Chảy máu chất xám ở các
nước đang phát triển
I.
II.
III.
IV.
V.
Khái niệm
Thực trạng
Nguyên nhân
Hậu quả
Giải pháp
Khái niệm
" Chất xám " ở đây:
được hiểu là đội ngũ
những nhà trí thức có
trình độ cao ( như các
Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ,
Kĩ sư .... Sinh viên tài
năng ... trong tất cả các
chuyên nghành KHKT cũng như KHXH)
Do vậy "chảy máu chất
xám" có thể được hiểu
như sau:
Xét ở phạm vi nhỏ: chảy máu chất xám là hiện tượng
nhân viên giỏi đã được đào tạo ở một công ty này
quyết định chuyển sang một doanh nghiệp khác để
làm việc
Xét ở phạm vi rộng hơn chảy máu chất xám là hiện
tượng các nhân tài từ quốc gia này qua quốc gia khác
làm việc, đặc biệt là các du học sinh, họ thường có
mong muốn ở lại quốc gia mà họ đã học tập hơn là
quay về quê nhà
Thực trạng chảy máu chất xám ở
các nước trên thế giới
Hiện nay hiện tượng chảy máu chất xám là vấn đề nhức nhối ở
các nước nghèo và các nước đang phát triển như Việt Nam,
Malaysia, Haiti ,Granada , Venezuela,và đặc biệt là ở Châu phi
có tỷ lệ chảy máu chất xám rất cao điển hình là:
•
Đất nước Tây Phi Sierra Leone là 53%, Gambia 63% và
Cape Verde là 67%.
•
Ở Venezuela ước tính, khoảng 1 triệu người Venezuela đã
ra nước ngoài chỉ trong vòng 10 năm qua từ sau cuộc cách
mạng Bolivar, hàng chục nghìn giáo sư Venezuela đã lao
vào vòng xoáy khốn đốn. Các nghệ sĩ, luật sư, bác sĩ, nhà
quản lý và kỹ sư đang lần lượt rời bỏ đất nước này. Còn
những ai đã ra nước ngoài thì không có ý định quay trở về.
Tình trạng để mất người tài đặc biệt đáng lo ngại trong
những năm gần đây ở Malaysia. Từ đầu năm 2008 đến
khoảng giữa năm 2009, số công dân Malaysia xuất
ngoại lập nghiệp là hơn 300.000 người, tăng cao so với
con số 140.000 người năm 2007. Lực lượng này lại làm
việc trong các ngành trọng yếu như tài chính, kỹ thuật và
công nghệ.
Hiện tại Việt Nam đang dấy lên quan ngại về vấn đề
chảy máu chất xám. Những số liệu cho thấy khoảng
70% sinh viên du học không trở về nước sau khi tốt
nghiệp. Tuy nhiên một số chuyên gia cho rằng tình hình
này chỉ diễn ra trong thời gian ngắn và tin tưởng rằng
ngày càng nhiều sinh viên sẽ trở về quê hương. Điển
hình là Tiến sĩ Nguyễn Cúc là một giảng viên tại Đại học
Melbourne. Bà rời Việt Nam tới Úc cách đây 12 năm để
thực hiện khóa Cao học và sau đó là chương trình Tiến
sĩ. Với nhiều người như bà, việc thiếu cơ hội tại quê
hương đã khiến bà quyết định ở lại Úc.
Thực trạng chảy máu chất xám không chỉ diễn ra ở các
nước nghèo hay các nước đang phát triển mà con diễn
ra ở các nước phát triển điển hình như:
Cắt giảm biên chế khiến hàng nghìn kỹ sư Nhật lành nghề
đã phải ra nước ngoài tìm việc ở Đài Loan, Hàn Quốc và
Trung Quốc. Ước tính có ít nhất 2.500 kỹ sư Nhật trong
ngành kỹ thuật công nghiệp làm việc tại Đài Loan.
"Đằng sau những tòa nhà chọc trời gắn kính lấp lánh của
Trung Quốc là sự thiết hụt tài năng nghiêm trọng, và đây
là điều đáng tiếc“ - nhà sinh học phân tử Shi Yigong . Từ
năm 1978 đến 2009, khoảng 1,62 triệu người Trung Quốc
ra nước ngoài học nhưng chỉ gần 460.000 người trở về
Hơn 25 ngàn nhà khoa học của Nga đã ra nước ngoài
sinh sống và làm việc trong suốt 15 năm qua. Khoảng 30
ngàn người nữa làm việc ở nhiều nước khác theo hợp
đồng hằng năm. Mặc dù con số thống kê trên chỉ chiếm 5 6% tiềm lực khoa học của Nga nhưng cũng đã làm mất cả
các chuyên gia tên tuổi lẫn các trợ lý nghiên cứu trẻ tuổi
đầy tiềm năng.
Nguyên nhân
● Do lương bổng và chính
sách đãi ngộ chưa thỏa đáng
mà nhân viên giỏi thường
chuyển tới công ty khác có
mức lương cao hơn để làm
việc.
