Tài liệu Luận văn Các biện pháp xử lý phân trong chăn nuôi heo an toàn sinh học

B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TR NG Đ I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG TR N TH H U H NH CÁC BI N PHÁP X LÝ PHÂN TRONG CHĔN NUÔI HEO AN TOÀN SINH H C Lu n vĕn t t nghi p Ngành: CHĔN NUÔI - THÚ Y C n Th , 2010 http://www.ebook.edu.vn i B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TR NG Đ I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG Lu n vĕn t t nghi p Ngành: CHĔN NUÔI - THÚ Y Tên đ tài: CÁC BI N PHÁP X LÝ PHÂN TRONG CHĔN NUÔI HEO AN TOÀN SINH H C Giáo viên hướng dẫn: Nguy n Minh Thông Sinh viên thực hiện: Tr n Th H u H nh MSSV: 3060587 L p: CNTY K32 C n Th , 2010 http://www.ebook.edu.vn ii B GIÁO D C VÀ ĐÀO T O TR NG Đ I H C C N TH KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C NG D NG Lu n vĕn t t nghi p Ngành: CHĔN NUÔI - THÚ Y Tên đ tài: CÁC BI N PHÁP X LÝ PHÂN TRONG CHĔN NUÔI HEO AN TOÀN SINH H C C n Th , ngày…..tháng….nĕm 2010 Giáo viên h C n Th , ngày….tháng….nĕm 2010 ng d n Duy t b môn Nguy n Minh Thông C n Th , ngày….tháng…nĕm….2010 Duy t khoa Nông Nghi p & Sinh H c http://www.ebook.edu.vn ng D ng iii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên c u c a b n thân. Các s li u, k t qu trình bày trong lu n vĕn là trung thực và ch a t ng đ c ai công b trong b t kỳ công trình lu n vĕn nào tr c đây. Tác gi lu n vĕn TR N TH H U H NH http://www.ebook.edu.vn iv LỜI CẢM TẠ Tr c h t, tôi xin t lòng bi t n sâu sắc đ n t t c các th y cô b môn Chĕn Nuôi – Thú Y, khoa Nông Nghi p và Sinh H c ng D ng Tr ng Đ i H c C n Th đã truy n th cho tôi nh ng ki n th c quí báu. Xin chân thành c m n th y Nguy n Minh Thông đã t n tình giúp đ , h ng d n tôi trong su t quá trình làm ti n hành lu n vĕn. Chân thành c m n ông Nguy n Vĕn Sóc và cô, chú t i Tr i Chĕn Nuôi c a ông Nguy n Vĕn Sóc, xã Th nh Hòa, huy n Châu Thành, t nh H u Giang, đã quan tâm, giúp đ , t o đi u ki n cho tôi trong quá trình thực hi n lu n vĕn. H n t t c , tôi luôn luôn c m t nh ng ng sinh thành, d ng d c, yêu th i thân trong gia đình tôi – nh ng ng i đã ng tôi, b i đắp cho tôi bằng nh ng tình c m thiêng liêng nh t, h đã cho tôi thêm ni m tin và s c s ng đ vào đ i. Vô cùng c m n các b n bè thân h u c a tôi đã an i, đ ng viên, chia sẻ bu n vui v i tôi trên b cđ ng h c v n. V i t t c t m lòng c a mình, tôi xin g i đ n nh ng ng i thân yêu l i c m n chân thành nh t. Xin chân thành c m n! http://www.ebook.edu.vn v M CL C Danh m c b ng ....................................................................................................... vi Danh m c bi u đ .................................................................................................. vii Tóm l CH c ............................................................................................................... viii NG 1 Đ T V N Đ ......................................................................................................... 1 CH NG 2 C S LÝ LU N.................................................................................................... 2 2.1. AN TOÀN SINH H C. .................................................................................... 2 2.1.1.Khái ni m v an toàn sinh h c. ....................................................................... 2 2.1.2.Các nguyên tắc x lý ch t th i nhằm đ m b o an toàn sinh h c. ................... 2 2.2.PHÂN LO I CÁC TÁC NHÂN Ô NHI M. .................................................... 3 2.2.1. Các ch t th i h u c ....................................................................................... 