Tài liệu Hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại huyện minh hóa, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐINH THỊ LAN DOANH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN MINH HÓA TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ HUẾ, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ ĐINH THỊ LAN DOANH HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN MINH HÓA TỈNH QUẢNG BÌNH Chuyên ngành: QUẢN LÝ KINH TẾ Mã số : 8340410 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS. TS. Trịnh Văn Sơn HUẾ, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan rằng, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Đinh Thị Lan Doanh i LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận văn này, lời cảm ơn đầu tiên đặc biệt và sâu sắc nhất, tôi xin gửi đến thầy PGS.TS.Trịnh Văn Sơn, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ Tôi tận tình trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành tới quí thầy cô giáo Trường Đại học Kinh tế Huế đã nhiệt tình giúp đỡ tôi về mọi mặt trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu. Tôi cũng xin bày tỏ sự biết ơn đến các Lãnh đạo, nhân viên các phòng, ban chuyên môn của: Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc Nhà nước huyện Minh Hóa, Chi cục thuế, trưởng, phó phòng ban đơn vị, cán bộ nhân viên liên quan đến công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách đã nhiệt tình cung cấp số liệu, tư vấn giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu, hoàn thành luận văn. Và tôi xin cảm ơn gia đình, những người thân và bạn bè đã chia sẽ, động viên, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện cho tôi hoàn thành khóa học và thực hiện thành công luận văn này. Luận văn là tổng hợp kết quả của quá trình học tập, nghiên cứu và sự nỗ lực cố gắng của bản thân. Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện luận văn không thể tránh khỏi những khiếm khuyết, tôi rất mong nhận được sự góp ý chân thành của quí thầy (cô) và đồng nghiệp để luận văn này được hoàn thiện hơn. Tôi xin trân trọng cảm ơn! Minh Hóa, ngày …. tháng … năm 2018 Tác giả Định Thị Lan Doanh ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ Họ và tên học viên: ĐINH THỊ LAN DOANH Chuyên ngành: Quản lý kinh tế ứng dụng Mã số: 60 34 04 10 Niên khóa: 2016 - 2018 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRỊNH VĂN SƠN Tên đề tài: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI HUYỆN MINH HÓA TỈNH QUẢNG BÌNH 1. Tính cấp thiết Công tác quản lý chi thường NSNN tại huyện Minh Hóa trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định và đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện, chưa đạt được hiệu quả cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc phục như hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường xuyên còn vượt dự toán. Vì vậy, trong thời gian tới cần nghiên cứu thực trạng để chỉ ra những ưu điểm và hạn chế, từ đó để ra giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. 2. Phương pháp nghiên cứu Quá trình nghiên cứu tác giả đã sử dụng các phương pháp: Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp và sơ cấp; Phương pháp tổng hợp và phân tích. 3. Kết quả nghiên cứu và những đóng góp khoa học của luận văn - Về mặt lý luận: Luận văn đã hệ thống hóa được những vấn đề cơ bản nhất về quản lý chi thường xuyên NSNN cấp huyện. - Về mặt thực tiễn: Luận văn đã đánh giá được thực trạng, chỉ ra được những tồn tại và nguyên nhân dẫn đến sự bất hợp lý trong quá trình thực hiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Từ đó, tác giả đề ra định hướng, giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa tại tỉnh Quảng Bình. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CP Chính phủ CTX Chi thường xuyên DT Dự toán HĐBT Hội đồng bộ trưởng HĐND Hội đồng nhân dân KBNN Kho bạc Nhà nước KT - XH Kinh tế - Xã hội NĐ-CP Nghị định - Chính phủ NSNN Ngân sách nhà nước QT Quyết toán QĐ Quyết định TC - KH Tài chính - Kế hoạch UBND Ủy ban nhân dân XDCB Xây dựng cơ bản iv DANH MỤC BẢNG BIỂU Số hiệu Bảng 2.1 Bảng 2.2 Bảng 2.3 Bảng 2.4 Bảng 2.5 Bảng 2.6 Nội dung Tình hình dân số và lao động của huyện Minh Hóa Một số chỉ tiêu kinh tế - xã hội huyện Minh Hóa, năm 2014 2016 Tình hình Thu – chi ngân sách nhà nước huyện Minh Hóa Tổng hợp các khoản chi NSNN huyện Minh Hóa giai đoạn 2014 - 2016 Qui mô và cơ cấu chi thường xuyên Ngân sách nhà nước theo tổng và theo phân cấp ở huyện Minh Hóa, Quảng Bình Cơ cấu chi NSNN theo phân cấp tại Huyện Minh Hóa Trang 35 38 40 42 43 45 Bảng qui trình lập dự toán chi thường xuyên NSNN huyện Bảng 2.7 Bảng 2.8 Bảng 2.9 Bảng 2.10 Bảng 2.11 Bảng 2.12 Bảng 2.13 Bảng 2.14 53 Minh Hóa, Quảng Bình Bảng Dự toán và phân bổ dự toán chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa, giai đoạn 2014-2016 Chi cho sự nghiệp giáo dục, đào tào và dạy nghề huyện Minh Hóa Tổng hợp chi thường xuyên NSNN cho y tế, sự nghiệp kinh tế tại huyện Minh Hóa, giai đoạn 2014 – 2016 Chi thường xuyên cho quản lý hành chính Đảng, đoàn thể tại huyện Minh Hóa Tổng hợp chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa giai đoạn 2014 – 2016 Kết quả khảo sát về lập dự toán chi thường xuyên NSNN ở huyện Minh Hóa Kết quả khảo sát một số nội dung về lập dự toán chi thường xuyên NSNN ở huyện Minh Hóa v 54 56 58 61 63 66 68 Số hiệu Bảng 2.15 Nội dung Kết quả khảo sát nội dung thất thoát và lãng phí trong chi thường xuyên NSNN ở huyện Minh Hóa Trang 69 Kết quả khảo sát về sự hợp lý của việc bố trí, phân định các Bảng 2.16 khoản chi thường xuyên cho các lĩnh vực khác nhau ở huyện 71 Minh Hóa Kết quả khảo sát về một số hiện tượng xảy ra khi tổ chức thực Bảng 2.17 hiện chấp hành chi thường xuyên cho các lĩnh vực khác nhau ở 71 huyện Minh Hóa Bảng 2.18 Kết quả khảo sát một số nội dung kế toán và quyết toán chi thường xuyên ngân sách huyện Minh Hóa vi 73 MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................................ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ ................................ iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU .................................................iv DANH MỤC BẢNG BIỂU ............................................................................................v MỤC LỤC.....................................................................................................................vii ĐẶT VẤN ĐỀ .................................................................................................................1 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ ..........................6 CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN .......................6 1.1. NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN ......................................................................................................6 1.1.1. Khái niệm và vai trò Ngân sách nhà nước cấp huyện .......................................................6 1.1.2. Chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện ...........................................................8 1.2. QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN............11 1.2.1. Khái niệm và nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện...................11 1.2.2. Nội dung công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện.............................12 1.2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi thường xuyên...................................................................12 1.2.3. Sự cần thiết khách quan phải hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện........................................................................................................................................18 1.2.4. Tiêu chí đánh giá quản lý chi thường xuyên ngân sách Nhà nước ................................19 1.2.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện .........................................................................................................................................................21 1.3. THỰC TIỄN VÀ KINH NGHIỆM VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN VÀ BÀI HỌC CHO HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ..............................................................................................................................24 vii 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi thường Ngân sách nhà nước ở một số huyện ngoài và trong nước ................................................................................................................................................24 1.3.2. Bài học kinh nghiệm rút ra cho huyện Minh hóa, Quảng Bình .....................................28 1.4. TỔNG QUAN CÁC NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ...............................................30 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN MINH HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH ......34 2.1. TỔNG QUAN VỀ HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ...................................34 2.1.1. Đặc điểm về điều kiện tự nhiên của huyện Minh Hóa....................................................34 2.1.2. Đặc điểm về xã hội, văn hóa và an ninh quốc phòng ..........................................35 2.1.3. Tình hình phát triển kinh tế của huyện .............................................................................37 2.2. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN MINH HOÁ, QUẢNG BÌNH......................39 2.2.1. Đánh giá tình hình chi thường xuyên Ngân sách ở huyện Minh Hóa ...........................40 2.2.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước ở huyện Minh Hóa, Quảng bình .................................................................................................................45 2.2.2.2. Đánh giá công tác lập dự toán Chi thường xuyên Ngân sách nhà nước ở huyện Minh Hóa..................................................................................................................................................50 2.3 KẾT QỦA KHẢO SÁT Ý KIẾN CỦA CÁN BỘ LÃNH ĐẠO VÀ CÁN BỘ TÀI CHÍNH VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ....................................................................................................65 2.3.1. Mẫu khảo sát .......................................................................................................................65 2.3.2. Kết quả khảo sát..................................................................................................................66 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ...................................76 2.4.1. Kết quả đạt được .................................................................................................................76 2.4.2. Hạn chế và nguyên nhân của những hạn chế...................................................................77 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2...............................................................................................84 viii CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC ......85 QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ........................85 Ở HUYỆN MINH HÓA, TỈNH QUẢNG BÌNH ...................................................85 3.1. ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN KINH TẾ XÃ HỘI Ở HUYỆN MINH HÓA..............85 3.1.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội huyện Minh Hóa................................................85 3.1.2. Mục tiêu hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa ....................87 3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC HUYỆN Ở MINH HÓA, QUẢNG BÌNH ..............................................................................................................................88 3.2.1. Hoàn thiện công tác Lập dự toán chi thường xuyên........................................................88 3.2.2. Hoàn thiện công tác chấp hành dự toán và tổ chức thực hiện chi thường xuyên Ngân sách huyện......................................................................................................................................90 3.2.3. Hoàn thiện công tác Quyết toán chi thường xuyên .........................................................91 3.2.4. Tăng cường công tác thanh kiểm tra, kiểm soát công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước của huyện....................................................................................................92 3.2.5. Đa dạng hóa nguồn lực tài chính hoạt động chi thường xuyên......................................93 3.2.6. Nâng cao hiệu quả các khoản chi sự nghiệp ....................................................................94 3.2.7. Nâng cao năng lực chuyên môn của đội ngũ cán bộ quản lý chi thường xuyên ngân sách huyện......................................................................................................................................99 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHI .............................................................................101 1. Kết luận ....................................................................................................................101 2. Kiến nghị ..................................................................................................................102 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .............................................................105 PHỤ LỤC ...........................................................................................................108 QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN ix NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1+2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN x ĐẶT VẤN ĐỀ 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nước (NSNN) là một công cụ chính sách tài chính quan trọng của một quốc gia, là khâu chủ đạo, là điều kiện vật chất quan trọng để Nhà nước thực hiện chức năng và nhiệm vụ của mình. NSNN có vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy cho sự phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đảm bảo an ninh quốc phòng, thực hiện các chính sách xã hội, là một công cụ quan trọng để Nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thông qua NSNN, Nhà nước thực hiện huy động các nguồn lực trong xã hội, phân phối và sử dụng cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước. Chi NSNN bao gồm hai bộ phận chính là chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, trong đó chi thường xuyên thường chiếm một tỷ trọng lớn và có vị trí, vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) đất nước. Trong những năm gần đây, việc bố trí nguồn vốn chi thường xuyên còn dàn trải, tính bao cấp chưa được xoá bỏ triệt để, hiệu quả còn thấp; tình hình chi ngân sách còn nhiều thất thoát, lãng phí; chi tiêu hành chính và chi NSNN cho một số lĩnh vực như y tế, giáo dục chưa đáp ứng được nhu cầu cần thiết. Vì vậy, việc quản lý chi thường xuyên NSNN như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất, triệt để tiết kiệm, khắc phục tình trạng chi ngoài dự toán, chi vượt dự toán hoặc chi không đúng thẩm quyền, sai quy định của Luật NSNN đang là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục tiêu đáp ứng được yêu cầu sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Minh Hóa là huyện miền núi vùng cao nằm về phía Tây Bắc tỉnh Quảng Bình, theo Nghị quyết 30a/2008/NQ-CP là huyện nghèo, chủ yếu làm nông, nguồn thu ngân sách hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển kinh tế là rất lớn, thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh trợ cấp cân đối nên vấn đề tăng cường quản lý chi thường xuyên cần được chú trọng sử dụng hợp lý các khoản chi nhằm thúc đẩy sản suất phát triển. Thực tế, công tác quản lý chi thường NSNN tại huyện Minh Hóa trong thời gian qua đã đạt được những kết quả nhất định và đã có sự chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, 1 bên cạnh kết quả đạt được, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện, chưa đạt được hiệu quả cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc phục như hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường xuyên còn vượt dự toán.... Với ý nghĩa và tính cấp thiết đó, trong thời gian nghiên cứu luận văn cao học tôi đã chọn đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn hướng tới trả lời một số vấn đề như sau: (1) Quản lý chi thường xuyên NSNN huyện gồm những nội dung gì? (2) Quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2014 - 2016 đã đạt được những kết quả gì? (3) Có những hạn chế gì trong quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2014 - 2016? (4) Giải pháp nào giúp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới? 3. Mục tiêu nghiên cứu 3.1. Mục tiêu chung Đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN trên địa bàn huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. 3.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện; - Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN trên địa bàn huyện Minh Hóa, giai đoạn 2014 - 2016; - Đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN trên địa bàn huyện Minh Hóa đến năm 2020. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu 2 - Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện (huyện Minh Hóa, Quảng Bình). - Đối tượng khảo sát: Lãnh đạo huyện, Hội đồng Nhân dân, Lãnh đạo Sở Tài chính, phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc huyện và một số đơn vị sử dụng (chi) Ngân sách trên địa bàn huyện. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Phạm vi không gian: Huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Phạm vi thời gian: Số liệu thứu cấp được thu thập trong khoảng thời gian từ năm 2014 - 2016 và nguồn số liệu điều tra sơ cấp điều tra cuối năm 2017. 5. Phương pháp nghiên cứu 5.1. Phương pháp thu thập tài liệu - Thu thập số liệu thứ cấp: Nguồn số liệu, thông tin thứ cấp được thu thập từ Phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc, Chi cục thuế, Chi cục Thống kê, Phòng Tài nguyên Môi trường, Văn kiện Đại hội Đảng bộ huyện và một số tài liệu khác có liên quan để đánh giá thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn và công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách giai đoạn 2014 - 2016 (báo cáo kinh tế xã hội, báo cáo quyết toán thu chi NSNN...). - Thu thập số liệu sơ cấp: + Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng câu hỏi về các thông tin liên quan những người có trách nhiệm đang công tác tại các cơ quan liên quan đến lĩnh vực nghiên cứu (thu chi NSNN) như Lãnh đạo của phòng quản lý ngân sách - Sở Tài chính Quảng Bình, lãnh đạo UBND và HĐND huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc Nhà nước (Trưởng phòng tài chính - kế hoạch, giám đốc kho bạc Nhà nước, trưởng, phó các phòng ban đơn vị cán bộ, nhân viên liên quan đến công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách của Phòng tài chính, các đơn vị liên quan…) + Xác định quy mô mẫu: Khảo sát 120 đối tượng; + Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu ngẫu nhiên. 5.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu 3 - Nguồn số liệu, dữ liệu thu thập được tổng hợp và hệ thống hóa theo các nhóm tiêu thức chỉ tiêu phù hợp với nội dung nghiên cứu; - Số liệu tính toán, điều tra được xử lý với sự hỗ trợ của phần mềm thống kê thông dụng Excel và SPSS. 5.3. Phương pháp phân tích - Dùng phương pháp so sánh, phương pháp thống kê mô tả để xác định xu hướng biến động của nguồn chi thường xuyên của ngân sách nhằm phục vụ cho việc phân tích đánh giá công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách; - Sử dụng các phương pháp phân tích dãy dữ liệu thời gian, phương pháp phân tích kinh tế để phân tích, đánh thực trạng quản lý chi thường xuyên ngân sách trên cơ sở các số liệu thứ cấp và sơ cấp đã được tổng hợp. - Sử dụng phương pháp phương pháp phân tích hồi qui để làm rõ công tác quản lý chi thường xuyên NSNN của Huyện. 5.4 Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo Tham khảo ý kiến của các chuyên gia về lĩnh vực quản lý chi thường xuyên để tham khảo đánh giá kết quả nghiên cứu và đề xuất giải pháp. 6. Những đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về NSNN và công tác quản lý chi thường xuyên NSNN; Phân tích thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình để đánh giá kết quả đạt được, hạn chế và nguyên nhân hạn chế. Từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN cho huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. - Đề tài cũng chỉ ra được những điểm yếu trong công tác quản lý cần khắc phục về bộ máy tổ chức quản lý, công tác tổ chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, công tác phối hợp thanh, kiểm tra, kiểm toán,... - Là tài liệu phục vụ cho công tác quản lý điều hành NSNN, nghiên cứu định hướng phát triển kinh tế xã hội cho địa phương; dùng làm tài liệu nghiên cứu cho các ngành, các cấp và các đơn vị trong và ngoài huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. 7. Kết cấu luận văn 4 Ngoài phần đặt vấn đề, kết luận, Luận văn được kết cấu thành 3 chương sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện Chương 2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình Chương 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình 5 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1.1. Khái niệm và vai trò Ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1.1. Khái niệm Ngân sách nhà nước cấp huyện Ngày 15/05/1978, Hội đồng Bộ trưởng đã ra Nghị quyết 108/CP xác định quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp quận, huyện về quản lý tài chính, ngân sách nhằm xây dựng quận, huyện thành một cấp có cơ cấu kinh tế hoàn chỉnh. Ngày 19/11/1983, Hội đồng Bộ trưởng ra Nghị quyết số 138/HĐBT về cải tiến phân cấp ngân sách địa phương nói rõ hơn về quyền hạn và trách nhiệm ngân sách quận, huyện. [4, 13] Từ sau Đại hội Đảng lần thứ VI, đất nước ta tiến hành chuyển đổi mô hình kinh tế tập trung quan liêu bao cấp sang nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa. Cùng với thực hiện cách mạng công nghiệp hóa, hiện đại hóa của nước nhà, Ngân sách nhà nước (NSNN) huyện cũng được xác định lại về vai trò và nhiệm vụ của mình. Vào ngày 27/11/1989, Hội đồng Bộ trưởng (HĐBT) đã ra Nghị quyết số 186/HĐBT về phân cấp quản lý ngân sách địa phương trong đó có NSNN huyện. Tiếp đến vào ngày 16/02/1992, HĐBT ban hành Nghị quyết số 186/HĐBT sửa đổi, bổ sung Nghị quyết số 186/HĐBT ngày 27/11/1989. [4, 14] Tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa IX khẳng định: Ngân sách quận, huyện là một cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng, nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi địa bàn quận, huyện. [4, 14] Như vậy, NSNN cấp huyện mang bản chất của NSNN, đó chính là các mối quan hệ giữa cấp ngân sách huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong quá trình phân bổ, sử dụng với bản chất nhà nước xã hội chủ nghĩa. Tóm lại, NSNN huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện được hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện; Nó phản ảnh những mối quan hệ một bên là chính quyền cấp huyện với một bên là các chủ thể khác thông qua 6 sự vận động của các nguồn tài chính, nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền huyện. [4, 15] 1.1.1.2. Vai trò Ngân sách nhà nước cấp huyện Từ khái niệm về NSNN huyện có thể thấy vai trò của NSNN trên địa bàn huyện đó là đảm bảo chức năng nhà nước, an ninh, quốc phòng, thúc đẩy phát triển, ổn định kinh tế, bù đắp khiếm khuyết thị trường, công bằng xã hội và bảo vệ môi trường. Điều đó thể hiện trên ba khía cạnh sau: Một là, Ngân sách cấp huyện đảm bảo thực hiện vai trò nhà nước, bảo vệ quốc phòng và an ninh trật tự cấp huyện. Là một cấp chính quyền, nên Huyện cũng tổ chức ra cho mình một hệ thống các cơ quan, đoàn thể hành chính nhằm thực hiện các chức năng và quyền hạn nhà nước. Điều đó cũng có nghĩa là để cho các cơ quan đoàn thể đó hoạt động được cần phải có một quỹ tài chính tập trung, tạo cho mình một vị thế nhất định nhằm chủ động trong việc thực hiện chức năng nhà nước ở địa phương. Tùy theo phạm vi địa lý, tình hình KT-XH trên từng huyện mà nhu cầu đảm bảo này là khác nhau. Trong các chức năng, chức năng đảm bảo trật tự an ninh, quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo chức năng đặc biệt quan trọng này, Ngân sách cấp huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản dự phòng hợp lý. Hai là, Ngân sách cấp huyện là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn định KT-XH. Để thực hiện tốt chiến lược kinh tế - tài chính của cấp Trung ương, cấp tỉnh thì cấp huyện cần phải sử dụng các công cụ có sẵn của mình để điều tiết, định hướng. Sẽ không có một cơ cấu kinh tế ổn định và phát triển nếu không có ngân sách làm công cụ. Cấp huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương mình để định hướng, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển, đầu tư kinh phí, vốn, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động. Ba là, Ngân sách cấp huyện là phương tiện bù đắp khiếm khuyết thị trường, đảm bảo công bằng xã hội. Đây là vai trò không thể thiếu đối với ngân sách mỗi quốc gia, có tác dụng giải quyết các tình trạng bất hợp lý từ nền kinh tế thị trường như: thất nghiệp, khoảng cách giàu nghèo, người già, trẻ em, người tàn tật, ô nhiểm môi trường,…. Chính quyền cấp huyện phải tham gia giải quyết các khiếm khuyết nói trên trên cơ sở sử dụng có hiệu quả công cụ thu chi NSNN trên địa bàn huyện [4, 16-17]. 7 Bên cạnh việc quan tâm tới đời sống vật chất của người lao động, chính quyền cấp huyện phải thường xuyên quan tâm đến đời sống văn hóa, tinh thần của nhân dân, cải tạo các sân chơi, phương tiện giải trí lành mạnh, tiến bộ. Các dịch vụ công cộng như giáo dục, y tế phải giảm được chi phí cho người dân, làm sao ai cũng được học hành, chăm sóc sức khỏe đầy đủ. 1.1.2. Chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của chi thường xuyên ngân sách huyện * Khái niệm: - Chi thường xuyên NSNN: Là quá trình phân phối, sử dụng nguồn vốn NSNN để đáp ứng các nhu cầu chi gắn liền với thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước về lập pháp, hành pháp, tư pháp và một số dịch vụ công khác mà Nhà nước phải cung ứng [13, 46]. - Theo quan điểm của tác giả: Chi thường xuyên NSNN cấp huyện là quá trình phân phối, sử dụng nguồn lực tài chính của Nhà nước cấp huyện nhằm đáp ứng những nhu cầu của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại huyện đó, qua đó thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước trên các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội… và các hoạt động sự nghiệp khác trên địa bàn huyện. * Đặc điểm: - Chi thường xuyên mang tính liên tục, ổn định: Nhìn chung, hầu hết các khoản chi thường xuyên (CTX) từ NSNN đều mang tính ổn định và có tính chu kỳ trong một khoảng thời gian nhất định trong một năm tài chính. - Các khoản CTX phần lớn nhằm mục đích tiêu dùng: CTX nhằm trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và các hoạt động xã hội khác. Các hoạt động này mặc dù không trực tiếp tạo ra lợi nhuận hay tạo ra sản phẩm vật chất, nhưng những khoản CTX này lại có tác dụng quan trọng đối với phát triển kinh tế vì nó tạo ra một hệ thống cơ sở hạ tầng, môi trường kinh tế ổn định góp phần nâng cao chất lượng lao động thông. - Chi thường xuyên NSNN huyện gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước và việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của Nhà nước trong từng thời 8