Tài liệu Kế toán bán hàng xác định kết quả kinh doanh của doanh nghiệp sản xuất

LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ CHƯƠNG I NHỮNG LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ KẾ TOÁN THÀNH PHẨM, TIÊU THỤ THANH PHẨM VÀ XÁC ĐỊNH KẾT QUẢ BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT. 1. Thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm, doanh thu bán hàng và yêu cầu quản lý . 1.1.Thành phẩm và yêu cầu quản lý thành phẩm. Trong các doanh nghiệp sản xuất, nhiệm vụ chủ yếu là sản xuất ra các sản phẩm và cung cấp dịch vụ. Các sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất sản xuất ra chủ yếu là thành phẩm, nửa thành phẩm và lao vụ dịch vụ. Thành phẩm là những sản phẩm đã kết thúc giai đoạn cuối cùng của quy trình công nghệ sản xuất ra sản phẩm đó, đã qua kiểm tra đạt tiêu chuẩn kỹ thuật quy định, được nhập kho hoặc giao trực tiếp cho khách hàng. Nửa thành phẩm( Bán thành phẩm) là những sản phẩm mới hoàn thành ở một( hoặc một vài) giai đoạn chế biến nào đó của quy trình công nghệ sản xuất ra nó, đạt tiêu chuẩn quy định, được nhập kho hoặc bán trên thị trường. Như vậy, phạm trù sản phẩm có ý nghĩa bao trùm hơn thành phẩm. Sản phẩm chỉ là kết quả cuối cùng đã hoàn chỉnh về các thông số kỹ thuật và chất lượng của một quy trình sản xuất, nó có thể là thành phẩm hoặc nửa thành phẩm. Thành phẩm có vai trò rất quan trọng đối với sự phát triển của xã hội nói chung và đối với sự tồn tại của các doanh nghiệp nói riêng. Để tồn tại và phát triển xã hội cần phải tiêu dùng một lượng của cải vật chất rất lớn, trong đó các doanh nghiệp sản xuất đã góp một phần phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt hàng ngày cuả xã hội và cí thể đáp ứng cho các nhu cầu của doanh nghiệp sản xuất khác. Do đó, trong quá trình sản xuất kinh doanh các doanh nghiệp cần phải thấy được trách nhiệm của mình là một mắt xích của hệ thống sản xuất xã hội, mắt xích đó phải phải đảm bảo cho dây chuyền hoạt động liên tục và ổn định. Nói cách khác là phải đảm bảo tính cân đối, đồng bộ trong toàn bộ nền kinh tế quốc dân. Việc hoàn thành nhiệm vụ sản xuất thành phẩm của doanh nghiệp sẽ tạo điều kiện cung cấp kịp thời thành phẩm đó cho xã hội, đảm bảo cho nền kinh tế quốc dân phát triển cân đối nhịp nhàng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho tình hình tài chính của doanh nghiệp. Vì vậy, doanh nghiệp cần phải quản lý tốt thành phẩm cả về mặt số lượng và chất lượng trong quá trình sản xuất. Về mặt số lượng: Cần phải thường xuyên phản ánh tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất, tình hình nhập -xuất- tồn kho. Kịp thời phát hiện những sản phẩm thiếu để có biện pháp giải quyết kịp thời. Về mặt chất lượng: Doanh nghiệp cần làm tốt khâu kiểm tra chất lượng để đảm bảo rằng thành phẩm của doanh nghiệp đạt yêu cầu về mọi mặt. Có chế độ quản lý riêng đối với mỗi loại thành phẩm và phân công trách nhiệm SV:Vũ Thị Hoà 1 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ quản lý đến từng phòng ban. Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần phải quản lý tốt mặt giá trị thông qua việc áp dụng tốt các chế độ tài chính- kế toán của Nhà nước trong việc tính toán và xác định giá trị thành phẩm. Tiêu thụ và yêu cầu quản lý tiêu thụ. Trong nền kinh tế thị trường hiện nay các doanh nghiệp muốn tồn tại và phát triển đều phải chịu sự cạnh tranh quyết liệt. Vì vậy, ngoài nhiệm vụ sản xuất hàng hoá và dịch vụ thì nhà sản xuất còn phải chú trọng đến vấn đề tiêu thụ. Có tiêu thụ mới đảm bảo cho quá trình tái sản xuất được liên tục và thường xuyên. Vậy: Tiêu thụ sản phẩm( bán hàng) là quá trình trao đổi để thực hiện giá trị của sản phẩm, tức là chuyển hoá vốn của doanh nghiệp từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị. Thời điểm tiêu thụ được xác định khi: Hàng hoá sản phẩm không còn thuộc sở hữu của người sản xuất. Người mua đã trả tiền hoặc chấp nhận trả tiền. Tiêu thụ có vai trò rất lớn đối với người tiêu dùng, người sản xuất và xã hội. Nó là cầu nối giữa người sản xuất và người tiêu dùng, là điểm cung cầu gặp nhau từ đó thúc đẩy sự cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng, tạo ra sự cân đối giữa các ngành, thúc đẩy sự tăng trưởng của nền kinh tế quốc dân. Nó tạo tiền đề vật chất cho quá trình tái sản xuất mở rộng, đồng thời thực hiện nguyên tắc phân phối theo lao động, biến thu nhập của người sản xuất thành hàng hoá, góp phần nâng cao năng suất, tạo điều kiện tái sản xuất sức lao động. Tiêu thụ còn