Tài liệu Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận mác lênin ở trường đại học nguyễn huệ hiện nay

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐẮC THÁI GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CÁC MÔN LÝ LUẬN MÁC - LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN HUỆ HIỆN NAY LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH TRỊ HỌC HÀ NỘI -2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN ĐẮC THÁI GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CÁC MÔN LÝ LUẬN MÁC - LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN HUỆ HIỆN NAY Ngành : Chính trị học Mã số : 8 31 02 01 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS. NGUYỄN TRỌNG TUẤN HÀ NỘI - 2019 LỜI CẢM ƠN Học viện Khoa học xã hội thuộc Viện Hàn lâm Khoa học xã hội là nơi đào tạo tin cậy, có uy tín đối với học viên, đội ngũ cán bộ, công chức các cấp, các ngành trong lĩnh vực đào tạo trình độ thạc sĩ và tiến sĩ các chuyên ngành về Khoa học xã hội, trong đó có ngành Chính trị học thuộc Khoa Triết học. Trong 2 năm ở giảng đường Học viện là khoảng thời gian mà mỗi học viên được tiếp nhận vốn tri thức cơ bản về Chính trị học. Có được kết quả như ngày hôm nay cũng như hoàn thành tốt luận văn tốt nghiệp này, tôi xin gửi lời cảm ơn và lời chúc sức khoẻ chân thành đến: - Lãnh đạo Học viện cùng các thầy, cô tại Học viện đã tận tình giảng dạy, dành nhiều thời gian để tôi trau dồi tri thức, đạo đức. - PGS.TS. Nguyễn Trọng Tuấn - Giảng viên Học viện Kĩ thuật quân sự đã hướng dẫn nhiệt tình cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành đúng tiến độ luận văn này. - Các CBGV-CNV Trường Đại học Nguyễn Huệ và học viên trong quá trình học tâp tại Trường Đại học Nguyễn Huệ nơi tôi công tác đã nhiệt tình hướng dẫn, giúp đỡ tôi, có những góp ý thiết thực, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho tôi hoàn thành tốt luận văn. - Gia đình, các anh chị khóa trên và bạn bè cùng khóa đã luôn động viên, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn. Xin trân trọng cảm ơn! LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, Luận văn về đề tài: “Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay” do tôi viết trên cơ sở nghiên cứu các tài liệu tham khảo, giáo trình hướng dẫn, thực tiễn công tác tại Trường Đại học Nguyễn Huệ và được sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS.Nguyễn Trọng Tuấn. Tôi đã hoàn thành Luận văn và chịu trách nhiệm với những vấn đề tôi viết. Người cam đoan Nguyễn Đắc Thái MỤC LỤC MỞ ĐẦU ................................................................................................................ 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CÁC MÔN LÝ LUẬN MÁC LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN HUỆ ................................................ 8 1.1. Những vấn đề lý luận về chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ ......................................... 8 1.1.1. Chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ ................................................................................. 8 1.1.2. Vị trí, vai trò, đặc điểm giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ .................................................................................................... 12 1.2. Những nhân tố tác động đến hoạt động giảng dạy các môn lý luận ở trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay .............................................................................................. 19 1.3.Thực trạng chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay ............................................................................................ 26 1.3.2. Hạn chế và nguyên nhân hạn chế trong giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ ............................................................................... 32 Tiểu kết chương 1 ................................................................................................. 37 Chương 2: YÊU CẦU VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CÁC MÔN LÝ LUẬN MÁC – LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN HUỆ HIỆN NAY ............................................................................... 