VCC = 14 GND = 7 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 103 BÀI GIẢNG MÔN : 4.9. Đơn vị số học và logic (ALU) 4 4 Thanh ghi A Thanh ghi B 4 4 Cin M (Mode) F0 Chọn chức năng F1 (Phép tính) ALU 4 ĐIỆN TỬ SỐ 4 Ghi trạng thái Sơ đồ khối của ALU 4 bit  Đơn vị số học và logic (Arithmetic – Logic Unit) là một thành phần cơ bản không thể thiếu đƣợc trong các máy tính. Nó bao gồm 2 khối chính là khối logic và khối số học và một khối ghép kênh.  Khối logic: Thực hiện các phép tính logic nhƣ là AND, OR, NOT, XOR.  Khối số học: Thực hiện các phép tính số học nhƣ là: cộng, trừ, tăng 1, giảm 1. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 104 4.10. Hazzards/Glitch BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Hazard còn đƣợc gọi là sự "sai nhầm", hoạt động lúc đƣợc lúc không của mạch logic.  Sự "sai nhầm" này có thể xảy ra trong một mạch điện hoàn toàn không bị hỏng linh kiện làm cho mạch hoạt động không có sự tin cậy.  Hiện tƣợng của Hazard trong mạch tổ hợp có thể gặp là: - Hazard chỉ xuất hiện một lần và không bao giờ gặp lại nữa. - Hazard có thể xuất hiện nhiều lần (theo một chu kỳ nào đó hoặc không theo một chu kỳ nào). - Hazard có thể do chính chức năng của mạch điện gây ra. Đây là trƣờng hợp khó giải quyết nhất khi thiết kế. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 105 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 4.10. Hazzards Phƣơng pháp khắc phục Hazard 2 x1 1 3 x2 1 x3 www.ptit.edu.vn V1.0 2 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 106 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung Chƣơng 1: Hệ đếm ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp • Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 107 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 5. MẠCH LOGIC TUẦN TỰ www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 108 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ  Khái niệm chung và mô hình toán học  Phần tử nhớ của mạch tuần tự  Phƣơng pháp mô tả mạch tuần tự  Phân tích mạch tuần tự  Thiết kế mạch tuần tự  Mạch tuần tự đồng bộ  Mạch tuần tự không đồng bộ  Hiện tƣợng chu kỳ và chạy đua trong mạch không đồng bộ  Một số mạch tuần tự thông dụng www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 109 BÀI GIẢNG MÔN : 5.1. Khái niệm chung và mô hình toán học ĐIỆN TỬ SỐ  Khái niệm chung  Mạch logic tuần tự hay còn gọi là mạch dãy - Sequential Circuit.  Hoạt động của hệ này có tính chất kế tiếp nhau, tức là trạng thái hoạt động của mạch điện không những phụ thuộc trực tiếp lối vào mà còn phụ thuộc vào trạng thái bên trong trƣớc đó của chính nó. Nói cách khác các hệ thống này làm việc theo nguyên tắc có nhớ. x z 1 1 x2 z2  Mô hình toán học Mạch tổ hợp xi zj  Z = f(Q, X) Q1 Ql W1 X - tập tín hiệu vào. Wk Mạch nhớ Q - tập trạng thái trong trƣớc đó của mạch. W - hàm kích. Sơ đồ khối của mạch tuần tự. Z - các hàm ra  Biểu diễn khác: Z = f (Q(n), X); Q (n +1) = f (Q(n), X) Q(n +1): là trạng thái tiếp theo của mạch. Q(n): là trạng thái bên trong trƣớc đó. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 110 BÀI GIẢNG MÔN : 5.2. Trigơ – Phần tử nhớ của mạch tuần tự ĐIỆN TỬ SỐ  Định nghĩa: Trigơ là phần tử có khả năng lƣu trữ (nhớ) một trong hai trạng PR thái 0 và 1.  Cấu trúc Các  Trigơ có từ 1 đến một vài lối điều khiển, có lối vào TRIGƠ hai lối ra luôn luôn ngƣợc nhau là Q và Q . điều Tuỳ từng loại trigơ có thể có thêm các lối khiển vào lập (PRESET) và lối vào xoá (CLEAR). Clock Ngoài ra, trigơ còn có lối vào đồng bộ CLR (CLOCK). Hình bên là sơ đồ khối tổng quát của trigơ.  Phân loại:  Theo chức năng làm việc của của các lối vào điều khiển: Trigơ 1 lối vào nhƣ trigơ D, T; Trigơ 2 lối vào nhƣ trigơ RS, trigơ JK.  Theo phƣơng thức hoạt động : Trigơ không đồng bộ Trigơ đồng bộ, có hai loại: trigơ thƣờng và trigơ chính-phụ (Master-Slave). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 111 Q Q ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.1. Trigơ RS (1)  Trigơ RS là loại có hai lối vào điều khiển S, R. Chân S gọi là lối vào "lập" (SET) và R đƣợc gọi là lối vào "xoá" (RESET). R Sơ đồ khối: S Q S Q C R Q R S Q Q S S S Q Q R Qk Q 0 1 X www.ptit.edu.vn V1.0 Mod hoạt động Nhớ Xóa Lập Cấm Sơ đồ nguyên lý của trigơ RS và RS đồng bộ Q R Bảng TT của trigơ RS đồng bộ cổng NAND Bảng TT của trigơ RS R 0 1 0 1 Q R C S 0 0 1 1 Q C 0 1 1 1 1 S X 0 0 1 1 R X 0 1 0 1 Qk Q Q 0 1 X GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Mod hoạt động Nhớ Nhớ Xóa Lập Cấm 112 BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.1. Trigơ RS (2) ĐIỆN TỬ SỐ  Tri gơ RS không đồng bộ Bảng trạng thái Q 0 0 0 0 1 1 1 1 R 0 0 1 1 0 0 1 1 S 0 1 0 1 0 1 0 1 Bảng Các nô Qk 0 1 0 X 1 1 0 X RS R 00 01 11 10 0 0 1 X 0 1 1 1 X 0 Q Q 01/ Đồ hình trạng thái x0/ 0   RS = 0(dieu kien de tranh to hop cam)  Phƣơng trình đặc trƣng www.ptit.edu.vn V1.0 Q S 1 QK = S+ R .Q GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 10/ 113 0x/ BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.2. Trigơ D ĐIỆN TỬ SỐ  Trigơ D là loại trigơ có một lối vào điều khiển D.  Biểu thức: Qk = D, mỗi khi xuất hiện xung nhịp C. D  Sơ đồ khối: D Q D Q Q C C Q Bảng trạng thái Q 0 0 1 1 D 0 1 0 1 Q Q Qk 0 1 0 1 Đồ hình trạng thái 1/ CP 0/ 0 1 1/ D n-1 0/ Q  Ứng dụng: thƣờng dùng làm bộ ghi dịch dữ liệu hay bộ chốt dữ liệu. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 114 BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.3. Trigơ T ĐIỆN TỬ SỐ  Trigơ T là loại trigơ có một lối vào điều khiển T. Mỗi khi có xung tới lối vào T thì lối ra Q sẽ thay đổi trạng thái.  Biểu thức: QK = TQ+ TQ = T Q  Sơ đồ khối: T T T TQ k Q =TQ+TQ Q T Q C Q Q Q Bảng trạng thái T Q Qk 0 0 0 0 1 1 1 0 1 1 1 0 Đồ hình trạng thái 1/ Bảng trạng thái rút gọn T 0 1 Qk Q Q_ TQ Q 0/ 0 1 0/ 1/ www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 115 BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.4. Trigơ JK (1) ĐIỆN TỬ SỐ  Trigơ JK là loại trigơ có hai lối vào điều khiển J, K.  Ƣu điểm hơn trigơ RS là không còn tồn tại tổ hợp cấm bằng Q các đƣờng hồi tiếp từ Q về chân R và từ về S.  Trigơ JK còn có thêm đầu vào đồng bộ C. Trigơ có thể lập hay xoá trong khoảng thời gian ứng với sƣờn âm hoặc sƣờn dƣơng của xung đồng bộ C. Ta nói, trigơ JK thuộc loại đồng bộ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 116 BÀI GIẢNG MÔN : 5.2.4. Trigơ JK (2) Bảng TT đầy đủ J 0 0 0 0 1 1 1 1 K 0 0 1 1 0 0 1 1 Q 0 1 0 1 0 1 0 1 U5 J Bảng TT rút gọn Qk 0 1 0 0 1 1 1 0 J 0 0 1 1 K 0 1 0 1 U3 Q Qk Q 0 1 Q‟ NAND_2 NAND_2 U4 U2 Q_ K NAND_2 NAND_2 Phƣơng trình đặc trƣng Bảng TT của trigơ JK đồng bộ U7 Q C 0 NAND_3 NAND_2 C U6 U1 J ĐIỆN TỬ SỐ 1 U8 Q_ K NAND_2 J X 0 0 1 1 K X 0 1 0 1 Qk Q Q 0 1 Q‟ Qn 1  J.Qn  K.Qn NAND_3 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 117 BÀI GIẢNG MÔN : 5.3. Bảng hàm kích thích của các loại Trigơ Q Qk S R J K T D 0 0 0 X 0 X 0 0 0 1 1 0 1 X 1 1 1 0 0 1 X 1 1 0 1 1 X 0 X 0 0 1 www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 118 BÀI GIẢNG MÔN : 5.4. Trigơ Chính-Phụ (Master-Slave) ĐIỆN TỬ SỐ  Do các loại trigơ đồng bộ trên đều hoạt động tại sƣờn dƣơng hay sƣờn âm của xung nhịp nên khi làm việc ở tần số cao thì lối ra Q không đáp ứng kịp với sự thay đổi của xung nhịp, dẫn đến mạch hoạt động ở tình trạng không đƣợc tin cậy.  Lối ra của trigơ MS thay đổi tại sƣờn dƣơng và sƣờn âm của xung nhịp, nên cấu trúc của nó gồm 2 trigơ giống nhau nhƣng cực tính điều khiển của xung Clock thì ngƣợc nhau để đảm bảo sao cho tại mỗi sƣờn của xung sẽ có một trigơ hoạt động. C > TRIGƠ MASTER www.ptit.edu.vn V1.0 > TRIGƠ SLAVE GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 119 BÀI GIẢNG MÔN : 5.5. Lối vào không đồng bộ của Trigơ ĐIỆN TỬ SỐ  Các lối vào dữ liệu thông thƣờng của trigơ nhƣ D, S, R, J hoặc K là những lối vào đồng bộ  Các trigơ còn có thêm 2 đầu vào không đồng bộ, các lối này tác động trực tiếp lên các lối ra mà không phụ thuộc vào xung Clock  Các lối vào này thƣờng đƣợc ký hiệu là: PRE (lập) và CLR (R xóa) hoặc PRE và CLR (R) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 120 BÀI GIẢNG MÔN : 5.6. Một số IC Trigơ thông dụng ĐIỆN TỬ SỐ  Trigơ JK: IC 54/7473- IC này gồm hai trigơ JK có lối vào xóa và không có lối vào lập hoạt độngtại sƣờn âm của xung Clock  Trigơ D: IC 54/7474- IC này gồm hai trigơ D có lối vào xóa và lối vào lập, hoạt động tại sƣờn dƣơng của xung Clock  Trigơ JK: IC 54/7476- IC này gồm hai trigơ JK có lối vào xóa và lối vào lập, hoạt động tại sƣờn âm của xung Clock. Q1 J1 14 1 CLK1 GND Q1 13 12 2 CLR1 K1 11 3 4 VCC www.ptit.edu.vn V1.0 K2 Q2 10 5 Q2 9 8 6 CLK2 CLR2 7 J2 VCC CLR2 D2 CLK2 PR2 Q2 14 13 12 11 10 1 2 3 4 5 CLK1 D1 CLK1 PR1 Q1 Q1 K1 Q1 Q1 GND K2 Q2 Q 2 J2 16 15 14 13 12 11 10 9 Q2 9 8 6 7 GND 1 2 3 CLK1 PR1 CLR1 J1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 4 5 6 7 8 VCC CLK2 PR2 CLR2 121 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7. Phƣơng pháp mô tả mạch tuần tự ĐIỆN TỬ SỐ  Phƣơng trình logic (hay phƣơng pháp đại số)  Dùng các phƣơng trình logic để mô tả trạng thái và đầu ra.  Bảng trạng thái  Bảng chuyển đổi trạng thái  Bảng tín hiệu ra  Đồ hình trạng thái  Mô hình Mealy thực hiện ánh xạ  Mô hình Moore  Đồ thị dạng xung www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 122 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.1. Bảng trạng thái (1)  Bảng chuyển đổi trạng thái  Bao gồm các hàng và các cột  Các hàng ghi các trạng thái trong ĐIỆN TỬ SỐ  các cột ghi các giá trị của tín hiệu vào.  Các ô ghi giá trị các trạng thái trong kế tiếp mà mạch sẽ chuyển đến ứng với các giá trị ở hàng và cột Tín hiệu vào Trạng thái trong V S S1 V1 V2 ……. Vn → Trạng thái kế tiếp Qk S2 . . Sn www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 123 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.2. Bảng trạng thái (2) ĐIỆN TỬ SỐ  Bảng tín hiệu ra  Các hàng của bảng ghi các trạng thái trong  Các cột ghi các tín hiệu vào.  