Tài liệu đề cương kinh tế chính trị

Kinh tÕ chÝnh trÞ (nguyªn lý ii) ®Ò c¬ng thi tèt nghiÖp n¨m 2012 C©u 1. Néi dung quy luËt chuyÓn hãa tõ nh÷ng sù thay ®æi dÇn dÇn vÒ lîng dÉn ®Õn sù thay ®æi vÒ chÊt vµ ngîc l¹i. * Kh¸i niÖm: - ChÊt lµ sù tæng hîp cña thuéc tÝnh kh¸ch quan vèn cã cña nã, nãi lªn nã lµ c¸i g× ®Ó ph©n biÖt nã víi c¸i kh¸c. - Lîng cña sù vËt kh«ng nãi lªn sù vËt ®ã lµ g× mµ chØ nãi lªn con sè cÊu thµnh nã nh ®é lín (to, nhá), quy m« (lín, bÐ), tr×nh ®é (cao, thÊp), tèc ®é (nhanh, chËm) * Mèi quan hÖ gi÷a Lîng vµ ChÊt: - Sù vËt, hiÖn tîng bao giê còng lµ thÓ thèng nhÊt gi÷a hai mÆt lîng vµ chÊt, lîng nµo chÊt Êy, chÊt nµo lîng Êy. Sù thèng nhÊt gi÷a lîng vµ chÊt ®îc thÓ hiÖn trong mét giíi h¹n nhÊt ®Þnh gäi lµ “®é”. §é lµ giíi h¹n mµ ë ®ã ®· cã sù biÕn ®æi vÒ lîng nhng cha cã sù thay ®æi vÒ chÊt, sù vËt cßn lµ nã khi nã cha lµ c¸i kh¸c. - Sù vËt biÕn ®æi khi chÊt, lîng biÕn ®æi nhng chÊt lµ mÆt t¬ng ®èi æn ®Þnh, lîng thêng xuyªn biÕn ®æi, l¬ng biÕn ®æi trong giíi h¹n “®é” ®¹t ®Õn ®iÓm nót th× t¹i ®©y ®ång thêi diÔn ra bíc nh¶y lµm chÊt cò mÊt ®i, sù vËt míi ra ®êi. - Lîng biÕn ®æi thµnh chÊt ph¶i cã §K kh«ng ph¶i cø t¨ng gi¶m ®¬n thuÇn vÒ lîng trong bÊt kú ®iÒu kiÖn nµo còng ®a ®Õn sù thay ®æi vÒ chÊt. 1 VD: Trong ®iÒu kiÕn ¸p suÊt b×nh thêng th× nã s«i ë 100 0C - Sau khi chÊt míi ra ®êi nã l¹i tù quyÕt ®Þnh cho m×nh mét lîng míi t¬ng øng ®©y chÝnh lµ chiÒu ngîc l¹i cña quy luËt, sau khi chÊt míi ra ®êi th× chÊt míi l¹i quy ®Þnh sù biÕn ®æi vÒ lîng. Sù quy ®Þnh nµy thÓ hiÖn ë chç lµm cho quy m«, tèc ®é, nhÞp ®iÖu, giíi h¹n vËn ®éng ph¸t triÓn cña lîng thay ®æi * ý nghÜa cña quy luËt chÊt lîng: - V¹ch ra c¸ch thøc vËn ®éng, ph¸t triÓn cña sù vËt. - Cã ý nghÜa vÒ mÆt nhËn thøc còng nh ho¹t ®éng thùc tiÔn ph¶i kh¾c phôc c¶ hai khuynh híng: T¶ khuynh vµ H÷u khuynh. + T¶ khuynh: lµ t tëng n«n nãng, véi vµng, thêng kh«ng chó ý tÝch lòy vÒ lîng, trong ho¹t ®éng thùc tiÔn dÔ chñ quan duy ý chÝ cho r»ng ph¸t triÓn chØ gåm nh÷ng bíc nh¶y liªn tôc phñ nhÆn sù cÇn thiÕt ph¶i tÝch lòy vÒ lîng. + H÷u khuynh: Lµ t tëng ng¹i khã, sî sÖt, kh«ng gi¸m thùc hiÖn nh÷ng bíc nh¶y kÓ c¶ khi cã ®ñ ®iÒu kiÖn. - Trong thùc tiÔn ph¶i chó ý nh©n tè chñ quan, ®iÒu kiÖn kh¸ch quan, x¸c ®Þnh râ quy m«, nhÞp ®iÖu cña bíc nh¶y 1 c¸ch khoa häc. C©u 3. Quy luËt cña sù phï hîp gi÷a QHSX víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX – Sù vËn dông cña §¶ng ta trong ®êng lèi ®æi míi. * Kh¸i niÖm: - LLSX lµ mèi quan hÖ gi÷a con ngêi víi tù nhiªn, lµ tr×nh ®é chinh phôc tù nhiªn cña con ngêi, lµ mÆt tù nhiªn cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt. 2 - QHSX lµ mèi quan hÖ gi÷a ngêi víi ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi, lµ mÆt x· héi cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt tån t¹i kh¸ch quan víi ý thøc. - TÝnh chÊt cña LLSX lµ tÝnh chÊt c¸ nh©n hay x· héi trong viÖc sö dông t liÖu s¶n xuÊt chñ yÕu lµ c«ng cô lao ®éng cña con ngêi ®Ó t¹o ra s¶n phÈm. - Tr×nh ®é LLSX lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña c«ng cô lao ®éng, kü thuËt, kü n¨ng cña ngêi lao ®éng, quy m« s¶n xuÊt, tr×nh ®é ph©n c«ng lao ®éng x· héi. * Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a LLSX vµ QHSX - LLSX quyÕt ®Þnh QHSX + TÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX nh thÕ nµo th× nã ®ßi hái QHSX ph¶i nh thÕ Êy, ®Ó ®¶m b¶o sù phï hîp. Ch¼ng h¹n nÕu tr×nh ®é cña LLSX thÓ hiÖn ë c«ng cô th« s¬, tÝnh chÊt lµ c¸ nh©n th× QHSX lµ c¸ thÓ lµ phï hîp. NÕu thiÕt lËp QHSX tËp thÓ lµ kh«ng phï hîp, sÏ k×m h·m thËm chÝ lµ ph¸ vì LLSX. + Khi LLSX ®· thay ®æi vÒ tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é th× QHSX còng ph¶i thay ®æi theo cho phï hîp, trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt sù ph¸t triÓn cña LLSX lµ kh¸ch quan do con ngêi lu«n lu«n c¶i tiÕn ph¬ng ph¸p tÝch lòy s¸ng kiÕn vµ kinh nghiÖm. Khi LLSX ph¸t triÓn ®Õn mét møc ®é nµo ®Êy QHSX x· héi cò kh«ng cßn phï hîp n÷a c¶n trë LLSX ph¸t triÓn. Muèn cho LLSX tiÕp tôc ph¸t triÓn ph¶i gi¶i phãng nã khái sù rµng buéc cña QHSX lçi thêi nghÜa lµ thay ®æi QHSX cò b»ng QHSX míi phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX. + Khi LLSX cò mÊt ®i, LLSX míi ra ®êi th× QHSX cò còng ph¶i mÊt ®o vµ QHXH míi ra ®êi ®Ó ®¶m b¶o sù phï hîp. LLSX vËn ®éng ph¸t triÓn ®Õn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh, sÏ m©u thuÉn víi QHSX. M©u thuÉn ngµy cµng gay 3 g¾t ®ßi hái kh¸ch quan ph¶i ph¸ vì QHSX cò thiÕt lËp QHSX míi ®Ó më ®êng cho LLSX ph¸t triÓn. QHSX bÞ ph¸ bá QHSX míi ra ®êi cã nghÜa lµ PTSX míi ra ®êi vµ cã nghÜa lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi míi tiÕn bé h¬n. - QHSX t¸c ®éng trë l¹i LLSX + Nguyªn t¾c cña sù t¸c ®éng trë l¹i lµ: NÕu QHSX phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh dé cña LLSX th× nã thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn vµ ngîc l¹i nÕu QHSX kh«ng phï hîp nã sÏ k×m h·m thËm chÝ ph¸ vì LLSX. + Mét QHSX ®îc gäi lµ phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é LLSX th× nã t¹o ra nh÷ng tiÒn ®Ò, nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c¸c yÕu tè cña LLSX (ngêi lao ®éng, c«ng cô lao ®éng) KÕt hîp víi nhau hµi hßa ®Ó cho s¶n xuÊt diÔn ra b×nh thêng vµ ®em l¹i n¨ng xuÊt lao ®éng cao. + Sù phï hîp gi÷a QHSX vµ LLSX kh«ng ph¶i chØ thùc hiÖn 1 lÇn mµ xong xu«i mµ ph¶i lµ mét qu¸ tr×nh mét “c©n b»ng ®éng” nghÜa lµ sù phï hîp cô thÓ nµo ®ã gi÷a QHSX vµ LLSX lu«n lu«n bÞ ph¸ vì ®Ó thay b»ng mét sù phï hîp kh¸c cao h¬n. 4 * Sù vËn dông cña §¶ng ta. - Níc ta bíc vµo thêi kú ®æi míi trong ®iÒu kiÖn kinh n«ng nghiÖp l¹c hËu, hËu qu¶ chiÕn tranh nÆng nÒ. NhiÒu n¨m thùc hiÖn c¬ chÕ bao cÊp. Thêi k× x©y dùng CNXH. D¶ng vµ nhµ níng ta chñ tr¬ng ph¸t triÓn thµnh phÇn kinh tÕ dÞnh híng XHCN. Phï hîp víi thª héi nhËp kinh tÕ Quèc tÕ – thùc c¹ng dã ph¶n ¸nh tÝnh chÊt vµ ch×nh ®é thÊp Ðm Ko ®Òu gÇn LLSX t¬ng øng víi nã lµ hÖ thèng nhiều kiểu QHSX, míi CHSX lµ c¬ së hiÖn thùc gÇn 1. thành phần KT. Vận dụng quy luật trên, đảng và nhà nước. chủ trương thực hiện Nền kinh tế hàng hóa nhiêu thành phần. và vận động theo cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng CNXH. Sự vận dụng này đã đem lại thành công cho nền kinh tế, xã hội nước ta trong 20 năm đổi mới đã qua. Câu 5. Bản chất của CNTB * Quá trình sản xuất CNTB - Kh¸i niÖm: Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt CNTB lµ sù thèng nhÊt gi÷a qu¸ tr×nh lao ®éng t¹o ra gi¸ trÞ sö dông vµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d. - §Æc trng: + C«ng nh©n lao ®éng díi sù kiÓm so¸t cña nhµ t b¶n. + S¶n phÈm lµm ra thuéc quyÒn së h÷u cña nhµ t b¶n VD : Mét nhµ t b¶n s¶n xuÊt ®Çu t SX Sîi Mua 10 Kg b«ng hÕt 100 ®ång, Hao mßn m¸y mãc 20 ®ång , Thuª lao ®éng 1 ngµy 8h lµ 30 ®ång Trong thùc tÕ s¶n xuÊt: Gi¶ sö 4h lao ®éng buæi s¸ng, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt mµ hÕt chç b«ng trªn b»ng lao 5 ®éng cô thÓ t¹o ra s¶n phÈm cã gi¸ trÞ sö dông b»ng lao ®éng tr×u tîng t¹o ra s¶n phÈm cã gi¸ trÞ hµng hãa. KÕt qu¶: Nhµ T b¶n thu ®îc s¶n phÈm cã gi¸ trÞ: 100 + 20 + 30 = 150 ®ång. NÕu nh vËy nhµ t b¶n kh«ng cã lîi g× ngoµi viÖc d«i d 4h lao ®éng cña c«ng nh©n. Nhµ t b¶n tiÕp tôc ®Çu t nhiªn liÖu SX 10 Kg b«ng = 100 ®ång Hao mßn = 20 ®ång  120 ®ång Nhng gi¸ trÞ thu ®îc 150 ®ång nh trªn VËy sau 1 ngµy lao ®éng nhµ CNTB : Chi: 150 + 120 = 270 ®ång D 30 Thu 150 + 150 = 300 ®ång ®ång Gi¸ trÞ d«i d 30 ®ång gäi lµ gi¸ trÞ thÆng d. - VËy gi¸ trÞ thÆng d lµ phÇn gi¸ trÞ d«i ra ngoµi ngoµi gi¸ trÞ hµng hãa, søc lao ®éng do c«ng nh©n lµm thuª t¹o ra vµ bÞ nhµ t b¶n chiÕm kh«ng. * TÝch lòy CNTB - TÝch lò T b¶n lµ biÕn mét phÇn gi¸ trÞ thÆng d thµnh t b¶n phô thªm ®Ó më réng s¶n xuÊt. - Nguån gèc cña tÝch lòy t b¶n lµ gi¸ trÞ thÆng d - Quy m« tÝch lòy phô thuéc tû lÖ tÝch lòy, tû suÊt gi¸ trÞ tiªu ®ïng thÆng d vµ CNTB tríc VD: Qu¸ tr×nh tÝch lòy t b¶n. Cho quy m« t b¶n = 20c + 20v + 20m Tû lÖ tÝch lòy: TL TD = 1 1 6 Qu¸ tr×nh tÝch lòy CNTB : TL 1 T = D 1 TL = TD = 1c M = 20 TL TD = 80 20 = 4 1 c tÝch