38 2.1. Yêu cầu nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ .................................................................................. 38 2.2. Một số giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ trước yêu cầu mới ................................................. 41 2.2.1. Nâng cao vai trò trách nhiệm của lãnh đạo, chỉ huy các cấp; bồi dưỡng năng lực, phát huy vai trò của đội ngũ giảng viên lý luận Mác – Lênin ........... 41 2.2.2. Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin sát với từng đối tượng cụ thể ............................................................ 49 2.2.3. Xây dựng môi trường sư phạm quân sự lành mạnh, chăm lo đời sống vật chất, tinh thần cho đội ngũ giảng viên .................................................................. 57 2.2.4. Phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, khoa giáo viên, đơn vị; bảo đảm cơ sở vật chất, phương tiện giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ............................. 62 Tiểu kết chương 2 ................................................................................................. 68 KẾT LUẬN .......................................................................................................... 69 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT CBGV-CNV : Cán bộ giáo viên - Công nhân viên XHCN : Xã hội chủ nghĩa Nxb QĐND : Nhà xuất bản Quân đội nhân dân QLCL : Quản lí chất lượng GD – ĐT : Giáo dục đào tạo MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Các môn lý luận chính trị bao gồm Triết học Mác - Lênin, Kinh tế chính trị, chủ nghĩa xã hội khoa học, Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam và tư tưởng Hồ Chí Minh, nay được đổi thành các môn Những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác Lênin, Tư tưởng Hồ Chí Minh và môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam [27, tr.57]. Chương trình đào tạo bắt buộc của Bộ Giáo dục và đào tạo cũng như quy định của các học viện, nhà trường trong quân đội thì việc giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin là một nội dung quan trọng. Với mục tiêu đào tạo của Trường Đại học Nguyễn Huệ - học viên sĩ quan ra trường phải có lập trường chính trị kiên định vững vàng, phẩm chất đạo đức trong sáng, sẵn sàng nhận và hoàn thành tốt mọi nhiệm vụ được giao…cho nên vệc giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin là rất cần thiết nhất là trong điều kiện hiện nay. Thấy rõ vị trí tầm quan trọng của việc giảng dạy các môn lý luận Mác Lênin, Đảng ủy, Ban giám hiệu Nhà trường đã thường xuyên lãnh đạo, chỉ đạo, triển khai hướngdẫn cho các cơ quan chức năng, khoa Lý luận Mác - Lênin thực hiện nghiêm túc nội dung, chương trình giảng dạy, thường xuyên đổi mới nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin nhờ đó mà chất lương giảng dạy các môn Lý luận Mác - Lênin được nâng nên. “Chính sách phát triển giảng viên chính trị là một chính sách cơ bản và cần thiết cho việc phát triển giảng viên chính trị ở các trường hiện nay. Thời gian qua, các chính sách phát triển giảng viên chính trị đã được sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với giảng viên chính trị. Tuy nhiên, hiện nay các chính sách này vẫn tồn tại nhiều bất cập cần phải được nghiên cứu chuyên sâu để sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với thực tiễn phát triển giảng viên chính trị ở các trường” [26, tr.47]. Tuy nhiên, việc giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin của Nhà trường trong thời gian qua còn tồn tại một số hạn chế như: Một số bài giảng còn nặng về lý luận ít cập nhật thông tin, ít ví dụ thực tiễn, đối với một số giảng viên, phương 1 pháp giảng có nội dung chưa phù hợp, chưa kết hợp nhuần nhuyễn các phương pháp dạy học tích cực vào giảng dạy. Một số học viên còn thụ động trong học tập, còn ngại học các môn Lí luận Mác – Lênin kết quả học tập không cao, từ đó dẫn đến việc xác định lập trường tư tưởng chưa tốt, còn dao động, lối sống thực dụng, vô cảm trước cuộc sống xã hội, thờ ơ với chính trị v.v… mà nguyên nhân có phần