Các ô ghi giá trị của tín hiệu ra tƣơng ứng. Tín hiệu vào Trạng thái trong V S S1 V1 V2 ……. Vn → Tín hiệu ra S2 : : Sn www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 124 5.7.2. Bảng trạng thái (3) Trạng thái trong V S S1 S2 : Sn Tín hiệu vào V1 V2 …… . BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Vn Q1n 1 / Z Qn2 1 / Z → Trạng thái kế tiếp Qn+1 và tín hiệu ra Z Qin 1 / Z Bảng 5-12. Bảng chuyển đổi trạng thái và tín hiệu ra www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 125 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.3. Đồ hình trạng thái  Đồ hình trạng thái là hình vẽ phản ánh quy luật chuyển đổi trạng thái và tình trạng các giá trị ở lối vào và lối ra tƣơng ứng của mạch tuần tự. ĐIỆN TỬ SỐ 1/ 0/ 0 1 1/ 0/  Đồ hình trạng thái là một đồ hình có hƣớng gồm hai tập: Q D Qk 0 0 0 0 1 1  Mô hình Mealy 1 0 0  Mô hình Moore 1 1 1  M - Tập các đỉnh và K - Tập các cung có hƣớng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 126 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.4. Phân tích mạch tuần tự - Lý thuyết ĐIỆN TỬ SỐ  Viết chƣơng trình logic:  Viết chƣơng trình logic cho lối vào đồng bộ, chỉ ra điểu kiện chuyển trạng thái của các phần tử nhớ. Viết c.trình logic  Xác định hàm ra: Xác định hàm ra  Tìm hàm kích thích:  Căn cứ loại TG để tìm kích thích, phƣơng trình chuyển đổi trạng thái (chính là phƣơng trình đặc trƣng của TG đã cho). Tìm hàm kích thích  Phƣơng trình chuyển đổi trạng thái:  Xác định số tổ hợp trạng thái và thay các tổ hợp này vào các phƣơng trình kích thích, phƣơng trình chuyển đổi trạng thái Pt chuyển đổi TT để tính bảng chuyển đổi trạng thái.  Vẽ đồ hình trạng thái dƣới dạng nhị phân hoặc dạng rút gọn  Vẽ đồ thị dạng xung gồm:  Xung đồng hồ,  Xung của mỗi biến trạng thái,  Xung ra. www.ptit.edu.vn V1.0 Đồ hình trạng thái Đồ thị dạng xung Các bước phân tích mạch tuần tự GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 127 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.4. Phân tích mạch tuần tự - Ví dụ  Bước 1: Sơ đồ có hai đầu vào là tín hiệu X và xung nhịp Clock. Có một tín hiệu Z ra, mạch sử dụng hai phần tử nhớ là hai trigơ JK (Q0 và Q1). J0 ĐIỆN TỬ SỐ J1 Q0 Q1 > > X 1 K1 K0 Q0 Q1 Clock  Bước 2: Xác định đầu vào, đầu ra và số trạng thái trong của mạch.  Mạch này có thể đƣợc biểu diễn bằng một “hộp đen” có hai đầu vào và một đầu ra. Do mạch đƣợc cấu tạo bằng hai trigơ nên số trạng thái có thể có của mạch là 4. Cụ thể là:Q1Q0 = 00, 01, 10 và 11. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 128 Z BÀI GIẢNG MÔN : 5.7. 4.Phân tích mạch tuần tự - Ví dụ ĐIỆN TỬ SỐ  Bước 3: Xác định phƣơng trình hàm ra và hàm kích cho trigơ.  Từ sơ đồ trên ta tìm đƣợc:  Phƣơng trình hàm ra: Z = C Q1 Q0  Phƣơng trình hàm kích J0 = Q1; K0 = 1 X Q0  X  Q0 Q0 J1 = ; K1 =  Bước 4. Bảng chuyển đổi trạng tháiQk  J Q  K Q  Phƣơng trình đặc trƣng của trigơ JK là  Phƣơng trình chuyển đổi trạng thái: Q0k  J 0 Q0  K 0 Q0  Q1 Q0 Q1k  J1 Q1  K1 Q1  Q0 Q1  X  Q0 Q1  Q0 Q1  X Q0 Q1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 129 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.4. Phân tích mạch tuần tự - Ví dụ Trạng thái hiện tại S Trạng thái kế tiếp ĐIỆN TỬ SỐ Tín hiệu ra Q0Q1 X=0 Q0Q1 X=1 Q0Q1 X=0 Z X=1 Z 00 01 01 0 0 01 10 11 0 0 11 00 00 1 1 10 00 00 0 0 0 S 00 S0 1 S 2 S S1 X 3 01 X . Bảng chuyển đổi trạng thái S3 10 11 S2 Z=1  Bước 5: Đồ hình trạng thái. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 130 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7. 4.Phân tích mạch tuần tự - Ví dụ ĐIỆN TỬ SỐ  Bƣớc 6: Chức năng của mạch:  Trên đồ hình trạng thái ta thấy có hai đƣờng chuyển đổi trạng thái là S0 → S1-→ S2 → S--0 và S0 → S1-→ S3 → S--0.  Theo đƣờng S0 → S1-→ S2 → S--0 thì tín hiệu ra Z = 1 sẽ đƣợc đƣa ra cùng thời điểm có xung nhịp thứ 3.  Theo đƣờng S0 → S1-→ S3 → S--0 thì không có tín hiệu ra (Z = 0). Do vậy ta sẽ phân tích theo con đƣờng thứ nhất S0 → S1-→ S2 → S--0 : Sự chuyển đổi trạng thái đầu tiên từ S0 → S1 chỉ nhờ tác động của xung nhịp mà không phụ thuộc vào trạng thái của X.  Chuyển đổi trạng thái thứ hai từ S1S2 nhờ tác động của xung nhịp và sự tác động của tín hiệu vào X = 1.  Còn sự chuyển đổi trạng thái thứ ba từ S2  S0 chỉ nhờ tác động của xung nhịp mà không phụ thuộc vào tín hiệu vào. X 0  011 1  011 Clock 0 1 1 2 1 3 0 1 0 2 1 1 1 3 1 2 Z = C Q1Q 0 Z = Q1 Q0 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 0 131 3 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5. Thiết kế mạch tuần tự  Bài toán ban đầu:  Nhiệm vụ thiết kế đƣợc mô tả bằng ngôn ngữ hoặc bằng lƣu đồ thuật toán.  Hình thức hoá:  Từ các dữ kiện đề bài cho mà ta mô tả hoạt động của mạch bằng cách hình thức hoá dữ kiện ban đầu ở dạng bảng trạng thái, bảng ra hay đồ hình trạng thái. Sau đó rút gọn các trạng thái của mạch để có đƣợc số trạng thái trong ít nhất.  Mã hoá trạng thái:  Mã hoá tín hiệu vào ra, trạng thái trong để nhận đƣợc mã nhị phân (hoặc có thể là các loại mã khác) có tập tín hiệu vào là X, tập tín hiệu ra là Y, tập các trạng thái trong là Q.  Hệ hàm của mạch:  Xác định hệ phƣơng trình logic của mạch và tối thiểu hoá các phƣơng trình này. Nếu mạch tuần tự khi thiết kế cần dùng các trigơ và mạch tổ hợp thì tuỳ theo yêu cầu mà ta viết hệ phƣơng trình cho các lối vào kích cho từng loại trigơ đó. ĐIỆN TỬ SỐ Bài toán ban đầu Hình thức hoá Mã hoá trạng thái Hệ hàm của mạch Sơ đồ  Xây dựng sơ đồ Các bước thiết kế mạch tuần tự www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 132 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.1.Các bƣớc thiết kế mạch tuần tự đồng bộ  Bước 1: Xác định bài toán, gán hàm và biến, tìm hiểu mối quan hệ giữa chúng.  Bước 2: Xây dựng đồ hình trạng thái, bảng chuyển đổi trạng thái và hàm ra. ĐIỆN TỬ SỐ Bài toán ban đầu Xây dựng đồ hình trạng thái bảng chuyển đổi trạng thái  Bước 3: Rút gọn trạng thái (tối thiểu hoá trạng thái).  Bước 4: Mã hoá trạng thái.  Nếu số lƣợng trạng thái trong là N, số biến nhị phân cần dùng là n thì n phải thoả mãn điều kiện: n  log2N.  Bước 5: Xác định hệ phƣơng trình của mạch. Có hai cách xác định:  + Lập bảng chuyển đổi trạng thái và tín hiệu ra, từ đó xác định các phƣơng trình kích cho các trigơ.  + Dựa trực tiếp vào đồ hình trạng thái, viết hệ phƣơng trình Ton, Toff của các trigơ và phƣơng trình hàm ra. Rút gọn trạng thái Mã hóa trạng thái Xác định hệ phƣơng trình  Bước 6: Vẽ sơ đồ thực hiện. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Sơ đồ 133 ĐIỆN TỬ SỐ 5.7.5.2. Các bƣớc thiết kế mạch tuần tự không đồng bộ BÀI GIẢNG MÔN :     Bước 1: Xác định bài toán, gán hàm và biến, tìm hiểu mối quan hệ giữa chúng. Bước 2: Xây dựng đồ hình trạng thái, bảng chuyển đổi trạng thái và hàm ra. Bước 3: Rút gọn trạng thái (tối thiểu hoá trạng thái). Bước 4: Mã hoá trạng thái.  Nếu số lƣợng trạng thái trong là N, số biến nhị phân cần dùng là n thì n phải thoả mãn điều kiện: n  log2N.  Do mạch không đồng bộ hoạt động không có sự tác động của xung nhịp cho nên trong mạch thƣờng có các hiện tƣợng chạy đua làm cho hoạt động của mạch bị sai, vì vậy khi mã hoá trạng thái phải tránh hiện tƣợng này.  Bước 5: Xác định hệ phƣơng trình của mạch. Có hai cách xác định:  Lập bảng chuyển đổi trạng thái và tín hiệu ra, xác định các phƣơng trình kích cho trigơ.  Dựa trực tiếp vào đồ hình trạng thái, viết hệ phƣơng trình Ton, Toff của các trigơ và phƣơng trình hàm ra.  Cả hai cách này đều có dạng phƣơng trình:  Phƣơng trình của mạch chỉ dùng NAND.  Phƣơng trình của mạch dùng trigơ RS không đồng bộ và các mạch NAND.  Phƣơng trình của mạch dùng các loại trigơ khác.  Bước 6: Vẽ sơ đồ thực hiện. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 134 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.3. Thiết kế mạch tuần tự ĐIỆN TỬ SỐ  Cách 1: Dựa vào bảng chuyển đổi trạng thái.  Ký hiệu : A, B, …N là các biến nhị phân dùng để mã hoá các trạng thái trong của mạch. X1, X2…Xm là các tín hiệu vào đã được mã hoá nhị phân. Z1, Z2…Zm là các tín hiệu ra đã được mã hoá nhị phân. Dựa vào bảng chuyển đổi trạng thái xác định hệ phương trình: Ak = fA (A, B, …N , X1, X2…Xm ) Bk = fB (A, B, …N , X1, X2…Xm ) …… Nk = fN (A, B, …N , X1, X2…Xm ) Z1 = g1 (A, B, …N , X1, X2…Xm ) Z2 = g2 (A, B, …N , X1, X2…Xm ) …… Zn = gn (A, B, …N , X1, X2…Xm ) Tối thiểu hoá hệ hàm và viết phương trình ở dạng chỉ dùng NAND. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.3. Thiết kế mạch tuần tự ĐIỆN TỬ SỐ  Cách 2: Dựa trực tiếp vào đồ hình trạng thái  Cho đồ hình trạng thái của mạch có tập tín hiệu vào V, tập tín hiệu ra R, tập trạng thái trong S (chƣa mã hoá nhị phân).  Các bƣớc thiết kế  Mã hoá tín hiệu vào V, tín hiệu ra R, trạng thái trong S để chuyển thành mạch dạng nhị phân có các tập tín hiệu vào X, tín hiệu ra Y, trạng thái trong Q.  Xác định hệ phƣơng trình tín hiệu ra: Yi = fi (X, Q). Phƣơng trình này đƣợc xác định trên các cung với mô hình kiểu Mealy, trên các đỉnh với mô hình kiểu Moore. Tối thiểu các hàm này.  Xác định hệ phƣơng trình hàm kích cho các trigơ và tối thiểu hoá nó.  Sau đây giới thiệu thuật toán xác định phƣơng trình lối vào kích cho các trigơ từ đồ hình trạng thái.  Đối với trigơ Qi bất kỳ sự thay đổi trạng thái từ Qi đến Qki chỉ có thể có 4 khả năng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 136 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.3. Thiết kế mạch tuần tự  các cung biểu diễn sự thay đổi từ đến đƣợc ký hiệu nhƣ sau:  0  0 là (0)  1  1 (là 1)  0  1 là (2)  1  0 là (3). ĐIỆN TỬ SỐ Qi = 0 Qi = 1 0 1 2 3  Thuật toán xác định phương trình lối vào kích cho trigơ Qi loại D. n 1 Qi  Di Di  Qin 1  = tuyển tất cả các cung đi tới đỉnh có Qi = 1.  =  các cung loại (2), kể cả khuyên tại đỉnh đó tức là cung loại 1  =  (1) và (2) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 137 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.4. Ví dụ  Thiết kế bộ đếm đồng bộ có Mđ = 5 000 0 Q1' 100 1 4 Q3' Q'2Q1' 011 Q2Q1 Q3 00 Q'2Q1' 2 3 01 11 10 001 010 0 0 1 3 2 1 4 x x x Bảng 5-16. Bảng mã hóa trạng thái ' 1 Q Hình 5-38. Đồ hình trạng thái Q2Q1 Q3 00 01 11 10 V1.0 01 11 10 0 1 2 4 3 0 0 0 0 0 1 0 x x x 1 1 x x x \ Bảng 5-17. Bảng chuyển đổi trạng thái www.ptit.edu.vn Q2Q1 Q3 00 Q3 Y = Q3 Bảng 5-18. Bảng Các nô tìm hàm ra GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 138 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.4. Ví dụ ĐIỆN TỬ SỐ Dùng trigơ D  Nhìn vào đồ hình trạng thái ta thấy: Q3 = 1 tại đỉnh (4), Q2 = 1 tại đỉnh (2), (3), Q2 = 1 tại đỉnh (1), (3).  D3 =  Các cung đi đến đỉnh (4) = (3) = Q3 Q2 Q1  D2 =  Các cung đi đến đỉnh (2), (3) = (1) + (2) = Q3 Q2 Q1  Q3 Q2 Q1  D1 =  Các cung đi đến đỉnh (1), (3) = (0) + (2) = Q3 Q2 Q1  Q3 Q2 Q1  Từ đó ta lập bảng Các nô để tối thiểu hóa hàm Di www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 139 BÀI GIẢNG MÔN : 5.7.5.4. Ví dụ ĐIỆN TỬ SỐ Dùng trigơ D D3 = Q2Q3 D2 = Q2 Q3  Q2 Q3  Q2  Q3 D1 = Q1 Q3 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 140 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8. Một số mạch tuần tự thông dụng ĐIỆN TỬ SỐ  Bộ đếm  Bộ ghi dịch  … www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 141 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm ĐIỆN TỬ SỐ  Định nghĩa : Bộ đếm là một mạch tuần tự tuần hoàn có một lối vào đếm và một lối ra, mạch có số trạng thái trong bằng chính hệ số đếm (ký hiệu là Md).  