lòy (c1) = 4 ð V tÝch lòy (v1)= 1 Víi TL = 10 c1 = 8 ð V1 = 2 Víi m v = 100 % Th× quy m« tÝch lòy (80c = 80c1) + (20v = 2v1) + 22m C©u 6. §Æc ®iÓm kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa ®éc quyÒn. * TËp chung s¶n xuÊt vµ sù ra ®êi cña c¸c tæ chøc ®éc quyÒn vµo cuèi thÕ kû 19 ®Çu thÕ kû 20 do t¸c ®éng m¹nh cña khoa häc kü thuËt lµm cho LLSX ph¸t triÓn m¹nh mÏ vµ viÖc ®Çu t vµo s¶n xuÊt còng rÊt lín, kh«ng mét nhµ t b¶n nµo cã d vèn ®Ó ®¸p víi nhu cÇu ®Çu t lªn chóng buéc ph¶i liªn kÕt víi nhau ®Ó tËp chung vèn. - Khñng ho¶ng kinh tÕ cña CNTB ®· lµm ph¸ s¶n hµng lo¹t c¸c nhµ t b¶n nhá ®ång thêi lµm suÊt hiÖn c¸c xÝ nghiÖp kÕch sï do c¸c xÝ nghiÖp cã quy m« lín, c¹nh 7 tranh trë lªn gay g¾t h¬n vµ søc ph¸ ho¹i lín h¬n. §Ó tr¸nh thiÖt h¹i c¸c xÝ nghiÖp cã khuynh híng tháa hiÖp víi nhau nh vËy tÝch tô vµ tËp chung s¶n xuÊt ë møc cao dÉn tíi h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn - Tæ chøc ®éc quyÒn lµ sù liªn minh gi÷a c¸c nhµ t b¶n lín n»m trong tay viÖc s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng hãa nµo ®ã nh»m thu ®îc lîi nhuËn ®éc quyÒn cao. §éc quyÒn tån t¹i díi c¸c h×nh thøc nh: Cacten, Xanhdica, T¬r¬t… Nh vËy ®éc quyÒn sinh ra tõ c¹nh tranh nhng kh«ng xãa bá ®îc c¹nh tranh, tr¸i l¹i nã lµm cho c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t. * Sù h×nh thµnh t b¶n tµi chÝnh - T b¶n tµi chÝnh lµ sù dung nhËp hay s©m nhËp lÉn nhau gi÷a tæ chøc ®éc quyÒn ng©n hµng vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn c«ng nghiÖp t b¶n tµi chÝnh víi søc m¹nh kinh tÕ cña nã dÇn dÇn bao trïm toµn bé nÒn kinh tÕ. Nã cã vai trß rÊt lín trong viÖc thèng trÞ vµ chi phèi mäi mÆt trong ®êi sèng chÝnh trÞ cña x· héi T b¶n còng nh trong c¸c quan hÖ Kinh tÕ quèc tÕ. Sù thèng trÞ Tb¶n tµi chÝnh ®îc thùc hiÖn b»ng nh÷ng h×nh thøc nh chÕ ®é dù lËp c«ng ty míi, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, ®Çu c¬ chøng kho¸n ë së giao dÞch… nh»m thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao. Trong ®ã cã chÕ ®é tham dù lµ h×nh thøc c¬ b¶n nhÊt, thèng trÞ vÒ kinh tª lµ c¬ së thèng trÞ vÒ chÝnh trÞ, x· héi chóng l¾m bé m¸y nhµ níc biÕn nã thµnh c«ng cô ®¾c lùc cho môc ®Ých cña chóng quyÕt ®Þnh mäi ®êng lèi ®èi ngo¹i ®èi néi cña nhµ níc t b¶n. C©u 7. §Æc trng, ®iÒu kiÖn vµ gi¶i ph¸p, ph¬ng ph¸p kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta 8 - Kinh tÕ thÞ trêng lµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cao cña KT hµng hãa trong ®ã toµn bé c¸c yÕu tè ®Çu ra, ®Çu vµo cña s¶n xuÊt ®Òu th«ng qua thÞ trêng * §Æc trng: - VÒ môc ®Ých ph¸t triÓn LLSX, x©y dùng c¬ së vËt chÊt, kü thuËt cña CNXH, phôc vô vµ n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n ®¶m b¶o x©y dùng thµnh c«ng CNXH thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. - ChÕ ®é së h÷u vµ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ: níc ta tån t¹i nhiÒu h×nh thøc së h÷u vµ nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ nÒn t¶ng cña chÕ ®é së h÷u ë níc ta lµ chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Ph¸t triÓn kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ nhµ níc vµ kinh tÕ tËp thÓ ngµy cµng trë thµnh nÒn t¶ng v÷ng tr¾c cña chÕ ®é míi. - ChÕ ®é qu¶n lý: NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng CNXH ë níc ta do nhµ níc XHCN qu¶n lý, nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v× d©n díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n ViÖt Nam. - ChÕ ®é ph©n phèi nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN ë ViÖt Nam cã nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi nhng ph©n phèi theo lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu ®ång thêi phan phèi dùa trªn møc ®ãng gãp vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua phóc lîi x· héi. - ChÝnh s¸ch x· héi: X· héi ta lµ XH v× con ngêi, ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m vµ ph¸t triÓn kinh tÕ v¨n hãa, x· héi cho lªn chóng ta lu«n kÕt hîp viÖc t¨ng trëng kinh tÕ víi viÖc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi trong tõng bíc ph¸t triÓn. * §iÒu kiÖn: 9 - CÇn cã sù …. ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, KT, XH. - CÇn cã kÕt cÊu h¹ tÇng, vËt chÊt x· héi (Giao th«ng vËn t¶i, hÖ thèng ng©n hµng, tµi chÝnh) - CÇn cã hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé, cã hiÖu qu¶. - CÇn cã c¸c nhµ qu¶n lý vµ kinh doanh giái, thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ trêng. * C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n - Mét lµ: Thùc hiÖn nhÊt qu¸n l©u dµi chÝnh s¸ch kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng CNXH. - Hai lµ: Xãa bá triÖt ®Ó c¬ chÕ tËp chung, quan liªu bao cÊp. - Ba lµ: TiÕp tôc ®æi míi c¸c c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc, ®èi víi nÒn kinh tÕ (hÖ thèng ph¸p luËt kÕ ho¹ch hãa…) - Bèn lµ: h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng (thÞ trêng hµng hãa, thÞ trêng dÞch vô, thÞ trêng søc lao ®éng). N¨m lµ: §Èy m¹nh sù nghiÖp CNH, H§H nh»m biÕn lao ®éng thñ c«ng n¨ng suÊt thÊp thµnh lao ®éng m¸y mãc n¨ng suèt cao lµm t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh hµng hãa viÖt nam trªn thÞ trêng quèc tÕ. S¸u lµ: ®µo t¹o ®éi ngò qu¶n lÝ kinh tÕ, c¸c nhµ kinh doanh giái vµ ®éi ngò lao ®éng cã kü thuËt ®¸p øng yªu cÇu thÞ trêng. B¶y lµ: ®Èy m¹nh ph©n