Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội của việc trồng keo lai (acacia mangium x acaci...

Tài liệu đánh giá hiệu quả kinh tế, xã hội của việc trồng keo lai (acacia mangium x acacia auriculiformis) làm nguyên liệu giấy tại một số địa phương tỉnh bình định

.PDF
126
449
116

Mô tả:

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN ------------------------ PHAN VĂN HÒA ĐÁNH GIÁ HI U QU KINH T , XÃ H I C A VI C TR NG R NG KEO LAI (Acacia mangium x Acacia auriculiformis) LÀM NGUYÊN LI U GI Y T I M T S Đ A PHƯƠNG T NH BÌNH Đ NH LU N VĂN TH C S LÂM NGHI P Buôn Ma thu t, tháng 8 / 2010 ii B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TRƯ NG Đ I H C TÂY NGUYÊN --------------------------- PHAN VĂN HÒA ĐÁNH GIÁ HI U QU KINH T , XÃ H I C A VI C TR NG R NG KEO LAI (Acacia mangium x Acacia auriculiformis) LÀM NGUYÊN LI U GI Y T I M T S Đ A PHƯƠNG T NH BÌNH Đ NH Chuyên ngành: Lâm h c Mã s : 60. 62. 60 LU N VĂN TH C S LÂM NGHI P NGƯ I HƯ NG D N KHOA H C: TS. Võ Hùng Buôn Ma Thu t, tháng 8 / 2010 iii L i cam ñoan Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a riêng tôi. Các s li u, k t qu nghiên c u nêu trong lu n văn là trung th c và chưa ñư c ai công b trong b t kỳ m t công trình nào khác. Tác gi Phan Văn Hòa iv L i c m ơn Đ hoàn thành chương trình ñào t o Th c sĩ chuyên ngành lâm h c, h chính quy, t i trư ng Đ i h c Tây Nguyên, tôi xin chân thành c m ơn: Quý th y cô giáo trư ng Đ i h c Tây Nguyên, Khoa Nông Lâm nghi p, Phòng Đào t o Sau ñ i h c, Ban giám hi u nhà trư ng ñã t n tình gi ng d y và t o ñi u ki n thu n l i cho tôi trong su t th i gian khoá h c. Ban lãnh ñ o và t p th cán b giáo viên trư ng Trư ng Cao ñ ng ngh Cơ ñi n –Xây d ng và Nông lâm Trung b Bình Đ nh ñã t o ñi u ki n thu n l i v v t ch t l n tinh th n trong su t quá trình h c t p ñ tôi ñ t ñư c k t qu này. Ban lãnh ñ o 3 công ty: Công ty TNHH Phư c Vân- Tuy Phư c, công ty Lâm Nghi p Quy Nhơn - Quy Nhơn, công ty Lâm Nghi p Hà Thanh - Vân Canh và gia ñình các h dân 3 xã: Phư c Thành huy n Tuy Phư c, Canh Vinh huy n Vân Canh và Long M Thành ph Quy Nhơn t nh Bình Đ nh ñã t o ñi u ki n thu n l i cho tôi trong quá trình ñi u tra hi n trư ng, thu th p s li u ph c v cho quá trình nghiên c u. Đ c bi t tôi xin trân tr ng c m ơn th y giáo TS. Võ Hùng gi ng viên chính, trư ng Đ i h c Tây Nguyên ñã dành nhi u th i gian quý báu, t n tình hư ng d n tôi trong su t th i gian th c t p và hoàn thành lu n văn này. C m ơn gia ñình và nh ng ngư i thân, b n bè ñã giúp ñ v m i m t ñ tôi hoàn thành ñư c khoá h c này. Do th i gian có h n và trình ñ chuyên môn còn h n ch , b n thân m i bư c ñ u làm quen v i công tác nghiên c u khoa h c, nên ñ tài không tránh kh i nh ng thi u sót. Kính mong quý th y, cô giáo và b n bè ñ ng nghi p quan tâm góp ý ñ lu n văn ñư c hoàn thi n hơn. Xin chân thành c m ơn! Đăk Lăk, tháng 08 năm 2010 H c viên Phan Văn Hòa v M CL C Trang L i cam ñoan ................................................................................................... iii L i c m ơn ...................................................................................................... iv Danh m c các ch vi t t t .............................................................................. vii Danh m c các b ng ....................................................................................... viii Danh m c các hình .......................................................................................... ix M Đ U – GI I THI U Đ TÀI ....................................................................... 1 Chương 1: T NG QUAN V N Đ NGHIÊN C U........................... 3 1.1 Trên th gi i.............................................................................................. 3 1.2 Vi t Nam ................................................................................................ 