thuộc về giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin. Hiện nay, với sự phát triển mạnh mẽ của thế giới và trong nước, sự tác động của mặt trái cơ chế thị trường và các thế lực thù địch luôn đẩy mạnh chống phá ta trên tất cả các lĩnh vực, nhất là lĩnh vực chính trị tư tưởng, điều đó đặt ra yêu cầu cao hơn phải nâng cao chất lượng giảng dạy các môn các môn lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin ở các Nhà trường nói chung và trường Đại học Nguyễn Huệ nói riêng. Vì vậy, nghiên cứu toàn diện đề ra những giảng pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chủ nghĩa Mác - Lênin có ý nghĩa cấp bách cả về lý luận và thực tiễn. Với lý do trên, tôi đã chọn: “Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay” làm luận văn nghiên cứu làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ ngành Chính trị học của mình là có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 2. Tình hình nghiên cứu Xung quanh vấn đề nghiên cứu của đề tài, đã có nhiều công trình tiêu biểu của các tác giả trong và ngoài Quân đội đề cập, nghiên cứu với những mục đích, nhiệm vụ khác nhau. Các công trình khoa học đó đã bàn về lý luận, thực tiễn hình thành, phát triển nhân cách con người Việt Nam; phát triển phẩm chất, năng lực người quân nhân trong Quân đội nhân dân Việt Nam dưới nhiều góc độ tiếp cận khác nhau. Đề cập đến tư duy biện chứng, năng lực tư duy sáng tạo, năng lực trí tuệ cho một số đối tượng trong Quân đội cũng có nhiều nhà nghiên cứu bàn đến, tiêu biểu là: tác giả Nguyễn Văn Tài, với bài viết “Phát huy vai trò trí tuệ của đội ngũ sĩ quan trong xây dựng quân đội ta hiện nay”, năm 1996. 2 Vũ Văn Viên (2007), “Về đổi mới nghiên cứu và giảng dạy Triết học Mác- Lênin ở nước ta hiện nay”. Bài viết luận chứng có hai luận điểm sau: Thứ nhất, sự cần thiết phải tiếp tục đổi mới công tác nghiên cứu và giảng dạy triết học Mác - Lênin. Thứ hai, sự cần thiết phải chú trọng đến kiến thức cơ bản trong quá trình đổi mới công tác nghiên cứu và giảng dạy triết học Mác - Lênin. Để chú trọng tới khối kiến thức cơ bản, theo tác giả, cần tăng cường hơn ba nội dung nghiên cứu và giảng dạy triết học là: 1. Các quy luật, phạm trù... của chủ nghĩa duy vật biện chứng và duy vật lịch sử; 2. Triết học trong khoa học tự nhiên; 3. Logic học [27, tr.15-20]. Vũ Trọng Dung (2007), “Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy triết học ở Học viện Chính trị khu vực I trong giai đoạn hiện nay”. Bài viết đề cập Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy triết học là một yêu cầu bức xúc, một nhiệm vụ quan trọng. Song, để đảm bảo chất lượng và tính hiệu quả, quá trình đó cần tuân thủ các nguyên tắc: một là, tính đến đặc thù của môn triết học; hai là, tính đến đặc thù của đối tượng giảng dạy. Theo tác giả, trong đổi mới nội dung giảng dạy, cần coi trọng việc đổi mới công tác biên soạn giáo trình, bảo đảm chiều sâu cũng như yêu cầu gắn lý luận với thực tiễn trong giảng dạy từng học phần, từng bài giảng. Trong đổi mới phương pháp, cần kết hợp phương pháp thuyết trình một phương pháp giảng dạy truyền thống với các phương pháp tích cực khác, như nêu vấn đề, thảo luận theo nhóm, hỏi đáp... gắn với sử dụng các phương tiện hiện đại nhằm khơi gợi, phát huy tính tích cực, chủ động và độc lập suy nghĩ của người học [13, tr.21]. Nguyễn Thị Hoa (2017), Nghiên cứu chính sách phát triển giảng viên chính trị: cần có cách tiếp cận phù hợp, Tạp chí Nhân lực Khoa học xã hội, Học viện Khoa học xã hội, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, Hà Nội, (số 07), tr.57 – 62. Tác giả nghiên cứu vấn đề Giảng viên chính trị - người thực hiện nhiệm vụ giảng dạy các môn chính trị hoặc có liên quan đến chính trị tại các cơ sở giáo dục. Giảng viên chính trị có đặc thù riêng về chuyên môn trong việc giảng dạy các môn học chính trị, có sự khác biệt so với giảng viên của những ngành học khác về tư tưởng, đạo đức và quan điểm cách mạng, cần đạt được những tiêu chuẩn mà Đảng và Nhà nước quy định. Chính vì vậy, chính sách phát triển giảng viên chính trị là cần thiết. Bài viết tác giả tập trung phân tích các nội dung của chính sách phát triển giảng viên trong bối cảnh