3 2.2.1.1.Các ch t d b phân h y sinh h c (tiêu th oxy). ......................................... 3 2.2.1.2.Các ch t khó phân h y sinh h c. ................................................................. 3 2.2.1.3.Các thông s đánh giá l ng ch t h u c trong ch t th i............................ 3 2.2.2.Các ch t rắn. .................................................................................................... 4 2.2.3.Các ch t vô c . ................................................................................................ 4 2.2.4.Các ch t t o mùi.............................................................................................. 4 NG C A CH T TH I CHĔN NUÔI Đ N MÔI TR 2.3. NH H NG. ....... 7 2.4.CH T TH I TRONG CHĔN NUÔI HEO. ...................................................... 8 2.4.1.Phân. ................................................................................................................ 8 2.4.1.1.L ng phân th i ra. ...................................................................................... 8 2.4.1.2 Đ c đi m c a phân heo. ............................................................................... 9 2.4.2.N c ti u. ...................................................................................................... 10 2.5.CÁC PH 2.6. PH NG PHÁP X NG PHÁP LÝ CH T TH I TRONG CHĔN NUÔI HEO. 11 HI U KHÍ. ..................................................................... 13 2.6.1 Nguyên lý c b n. ......................................................................................... 13 2.6.2 Các ph n ng sinh hóa trong quá trình phân hi u khí. .............................. 14 http://www.ebook.edu.vn vi 2.6.3 Vi sinh v t trong quá trình . ........................................................................ 15 2.6.4 Các ph ng pháp phân đ 2.7. CÁC Y U T MÔI TR c áp d ng trong thực t . ................................ 15 NG NH H NG T I QUÁ TRÌNH PHÂN. ................................................................................................................................ 17 2.7.1 Nhi t đ . ........................................................................................................ 17 2.7.2 m đ . .......................................................................................................... 18 2.7.3. Đ pH. .......................................................................................................... 19 2.7.4 Tỷ s C/N. ..................................................................................................... 19 2.6.5 Đ thông thoáng. .......................................................................................... 20 2.7.6.Kích c nguyên li u. ..................................................................................... 21 2.7.7 Giai đo n thành th c c a vi c phân compost. ........................................... 21 2.8. THÀNH PH N DINH D 2.8.1. Thành ph n dinh d NG C A PHÂN HOAI VÀ CÁC S D NG. 21 ng. .............................................................................. 21 2.8.2.S d ng phân hoai......................................................................................... 22 2.9.N M TRICHODECMA. ................................................................................. 23 2.9.1.Đ c đi m phân lo i và hình thái h c............................................................. 23 2.9.2.Sự phân b c a n m Trichodecma. ............................................................... 23 2.9.3.Kh nĕng phân h y ch t h u c c a Trichodecma. ...................................... 