4 1.2.1 V n ñ gi ng keo lai ...................................................................... 4 1.2.2 Sinh trư ng c a cây keo lai ............................................................ 6 1.2.3 Năng su t và s n lư ng .................................................................. 8 Chương 2: Đ I TƯ NG VÀ Đ C ĐI M KHU V C NGHIÊN C U .................................................................................... 12 2.1 Đ i tư ng, ph m vi nghiên c u ............................................................ 12 2.2 Đ c ñi m khu v c nghiên c u .............................................................. 13 2.2.1 Đi u ki n t nhiên khu v c nghiên c u ........................................ 13 2.2.2 Đ c ñi m kinh t - xã h i c a khu v c nghiên c u ....................... 18 Chương 3: M C TIÊU - N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ............................................................................ 27 3.1 M c tiêu nghiên c u .............................................................................. 27 3.2 N i dung nghiên c u ............................................................................. 28 3.2.1 Nghiên c u h th ng bi n pháp kinh t , k thu t gây tr ng r ng keo lai giâm hom ñã áp d ng t i ñ a phương. ...................................... 28 3.2.2 Đánh giá ch t lư ng sinh trư ng r ng tr ng keo lai...................... 28 3.2.3 Đánh giá hi u qu kinh t - xã h i c a r ng tr ng keo lai. ............ 28 3.2.4 Đ xu t m t s gi i pháp t ng h p ñ nâng cao hi u qu tr ng r ng keo lai t i khu v c nghiên c u...................................................... 29 vi 3.3 Phương pháp nghiên c u ..................................................................... 29 3.3.1 Phương pháp lu n nghiên c u ...................................................... 29 3.3.2 Phương pháp nghiên c u c th .................................................... 30 Chương 4: K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ................. 35 4.1 H th ng bi n pháp kinh t , k thu t gây tr ng r ng keo lai giâm hom áp d ng t i ñ a phương ......................................................................... 35 4.1.1 K thu t tr ng keo lai ................................................................... 35 4.1.2 K thu t chăm sóc keo lai ............................................................ 39 4.1.3 B o v r ng và phòng ch ng cháy r ng ....................................... 40 4.1.4 Phân tích th c tr ng tr ng r ng keo lai t i ñ a phương ................. 41 4.1.5 Khai thác và tiêu th g r ng tr ng .............................................. 44 4.2 Đánh giá sinh trư ng r ng tr ng keo lai 3 ñ a phương .................. 44 4.2.1 Đánh giá t l s ng và ph m ch t r ng tr ng keo lai .................... 44 4.2.2 Sinh trư ng chi u cao và ñư ng kính r ng tr ng keo lai .............. 50 4.2.3 Tính tr lư ng r ng tr ng qua th tích cây bình quân ................... 59 4.3 Đánh giá hi u qu kinh t , xã h i c a r ng tr ng keo lai ................... 62 4.3.1 Hi u qu kinh t c a r ng tr ng keo lai ........................................ 62 4.3.2 Hi u qu thu nh p t vi c tr ng r ng keo lai trong phát tri n kinh t nông h . ....................................................................................... 68 4.3.3 Chu i th trư ng và tính n ñ nh kinh t h gia ñình tr ng keo lai l yg Bình Đ nh ....................................................................... 74 4.3.4 Hi u qu xã h i c a r ng tr ng keo lai ......................................... 79 4.4 Đ xu t gi i pháp nâng cao ch t lư ng và hi u qu chương trình tr ng r ng keo lai t i t nh Bình Đ nh .................................................... 82 K T LU N VÀ Đ NGH ................................................................................ 