hội nhập. 3 Bài viết của nhiều tác giả như:“Một số vấn đề giáo dục xã hội chủ nghĩa trong Quân đội nhân dân Việt Nam”, “Tư duy mới về chủ nghĩa xã hội và đổi mới nội dung giáo dục xã hội chủ nghĩa trong quân đội” của Trung tướng, Giáo sư, Nhà giáo nhân dân, Trần Xuân Trường, Tuyển tập, Nxb QĐND, H. 2008; “Nâng cao chất lượngđào tạo chính uỷ, chính trị viên trong thời kỳ mới”, Học viện Chính trịquân sự, Nxb QĐND, H.2008. Trần Danh Bích, “Xây dựng cơ cấu hợp lý đội ngũ cán bộ Quân đội nhân dân Việt Nam trong giai đoạn cách mạng mới”, Luận án phó tiến sĩ khoa học quân sự, Hà Nội 1996. Nguyễn Hồng Tuy, “Nâng cao chất lượng giáo viên khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng, Hà Nội 2000. Dương Quang Bích, “Nâng cao chất lượng đào tạo giáo viên khoa học xã hội nhân văn ở Học viện Chính trị quân sự trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng, Hà Nội 2000. Võ Bá Dương, “Xây dựng đội ngũ giáo viên ở Trường Sĩ quan Chỉ huy kỹ thuật Thông tin”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội 2003. Phạm Ngọc Thuỵ, “Xây dựng đội ngũ cán bộ chủ trì cơ quan ở Học viện Quốc phòng trong giai đoạn hiện nay”, Luận văn thạc sĩ chuyên ngành xây dựng Đảng Cộng sản Việt Nam, Hà Nội 2004. Nguyễn Văn Thi (2015), Luận văn thạc sĩ: “Quản lý chất lượng đào tạo giáo viên khoa học xã hội và nhân văn ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay”. Luận văn đã làm rõ cơ sở lý luận và cơ sở thực tiễn về công tác QLCL đào tạo giáo viên khoa học xã hội và nhân văn ở Trường Sĩ quan Chính trị; trên cơ sở đó đề xuất các biện pháp QLCL đào tạo giáo viên khoa học xã hội và nhân văn ở Trường Sĩ quan Chính trị hiện nay. Tuy nhiên, luận văn chưa xác định được mô hình QLCL và chưa đánh giá được thực trạng chất lượng đào tạo giáo viên khoa học xã hội và nhân văn ở Trường Sĩ quan Chính trị. Ngoài ra, còn một số công trình nghiên cứu khác tại như: Luận văn thạc sĩ “Quản lý chất lượng học tập các môn khoa học xã hội nhân văn của học viên ở Học viện Chính trị” của tác giả Nguyễn Như Hòa. Luận văn thạc sĩ “Giải pháp quản lý chất lượng dạy học ở 4 Trường Sĩ quan Pháo binh” của tác giả Kim Văn Thanh. Luận văn thạc sĩ “Quản lý chất lượng đào tạo ở Trường Trung cấp nghề tỉnh Cà Mau” của tác giả Huỳnh Minh Hiếu. Luận văn thạc sĩ “Biện pháp quản lý chất lượng đào tạo ở Trường Cao đẳng Văn hóa Nghệ thuật và Du lịch Sài Gòn hiện nay” của tác giả Đỗ Thị Thanh Phương. Các công trình nghiên cứu trên đã khái quát được vị trí, vai trò, bản chất, chức năng, nguyên tắc, phương pháp quản lý giáo dục và công cụ quản lý giáo dục, quản lý trường học. Đồng thời, tập trung luận giải những vấn đề về chất lượng, QLCL đào tạo và hệ thống các biện pháp QLCL đào tạo ở một số học viện, nhà trường. Tiếp cận dưới góc độ lý luận dạy học, có các công trình tiêu biểu như: Đề tài cấp Học viện của TS Nguyễn Văn Phán (chủ nhiệm - 2002):“Nâng cao chất lượng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập các môn khoa học xã hội nhân văn của học viên ở Học viện Chính trị quân sự hiện nay”; đề tài “ Đánh giá chất lượng học tập của học viên ở Học viện Chính trị quân sự”, do TS Mai Văn Hóa (chủ biên - 2005). Các công trình trên đây đã phân tích khá sâu sắc về chất lượng học tập, đánh giá chất lượng học tập, xem chất lượng học tập của học viên ở Học viện Chính trị quân sự là tổng hợp các yếu tố phản ánh những tác động của quá trình dạy - học; phản ánh mức độ biến đổi về trí tuệ, kỹ năng và thái độ của học viên sau khi kết thúc môn học và khóa học; đáp ứng các yêu cầu của mục tiêu GD - ĐT đã xác định. Các đề tài còn chỉ rõ những vấn đề lý luận và thực tiễn về đánh giá kết quả học tập và những giải pháp thiết thực, tính khả thi cao trong đánh giá kết quả học tập các môn khoa học xã hội nhân văn của học viên. Tuy nhiên, phạm vi của các đề tài trên chỉ nghiên cứu về chất lượng kiểm tra, đánh giá kết quả học tập các môn khoa học xã hội nhân văn của học viên ở Học viện Chính trị quân sự. Do vậy, những vấn đề về chất lượng đào tạo và QLCL đào tạo còn mang tính chung nhất. Tiếp cận dưới góc độ lý luận giáo dục, có đề tài: “Nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo đại học tại Học