có ý nghĩa đặc biệt đối với doanh nghiệp. Nó là quá trình chuyển hoá vốn của doanh nghiệp từ hình thái hiện vật sang hình thái giá trị, nếu quá trình tiêu thụ tốt sẽ giúp cho vòng quay vốn của doanh nghiệp nhanh, tạo điều kiện mở rộng sản xuất và trang trải chi phí phục vụ cho sản xuất, đặc biệt là chi phí nhân công. Xuất phát từ ý nghĩa quan trọng của công tác tiêu thụ, mỗi doanh nghiệp cần phải quản lý tốt khâu tiêu thụ về kế hoạch và mức độ hoàn thành kế hoạch về số lượng, chất lượng, chủng loại và chi phí bán hàng. Vì khâu tiêu thụ liên quan đến nhiều vấn đề như sự biến động của thành phẩm, các phương thức bán hàng và hình thức thanh toán, do đó cần: Quản lý chặt chẽ về mặt khối lượng, chất lượng của từng loại mặt hàng cũng như chi phí thực tế phát sinh cho từng loại mặt hàng. Tính chính xác và hợp lý giá thực tế của từng loại thành phẩm để từ đó xác định giá bán sao cho phù hợp. Theo dõi chặt chẽ từng phương thức bán hàng và hình thức thanh toán. Đôn đốc thanh toán tiền hàng, thu hồi nhanh tiền vốn, tránh những khoản nợ phải thu khó đòi. Xác định đúng doanh thu bán hàng làm căn cứ để xác định kết quả bán hàng một cách chính xác. SV:Vũ Thị Hoà 2 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Có chính sách bán hàng một cách hợp lý, đồng thời có kế hoạch thăm dò và phát triển thị trường. 1.3. Doanh thu bán hàng và yêu cầu quản lý doanh thu bán hàng. Doanh thu bán hàng là toàn bộ số tiền bán sản phẩm hàng hoá, cung ứng dịch vụ trên thị trường sau khi trừ đi các khoản giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại. Tuy nhiên, không phải mọi khoản tiền thu được đều là doanh thu. Nó chỉ được xác định là doanh thu bán hàng khi thoả mãn các điều kiện sau: Được phát sinh từ quá trình sản xuất kinh doanh bình thường. Khoản tiền đó được phát sinh trong thời kỳ xác định. Quyền sở hữu hàng hóa được chuyển cho khách hàng và doanh nghiệp có khả năng thu hồi được lợi ích kinh tế từ việc chuyển sở hữu thành phẩm. Là khoản mà doanh nghiệp nhận được do tăng vốn chứ không do sự đóng góp của bên thứ ba. Như vậy, doanh thu và thu nhập có sự khác nhau về phạm vi xác định giá trị: Thu nhập là giá trị lao động mới sáng tạo ra trong một thời kỳ, nó là phần giá trị thặng dư tăng thêm trong quá trình sản xuất. Doanh thu chỉ là khoản tăng thêm sau quá trình sản xuất do việc chuyển hoá sở hữu thành phẩm. Doanh thu có vai trò quan trọng đối với toàn bộ hoạt động của doanh nghiệp, là nguồn chủ yếu để trang trải mọi chi phí hoạt động sản xuất kinh doanh, đảm bảo cho doanh nghiệp thực hiện tái sản xuất. Vì vậy, công tác công tác quản lý doanh thu bán hàng cần được chú trọng những vấn đề sau: Toàn bộ doanh thu phải được thể hiện trên hoá đơn hợp lệ và phản ánh đầy đủ vào sổ sách kế toán theo quy định của chế độ kế toán hiện hành. Phản ánh rõ ràng các khoản thu thuế cho từng hoạt động. Tôn trọng nguyên tắc doanh thu phù hợp với chi phí phát sinh. Mọi khoản doanh thu để ngoài sổ sách cần phải được truy nộp đầy đủ vào Ngân sách Nhà nước và xử lý theo chế độ quy định. Vai trò của kế toán và nhiệm vụ của kế toán thành phẩm, tiêu thụ và doanh thu. Kế toán là một nghệ thuật ghi chép, phản ánh, phân loại, tổng hợp các nghiệp vụ kinh tế phát sinh nhằm cung cấp thông tin cho nhà quản lý kịp thời, chính xác, phục vụ cho quá trình điều hành, kiểm tra, kiểm soát kết quả hoạt động. Vì vậy, kế toán co vai trò quan trọng, đặc biệt là kế toán thành phẩm, tiêu thụ và xác định kết quả. Kế toán thành phẩm giúp cho quá trình quản lý thành phẩm chặt chẽ kể cả mặt số lượng và giá trị. Kế toán tiêu thụ và xác định kết quả giúp cho nhà quản lý lựa chọn được phương án kinh doanh có hiệu quả, giám sát việc chấp hành chế độ kinh tế, tài chính, chính sách thuế,... SV:Vũ Thị Hoà 3 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Để đáp ứng yêu cầu quản lý và thể hiện vai trò quan trọng của kế toán nói chung, kế toán thành phẩm- tiêu thụ- xác định kết quả bán hàng nói riêng, kế toán phải thực hiện các nhiệm vụ sau: Tổ chức theo dõi, phản ánh chính xác, đầy đủ, kịp thời và giám sát chặt chẽ tình hình hiện có và sự biến động( nhập- xuất- tồn) của từng loại thành phẩm trên cả hai mặt hiện vật và giá trị. Tổ chức theo dõi phản ánh, giám đốc chặt chẽ quá trình tiêu thụ, tính toán, xác định chính xác giá vốn hàng bán, ghi chép đầy đủ các khoản chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, doanh thu bán hàng, các khoản điều chỉnh giảm doanh thu và xác định kết quả sản xuất kinh doanh. Cung cấp những thông