87 K t lu n.......................................................................................................... 87 Đ ngh ........................................................................................................... 91 Tài li u tham kh o ........................................................................................ 92 PH L C ........................................................................................................ 95 vii Danh m c các ch vi t t t T vi t t t Nguyên nghĩa CIPP B i c nh - Đ u vào - Ti n trình - Đ u ra (Context - Input - Process - Product) PCCCR Phòng cháy ch a cháy r ng PRA Đánh giá nông thôn có s Appraisal) PTNT Phát tri n nông thôn QLBVR Qu n lý b o v r ng SWOT Đi m m nh - Đi m y u - Cơ h i - Tr ng i (Strengths - Weakness - Opportunities - Threats) TN&MT Tài nguyên và môi trư ng UBND y ban nhân dân tham gia (Participatory Rural viii Danh m c các b ng Trang B ng 2.1 Tình hình s n xu t lâm nghi p t 2003 – 2008 c a huy n Tuy Phư c .. 23 B ng 4.1 Phân tích SWOT v vi c tr ng, chăm sóc và khai thác r ng tr ng các khu v c nghiên c u .............................................................................. 43 B ng 4.2 Chi u cao r ng tr ng keo lai theo các c tu i B ng 4.3 Đư ng kính r ng tr ng keo lai theo các c tu i B ng 4.4 D toán tr s n lư ng keo lai khai thác 3 khu v c ................... 52 3 khu v c ................ 56 tu i 7 t i các khu v c tr ng 60 B ng 4.5 Giá thành 1ha tr ng, chăm sóc, b o v r ng tr ng keo lai .................... 64 B ng 4.6 Thu nh p t r ng keo lai 7 tu i c a các khu v c nghiên c u ................ 66 B ng 4.7 Hi u qu kinh t c a r ng tr ng keo lai t i các khu v c v i ch s h u khác nhau ............................................................................................. 67 B ng 4.8 Chi phí, l i nhu n và chênh l ch trong kênh th trư ng........................ 77 B ng 4.9 S lao ñ ng tham gia tr ng và chăm sóc 1ha r ng keo lai chu kỳ 7 năm . ............................................................................................................ 80 ix Danh m c các hình Trang Hình 4.1: Phân tích th c tr ng tr ng r ng keo lai t i 3 ñ a phương t nh Bình Đ nh .. ............................................................................................................ 42 Hình 4.2: T l s ng c a r ng tr ng keo lai t i 3 khu v c ch s h u là ngư i dân.. .......................................................................................................... 466 Hình 4.3: T l s ng c a r ng tr ng keo lai t i 3 khu v c ch s h u là công ty.. 47 Hình 4.4: Ph m ch t r ng tr ng keo lai c tu i 6 t i 3 huy n nghiên c u........... 48 Hình 4.5: Ph m ch t r ng tr ng keo lai c tu i 7 t i 3 huy n nghiên c u........... 48 Hình 4.6: Đo chi u cao cây keo lai b ng d ng c Sunnto..................................... 50 Hình 4.7: Đo ñư ng kính thân cây b ng thư c ño ñư ng kính ............................. 51 Hình 4.8: Khai thác r ng keo lai tu i 7 ............................................................. 51 Hình 4.9: So sánh sinh trư ng chi u cao keo lai 6 tu i......................................... 53 Hình 4.10: So sánh sinh trư ng chi u cao keo lai 7 tu i......................................... 54 Hình 4.11: So sánh sinh trư ng ñư ng kính keo lai 6 tu i...................................... 57 Hình 4.12: So sánh sinh trư ng ñư ng kính keo lai 7 tu i...................................... 58 Hình 4.13: R ng keo lai 7 năm tu i xã Canh Vinh – Vân Canh ............................. 61 Hình 4.14: R ng keo lai 7 năm tu i xã Phư c M - Quy Nhơn.............................. 61 Hình 4.15: R ng keo lai 7 năm tu i xã Phư c Thành – Tuy Phư c........................ 62 Hình 4.16: So sánh cơ c u ñ t canh tác c a h dân 3 huy n ................................ 