Dƣới tác dụng của tín hiệu vào đếm, mạch sẽ chuyển từ trạng thái trong này đến một trạng thái trong khác theo một thứ tự nhất định.  Cứ sau Md tín hiệu vào đếm mạch lại trở về trạng thái xuất phát ban đầu.  Bộ đếm đƣợc dùng nhiều trong các dụng cụ đo lƣờng chỉ thị số, các máy tính điện tử và trong các hệ thống số khác. X d/0 Xd Bộ đếm Hệ số đếm = Md Y 0 X d/0 X d/0 1 X d/0 X d/0 2 X d/0 X d/0 Md-2 X d/0 X d/0 X d/1 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 142 Md-1 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.1.Bộ Phân loại:  Theo sự chuyển đổi trạng thái: ĐIỆN TỬ SỐ  Bộ đếm đồng bộ (Synchronous): Các trigơ đều chịu tác dụng điều khiển của một xung đồng hồ duy nhất  Bộ đếm không đồng bộ (Asynchronous): có trigơ chịu tác dụng điều khiển trực tiếp của xung đếm đầu vào, nhƣng cũng có trigơ chịu tác dụng điều khiển của xung ở đầu ra của trigơ khác .  Theo hệ số đếm  Bộ đếm nhị phân  Bộ đếm thập phân  Bộ đếm N phân  Theo xung đếm  Bộ đếm thuận (Up counter) hay còn gọi là bộ đếm tiến  Bộ đếm nghịch (Down counter) hay còn gọi là bộ đếm lùi  Bộ đếm thuận nghịch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 143 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Q3 Q4 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.2.Bộ đếm đồng bộ Q2 Q1 1 J o> F1 K Q _ Q J o> F2 K Q _ Q J o> F3 K Q _ Q CLEAR CLK Hình 5-60. Bộ đếm thuận nhị phân đồng bộ 4 bit www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- J o> F4 K Q _ Q BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.2.Bộ đếm đồng bộ Q4n Q3n Q2n 0 0 0 0 0 0 Q4n1 Q3n1 Q2n1 Q1n1 0 0 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 0 1 0 0 0 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 0 1 0 1 0 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 0 1 1 1 0 1 1 1 1 1 1 1 1 0 0 0 0 Q1n Bảng 5-38. Bảng trạng thái của bộ đếm www.ptit.edu.vn V1.0 ĐIỆN TỬ SỐ GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.2.Bộ đếm đồng bộ 0000 /0 /0 0001 0010 /0 /0 0011 0100 /0 /0 0101 0110 /0 /0 /1 1111 /0 /0 1110 /0 1101 /0 1011 /0 1010 /0 1001 Hình 5-61. Đồ hình trạng thái của bộ đếm nhị phân 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 CLK Q1 Q2 Q3 Q4 Hình 5-62. Dạng sóng bộ đếm thuận nhị phân đồng bộ www.ptit.edu.vn V1.0 0111 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 1000 /0 0111 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.2. Bộ đếm đồng bộ ĐIỆN TỬ SỐ Phân tích và cho biết chức năng của mạch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.3. Bộ đếm không đồng bộ ĐIỆN TỬ SỐ Phân tích và cho biết chức năng của mạch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1. Bộ đếm: 5.8.1.3. Bộ đếm không đồng bộ ĐIỆN TỬ SỐ Phân tích và cho biết chức năng của mạch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1.4. IC đếm-IC 74192, 74193 ĐIỆN TỬ SỐ  Trong các bộ đếm này, khi thức hiện đếm thuận thì xung Clock đƣợc nối với CLK-UP, còn chân CLK-DOWN đƣợc nối với logic 1; khi đếm nghịch thì ngƣợc lại.  Các chân CARRY (nhớ) và BORROW (mƣợn) có logic 1 và nó sẽ chuyển mức thấp khi tràn mức hoặc dƣới mức.  Chân LOAD = 0 có thể nạp dữ liệu vào bộ đếm. Lối ra QA QB QC QC(MSB) Carry Borrow CLK - UP CLK - DOWN 74192, 74193 CLEAR PA PB PC PD L (MSB) Lối vào nạp dữ liệu www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 150 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1.4. IC đếm-IC 7490, 74390 ĐIỆN TỬ SỐ  Nó bao gồm 4 trigơ cung cấp bộ đếm gồm hai Mod đếm: Mod 2 và Mod 5.  Các bộ đếm Mod 2 và Mod 5 có thể đƣợc sử dụng một cách độc lập.  Trigơ A thực hiện đếm Mod 2, Trigơ B, C, D thực hiện đếm Mod 5.  IC 74390 là bản kép (dual) của 7490 Lối ra QA QB QC QD MSB CLKA TGB TGC TGD Bộ đếm Mod 5 Trigơ A (Bộ đếm Mod 2) CLKB R1 R2 S1 S2 Lối vào xóa Lối vào lập www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 151 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1.4. IC đếm-IC 7492, 7493, IC 74293, 74393 ĐIỆN TỬ SỐ  Nó bao gồm 4 trigơ cung cấp bộ đếm gồm hai Mod đếm: Mod 2 và Mod 6 hoặc mod 8.  Trigơ A thực hiện đếm Mod 2, Trigơ B, C, D thực hiện đếm Mod 5.  Hoạt động của những bộ đếm này giống nhƣ IC 7490, chỉ khác là không có các lối vào lập và Mod 6 không đếm theo trình tự nhị phân.  Các IC này thƣờng không dùng làm các bộ đếm mà dùng làm bộ chia tần Lối ra QA CLKA QB QC QD MSB TGC TGD TGB Mod 6 của IC 7492 Mod 8 của IC 7493/74293 Trigơ A (Bộ đếm Mod 2) CLKB R1 R2 Lối vào xóa www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 152 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.1.4. IC đếm-dùng IC thiết kế bộ đếm bất kỳ ĐIỆN TỬ SỐ  Một số bộ đếm có các chân xóa (CLR), lối nạp dữ liệu, chân RC (ripple carry) ra có thể lập trình đƣợc  VD IC 74192, 74193  Để tìm một bộ đếm chia hết cho m thì đầu vào nạp P đƣợc cho bởi công thức: P=(16-m) (nếu dùng bộ đếm hex) hoặc =10-m nếu dùng bộ đếm thập phân  Khi bộ đếm đếm tới giá trị m thì dùng giá trị này để nối vào chân CLR. Nhiệm vụ của chân Clear là gặp bit 1 thì xóa về 0. Nếu số bit 1 nhiều hơn số chân Clear thì ta phải dùng thêm cổng NAND (hoặc cổng AND) tùy mức tích cực của chân Clear  Nếu bộ đếm không bắt đầu từ 0 (VD đếm từ n đến m) thì phải nạp giá trị n khi bắt đầu đếm lại) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 153 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch ĐIỆN TỬ SỐ  Có khả năng ghi (nhớ) số liệu và dịch thông tin (sang phải hoặc sang trái).  Đƣợc cấu tạo từ một dãy phần tử nhớ đƣợc mắc liên tiếp với nhau và một số các cổng logic cơ bản hỗ trợ.  Muốn ghi và truyền một từ nhị phân n bit cần n phần tử nhớ (n trigger) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 154 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch-Phân loại ĐIỆN TỬ SỐ  Phân theo cách đƣa tín hiệu vào và lấy tín hiệu ra:  Vào nối tiếp, ra song song– SIPO (Serial Input, Parallel Output)  Vào song song, ra song song – PIPO (Parallel Input, Parallel Output)  Vào nối tiếp, ra nối tiếp – SISO (Serial Input, Serial Output)  Vào song song, ra nối tiếp – PISO (Parallel Input, Serial Output):  Phân theo hƣớng dịch:  Dịch phải, dịch trái, dịch hai hƣớng, dịch vòng  Phân theo đầu vào:  Đầu vào đơn:  Đầu vào đôi:  Phân theo đầu ra:  Đầu ra đơn:  Đầu ra đôi: www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 155 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch-Ứng dụng ĐIỆN TỬ SỐ  nhớ dữ liệu  chuyển dữ liệu từ song song thành nối tiếp và ngƣợc lại.  để thiết kế bộ đếm  tạo dãy tín hiệu nhị phân tuần hoàn  Một số IC ghi dịch (giáo trình DTS mục 5.9.4) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 156 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch-Bộ ghi dịch song song  Các số liệu cần ghi đƣa vào D1, D2, D3, D4 ĐIỆN TỬ SỐ  Khi có một xung điều khiển ghi đƣa tới lối vào CLK, dữ liệu đƣợc nạp vào bộ nhớ song song và cho lối ra song song Q1 Q2 Q3 Q4 = D1 D2 D3 D4. Vào song song  D1 D2 D SD Q F1 > CLK CD D3 D SD F2 _ Q > CLK CD Q D4 D SD Q F3 _ Q >CLK CD _ Q D SD F4 > CLK Q Ra nối tiếp _ Q CD Xóa Ghi Điều khiển ra Q1 Q2 Q3 Q4 Ra song song www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 157 BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch-Bộ ghi dịch nối tiếp ĐIỆN TỬ SỐ  Có thể dịch phải, dịch trái và cho ra song song hoặc ra nối tiếp . Muốn ghi nối tiếp 4 bit cần 4 xung CLK và cho ra ở lối ra song song.  Còn để lấy số liệu ra nối tiếp cần thêm 3 xung nhịp nữa Vào nối tiếp D SD Q F1 > CLK CD D SD F2 _ Q > CLK CD Q D SD Q F3 _ Q >CLK CD _ Q D SD F4 > CLK Q Ra nối tiếp _ Q CD Xóa Ghi Điều khiển ra Q1 Q2 Q3 Q4 Ra song song www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 158 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 5.8.2. Bộ ghi dịch-Bộ đếm vòng Q1 D 0100 1000 SD Q CD 0001 0010 D F1 > CLK Q2 SD Q F2 > CLK _ Q Q3 CD D SD Q F3 >CLK _ Q Q4 CD D SD Q F4 _ Q > CLK _ Q CD Xóa CLK 1110 0111 0011 0000 1001 1000 0100 0001 0010 Q1 0101 1011 D SD Q F1 > CLK 1111 0110 1101 CD 1010 Q2 D SD F2 _ Q > CLK CD Q Q3 D SD Q F3 _ Q >CLK CD D SD F4 _ Q > CLK CD Xóa 1100 www.ptit.edu.vn V1.0 CLK GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Q4 159 Q _ Q ĐIỆN TỬ SỐ 5.8.2. Bộ ghi dịch-Bộ đếm vòng xoắn (mã Johnson) BÀI GIẢNG MÔN :  là bộ dếm có số bit 1 trong từ mã tăng dần, sau đó lại giảm dần.  Tƣơng tự có bộ đếm vòng xoắn tự khởi động. D1  Qn Q1 D 0000 1000 1100 SD Q F1 1110 > CLK CD 0001 0011 0111 1111 Q2 D SD F2 _ Q > CLK CD Q Q3 D SD Q F3 _ Q >CLK CD _ Q Q4 D SD F4 > CLK CD Xóa CLK www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 160 Q _ Q BÀI GIẢNG MÔN : 5.9. Thanh chốt dữ liệu (Latch) ĐIỆN TỬ SỐ  là mạch logic số đƣợc dùng để lƣu trữ trạng thái số (1 hoặc 0) trong bộ lƣu trữ dữ liệu.  thƣờng đƣợc sử dụng trong các mạch giao tiếp Bus dữ liệu, các bộ phân kênh, hợp kênh, và trong các mạch điều khiển Dn LE H L X ↑ X OE L L H On H L Z Bảng 5-64b. Bảng chức năng của IC 74374 Dn LE H L X X H H L X OE L L L H On H L Q0 Z Bảng 5-64a. Bảng chức năng của IC 74373 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 161 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự • Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 162 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 6. MẠCH PHÁT XUNG VÀ TẠO DẠNG XUNG www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 163 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch phát xung  Mạch dao động đa hài cơ bản cổng NAND TTL  Mạch dao động đa hài vòng RC  Mạch dao động đa hài thạch anh  Mạch dao động đa hài CMOS  Trigơ Schmit  Mạch đa hài đợi  Mạch đa hài đợi CMOS  Mạch đa hài đợi TTL  IC định thời www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 164 BÀI GIẢNG MÔN : 6.1. Mạch phát xung ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch dao động đa hài cơ bản cổng NAND TTL  Mạch dao động đa hài vòng RC  Mạch dao động đa hài thạch anh  Mạch dao động đa hài CMOS www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 165 ĐIỆN TỬ SỐ 6.1.1. Mạch dao động đa hài cơ bản cổng NAND TTL (1) BÀI GIẢNG MÔN :  Cổng NAND khi làm việc trong vùng chuyển tiếp có thể k.đại mạnh tín hiệu đầu vào. 2 cổng NAND đƣợc ghép điện dung thành mạch vòng thì có bộ dao động đa hài. VK là đầu vào điều khiển, khi ở mức cao mạch phát xung, và khi ở mức thấp mạch V ngừng phát. V o2 H VL R f1 Vi1 C2 Vo1 Vi2 Vi2 I II C1 VK 0 R f2 Vo2 VH - VL + VT  p1=Rf1C2 t VT 0 Vo1 t  n1=(R 1 // R f2)C 1 VH VL Hình 6.1 0 VH - VL + VT t  p2=Rf2C1 VT 0 t  n2=(R 1 // R f1)C 2 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 166 BÀI GIẢNG MÔN : 6.1.2. Mạch dao động đa hài thạch anh ĐIỆN TỬ SỐ  Để có các tín hiệu đồng hồ có tần số chính xác và có độ ổn định cao, các mạch đa hài trình bày trên đây không đáp ứng đƣợc. Tinh thể thạch anh thƣờng đƣợc sử dụng trong các trƣờng hợp này. Thạch anh có tính ổn định tần số tốt, hệ số phẩm chất rất cao dẫn đến tính chọn lọc tần số rất cao.  