tin kinh tế cần thiết cho các bộ phận liên quan, định kỳ phân tích tình hình kinh tế đối với hoạt động quản lý và tiêu thụ thành phẩm. Trên cơ sở thấy được ý nghĩa và tầm quan trọng của thành phẩm- tiêu thụ- xác định kết quả bán hàng không chỉ đối với riêng doanh nghiệp mà đối với toàn bộ nền kinh tế quốc dân, đòi hỏi phải tổ chức kế toán thành phẩmtiêu thụ thành phẩm- xác định kết quả bán hàng một cách chính xác, đúng đắn, kịp thời, tạo điều kiện cho doanh nghiệp quản lý tốt thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm cũng như kết quả bán hàng của doanh nghiệp. Kế toán thành phẩm, tiêu thụ thành phẩm và xác định kết quả bán hàng ở các doanh nghiệp sản xuất. Kế toán thành phẩm trong các doanh nghiệp sản xuất. Phân loại thành phẩm. Thành phẩm của các doanh nghiệp bao gồm nhiều loại, thứ, hạng, phẩm cấp khác nhau và chúng có yêu cầu quản lý không giống nhau. Vì vậy, chúng ta phải tiến hành phân loại thành phẩm nhằm giúp cho doanh nghiệp xác định đâỳ đủ và chính xác các loại thành phẩm của doanh nghiệp. Đặc biệt, trong điều kiện hiện nay, mọi doanh nghiệp bên cạnh sản xuất những mặt hàng chủ yếu còn kết hợp kinh doanh tổng hợp thì phân loại thành phẩm lại càng có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định các mặt hàng chủ lực mang tính chất phát triển chiến lượccủa doanh nghiệp, giúp doanh nghiệp đứng vững trong cơ chế cạnh tranh của nền kinh tế thị trường khi các mặt hàng chủ lực bị chi phối. Đồng thời tạo điều kiện cho doanh nghiệp tổ chức quản lý thành phẩm một cách tốt nhất. Phân loại thành phẩm là việc dựa trên một số tiêu thức nhất định để phân chia những thành phẩm có những tiêu thức giống nhau thành từng loại, từng thứ, hạng, phẩm cấp,... Tuỳ theo yêu câu quản lý và hạch toán mà việc phân chia thành thành phẩm được tiến hành theo các cách khác nhau, như: Phân loại theo tính năng sử dụng Phân loại theo công dụng kinh tế,... Việc phân loại thành phẩm theo từng thứ, loại, phẩm cấp, theo từng đơn vị sản xuất, theo đúng số lượng, chất lượng, chủng loại có tác dụng rất SV:Vũ Thị Hoà 4 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ quan trọng trong việc xác định đúng đắn kết quả sản xuất kinh doanh của từng loại thành phẩm trong doanh nghiệp. Từ đó thấy được mức độ hoàn thành về kế hoạch sản xuất và tiêu thụ thành phẩm thông qua việc so sánh giữa số liệu thực tế với số liệu kế hoạch. Đồng thời có điều kiện thực hiện hạch toán kinh tế nội bộ theo từng bộ phận sản xuất của doanh nghiệp. 2.1.2. Đánh giá thành phẩm. Đánh giá thành phẩm là xác định giá trị thành phẩm nhập kho, xuất kho theo những nguyên tắc nhất định. Việc đánh giá thành phẩm có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định kết quả lỗ lãi và xác định tài sản hiện có. Vì đó là những chi phí đã tiêu dùng nhưng chưa biểu hiện giá trị, nó có thể là những vốn thành phẩm hoặc chi phí sản xuất tính cho kỳ sau. Theo nguyên tắc: Việc áp dụng phương pháp đánh giá thành phẩm phải áp dụng trong một thời gian nhất định và đúng giá thực tế. Nhưng đối với doanh nghiệp có nhiều chủng loại thành phẩm việc xuất, nhập thành phẩm diễn ra thường xuyên, để giảm bớt công việc ghi chép, tránh nhầm lẫn thì kế toán có thể sử dụng giá hạch toán. Tuy nhiên, việc hạch toán trên tài khoản và sổ kế toán vẫn phải theo giá thực tế. 2.1.2.1. Đánh giá thành phẩm theo giá thực tế. Giá thực tế nhập kho: Giá thành thực tế của thành phẩm nhập kho được đánh giá theo giá thành công xưởng thực tế, tức là toàn bộ chi phí sản xuất thực tế đã chi ra để sản xuất thành phẩm, cụ thể: Trị giá thực tế của thành phẩm do doanh nghiệp sản xuất hoanh thành bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Trị giá thực tế của thành phẩm do thuê ngoài gia công hoàn thành, nhập kho, bao gồm: Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp( đem gia công ), chi phí thuê gia công và chi phí liên quan trực tíêp khác( chi phí vận chuyển, bốc dỡ, hao hụt trong gia công,...). Giá thực tế xuất kho: Để có số liệu hạch toán cũng như xác định kết quả bán hàng của doanh nghiệp, kế toán cần phải xác định phương pháp tính giá thực tế của thành phẩm tiêu thụ trong kỳ. Việc áp dụng phương pháp tính giá nào là phụ thuộc vào điều kiện cụ thể của doanh nghiệp về cách sử dụng giá trong kế toán thành phẩm và các điều kiện khác. Kế toán phải xác định một phương pháp xuất kho nhất định nhằm đảm bảo tính nhất quán trong cả niên độ kế toán. Cụ thể có các phương pháp sau: Phương pháp đơn giá thực tế tồn đầu kỳ: SV:Vũ Thị Hoà 5 