viện Chính trị quân sự hiện nay”, do TS Trương Thành Trung (chủ nhiệm - 2005). Đề tài đã khái quát những vấn đề cơ bản về lý luận của chất lượng GD - ĐT; đề xuất 5 giải pháp nâng cao chất lượng GD - ĐT. Trong quá trình phân tích, tác giả đã làm sáng tỏ cấu trúc của chất lượng GD - ĐT, đề tài đã chỉ ra mối quan hệ biện chứng của chất 5 lượng dạy, chất lượng giáo dục và chất lượng hoạt động học của người học, đồng thời đề xuất những giải pháp nâng cao chất lượng GD - ĐT. Chính vì vậy, tác giả cho rằng cần phải tiếp tục có nhiều nghiên cứu hơn để tìm ra những nguyên nhân và giải pháp hữu hiệu, đồng bộ nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận chính trị ở nước ta hiện nay. Với nghiên cứu này của tác giả luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành Chính trị học là bước đầu tìm ra các “Giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luân Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay” có ý nghĩa lý luận và thực tiễn sâu sắc. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu - Mục đích: Trên cơ sở luận giải một số vấn đề lý luận và thực tiễn, đề tài đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ hiện nay. - Nhiệm vụ: Làm rõ cơ sở lý luận về chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ. Khảo sát đánh giá thực trạng chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ trong những năm qua. Xác định phương hướng, đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ hiện nay. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn - Đối tượng nghiên cứu: Chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ. - Phạm vi: Nghiên cứu chất lượng giảng dạycác môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ từ năm 2013 đến nay. 5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu Phương pháp luận: Luận văn được thực hiện dựa trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa duy vật lịch sử của triết học Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; các quan điểm, đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam đã được tổng kết trong các văn kiện của Đảng. 6 Phương pháp nghiên cứu: Trong quá trình nghiên cứu và trình bày luận văn, chúng tôi sử dụng các phương pháp của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử. Đồng thời, luận văn sử dụng tổng hợp và kết hợp các phương pháp nghiên cứu khoa học xã hội nhân văn như: phân tích, tổng hợp, lôgic và lịch sử, điều tra xã hội học, thống kê, so sánh, phương pháp chuyên gia v.v… 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Về mặt lý luận: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể làm tài liệu tham khảo giúp cho cán bộ quản lý giáo dục, giảng viên, học viên có cơ sở lý luận và thực tiễn để chỉ đạo, thực hiện, điều hành trong giảng dạy và học tập nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở trường Đại học Nguyễn Huệ hiện nay. Đồng thời có thể làm tài liệu tham khảo có giá trị cho các nhà trường trong và ngoài quân đội. Về mặt thực tiễn: Luận văn đã nêu lên một số vấn đề lý luận và thực tiễn về thựchành trong giảng dạy và học tập nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở trường Đại học Nguyễn Huệ hiện nay. Luận văn cũng là một cơ sở khoa học và thực tiễn có ý nghĩa thiết thực cho các trường học Đại học, cao đẳng nói chung và Trường Đại học Nguyễn Huệ nói riêng trong quá trình tổ chức hoạt động dạy và học các môn lý luận Mác – Lênin. Đồng thời luận văn cũng là một tài liệu tham khảo có giá trị cho những ai quan tâm nghiên cứu đến vấn đề này. 7. Kết cấu của luận văn Không kể phần mở đầu, luận văn được chia làm 2 chương, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, cụ thể: Chương 1: Những vấn đề lý luận, thực tiễn về chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ Chương 2: Yêu cầu và giải pháp nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác -Lêninở Trường Đại học Nguyễn Huệ hiện nay 7 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN, THỰC TIỄN VỀ CHẤT LƯỢNG VÀ NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG GIẢNG DẠY CÁC MÔN LÝ LUẬN MÁC - LÊNIN Ở TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGUYỄN HUỆ 1.1. Những vấn đề lý luận về chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ 1.1.1. Chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ - Chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ Vấn đề đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học là nhiệm vụ thường xuyên, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong chiến lược phát triển của trường trong giai đoạn hiện nay, góp phần vào thực hiện mục tiêu đào tạo của Nhà trường trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0.Vấn đề đặt ra là, thông qua giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin giảng viên phải giúp người học có tri thức về lý luận Mác – Lênin và biết vận dụng những tri thức đó vào công tác quản lý kinh tế, quản lý nhà nước, quản lý xã hội một cách có hiệu quả; hình thành bản lĩnh chính trị vững vàng và tư duy khoa học trong lãnh đạo, quản lý. Các bài giảng về lý luận Mác – Lênin phải thiết thực cả về lý luận lẫn thực tiễn, tạo cho học viên niềm phấn khởi học tập, yêu thích môn học và ấn tượng tốt đẹp về môn học; giúp họ chủ động, tích cực, ham tích lũy tri thức lý luận này, nắm được bản chất của vấn đề và khắc phục cách học đối phó chỉ nhằm mục đích trả bài thi. - Tiêu chí đánh giá chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ Đại từ điển Tiếng Việt xác định: “Tiêu chí là toàn bộ những đặc trưng, những dấu hiệu làm cơ sở, căn cứ để nhận biết, xếp loại một sự vật, khái niệm”. Trên cơ sở cách tiếp cận này, có thể xác định tiêu chí đánh giá chất lượng giảng 8 dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở trường đại học Nguyễn Huệ là tập hợp nội dung, hình thức, những đặc trưng, dấu hiệu làm cơ sở để nhận biết, đánh giá kết quả cụ thể so với mục tiêu, nhiệm vụ giảng dạy đã xác định. Có thể đánh giá chất lượng giảng dạy theo các nhóm tiêu chí sau: + Nhóm tiêu chí đánh giá ý thức, trách nhiệm, năng lực của chủ thể giảng dạy và các lực lượng tham gia vào quá trình giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin. Đây là nhóm tiêu chí đánh giá quan trọng nhất. Vì ý thức, trách nhiệm, năng lực của chủ thể (trước hết và chủ yếu là đội ngũ giảng viên) là yếu tố có ý nghĩa quyết định nhất đến chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Nhà trường. Chất lượng giảng dạy các môn Lý luận Mác – Lênin phụ thuộc vào nhiều yếu tố, vai trò của các yếu tố cũng rất khác nhau, có nhân tố bên trong, có nhân tố bên ngoài, có yếu tố khách quan, yếu tố chủ quan; có những tác động trực tiếp, gián tiếp... Chẳng hạn: nhận thức, trách nhiệm, năng lực của các cấp uỷ, tổ chức đảng, tổ chức chỉ huy khoa, cơ quan, đơn vị... có vai trò hết sức quan trọng, bao trùm chi phối đến chất lượng giảng dạy, nhưng nhân tố có ý nghĩa trực tiếp quyết định chính là nhận thức, trách nhiệm, năng lực của đội ngũ giảng viên. Tiêu chí này còn thể hiện ở tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của các chủ thể trong việc nắm, vận dụng, tiến hành có chất lượng hiệu quả các nội dung, hình thức, biện pháp trong giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin cho các đối tượng học viên. + Nhóm tiêu chí đánh giá về nội dung, chương trình môn học và hình thức, phương pháp, phương tiện giảng dạy và học tập các môn lý luận Mác – Lênin. Đây là tiêu chí quan trọng quy định đến chất lượng giảng dạy. Vì khi đã có chủ trương đúng, có nhận thức trách nhiệm tốt thì việc xác định nội dung, sử dụng các hình thức, biện pháp, phương pháp, phương tiện giảng dạy trở thành yếu tố có vai trò đặc biệt quan trọng quy định trực tiếp đến nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin. Tiêu chí này được thể hiện ở các dấu hiệu sau đây: 9 Việc xác định nội dung, sử dụng các hình thức, phương pháp, phương tiện phải bảo đảm các mức độ chính xác, sát đúng mục tiêu yêu cầu đào tạo, bám sát phù hợp với trình độ đối tượng, phù hợp với thực tiễn và hoàn cảnh sư phạm. Bảo đảm phát huy cao nhất tính hiệu quả khi sử dụng các phương tiện, cơ sở vật chất trong giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin + Nhóm tiêu chí đánh giá sự chuyển biến tiến bộ về nhận thức, trách nhiệm, về đạo đức, lối sống và mức độ hoàn thành nhiệm vụ chính trị của học viên. Sự chuyển