69 Hình 4.17: So sánh ngu n thu nh p c a h dân có tr ng keo lai 3 huy n ........ 6969 Hình 4.18: Ph ng v n h tr ng r ng keo lai xã Canh Vinh – Vân Canh............... 710 Hình 4.19: Ph ng v n h tr ng r ng keo lai xã Phư c Thành – Tuy Phư c ........... 71 Hình 4.20: Ph ng v n h tr ng r ng keo lai xã Phư c M - Quy Nhơn ................. 71 Hình 4.21: So sánh ñ t canh tác c a h có và không có tr ng keo lai ..................... 72 Hình 4.22: So sánh các ngu n thu nh p c a h có và không có tr ng keo lai ......... 73 Hình 4.23: M t s hình nh c a các công ty thu mua g keo làm nguyên li u gi y t i Quy Nhơn ..................................................................................... 788 1 M Đ U – GI I THI U Đ TÀI Th i gian g n ñây, r ng t nhiên ñã b suy gi m nhanh chóng c v s lư ng và ch t lư ng. Trư c tình hình ñó, nhi u cơ quan lâm nghi p, t ch c cá nhân và ngư i dân nhi u ñ a phương ñã ñ y m nh kinh doanh r ng tr ng. Vi c tr ng r ng ñã góp ph n ñáng k nâng cao t l che ph ñ t tr ng ñ i núi tr c, ñáp ng nhu c u v g ñ ng th i t o thêm nhi u vi c làm cho ngư i dân s ng g n r ng nh t là ñ ng bào dân t c thi u s s ng vùng sâu vùng xa. Hi n t i vi c tr ng r ng các loài cây m c nhanh cho năng su t cao ñang là nhu c u th c ti n c p thi t, v i nhi u thành ph n kinh t tham gia. Bình Đ nh là t nh duyên h i mi n trung, phát tri n lâm nghi p ñây không ch ñ ph xanh ñ t tr ng ñ i núi tr c, b o v môi trư ng sinh thái mà còn tăng thu nh p, gi i quy t vi c làm cho ngư i dân t i ch , h n ch tình tr ng phá r ng làm nương r y, nâng cao t l che ph b m t ñ t. Trong nhi u năm qua, có nhi u ñơn v s n xu t lâm nghi p và ngư i dân trên ñ a bàn t nh Bình Đ nh ñã chú tr ng công tác tr ng r ng s n xu t, r ng nguyên li u ph c v cho công nghi p ch bi n g và r ng nguyên li u gi y nhưng ch t lư ng gi ng chưa ñư c c i thi n, các bi n pháp k thu t lâm sinh chưa ñư c áp d ng ñ y ñ . V n ñ l a ch n loài cây tr ng chưa phù h p v i ñi u ki n khí h u, ñ t ñai nơi tr ng, ñ u tư th p d n ñ n năng su t các lo i r ng tr ng chưa cao, chưa ñáp ng ñư c nhu c u g cho công nghi p ch bi n nói chung và nguyên li u cho ngành công nghi p b t gi y nói riêng. Keo lai là loài cây m c nhanh ñã ñư c nhi u công ty, ngư i dân ñ a phương l a ch n ñưa vào gây tr ng thu n loài nhi u huy n c a t nh Bình Đ nh. Theo nh n ñ nh c a cơ quan qu n lý lâm nghi p t nh, cây keo lai ñã bư c ñ u ñã mang l i hi u qu kinh t nh t ñ nh. Tuy nhiên cho ñ n nay, t i ñ a phương chưa có nh ng công trình nghiên c u ñ y ñ ñ ñánh giá ñư c tình hình sinh trư ng cũng như ch t lư ng và hi u qu kinh t , xã h i m t 2 cách khoa h c, t ñó làm cơ s cho vi c l a ch n loài cây m c nhanh làm nguyên li u gi y phù h p v i ñi u ki n khí h u, ñ t ñai c a t nh Bình Đ nh . Đ góp ph n c i thi n và nâng cao năng su t, ch t lư ng r ng tr ng nguyên li u, t n d ng di n tích ñ t tr ng ñ i núi tr c m t cách h p lý, có hi u qu , nh m ch ñ ng cung c p ngu n nguyên li u cho ngành công nghi p b t gi y c a t nh. V i nh ng lý do trên, ñư c s nh t trí c a phòng Đào t o sau ñ i h c, trư ng ñ i h c Tây Nguyên và ngư i hư ng d n khoa h c, chúng tôi ti n hành th c hi n nghiên c u ñ tài: “ Đánh giá hi u qu kinh t , xã h i c a vi c tr ng keo lai (Acacia Mangium x Acacia Auriculiformis) làm nguyên li u gi y t i m t s ñ a phương t nh Bình Đ nh”. Đ tài s góp ph n xây d ng cơ s khoa h c trong vi c nghiên c u ñánh gía hi u qu kinh t - xã h i c a r ng tr ng keo lai giâm hom, trên ñ a bàn các huy n thu c t nh Bình Đ nh. 3 Chương 1: T NG QUAN V N Đ NGHIÊN C U 1.1 Trên th gi i Keo lai là tên g i vi t t t c a gi ng lai t nhiên gi a hai loài keo tai tư ng (Acacia mangium) và keo lá tràm (Acacia auriculiformis). Gi ng lai này ñư c Messrs Hepbum và Shim phát hi n năm 1972 trong nh ng hàng cây tr ng ven ñư ng. Năm 1978 khi xem xét các m u tiêu b n t i phòng tiêu b n th c v t Queensland (Australia) Pedkey ñã xác nh n ñó là gi ng lai t nhiên gi a keo tai tư ng và keo lá tràm. Trong t nhiên keo lai cũng ñư c phát hi n Papu NewGuinea (Turn bull,1986; Grinfin, 1988) d n theo Lê Đình Kh (1997) [12] Nghiên c u năm 1987 c a Rufelds cho th y t i mi n B c Sabah – Malaisia, keo lai xu t hi n r ng keo tai tư ng 3 - 4 cây/ha còn Wong thì th y xu t hi n t l 1/500 cây. Năm 1991 Cyrin Pinso và Robert NaSi ñã th y t i khu UluKukut cây lai t nhiên ñ i F1 sinh trư ng khá hơn các xu t x c a keo tai tư ng Sabah. Các tác gi này cũng th y r ng g c a keo lai là trung gian gi a keo tai tư ng và keo lá tràm, có ph m ch t t t hơn keo tai tư ng. T i Thái Lan (Kij Kar,1992), keo lai ñư c tìm th y vư n ươm keo tai tư ng (l y gi ng t Malaisia) t i tr m nghiên c u Jon – Pu c a Vi n nghiên c u Lâm nghi p Đài Loan (Kiang Tao et al,1989). Trong giai ño n vư n ươm keo lai hình thành lá gi (Phylod) s m hơn keo tai tư ng và mu n hơn keo lá tràm, d n theo Lê Đình Kh (1997).[12] Keo lai ñã ñư c nghiên c u nhân gi ng thành công b ng hom (Griffin, 1991). Tuy nhiên, trên th gi i v n chưa có nh ng nghiên c u v tính ch t v t lý và cơ h c cũng như tính ch t b t gi y c a keo lai và chưa có nh ng nghiên c u ch n l c cây tr i và kh o nghi m dòng vô tính ñ t ñó t o ra các dòng t t nh t ñ ñưa vào s n xu t (Lê Đình Kh ,1999). 4 Hi n nay keo lai ñư c tr ng r t nhi u qu c gia trên th gi i : Australia, Papua new Guinea va Indonexia , Malaixia, Philippin phù h p v i nhi u ñi u ki n sinh thái, cây phát tri n nhanh, tr ng d s ng, trong m t chu kỳ cho m t sinh kh i l n hơn các loài keo khác và ch t lư ng g cũng ñ p. Sinh trư ng và s n lư ng: Qua các s li u kh o nghi m và tr ng r ng th c t thì sinh trư ng cây keo lai sinh trư ng r t nhanh và cho sinh kh i l n hơn r t nhi u so v i các loài cây keo b m và các gi ng keo lai khác. 1.2 Vi t Nam 1.2.1 V n ñ gi ng keo lai nư c ta, keo lai xu t hi n lác ñác m t s nơi Tr ng Bom, Sông Mây và Nam B như Tân T o, BaVì (Hà Tây), Phú Th , Hoà Bình và Tuyên Quang…(Lê Đình Kh ,1999). Nh ng cây lai này ñã xu t hi n trong r ng keo tai tư ng v i nh ng t l khác nhau. các t nh Mi n Nam là 3 - 4%, còn Ba Vì là 4 - 5%. Riêng gi ng lai t nhiên t i BaVì ñư c xác ñ nh là Acacia Mangium (xu t x Daitree thu c bang Queensland) v i Acacia auriculiformis (xu t x Darwin thu c Bang Northern Territoria) c a Australia. Keo lai ñư c phát hi n và kh o nghi m ñ t 1 t năm 1993 – 1995, ñ n năm 1996 Trung tâm nghiên c u gi ng cây r ng ñã ph i h p v i các ñơn v khác ti p t c nghiên c u v keo lai. Các nghiên c u này là ch n l c thêm các cây tr i keo lai t nhiên, xây d ng kh o nghi m các dòng vô tính, ti n hành ñánh giá ti m năng b t gi y c a keo lai cũng như ti n hành kh o nghi m các dòng keo lai ñư c l a ch n các vùng sinh thái khác nhau (Lê Đình Kh , Ph m Văn Tu n, Nguy n Văn Th o và các c ng s ,1999; Lê Đình Kh ,1999) [12]. K t qu cho th y keo lai có ưu th lai rõ r t v sinh trư ng so v i keo tai tư ng và keo lá tràm, có nhi u ñ c ñi m hình thái trung gian gi a keo tai tư ng và keo lá tràm. Khi c t cây ñ t o ch i thì keo lai cho r t nhi u ch i (trung bình 289 hom/01g c). Các hom này có t l ra r trung bình 47%, 5 trong ñó có 11 dòng cho ra r t 57 – 85%. Sai khác gi a các dòng v sinh trư ng là khá rõ. M t s dòng vô tính sinh trư ng r t nhanh nhưng các ch tiêu ch t lư ng không ñ t yêu c u, m t s dòng v a sinh trư ng nhanh v a có các ch tiêu ch t lư ng t t có th nhân gi ng nhanh và s lư ng nhi u ñưa vào s n xu t như các dòng BV5, BV10, BV16, BV29, BV32. Năm 1996 –1997 vi c ch n l c cây tr i t i BaVì (Hà Tây) và khu v c Đông Nam B như khu v c B u Bàng, Sông Mây và trư ng Cao Đ ng Lâm nghi p. BaVì ñi u ki n l p ñ a khá kh c nghi t (ñ t ñ i tr c, nghèo dinh dư ng và mùa ñông l nh). Đông Nam B là ñ t phù sa c sâu, ít b ñá ong hoá, tương ñ i b ng ph ng, có n ng quanh năm. Vì v y, keo lai