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Theo phương pháp này giá thực tế xuất kho được tính trên cơ sở số lượng thành phẩm xuất kho và đơn giá thực tế tồn đầu kỳ: Giá thành sản xuất thực tế Số lượng Đơn giá thực tế = X của TP xuất kho xuất kho tồn đầu kỳ Ưu điểm: Tính toán đơn giản, có thể tính đơn giá tồn đầu kỳ hàng ngày. Nhược điểm: Độ chính xác không cao, đặc biệt là đối với doanh nghiệp có số lượng thành phẩm nhập kho lớn, giá thành biến động nhiều, có thể dẫn đến số dư trên tài khoản 155. Vì vậy, phương pháp này chỉ áp dụng cho doanh nghiệp có giá thành sản xuất ổn định, tỷ trọng của thành phẩm ở đầu kỳ lớn hơn so với lượng nhập trong kỳ. Phương pháp đơn giá thực tế bình quân gia quyền: Theo phương pháp này giá thực tế xuất kho được tính dựa vào số lượng thành phẩm xuất kho và đơn giá bình quan gia quyền. Giá thực tế Đơn giá thực tế Số lượng TP = X xuất kho xuất kho bình quân Ưu điểm: Độ chính xác cao, việc tính toán cũng không phức tạp nên ta tính đơn giá thực tế bình quân vào cuối tháng. Nhược điểm: Khối lượng tính toán nhiều nếu doanh nghiệp có khối lượng hàng nhập xuất kho thường xuyên. Vì vậy, phương pháp này chỉ áp dụng phù hợp với doanh nghiệp chỉ sử dụng một loại giá thực tế để ghi sổ kế toán, việc tổ chức hạch toán được theo doĩ chi tiết về số lượng và giá trị cho từng loại sản phẩm và cho từng lần nhập. Phương pháp theo đơn giá đích danh: Theo phương pháp này thì giá thực tế xuất kho được tính căn cứ vào đơn giá thực tế thành phẩm nhập kho theo từng lô, từng lần nhập với số lượng xuất kho từng lần. -Ưu điểm: Độ chính xác cao. - Nhược điểm: Khối lượng tính toán nhiều, đòi hỏi phải quản lý thành phẩm chặt chẽ, khoa học và hợp lý. Phương pháp này được áp dụng cho những doanh nghiệp có chủng loại sản phẩm sản xuất theo đơn đặt hàng. Phương pháp nhập trước xuất trước hoặc nhập sau xuất trước: Phương pháp nhập trước xuất trước dựa trên giả định hàng nào nhập trước sẽ xuất trước và lấy đơn giá thực tế của lần nhập đó để tính giá thực tế của hàng xuất kho. SV:Vũ Thị Hoà 6 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Phương pháp nhập sau xuất trước dựa trên giả định là hàng nào nhập sau sẽ xuất trước và lấy đơn giá của lần nhập đó để tính giá thực tế của hàng xuất kho. Tuy nhiên, hai phương pháp này ít được sử dụng đối với thành phẩm mà thường sử dụng đối với hàng hoá. Vì giá thành phẩm sử dụng ở đây là giá thành phẩm sản xuất thực được áp dụng cho mọi lần nhập. 2.1.2.2 Đánh giá thành phẩm theo giá hạch toán. Giá hạch toán là giá do doanh nghiệp tự quy định có tính chất ổn định, lâu dài và nó chỉ được dùng để ghi sổ kế toán thành phẩm hàng ngày, không có ý nghĩa trong thanh toán. Doanh nghiệp có thể lấy giá kế hoạch hoặcgiá nhập kho thống nhất làm giá hạch toán. Theo phương pháp này, hàng ngày kế toán ghi sổ kế toán về nhập, xuất, tồn kho thành phẩm theo giá hạch toán. Trị giá hạch toán Đơn giá Số lượng hàng = X của hàng xuất kho xuất kho hạch toán Cuối kỳ, sau khi đã tính được giá thực tế thành phẩm nhập kho kế toán sẽ điều chỉnh giá hạch toán theo giá thực tế và tính giá thực tế thành phẩm xuất bán trong kỳ và cuối kỳ theo phương thức: Trị giá thực tế Trị giá hạch toán = của TP xuất kho X Hệ số giá TP của TP xuất kho Trị giá thực tế TP tồn đầu kỳ Hệ số giá TP + Trị giá thực tế TP nhập trong kỳ = Trị giá hạch toán TP tồn đầu kỳ + Trị giá hạch toán TP nhập trong kỳ Việc lựa chọn một phương pháp trong các phương pháp trên đều ảnh hưởng trực tiếp đến các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính nên khi có sự thay đổi phương pháp tính thì doanh nghiệp phải giải trình công khai trên thuyết minh báo cáo tài chính. 2.1.3.Kế toán thành phẩm. 2.1.3.1. Kế toán chi tiết thành phẩm. Chứng từ kế toán sử dụng: Theo chế độ kế toán thì mọi hoạt động kinh tế phát sinh đều phải ghi chepd và phản ánh đầy đủ trên các chứng từ kế toán. Đối với kế toán thành SV:Vũ Thị Hoà 7 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ phẩm, để quản lý kịp thời, đầy đủ mọi biến động của thành phẩm kế toán cần phải sử dụng một loạt chứng từ sau: Phiếu nhập kho Phiếu xuất kho Phiếu xuất kho kiêm vận chuyển nội bộ Thẻ kho Biên bản kiểm kê thành phẩm Kế toán chi tiết thành phẩm:. Kế toán chi tiết thành phảm là việc hạch toán, theo dõi chi tiết từng danh điểm, từng nhóm, từng loại sản phẩm trên cả hai mặt: hiện vật và giá trị, được tiến hành đồng thời ở kho và phòng kế toán. Để quản lý tốt thành phẩm cả về mặt số lượng và giá trị thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa kế toán và thủ kho thông qua các phương pháp kế toán chi tiết thành phẩm sau: Phương pháp ghi thẻ song song. Phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển. Phương pháp sổ số dư. Cả ba phương pháp này đều giống nhau là việc hạch toán tại kho đều sử dụng thẻ kho. Sau khi kiểm tra tính hợp pháp và hợp lý của các chứng từ nhập xuất so phòng kế hoạch vật tư lập, thủ kho tiến hành nhập xuất kho theo đúng số lượng, chủng loại thành phẩm ghi trên phiếu nhập, xuất .