Tài liệu đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại ngân hàng thương mại cổ phần ngoại thương việt nam chi nhánh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ PHAN CÔNG SƠN ĐẨY MẠNH CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM - CHI NHÁNH QUẢNG BÌNH CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. HOÀNG HỮU HÒA HUẾ, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu khoa học độc lập của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là hoàn toàn trung thực và có nguồn gốc rõ ràng. Học viên PHAN CÔNG SƠN i LỜI CẢM ƠN Lời đầu tiên tôi trân trọng cám ơn đến quý thầy cô giáo đã giảng dạy trong suốt khóa học tại Trường. Những kiến thức mà tôi đã nhận được góp phần vào việc thực hiện khóa luận đồng thời nó sẽ theo tôi trong suốt quá trình làm việc sau này. Đặc biệt, tôi chân thành cám ơn giảng viên hướng dẫn, PGS.TS Hoàng Hữu Hoà, thầy đã tận tình chỉ dẫn phương pháp nghiên cứu và giúp tôi sắp xếp ý tưởng của mình để hoàn thiện luận văn này. Tiếp đến, tôi gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo và tập thể cán bộ công nhân viên Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình đã nhiệt tình giúp đỡ để tôi có thể hoàn thiện luận văn này. Cuối cùng, tôi chân thành cám ơn gia đình và bạn bè đã hỗ trợ và động viên trong suốt quá trình nghiên cứu. Học viên Phan Công Sơn ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN Học viên thực hiện: Phan Công Sơn Lớp: Cao học QLKT UD K17B1 Người hướng dẫn: PGS.TS Hoàng Hữu Hòa 1.Tên đề tài: " Đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Bình ". 2. Tính cấp thiết của đề tài:  Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại ngân hàng thương mại;  Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình; 3. Kết cấu đề tài: Ngoài phần mở đầu, kết luận, luận văn gồm có 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại; Chương 2: Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình; Chương 3:Định hướng phát triển và giải pháp nhằmđẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại VCB Quảng Bình. 4. Kết quả nghiên cứu của đề tài Là những vấn đề lí luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại. Khảo sát khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh đang vay vốn sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình. Tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình. Phân tích thực trạng trong giai đoạn 2014-2016; Điều tra số liệu sơ cấp vào cuối năm 2017 và đề xuất giải pháp đến năm 2020. iii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT CHỮ VIẾT TẮT DIỄN GIẢI Vietcombank Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam CBTD Cán bộ tín dụng CN Chi nhánh CVKHCN Cho vay khách hàng cá nhân DS Doanh số DSCV Doanh số cho vay DSTN Doanh số thu nợ ĐVT Đơn vị tính GT Giá trị GTCG Giấy tờ có giá KH Khách hàng KHCN Khách hàng cá nhân NHNN Ngân hàng nhà nước NHTM Ngân hàng thương mại NXB Nhà xuất bản TCTD Tổ chức tín dụng TDNH Tín dụng ngân hàng TMCP Thương mại cổ phần TSĐB Tài sản đảm bảo TT Tỷ trọng TĐTT Tốc độ tăng trưởng WTO Tổ chức thương mại thế giới iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU, CHỮ VIẾT TẮT ..................................................... iv MỤC LỤC...................................................................................................................v DANH MỤC CÁC BẢNG...................................................................................... viii PHẦN MỞ ĐẦU.........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn ...........................................................................1 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...............................................2 3. Mục tiêu của luận văn .............................................................................................3 4. Đối tượng phạm vi nghiên cứu của luận văn ..........................................................3 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn ...................................................................4 6. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................5 Chương 1:CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ...................6 1.1. Tổng quan về tín dụng Ngân hàng .......................................................................6 1.1.1. Khái niệm và bản chất của tín dụng ..................................................................6 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng ...............................................8 1.2. Cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng Thương mại.....10 1.2.1. Khái niệm cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh ........................10 1.2.2. Đặc điểm cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh ..........................11 1.2.3. Vai trò của cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh .......................12 1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại các Ngân hàng thương mại và đề xuất mô hình nghiên cứu. ............15 1.3.1. Nhóm nhân tố bên ngoài Ngân hàng...............................................................15 1.3.2. Nhân tố bên trong............................................................................................17 1.4. Kinh nghiệm cho vay KHCN sản xuất kinh doanh của các NHTM trong và ngoài nước .................................................................................................................20 v 1.4.1. Kinh nghiệm một số nước trên thế giới ..........................................................20 1.4.2. Kinh nghiệm của một số ngân hàng Việt Nam ...............................................22 1.4.3. Bài học kinh nghiệm rút ra cho Vietcombank chi nhánh Quảng Bình ...........23 Chương 2:THỰC TRẠNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN SẢN XUẤT KINH DOANHTẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI CỔ PHẦN NGOẠI THƯƠNG VIỆT NAM – CHI NHÁNH QUẢNG BÌNH...........................................................24 2.1. Giới thiệu về Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình ...........................................................................................................................24 2.1.1. Hệ thốngNgân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam ...................................24 2.1.2.Tổng quan về Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình ...........................................................................................................................26 2.1.2. Cơ cấu tổ chức và nguồn nhân lực của Ngân hàng thương mại Cổ phần Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình .............................................................27 2.2. Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại chi nhánh Ngân hàng Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014-2016 ....................................42 2.2.1. Phân loại cho vay khách hàng cá nhân theo thời gian giai đoạn 2014-2016 ..42 2.2.2. Cho vay khách hàng cá nhân theo mục đích vay vốn giai đoạn 2014- 2016..45 2.2.3.Cho vay khách hàng cá nhân theo tính chất đảm bảo tiền vay giai đoạn 20142016...........................................................................................................................48 2.2.4. Tình hình nợ quá hạn đối với cho vay khách hàng cá nhân............................51 2.3. Kết quả khảo sát, đánh giá sự hài lòng của khách hàng về dịch vụ cho vay KHCNsản xuất kinh doanh tại Vietcombank Quảng Bình .......................................52 2.3.1. Mô tả kết quả điều tra khảo sát khách hàng....................................................52 2.3.2. Kết quả phân tích nhân tố khám phá (EFA)....................................................62 2.3.3. Kiểm định mối quan hệ giữa các thành phần ảnh hưởng đến sự hài lòng về dịch vụ cho vay KHCN tại Vietcombank Quảng Bình.............................................66 Chương 3.ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP MỞ RỘNG CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN SẢN XUẤT KINH DOANH TẠI VIETCOMBANK QUẢNG BÌNH .........................................................................................................................70 vi 3.1. Định hướng và mục tiêu phát triển kinh doanh của Vietcombank đến năm 2025 ......70 3.1.1. Tầm nhìn chiến lược .......................................................................................70 3.1.2. Sứ mệnh kinh doanh của Vietcombank ..........................................................70 3.1.3. Định hướng phát triển tín dụng cá nhân tại Vietcombank ..............................70 3.1.4. Định hướng mở rộng cho vay khách hàng cá nhân tại Vietcombank Quảng Bình ..............................................................................................................72 3.2. Giải pháp nhằm mở rộng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Vietcombank Quảng Bình.........................................................................................74 3.2.1. Giải pháp nhằm tăng trưởng nguồn vốn .........................................................74 3.2.2. Giải pháp nhằm mở rộng cho vay KHCN sản xuất kinh doanh .....................75 3.2.3. Giải pháp hạn chế rủi ro trong cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh.........................................................................................................................88 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ...................................................................................92 2. Kiến nghị ..............................................................................................................93 2.1 Kiến nghị với Chính phủ....................................................................................93 2.2 Kiến nghị với Ngân hàng Nhà nước ...................................................................95 2.3 Kiến nghị với Vietcombank Việt Nam ..............................................................96 TÀI LIỆU THAM KHẢO.........................................................................................98 PHỤ LỤC................................................................................................................100 BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 2 BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tình hình tài sản – nguồn vốn của Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014- 2016............................................................................................31 Bảng 2.2: Tình hình huy động vốn tại Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014- 2016...........................................................................34 Bảng 2.3: Tình hình dư nợ tại Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014- 201637 Bảng 2.4: Kết quả hoạt động kinh doanh Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014- 2016...........................................................................................41 Bảng 2.5: Tình hình cho vay khách hàng cá nhân theo thời gian giai đoạn 20142016 .....................................................................................................43 Bảng 2.6: Tình hình cho vay KHCN theo mục đích vay vốn của Vietcombank Quảng Bình giai đoạn 2014- 2016 ......................................................46 Bảng 2.7: Tình hình cho vay KHCN theo tính chất bảo đảm tiền vay giai đoạn 2014-2016............................................................................................48 Bảng 2.8: Doanh số cho vay chương trình KHCN qua 3 năm 2014-2016 ..........49 Bảng 2.9: Doanh số Thu nợ đối với KHCN qua 3 năm 2014-2016 ....................50 Bảng 2.10. So sánh chỉ tiêu dư nợ KHCN qua các năm 2014-2016 .....................50 Bảng 2.11: Tình hình nợ quá hạn đối với khách