BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
VŨ THÚY CHINH
QU¶N Lý HO¹T §éNG GI¶NG D¹Y M¤N §ÞA Lý
CñA Tæ TR¦ëNG CHUY£N M¤N THEO Y£U CÇU §æI MíI GI¸O DôC
ë C¸C TR¦êNG TRUNG HäC C¥ Së QUËN KIÕN AN, H¶I PHßNG
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
HÀ NỘI - 2017
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM HÀ NỘI
VŨ THÚY CHINH
QU¶N Lý HO¹T §éNG GI¶NG D¹Y M¤N §ÞA Lý
CñA Tæ TR¦ëNG CHUY£N M¤N THEO Y£U CÇU §æI MíI GI¸O DôC
ë C¸C TR¦êNG TRUNG HäC C¥ Së QUËN KIÕN AN, H¶I PHßNG
CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
MÃ SỐ: 60 14 01 14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRƢƠNG THỊ THUÝ HẰNG
HÀ NỘI - 2017
LỜI CẢM ƠN
Để hoàn thành luận văn này, tác giả đã nhận được nhiều sự quan tâm
giúp đỡ của các tập thể và cá nhân.
Với tình cảm chân thành, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới Khoa Quản
lý giáo dục, Phòng sau đại học trường Đại học sư phạm Hà Nội, cùng quý
thầy, cô giáo trực tiếp tham gia giảng dạy, tư vấn trong suốt quá trình học
tập, nghiên cứu đề tài.
Xin chân thành cảm ơn các đồng chí lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo
dục và Đào tạo Kiến An, các đồng chí Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ
trưởng, Tổ phó, Nhóm trưởng chuyên môn cùng toàn thể giáo viên môn Địa lí
các trường THCS trên địa bàn quận Kiến An, thành phố Hải Phòng, đã động
viên giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi trong việc cung cấp tài liệu, đóng góp ý
kiến trong quá trình nghiên cứa và khảo nghiệm thực tế.
Đặc biệt tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến cô giáo
TS.Trương Thị Thuý Hằng – Giảng viên của trường Học viện quản lí giáo dục
đã chỉ bảo hướng dẫn, giúp đỡ tận tình tôi trong suốt quá trình nghiên cứa và
hoàn thiện luận văn.
Dù có nhiều cố gắng trong quá trình nghiên cứu, thực hiện đề tài, đặc
biệt đây là vấn đề mới, trong giai đoạn chuyển tiếp của đổi mới giáo dục hiện
nay, luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, kính mong các chuyên gia, quý
thầy, cô giáo và các bạn đồng nghiệp chỉ dẫn góp ý.
Hải Phòng, ngày 5 tháng 6 năm 2017
Tác giả
Vũ Thúy Chinh
MỤC LỤC
MỞ Đ U ............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .........................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu ...................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................3
4. Giả thuyết nghiên cứu .................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ..................................................................................3
6. Gi i h n ph m vi nghiên cứu ......................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu.............................................................................4
8. Cấu trúc luận văn ........................................................................................5
Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG
DẠY MÔN ĐỊ LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN THEO YÊU
C U ĐỔI MỚI GIÁO DỤC ..............................................................................6
1 1 T ng qu n nghi n c u v n
...................................................................6
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước..........................................................6
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước ..........................................................8
1 2 Các khái niệm v quản lý ........................................................................11
1.2.1. Quản lý ............................................................................................11
1.2.2. Quản lý giáo dục .............................................................................12
1.2.3. uản lí nhà trường..........................................................................13
1.2.4. Quản lí hoạt động giảng dạy ..........................................................15
1 3 V i tr
ch c n ng nhiệm vụ của t trƣởng chuy n m n trong
trƣờng trung học cơ sở....................................................................................17
1.3.1. Vai trò của tổ trưởng chuyên môn ..................................................17
1.3.2. Nhiệm vụ, chức năng của tổ trưởng chuyên môn ...........................18
1.3.3. Tổ trưởng chuyên môn quản lý hoạt động giảng dạy .....................20
1.4. TTCM Quản lý hoạt ộng giảng dạy m n
l trong các trƣờng
trung học cơ sở.................................................................................................27
1.4.1. Vị trí môn Địa lí trong chương trình giáo dục THCS .....................27
1.4.2. Chương trình môn Địa lí trung học cơ sở ......................................27
1.4.3. Điều kiện cở sở vật chất, thiết bị giảng dạy môn Địa lý.................30
1.5. T trƣởng chuy n m n quản l hoạt ộng giảng ạy m n Đ
trong trƣờng THCS th o y u c u
l
i mới ....................................................31
1.5.1. TTCM Quản lí chương trình giảng dạy môn Địa lí theo yêu
cầu đổi mới ................................................................................................31
1.5.2. TTCM Quản lý phương pháp giảng dạy, phương tiện theo yêu
cầu đổi mới ................................................................................................32
1.5.3. TTCM quản lý sinh hoạt tổ/nhóm địa lý theo yêu cầu đổi mới.......33
1.5.4. TTCM quản lý hoạt động bồi dưỡng giáo viên địa lý theo yêu
cầu đổi mới ................................................................................................34
1
Các yếu t ảnh hƣởng ến quản l giảng ạy củ t trƣởng chuy n
m n ở trƣờng THCS........................................................................................36
1.6.1. Những yếu tố khách quan................................................................36
1.6.2. Những yếu tố chủ quan ...................................................................37
Kết luận chƣơng 1 ...........................................................................................38
Chƣơng 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY
ĐỊ
LÍ THEO YÊU C U ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở CÁC TRƢỜNG
TRUNG HỌC CƠ SỞ QUẬN KIẾN AN, HẢI PHÒNG.............................39
2 1 Khái quát tình hình kinh tế - xã hội và giáo ục THCS của quận
Kiến An, Hải Ph ng ........................................................................................39
2.1.1. hái quát đặc điểm kinh tế - xã hội của quận Kiến An ..................39
2.1.2. Sơ lược giáo dục THCS quận Kiến An ...........................................40
2.2. Thực trạng ạy học m n Đ lý ở các trƣờng THCS quận Kiến An ........41
2.2.1. Thực trạng chương trình và kết quả dạy học môn Địa lý. ..............41
2.2.2. Thực trạng về số lượng, chất lượng đội ng giáo viên dạy địa lý ......43
2.2.3. Điều kiện vật chất phục vụ dạy học môn Địa lý .............................44
2.2.4.