Định kỳ thủ kho gửi thẻ kho lên phòng kế toán hoặc nhân viên kế toán xuống nhận chứng từ nhập xuất đã được phân loại theo từng thành phẩm về đối chiếu. Riêng phương pháp sổ số dư thì thủ kho phải ghi sổ tồn kho đã tính trên thẻ kho sang sổ số dư vào cột số lượng. Sự khác nhau của ba phương pháp naỳ là phần việc được tiến hành tại phòng kế toán. + Phương pháp ghi thẻ song song. Kế tóan căn cứ vào cá phiếu nhập, xuất đã được kiểm tra để ghi sổ( thẻ) kế toán chi tiết thành phẩm trên cả hai mặt: hiện vật và giá trị. Việc ghi sổ chi tiết được tiến hành hàng ngày, cuối tháng cộng số liệu trên sổ chi tiết đối chiếu với thẻ kho. Đồng thời, kế toán căn cứ vào số liệu trên sổ chi tiết để ghi vào bảng tổng hợp nhập- xuất- tồn theo từng nhóm, từng loại thành phẩm. Sơ đồ 1: Sơ đồ luân chuyển thủ tục nhập xuất kho thành phẩm. SV:Vũ Thị Hoà 8 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Thẻ kho Chứng từ nhập Chứng từ xuất Sổ(thẻ) kho Bảng tổng hợp nhập-xuất- tồn Ghi chú: Ghi hàng ngày Ghi cuối tháng Đối chiếu hàng ngày Ưu điểm: Đơn giản, dễ làm, dễ kiểm tra đối chiếu số liệu, đảm bảo độ tin cậy cao của thông tin. Nhược điểm: Khối lượng ghi chép lớn, ghi trùng lắp về chỉ tiêu số lượng giữa phòng kế toán và kho, việc kiểm tra đối chiếu số liệu chỉ tiến hành vào cuối tháng. Áp dụng: Thích hợp với những doanh nghiệp có ít chủng loại thành phẩm, số các nghiệp vụ nhập xuất phát sinh không thường xuyên. + Phương pháp sổ đối chiếu luân chuyển: Kế toán sử dụng sổ đối chiếu luân chuyển để phản ánh tình hình biến động của thành phẩm theo hai chỉ tiêu: số lượng và giá trị. Sổ được ghi một lần vào cuối tháng, việc ghi chép dựa trên số liệu bảng kê nhập- xuất thành phẩm so thủ kho lập căn cứ vào chứng từ do thủ kho gửi lên. Cuối tháng tiến hành đối chiếu giữa các sổ: Sổ đối chiếu luân chuyển, thẻ kho và số liệu kế toán tổng hợp. Sơ đồ 2: SV:Vũ Thị Hoà 9 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Thẻ kho Chứng từ nhập Chứng từ xuất Sổ đối chiếu luân chuyển Bảng kê xuất Bảng kê nhập - Ưu điểm: Khối lượng ghi chép của kế toán được giảm bớt do chỉ ghi một lần vào cuối tháng. - Nhược điểm: Phương pháp này vẫn còn sự trùng lặp giữa kho và phòng kế toán về chỉ tiêu số lượng; việc kiểm tra đối chiếu giữa kho và phòng kế toán chỉ tiến hành vào cuối tháng nên hạn chế chức năng kiểm tra của kế toán. - Áp dụng: Thích hợp với các doanh nghiệp có chủng loại thành phẩm ít, không có điều kịên ghi chép, theo dõi tình hình nhập- xuất- tồn hàng ngày. Phương pháp này ít được áp dụng trong thựctế. + Phương pháp sổ số dư: Kế toán mở sổ số dư cho từng kho cho cả năm. Từ các bảng kê nhậpxuất kế toán lập bảng luỹ kế nhập, bảng luỹ kế xuất. Từ bảng luỹ kế nhập, xuất kế toán lập bảng nhập xuấ kho theo từng nhóm thành phẩm và chỉ ghi chỉ tiêu theo giá trị. Cuối tháng căn cứ vào sổ tồn cuối tháng trên sổ số dư và đơn giá hạch toán tính ra giá trị tồn kho và ghi vào cột số tiền trên sổ số dư và cột số tiền tồn kho trên bảng tổng hợp xuất- nhập- tồn. Sơ đồ 3: SV:Vũ Thị Hoà 10 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Thẻ kho Chứng từ nhập Bảng kê nhập Chứng từ xuất Sổ số dư Bảng kê luỹ kế nhập Bảng kê xuất Bảng kê luỹ kế xuất Bảng kê nhập- xuất- tồn Ưu điểm: + Khối lượng ghi chép giảm do kế toán chỉ ghi theo chỉ tiêu số tiền và ghi theo nhóm thành phẩm. + Kiểm tra được thường xuyên việc ghi chép và bảo quản trong kho của thủ kho. + Công việc được tiến hành đều trong tháng. Nhược điểm: Việc kiểm tra, phát hiện sai sót, nhầm lẫn giữa kho và phòng kế toán rất phức tạp, việc cung cấp kịp thời thông tin cho nhà quản lý là khó khăn. Áp dụng: Phương pháp này thích hợp đối với doanh nghiệp có nhiều chủng loại thành phẩm, việc nhập- xuất diễn ra thường xuyên, doanh nghiệp đã xây dựng được giá hạch toán và xây dựng hệ thống danh điểm thành phẩm. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ của cán bộ kế toán vững vàng. 2.1.3.2. Kế toán tổng hợp thành phẩm. Kế toán tổng hợp thành phẩm theo phương pháp kê khai thường xuyên: Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp kế toán phải tổ chức ghi chép một cách thường xuyên, liên tục các nghiệp vụ nhập kho, xuất kho và tồn kho thành phẩm trên các tài khoản và sổ kế toán tổng hợp trên cơ sở chứng từ nhập, xuất. Tài khoản sử dụng: TK 155- Thành phẩm: Phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của các loại thành phẩm. TK 154- Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang: Tập hợp chi phí sản xuất và cung cấp số liệu để tính giá thành phẩm, lao vụ. TK 157- Hàng gửi đi bán: Phản ánh trị giá của hàng hoá, thành phẩm gửi đi bán đại lý, đã giao cho khách hàng nhưng chưa được chấp nhận thanh toán. SV:Vũ Thị Hoà 11 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ TK 632- Giá vốn hàng bán: Phản ánh giá vốn hàng hoá xuất bán trong kỳ. Trình tự kế toán thể hiện qua sơ đồ sau: TK 338 TK 155 TP thừa khi kiểm kê TK 138 TK 632 TP thiếu khi kiểm kê TK 155 TP bị trả lại Xuất kho TP bán trực tiếp TK 154 TK 157 Nhập kho TP theo Zsxtt TK 911 Xuất TP gửi bán, Được người mua giao đại lý chấp nhận thanh toán K/c GVHB xđkq TP sx xong bán trực tiếp cho KH không qua kho - Ưu điểm: + Giám đốc chặt chẽ tình hình tăng, giảm số lượng và giá trị TP tồn kho trên sổ kế toán. + Trị giá thành phẩm có thể xác định bất kỳ lúc nào trong kỳ kế toán. Nhược điểm: Khối lượng ghi chép nhiều. Áp dụng: Thích hợp cho mọi doanh nghiệp. Kế toán tổng hợp thành phẩm theo phương pháp kiểm kê định kỳ: Kế toán thành phẩm theo phương pháp kiểm kê định kỳ có đặcđiểm: Không theo dõi thường xuyên, liên tục các nghiệp vụ nhập- xuất- tồn kho của thành phẩm trên các tài khoản hàng tồn kho. Các tài khoản này chỉ phản ánh trị giá vốn thực tế của thành phẩm tồn kho cuối kỳ và đầu kỳ. Chỉ phản ánh trị giá của sản phẩm hàng hoá tồn kho trên kết quả kiểm kê định kỳ thường vào cuối tháng. Trị giá hàng xuất kho chỉ xác định định kỳ, căn cứ trên kết quả kiểm kê và giá trị nhập kho trong kỳ theo công thức: Trị giá hàng Trị giá TP = Trị giá TP + Trị giá TP + xuất kho tồn đầu kỳ nhập kho tồn cuối kỳ Tài khoản sử dụng: Ngoài các tài khoản như trên, kế toán tổng hợp thành phẩm theo phương pháp kiểm kê định kỳ còn sử dụng thêm tài khoản 611- Mua hàng để SV:Vũ Thị Hoà 12 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ hạch toán tình hình mua hàng và nhập kho như đối với phương pháp kê khai thường xuyên. Trình tự kế toán: TK155 TK 632 K/c trị giá TP tồn đầu kỳ TK 155 Cuối kỳ xác định giá TP tồn kho TK 157 TK 157 Cuối kỳ xác định TP gửi bán chưa xác định tiêu thụ K/c trị giá TP gửi bán chưa xác định tiêu thụ TK 631 TK 911 Ztt TPSX trong kỳ ( bao gồm cả nhập kho, gửi bán không qua kho) K/c giá vốn hàng bán Ưu điểm: Đơn giản, giảm được số lượng ghi chép Nhược điểm: Độ chính xác của trị giá TP xuất kho không cao nếu không theo dõi được số hao hụt và mất mát. Áp dụng: Thích hợp với doanh nghiệp mà thành phẩm có thể cân đo, đong đếm một cách chính xác, có nhiều chủng loại thành phẩm nhưng giá trị mỗi chủng loại thấp 2.2. Kế toán tiêu thụ thành phẩm- xác định kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh trong doanh nghiệp sản xuất . Kế toán tiêu thụ thành phẩm. 2.2.1.2 Kế toán doanh thu bán hàng. Doanh thu bán hàng là tổng giá trị thực hiện do hoạt động tiêu thụ sản phẩm, hàng hoá, cung cấp lao vụ, dịch vụ cho khách hàng. Doanh thu bán hàng được xác định khác nhau dựa trên việc doanh nghiệp đó áp dụng phương pháp tính thuế GTGT theo phương pháp nào. Nếu doanh nghiệp thuộc đối tượng nộp thuế theo phương pháp tính khấu trừ thì DTBH, cung cấp dịch vụ là toàn bộ tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ( chưa tính thuế ), bao gồm cả phụ thu và phí thu thêm ngoài giá bán( nếu có) mà cơ sở kinh doanh được hưởng. SV:Vũ Thị Hoà 13 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Nếu doanh nghiệp thuộc đối tượng nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp hoặc không phải nộp thuế thì doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ là toàn bộ tiền bán hàng, cung cấp dịch vụ, bao gồm cả phụ thu thêm, tổng giá thanh toán, bao gồm cả thuế. Tài khoản sử dụng: Khi phát sinh nghiệp vụ liên quan việc tiêu thụ thành phẩm kế toán phải lập các chứng từ, sổ sách kế toán thích hợp làm căn cứ ghi sổ kế toán, bao gồm: Hoá đơn kiêm phiếu xuất kho. Hoá đơn bán hàng. Phiếu thu tiền mặt. Giấy báo có của ngân hàng. Chứng từ tính thuế. Các tài khoản sử dụng để hạch toán doanh thu: TK 511- Doanh thu bán hàng: Phản ánh doanh thu bán hàng của doanh nghiệp. TK 111, 