c«ng vµ hîp t¸c lao ®éng trong ph¹m vi c¶ níc ph¹m vi quèc tÕ. T¸m lµ: thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a ph¬ng ®èi ngo¹i ®a d¹ng hãa, ®a ph¬ng hãa theo nguyªn t¸c cïng lîi kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña nhau. C©u 8: Së h÷u chÕ ®é së h÷u 10 - Së h÷u lµ h×nh thøc chiÕm h÷u ph¸p ®Þnh vÒ cña c¶i vËt chÊt cña XH së h÷u h×nh thøc XH cña chiÕm h÷u lµ mÆt c©n b»ng cña QHSX ph¶n ¸nh b¶n chÊt nhÊt cña qu¶n lý XH. - chÕ ®é së h÷u: lµ h×nh thøc së h÷u ®èi víi cña c¶i vËt chÊt tríc hÕt lµ ®èi víi TLSX ®îc quy ®Þnh vÒ mÆt ph¸p lý. +) Së h÷u toµn d©n: lµ së h÷u cña nh©n d©n vÒ TLSX vµ tµi nguyªn quan träng cña ®Êt bao gåm: ®Êt ®ai, rõng nói, s«ng hå, phÇn vèn vµ tµi s¶n do nhµ níc ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc kinh tÕ, v¨n hãa, XH khoa häc kü thuËt an ninh quèc phßng, phÇn vèn cña nhµ níc ®ãng gãp vµo c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c , nhµ níc CHXHCNVN lµ ®¹i diÖn chñ së h÷u víi c¸c tµi s¶n thuéc së h÷u toµn d©n, nªn së h÷u toµn d©n gäi lµ së h÷u nhµ níc. +) Së h÷u tËp thÓ: lµ h×nh thøc së h÷u cña tõng nhãm tõng tËp thÓ cña ngêi lao ®éng tù nguyÖn ®ãng gãp vèn søc lao ®éng vµ c¸c nguån kh¸c hîp t¸c víi nhau ®Ó tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh. +) Së h÷u t nh©n: së h÷u c¸ nh©n ®èi víi tµi liÖu hîp ph¸p cña m×nh, tµi s¶n thuéc së h÷u t nh©n gåm: thu nhËp hîp ph¸p cña c¶i ®Ó dµnh ë t liÖu sinh ho¹t c¸c tµn s¶n cña c¸c c¸ nh©n t¹o thµnh. C©u 9: C¸c thµnh ph©n kinh tÕ - Sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn cho phÐp khai hãa vµ sö dông cã hiÖu qu¶ mäi ngêi nguån lùc cña ®Êt níc tµi nguyªn nh©n lùc vèn, khoa häc c«ng nghÖ ®Ó ph¸t triÓn ®Êt níc. - thóc ®Èy LLSX ph¸t triÓn t¨ng n¨ng suèt lao ®éng t¹o ra nhiÒu hµng ®¸p øng nhu cÇu ®a ®¹ng cho XH. 11 - Gãp phÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm, t¨ng thu nhËp cho ngêi lao ®éng æn ®Þnh c¶i thiÖn ®êi sèng nh© d©n. - T¨ng tÝch lòy, ®¶m b¶o c¸c c©n ®èi lín nÒn KT t¨ng cêng søc m¹nh vµ kh¶ n¨ng ®iÒu tiÕt vÜ m« c¶u KT nhµ níc. * §Æc ®iÓm thµnh phÇn kinh tÕ - kinh tÕ nhµ níc lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn h×nh thøc së h÷u toµn d©n t liÖu s¶n xuÊt, do nhµ níc CHXHCNVN qu¶n lý thµnh phÇn kinh tÕ nhµ níc vµ vèn cña nhµ níc chiÕm tû träng khèng chÕ trªn (50%) KT nhµ níc ®îc tæ chøc díi c¸c h×nh thøc doanh nghiÖp nhµ níc, tæng c«ng ty, tæng c«ng ty cæ phÇn… kinh tÕ nhµ níc n¾m gi÷ nh÷ng m¹ch m¸u KT, nh÷ng ngµnh träng yÕu ( ng©n hµng, quèc phßng…) KT nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o lµm ®ßn bÈy ®Èy nhanh sù t¨ng trëng KT vµ gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x· héi