24 2.9.4.Vai trò n m đ i kháng Trichodecma trong ki m soát các sinh v t............... 24 2.9.5. ng d ng c a n m đ i kháng Trichodecma. ................................................ 25 2.10. CH T TR N YUCCA SCHIDIGERA EXTRACT. ................................... 26 CH NG 3 N I DUNG VÀ PH NG PHÁP THÍ NGHI M ............................................... 28 3.1. N I DUNG THÍ NGHI M. ........................................................................... 28 3.2.1. Th i gian. ..................................................................................................... 28 3.2.2. Đ a đi m. ...................................................................................................... 28 3.2.3. V t t ti n hành thí nghi m ......................................................................... 28 3.2.4. B trí thí nghi m ...........................................................................................29 3.2.5. T h p các nghi m th c thí nghi m. ........................................................... 29 3.2.6 Xây dựng h c phân. ................................................................................... 30 3.3. CÁC CH TIÊU THEO DÕI VÀ PH http://www.ebook.edu.vn NG PHÁP L Y S LI U. ............ 31 vii 3.3.1 Cách l y m u................................................................................................. 31 3.3.2 Các ch tiêu theo dõi. .................................................................................... 31 3.4 Phân tích th ng kê. ........................................................................................... 33 CH NG 4 K T QU VÀ TH O LU N ............................................................................... 34 4.1. NHI T Đ . ..................................................................................................... 34 4.2. Đ LÚN C A PHÂN TR C VÀ SAU KHI .......................................... 37 4.3. CH TIÊU KÝ SINH TRÙNG. ....................................................................... 39 CH NG 5 K T LU N VÀ Đ NGH .................................................................................... 40 5.1. K T LU N. .................................................................................................... 40 5.2. Đ NGH . ....................................................................................................... 40 TÀI LI U THAM KH O ..................................................................................... 41 Ph l c..................................................................................................................... ix http://www.ebook.edu.vn viii DANH M C B NG B ng 2.1. Các ch t t o mùi trong n c th i..............................................................5 B ng 2.2. Giá tr gi i h n các thông s và n ng đ các ch t ô nhi m c an c th i công nghi p ........................................................................................6 B ng 2.3. L ng phân và n c ti u v t nuôi th i ra trong 24 gi ............................9 B ng 2.4. Thành ph n hoá h c phân t i c a các lo i gia súc t i Nh t ................10 B ng 2.5. Thành ph n hóa h c c a n c ti u gia súc .............................................11 B ng 2.6. Hàm l ng đ m gi a phân và n c ti u c a heo ...................................11 B ng 2.7. Tỷ s C/N c a m t s ch t th i ..............................................................20 B ng 2.8. Hàm l ng dinh d ng trong phân hoai Nh t B n (%VCK) .............22 B ng 3.1. S đ b trí thí nghi m. ..........................................................................29 