112- Tiền mặt, Tiền gửi ngân hàng. TK 131- Phải thu của khách hàng. TK 3331- Thuế GTGT phải nộp. TK 811, 156, 155, 512,... Phương pháp kế toán doanh thu theo phương pháp tiêu thụ: Sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thị trường đã kéo theo sự đa dạng hoá các hình thức tiêu thụ. Việc phân định rõ ràng các hình thức tiêu thụ có ý nghĩa quan trọng đối với công tác kế toán tiêu thụ và công tác quản lý kinh doanh. + Phương thức bán hàng trực tiếp: Theo phương thức này, khách hàng nhận hàng ngay tại kho của doanh nghiệp. Hình thức kế toán: có thể là thu tiền ngay, chậm trả hoặc trả góp, đổi hàng. Thời điểm ghi nhận doanh thu là khi doanh nghiệp đã xuất giao hàng cho khách hàng được khách hàng chấp nhận thanh toán hoặc thanh toán ngay. Riêng đối với hình thức trả góp thì ngoài doanh thu được tính đúng theo trị giá thành phẩm và số lượng xuất giao bán thì doanh nghiệp còn nhận được SV:Vũ Thị Hoà 14 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ một khoản lãi trả chậm, nó được tính vào thu nhập hoạt động tài chính (TK515 ). Trình tự kế toán: TK 155 TK 111,112 Thu tiền ngay(Thuế GTGT...TT ) Thu tiền ngay(Thuế GTGT ... KT) TK 3331 TK 131 Chưa trả tiền( Thuế GTGT...KT) Chưa trả tiền(Thuế GTGT...TT) TK 152, 153 Thu tiền đổi hàng(Thuế GTGT...TT) TK 515 Thu tiền đổi hàng(Thuế GTGT...KT) Lãi do trả chậm TK 133 Thuế GTGT đầu vào + Phương thức bán hàng đại lý: Theo phương thức này, thành phẩm đã giao cho khách hàng vẫn thuộc sở hữu của doanh nghiệp. Hình thức thanh toán: Trả chậm hoặc chó thể thanh toán ngay. Thời điểm ghi nhận doanh thu: Khi hàng hoá được tiêu thụ, người đại lý đến thanh toán với công ty, chấp nhận nợ hoặc thanh toán. SV:Vũ Thị Hoà 15 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Trình tự kế toán. TK 511 TK 131 Thanh toán chậm(Thuế GTGT...TT) Thanh toán chậm(Thuế GTGT...KT) TK 111 Thanh toá tiền hàn TK 641 Hoa hồng đại lý TK 3331 Thuế GTGT đầu ra Thanh toán hoa hồng đại lý thông qua bù trừ nợ + Phương thức tiêu thụ nội bộ: Doanh nghiệp có thể sử dụng thành phẩm để trả lương cho công nhân viên, khen thưởng và phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh. Việc tiêu dùng đó cũng được xác định là có doanh thu. Thời điểm ghi nhận doanh thu là ngay sau khi xuất hàng. Trình tự kế toán: TK 512 TK 413, 33 TK 641, 642 DTNB( Thuế GTGT ... TT) DTNB( Thuế GTGT...KT) DTNB phục vụ cho SX theo phương pháp trực tiếp DTNB phục vụ cho SX theo phương pháp khấu trừ TK 333 TK 1331 Khấu trừ thuế GTGT đầu vào 2.2.1.2. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu. Một doanh nghiệp muốn tiêu thụ sản phẩm nhanh thì phải có sản phẩm có chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu người tiêu dùng và đồng thời phải có chính sách bán hàng linh hoạt để kích thích tiêu thụ như chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán, hàng bán bị trả lại. Ngoài ra còn có các khoản như thuế GTGT nộp theo phương pháp trực tiếp, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất nhập khẩu; đấy là những khoản làm giảm trừ doanh thu của doanh nghiệp hay còn gọi là các khoản giảm trừ doanh thu. SV:Vũ Thị Hoà 16 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Khấu thương mại: Là khoản tiền mà doanh nghiệp đã thanh toán hoặc đã giảm trừ cho người mua do việc người mua hàng đã mua sản phẩm với khối lượng lớn. Mục đích của chiết khấu thương mại là khuyến khích người mua mua hàng với khối lượng lớn, đẩy nhanh tiêu thụ, giúp doanh nghiệp tăng tốc độ chu chuyển của vốn, tái sản xuất. Giảm giá hàng bán: Là số tiền mà doanh nghiệp phải trả lại cho khách hàng trong trường hợp hoá đơn bán hàng đã được viết theo đúng trị giá xuất kho và thành phẩm được xác định là tiêu thụ nhưng do chất lượng kém, không đúng mẫu mã theo hợp đồng kinh tế (nếu có) hoặc do người mua mua với số lượng lớn. Trị giá hàng bị trả lại: Là trị giá của số sản phẩm, hàng hoá, dịch vụ mà doanh nghiệp đã tiêu thụ bị khách hàng trả lại do vi phạm các điều kiện đã cam kết trong hợp đồng kinh tế như: hàng kém phẩm chất, sai quy cách, mẫu mã. Các khoản làm giảm trừ doanh thu nêu trên phải được phản ánh, theo dõi đầy đủ, rõ ràng để làm cơ sở xác định kết quả sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Kế toán các khoản giảm trừ doanh thu sử dụng các tài khoản sau: TK 521- Chiết khấu thương mại TK 531- Hàng bán bị trả lại TK 532- Giảm giá hàng bán TK 3331- Thuế GTGT TK 3333- Thuế xuất nhập khẩu TK 3332- Thuế tiêu thụ đặc biệt Việc giảm giá chỉ sử dụng cho hàng kém phẩm chất mới