BaVì sinh trư ng ch m hơn Đông Nam B song các cây lai ñư c ch n c hai nơi ñ u có sinh trư ng vư t tr i rõ r t hơn so v i keo tai tư ng, s li u dư i ñây cho th y nh ng cây keo lai ñư c l a ch n có ñư ng kính vư t keo tai tư ng 30,1 – 149,1% (t i BaVì) và 25,3 – 107,7% (t i Đông Nam B ), chi u cao vư t keo tai tư ng t 29,4 – 125,8% (t i Ba Vì) và 12,1 – 81,8% (t i Đông Nam B ). Đây cũng là nh ng cây keo lai có hình dáng thân cây và tán lá ñ p nh t m i nơi, kh o nghi m dòng vô tính có th s ch n ñư c m t s dòng t t nh t ñ phát tri n vào s n xu t (Lê Đình Kh , Nguy n Văn Th o, Ph m Văn Tu n và các c ng s 1999; Lê Đình Kh , 1999)[14]. Kh o nghi m m t s dòng vô tính m i ñư c ch n năm 1996 (C m Quỳ) ñã ñư c xây d ng ngay t i nơi ch n l c cây m . Ngu n keo lai ñư c l a ch n là t các r ng keo tai tư ng ñư c l y gi ng t Đ ng Nai, th y n i lên m t s nét chính các cây tr i keo lai m i ñư c ch n m c dù có ñ vư t ban ñ u khá l n, song qua kh o nghi m ñ u th y sinh trư ng kém hơn các dòng keo lai cũ là BV5, BV10. Trong 14 dòng ñư c ñưa vào kh o nghi m có 10 dòng vư t các loài keo có b m ñư c tr ng làm ñ i ch ng. Trong ñó có 8 dòng có ñ vư t l n hơn 25% so v i các loài cây b m (Lê Đình Kh và các 6 công s , 1997-1999). H s bi n ñ ng v ñư ng kính và chi u cao c a keo lai cũng luôn nh hơn keo tai tư ng và keo lá tràm, nghĩa là keo lai có ưu ñi m có ñư ng kính và chi u cao ñ ng ñ u hơn keo tai tư ng (Lê Đình Kh và các c ng s , 1997). M t s dòng keo lai ñư c l a ch n có hàm lư ng xenlulô cao hơn hai loài b m và cao hơn B ch ñàn Caman. Đ ch u kéo, ñ g p, và ñ tr ng gi y c a keo lai cũng cao hơn hai loài b m , b ñ và m . Nghiên c u c a Lê Đình Kh và các c ng s năm 1997 cho th y không nên dùng h t c a keo lai tr ng r ng m i. Cây lai ñ i F1 có hình thái trung gian gi a hai loài b m và ñ ng nh t tương ñ i v hình thái. Song khi sinh s n b ng h t ñ cho th h lai th hai (F2) l i b phân ly hình thái và b thoái hoá, vì v y khi tr ng r ng b ng cây con m c t h t c a cây lai F1 cây tr ng s b phân hoá v sinh trư ng và hình thái, ñ ng th i ưu th lai cũng b gi m xu ng. Chính vì v y, vi c nhân gi ng b ng hom ho c nhân gi ng b ng nuôi c y mô là phương pháp b o ñ m nh t ñ gi ưu th lai ñ i F1. 1.2.2 Sinh trư ng c a cây keo lai Nghiên c u so sánh t i r ng tr ng BaVì ñã cho th y lúc 2,5 tu i keo lai có chi u cao 4,5m, ñư ng kính ngang ng c trung bình t 5,21cm, trong khi keo tai tư ng có chi u cao là 2,77m và ñư ng kính là 2,63m (Lê Đình Kh , Ph m Văn Tu n, Nguy n Đình H i, 1993)[18]. Nghiên c u ch n l c cây tr i, nhân gi ng và bư c ñ u kh o nghi m dòng vô tính keo lai Đông Nam B do Ph m Văn Tu n, Lưu Bá Th nh, Ph m Văn Chi n ti n hành năm (1995;1998;1999) cho th y hom ch i ra r cao nh t ñư c giâm hom t tháng 5 – 7 và x lý b ng IBA d ng b t n ng ñ 0,7% và 1,0% trong ñó các cá th keo lai khác nhau có t l ra r khác nhau. Qua kh o nghi m cho th y các dòng Keo lai có sinh trư ng nhanh hơn keo lá tràm và keo tai tư ng t ñó ch n ñư c các dòng 3; 5; 6; 12 có sinh trư ng 7 nhanh ñ nhân gi ng ñ i trà cho tr ng r ng s n xu t Đông Nam B và các ñ a phương có ñi u ki n l p ñ a tương t . Nghiên c u c a Nguy n Ng c Tân, Tr n H Quang, Ngô Th Minh Duyên, Đoàn Th Mai (1995) v nuôi c y mô cây keo lai th y r ng có th nhân gi ng nhanh cây keo lai b ng phương pháp nuôi c y mô trong môi trư ng MS (Murashige and Skoog) v i BAP (Benzym Amino Purinine) 2mg/l thì s ch i nhân lên 20 – 21 l n và có th cho các ch i ra r b ng bi n pháp giâm hom thông thư ng trên n n cát sông ñư c phun sương trong nhà kính, nghiên c u này ñã xác ñ nh ñư c môi trư ng thích h p và t l các nguyên t ña lư ng, vi lư ng, t l các ch t kích thích sinh trư ng cũng như môi trư ng nuôi c y mô keo lai. Sau này Lê Đình Kh và c ng s Malaisia thí nghi m giâm tr c ti p cây mô trên n n cát sông, sau 01 tháng giâm hom cây mô có t l ra r 90 – 100% và sau 