B ng 3.2. T h p các nghi m th c thí nghi m .......................................................30 B ng 4.1. B ng bi n thiên nhi t đ (oC) c a các nghi m th c theo các tu n . .....34 B ng 4.2 Bi n thiên nhi t đ c a đi m trong và đi m ngoài theo tu n . ..............36 B ng 4.3. Sự thay đ i chi u cao (cm) c a mẻ theo các tu n . ...........................38 B ng 4.4. S l ng tr ng Ascarissuum tr http://www.ebook.edu.vn c và sau khi .....................................39 vi DANH M C BI U Đ Bi u đ 4.1. Sự bi n thiên nhi t đ (oC) c a các nghi m th c theo các tu n ........................................................................................................35 Bi u đ 4.2. Sự bi n thiên nhi t đ c a đi m trong và đi m ngoài theo các tu n .........................................................................................................37 Bi u đ 4.3. Sự thay đ i chi u cao c a mẻ theo các tu n . ................................38 http://www.ebook.edu.vn vii TÓM LƯỢC Đề tài “Các biện pháp phân trong chăn nuôi heo an toàn sinh học” được thực hiện tại Trại chăn nuôi c a ông Nguyễn Văn Sóc, xã Thạnh Hòa, huyện Châu Thành, tỉnh Hậu Giang từ ngày 17/02/2010 đến 21/4/2010. Thí nghiệm được bố trí theo thể th c hoàn toàn ngẫu nhiên với 5 nghiệm th c và 3 lần lặp lại. Nghiệm th c 1: phân heo thịt+cỏ khô+Trichodecma 1 (20gram/m3). Nghiệm th c 2: phân heo thịt+cỏ khô+Trichodecma 2 (30gram/m3). Nghiệm th c 3: phân heo thịt+cỏ khô. Nghiệm th c 4: phân heo nái+cỏ khô+Yucca trong th c ăn. Nghiệm th c 5: phân heo nái+cỏ khô+Yucca trong th c ăn+Trichodecma1 (20gram/m3). Tất cả các nghiệm th c đều được trong môi trường hiếu khí. Sau hơn 2 tháng tiến hành thí nghiệm chúng tôi thu được kết quả như sau: - Sự biến thiên của nhiệt độ Nhiệt độ c a các nghiệm th c khác nhau ý nghĩa thống kê. Nhiệt độ c a cả 5 nghiệm th c đều đạt yêu cầu và nằm trong giới hạn cho phép, đ khả năng tiêu diệt các loại vi sinh vật gây bệnh và tr ng ký sinh trùng. Nghiệm th c đạt nhiệt độ cao nhất là nghiệm th c 5 là 47,4oC, kế đến là nghiệm th c 2 với nhiệt độ 46,5oC, nghiệm th c 4 là 46,3oC, nghiệm th c 1 là 46,1oC, thấp nhất là nghiệm th c 3 là 46oC. - Sự biến thiên độ lún của phân Độ lún c a phân khác nhau có ý nghĩa thống kê. Ch ng tỏ tốc độ phân h y c a vi sinh vật cũng khác nhau. Tùy thuộc vào lượng vi sinh trong từng mẻ . - Kiểm tra trứng ký sinh trùng Vì nhiệt độ c a mẻ lên cao nên sản phẩm sau khi c a cả 5 nghiệm th c đều không tìm thấy tr ng giun đũa. Vì vậy không sợ lây truyền các bệnh ký sinh trùng từ trại chăn nuôi ra ngoài môi trường. Qua thí nghiệm cho thấy, cả 5 nghiệm th c đều cho kết qua như nhau về thời gian cũng như sản phẩm phân hoai thuần thục đồng nhất, sạch vi sinh vật gây bệnh và ký sinh trùng. http://www.ebook.edu.vn viii CH NG 1 Đ TV NĐ Ngành nông nghi p là m t ngành quan tr ng trong t t c các ngành trên th gi i, vì nó cung c p thực ph m cho con ng i. n c ta, nông nghi p l i càng quan tr ng h n khi trên 80% dân s c n c làm ngh nông, và chĕn nuôi là m t trong nh ng ngành quan tr ng trong c c u nông nghi p c a n c ta, trong đó chĕn nuôi heo chi m m t v trí quan tr ng, nó cung c p s n l ng th t l n nh t trong các lo i v t nuôi, m t ph n khác do nhu c u tiêu th th t tính theo đ u ng i ngày m t tĕng và s ti p t c tĕng cùng v i m c tĕng thu nh p c a ng i dân. Nh ng nĕm g n đây n c ta chĕn nuôi heo nông h đang tĕng d n quy mô đ u heo và m t b ph n đang phát tri n theo h ng quy mô trang tr i. M t trái c a v n đ là tĕng quy mô đ u gia súc mà ch a đi cùng v i các gi i pháp kỹ thu t thích h p thì vi c gây ô nhi m môi tr ng, gi m nĕng su t