● Do trình độ khoa học kĩ thuật
ở các nước phát triển
thường tiên tiến hơn mà các
du học sinh không muốn trở
lại nước nhà để làm việc
Môi trường học tập và làm
việc ở các nước phát triển
thường tốt hơn, tạo điều
kiện cho các nhân tài có cơ
hội thăng tiến, áp dụng
những gì mình học vào thực
tế
Cũng có người ra đi vì lý do
chính trị, tìm một cuộc sống
tự do hơn, an toàn hơn
Do thuế thu nhập ở trong
nước quá cao khiến những
người tài rời bỏ đất nước
video
Nguyên nhân
Tóm lại, nguyên nhân chính của hiện tượng
chảy máu chất xám đến từ những yếu tố nội tại
của một quốc gia nghèo đói , lạc hậu, không có
công ăn việc làm và cơ hội để người tài được
phát huy khả năng của mình, một hệ thống
chính trị hà khắc, độc tài và vi phạm nhân
quyền. Cạnh đó còn các yếu tố bên ngoài mang
tính chất phụ hơn yếu tố nội tại như ảnh hưởng
của toàn cầu hóa và các chính sách chiêu dụ
người tài từ các quốc gia tân tiến.
Hậu quả
Chảy máu chất xám vừa có những
hậu qủa tốt vừa có những hậu qủa
xấu
Hậu quả tốt: Người dân làm việc và
thành công ở hải ngoại thường gởi
những số tiền rất lớn về cho thân
nhân của mình ở quê nhà, giúp cho
quốc gia có một số vốn lớn để đầu tư
và chi dùng
Người dân sống ở hải ngoại cũng là
những nhịp cầu cho các thương vụ
và đầu tư giữa người ngoại quốc và
bản xứ, họ cũng là thành phần đầu tư
và giúp cho sự học hỏi ở trong nước
hay chuyên chở các kiến thức, kiến
năng từ hải ngoại.
Hậu quả xấu:
•
Đối với quốc gia:
Mất nhân tài, mất một nguồn
vốn nhân lực phục vụ cho sự phát
triển đất nước
- Mất vốn đầu tư vào việc giáo
dục
- Gia tăng khoảng cách phát triển,
tạo sự chênh lệch giữa các
nước giàu và các quốc gia
nghèo, đang phát triển.
- Mức độ thua kém của quốc gia
về mọi phương diện phát triển
(xã hội, kỹ thuật, đồng lương và
năng xuất) càng ngày càng tăng
so với thế giới đẫn đến mức độ
cạnh tranh lại càng khó hơn
Đối với doanh nghiệp:
Chảy máu chất xám làm ta mất đi
nhân tài hoạt động trong một bộ
phận nhất định của doanh nghiệp
dẫn tới sự trì trệ của bộ phận đó
trong thời gian ngắn.
Trong doanh nghiệp thông thường
sự ra đi của nhân tài cũng đồng
thời kèm theo với công nghệ mà
người đó nắm giữ, hay nói cá khác
nhân tài ra đi cũng đồng nghĩa với
việc doanh nghiệp mất đí công
nghệ (người dó năm giữ)
Trong trường hợp nhân tài do doanh
nghiệp đào tạo thì sự ra đi của nhân
tài sẽ là thiệt hại rất lớn cho doanh
nghiệp vì chi phí đào tạo nhân tài trở
thành số 0 và còn tạo thành một trợ
lực cho đối thủ.
Và vấn nạn chảy máu chất xám này
sẽ tác động xấu tới tâm lý của doanh
nghiệp khiến cho quá trình hợp tác
giữa nhân tài và doanh nghiệp trở
nên gặp nhiều khó khăn hơn.
Hậu quả
Tóm lại, hậu quả tiêu cực của chảy máu
chất xám khiến các quốc gia nghèo và lạc
hậu không thể tiến triển nhanh để bắt kịp
đà văn minh của nhân loại, vì thế càng
ngày càng tụt hậu và đang là một vấn đề
quan tâm của toàn thế giới vì chính những
khu vực đói nghèo, lạc hậu này là nguyên
nhân của sự bất ổn có thể lan tràn ảnh
hưởng lên toàn cầu.
Giải pháp
Đối với nhà nước
Đầu tư giáo dục táo bạo: xây dựng “thành phố giáo
dục toàn cầu”
Ban hành quy định mới xác định sáu loại đối tượng
không được phép ra làm việc ở nước ngoài nếu không
được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền
Xây dựng mô hình tập trung nghiên cứu cấp cao để
thu hút sự quan tâm của những đứa con xa tổ quốc
Xây dựng đề án về trợ cấp, hỗ trợ cho cán bộ,
nhân viên có trình độ cao.
Áp dụng biện pháp “hoàn lại tiền đào tạo” nếu
sinh viên bỏ nước mà đi
Đối với doanh nghiệp
Cần có những tiêu chí định tính và định lượng
giúp doanh nghiệp nhận diện ra nhân viên giỏi
cần giữ
Doanh nghiệp phải tìm ra được những yếu tố
quyết định để giữ nhân viên giỏi.
Cải thiện môi trường làm việc và đảm bảo cơ
hội thăng tiến cho những cán bộ trẻ có năng
lực. Không thể trả lương theo kiểu “cào bằng”
mà cần xây dựng một cơ chế lương bổng theo
năng lực
Video ( giải pháp của cty Nguyên Giáp)
The End
Cảm ơn thầy và các
bạn đã theo dõi
Danh sách nhóm 10 :
1. Nguyễn Khoa Đăng
2. Nguyễn Thị Tuyết
3. Mai Đình Hoàng
4. Phạm Thị Mỹ Hạnh
5. Nguyễn Tấn Lợi
6. Hà Xuân Phi
7. Đặng Văn Thắng
- Xem thêm -