hâ trî c¸c TPKT kh¸c ph¸t triÓn. - Kinh tÕ tËp thÓ: lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së h÷u tËp thÓ ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt. Lµ thµnh phÇn KT bao gåm c¬ së kinh tÕ do ngêi lao ®éng tù nguyÖn ®ãng gãp vèn, søc cïng kinh doanh, tù qu¶n lý theo nguyªn t¾c tËp chung b×nh ®¼ng cïng cã lîi ph©n phèi theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ cæ phÇn ®ãng gãp, tån t¹i díi c¸c h×nh thøc hîp t¸c x·, tæ chøc s¶n xuÊt, tËp ®oµn s¶n xuÊt c¸c héi s¶n xuÊt kinh doanh, trong ®ã hîp t¸c x· c¸c hé s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã hîp t¸c x· lµ phæ biÕn thµnh phÇn KT nµy ®îc khuyÕn khÝch ph¸t triÓn kinh tÕ theo nhiÒu ngµnh nghÒ, ®Æc biÖt tiÓu thñ c«ng nghiÖp, nghÒ truyÒn thèng. Kinh tÕ t nh©n: Thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn h×nh thøc së h÷u t nh©n vÒ TLSX quan hÖ ngêi bãc lét ngêi m¾c dï kh«ng cßn nguyªn nghÜa nh XH cò. Thµnh phÇn 12 kinh tÕ nµy tån t¹i díi nh÷ng h×nh thøc, c¸c quan hÖ kinh doanh c¸ thÓ, c¸c doanh nghiÖp t nh©n ë c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nµy chñ së h÷u tù quyÕt ®Þnh viÖc t/c qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh ph©n phèi dùa trªn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. - KT t b¶n nhµ níc lµ thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn h×nh thøc së h÷u hçn hîp vÒ c¸c vèn gi÷a kinh tÕ nhµ níc víi kinh tÕ t nh©n trong vµ ngoµi níc b»ng nhiÒu h×nh thøc gãp víi hîp t¸c kinh doanh, KT nhµ níc cã vai trß quan träng viÖc ®éng viªn tiÒm n¨ng to lín vèn c«ng nghiÖp, kh¶ n¨ng tæ chøc qu¶n lÝ c¸c nhµ t b¶n vÒ lîi Ých b¶n th©n hä khòng nh cña c«ng cuéc x©y dùng ph¸t triÓn ®Êt níc, tån t¹i díi h×nh thøc c«ng ty liªn doanh. - Kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi: bao gåm c¸c doanh nghiÖp cã thÓ 100% vèn níc ngoµi hoÆc cã thÓ liªn doanh, liªn kÕt v¬i c¸c doanh nghiÖp nhµ níc, doanh nghiÖp t nh©n ë níc ta kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn khai th¸c tiÒm n¨ng vÒ vèn, c«ng nghiÖp thÞ trêng. C©u 10: ND c¬ b¶n l©u dµi CNH, H§H - CNH – H§H lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¨n bane vµ toan diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh dich vô vµ qu¶n lý KTXH sö dông søc lao ®éng thñ c«ng lµ chÝnh sang mét c¸c phæ biÕn søc lao ®éng víi c«ng nghÖ ph¬ng tiÖn tiªn tiÕn hiÖn ®¹i t¹o ra n¨ng suèt ho¹t ®éng cao. * Néi dung c¬ b¶n cuarCNH – H§H +) tiÕn hµnh c¸ch m¹ng hãa khoa häc c«ng nghÖ ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho CNXH C¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ë níc ta ph¶i lµm tèt 2 nhiÖm vô +) trang bÞ kü thuËt vµ c«ng nghiÖp