chĕn nuôi và gia súc nuôi trong môi tr ng b ô nhi m thì s n ph m chĕn nuôi không đáp ng đ c yêu c u ch t l ng s là đi u không tránh kh i. Vì v y, vi c nghiên c u xây dựng các mô hình chĕn nuôi heo trong nông h gi m ô nhi m, góp ph n b o v môi tr ng cho c ng đ ng dân c khu vực nông thôn là h t s c c n thi t. H n ch ô nhi m môi tr ng trong chĕn nuôi đã và đang r t đ c quan tâm nhi u qu c gia trên th gi i. Môi tr ng chĕn nuôi kém làm gi m nĕng su t, s c khoẻ v t nuôi, k c s c kh e con ng i. Phân và n c th i t các c s chĕn nuôi gia súc th i ra là m t ngu n ch t th i l n gây ô nhi m môi tr ng. Các khí đ c, đ c bi t khí NH3 t o ra trong môi tr ng chĕn nuôi gây nh h ng l n t i s c khoẻ ng i. Bên c nh h th ng chu ng tr i và x lý ch t th i liên t c đ c c i ti n, các n c chĕn nuôi phát tri n đang s d ng các hoá ch t h p th mùi, b sung các h p ch t sinh h c vào th c ĕn nhằm gi m thi u vi c th i Nit và h n ch mùi hôi th i phân, ngoài ra còn có th gi m hàm l ng khí NH3, gi m tỷ l ch t, nâng tĕng tr ng và gi m tiêu t n th c ĕn. Và vi c nghiên c u x lý ch t th i bằng công ngh sinh h c cũng đang đ c quan tâm. Nhằm giúp cho ng i chĕn nuôi có th gi i quy t đ c v n đ ô nhi m môi tr ng trong chĕn nuôi nh sự ô nhi m mùi, sự lây truy n b nh…, chúng tôi ti n hành đ tài “Các bi n pháp x lý phân trong chĕn nuôi heo an toàn sinh h c”, trong đ tài này chúng tôi ti n hành phân tích các ch tiêu v nhi t đ , đ lún c a phân, ch tiêu tr ng giun sán nhằm tìm ph ng pháp phân hi u qu nh t v a đ m b o an toàn sinh h c, v a ti t ki m th i gian. http://www.ebook.edu.vn 1 C CH NG 2 S LÝ LU N 2.1. AN TOÀN SINH H C. 2.1.1.Khái ni m v an toàn sinh h c. An toàn sinh h c(biosafety) là khái ni m ch sự b o v tính toàn vẹn sinh h c. Đ i t ng c a các chi n l c an toàn sinh h c bao g m bi n pháp b o v môi tr ng sinh thái và s c kh e con ng i. An toàn sinh h c trong chĕn nuôi là các bi n pháp kỹ thu t nhằm ngĕn ng a và h n ch sự lây nhi m c a các tác nhân sinh h c xu t hi n tự nhiên ho c do con ng i t o ra gây h i đ n con ng i, gia súc và h sinh thái. Theo VietGAHP (Thực hành chĕn nuôi t t cho chĕn nuôi heo an toàn t i Vi t Nam) đ đ m b o tính an toàn sinh h c trong chĕn nuôi, ta ph i đ m b o an toàn c m t quy trình v i nhi u khâu khác nhau nh : ch n đ a đi m nuôi; thi t k chu ng tr i, nhà kho, thi t b chĕn nuôi; con gi ng và qu n lý gi ng; v sinh chĕn nuôi; qu n lý th c ĕn, n c u ng và n c v sinh; qu n lý đàn heo; xu t bán heo; chu chuy n đàn và v n chuy n đàn; qu n lý d ch b nh; b o qu n và s d ng thu c thú y; phòng tr b nh; qu n lý ch t th i và v sinh môi tr ng; ki m soát côn trùng, loài g m nhắm, đ ng v t khác. Trong các khâu trên, khâu nào cũng góp ph n quan tr ng không kém nhằm đ m b o an toàn sinh h c, nh ng trong đó khâu qu n lý ch t th i và v sinh môi tr ng là khâu có nh h ng nhi u nh t đ n môi tr ng s ng c a con ng i và v t nuôi nh t. Ngoài ra, còn d lây lan m m b nh ra ngoài. Nên khâu này th ng đ c chú tr ng nh t. 2.1.2.Các nguyên tắc x lý ch t th i nhằm đ m b o an toàn sinh h c. Theo VietGAHP có các nguyên tắc x lý ch t th i sau đây: • Ch t th i rắn ph i đ c thu hằng ngày và v n chuy n đ n n i t p trung đ x lý, tránh gây mùi khó ch u cho dân c lân c n và sinh ru i nh ng. • Ch t th i l ng ph i th i trực ti p vào khu x lý ch t th i, không đ c cho ch y qua các khu chĕn nuôi khác hay trực ti p ra môi tr ng. N c th i sau khi x lý ph i đ t đ c tiêu chu n hi n hành tr c khi th i ra môi tr ng. • Lắp đ t h th ng phân lo i, tách ch t th i rắn và l ng riêng bi t nhằm giúp cho vi c x lý đ c d dàng và đ t hi u qu cao. Không th i trực ti p n c th i ch a x lý ra môi tr ng. http://www.ebook.edu.vn 2 • Ph i xây dựng h th ng tách n th i chĕn nuôi heo. c m a nhằm tách n c m a ra kh i n c • H n ch s d ng n c r a chu ng, s d ng kh u ph n cân đ i các ch t dinh d ng, s d ng các ch ph m vi sinh đ gi m thi u mùi hôi nhằm gi m thi u ô nhi m môi tr ng. • T t c heo ch t do b nh ho c không rõ lý do đ u không đ th tr ng. c bán ra ngoài 2.2.PHÂN LO I CÁC TÁC NHÂN Ô NHI M. 2.2.1. Các ch t th i h u c . 