biến tiến bộ toàn diện của học viên là kết quả tổng hợp của quá trình giáo dục và đào tạo của Nhà trường, trong đó giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin cũng góp phần quan trọng, nhất là hình thành bản lĩnh chính trị, định hướng quan điểm, tư tưởng trên lập trường giai cấp công nhân cho người học. Do đó, xác định tiêu chí này xét đến cùng là cơ sở đánh giá một cách khách quan nhất, đầy đủ nhất và là thước đo đánh giá chất lượng hiệu quả giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin đã và đang tiến hành hiện nay. Ba tiêu chí trên là cơ sở để nhận biết, đánh giá chất lượng công tác giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin. Các tiêu chí này cần được cụ thể hoá thành những luận điểm, những kết quả, số liệu để minh chứng thực trạng công tác giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay. - Nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ hiện nay Nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin là một yêu cầu khách quan, thường xuyên, được quy định từ thực tiễn của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, từ yêu cầu xây dựng quân đội về chính trị và từ mục tiêu yêu cầu đào tạo của Nhà trường đặt ra. Đồng thời, nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin cũng là mục đích căn bản cần phải đạt được của đề tài. Vì vậy, nâng cao chất lượng giảng dạy lý luận Mác – Lênin vừa là một vấn đề thực tiễn vừa là vấn đề khoa học cần phải được tiếp cận nghiên cứu một cách nghiêm túc để có nhận thức chính xác, rõ ràng, không nhầm lẫn. Nếu chất lượng giảng dạy là cái tương đối ổn định, là kết quả tổng hợp từ 10 nhiều nhân tố bên trong, bên ngoài, trực tiếp, gián tiếp tạo nên, thì nâng cao chất lượng giảng dạy là cái thường xuyên vận động, biến đổi, vì đó là tổng hợp tất cả mọi hoạt động của các chủ thể. Chủ thể của quá trình giảng dạy hoạt động trên cơ sở nhận thức nắm vững các quy luật khách quan, các đặc điểm chi phối để đưa ra các quyết định, chủ trương, biện pháp tác động vào các yếu tố trong quá trình giảng dạy theo một trình tự có kế hoạch, có tổ chức và có mục đích trong một thời gian, không gian nhất định. Như vậy, nâng cao chất lượng giảng dạy là thể hiện ý chí, quyết tâm của chủ thể mong muốn làm cho chất lượng giảng dạy lý luận luôn phát triển sang một chất lượng mới cao hơn của quá trình giảng dạy. Chẳng hạn, chất lượng giảng dạy trước đây (nói theo thuật ngữ toán học) đang ở cấp độ một thì phải nâng chất lượng đó lên một cấp độ mới cao hơn một. Hoặc theo tiêu chí mà lý luận dạy học đã đề ra, kết quả học tập của người học phản ánh ở mức độ nắm kiến thức, chất lượng trình bày, diễn đạt nội dung thi, kiểm tra và số lượng, tính chất sai sót trong thi, kiểm tra… vấn đề nâng cao ở đây, chính là việc nâng cao chất lượng những gì người dạy sử dụng để tác động đến người học, nhằm làm cho người học phát huy những yếu tố tích cực, tiến bộ; biến cái chưa phát triển thành cái phát triển và biến cái phát triển thành cái phát triển cao hơn, hoàn thiện hơn. Với cách tiếp cận vấn đề như trên, có thể khái quát nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ là: Tổng thể hoạt động của các chủ thể tác động đến quá trình giảng dạy, nhằm tạo sự chuyển biến tiến bộ trong truyền thụ nội dung, sử dụng hợp lý, hiệu quả các hình thức, phương pháp, phương tiện giảng dạy, góp phần làm cho người học không ngừng hoàn thiện các phẩm chất chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống đáp ứng mục tiêu, yêu cầu đào tạo ở Trường đại học Nguyễn Huệ. Thực chất nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin là hoạt động của chủ thể tác động vào các yếu tố cấu thành chất lượng giảng dạy lý luận Mác Lênin. Từ nhận thức, trách nhiệm của chủ thể, các lực lượng tham gia đến nội dung, hình thức, phương pháp tiến hành, phương tiện, cơ sở vật chất bảo đảm. Từ khâu lãnh đạo, chỉ 11 đạo, tổ chức thực hiện đến việc phối hợp, phát huy sức mạnh tổng hợp của các cơ quan, đơn vị... Thông qua sự tác động đó làm cho chất lượng giảng dạy ngày càng được nâng cao, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ giáo dục – đào tạo của Nhà trường. Chủ thể nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin là các tổ chức, các lực lượng, nhưng trước hết và trực tiếp là đội ngũ giảng viên lý luận Mác – Lênin. Đối tượng nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin là nâng cao chất lượng đội ngũ giảng viên, nâng cao chất lượng nội dung, chương trình, phương pháp, phương tiện giảng dạy và suy cho cùng là tạo sự chuyển biến tiến bộ của học viên về nhận thức chính trị, tư tưởng, đạo đức, lối sống. 1.1.2. Vị trí, Vai trò, đặc điểm giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ - Khái quát một số nét về Trường đại học Nguyễn Huệ Trường Đại học Nguyễn Huệ (Trường sĩ quan Lục quân 2) được thành lập ngày 27/8/1961, tại Tam Phước, Biên Hòa, Đồng Nai. Ngay từ khi mới thành lập Nhà trường được giao nhiệm vụ bồi dưỡng, bổ túc cấp tốc cán bộ đáp ứng cho chiến trường lúc bấy giờ. Trong chương trình bồi dưỡng, bổ túc kiến thức cho học viên, ngay từ đầu Nhà trường đặc biệt coi trọng bồi dưỡng nội dung các quan điểm lý luận chính trị cơ bản của chủ nghĩa Mác – Lênin và đường lối, chủ trương tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa cho đội ngũ cán bộ cả quân sự và chính trị. Vì vậy, chỉ sau một thời gian ngắn được học tập, quán triệt, đội ngũ này đã có sự trưởng thành về chính trị, thể hiện bản lĩnh, lập trường Cộng sản, tuyệt đối trung thành với Đảng, Tổ quốc và nhân dân. Nhờ đó đã góp phần quan trọng cung cấp hàng vạn cán bộ có chất lượng chính trị cao đáp ứng kịp thời hiệu quả cho chiến trường, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Ngày nay, Trường Đại học Nguyễn Huệ đã trở thành một trung tâm lớn, với chức năng nhiệm vụ đào tạo nhiều chuyên ngành, nhiều đối tượng, nhiều cấp và bậc học khác nhau; trọng tâm là đào tạo sĩ quan chỉ huy, tham mưu Lục quân cấp phân đội có trình độ đại học và sau đại học; liên kết đào tạo một số đối tượng khác với các học viện, nhà 12 trường trong và ngoài quân đội. Trước những đòi hỏi xây dựng quân đội vững mạnh về chính trị; những đòi hỏi từ mục tiêu đào tạo đội ngũ sĩ quan chỉ huy – Tham mưu trẻ tuổi trong thời kỳ mới với bản lĩnh chính trị vững vàng, phát huy truyền thống cha anh, giữ vững niềm tin, lý tưởng cách mạng, có phẩm chất đạo đức cách mạng trong sáng... đòi hỏi hơn bao giờ hết chúng ta phải đặc biệt coi trọng đến chất lượng và hiệu quả giảng dạy các môn lý luận Mác – Lênin hiện nay. - Vị trí, vai trò giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường đại học Nguyễn Huệ Hiện nay, quá trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa cũng như sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, đặc biệt là trong bối cảnh cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Ở Việt Nam, Đảng và Nhà nước rất quan tâm tới sự nghiệp giáo dục, coi “giáo dục là quốc sách hàng đầu” và đã, đang đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục trước những yêu cầu mới về nhiệm vụ phát triển giáo dục và đào tạo trong tổng thể chiến lược phát triển kinh tế - xã hội; chú trọng đào tạo, bồi dưỡng nhân tài, nâng cao dân trí có ý nghĩa mang tính mục tiêu của chính sách giáo dục và đào tạo. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ X của Đảng đã khẳng định rằng “Đổi mới công tác giáo dục lý luận chính trị, tư tưởng trong Đảng, trước hết cho đội ngũ cán bộ lãnh đạo và quản lý chủ chốt các cấp; đổi mới nội dung, phương pháp học tập và giảng dạy trong hệ thống trường chính trị, nâng cao tính thiết thực và hiệu quả của chương trình” [16, tr 57]. Vấn đề tiếp tục đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy các môn lý luận chính trị Mác - Lênin nói chung và nhằm đảm bảo chất lượng và nâng cao chất lượng giảng dạy các môn lý luận Mác - Lênin ở Trường Đại học Nguyễn Huệ nói riêng nhằm phát huy tính tích cực, sáng tạo của người học là nhiệm vụ thường xuyên. Đồng thời, thể hiện vai trò của giảng viên chính trị trong việc tổ chức, hướng dẫn và điều khiển lớp học theo hướng hòa hợp tích cực, nâng cao chất lượng tự học cho người học, tạo sự hứng thú yêu thích các môn học lý luận chính trị mà từ trước cho tới nay người ta cứ tưởng rằng “nhàm chán”, “buồn ngủ”. Xét trên bình diện chung, các môn lý luận chính trị có ý nghĩa đặc biệt quan 13