Tần số của mạch dao động chỉ phụ thuộc vào tinh thể thạch anh mà không phụ thuộc vào giá trị các tụ điện và điện trở trong mạch C2 R1 R2 Vo VK f0 www.ptit.edu.vn V1.0 C1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 167 BÀI GIẢNG MÔN : 6.1.3. Mạch đa hài đợi ĐIỆN TỬ SỐ  Độ rộng xung tại đầu ra của mạch đƣợc xác định bằng công thức sau: E TW R R0 C ln D ED VT trong đó R0 là điện trở đầu ra của cổng 1, nếu VT=ED/2 thì: TW www.ptit.edu.vn V1.0 0,7 R R0 C GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 168 BÀI GIẢNG MÔN : 6.2. Trigơ Schmit www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 6.3. IC định thời (1) 8 4 R + - 5 Chân 1 2 3 4 Chức năng Đất - GND Chân kích thích Đầu ra Xoá - Reset Chân 5 6 7 8 Chức năng Điện áp điều khiển Chân ngƣỡng Đầu phóng điện Nguồn – Vcc 6 R R 2 R R1 Q1 1 V1.0 S 7 Bảng 6-1. Bảng mô tả chức năng của các chân trong IC www.ptit.edu.vn 3 + - Mạch điện IC 555. Ground 1 8 VCC Trigger 2 7 Discharge Output 3 6 Threshold Reset 4 5 Control Voltage GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 170 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 6.3.1. Tạo mạch đơn ổn  Khi chân 2 nhận kích thích (nối đất), ta thấy S~ sẽ lập Q lên 1 và xung sẽ xuất hiện ở lối ra 3. Lúc này, Q~ = 0 nên Q1 khóa. Tụ C nạp điện. Khi điện thế trên tụ (chân 6) vƣợt quá 2/3Vcc thì R~ = 0, do đó Q~ = 1. Xung lỗi ra kết thúc, Q1 thông và tụ C phóng rất nhanh qua Q1. Trạng thái này giữ nguyên cho tới xung kích thích sau (nên chọn R1 lớn để không nóng transistor Q1) 8 4 R + - 5 6 R R 2 3 + - S 7 R  Độ rộng xung ra đƣợc tính theo công thức: T = 1,1RC Q1 R1 1 +Vcc R Kích thích 4 8 2/3Vcc 6 555 3 7 Vào 2 1 + - www.ptit.edu.vn V1.0 C Ra 5 Điện thế trên tụ C Xung ra C1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 171 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 6.3.2. Tạo mạch dao động đa hài  Chân 2, 6 và tụ C đƣợc nối với nhau, nên điện thế trên tụ sẽ điều khiển đồng thời cả hai bộ so áp. Nếu điện thế này vƣợt quá mức ngƣỡng 2/3Vcc, thì xung trên đầu ra của TG sẽ bị xoá. Ngƣợc lại, khi tụ phóng xuống dƣới mức 1/3 Vcc thì xung ra lại đƣợc lập. Quá trình này sẽ tiếp diễn và cho một chuỗi xung ở lối ra. 8 4 R + - 5 6 R R 2 3 + - S 7 R  Chu kì của dao động sẽ là: Q1 R1 1 T = TN + TP  TN là thời gian nạp và đƣợc tính theo công thức: TN = 0,7C (R1+ R2)  TP thời gian phóng và bằng: +Vcc 2/3VCC R1 8 4 7 TP = 0,7.C.R2  Nhƣ vậy: T = 0,7C (R1+ 2R2) www.ptit.edu.vn V1.0 VCC R2 6 1/3VCC 555 2 1 + - C 3 Ra 0 Xung ra 5 C1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 172 Điện thế trên tụ C ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 6.3.3.Tạo mạch dao động – xung vuông  Các biểu thức trên chỉ ra rằng dãy xung ra chỉ vuông đều khi TN và TP bằng nhau, nghĩa là R1 = 0. Điều này không thực tế, vì lúc đó cực C của Q1 nối trực tiếp với Vcc. Khi Q1 dẫn điện xem nhƣ nguồn Vcc bị ngắn mạch. Có thể cân bằng TN và TP bằng các diode phụ nhƣ chỉ ở hình bên.  Tần số dao động của chuỗi xung ra là: 1, 4 f  C  R1  2 R2  8 4 R + - 5 6 R R 2 3 + - S 7 R Q1 R1 1 +Vcc R1 D1 4 8 7 R2 555 3 6 D2 2 1  Với R1 = R2 = R thì (có Diod): f  0, 7 + - 5 C C1 CR Hình 6. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 173 Ra BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung • Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 174 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Headline (Times New Roman Black 36pt.) CHƢƠNG 7. BỘ NHỚ BÁN DẪN www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ BàiTHUẬT giảng ĐIỆN Điện tử BỘ MÔN: KỸ TỬ-sốKHOA KTDT1 175 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ  Khái niệm chung  DRAM  SRAM  Bộ nhớ cố định – ROM  Bộ nhớ bán cố định  Mở rộng dung lƣợng bộ nhớ www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 176 7.1. Khái niệm chung BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Khái niệm:  Bộ nhớ là một thiết bị có khả năng lƣu trữ thông tin (nhị phân). Muốn sử dụng bộ nhớ, trƣớc tiên ta phải ghi dữ liệu và các thông tin cần thiết vào nó, sau đó lúc cần thiết phải lấy dữ liệu đã ghi trƣớc đó để sử dụng. Thủ tục ghi vào và đọc ra phải đƣợc kiểm soát chặt chẽ, tránh nhầm lẫn nhờ định vị chính xác từng vị trí ô nhớ và nội dung của nó theo một mã địa chỉ duy nhất. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 177 7.1. Khái niệm chung BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Những đặc trƣng chính của bộ nhớ  Dung lƣợng của bộ nhớ. Dung lƣợng bộ nhớ là số bit thông tin tối đa có thể lƣu giữ trong nó. Dung lƣợng cũng có thể biểu thị bằng số từ nhớ n bit. Từ nhớ n bit là số bit (n) thông tin mà ta có thể đọc hoặc ghi đồng thời vào bộ nhớ.  Cách truy cập thông tin: Có 2 cách là trực tiếp và gián tiếp Truy cập trực tiếp, hay còn gọi là truy cập ngẫu nhiên (random access). Ở cách này, không gian bộ nhớ đƣợc chia thành nhiều ô nhớ. Mỗi ô nhớ chứa đƣợc 1 từ nhớ n bit và có một địa chỉ xác định, mã hoá bằng số nhị phân k bit. Mỗi bộ nhớ có k bit địa chỉ sẽ có 2k ô nhớ và có thể ghi đƣợc 2k từ nhớ n bit. Truy cập tuần tự (serial access) hay còn gọi là kiểu truy cập tuần tự. Các đĩa từ, băng từ, trống từ, thanh ghi dịch…có kiểu truy cập này. Các bit thông tin đƣợc đƣa vào và lấy ra một cách tuần tự.  Tốc độ truy cập thông tin. Đây là thông số rất quan trọng của bộ nhớ. Nó đƣợc đặc trƣng bởi thời gian cần thiết để truy cập thông tin. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 178 BÀI GIẢNG MÔN : 7.1. Khái niệm chung – Phân loại bộ nhớ ĐIỆN TỬ SỐ BỘ NHỚ BÁN DẪN Bộ nhớ cố định ROM MROM PROM Bộ nhớ bán cố định EPROM EEPROM Bộ nhớ đọc/viết SRAM DRAM  Dựa trên thời gian viết và cách viết, có thể chia thành: bộ nhớ cố định, bộ nhớ bán cố định và bộ nhớ đọc/viết đƣợc.  Bộ nhớ cố định ROM (Read Only Memory): có nội dung đƣợc viết sẵn một lần.  MROM: là loại ROM sau khi đã đƣợc viết (bằng mặt nạ-mask) từ nhà máy thì không viết lại đƣợc nữa.  PROM là một dạng khác, các bit có thể đƣợc viết bằng thiết bị ghi của ngƣời sử dụng trong một lần (Programmable ROM).  Bộ nhớ có thể đọc/ viết nhiều lần RAM (Random Access Memory) gồm hai loại:  RAM tĩnh-SRAM (Static RAM) thƣờng đƣợc xây dựng trên các mạch điện tử trigơ.  RAM động-DRAM (Dynamic RAM) đƣợc xây dựng trên cơ sở nhớ các điện tích ở tụ điện; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 179 BÀI GIẢNG MÔN : 7.1. Khái niệm chung – Phân loại bộ nhớ ĐIỆN TỬ SỐ  Giữa ROM và RAM có một lớp các bộ nhớ đƣợc gọi là EPROM (Erasable PROM), dữ liệu trong đó có thể xoá đƣợc bằng tia cực tím và ghi lại đƣợc, EEPROM (Electric EPROM) có thể xoá đƣợc bằng dòng điện. Các loại này còn đƣợc gọi là bộ nhớ bán cố định.  Các bộ nhớ DRAM thƣờng thoả mãn những yêu cầu khi cần bộ nhớ có dung lƣợng lớn; trong khi đó khi cần có tốc độ truy xuất lớn thì phải dùng các bộ nhớ SRAM có giá thành đắt hơn. Nhƣng cả hai loại này đều có nhƣợc điểm là thuộc loại “bay hơi” (volatile), thông tin sẽ bị mất đi khi nguồn nuôi bị ngắt. Do vậy các chƣơng trình dùng cho việc khởi động PC nhƣ BIOS thƣờng phải nạp trên các bộ nhớ ROM. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 180 BÀI GIẢNG MÔN : 7.1. Khái niệm chung – Tổ chức của bộ nhớ ĐIỆN TỬ SỐ  Bộ nhớ thƣờng đƣợc tổ chức gồm nhiều vi mạch nhớ đƣợc ghép lại để có độ dài từ và tổng số từ cần thiết. Những chip nhớ đƣợc thiết kế sao cho có đầy đủ một số chức năng của bộ nhớ nhƣ:  Một ma trận nhớ gồm các ô nhớ, mỗi ô nhớ ứng với một bit nhớ.  Mạch logic giải mã địa chỉ ô nhớ.  Mạch logic cho phép đọc nội dung ô nhớ.  Mạch logic cho phép viết nội dung ô nhớ.  Các bộ đệm vào, bộ đệm ra và bộ mở rộng địa chỉ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 181 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2. Cấu trúc cơ bản của bộ nhớ ROM ĐIỆN TỬ SỐ  ROM bao gồm 4 khối cơ bản: + Bộ nhớ chứa các ô nhớ và trong các ô nhớ là các từ nhớ. + Mạch điều khiển tiếp nhận các tín hiệu vào từ kênh điều khiển. + Bộ giải mã địa chỉ dùng để định vị ô nhớ. + Mạch ra dùng để đƣa nội dung ô nhớ tới các thiết bị có liên quan cần tiếp nhận nội dung này. ROM Kênh địa chỉ A9 A0 Kênh CE1 điều CE2 khiển CE3 Khối nhớ Bộ giải mã địa chỉ Ô nhớ được định vị Bộ điều khiển Mạch ra D7 D0 Kênh dữ liệu www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 182 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2. Cấu trúc cơ bản của bộ nhớ ROM ĐIỆN TỬ SỐ  Mỗi ô nhớ nhị phân có chức năng lƣu giữ một trong hai trạng thái 0 hoặc 1.  Mở rộng bộ nhớ Bus điều khiển Bus dữ liệu Bus địa chỉ A9 CE1 CE2 ROM 1 1k x 8 CE1 CE2 ROM 2 1k x 8 A0 D7 D0 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 183 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2.1. Bộ giải mã địa chỉ ĐIỆN TỬ SỐ  Bộ giải mã địa chỉ là giao diện giữa kênh địa chỉ và khối nhớ.  Nó có khả năng truyền rất nhiều địa chỉ trên một số ít đƣờng truyền.  Địa chỉ nhị phân phải đƣợc giải mã trƣớc khi tác động tới mảng ô nhớ. 1 33 32 31 30 23 22 21 20 13 12 11 10 03 02 01 00 0 A3 A2 Cho phép đọc www.ptit.edu.vn V1.0 A1 A0 0 1 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 184 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2.2. Mạch ra của bộ nhớ ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch ra có nhiệm vụ kết nối dữ liệu đã chọn với kênh dữ liệu vào lúc thích hợp. Mảng bộ nhớ Từ bộ điều khiển CE D3 D2 D1 D0 www.ptit.edu.vn V1.0 Bus dữ liệu GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 185 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2.3. Mạch điều khiển ĐIỆN TỬ SỐ  Mạch điều khiển trong ROM có chức năng khá đơn giản. ROM Kênh địa chỉ A9 A0 Kênh CE1 điều CE2 khiển CE3 Khối nhớ Bộ giải mã địa chỉ Ô nhớ được định vị Bộ điều khiển Mạch ra D7 D0 Kênh dữ liệu www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 186 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2.4. Bộ nhớ cố định – MROM Các chip RAM không thích hợp cho các chương trình khởi động do các thông tin trên đó bị mất khi tắt nguồn. Do vậy phải dùng đến ROM, trong đó các số liệu cần lưu trữ được viết một lần theo cách không bay hơi để nhằm giữ được mãi.  MROM – ROM lập trình theo kiểu mặt nạ ĐIỆN TỬ SỐ +V +5V R4 R3 R2 R1 1 0 Các dây hàng (i hàng) Các dây bit (j cột) Hình 7-6. MROM diode đơn giản  Đƣợc chế tạo trên một phiến silic theo một số bƣớc xử lý nhƣ quang khắc và khếch tán để tạo ra những tiếp giáp bán dẫn có tính dẫn điện theo một chiều (nhƣ diode, transistor trƣờng). Ngƣời thiết kế định rõ chƣơng trình muốn ghi vào ROM, thông tin này đƣợc sử dụng để điều khiển quá trình làm mặt nạ. Hình 7-6 là một ví dụ đơn giản về sơ đồ MROM dùng diode.  