2.2.1.1.Các chất dễ bị phân h y sinh học (tiêu thụ oxy). Các ch t d b phân h y sinh h c bao g m các ch t nh carbohydrate, protein, ch t béo…đây là các ch t gây ô nhi m ch y u c a n c th i khu dân c , công nghi p ch bi n thực ph m, lò m , ch bi n s a. Ch t h u c tiêu th oxy khá m nh gây hi n t ng gi m oxy trong ngu n ti p nh n d n đ n suy thoái tài nguyên th y s n và gi m ch t l ng ngu n n c c p cho sinh ho t. (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) 2.2.1.2.Các chất khó phân h y sinh học. Các ch t khó phân h y sinh h c bao g m các h p ch t carbohydrate, vòng th m, h p ch t đa vòng, h p ch t có ch a Clo h u c trong các lo i hóa ch t tiêu đ c kh trùng nh DDT, Lindan…các ch t hóa h c này có kh nĕng l u t n trong tự nhiên lâu dài và tích lũy t t trong c th các lo i sinh v t (rau qu , th y s n, gia súc và con ng i). (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) 2.2.1.3.Các thông số đánh giá lượng chất hữu cơ trong chất thải. Các h p ch t h u c chi m kho ng 50-60% trong t ng s ch t rắn, chi m 65-75% trong h p ch t rắn l l ng và chi m 40-50% trong ch t rắn hòa tan. COD (chemical oxy demand) là s mg oxy c n thi t đ oxy hóa hoàn toàn các h p ch t h u c có trong m t đ n v th tích n c. BOD (biochemical oxy demand) là l ng oxy do vi sinh h c tiêu th đ oxy hóa sinh h c các ch t h u c có trong đ n v th tích n c tiêu chu n (nhi t đ , th i gian và không có ánh sáng). Thông s BOD có t m quan tr ng trong thực t vì nó là c s đ thi t k và v n hành công trình x lý n c th i. Nó cũng là thông s c b n đ đánh giá m c đ ô nhi m c a ngu n n c và đánh giá tác đ ng c a môi tr ng.. BOD càng l n thì m c đ ô nhi m càng cao. C hai ch s đ u xác đ nh l ng ch t h u c có trong n c th i nh ng BOD ch th hi n l ng ch t b phân h y b i vi sinh v t có trong n c còn COD là toàn b ch t h u c , do đó tỷ s COD/BOD luôn l n h n 1. (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) http://www.ebook.edu.vn 3 2.2.2.Các ch t rắn. L ng ch t rắn cao trong n c gây c n tr cho quá trình x lý ch t th i, gi m sự phát tri n c a t o, thực v t n c và tĕng l ng bùn lắng. (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) 2.2.3.Các ch t vô c . Trong n c th i chĕn nuôi, lò m , nhà máy ch bi n s n ph m đ ng v t luôn có m t l ng ch t vô c đ c tr ng nh ion SO42-, NO3-, NH4+, Cl-, PO43-, Na+, K+…Các ion có nitrogen nh amoni nitrate, nitrite có s n trong n c th i v i n ng đ 10-100 mg/l. Ho c do vi sinh v t có trong n c th i phân h y các h p ch t h u c t o thành acid amin ho c amin. (CH3NH2) → NH4 Nitrosomonas → NO2 → NO3 Nitrobacter Các ion này gây ô nhi m ngu n ti p nh n, tĕng sự phát tri n c a t o, rong rêu nh h ng đ n ch t l ng n c sinh ho t và th y s n, trẻ em u ng n c nhi u nitrate, nitrite gây ch ng MetHb. Ion PO43- là ch t quan tr ng cho sự phát tri n c a t o, rong, nó không ph i là ch t gây đ c cho ng i và gia súc nh ng nó là ch tiêu báo hi u nguy c phì d ng ngu n ti p nh n. (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) 2.2.4.Các ch t t o mùi. N c th i chĕn nuôi th ng có mùi hôi do các ch t t o mùi có s n trong n c ho c do vi sinh v t t o thành t các ch t h u c . Nói chung, n c th i càng thi u oxy thì các ch t t o mùi càng nhi u. Sau