02 tháng giâm hom cây ra r v n gi ñư c 80 – 100% (Lê Đình Kh và c ng s , 2001). Nghiên c u nhân gi ng keo lai b ng hom t i BaVì cho th y kh năng cung c p hom thay ñ i theo tu i cây và theo các tháng trong năm. S hom c t ñư c t cây gi ng m t tu i là 116 hom/cây, cây gi ng hai tu i là 357 hom/cây, cây t 3 – 4 tu i t 511 – 518 hom/cây. Như v y, cây hai tu i ñã có kh năng cung c p hom g p 3 l n cây m t tu i, cây ba tu i thì kh năng cung c p hom b t ñ u n ñ nh, th i gian c t ñư c nhi u hom nh t là tháng 5 – tháng 10, th c t ñây là th i kỳ ra r cao nh t . Các lo i hoocmon dùng ñ giâm hom cho cây g là IAA, IBA. Thí nghi m giâm hom cho cây gi ng ba tu i c a keo lai b ng IAA, IBA d ng b t, ñư c chu n b theo ch t n n c a trung tâm nghiên c u gi ng cây r ng có tên g i t t là (TTG) ñã ñư c ti n hành t i vư n ươm Chèm (Hà N i) c a trung tâm nghiên c u gi ng cây r ng ñư c ti n hành tháng 8 năm 1998, m i công th c 30 hom, l p l i 03 l n. K t qu thí nghi m cho th y công th c ñ i ch ng 8 (không x lý hoocmon) có t ra r 61,1%, các công th c x lý TTG2 (t c là IAA) có t l ra r trung bình t 70 - 77,8%, các công th c x lý TTG1 (t c là IBA) có t l ra r trung bình 72,2 – 88,9%, trong ñó công th c x lý b ng IBA 0,75% d ng b t có t l ra r trung bình cao nh t (86,7 – 93,3%). Đi u này ch ng t IAA, IBA có tác d ng kích thích ra r ñ i v i hom keo lai khá rõ r t và IBA là ch t kích thích ra r m nh hơn IAA. 1.2.3 Năng su t và s n lư ng Nghiên c u gi ng keo lai và vai trò các bi n pháp thâm canh khác trong tăng năng su t r ng tr ng c a Lê Đình Kh , H Quang Vinh (1998) cho th y c i thi n gi ng và các bi n pháp thâm canh ñ u có vai trò quan tr ng trong tăng năng su t r ng tr ng. Mu n tăng năng su t r ng tr ng cao, nh t thi t ph i áp d ng t ng h p các bi n pháp c i thi n gi ng và các bi n pháp thâm canh khác. K t h p gi a gi ng ñư c c i thi n v i các bi n pháp k thu t tr ng r ng thâm canh m i t o ñư c năng su t cao trong s n xu t lâm nghi p. Các gi ng keo lai ñư c l a ch n qua kh o nghi m có năng su t cao hơn r t nhi u so v i các loài b m . Ví d t i C m Quỳ (BaVì – Hà Tây) khi ñư c tr ng ñi u ki n thâm canh (có cày ñ t và bón phân thích h p) thì giai ño n hai năm tu i keo lai có th tích 19,6dm3/cây. Trong lúc các loài keo b m tr ng cùng ñi u ki n l p ñ a công th c qu ng canh có th tích thân cây 4,7dm3/cây. Trong khi các loài b m tr ng cùng ñi u ki n thâm canh như v y thì th tích thân cây ch ñ t 2,7 – 6,1dm3/cây, còn công th c qu ng canh ch ñ t 0,6 – 1,2dm3/cây (Lê Đình Kh , 1997;1999). Nghiên c u kh năng c i t o ñ t c a keo lai và hai loài b m c a Lê Đình Kh , Đoàn Th Bích, Nguy n Đình H i (1999)[14] cho th y giai ño n vư n ươm 03 tháng tu i các dòng keo lai ñã ñư c l a ch n có s lư ng n t s n t 39,9 – 80,3 cái/cây, g p 2,5 – 13 l n các loài b m . Kh i lư ng tươi c a các n t s n các dòng keo lai t 0,39 – 0,47g/cây, trong lúc c a các loài b m là 0,075 – 0,15g/cây, còn kh i lư ng khô c a các n t s n các dòng 9 keo lai là 0,08 – 0,130g/cây, g p 5 – 12 l n các loài keo b m (0,011 – 0,017g/cây). M t s dòng keo lai có lư ng vi khu n c ñ nh nitơ cao hơn các loài b m , m t s khác có tính ch t trung gian. Đ c bi t, dư i tán r ng keo lai 5 tu i kh o nghi m t i Đá Chông thu c tr m th c nghi m gi ng BaVì (1999), s lư ng vi sinh v t và s lư ng vi khu n c ñ nh Nitơ t do trong 01 gram ñ t cao hơn rõ r t so v i ñ t dư i tán r ng keo tai tư ng và keo lá tràm, 01 gam ñ t dư i tán r ng keo lai có th g p 5 – 17 l n các loài keo b m và cao g p 97 l n m u ñ t l y nơi ñ t tr ng. Vì th ñ t dư i tán r ng keo lai ñư c c i thi n hơn ñ t dư i tán r ng keo hai loài b m c v hoá tính, lý tính và s lư ng vi sinh v t. Nghiên c u kh năng ch u h n c a m t s dòng keo lai ñư c l a ch n t i BaVì c a Lê Đình Kh , Đoàn Th Mai, Nguy n Thiên Hương, (1999) trong các dòng keo lai ñư c l a ch n có s khác nhau v cư ng ñ thoát hơi nư c, áp su t th m th u, ñ m cây héo và th hi n tính ch u h n cao hơn b m . Trong ñó dòng BV32 có s c ch u h n khá nh t, ti p theo là các dòng BV5, BV10 và BV16. Nghiên c u c a Đoàn Ng c Dao (2003) cho th y kh o nghi m t i BaVì (Hà Tây) phương th c thâm canh Keo lai 78 tháng tu i chi u cao vút ng n trung bình 15m, ñư ng kính trung bình D1.3 14,3cm, th tích thân cây keo lai ñ t 172,2dm3/cây g p 1,42 – 1,48 l n keo tai tư ng và g p 5,6 – 10,5 l n th tích keo lá tràm. Kh o nghi m t i Bình Thanh (Hoà Bình) công th c thâm canh 7 tu i chi u cao trung bình keo lai là 22,3m, ñư ng kính trung bình D1.3 20,7cm, công th c qu ng canh keo lai có chi u cao 22,9m, ñư ng kính D1.3 là 19,3cm, th tích thân cây keo lai ñ t 383,1dm3/cây công th c thâm canh, còn th tích thân cây công th c qu ng canh là 344,2 dm3/cây. Kh o nghi m t i Đ i L i (Vĩnh Phúc) dư ng, mùa ñông l nh sau 6 năm tu i ñ t ñ i lateritic nghèo dinh công th c thâm canh Hvn trung bình 10 ñ t 15,5m, D1.3 trung bình 11,7cm, th tích thân cây ñ t 86,2dm3/cây, trong khi ñó th tích thân cây keo tai tư ng là 16,2 – 31,3dm3/cây. Kh o nghi m t i Đông Hà (Qu ng Tr ) cho th y 5,5 tu i Hvn keo lai là 16,7m, D1.3 trung bình 17,2cm, th tích thân cây là 202,2dm3/cây. Kh o nghi m t i Long Thành (Đ ng Nai) giai ño n 5 tu i Hvn trung bình ñ t 21,6m, D1.3 13,6cm, th tích thân cây là 189,7dm3/cây. Nghiên c u c a Nguy n Văn Th năm 2004 thì keo lai dòng BV10 tr ng thu n loài trên ñ t phát tri n trên ñá phi n Th ch sét và ñ t phát tri n trên ñá Sa th ch Lâm trư ng H u Lũng và Lâm trư ng Phúc Tân thu c Công ty Lâm nghi p Đông B c. K t qu cho th y t i hai khu v c sinh trư ng chi u cao vút ng n c a dòng keo lai (BV10) cao hơn keo tai tư ng t 3,1 – 4,4m, dòng keo lai (BV10) sinh trư ng trên cùng m t lo i ñ t thì chi u cao (Hvn) dòng keo lai (BV10) H u Lũng cao hơn hai khu v c Phúc Tân; ñư ng kính D1.3 c a H u Lũng sinh trư ng nhanh hơn keo tai tư ng, t i H u Lũng D1.3 c a Keo lai (BV10) t 11,3 – 12,7cm, còn keo tai tư ng t 10,6 – 12,2cm, Phúc Tân sinh trư ng ñư ng kính D1.3 c a keo lai t 8,9 – 9,3cm, keo tai tư ng t 7,6 – 7,7cm. H s bi n ñ ng chi u cao c a keo lai th p hơn so v i keo tai tư ng. Hi n nay, keo lai ñư c tr ng ph bi n trên c nư c cho th y sinh trư ng vư t trôi so v i keo lá tràm và phù h p v i h u h t các lo i ñ t, tuy nhiên Vi t Nam hi n nay các lo i ñ t t t ch y u ch ñ s n su t tr ng các lo i cây khác có hi u qu kinh t hơn so v i tr ng r ng. Do v y, h u h t di n tích tr ng r ng ch ñư c tr ng h u h t là ñ t x u, có ñ d c l n, ñ t trơ s i ñá …nhưng tr ng r ng b ng gi ng keo lai thì cho hi u qu kinh t cao hơn so v i tr ng r ng b ng loài keo lá tràm và keo tai tư ng . Qua các năm g n ñây m t s ñơn v chuy n sang chuyên tr ng r ng b ng cây keo lai ñã ñem l i hi u qu kinh t v nhi u m t như: v m t xã h i thì gi i quy t ñ ơc công ăn vi c làm cho m t l c lư ng lao ñ ng d i dào 11 vùng sâu vùng xa. Tăng thu nh p cho nh ng ngư i dân tr ng r ng, góp ph n xoá ñói gi m nghèo, c i thi n tình dân sinh kinh t . V m t sinh thái góp ph n ph xanh ñ t tr ng ñ i núi tr c và c i t o ñ t. Hi n nay nhi u ñơn v tr ng r ng b ng keo lai bư c ñ u cho m t hi u qu kinh t khá cao và t ñ y làm mô hình nhân r ng ra cho ngư i ñ a phương tham gia vào tr ng r ng. T nh Bình Đ nh hi n t i qu ñ t tr ng, ñ i tr c còn khá nhi u, s n xu t nông nghi p kém hi u qu , m t s ñơn v s n xu t lâm nghi p ñây ñã tr ng keo lai nhưng di n tích chưa nhi u, ñ u tư th p, năng su t chưa cao. Đ c bi t là chưa có nh ng nghiên c u ñánh giá sinh trư ng chi u cao, ñư ng kính, ph m ch t r ng tr ng, tr lư ng và s n lư ng, cũng như ñánh giá hi u qu kinh t - xã h i c a keo lai và chưa có nghiên c u các nhân t sinh thái nh hư ng ñ n sinh trư ng r ng tr ng. Đ tài góp ph n gi i quy t nh ng v n ñ t n t i nêu trên.
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan