Tài liệu Hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại kho bạc nhà nước ba đồn, tỉnh quảng bình

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐAI HỌC KINH TẾ HOÀNG MINH THẮNG HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠCNHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ HUẾ, 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐAI HỌC KINH TẾ HOÀNG MINH THẮNG HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH CHUYÊN NGHÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ MÃ SỐ: 8 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. HOÀNG VĂN LIÊM HUẾ, 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi. Các nội dung nghiên cứu và số liệu trong luận văn là trung thực. Kết quả nghiên cứu chưa từng được công bố trong bất cứ công trình khoa học nào trước đây. Nguồn số liệu thứ cấp, sơ cấp và một số ý kiến đánh giá, nhận xét của các tác giả, cơ quan và tổ chức được thu thập từ nhiều nguồn khác nhau có ghi rõ trong phần tài liệu tham khảo. Tôi xin chịu trách nhiệm hoàn toàn về tính trung thực của Luận văn. Tác giả Hoàng Minh Thắng i LỜI CẢM ƠN Luận văn hoàn thành là sự kết hợp giữa kết quả học tập, nghiên cứu ở nhà trường với kinh nghiệm thực tiễn của cá nhân trong quá trình công tác và rèn luyện. Để hoàn thành được luận văn này, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến Ban giám hiệu, các thầy - cô giáo, Phòng Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Kinh tế - ĐH.Huế; đặc biệt là TS. Hoàng Văn Liêm, người hướng dẫn khoa học đã nhiệt tình hướng dẫn trong quá trình thực hiện nghiên cứu Luận văn. Tôi xin chân thành cảm ơn Ban lãnh đạo cơ quan đã tạo điều kiện cho tôi về thời gian, công việc để học tập đạt kết quả tốt. Tôi xin cảm ơn gia đình và người thân, bạn bè đã luôn động viên, khích lệ và giúp đỡ tôi vật chất, tinh thần trong quá trình học tập. Mặc dù đã rất cố gắng và nỗ lực để hoàn thành luận văn, tuy nhiên do thời gian và kinh nghiệm nghiên cứu hạn chế nên luận văn sẽ không tránh khỏi những khiếm khuyết. Do vậy, tôi rất mong nhận được các ý kiến đóng góp của quý thầy, cô giáo, đồng nghiệp và các bạn quan tâm để luận văn này được hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cám ơn! Tác giả Hoàng Minh Thắng ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC Học và tên học viên: Hoàng Minh Thắng Chuyên ngành: Quản lý kinh tế ứng dụng Niên khóa 2016-2018 Người hướng dẫn khoa học: TS. Hoàng Văn Liêm Tên đề tài: Hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. 1. Mục tiêu nghiên cứu của đề tài: Mục tiêu chung: Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn, nhằm tìm ra các giải pháp để hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, phù hợp với quá trình cải cách tài chính công và chuẩn mực và thông lệ quốc tế. Mục tiêu cụ thể: - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn; - Phân tích thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn giai đoạn 2014 - 2016; - Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn đến năm 2020. 2. Đối tượng nghiên cứu: công tác KSC thường xuyên ngân sách Nhà nước tại KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. 3. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng:Phương pháp thu nhập số liệu, phương pháp phân tích, phương pháp phỏng vấn ý kiến chuyên gia. 4. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận: Qua nghiên cứu đánh giá, phân tích cho thấy, kết quả kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba đồn đã đạt được những kết quả nhất định; song chưa tương xứng với điều kiện, tiềm năng sẵn có, chưa khai thác hết các lợi thế của mình; nhiều quy trình nghiệp vụ kiểm soát chi chưa đáp ứng yêu cầu cải cách tài chính. Luận văn đề xuất một số giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quy trình kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT VÀ KÝ HIỆU KSC : Kiểm soát chi NSNN : Ngân sách Nhà nước KBNN : Kho bạc Nhà nước ĐVSDNS : Đơn vị sử dụng ngân sách KT-XH : Kinh tế-xã hội UBND : Ủy ban nhân dân HĐND : Hội đồng nhân dân CBCC : Cán bộ công chức TC-KT : Tài chính kế toán HĐBT : Hội đồng bộ trưởng CTX : Chi thường xuyên iv MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ............................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................. ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC ...................................................... iii MỤC LỤC .......................................................................................................................v DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................................ ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ .......................................................................................x PHẦN 1: MỞ ĐẦU .........................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu ............................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu ....................................................................................................2 2.1. Mục tiêu chung .........................................................................................................2 2.2. Mục tiêu cụ thể .........................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...............................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................................2 5. Kết cấu của luận văn ....................................................................................................4 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ...........................................................................5 CHƯƠNG 1.TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC ...................................................................5 1.1. TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ..............................................................................................................................5 1.1.1 Khái niệm kiểm soát trong quản lý.........................................................................5 1.1.2. Kiểm soát chi ngân sách nhà nước ........................................................................6 1.1.3. Sự cần thiết phải thực hiện kiểm soát chi ngân sách nhà nước ...........................12 1.1.4. Trách nhiệm và quyền hạn của các cơ quan, đơn vị trong việc kiểm soát chi ngân sách nhà nước .......................................................................................................13 1.2. KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC .........................................................................................................14 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm và yêu cầu của công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước ....................................................................................................14 v 1.2.2. Nội dung công tác kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước ....18 1.2.3. Nguyên tắc kiểm soát, thanh toán các khoản chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước........................................................................................................................23 1.3. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC ..........................................................................................23 1.3.1. Nhân tố bên ngoài ................................................................................................24 1.3.2. Nhân tố bên trong ................................................................................................25 1.4. QUY TRÌNH KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH .................................27 1.4.1. Mục tiêu của quy trình kiểm soát chi thường xuyên ...........................................27 1.4.2. Hình thức chi trả, thanh toán ...............................................................................27 1.4.3. Quy trình giao dịch “một cửa” trong KSC thường xuyên NSNN tại KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình....................................................................................................27 1.4.4. Trách nhiệm của cán bộ KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình trong việc thực hiện Quy trình giao dịch “một cửa” trong KSC thường xuyên NSNN .................................28 1.5. KINH NGHIỆM MỘT SỐ ĐƠN VỊ VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH .......................................................................30 1.5.1. Kinh nghiêm kiểm soát chi ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước thành phố Huế với quy trình kiểm soát chi “một cửa” .....................................................................30 1.5.2. Kinh nghiệm kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Quảng Trị ................31 1.5.3. Kinh nghiệm rút ra cho KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình .................................32 CHƯƠNG 2.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH .............................................................................................................................34 2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, tình hình kinh tế-xã hội Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình ....................................................................................................................34 2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...............................................................................................34 2.1.2. Tình hình kinh tế - xã hội ....................................................................................37 vi 2.2. TỔNG QUAN VỀ KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH ...37 2.2.1. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình ...............................................................................................................................37 2.2.2. Mô hình tổ chức bộ máy Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình ............40 2.2.3. Nhiệm vụ, quyền hạn của Ban Giám đốc và các Tổ thuộc Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình....................................................................................................41 2.3. THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH.....................43 2.3.1. Phân loại các đơn vị sử dụng ngân sách ..............................................................43 2.3.2. Đội ngũ cán bộ trực tiếp làm công tác kiểm soát chi ..........................................43 2.4. NỘI DUNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH.............................................44 2.4.1. Kiểm soát điều kiện chi trả thanh toán ngân sách Nhà nước ..............................44 2.4.2 Kiểm soát hình thức chi trả thanh toán NSNN .....................................................46 2.4.3. Kiểm soát thanh toán chi NSNN .........................................................................47 2.5. ĐÁNH GIÁ CỦA ĐƠN VỤ SỬ DỤNG NGÂN SÁCH VỀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH ............................................................64 2.5.1. Cơ sở vật chất ......................................................................................................66 2.5.2. Thái độ công chức ...............................................................................................67 2.5.3. Năng lực phục vụ của công chức.........................................................................68 2.5.4. Sự tin cậy .............................................................................................................69 2.6. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH ..............70 2.6.1. Kết quả đạt được ..................................................................................................70 2.6.2. Những hạn chế, yếu kém .....................................................................................72 2.6.3. Nguyên nhân dẫn đến những hạn chế..................................................................75 CHƯƠNG 3.ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC .....................................82 vii 3.1. MỤC TIÊU VÀ ĐỊNH HƯỚNG HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN...............................................................................................................................82 3.1.1 Mục tiêu, chiến lược phát triển hệ thống KBNN đến năm 2020 ..........................82 3.1.2. Định hướng hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn....................................................................................................83 3.2. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KIỂM SOÁT CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN...........................................................85 3.2.1 Hiện đại hóa, nâng cao chất lượng ứng dụng công nghệ thông tin ......................85 3.2.2 Xây dựng đội ngũ, nâng cao trình độ, năng lực cán bộ, công chức kiểm soát chi thường xuyên NSNN .....................................................................................................86 3.2.3 Tăng cường tự kiểm tra công tác kiểm soát chi thường xuyên ............................87 3.2.5. Tăng cường sự phối hợp nhằm tuyên truyền, giáo dục để nâng cao tính tự giác và trách nhiệm của đơn vị sử dụng ngân sách: ..................................................88 PHẦN 3: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .......................................................................90 1. KẾT LUẬN ...............................................................................................................90 2. KIẾN NGHỊ ...............................................................................................................91 2.1 Kiến nghị với Bộ Tài chính .....................................................................................91 2.3.1. Kiến nghị với KBNN Trung ương.......................................................................92 2.3.2. Kiến nghị HĐND, UBND ...................................................................................92 DANH SÁCH TÀI LIỆU THAM KHẢO .....................................................................94 PHỤ LỤC ......................................................................................................................98 QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN NHẬN XÉT CỦA PHẢN BIỆN 1+2 BẢN GIẢI TRÌNH XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN viii DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Tình hình chi các khoản thanh toán cá nhân Ngân sách Trung ương .......51 Bảng 2.2. Tình hình chi các khoản thanh toán cá nhân Ngân sách Tỉnh ...................51 Bảng 2.3. Tình hình chi các khoản thanh toán cá nhân Ngân sách Huyện ................52 Bảng 2.4. Tình hình chi các khoản thanh toán cá nhân Ngân sách xã .......................52 Bảng 2.5. Chi nghiệp vụ chuyên môn Ngân sách Trung ương, Tỉnh.........................55 Bảng 2.6. Chi nghiệp vụ chuyên môn Ngân sách huyện, xã ......................................56 Bảng 2.7. Chi mua sắm, sửa chữa ..............................................................................59 Bảng 2.8. Thông tin chung về các đối tượng được khảo sát ......................................65 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá của kế toán, chủ tài khoản đơn vị sử dụng ngân sách chi thường xuyên và các kế toán viên về cơ sở vật chất KBNN Ba Đồn trong công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN.............................................66 Bảng 2.10. Kết quả đánh giá của kế toán, chủ tài khoản đơn vị sử dụng ngân sách chi thường xuyên và các kế toán viên về thái độ làm việc của công chức trong công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Ba Đồn ..............67 Bảng 2.11. Kết quả đánh giá của kế toán, chủ tài khoản đơn vị sử dụng ngân sách chi thường xuyên và các kế toán viên về năng lực phục vụ của công chức trong công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình ................................................................................................68 Bảng 2.12. Kết quả đánh giá của kế toán, chủ tài khoản đơn vị sử dụng ngân sách chi thường xuyên và các kế toán viên về sự tin cậy trong công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình ................69 Bảng 2.13. Kết quả KSC thường xuyên NSNN tại KBNN Ba Đồn giai đoạn năm 20142016............................................................................................................70 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, ĐỒ THỊ SƠ ĐỒ 1.1: HỆ THỐNG NSNN TRÊN ĐỊA BÀN THỊ XÃ BA ĐỒN ................................................................. 7 SƠ ĐỒ 1.2: QUY TRÌNH CẤP PHÁT CÁC KHOẢN CHI THƯỜNG XUYÊN NSNN .................................... 20 THEO HÌNH THỨC DỰ TOÁN .......................................................................................................................... 20 SƠ ĐỒ 1.3: SƠ ĐỒ QUY TRÌNH “MỘT CỬA” KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN .................................. 29 TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH .......................................................................... 29 HÌNH 2.1: BẢN ĐỒ HÀNH CHÍNH THỊ XÃ BA ĐỒN, TỈNH QUẢNG BÌNH ................................................ 35 SƠ ĐỒ 2.1: SƠ ĐỒ TỔ CHỨC BỘ MÁY KBNN BA ĐỒN................................................................................ 40 SƠ ĐỒ 2.2. QUY TRÌNH NGHIỆP VỤ THỐNG NHẤT ĐẦU MỐI KIỂM SOÁT CÁC KHOẢN CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC QUA KHO BẠC NHÀ NƯỚC THEO HÌNH THỨC DỰ TOÁN ...................................... 44 SƠ ĐỒ 2.3. QUY TRÌNH CẤP PHÁT BẰNG LỆNH CHI TIỀN........................................................................ 46 x PHẦN 1: MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu Trong điều kiện kinh tế nước ta đang từng bước hội nhập với thế giới, khi nguồn thu còn nhiều hạn chế, tình hình bội chi NSNN liên tục diễn ra thì việc kiểm soát các khoản chi ngân sách sử dụng đúng mục đích, chế độ, đảm bảo hiệu quả có ý nghĩa quan trọng. Chi ngân sách nhà nước (NSNN) bao gồm hai bộ phận chính là chi đầu tư phát triển và chi thường xuyên, trong đó chi thường xuyên chiếm tỷ trọng lớn và có vị trí, vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội đất nước. Chi ngân sách nhà nước là công cụ chủ yếu của Đảng, Nhà nước và cấp uỷ, chính quyền cơ sở để thực hiện nhiệm vụ chính trị, phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo an ninh, quốc phòng và thúc đẩy sự nghiệp xây dựng, phát triển đất nước. Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều biện pháp tích cực nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực chi NSNN nói chung và lĩnh vực kiểm soát các khoản chi ngân sách nói riêng. Kho bạc Nhà nước phải thực sự trở thành một trong những công cụ quan trọng của Chính phủ trong việc thực hiện công cuộc cải cách hành chính Nhà nước mà đặc biệt là cải cách tài chính công theo hướng công khai minh bạch, từng bước phù hợp với các thông lệ chuẩn mực quốc tế, góp phần thực hành tiết kiệm, phòng chống tham nhũng, lãng phí nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng các nguồn lực của Chính phủ, chất lượng hoạt động quản lý tài chính vĩ mô, giữ vững ổn định và phát triển nền tài chính quốc gia. Mặc dù vậy, quá trình thực hiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn vẫn còn những tồn tại, hạn chế, bất cập như: Vẫn còn tình trạng tham nhũng, lãng phí ngân sách nhà nước; chưa tạo sự chủ động cho các đơn vị sử dụng ngân sách trong sử dụng kinh phí ngân sách, mặc dù đã có cơ chế khoán, tự chủ, tự chịu trách nhiệm sử dụng biên chế và kinh phí hoạt động; việc phân công nhiệm vụ kiểm soát chi trong hệ thống Kho bạc Nhà nước còn bất cập, chưa tạo điều kiện tốt nhất cho khách hàng. Đồng thời, công tác kiểm soát chi thường xuyên 1 ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước chưa đáp ứng yêu cầu quản lý và cải cách tài chính công trong xu thế mở cửa và hội nhập quốc tế. Xuất phát từ những lý do trên tác giả lựa chọn nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình” làm luận văn tốt nghiệp thạc sĩ ngành quản lý kinh tế. 2. Mục tiêu nghiên cứu 2.1. Mục tiêu chung Trên cơ sở nghiên cứu thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn, nhằm tìm ra các giải pháp để hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên NSNN tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý, điều hành ngân sách nhà nước, phù hợp với quá trình cải cách tài chính công và chuẩn mực và thông lệ quốc tế. 2.2. Mục tiêu cụ thể - Hệ thống hoá cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn; - Phân tích thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn giai đoạn 2014 - 2016; - Đề xuất giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại KBNN Ba Đồn đến năm 2020. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu: công tác KSC thường xuyên ngân sách Nhà nước tại KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. - Phạm vi nghiên cứu: Đề tài đi sâu nghiên cứu thực tiễn công tác KSC thường xuyên ngân sách Nhà nước qua KBNN Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. + Về không gian: Tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình. + Về thời gian: Giai đoạn 2014 – 2016. 4. Phương pháp nghiên cứu * Phương pháp thu thập thông tin dữ liệu - Số liệu thứ cấp: được thu thập thông qua báo cáo tổng kết của Kho bạc Nhà nước 2 Ba Đồn, các báo cáo trên hệ thống Tabmis, các thông tin qua mạng nội bộ của Kho bạc Nhà nước. - Số liệu sơ cấp: đề tài tiến hành thu thập số liệu sơ cấp thông qua phỏng vấn ngẫu nhiên cán bộ đang làm việc liên quan đến công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước trên địa bàn Thị xã Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình thông qua bảng hỏi về các nội dung: Cơ sở vật chất; Sự tin cậy; Năng lực công chức; Thái độ công chức. - Để xác định cỡ mẫu điều tra đảm bảo tính đại diện cho tổng thể nghiên cứu, luận văn áp dụng công thức Cochran (1997): 𝑧 2 𝑝𝑞 𝑒2 Với n là cỡ mẫu cần chọn, z = 1,96 là giá trị ngưỡng của phân phối chuẩn, tương 𝑛= ứng với độ tin cậy 95%. Do tính chất p + q = 1 vì vậy p.q sẽ lớn nhất khi p = q = 0,5 nên p.q = 0,25. Ta tính cỡ mẫu với độ tin cậy 95% và sai số cho phép là 7%. Lúc đó, mẫu ta cần chọn tối thiểu sẽ có kích cỡ là 196. Ngoài ra, luận văn thu thập thêm 9 phiếu khảo sát để tránh trường hợp nhiều đối tượng phỏng vấn không trả lời hoặc không hiểu một số câu hỏi trong bảng khảo sát. Vậy số lượng phiếu khảo sát luận văn thu thập là 205. * Phương pháp phân tích - Phương pháp thống kê mô tả Thống kê mô tả là tổng hợp các phương pháp đo lường, mô tả và trình bày số liệu được ứng dụng vào lĩnh vực kinh tế bằng cách rút ra những kết luận dựa trên những số liệu và thông tin thu thập được trong điều kiện không chắc chắn. - Kiểm định T-test + Để đánh giá sự khác biệt về trị trung bình của một chỉ tiêu nghiên cứu nào đó giữa một biến định lượng và một biến định tính, chúng ta thường sử dụng kiểm định T-test. Đây là phương pháp đơn giản nhất trong thống kê toán học nhằm mục đích kiểm định so sánh giá trị trung bình của biến đó với một giá trị nào đó. + Với việc đặt giả thuyết H0: Giá trị trung bình của biến bằng giá trị cho trước( µ = µ0). Và đưa ra đối thuyết H1: giá trị trung bình của biến khác giá trị cho trước( µ ≠ µ0). 3 Cần tiến hành kiểm chứng giả thuyết trên có thể chấp nhận được hay không. Để chấp nhận hay bác bỏ một giả thuyết có thể dựa vào giá trị p-value, cụ thể như sau: Nếu giá trị p-value ≤ α thì bác bỏ giả thuyết H0 và chấp nhận đối thuyết H1 . Nếu giá trị p-value > α thì chấp nhận giả thuyết H0 và bác bỏ đối thuyết H1. Với giá trị α (mức ý nghĩa) ở trong luận văn là 0,05. 5. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu và kết luận và danh mục tham khảo, nội dung nghiên cứu của luận văn được kết cấu thành 3 chương, bao gồm: Chương 1: Tổng quan về kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Chương 2: Thực trạng công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác kiểm soát chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại Kho bạc Nhà nước Ba Đồn, tỉnh Quảng Bình 4 PHẦN 2: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC TẠI KHO BẠC NHÀ NƯỚC 1.1. TỔNG QUAN VỀ KIỂM SOÁT CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC 1.1.1 Khái niệm kiểm soát trong quản lý Kiểm soát là một chức năng của quản lý, “ở đâu có quản lý thì ở đó có kiểm tra, kiểm soát”. Kiểm soát chi ngân sách nhà nước cũng vậy, đó là chức năng quản lý nhà nước trong lĩnh vực chi NSNN. Trong khuôn khổ của đề tài này tác giả đề cập đến việc kiểm soát của Kho bạc Nhà nước đối với các khoản chi thường xuyên NSNN. Do vậy, để hiểu được khái niệm về KSC NSNN chúng ta cần nghiên cứu từ chức năng quản lý nói chung và quản lý nhà nước nói riêng. Quản lý là một quá trình định hướng và tổ chức thực hiện các mục tiêu đã định trên cơ sở những nguồn lực xác định nhằm đạt hiệu quả cao nhất. Đặc điểm của quản lý là tác động có hướng đích, có mục tiêu xác định; thể hiện mối quan hệ giữa hai bộ phận là chủ thể quản lý và đối tượng quản lý. Hoạt động quản lý bao gồm các chức năng cơ bản: dự báo, hoạch định, tổ chức, điều hành, kiểm tra và đánh giá. Trong đó, kiểm tra là chức năng quan trọng, nó được thực hiện ở tất cả các giai đoạn của quá trình quản lý. Kiểm tra là việc xem xét để đánh giá, phân loại, đo lường các sai lệch nảy sinh trong quá trình hoạt động so với mục tiêu, kế hoạch đã định để điều chỉnh các mục tiêu hay định hướng cho các hoạt động. Nếu nội dung kiểm tra cần thời gian dài, mức độ chi tiết, phạm vi rộng, tính chất phức tạp và thường gắn liền với xử lý thì được gọi là thanh tra. Như vậy giữa kiểm tra và thanh tra không có một ranh giới rõ ràng. Kiểm soát là công việc nhằm soát xét lại những quy định, những quá trình thực thi các quyết định quản lý được thể hiện trên các nghiệp vụ để nắm bắt, điều hành và quản lý. Nói một cách chung nhất, kiểm soát được hiểu là tổng hợp những phương sách để nắm 5 bắt và điều hành đối tượng quản lý. Như vậy có thể hiểu cấp trên kiểm soát cấp dưới thông qua chính sách hoặc biện pháp cụ thể; nội bộ đơn vị tự kiểm soát; cơ quan quản lý nhà nước kiểm soát việc tuân thủ pháp luật đối với đối tượng quản lý theo quy định. Quá trình quản lý, kiểm soát phải tuân thủ theo ba bước cơ bản: Thứ nhất, là xây dựng hệ thống tiêu chuẩn dựa trên cơ sở của những mục tiêu quản lý. Thứ hai, là đo lường việc thực hiện theo những tiêu chuẩn đã xây dựng, ở bước này người quản lý sẽ nhận được những thông tin về đối tượng quản lý. Thứ ba, là dựa trên những thông tin thu thập được ở bước hai, người quản lý đánh giá, điều chỉnh các sai lệch trong thực hiện. Trong nền kinh tế thị trường, Nhà nước có chức năng tạo lập và bảo đảm môi trường kinh doanh ổn định, hướng dẫn và tạo điều kiện cho mọi thành phần kinh tế phát triển theo cơ chế thị