đây là m t s ch t t o mùi ch y u trong n c th i. S n xu t gia súc đ c đ nh nghĩa nh m t ph n nh h ng chính đ n sự ô nhi m không khí dựa vào nh ng ngu n l n. Nó đã ch ra rằng không khí trong chu ng nuôi ch a kho ng 100 h p ch t khí mà đã v t qua v i sự thoát khí vào trong không khí xung quanh. Nh ng khí đó là nh ng ch t khí có mùi và NH3 đ c xem là quan tr ng t khía c nh b o v môi tr ng. Sự tĕng th i CH4 và CO2 là có ý nghĩa quan tr ng liên quan đ n vi c nóng lên c a trái đ t. Sự phóng thích H2S và CO t nh ng n i ch a phân l ng d i đ t có th gây ch t v t nuôi. Nh ng khí chính góp ph n làm gia tĕng tác đ ng nhà kính CO2, CH4, N2O, ch t h n h p nh CFC. Khí CH4 là khí nhà kính ch y u. Nó bao g m trong sự t o ra photo chemical trong t ng đ i l u mà quy t đ nh n ng đ c a O3 và g c OH- đã đ t tên ch t “làm s ch khí quy n” b i vì chúng có trách nhi m di chuy n h u h t các khí đ c s n xu t b i chu trình tự nhiên và ho t đ ng c a con ng i. (L u H u Mãnh, Bùi Th Lê Minh, 2008) http://www.ebook.edu.vn 4 B ng 2.1. Các ch t t o mùi trong n c th i. Ch t có mùi Công th c Mùi đ c tr ng Amoni NH3 Khai Phân C8H5NHCH3 Th i Hydrosulfua H2S Th i (tr ng) Sulfit h u c (CH3)2S, CH3SSCH3, CH3SH Bắp c i r a Mercaptan CH3NH2 Hôi Amin Diamin Cá NH2(CH2)4NH n Th t th i (Lưu Hữu Mãnh, Bùi Thị Lê Minh, 2008) http://www.ebook.edu.vn 5 B ng 2.2. Giá tr gi i h n các thông s và n ng đ các ch t ô nhi m c a n nghi p (theo TCVN 5945-2005) http://www.ebook.edu.vn c th i công 6 2.3. NH H NG C A CH T TH I CHĔN NUÔI Đ N MÔI TR NG. Phân gia súc đ c s d ng r ng rãi đ làm phân bón trong tr ng tr t vì chúng c n thi t cho mùa v . Tác d ng c a phân gia súc là c i thi n đi u ki n v t lý đ t, tĕng đ phì nhiêu c a đ t, n đ nh và tĕng nĕng su t cây tr ng. Ngày nay, phân hóa h c đã tr nên ph bi n và thay th h u nh hoàn toàn phân h u c trong tr ng tr t. K t qu c a h th ng chĕn nuôi, m t l ng l n ch t th i đ c th i ra ngoài tự nhiên. Theo Dr Julia Keenliside (1998), g n đây ph ng ti n thông tin d y lên m i quan tâm rằng m t sự tĕng tr ng s l ng heo nuôi nhi u có th gây nên nguy c v s c khoẻ c a c ng đ ng đ c bi t t ngu n phân th i ra đ ng ru ng. Nhi u trong nh ng m i quan tâm lo lắng này là không h p lý - con ng i nhi m b nh t nh ng ký sinh trùng này nhìn chung ch x y ra khi ti p xúc trực ti p v i heo nuôi ho c phân t i mà không đ c đ m b o v sinh, n c u ng không đ c x lý hay h th ng mi n d ch c a ng i không đ c đ m b o. Canađa, ng i b nhi m giun t heo là r t ít x y ra, th m chí nh ng gia đình chĕn nuôi heo. Tuy nhiên m t vài lo i ký sinh trùng liên quan đ n nguy c s c kh e c ng đ ng n u ti n hành thao tác ngu n phân kém gây nên h u qu nhi m ngu n n c th i n ng. Tích lũy phân gia súc t chĕn nuôi đã làm tĕng nguy c ô nhi m ngu n n c (n c m t và n c ng m), ô nhi m không khí (ô nhi m mùi). Ô nhi m ngu n n c do ch t th i chĕn nuôi đ c báo cáo nhi u nh t là ô nhi m các h p ch t h u c (NH4, P2O5, K2O) và vi sinh v t (E.coli, Coliform, các trực khu n đ ng ru t khác hay ký sinh trùng), đ c bi t các n c có n n chĕn nuôi công nghi p phát tri n nh Nh t B n, Châu Âu và Thái Lan. (Haga, 1999; Nguy n Vĕn Thanh, 2002; Truman et al., 2002). Có r t nhi u h p ch t mùi đ c th i ra trong chĕn nuôi, theo các nhà khoa h c Nh t B n thì có kho ng chín h p ch t mùi g n nh t v i các ch t th i chĕn nuôi là: ammonia, methyl, ercaptan, hydrro sulfide, dimethyl sulfide, propionic acid, nbutyric acid, n-valeric acid, và iso valeric acid. Trong đó, m t s ch t có nh h ng đ n ô nhi m môi tr ng không khí chung và hi u ng nhà kính. http://www.ebook.edu.vn 7 Ô nhi m ch t th i gia súc còn kéo theo m t s h l y khác