hàng cá nhân .............................51 Bảng 2.9: Đặc điểm mẫu nghiên cứu...................................................................53 Bảng 2.10: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đo Thủ tục....56 Bảng 2.11: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đo Số tiền vay .......................................................................................................57 Bảng 2.12: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đo Kế hoạch trả tiền vay ...........................................................................................58 Bảng 2.13: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đo Thái độ và tác phong của nhân viên ......................................................................59 Bảng 2.14: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đo Lãi suất 60 Bảng 2.15: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đoHiệu quả61 Bảng 2.16: Kết quả phân tích hệ số tin cậy Cronbach’s Alpha thang đoThế chấp62 viii Bảng 2.17: Kết quả kiểm định KMO and Bartlett's Test .......................................62 Bảng 2.18: Kết quả phân tích nhân tố các thành phần cấu thành chất lượng tín dụng của Vietcombank Quảng Bình dưới giác độ khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh.............................................................................63 Bảng 2.19: Kết quả phân tích nhân tố Sự hài lòng về dịch vụ cho vay KHCN.....66 Bảng 2.20: Đánh giá độ phù hợp của mô hình theo R2 & Durbin-Watson...........67 Bảng 2.21: Kết quả kiểm định sự phù hợp của mô hình hồi quy ..........................68 Bảng 2.22: Kết quả phân tích hồi quy ...................................................................69 ix PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài luận văn Từ ngày đất nước đổi mới, đặc biệt là sau khi chính thức gia nhập Tổ chức thương mại thế giới (WTO) vào năm 2007 đã tạo ra làn sóng lớn trên thị trường tài chính. Làn sóng đóđã mang đến những thay đổi không nhỏ trong hệ thống các Ngân hàng thương mại (NHTM) cũng như đóng góp quan trọng cho sự phát triển kinh tế, xã hội đất nước. Đặc biệt, trong bối cảnh kinh tế thế giới được dự báo là tiếp tục đà phục hồi nhưng chưa bền vững, kinh tế trong nước còn gặp nhiều khó khăn, ngành ngân hàng còn là công cụ đắc lực hỗ trợ Nhà nước trong việc thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Hoạt động của NHTM khá đa dạng, bao trùm trên nhiều lĩnh vực. Tuy nhiên tín dụng là hoạt động chủ yếu và quan trọng nhất, chiếm tỷ trọng cao nhất trong việc tạo ra giá trị thặng dư của hầu hết các NHTM và đây cũng là hoạt động tiềm ẩn nhiều rủi ro, nếu không có những chiến lược, phương án kinh doanh đúng đắn sẽ mang lại nhiều thiệt hại cho ngành ngân hàng cũng như ảnh hưởng xấu đến sự phát triển kinh tế của đất nước. Ngày nay, trong hoạt động tín dụng của NHTM, cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh là một mục tiêu nhiều Ngân hàng (NH) hướng đến bởi lẽ khi xã hội ngày càng phát triển, không chỉ có các công ty, doanh nghiệp cần vốn để mở rộng sản xuất kinh doanh mà khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh cũng có nhu cầu vay và sử dụng vốn hơn bao giờ hết. Tuy doanh số cho vay đối với khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh nhìn chung chưa chiếm tỷ trọng lớn nhưng thị phần khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh là một nguồn khai thác dồi dào và khá bền vững đối với các NHTM. Quy trình cho vay đối với khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh cũng tương đối đơn giản so với cho vay các tổ chức, doanh nghiệp,...Cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh không chỉ mang lại thu nhập cho Ngân hàng mà còn giúp các NHTM phân tán rủi ro. Chính vì vậy các NHTM quan tâm đến cho vay đối với khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh là yêu cầu tất yếu và phù hợp với xu hướng kinh doanh bán lẻ hiện nay. 1 Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Bình (Vietcombank Quảng Bình) trong thời gian qua, hoạt động tín dụng đã đáp ứng được phần lớn yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của địa phương. Tuy các sản phẩm dịch vụ tiền vay của Chi nhánh cũng rất đa dạng bao gồm nhiều loại hình khác nhau nhưng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh để phát triển sản xuất kinh doanh hoặc phục vụ nhu cầu đời sống là một trong những sản phẩm mũi nhọn, chiếm tỷ phần lớn trong tổng dư nợ và tạo ra phần lớn thu nhập cho Vietcombank Quảng Bình. Hoạt động cho vay cá nhân sản xuất kinh doanh tại Chi nhánh có nhiều khởi sắc qua các năm, mang lại phần lớn lợi nhuận cho đơn vị, tuy nhiên vẫn chưa tương xứng với tiềm năng sẵn có của Chi nhánh cũng như của địa phương. Cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại đơn vị vẫn còn nhiều mặt tồn tại cần phải khắc phục và tháo gỡ để thời gian tới gặt hái được nhiều thành quả hơn góp phần phát triển kinh tế xã hội trên địa bàn đồng thời xây dựng Vietcombank Quảng Bình ngày một lớn mạnh hơn. Xuất phát từ những vấn đề trên, qua thực tiễn tại Vietcombank Quảng Bình, tác giả chọn đề tài:“Đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Quảng Bình” làm Luận văn Thạc sĩ. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Những đề tài trước tại Chi nhánh đã nghiên cứu những khía cạnh khác nhau như mở rộng huy động vốn, phân tích tình hình hoạt động kinh doanh. Tác giả chọn đề tài này không trùng lặp với những công trình đã được công bố trước đây. Gần với đề tài đang nghiên cứu, ở các đơn vị khác cũng đã công bố các đề tài sau:  Luận văn Thạc sĩ “Giải pháp mở rộng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tạiNHTMCP Ngoại thương Việt Nam – CN Đà Nẵng”, Tác giả Đặng Ngọc Việt, Đại học Đà Nẵng, 2012.  Đề tài “Hiệu quả cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam – Chi nhánh Nam Thừa Thiên Huế”,Tác giả: Phan Thị Thùy Dung, Học viện Hành chính Quốc gia, 2015. 2 Đề tài: “Quản trị rủi ro tín dụng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Chi nhánh Huế”Tác giả: Nguyễn Thị Phương Thanh, Học viện Hành chính Quốc gia, 2015. Trên cơ sở đó tác giả tiếp tục nghiên cứu đề tài này ở địa bàn mới, tiến hành khảo sát sự hài lòng của khách hàng về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh (KHCN SXKD), từ đó giải quyết những vấn đề mà các đề tài trên chưa thực hiện. Ngoài ra trong đề tài này, số liệu dùng để phân tích được lấy từ năm 2014 đến năm 2016. Vì vậy, hoàn toàn có cơ sở để cho rằng đề tài này được thực hiện mà không trùng lặp và là công trình nghiên cứu độc lập của tác giả. 3. Mục tiêu của luận văn  Mục tiêu chung Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Vietcombank Quảng Bình luận văn đề xuất các giải pháp nhằm đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanhtrong thời gian tới.  Mục tiêu cụ thể  Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại ngân hàng thương mại;  Phân tích, đánh giá thực trạng hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình;  Đề xuất các giải pháp đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình. 4. Đối tượng phạm vi nghiên cứu của luận văn  Đối tượng  Đối tượng nghiên cứu: Là những vấn đề lí luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại.  Đối tượng khảo sát:Khảo sát khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh đang vay vốn sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình. 3  Phạm vi điều tra  Phạm vi không gian:Tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình.  Phạm vi thời gian:Phân tích thực trạng trong giai đoạn 2014-2016; Điều tra số liệu sơ cấp vào cuối năm 2017 và đề xuất giải pháp đến năm 2020. 5. Phương pháp nghiên cứu của luận văn 5.1 Phương pháp thu thập số liệu: - Số liệu thứ cấp được thu thập từ các nguồn: Báo cáo của Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình; sách báo tạp chí; tài liệu trên Internet... - Số liệu sơ cấp: + Xác định quy mô mẫu điều tra. + Phương pháp chọn mẫu. + Bảng hỏi được thiết kế sẵn để thu thập thông tin bao gồm: A. Thông tin chung về đối tượng điều tra. B. Nội dung điều tra. 5.2 Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu - Số liệu điều tra được tổng hợp và hệ thống hóa bằng phương pháp phân tổ thống kê theo các tiêu thức phù hợp với mục tiêu nghiên cứu của đề tài luận văn. - Số liệu điều tra được xử lý tính toán trên máy tính theo các phần mềm Excel, SPSS... 5.3 Phương pháp phân tích - Sử dụng phương pháp thống kê mô tả để phân tích các đặc trưng về mặt lượng (quy mô, cơ cấu, trình độ phổ biến, quan hệ tỷ lệ...) trong mối quan hệ với mặt chất của vấn đề hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại. - Vận dụng phương pháp dãy dữ liệu thời gian để phân tích biến động (tăng trưởng và xu thế) của hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh trong giai đoạn 2014-2016 tại địa bàn nghiên cứu. 4 - Dùng phương pháp so sánh để phân tích các đặc điểm, tính chất của hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh từ đó làm cơ sở đề xuất các giải pháp đẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình. - Các phương pháp phân tích nhân tố: (EFA); hồi quy tương quan được vận dụng để phân tích các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại Thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình 5.4 Phương pháp chuyên gia Được vận dụng để thu thập ý kiến các chuyên gia làm cơ sở đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp phù hợp. 6. Kết cấu của luận văn Căn cứ những vấn đề trên bố cục của đề tài gồm: Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tham khảo, luận văn được kết cấu thành 03 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng thương mại; Chương 2: Thực trạng cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Ngoại thương Việt Nam - Chi nhánh Quảng Bình; Chương 3:Định hướng phát triển và giải pháp nhằmđẩy mạnh cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh sản xuất kinh doanh tại VCB Quảng Bình. 5 Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ CHO VAY KHÁCH HÀNG CÁ NHÂN SẢN XUẤT KINH DOANH TRONG CÁC NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI 1.1. Tổng quan về tín dụng Ngân hàng 1.1.1. Khái niệm và bản chất của tín dụng 1.1.1.1. Khái niệm tín dụng Tín dụng là một phạm trù kinh tế và cũng là một phạm trù lịch sử. Sự xuất hiện, tồn tại và phát triển của nó gắn với nền kinh tế hàng hóa – tiền tệ. Tín dụng phản ánh mối quan hệ kinh tế giữa 2 loại chủ thể: người có vốn dư thừa và người cần được bù đắp nhu cầu vốn tạm thời thiếu, trên cơ sở sự tin tưởng lẫn nhau và trên nguyên tắc có hoàn trả lại cả vốn và lãi. Theo các tác giả cuốn giáo trình “Lý thuyết tiền tệ và ngân hàng” (Học viện Ngân hàng), tín dụng được định nghĩa như sau: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (dưới hình thức tiền tệ hoặc hiện vật) từ người sở hữu sang người sử dụng để sau một thời gian nhất định thu hồi về một lượng giá trị lớn hơn lượng giá trị ban đầu”. Hoặc theo các tác giả cuốn sách “Tiền tệ ngân hàng” (Đại học Ngân hàng TP.HCM), khái niệm tín dụng được nêu ra như sau: “Tín dụng là quan hệ chuyển nhượng tạm thời một lượng giá trị (dưới hình thức tiền tệ hoặc hiện vật) từ chủ thể sở hữu sang chủ thể sử dụng trên cơ sở phải có sự hoàn trả một lượng giá trị lớn hơn ban đầu”. [3] 1.1.1.2. Bản chất của tín dụng Phân tích cụ thể hơn về nội dung của các định nghĩa, khái niệm tín dụng nêu trên, có thể nhận thấy rằng, nhìn bề ngoài, tín dụng được biểu hiện là sự vận động của vốn (hay gọi chung là giá trị vốn tín dụng), bao gồm vốn bằng tiền / và hiện vật, giữa hai loại chủ thể: người có vốn và người cần vốn. Trong mối quan hệ này, người có vốn chuyển giao tạm thời quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng cho vay KHCN người cần vốn, trong một khoảng thời gian nhất định, trên cơ sở sự tin tưởng, tín nhiệm lẫn nhau và trên nguyên tắc có hoàn trả lại cả vốn ban đầu và kèm theo phần giá trị gia tăng (lãi). 6 Có thể thấy rõ hơn bản chất của tín dụng thông qua sơ đồ phân tích sự vận động của giá trị vốn tín dụng lần lượt qua 3 giai đoạn: giai đoạn cho vay KHCN vay, sử dụng vốn vay và hoàn trả. (1) Cho vay Giá trị vốn tín dụng (2) Sử dụng vốn vay CHỦ THỂ CHO VAY CHỦ THỂ ĐI VAY (3)Hoàn trả Giá trị vốn tín dụng + Lãi Nguồn: Sổ tay tín dụng Vietcombank [13] Hình 1.1: Sơ đồ vận động của giá trị vốn tín dụng Cụ thể như sau: - Giai đoạn 1, cho vay: người cho vay chuyển giao tạm thời quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng cho người vay; - Giai đoạn 2, sử dụng vốn vay: người vay toàn quyền sử dụng giá trị vốn tín dụng vào những mục đích đã được dự kiến trước (sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng,…); - Giai đoạn 3, hoàn trả: kết thúc thời gian sử dụng giá trị vốn tín dụng như đã thỏa thuận, người vay phải hoàn trả lại đầy đủ giá trị vốn tín dụng ban đầu và kèm theo khoản lãi theo cam kết. Tóm lại: Điểm căn bản để phân biệt bản chất của quan hệ tín dụng với các quan hệ tài chính tiền tệ khác ở chỗ : Một là: trong quan hệ tín dụng chỉ có sự chuyển giao quyền sử dụng đối với vốn tiền tệ và hiện vật, chứ không có sự chuyển giao quyền sở hữu chúng; Hai là: chỉ chuyển giao tạm thời, có nghĩa là chỉ có thời hạn nhất định; Ba là: người được sử dụng vốn phải trả một khoản lãi. Đó cũng chính là cái giá phải trả cho quyền được sử dụng vốn vay. 7 1.1.2. Khái niệm và đặc điểm của tín dụng ngân hàng 1.1.2.1. Khái niệm tín dụng ngân hàng Tín dụng ngân hàng là quan hệ giao dịch về tài sản (tiền /và hiện vật) giữa một bên là ngân hàng (hay các định chế tài chính trung gian) đóng vai trò người cho vay và một bên là các chủ thể khác trong nền kinh tế - xã hội, đóng vai trò người đi vay. NHTM là một định chế tài chính trung gian, kinh doanh trên lĩnh vực tiền tệ. Vì thế, để có thể đóng vai trò người cho vay, trước hết ngân hàng đã là người đi vay. Chính vì vậy, đi sâu tìm hiểu về tín dụng ngân hàng, ta có thể thấy rõ thuật ngữ tín dụng ngân hàng(TDNH) chính là sự biểu hiện hai mặt thống nhất trong một hoạt động. Cụ thể là khi sử dụng thuật ngữ TDNH cũng có nghĩa là một mặt nói tới hoạt động huy động vốn (nghiệp vụ tài sản Nợ), đồng thời mặt khác nói tới hoạt động cho vay (nghiệp vụ tài sản Có) của NHTM. [2] 1.1.2.2. Đặc điểm của tín dụng ngân hàng Thứ nhất, chủ thể tham gia gồm một bên là ngân hàng và bên còn lại là các chủthể khác trong nền kinh tế như các doanh nghiệp, hộ gia đình, cá nhân sản xuất kinh doanh,… Một trong những chức năng hết sức quan trọng của NHTM là trung gian tín dụng. Với chức năng này, một mặt ngân hàng tập trung huy động các nguồn vốn tiền tệ tạm thời nhàn rỗi trong nền kinh tế rồi sử dụng nó để cho vay, đầu tư…, chính điều này giúp ngân hàng có thể tập trung được nguồn vốn lớn, người có nhu cầu vốn có thể vay ngân hàng để đáp ứng nhiều mục đích khác nhau. [4] Thứ hai, vốn tín dụng cấp chủ yếu là tiền tệ, cũng có thể là tài sản. Ngân hàng có thể cho vay bằng tiền hoặc tài sản dưới hình thức cho thuê tài chính. Đây là đặc điểm nổi bật của tín dụng ngân hàng so với tín dụng thương mại chỉ thực hiện dưới hình thức mua bán chịu hàng hoá, cần phải có sự trùng hợp nhu cầu về loại hàng hoá, thời gian, không gian… của các chủ thể tham gia. Nhờ vào đặc điểm này mà phạm vi và quy mô của tín dụng ngân hàng lớn hơn rất nhiều so với tín dụng thương mại và các loại hình tín dụng khác. [5] Thứ ba, thời hạn của tín dụng ngân hàng cũng rất linh hoạt, có thể là ngắn hạn, trung hoặc dài hạn do tín dụng ngân hàng chủ yếu sử dụng vốn tiền tệ, lại tập hợp 8 được số đông người tham gia qua chức năng trung gian của ngân hàng. Với khả năng cung ứng tín dụng với mọi thời hạn khác nhau, tín dụng ngân hàng đã mở ra khả năng thu hút rộng rãi mọi đối tượng tham gia giao dịch, tạo ưu thế vượt trội so với các hình thức tín dụng khác. [5] Thứ tư, công cụ của tín dụng ngân hàng cũng rất linh hoạt, có thể là kỳ phiếutrái phiếu ngân hàng, các hợp đồng tín dụng… Ngân hàng huy