trường xã hội chủ nghĩa, tổ chức sắp xếp lại các đơn vị kinh tế và hệ thống quản lý, định hướng phát triển kinh tế thông qua điều tiết vĩ mô. Với những chức năng đó, đối tượng quản lý rất rộng: từ các doanh nghiệp đến các ngành, lĩnh vực khác nhau và trên nguyên tắc tất cả các hoạt động kinh tế, văn hoá, xã hội,... đều thuộc đối tượng quản lý nhà nước. Với cương vị quản lý vĩ mô, nhà nước cũng thực hiện chức năng kiểm tra, thanh tra của mình nhằm kiểm soát toàn bộ hoạt động KT-XH, ngăn ngừa, phát hiện và xử lý các hiện tượng vi phạm pháp luật, thiết lập các trật tự kỷ cương, bảo đảm thực hiện các chương trình, mục tiêu đề ra. Tóm lại, kiểm soát là nhằm rà soát các vấn đề hiện tại và quá khứ để hướng tới một tương lai tốt đẹp hơn. 1.1.2. Kiểm soát chi ngân sách nhà nước 1.1.2.1. Ngân sách nhà nước * Khái niệm NSNN ra đời cùng với sự xuất hiện của Nhà nước, Nhà nước bằng quyền lực chính trị và xuất phát từ nhu cầu về tài chính để đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của mình đặt ra những khoản thu, chi của NSNN. Điều này cho thấy chính sự tồn tại của Nhà nước, vai trò của Nhà nước đối với đời sống KT-XH là những yếu tố cơ 6 bản quyết định sự tồn tại và tính chất hoạt động của NSNN. Cho đến nay, thuật ngữ NSNN được phổ biến rộng rãi ở mọi quốc gia tuy nhiên chưa có một khái niệm thống nhất cho NSNN. Hiện nay có 2 quan niệm phổ biến về NSNN là: “NSNN là bản dự toán thu – chi tài chính của Nhà nước trong một khoảng thời gian xác định, thường là một năm”. “NSNN là quỹ tiền tệ của Nhà nước” Ở Việt Nam, theo Luật NSNN được Quốc hội khóa IX thông qua ngày 16/12/2002 sửa đổi định nghĩa: “NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được cơ quan có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm nhằm thực hiện chức năng của Nhà nước” [5]. Về bản chất NSNN là hệ thống các mối quan hệ kinh tế giữa Nhà nước và xã hội phát sinh trong quá trình Nhà nước huy động và sử dụng các nguồn Tài chính nhằm đảm bảo yêu cầu thực hiện các chức năng quản lý và điều hành nền KT-XH của mình. * Phân cấp ngân sách nhà nước Hệ thống NSNN ở nước ta được tổ chức gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước. Theo quy định của pháp luật, mỗi cấp chính quyền có ngân sách riêng. Do đó, gắn với bốn cấp chính quyền, ngân sách cũng được tổ chức thành bốn cấp tương ứng, bao gồm: ngân sách trung ương, ngân sách tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; ngân sách huyện, quận, thị xã; ngân sách xã, phường, thị trấn. NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC NGÂN SÁCH TRUNG ƯƠNG NGÂN SÁCH ĐỊA PHƯƠNG NGÂN SÁCH CẤP TỈNH NGÂN SÁCH CẤP HUYỆN NGÂN SÁCH CẤP XÃ Sơ đồ 1.1: Hệ thống NSNN trên địa bàn Thị xã Ba Đồn 7 Ngân sách Trung ương quản lý thu, chi theo ngành kinh tế, nó luôn giữ vai trò chủ đạo trong hệ thống NSNN. Ngân sách Trung ương cấp phát kinh phí cho yêu cầu thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước Trung ương. Trên thực tế ngân sách Trung ương là ngân sách của cả nước, tập trung đại bộ phận nguồn thu và đảm bảo các nhu cầu chi tiêu mang tính quốc gia. Ngân sách địa phương quản lý thu NSNN trên địa bàn và chi NSNN địa phương. Hội đồng nhân dân (HĐND) Tỉnh, Thành phố trực thuộc Trung ương (gọi chung là NSNN cấp tỉnh) quyết định việc phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi giữa các cấp chính quyền địa phương phù hợp với phân cấp quản lý KT-XH, quốc phòng, an ninh và trình độ quản lý của mỗi cấp trên địa bàn. Quan hệ giữa các cấp ngân sách trong hệ thống NSNN được thực hiện theo các nguyên tắc sau: Ngân sách Trung ương và ngân sách mỗi cấp chính quyền địa phương được phân định nguồn thu và nhiệm vụ chi cụ thể; Thực hiện việc bổ sung từ ngân sách của chính quyền Nhà nước cấp trên cho ngân sách của chính quyền Nhà nước cấp dưới nhằm đảm bảo sự công bằng, phát triển cân đối giữa các vùng lãnh thổ, các địa phương. Số bổ sung này là khoản thu của ngân sách cấp dưới; Trường hợp cơ quan quản lý Nhà nước cấp trên uỷ quyền cho cơ quan quản lý Nhà nước cấp dưới thực hiện nhiệm vụ chi thuộc chức năng của mình thì phải chuyển kinh phí từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới để thực hiện nhiệm vụ chi đó. Không được dùng ngân sách của cấp này chi cho nhiệm vụ của ngân sách cấp khác, trừ trường hợp đặc biệt theo quy định của Chính phủ. * Chu trình ngân sách Nhà nước Chu trình NSNN được hiểu là một vòng tròn khép kín lặp đi lặp lại, liên quan đến nhiều chủ thể và khách thể quản lý từ khi lập dự toán, chấp hành cho đến khi quyết toán NSNN. 8