làm cho môi tr ng s ng c a con ng i và môi tr ng chĕn nuôi gia súc kém b n v ng trong t ng lai. B nh truy n nhi m, ký sinh trùng,…bi n đ i c a các dòng vi sinh v t ký sinh s ng trong môi tr ng b ô nhi m đã tr thành ngu n d ch b nh nh h ng nghiêm tr ng đ n s c kh e con ng i. H n ch ô nhi m môi tr ng trong chĕn nuôi đã và đang r t đ c quan tâm nhi u qu c gia trên th gi i. Bên c nh h th ng chu ng tr i và x lý ch t th i liên t c đ c c i ti n, các n c chĕn nuôi phát tri n đang s d ng các hoá ch t h p th mùi, b sung các h p ch t sinh h c vào th c ĕn nhằm gi m thi u vi c th i nit và h n ch mùi hôi th i phân. B sung ch ph m sinh h c De-odorase vào th c ĕn nuôi heo th t làm gi m hàm l ng khí NH3, gi m tỷ l ch t, nâng tĕng tr ng và gi m tiêu t n th c ĕn c a Amon et al. (1994); Power and Tuck, (1994); Duffy and Brooks, (1998); Cole et al. (1998). Song song v i nghiên c u c i t o m t s mô hình chu ng tr i c a n c ngoài cho phù h p v i đi u ki n khí h u c a n c ta c a Lê Thanh H i (1999), Ph m Nh t L et al. (2000), b sung ch ph m Micro-Aid vào th c ĕn đ gi m mùi hôi th i phân c a Nguy n Đĕng Vang et al (2000) thì vi c nghiên c u x lý ch t th i bằng công ngh sinh h c cũng đang đ c quân tâm. Cho đ n nay c tính c n c ta đã phát tri n đ c kho ng 30.000 công trình Biogas bằng du nh p có c i ti n công ngh Biogas c a m t s n c trên th gi i, đã góp ph n h n ch ô nhi m môi tr ng trong chĕn nuôi đáng k c a Nguy n Quang Kh i (2002). Nh ng nĕm g n đây n c ta chĕn nuôi heo nông h đang tĕng d n quy mô đ u heo và m t b ph n đang phát tri n theo h ng quy mô trang tr i. M t trái c a v n đ là tĕng quy mô đ u gia súc mà ch a đi cùng v i các gi i pháp kỹ thu t thích h p thì vi c gây ô nhi m môi tr ng, gi m nĕng su t chĕn nuôi và gia súc nuôi trong môi tr ng b ô nhi m thì s n ph m chĕn nuôi không đáp ng đ c yêu c u ch t l ng s là đi u không tránh kh i. Vì v y vi c nghiên c u xây dựng các mô hình chĕn nuôi heo trong nông h , cũng nh trong trang tr i nhằm làm gi m ô nhi m, góp ph n b o v môi tr ng cho c ng đ ng dân c là h t s c c n thi t. 2.4.CH T TH I TRONG CHĔN NUÔI HEO. 2.4.1.Phân. 2.4.1.1.Lượng phân thải ra. Theo Lochr (1984) đ c trích d n b i Lĕng Ng c Huỳnh (2000), l ng phân th i ra c a gia súc th ng thay đ i theo l ng th c ĕn m i ngày nh v y có th thay đ i theo th tr ng. L ng phân heo chi m 6-8% th tr ng. L ng phân cũng có th thay đ i theo tính ch t c a th c ĕn và s l vào nh n c ti u, ch t lót chu ng,… http://www.ebook.edu.vn ng ch t pha 8 L ng phân và n nh n nh sau: B ng 2.3. L c th i c a v t nuôi trong 24 gi đ ng phân và n c Lê Vĕn Cĕn (1982), ghi c ti u v t nuôi th i ra trong 24 gi . Lo i gia súc Phân t i (kg) N c ti u (kg) Trâu 18-25 8-12 Bò 15-20 6-10 Ngựa 12-18 4-6 Heo 1,2-3,0 2-4 Dê, c u 1,5-2,5 0,6-1 Gà, v t 0,02-0,05 - (Lê Văn Căn, 1982). V i ngu n ch t th i l n nh th , n u không x r t hôi th i do ho t đ ng phân huỷ ch t h u ch t th i gây nh h ng đ n s c khoẻ con truy n nhi m do các lo i vi khu n gây b nh trong phân có th t n t i lâu trong n c. lý thích h p s phát sinh nhi u mùi c c a các lo i vi sinh v t có trong ng i. Đ ng th i gây ra các b nh nh Salmonella, Leptospira,... s ng 2.4.1.2 Đặc điểm c a phân heo. Phân heo có ch a các ch t dinh d ng cho đ t có th dùng ph c v mùa màng, làm giàu khoáng ch t và c u t o c a đ t. Thành ph n ch t dinh d ng trong phân heo thay đ i theo kh u ph n th c ĕn, s l ng th c ĕn, l ng n c u ng m i ngày, nhu c u dinh d ng c a t ng cá th . Theo Suzuki Talsushiko, (1968) đ c trích d n b i Lĕng Ng c Huỳnh, (2000) thành ph n trung bình c a các lo i phân t i các gia súc đ c trình bày b ng sau: http://www.ebook.edu.vn 9