được xác định là làm giảm trừ doanh thu và chỉ thực hiện cho hàng hoá đã có hoá đơn bán hàng và thực hiện giảm trừ trên giá bán chưa có thuế GTGT. Hàng bán bị trả lại phải có văn bản đề nghị của người mua, ghi rõ lý do trả lại hàng, số lượng hàng bị trả lại, đính kèm hoá đơn (nếu trả lại toàn bộ) hoặc bản sao hoá đơn (nếu trả lại một phần). SV:Vũ Thị Hoà 17 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Trình tự kế toán: TK 111, 112, 131 TK 521, 531, 532 TK 511 DT hàng bán bị trả lại, GGHB, CKTM Cuối kỳ K/c ( Thuế GTGT...TT) xác định DT thuần DT hàng bán bị trả lại, GGHB, CKTM ( Thuế GTGT...KT) TK 3331, 3332, 3333 Thuế TTĐB, Thuế XNK phải nộp Giảm trừ thuế GTGT 2.2.2. Kế toán chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp. 2.2.2.1. Kế toán chi phí bán hàng. Trong quá trình tiêu thụ thành phẩm, doanh nghiệp phải bỏ ra các khoản chi phí phục vụ cho khâu lưu thông như: vận chuyển, boả quản, quản cáo...Vậy, chi phí bán hàng là các khoản chi phí phát sinh trong quá trình bán sản phẩm, hàng hoá và cung cấp dịch vụ, bao gồm: Chi phí nhân viên: Là toàn bộ các khoản tiền lương phải trả cho nhân viên bán hàng, nhân viên đóng gói, bảo quản sản phẩm, hàng hóa, vận chuyển đi tiêu thụ và các khoản tính theo lương. Chi phí vật liệu, bao bì: Là những chi phí về vật liệu, bao bì dụng để đóng gói, bảo quản, vận chuyển, sửa chữa vật tư, hàng hoá. Chi phí dụng cụ đồ dùng: Là chi phí về công cụ, dụng cụ, đồ dùng đo lường, tính toán, làm việc ở khâu bán hàng và cung cấp dịch vụ. Chi phí khấu hao TSCĐ: Là chi phí khấu hao tất cả những tài sản dùng cho khâu tiêu thụ. Chi phí bảo hành sản phẩm: Là các khoản chi phí bỏ ra để sửa chữa, bảo hành sản phẩm, hàng hóa trong thời gian quy định và bảo hành. Chi phí dịch vụ mua ngoài: Là các khoản chi phí dịch vụ mua ngoài phục vụ cho khâu tiêu thụ sản phẩm như: chi phí thuê TSCĐ, thuê kho, thuê bến bãi, thuê bốc vác, vận chuyển, hoa hồng đại lý... SV:Vũ Thị Hoà 18 Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Chi phí bằng tiền khác: Là các khoản chi phí bằng tiền phát sinh trong khâu tiêu thụ ngoài các khoản chi phí trên, như: chi phí tiếp khách, hội nghị khách hàng, ... Kế toán chi phí bán hàng sử dụng TK 641- Chi phí bán hàng tập hợp và kết chuyển toàn bộ chi phí bán hàng thực tế phát sinh trong quá trình bán hàng. TK 641- Chi phí bán hàng được mở chi tiết theo đúng nội dung chi phí bao gồm các tài khoản cấp hai sau: TK 6411: Chi phí nhân viên bán hàng TK 6412: Chi phí vật liệu bán hàng TK 6413: Chi phí công cụ dụng cụ bán hàng TK 6414: Chi phí khấu hao TSCĐ dùng cho bán hàng TK 6415: Chi phí bảo hành sản phẩm TK 6417: Chi phí dịch vụ mua ngoài TK 6418: Chi phí bằng tiền khác Và một số tài khoản liên quan: TK 111, 334, 338, 214, 152,153, 131,... Chi phí bán hàng thực tế phát sinh trong kỳ được phân loại và tập hợp theo 7 yếu tố chi phí trên. Cuối kỳ kết chuyển để xác định kết quả bán hàng. Trường hợp doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất kinh doanh dài thì cuối kỳ phải phân bổ và kết chuyển một phần chi phí bán hàng sang theo dõi ở chi phí chờ kết chuyển ( TK142) cho số hàng hóa chưa tiêu thụ. Chi phí bán hàng phân bổ cho hàng bán ra được xác định như sau: CPBH cần phân bổ ĐK + CPBH phát sinh TK Chi phí phân bổ cho tồn = hàng còn lại X Trị giá hàng xuất Chi phí phân bổ CPBH phân bổ = cho hàng đã bán SV:Vũ Thị Hoà Trị giá hàng + Trị giá hàng tồn kho CPBH phát sinh + cho hàng tồn ĐK CPBH tồn - trong kỳ 19 cuối kỳ cuối kỳ Lớp: K41 - 21.04 LUẬN VĂN CUỐI KHOÁ Trình tự kế toán chi phí bán hàng: TK 334, 338 TK 641 Tập hợp chi phí NVBH TK 111, 152 Khoản làm giảm CPBH TK 152 Chi phí vật liệu dùng cho BH TK 911 K/c CPBH xác định KQBH TK 153 CCDC dùng cho BH(Phân bổ 100%) TK 142 Loại 50% Phân bổ TK 142 Phân bổ TK 214 KHTSCĐ dùng cho BH TK 111, 112, 331 CP bảo hành không trích trước TK 335 CP thực tế phát sinh Trích trước CP bảo hành CPDV mua ngoài(thuế GTGT...TT) CPDV mua ngoài(thuế GTGT...KT) TK 133 2.2.2.2. Kế toán chi phí quản lý doanh nghiệp. Chi phí quản lý doanh nghiệp là toàn bộ chi phí có liên quan đến hoạt động quản lý kinh doanh, quản lý hành chính và quản lý điều hành toàn doanh nghiệp. Chi phí quản lý doanh nghiệp ngoài 6 khoản mục như chi phí bán hàng thì có thêm: Thuế phi, lệ phí: Là các khoản thuế như thuế nhà, thuế đất, thuế môn bài,... và các khoản phí, lệ phí giao thông, cầu phà,... Chi phí dự phòng: Là khoản trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi . SV:Vũ Thị Hoà 20 Lớp: K41 - 21.04