nÒn kinh tÕ quèc d©n. 13 hiÖn ®¹i cho -) tæ chøc nghiªn cøu, thu thËp th«ng tin phæ biÕn øng dông nh÷ng thµnh tù míi cña c«ng nghiÖp khoa häc hiÖn ®¹i vµo s¶n xuÊt ®êi sèng víi nh÷ng h×nh thøc bíc ®i vµ quy m« thÝch hîp. - Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸ch m¹ng khoa häc, c«ng nghÖ chóng ta cÇn chó ý: - øng dông nh÷ng thµnh tùu míi, tiªn tiÕn vÒ khoa häc vµ c«ng nghÖ ®Æc biÖt lµ c«ng nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, t÷ng bíc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc. - Sö dông c«ng nghÖ g¾n bã yªu cÇu Ýt vèn, quay vèn nhanh, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gi÷ ®îc nghÒ truyÒn thèng, kÕt hîp víi c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. - KÕt hîp víi c¸c quy m« lín vµ nhá, u tiªn quy m« v÷a vµ nhá coi trong hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh vµ hiÖu qu¶ KTXH. * X©y dùng c¬ cÊu KT hîp lÝ kÕt hîp víi ph©n c«ng lao ®éng x· héi. - C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c bé phËn hîp thµnh vµ quan hÖ gi÷a c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc gi÷a c¸c vïng KT trong cã ngµnh cã tÇm quan träng nhÊt. - Ph©n c«ng lao ®éng XH lµ sù chuyªn m«n hãa lao ®éng, tøc lµ sù chuyªn m«n hãa s¶n xuÊt gi÷a c¸c ngµnh, c¸c vïng trong nÒn kinh tÕ quèc d©n. XD c¬ cÊu kinh tÕ: - XD c¬ cÊu kinh tÕ lµ thiÕt yÕu trong qu¸ tr×nh CNH, c¬ cÊu KT ®îc coi lµ hîp lÝ nã ®¶m b¶o c¸c yªu cÇu sau: p/a ®îc vµ ®óng c¸c yªu cÇu kh¸ch quan nhÊt lµ duy tr× luËt kinh tÕ (quy luËt cung cÇu, quy luËt gi¸ trÞ….) vµ xu híng vËn ®éng ph¸t triÓn KT x· héi cña ®Êt níc. 14 + phï hîp víi thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ, víi sù tiÕn bé cña khoa häc c«ng nghÖ thÕ giíi. + cho phÐp thao t¸c tèi ®a mäi tiÒm n¨ng cña ®Êt níc. + thùc hiÖn ®îc ph©n c«ng lao ®éng, hîp t¸c quèc tÕ. + ph¶i c¶i t¹o ®îc cho sù ph¸t triÓn tiÕp theo cña toµn bé nÒn kinh tÕ. * Ph©n c«ng lao ®éng cho XH - Ph©n c«ng lao ®éng XH ë níc ta ph¶i tu©n thñ qu¸ tr×nh cã tÝnh luËt sau ®©y: + tû träng vµ sè lîng tuyÖt ®èi lao ®éng trong c«ng nghiÖp dÞch vô ngµy mét t¨ng, trong n«ng nghiÖp ngµy cµng gi¶m + tû träng vµ sè lîng tuyetj ®èi lao ®éng trong c¸c nghµnh s¶n xuÊt phi vËt thÓ nghµnh dÞch vô t¨ng lªn vµ tèc ®é t¨ng nhanh h¬n c¸c nghµnh s¶n xuÊt vËt chÊt. + tû träng lao déng trÝ tuÖ ngµy cµng t¨ng vµ chiÕm øu thÕ h¬n so víi lao ®éng gi¶m ®¬n trong tæng sè lao ®éng x· héi. + Ph©n c«ng lao ®éng XH ph¶i ®îc thùc hiÖn trªn tÊt c¶ c¸c ®Þa bµn mét c¸ch cã tæ chøc, cã kÕ ho¹ch, kÕt hîp gi÷a c¸c lo¹i ph©n c«ng lao ®éng XH 1 c¸ch hîp lý, ph©n c«ng t¹i chç, ph©n c«ng ®i n¬i kh¸c, vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ. 15