động và sử dụng vốn dưới nhiều hình thức khác nhau, trong quá trình đó, ngân hàng đã tạo ra các công cụ tín dụng có thể lưu thông nhằm tăng tính thanh khoản cho bản thân ngân hàng và cả cho khách hàng của mình. [5] Cuối cùng, tín dụng ngân hàng là hình thức tín dụng mang tính chất gián tiếp,trong đó ngân hàng là trung gian tín dụng giữa những người tiết kiệm và những người cần vốn để sản xuất kinh doanh hoặc tiêu dùng. Những người tiết kiệm và những người cần vốn không trực tiếp gặp nhau, do đó không cần phải có sự trùng hợp nhu cầu về thời gian, về khối lượng,… mới chuyển giao vốn được. Đặc điểm này khiến ngân hàng trở thành cầu nối giữa tiết kiệm và đầu tư, tập trung được nguồn vốn tiết kiệm to lớn trong công chúng để đầu tư có hiệu quả cho nền kinhtế. 1.1.2.3. Quy trình tín dụng (hay còn gọi là quy trình cho vay) Quy trình tín dụng (hay còn gọi là quy trình cho vay) là trình tự các bước cụ thể từ khi tiếp nhận nhu cầu vay vốn của khách hàng chođến khi ngân hàng ra quyết định cho vay, giải ngân và thanh lý hợp đồng tín dụng. Có thể nói, quy trình tín dụng được soạn thảo với mục đích giúp cho quá trình cho vay diễn ra một cách thống nhất, khoa học; hạn chế, phòng ngừa rủi ro và nâng cao chất lượng tín dụng, góp phần đáp ứng ngày một tốt hơn nhu cầu vay vốn của khách hàng. Quy trình này cũng xác định người thực hiện công việc và trách nhiệm của cán bộ có liên quan trong quá trình cho vay. Các ngân hàng thương mại đều xây dựng một quy trình tín dụng cụ thể, bao gồm nhiều giai đoạn khác nhau với kết quả cụ thể của từng giai đoạn. Việc xây dựng quy trình tín dụng tuỳ thuộc vào nhiều yếu tố như: khả năng tổ chức quản lý, đặc điểm khách hàng…, tuy nhiên chúng đều có những công việc chính không thể bỏ qua. 9 Trong quy trình tín dụng, kết quả của giai đoạn trước luôn là tiền đề để thực hiện các giai đoạn tiếp theo, ảnh hưởng đến chất lượng công việc của các giai đoạn sau. Trong thực tế, tùy trường hợp cụ thể mà các giai đoạn của quy trình tín dụng có thể được áp dụng một cách linh hoạt tạo thuận lợi cho khách hàng vay vốn. 1.2. Cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh tại Ngân hàng Thương mại 1.2.1. Khái niệm cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh Trên cơ sở định nghĩa “Tín dụng ngân hàng” nêu trên và trong phạm vi của luận văn này, đối tượng khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh bao gồm cá nhân sản xuất kinh doanh và hộ gia đình có giấy chứng nhận đăng ký hộ kinh doanh cá thể, vì vậy Cho vay khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh là hình thức tín dụng mà trong đó NHTM đóng vai trò là người chuyển nhượng quyền sử dụng vốn của mình cho khách hàng cá nhân sản xuất kinh doanh hoặc hộ gia đình sử dụng trong một thời hạn nhất định phải hoàn trả cả gốc và lãi với mục đích đầu tư hoặc bổ sung vốn lưu động phục vụ sản xuất kinh doanh dưới hình thức hộ kinh doanh cá thể.[4] Cho vay KHCNsản xuất kinh doanh đóng góp lớn đến sự lưu thông các nguồn vốn trong xã hội, điều chuyển vốn từ nơi thừa đến nơi thiếu, từ nơi hiệu quả thấp đến nơi hiệu quả cao để đáp ứng nhu cầu vốn cho kinh doanh hoặc tiêu dùng của cá nhân sản xuất kinh doanh và hộ gia đình. Tín dụng cá nhân sản xuất kinh doanh đã phát triển từ lâu trên thế giới, nhưng là một khái niệm chưa lâu ở thị trường Việt Nam. Tuy nhiên tín dụng cá nhân sản xuất kinh doanh đã nhanh chóng thu hút được nhiều khách hàng và có tiềm năng rất lớn để phát triển. Điểm thuận lợi là quy mô thị trường lớn với dân số đông (hơn 90 triệu người), nền kinh tế đang trên đà phát triển, nhu cầu vốn để đầu tư kinh doanh lớn. Hiện nay xu hướng vay vốn để bổ sung vốn lưu động phục vụ sản xuất kinh doanh của các cá nhân, hộ gia đình tăng nhanh, nhất là ở các thành phố lớn và các khu vực kinh tế đang phát triển. Chính vì thế, các sản phẩm tín dụng cá nhân sản xuất kinh doanh của ngân hàng được khách hàng rất quan tâm. Đây là cơ sở để các ngân hàng tự tin đẩy mạnh mảng kinh doanh tín dụng này. 10