Chỗ giao nhau giữa các dây từ (hàng) và các dây bit (cột) tạo nên một phần tử nhớ (ô nhớ). Một diode đƣợc đặt tại đó (hình vẽ) sẽ cho phép lƣu trữ số liệu “0”. Ngƣợc lại những vị trí không có diode thì sẽ cho phép lƣu trữ số liệu “1”. Khi đọc một từ số liệu thứ i của ROM, bộ giải mã sẽ đặt dây từ đó xuống mức logic thấp, các dây còn lại ở mức cao. Do vậy chỉ những diode nối với dây này đƣợc phân cực thuận, do đó nó sẽ dẫn làm cho điện thế lối ra trên các dây bit tƣơng ứng ở mức logic thấp, các dây bit còn lại sẽ giữ ở mức cao. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 187 7.2.5. Bộ nhớ cố định – PROM BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  PROM cũng gồm có các diode nhƣ ở MROM nhƣng chúng có mặt đầy đủ tạo các vị trí giao nhau giữa dây từ và dây bit. Mỗi diode đƣợc nối với một cầu chì.  Bình thƣờng khi chƣa lập trình, các cầu chì còn nguyên vẹn, nội dung của PROM sẽ toàn là 0. Khi định vị đến một bit bằng cách đặt một xung điện ở lối ra tƣơng ứng, cầu chì sẽ bị đứt và bit này sẽ bằng 1. Bằng cách đó ta có thể lập trình toàn bộ các bit trong PROM.  Nhƣ vậy, việc lập trình đó có thể đƣợc thực hiện bởi ngƣời sử dụng chỉ một lần duy nhất, không thể sửa đổi đƣợc. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 188 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 7.2.5. PROM  Hình 7-11. PROM dùng diode +5V R4 R3 R2 R1 WE0 Các dây từ (i) WE1 WE2 WE3 D3 D2 D1 D0 Các dây bit (j) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 189 ĐIỆN TỬ SỐ 7.2.5.Bộ nhớ bán cố định - EPROM (Erasable PROM) BÀI GIẢNG MÔN :  Hình 7- 7 chỉ ra cấu trúc của một transistor dùng để làm một ô nhớ gọi là FAMOST (Floating gate avalanche injection MOS transistor).  Trong ô nhớ dùng transistor này, cực cửa đƣợc nối với đƣờng từ, cực máng đƣợc nối với đƣờng bit và cực nguồn đƣợc nối với nguồn chuẩn đƣợc coi là nguồn cho mức logic 1. Khác với transistor MOS bình thƣờng, transistor loại này còn có thêm một cửa gọi là cửa nổi (floating gate); đó là một vùng vật liệu đƣợc thêm vào vào giữa lớp cách điện cao nhƣ ở hình 7-7. Nếu cửa nổi không có điện tích thì nó không ảnh hƣởng gì đến cực cửa điều khiển và transistor hoạt động nhƣ bình thƣờng. Nguồn Máng Cửa hv hv ID “0” “1” Xoá Cửa điều khiển Cửa nổi Lớp ôxit n- Nguồn - - - - - Lớp ôxit Lập trình n- Máng Đế bán dẫn loại p v0 v1 vGS Hình 7-7. Cấu trúc của một EPROM www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 190 BÀI GIẢNG MÔN : 7.2.6. Bộ nhớ bán cố định – EEPROM ĐIỆN TỬ SỐ  Cửa sổ thạch anh có giá thành khá đắt và không tiện lợi nên những năm gần đây xuất hiện các chip PROM có thể xoá số liệu bằng phƣơng pháp điện. Cấu trúc của ô nhớ giống nhƣ hình 7-8. Nguồn Máng Cửa Cửa điều khiển Cửa nổi Lớp Lớpôxit ôxit n- Nguồn - - - - - - - - Lớp ôxit n- Máng Đường hầm ôxít Đế bán dẫn loại p Hình 7-8. Cấu trúc của một EEPROM www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 191 7.3. RAM BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  RAM có khả năng cho phép ghi lƣu trữ dữ liệu thông tin tam thời trong một thời gian, sau đó lại đọc thông tin đó để tiếp tục xử lý khi cần thiết nên nó có tên là bộ nhớ đọc/viết.  Một đặc tính quan trọng khác của RAM là các dữ liệu trong RAM chỉ có tính chất tạm thời, dễ bị xóa khi mất nguồn năng lƣợng cấp www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 192 BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.1. Cấu trúc khối của RAM ĐIỆN TỬ SỐ  RAM cũng có 4 phần chính nhƣ mô tả trên hình 7-17. Điểm khác biệt là:  + Mạch điều khiển của RAM phải có thêm đầu vào R/W điều khiển hai quá trình cơ bản trong thao tác của RAM: ghi dữ liệu thông tin vào nó và quá trình xuất (đọc) thông tin đã ghi.  + Mạch đầu ra có khả năng kiểm soát hai chiều trƣớc khi cho phép giao tiếp với kênh dữ liệu. Quá trình này tuân theo nguyên tắc: (đồng bộ với việc điều khiển R/W) khi bộ nhớ đang đọc thì không đƣợc ghi và ngƣợc lại; trạng thái thứ ba có thể chờ quyết định. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 193 BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.1. Cấu trúc RAM ĐIỆN TỬ SỐ  Cấu trúc 4 khối của một RAM có 8 bit dữ liệu và 8 bit địa chỉ RAM Kênh địa chỉ A9 A0 Khối nhớ Bộ giải mã địa chỉ Địa chỉ được chọn R/W CE Di Kênh CE1 điều CE2 khiển R/W Bộ điều khiển RE/WE Mạch vào/ra D7 D0 Bus vào/ra dữ liệu www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 194 BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.2. Mạch vào ra ĐIỆN TỬ SỐ Mảng bộ nhớ G’1 G’0 RE G0 G1 G’2 G2 G’3 G3 Bus dữ liệu WE www.ptit.edu.vn V1.0 D3 D2 D1 D0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 195 BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.3. Mạch điều khiển ĐIỆN TỬ SỐ  + Khi ở chế độ đọc, xung R/W ở mức logic 1. Đồng thời các tín hiệu cho phép chọn CE1, CE2 đƣợc kích hoạt ở mức 1 nên lúc này RE = 1, tức là chế độ đọc đƣợc thiết lập. Khi đó tín hiệu = 0 nên tín hiệu cho phép ghi WE = 0 (cấm ghi).  + Khi ở chế độ ghi, xung R/W ở mức logic 0, = 1, đồng thời các tín hiệu cho phép chọn CE1, CE2 đƣợc kích hoạt ở mức 1 nên lúc này WE = 1, tức là nó ở chế độ ghi. Khi đó tín hiệu R/W = 0 nên tín hiệu cho phép đọc RE = 0 (cấm đọc). R/W RE (cho phép đọc) CE1 CE2 WE (cho phép ghi) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 196 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.4. DRAM Tụ điện Transistor Cửa Điện cực Lớp ôxit n- Nguồn n- Máng Lớp ôxit Tra Vùng lưu giữ C điện tích Đế bán dẫn loại p WL BL BL  Các ô nhớ đƣợc xắp xếp theo hàng và cột trong một ma trận nhớ. Địa chỉ ô nhớ đƣợc chia thành hai phần: địa chỉ hàng và cột. Hai địa chỉ này đƣợc đọc vào bộ đệm một cách lần lƣợt. Xử lý kiểu này đƣợc gọi là hợp kênh, lý do là để giảm kích thƣớc bộ giải mã, tức là giảm kích thƣớc và giá thành vi mạch. Quá trình dồn kênh địa chỉ này đƣợc điều khiển bởi các tín hiệu RAS (Row Access Strobe) và CAS (Column Access Strobe).  Nếu RAS ở mức tích cực thấp thì DRAM nhận đƣợc địa chỉ đặt vào nó và sử dụng nhƣ địa chỉ hàng.  Nếu CAS ở mức tích cực thấp thì DRAM nhận đƣợc địa chỉ đặt vào nó và sử dụng nhƣ địa chỉ cột. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 197 BÀI GIẢNG MÔN : 7.3.5. SRAM ĐIỆN TỬ SỐ VCC Tra Tra Tra C WL Trs Trs WL BL BL BL BL  Một ô nhớ của SRAM giữ thông tin bởi trạng thái của mạch trigơ. Thuật ngữ “tĩnh” chỉ ra rằng khi nguồn nuôi chƣa bị cắt thì thông tin của ô nhớ vẫn đƣợc giữ nguyên. Khác với ô nhớ DRAM, ở đây ô nhớ trigơ cung cấp một tín hiệu số mạnh hơn nhiều vì đã có các transistor trong các ô nhớ, chúng có khả năng khuếch đại tín hiệu và do đó có thể cấp trực tiếp cho các đƣờng bit. Trong DRAM, sự khuếch đại tín hiệu trong các bộ khuếch đại cần nhiều thời gian và do đó thời gian truy nhập dài hơn. Khi định địa chỉ trong các trigơ ở SRAM, các transistor bổ sung cho các trigơ, các bộ giải mã địa chỉ…cũng đƣợc đòi hỏi nhƣ ở DRAM. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 198 7.4. Bộ nhớ FLASH BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Cấu trúc của chúng cơ bản nhƣ EEPROM, chỉ có lớp kênh ôxit ở các ô nhớ mỏng hơn. Bộ nhớ flash có thể hoạt động gần mềm dẻo nhƣ DRAM và SRAM nhƣng lại không bị mất số liệu khi bị cắt điện.  Phần chính là mạng nhớ bao gồm các ô nhớ FAMOST nhƣ đƣợc mô tả ở mục trên. Giống nhƣ SRAM, bộ nhớ flash không dồn phân kênh địa chỉ. Các bộ giải mã hàng và cột chọn một đƣờng từ và một hoặc nhiều cặp đƣờng bit. Số liệu đọc đƣợc đƣa ra ngoài bộ đệm số liệu I/O hoặc đƣợc viết vào ô nhớ đã đƣợc định địa chỉ bởi bộ đệm này qua cổng I/O.  Một chip nhớ flash 1 Mb có thể đƣợc lập trình trong khoảng 2 sec, nhƣng khác với EEPROM việc xoá đƣợc thực hiện từng chip một. Thời gian xoá cho toàn bộ bộ nhớ flash khoảng 1 sec. Xử lý đọc, lập trình và xoá đƣợc điều khiển bởi các lệnh có độ dài 2 byte đƣợc bộ xử lý viết vào các thanh ghi lệnh của mạch điều khiển flash. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 199 BÀI GIẢNG MÔN : 7.4. Bộ nhớ FLASH ĐIỆN TỬ SỐ VPP Chuyển mạch điện thế xoá Điều khiển WE CE OE Thanh ghi lệnh Chuyển mạch điện thế chương trình Bộ định thời Giải mã hàng Địa chỉ Đệm địa chỉ Ma trận tế bào nhớ Giải mã cột Dữ liệu vào Cửa vào ra Đệm vào ra dữ liệu Hình 7-9. Sơ đồ bộ nhớ FLASH www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 200 BÀI GIẢNG MÔN : 7.5. Bộ nhớ CACHE ĐIỆN TỬ SỐ  Giữa CPU và bộ nhớ chính bằng DRAM, ngƣời ta xen vào một bộ nhớ SRAM nhanh có dung lƣợng nhỏ bằng 1/10 hoặc 1/100 lần bộ nhớ chính gọi là cache; dƣới sự điều khiển của mạch điều khiển cache, bộ nhớ này sẽ lƣu trữ tạm thời các số liệu thƣờng đƣợc gọi và cung cấp nó cho CPU trong thời gian ngắn.  Cache chứa các thông tin mới vừa đƣợc CPU sử dụng gần đây nhất. Khi CPU đọc số liệu nó sẽ đƣa ra một địa chỉ tới bộ điều khiển cache. Sau đó một trong hai quá trình sau sẽ xảy ra: SRAM Cache DRAM trong bộ nhớ chính CPU Bộ điều khiển CACHE www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 201 BÀI GIẢNG MÔN : 7.6. Mở rộng dung lƣợng bộ nhớ ĐIỆN TỬ SỐ  Các vi mạch nhớ bán dẫn chỉ có dung lƣợng xác định. Muốn có bộ nhớ có dung lƣợng lớn hơn, ta tìm cách ghép nhiều vi mạch nhớ nhằm một trong ba mục đích sau:  Tăng độ dài nhớ, nhƣng không làm tăng số lƣợng từ nhớ.  Tăng số lƣợng từ nhớ nhƣng không làm tăng độ dài từ nhớ.  Tăng cả số lƣợng và độ dài từ nhớ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 202 7.6.1. Mở rộng độ dài từ  Trên một chíp nhớ, có thể có đƣợc 1 đến một số hữu hạn lối ra, thƣờng là 4 hoặc 8 bit. Muốn có độ dài từ lớn hơn, chẳng hạn từ 4 lên 8 hoặc 16 bit, ta tiến hành ghép nhiều chíp nhớ nhƣ chỉ ở hình 7-10 đối với RAM. Đối với ROM cách làm cũng tƣơng tự, chỉ khác trong trƣờng hợp này, có thể không có lối vào R/W. BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ A0 BUS địa chỉ An-1 RAM I RAM II   D0 BUS dữ liệu Dn-1 BUS dữ liệu Hình 7-10. Sơ đồ mở rộng độ dài từ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 203 7.6.2. Mở rộng dung lƣợng (1) BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Muốn mở rộng dung lƣợng, ta cũng ghép nhiều chíp lại với nhau. Nhƣ đã biết, dung lƣợng có liên quan đến số lối vào địa chỉ (C = 2N x độ dài từ, với N là số lối vào địa chỉ). Cứ tăng 1 chíp thì cần có thêm một lối vào địa chỉ.  Khi mở rộng dung lƣợng các lối vào/ra dữ liệu D và R/ đƣợc nối song song. Một phần dung lƣợng đƣợc trữ vào mỗi chíp. Sự phân chia này dựa trên cơ sở tổ hợp địa chỉ vào và lối vào điều khiển. Hình 7-11 là một sơ đồ ví dụ. A0 A0 IC 1 A11 A12 A13 A11 2k A0 IC 2 A11 2k A0 IC 3 A0 IC 4 A11 A11 2k 2k Bộ giải mã vào 2 ra 4 Hình 7-11. Phƣơng pháp mở rộng dung lƣợng. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 204 BÀI GIẢNG MÔN : 7.6.2. Mở rộng dung lƣợng (2) A0 A11 A12 A13 A0 IC 1 A0 IC 2 A0 IC 3 A0 IC 4 A11 A11 A11 A11 2k 2k 2k ĐIỆN TỬ SỐ 2k Bộ giải mã vào 2 ra 4 Hình 7-11. Phƣơng pháp mở rộng dung lƣợng. www.ptit.edu.vn V1.0 A13 A12 _CS IC mở Khoảng địa chỉ 0 0 _CS1 IC I 000016 - 0FFF16 0 1 _CS2 IC II 100016 - 1FFF16 1 0 _CS3 IC III 200016 - 2FFF16 1 1 _CS4 IC IV 300016 - 3FFF16 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 205 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. • Chƣơng 8: Cấu kiện logic khả trình (PLD) Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 206 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ CHƢƠNG 8. CẤU KIỆN LOGIC KHẢ TRÌNH www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 207 8.1 GIỚI THIỆU VỀ CÔNG NGHỆ LOGIC SỐ ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : Công nghệ Logic số (Digital Logic) TTL 74xx Programmable Logic (PLD) CMOS 4xxx SPLD FPGA ASICs CPLD Gate Arrays Full Custom VLSI Design Standard Cell MicroProcessor /RAM… Standard Logic Hình 8.1 - Phân loại công nghệ logic số. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 208 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.2 CẤU KIỆN LOGIC KHẢ TRÌNH (PLD)  8.2.1 SPLD Đầu vào Đầu ra Điểm kết nối khả trình Hình 8.3 – Kiến trúc PAL www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 209 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 8.2.1 SPLD -PAL X 0 .X1.X 2 X 0 .X1 Y0 Y1 X0 X1 X2 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 210 BÀI GIẢNG MÔN : 8.2.1 SPLD-PLA ĐIỆN TỬ SỐ Đầu vào Điểm kết nối khả trình Điểm kết nối khả trình Đầu ra Hình 8.4 – Kiến trúc PLA www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 211 ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 8.2.1 SPLD-PLA Cầu chì còn Cầu chì đứt X0 X1 X2 Y0 Y1 Y2 Y3 Y0  X 2 .X1.X 0  X 2 .X1.X0  X 2 .X1.X0 Y1  X 2 .X1.X 0  X 2 .X1.X0  X 2 .X1.X0 www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 212 8.2.2 CPLD (Complex PLD) BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Hình 8.5 – Kiến trúc chung của CPLD www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 213 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.2.3 FPGA Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block Logic Block IO blocks Interconnects Hình 8.6 - Kiến trúc chung của FPGA www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 214 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.3 GIỚI THIỆU PHƢƠNG PHÁP THIẾT LẬP CẤU HÌNH CHO CPLD/FPGA  8.3.1. Phương pháp dùng sơ đồ mô tả  Bước 1: Chọn thƣ viện cấu kiện và công cụ mô tả thiết kế. Sau đó, chọn các cổng cần cho thiết kế từ thƣ viện, có thể kết hợp tuỳ ý các cổng với nhau. Ở bƣớc này, phải lựa chọn họ cấu kiện sẽ sử dụng, nhƣng chƣa phải quyết định sử dụng cấu kiện cụ thể nào trong họ để đáp ứng các yêu cầu về tốc độ và kích thƣớc.  Bước 2: Thực hiện kết nối các cổng với nhau, sử dụng lƣới hoặc dây nối. Ngƣời thiết kế có thể điều chỉnh kết nối giữa các cổng tuỳ ý theo mục đích thiết kế.  Bước 3: Gắn thêm và phân bố các bộ đệm đầu vào và đầu ra. Các bộ đệm này sẽ xác định các chân I/O cho thiết bị.  Bước 4: Bƣớc cuối là tạo ra netlist. Netlist là file mô tả mạch số dƣới dạng text, đƣợc tạo bởi công cụ thiết kế. Bản mô tả thiết kế giúp các chƣơng trình khác nắm đƣợc các cổng logic có trong mạch, cách kết nối các cổng đó, và số các chân I/O. Chuẩn để viết file netlist phổ biến nhất là dạng EDIF (Electronic Digital Interchange Format). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 215 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.3 GIỚI THIỆU PHƢƠNG PHÁP THIẾT LẬP CẤU HÌNH CHO CPLD/FPGA  8.3.2. Phƣơng pháp dùng ngôn ngữ mô tả phần cứng (HDL)  Bước 1: Dùng ngôn ngữ mô tả phần cứng (HDL) để mô tả các tính năng và hoạt động của từng phần trong hệ thống. Đồng thời có thể dùng ngôn ngữ mô tả phần cứng HDL mô tả kết nối giữa các phần trong một hệ thống. Đầu ra của quá trình này là một file ở dạng text.  Bước 2: Dùng công cụ synthesis (tổng hợp) để tạo ra file netlist từ file ở trên. Công cụ synthesis xác định các cổng đƣợc sử dụng dựa trên mô hình hoạt động (trong phƣơng pháp thiết kế truyền thống, ngƣời thiết kế phải thực hiện thao tác này). Vì netlist đặc trƣng cho họ thiết bị và nhà sản xuất, nên phải sử dụng thƣ viện của nhà sản xuất tƣơng ứng. Hầu hết các công cụ thiết kế đều cung cấp tên các nhà sản xuất mảng cổng, FPGA và CPLD. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 216 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.4 LƢU ĐỒ THIẾT KẾ CHO CPLD/FPGA  8.4.1 Lưu đồ thiết kế cho CPLD Design Entry Schematic ECS HDL Verilog/VHDLL State Machines StateCad Design Verification Functional Simulation (ISE Simulator, ModelSim) Design Synthesis Xilinx Synthesis Tool (XST) Design Implementation Translate Map Place and Route Timing Simulation Static Timing Analysis (ECS) ModelSim XE Configuration Download (iMPACTE) Hình 8.7- Lưu đồ thiết kế CPLD www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 217 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 8.4 LƢU ĐỒ THIẾT KẾ CHO CPLD/FPGA  8.4.2 Lưu đồ thiết kế cho FPGA Configuration Create Bit file Download (iMPACTE) Hình 8.9 - Lưu đồ thiết kế FPGA www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 218 BÀI GIẢNG MÔN : Nội dung ĐIỆN TỬ SỐ  Chƣơng 1: Hệ đếm Chƣơng 2: Đại số Boole và các phƣơng pháp biểu diễn hàm Chƣơng 3: Cổng logic TTL và CMOS Chƣơng 4: Mạch logic tổ hợp Chƣơng 5: Mạch logic tuần tự Chƣơng 6: Mạch phát xung và tạo dạng xung Chƣơng 7: Bộ nhớ bán dẫn. Chƣơng 8: Cấu kiện logic khả trình (PLD)  Chƣơng 9: Ngôn ngữ mô tả phần cứng (VHDL) www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 219 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  CHƢƠNG 9.  NGÔN NGỮ MÔ TẢ PHẦN CỨNGVHDL www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 220 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1 CẤU TRÚC NGÔN NGỮ CỦA VHDL  Cấu trúc ngôn ngữ cơ bản của VHDL gồm:  Đối tƣợng: Quy định các dạng tín hiệu cố định, tín hiệu, cổng vào - ra, hay tín hiệu đệm …  Các kiểu dữ liệu: Quy định các kiểu dữ liệu có thể đƣợc dùng để gán cho mỗi đối tƣợng.  Các phép toán: Quy định các phép toán sử dụng cho mỗi loại dữ liệu.  Các đơn vị thiết kế: Các thành phần cơ bản cấu trúc lên một chƣơng trình mã mô tả dùng VHDL.  Các cấu trúc lệnh tuần tự: Cấu trúc câu lệnh thực hiện theo tiến trình tuần tự, thƣờng dùng mô tả các cấu trúc mạch tuần tự của mạch số.  Các cấu trúc lệnh song song: Cấu trúc câu lệnh thực hiện song song, thƣờng dùng mô tả các cấu trúc mạch tổ hợp. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 221 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.1 Đối tƣợng trong VHDL  Trong ngôn ngữ VHDL gồm có 4 đối tƣợng là: tín hiệu - signal, biến - variable, hằng - constant, tham số chung – generic. Signal tên_tín_hiệu {,tên_tín_hiệu}:kiểu_dữ_liệu [:=giá_trị_khởi_tạo]; Ví dụ: Signal a,b,c: Bit:=‘1‘; -- Giá trị khởi tạo là ‗1‘; Signal y, reg: std_logic_vector(3 downto 0):=‖0000‖; variable tên_biến {,tên_biến}: kiểu_dữ_liệu [:=giá_trị_khởi_tạo]; Ví dụ: variable x : Bit:=‘1‘; variable Q: std_logic_vector(3 downto 0); constant tên_hằng {,tên_hằng}: kiểu_dữ_liệu :=giá_trị_khởi_tạo; Ví dụ: constant GND : std_logic:=‘0‘; constant PI: real:=3.1414; constant datamemory : memory := (('0','0','0','0'), ('0','0','0','1'), ('0','0','1','1')); www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 222 9.1.1 Đối tƣợng trong VHDL BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Tóm lại: Các đối tƣợng trong VHDL có mục đích sử dụng, phạm vi sử dụng khác nhau, nhƣng chúng có cú pháp khai báo chung nhƣ sau: Đối_tƣợng tên_đối_tƣợng : kiểu_dữ_liệu {:=giá_trị_khởi_tạo} www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 223 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.2 Kiểu dữ liệu trong VHDL  Vô hƣớng : Bit, boolean, integer, real, physical, character, std_logic và std_ulogic, enumerated (kiểu liệt kê)...  Kiểu ghép: Mảng, bảng ghi (record). Bit_logic_vector, std_logic_vector và String đều là những dạng dữ liệu ghép đã đƣợc định nghĩa sẵn.  Mảng hai chiều (2-D Arrays): các dữ liệu có dạng mảng 2 chiều, đƣợc tạo nên từ 1 mảng của một mảng 1 chiều ( hay một bản ghi).  Kiểu dữ liệu con (Subtypes): tập dữ liệu con của một dữ liệu đã có sẵn, đƣợc ngƣời dùng tự định nghĩa dựa trên những dạng có sẵn.  Các kiểu dữ liệu đã đƣợc định nghĩa trong gói dữ liệu chuẩn trong thƣ viện chuẩn Standard Library của VHDL là: bit, boolean, integer, real, physical, character, std_logic and std_ulogic, Bit_logic_vector, std_logic_vector, và String và một số kiểu dữ liệu con. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 224 9.1.2 Kiểu dữ liệu trong VHDL BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Cú pháp chung định nghĩa kiểu dữ liệu trong VHDL nhƣ sau:  Type Tên_kiểu is giới_hạn_giá_trị_của_kiểu www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 225 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.3 Các phép toán trong VHDL  a. Toán tử logic  Toán tử logic gồm có: and, or, nand, nor, xor, not, xnor đƣợc sử dụng cho các dạng dữ liệu là bit, boolean, bit_vector, std_logic_vector  b. Toán tử quan hệ  Toán tử quan hệ đƣợc sử dụng cho hầu hết các dạng dữ liệu, tất cả các toán tử quan hệ đều cho giá trị trả về dƣới dạng boolean.  Toán tử quan hệ gồm có: =, /=, <, <=, >, >=. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 226 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.3 Các phép toán trong VHDL  c. Toán tử số học  Toán tử số học đƣợc sử dụng cho kiểu dữ liệu Integer, Real, Signed, Unsigned, các dạng dữ liệu vật lý, Std_logic, Std_logic_vector, Bit, Bit_vector. Cần chú ý rằng không phải tất cả toán tử số học đều có thể sử dụng cho kiểu dữ liệu mảng.  Các toán tử số học là: +, -, *, /, abs (trị tuyệt đối), ** (hàm mũ). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 227 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.3 Các phép toán trong VHDL  d. Toán tử dịch:  Toán tử dịch là toán tử tác động lên toán hạng kiểu Bit_vector để tạo ra các phép dịch hoặc quay dữ liệu. Cú pháp của toán tử dịch:  Toán_hạng_trái Toán_Tử_dịch Toán hạng phải;  Trong đó: phải là kiểu Bit_vector sẽ đƣợc dịch hoặc quay dữ liệu, xác định số vị trí đƣợc dịch hoặc quay và phải có kiểu số nguyên mang giá trị dƣơng hoặc âm, nếu là giá trị âm sẽ chỉ ra hƣớng ngƣợc lại với giá trị dƣơng . Mỗi phép dịch cho kết qủa cùng dạng và kích thƣớc với toán hạng ban đầu.  Các toán tử dịch trong VHDL là: sll (dịch trái logic), srl (dịch phải logic), sla (dịch trái số học), sra (dịch phải số học), rol (quay trái), ror (quay phải). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 228 BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.3 Các phép toán trong VHDL Bảng tổng kết các phép toán trong VHDL nhƣ sau: Phép toán Phép gán Phép toán logic Phép toán số học Phép quan hệ Phép dịch Phép gộp Toán tử <=, :=, => NOT, AND, NAND, Kiểu dữ liệu Bất kỳ kiểu dữ liệu nào BIT, BIT_VECTOR, OR, NOR, XOR, XNOR STD_LOGIC, STD_LOGIC_VECTOR, +, - ,*,/,** (mod, rem, abs)- chỉ dùng cho mô phỏng =, /=, <, >, <=, >= sll, srl, sla, sra, rol, ror &, ( , , , ) STD_ULOGIC, STD_ULOGIC_VECTOR INTEGER, SIGNED, UNSIGNED Tất cả các kiểu dữ liệu ở trên BIT_VECTOR BIT, BIT_VECTOR, STD_LOGIC, STD_LOGIC_VECTOR, STD_ULOGIC, STD_ULOGIC_VECTOR www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 229 BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.4 Các đơn vị thiết kế trong VHDL: ĐIỆN TỬ SỐ  VDHL sử dụng 6 đơn vị thiết kế gồm 2 loại: đơn vị cơ bản và đơn vị thiết kế thứ cấp:  - Đơn vị thiết kế cơ bản:  Library: Cho phép tạo thƣ viện trong VHDL  Package: Tạo các gói giữ liệu trong Library, nhƣ các khai báo các đối tƣợng, khai báo thủ tục, hàm...  Entity: (Thực thể) - cho phép khai báo các giao diện của một khối thiết kế số nào đó: nhƣ khai báo các cổng vào/ra, các tham số của khối mạch...  - Đơn vị thiết kế thứ cấp (Phụ thuộc vào một đơn vị thiết kế cơ bản):  Architecture: Mô tả hoạt động bên trong của một Entity hay đây chính là phần mô tả hoạt động của khối mạch số.  Package Body: Mô tả chỉ tiết cho các khai báo trong Package nhƣ viết các hàm, các thủ tục ...  Configuration: Đơn vị thiết kế cấu hình cho phép gắn các phiên bản của thực thể vào những kiến trúc khác nhau. Cấu hình cũng có thể đƣợc sử dụng để thay thế một cách nhanh chóng các phần tử của thực thể trong các biểu diễn cấu trúc của thiết kế. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 230 BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.4 Các đơn vị thiết kế trong VHDL: ĐIỆN TỬ SỐ  a. Entity - (Thực thể) : entity Tên_thực_thể is generic(--Khai báo danh sách các tham số chung Tên_tham_số : [Kiểu_dữ_liệu] [:=giá_trị_khởi_tạo]; ... ); port(-- Khai báo danh sách đối tượng các port vào ra Tên_cổng : [mode] [Kiểu_dữ_liệu] [:=giá_trị_khởi_tạo]; ... ); end Tên_thực_thể; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 231 BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.4 Các đơn vị thiết kế trong VHDL: ĐIỆN TỬ SỐ  b. Architecture – (Kiến trúc) Architecture Tên_kiến_trúc of Tên_thực_thể is -- Thực hiện các khai báo cho kiến trúc ... Begin -- Viết các mô tả hoạt động bên trong cho thực thể ... End Tên_kiến_trúc; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 232 BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.4 Các đơn vị thiết kế trong VHDL: ĐIỆN TỬ SỐ  Package ( gói dữ liệu) là đơn vị thiết kế cơ bản dùng để chứa những khai báo cho các đối tƣợng, khai báo thủ tục procedure, hàm function, kiểu dữ liệu, component có thể dùng chung cho những thiết kế, cấu trúc, dự án khác nhau …  Package Body là đơn vị thiết kế phụ thuộc đƣợc dùng để chứa những mô tả chỉ tiết cho các khai báo trong đơn vị thiết kế Package nào đó, mô tả chi tiết nội dung của các hàm, các thủ tục ... Package Body thƣờng đƣợc viết ngay sau Package. Cú pháp chung các đơn vị thiết kế Package và Package Body package My_Pack is constant. . . function bv_to_integer (BV: bit_v.. return integer -- Cách sử dụng package trong file mô tả VHDL. library IEEE; -- Thư việc chuẩn component . . . subtype. . . use IEEE.std_logic_1164.all; end package My_pack; -- Trong phần mềm thiết kế ISE gói dữ liệu do người sử dụng tạo ra thường được tổ chức mặc định trong thư viện ―work‖ package body My_Pack is function bv_to_integer (BV: bit_v.. return integer is variable ... begin . . . use work.My_Pack.all; entity . . . for index in BV'range loop . . . . end function; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 233 ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.5 Cấu trúc chung của một chƣơng trình mô tả VHDL BÀI GIẢNG MÔN : Phần cứng công nghệ logic số (CPLD/FPGA) entity architecture process Variables Signals Input Ports Ports Ports Output Hình 9.2. Cấu trúc mô tả phần cứng và các đối tượng trong VHDL www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 234 ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.5 Cấu trúc chung của một chƣơng trình mô tả VHDL BÀI GIẢNG MÔN : -- Ví dụ cấu trúc 1 file mô tả cho một hệ thống phần cứng số dùng VHDL -- Khai báo thư viện,(mặc định cần khai báo thư viện IEEE (thư viện -- chuẩn đã được xây dựng). library IEEE;... -- Khai báo gói dữ liệu (package) trong thư viện cần sử dụng: use IEEE.STD_LOGIC_1164.ALL;... -- Khai báo thực thể Entity Tên_thực_thể is -- Khai báo các tham số generic nếu cần: Generic( -- khai báo danh sách các tham số); Port(-- Khai báo danh sách các cổng vào/ra ); End Tên_thực_thể; -- Bắt đầu viết Architecture Tên_kiến_trúc of Tên_thực_thể is {Khai báo:kiểu dữ liệu, các component,các đối tượng constant, signal} Begin { Viết các mô tả dùng cấu trúc lệnh song song } ... Process(-- danh sách tín hiệu kích thích nếu cần) {Khai báo:kiểu dữ liệu, các đối tượng biến constant, variable } Begin { Viết các mô tả dùng cấu trúc lệnh tuần tự } End process; ... { Viết các mô tả dùng cấu trúc lệnh song song hay process khác } ... End Tên_kiến_trúc; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 235 BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song ĐIỆN TỬ SỐ  Các cấu trúc lệnh song song có trong VHDL gồm:  + Cấu trúc process.  + Lệnh gán tín hiệu song song.  + Lệnh gán có điều kiện.  + Lệnh gán tín hiệu có lựa chọn.  + Khối.  + Phép gọi thủ tục, hàm song song. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song ĐIỆN TỬ SỐ [Nhãn] Process [(Danh sách tín hiệu kích thích)] [ Khai báo:kiểu dữ liệu, các đối tượng biến constant, variable ] Begin { Viết các mô tả dùng cấu trúc lệnh tuần tự } End process; entity Logic_AND is Port ( A,B : in std_logic; C : out std_logic); end Logic_AND; A architecture Behavioral of Logic_AND is B C begin Process(A,B) begin C<= A and B; end Process; end Behavioral; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song ĐIỆN TỬ SỐ  b. Các phép gán tín hiệu song song  Phép gán tín hiệu song song sử dụng bên trong các Architecture nhƣng bên ngoài Process. Dạng đơn giản nhất của phép gán tín hiệu song song có cú pháp nhƣ sau:  <= [after ]; ... architecture Behavioral of logic1 is signal I1, I2, I3, I4, AND_out, OR_out: std_logic; begin ... AND_out<= I1 and I2 and I3 and I4; OR_out<= I1 or I2 or I3 or I4; ... end Behavioral; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song ĐIỆN TỬ SỐ  c. Phép gán tín hiệu có điều kiện  Phép gán tín hiệu có điều kiện là cấu trúc lệch song song thực hiện phép gán giá trị của các biểu thức cho một tín hiệu đích tùy theo các điều kiện đặt ra. Cú pháp chung:  <= [after ] when  <điều_kiện> else   [after ] when <điều_kiện> else   ... [after ]; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song c. Phép gán tín hiệu có điều kiện-ví dụ architecture ... begin Z <= A when Sel=―00‖ else B when Sel=―10‖ else C when Sel=―11‖ else ‗X‘ ; end architecture; A B Z ‗X‘ C architecture ... begin process(A,B,C, SEL ) begin case (SEL) is when ―00‖ =>Z <= when ―10‖ =>Z <= when ―11‖ =>Z <= when others=>Z<= end case; end process; end architecture ; A; B; C; ‗X‘; Sel www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN : 9.1.6 Các cấu trúc lệnh song song ĐIỆN TỬ SỐ  d. Phép gán tín hiệu theo lựa chọn  With select  <= [after ]  when ,  [after ] when ,   ... [after ]  www.ptit.edu.vn V1.0 when others; GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Các cấu trúc lệnh tuần tự cơ bản trong VHDL gồm:  + Câu lệnh gán cho biến.  + Câu lệnh gán cho tín hiệu.  + Câu lệnh if.  + Câu lệnh case.  + Câu lệnh rỗng Null.  + Các lệnh lặp. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN :  a. Phép gán biến  Cú pháp của phép gán biến nhƣ sau:  biến := biểu_thức  b. Phép gán tín hiệu  Cú pháp của phép gán biến nhƣ sau:  Tí  n_hiệu_đích<= biểu_thức [after giá_trị_thời_gian]; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  c. Lệnh if  Lệnh này cho phép các phép toán đƣợc thực hiện trên một điều kiện nào đó. Có ba dạng cơ bản là:  + Dạng 1:  if (Điều_kiện) then ;  end if;  + Dạng 2:  if (Điều_kiện) thenCác_câu_lệnh_tuần_tự>;  else   www.ptit.edu.vn V1.0 ; end if; GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  + Dạng 3:  if (Điều_kiện_1) then ;  elsif (Điều_kiện_2) then ;  elsif (Điều_kiện_3) then   ; else ;  end if; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự ĐIỆN TỬ SỐ BÀI GIẢNG MÔN :  Ví dụ process (A, B, C, D, Sel) begin If Z elsif Z elsif Z elsif (Sel <= A (Sel <= B (Sel <= C (Sel <= D Z end if; end process ; = ; = ; = ; = ; ―00‖) then ―01‖) then ―10‖) then ―11‖) then V1.0 D C Z C D Sel B -- Với mô tả trên cấu trúc bên trong của mạch ghép kênh 4 đầu vào tổng hợp đƣợc thực sự đƣợc xây dựng từ 3 mạch ghép kênh 2 đầu vào. www.ptit.edu.vn A B A GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Z 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  d. Lệnh case:  Lệnh case đƣợc sử dụng trong trƣờng hợp có một biểu thức để kiểm soát nhiều rẽ nhánh trong chƣơng trình VHDL. Các lệnh tƣơng ứng với một trong các lựa chọn sẽ đƣợc thực hiệu nếu biểu thức kiểm soát có giá trị bằng giá trị tƣơng ứng của lựa chọn đó. Có hai dạng cơ bản:  Dạng 1:  Case (biểu_thức_kiểm_soát) is  When => ;  When => ;  ...  end case; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN :  Dạng 2:   Case (selector expression) is When =>   ; When =>  ;  ...  When others =>   www.ptit.edu.vn V1.0 ; end case; GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  e. Câu lệnh rỗng Null  Câu lệnh rỗng có cú pháp nhƣ sau: Null;  Trong VDHL khi chƣơng trình mô phỏng gặp câu lệnh Null nó sẽ bỏ qua lệnh này và thực hiện lệnh tiếp theo sau. Thông thƣờng lệnh Null dùng để chỉ trƣờng hợp không thực hiện của lệnh một cách tƣờng minh khi có các điều kiện trả lại giá trị true. Do đó lệnh Null thƣờng đƣợc dùng trong các câu lệnh case đối với những giá trị lựa chọn không cần thao tác. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Ví dụ process begin (A, B, C, D, Sel ) A case Sel is when ―00‖ => Z <= A ; when ―01‖ => Z <= B ; when ―10‖ => Z <= C ; when others => Null; end case ; end process ; www.ptit.edu.vn V1.0 Z B C Sel GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  f. Các lệnh lặp  Lệnh lặp loop chứa thân vòng lặp bao gồm dãy các câu lệnh sẽ đƣợc thực hiện nhiều lần.  Cú pháp của lệnh lặp nhƣ sau: [:] [] loop {}| {next [] [when <điều_kiện>];}| {exit [] [when <điều_kiện>];} end loop [nhãn]; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.7 Cấu trúc lệnh tuần tự BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ Ví dụ process begin (A, B, C, D, Sel ) case Sel is when ―00‖ when ―01‖ when ―10‖ when ―11‖ end case ; end process ; www.ptit.edu.vn V1.0 A B => => => => Z Z Z Z <= <= <= <= A B C D ; ; ; ; Z C D Sel GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.8 Hàm và thủ tục BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  a. Hàm – FUNCTION -- Khai báo FUNCTION Tên_hàm [(danh_sách_biến)] RETURN kiểu_dữ_liệu; -- Function Body (Mô tả hàm) FUNCTION Tên_hàm [(danh_sách_biến)] RETURN kiểu_dữ_liệu IS -- Khai báo CONSTANT, VARIABLE nếu có BEGIN (Viết mô tả hàm dùng cấu trúc Lệnh tuần tự) END Tên_hàm; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.8 Hàm và thủ tục BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Ví dụ hàm xác định sƣờn dƣơng của tín hiệu clk nhƣ sau:  ------ Function body -------  FUNCTION positive_edge(SIGNAL s: STD_LOGIC) RETURN BOOLEAN IS  BEGIN  RETURN (s'EVENT AND s='1');  END positive_edge; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 9.1.8 Hàm và thủ tục BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  b. Thủ tục – PROCEDURE  Về cơ bản cú pháp, cách gọi, vị trí của thủ tục - PROCEDURE tƣơng tự nhƣ hàm – FUNCTION, nhƣng thủ tục không đƣợc trả về giá trị.  Cú pháp để khai báo và mô tả thủ tục (phần PROCEDURE BODY) nhƣ sau: -- Khai báo PROCEDURE Tên_thủ_tục [(danh_sách_biến)]; -- PROCEDURE Body (Mô tả hàm) PROCEDURE Tên_hàm [(danh_sách_biến)] IS -- Khai báo CONSTANT, VARIABLE nếu có BEGIN (Viết mô tả thủ tục dùng cấu trúc Lệnh tuần tự) END Tên_thủ_tục; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : 9.2 PHƢƠNG PHÁP MÔ TẢ HỆ THỐNG PHẦN CỨNG SỐ ĐIỆN TỬ SỐ  9.2.1 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình cấu trúc logic  Trƣớc khi đƣợc sử dụng trong kiến trúc của cả hệ thống, các thành phần đã đƣợc xây dựng (gọi tắt là các component) phải đƣợc khai báo một cách tƣờng minh theo cú pháp sau: Component Port() -- Tƣơng tự nhƣ khai báo trong thực thể End component; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.1 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình cấu trúc logic BÀI GIẢNG MÔN :  Mô tả triger DFF nhƣ sau: entity DFF is port ( D, Clock : in std_logic ; Reset : in std_logic ; Q : out std_logic) ; end entity DFF ; architecture RTL of DFF is begin process (Clock, Reset) begin If (Reset = „1‟ ) then Q <= „0‟ ; elsif (Clock‟event and Clock = „1‟) then Q <= D ; end if; end process ;  Đây là triger D có Reset mức tích cực cao, và không đồng bộ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.1.2 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình hành vi (Behavioral) BÀI GIẢNG MÔN :  Đây là mức độ mô tả trừu tƣợng nhất, chủ yếu là mô tả theo chức năng của hệ thống số theo yêu cầu đầu vào và đáp ứng ra sử dụng các cấu trúc lệnh giống nhƣ của ngôn ngữ lập trình bậc cao nhƣ PROCESS , WAIT, IF, CASE, FORLOOP…  Mô tả theo cách này tính ngữ nghĩa tự nhiên và giải thuật rất cao, nhập thiết kế rất nhanh, nhƣng cấu trúc của phần cứng thƣờng không rõ. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.3 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình luồng dữ liệu RTL BÀI GIẢNG MÔN :  Hệ thống số đƣợc biểu diễn theo mô hình RTL khi chúng đƣợc xác định bởi 3 thành phần nhƣ sau:  - Tập các thanh ghi trong hệ thống (Các khối mạch nhớ, mạch tuần tự).  - Các phép toán đƣợc thực hiện trên dữ liệu đƣợc lƣu trong các thanh ghi đƣợc xây dựng nhờ các mạch logic tổ hợp.  - Những điều khiển để giám sát chuỗi tuần tự các phép toán trong hệ thống (thƣờng đƣợc xây dựng trên mô hình máy trạng thái). www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.3 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình luồng dữ liệu RTL BÀI GIẢNG MÔN :  a. Mô tả mạch logic tổ hợp  Mạch logic tổ hợp có thể mô tả bằng các cấu trúc lệnh song, tuy nhiên thƣờng dùng các process tổ hợp. Khi sử dụng process tổ hợp tất cả các tín hiệu vào của mạch tổ hợp phải đƣợc đƣa vào danh sách tín hiệu kích thích. A Z B D En process(A,B) begin Z <= A or B ; end process; Q process (D, En) begin -- gán mặc định đầu ra Q <= 0; if En = ‗1‘ then Q <= D ; end if ; end process; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.3 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình luồng dữ liệu RTL BÀI GIẢNG MÔN :  b. Mô tả mạch tuần tự:  Các khối thanh ghi có thể đƣợc mô tả bằng tiến trình hoạt động theo clock theo 2 kiểu:  Tiến trình đồng bộ, với danh sách tín hiệu kích thích chỉ có duy nhất tín hiệu clock, mọi biến đổi của mạch đƣợc đồng bộ theo sƣờn clock)  Hoặc tiến trình không đồng bộ, với danh sách tín hiệu kích thích không chỉ có tín hiệu clk mà còn có các tín hiệu không đồng bộ khác. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.3 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình luồng dữ liệu RTL BÀI GIẢNG MÔN : Ví dụ mô tả hoạt động của Triger D làm việc theo sƣờn dƣơng với các tín hiệu Reset không đồng bộ nhƣ sau: process ( Clk, Reset ) begin reset = ‗1‘ then Q <= ‗0‘ ; elsif (Clk`event and Q <= D ; end if ; end process ; D if www.ptit.edu.vn V1.0 Q Clk = ‗1‘) then Clk GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Reset BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) Mô hình Moore: Kết quả đầu ra chỉ phụ thuộc vào trạng thái hiện tại. Đầu vào Thanh ghi trạng thái hiện tại Xác định Trạng thái tiếp theo Xác định Đầu ra Clock Hình 9.6 – Mô hình máy trạng thái Moore. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Đầu ra BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) - Mô hình Mealy: Đầu ra phụ thuộc vào cả trạng thái hiện tại và tín hiệu vào. Đầu vào Thanh ghi trạng thái hiện tại Xác định Trạng thái tiếp theo Xác định Đầu ra Clock Hình 9.7 – Mô hình máy trạng thái Mealy. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Đầu ra BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) Trong thực tế hệ thống số thƣờng đƣợc mô tả bằng việc kết hợp cả mô hình Moore và Mealy và sử dụng thêm thanh ghi đầu ra: Thanh ghi đầu ra Đầu vào Xác định Trạng thái tiếp theo Thanh ghi trạng thái hiện tại Xác định Đầu ra Clock V1.0 Moore Moore Mealy Thanh ghi đầu ra Hình 9.8 – Mô hình máy trạng thái hỗn hợp Moore và Mealy www.ptit.edu.vn Đầu ra GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Mealy BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) Ví dụ: bộ đếm thập phân thuận nghịch đồng bộ “UpdownCounter” có mô hình vẽ sau: UP Z RESET CLK UpdownCounter Hình 9.10 – Mô hình bộ đếm thuận nghịch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) UP='0' S0 RESET if UP='0' then Z='1' else Z='0' UP='0' S1 S2 Z='0' Z='0' UP='1' UP='1' UP='0' UP='1' UP='1' UP='0' S3 S9 Z='0' if UP='0' then Z='0' else Z='1' UP='1' UP='0' UP='1' UP='0' S4 S8 Z='0' Z='0' UP='0' UP='1' UP='1' UP='1' UP='0' UP='1' S7 S6 S5 Z='0' Z='0' Z='0' UP='0' UP='0' Hình 9.11 – Đồ hình trạng thái của bộ đếm thập phân thuận nghịch www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) LIBRARY ieee; USE ieee.std_logic_1164.all; ENTITY FSM IS PORT (CLK,RESET,UP: IN std_logic; Z : OUT std_logic); END; ARCHITECTURE BEHAVIOR OF FSM IS SIGNAL sreg : std_logic_vector (3 DOWNTO 0); SIGNAL next_sreg : std_logic_vector (3 DOWNTO 0); CONSTANT S0 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0000"; CONSTANT S1 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0001"; CONSTANT S2 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0010"; CONSTANT S3 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0011"; CONSTANT S4 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0100"; CONSTANT S5 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0101"; CONSTANT S6 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0110"; CONSTANT S7 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="0111"; CONSTANT S8 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="1000"; CONSTANT S9 : std_logic_vector (3 DOWNTO 0) :="1001"; SIGNAL next_Z : std_logic; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) BEGIN Sync: PROCESS (CLK) –- Cập nhật trạng thái mới của bộ đếm BEGIN IF CLK='1' AND CLK'event THEN if RESET='1' then sreg<= S0; else sreg <= next_sreg; end if; END IF; END PROCESS; Comb: PROCESS (sreg,UP) –- Kiểm tra điều kiện chuyển trạng thái www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) BEGIN CASE sreg IS WHEN S0 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S9; next_sreg<=S1; END IF; WHEN S1 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S0; next_sreg<=S2; END IF; WHEN S2 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S1; next_sreg<=S3; END IF; WHEN S3 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S2; next_sreg<=S4; END IF; WHEN S4 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S3; next_sreg<=S5; END IF; WHEN S5 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S4; next_sreg<=S6; END IF; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) WHEN S6 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S5; next_sreg<=S7; END IF; WHEN S7 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S6; next_sreg<=S8; END IF; WHEN S8 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S7; next_sreg<=S9; END IF; WHEN S9 => IF ( UP='0' ) THEN ELSE next_sreg<=S8; next_sreg<=S0; END IF; WHEN OTHERS => next_sreg<=S0; END CASE; END PROCESS; Outputs: PROCESS (sreg,UP) —-Tính kết quả đầu ra www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ 9.2.4 Phƣơng pháp mô tả theo mô hình đồ hình trạng thái (máy trạng thái - State Machine) BEGIN IF UP='1' THEN if sreg=S9 then Z<= '1'; else Z<= '0'; end if; ELSE if sreg=S0 then Z<= '1'; else Z<= '0'; end if; END IF; END PROCESS; END BEHAVIOR; www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- Tài liệu tham khảo BÀI GIẢNG MÔN : ĐIỆN TỬ SỐ  Giáo trình Điện tử số - Trần Thúy Hà-Đỗ Mạnh Hà, HVCNBCVT 2009.  Giáo trình Kỹ thuật số - Trần Văn Minh, NXB Bƣu điện 2002.  Cơ sở kỹ thuật điện tử số, Đại học Thanh Hoa, Bắc Kinh, NXB Giáo dục 1996.  Kỹ thuật số, Nguyễn Thúy Vân, NXB Khoa học và kỹ thuật 1994.  Lý thuyết mạch logic và Kỹ thuật số, Nguyễn Xuân Quỳnh, NXB Bƣu điện 1984.  Fundamentals of logic design, fourth edition, Charles H. Roth, Prentice Hall 1991.  Digital engineering design, Richard F.Tinder, Prentice Hall 1991.  Digital design principles and practices, John F.Wakerly, Prentice Hall 1990.  VHDL for Programmable Logic by Kevin Skahill, Addison Wesley, 1996  The Designer's Guide to VHDL by Peter Ashenden, Morgan Kaufmann, 1996.  Analysis and Design of Digital Systems with VHDL by Dewey A., PWS Publishing, 1993. www.ptit.edu.vn V1.0 GIẢNG VIÊN: ThS. TRẦN THÚY HÀ Bài giảng ĐIỆN Điện tử sốKHOA KTDT1 BỘ MÔN: KỸ THUẬT TỬ- 273