ôi trường làm việc của tổ chuyên môn ........................................45
2.3. Thực trạng quản l giảng ạy m n Đ
lý củ t trƣởng chuy n
m n ở các trƣờng THCS quận Kiến An – Hải Ph ng .................................46
2.3.1. Thực trạng về mức độ nhận thức của tổ trưởng chuyên môn về
đổi mới giảng dạy môn Địa lý THCS ........................................................47
2.3.2. Thực trạng quản lý chương trình giảng dạy môn địa lý trung
học cơ sở của TTCM .................................................................................48
2.3.3. Khảo sát thực trạng TTCM quản lý phương pháp giảng dạy,
phương tiện giảng dạy môn Địa lý trường THCS .....................................50
2.3.4. TTC
bồi dưỡng chuyên môn cho đội ng giáo viên địa lý THCS .....52
2.3.5. Thực trạng quản lý sinh hoạt nhóm chuyên môn ............................54
2.4. Thực trạng các yếu t ảnh hƣởng ến quản l giảng ạy củ t
trƣởng chuy n m n ở trƣờng THCS .............................................................56
2.4.1. Những yếu tố khách quan................................................................56
2.4.2. Những yếu tố chủ quan ...................................................................56
2
Nhận x t chung .........................................................................................56
Kết luận chƣơng 2 ...........................................................................................59
Chƣơng 3: BIỆN PHÁP QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN ĐỊ LÍ THEO
YÊU C U ĐỔI MỚI GIÁO DỤC Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
CƠ SỞ QUẬN KIẾN AN, HẢI PHÒNG ......................................................60
3 1 Nh ng nguy n tắc
xu t các iện pháp ..............................................60
3.1.1. Đảm bảo tính đồng bộ.....................................................................60
3.1.2. Đảm bảo tính thiết thực ..................................................................60
3.1.3. Đảm bảo tính khả thi.......................................................................61
3.1.4. Đảm bảo yêu cầu đổi mới giáo dục ................................................61
3 2 Các iện pháp quản l hoạt ộng giảng ạy m n Đ
trƣởng chuy n m n áp ng y u c u
l củ t
i mới giáo ục ..............................61
3.2.1. Tăng cường tổ chức điều chỉnh cấu trúc nội dung giảng dạy
trong chương trình hiện hành và xây dựng kế hoạch giáo dục mới
cho môn học ..............................................................................................61
3.2.2. Tăng cường tổ chức thực hiện đổi mới phương pháp giảng
dạy môn Địa lí theo định hướng phát triển năng lực học sinh .................62
3.2.3. Tăng cường giám sát việc sử dụng phương tiện giảng dạy
môn Địa lí ..................................................................................................63
3.2.4. Tăng cường chỉ đạo hoạt động tự bồi dưỡng chuyên môn nghiệp
vụ cho giáo viên bộ môn Địa lí .................................................................65
3.2.5. Chỉ đạo dạy học theo chủ đề tích hợp trong hoạt động giảng
dạy môn Địa lí ...........................................................................................66
3.3. M i quan hệ gi
các iện pháp .............................................................67
3.4. Khảo sát v t nh c n thiết và t nh khả thi củ các iện pháp ..............68
3.4.1.
ục đích khảo sát ...........................................................................68
3.4.2. Đối tượng, phạm vi và phương pháp khảo sát ................................68
3.4.3. ết quả của khảo sát .......................................................................69
Kết luận chƣơng 3 ...........................................................................................75
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................76
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................81
PHỤ LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
Từ, cụm từ viết tắt
Ghi chú
1
BGH
Ban giám hiệu
2
CBCNV
Cán bộ công nhân viên
3
CBQL
Cán bộ quản lý
4
CNH,HĐH
Công nghiệp hóa, hiện đ i hóa
5
CNTT
Công nghệ thông tin
6
CSVC
Cơ sở vật chất
7
GD&ĐT
Giáo dục và Đào t o
8
HDGD
Ho t động giảng d y
10
PGD
Phòng Giáo dục
9
PPGD
Phương pháp giảng d y
11
QLCM
Quản lý chuyên môn
12
SGK
Sách giáo khoa
13
THCS
Trung học cơ sở
14
TPCM
Tổ phó chuyên môn
15
TTCM
Tổ trưởng chuyên môn
16
UBND
Ủy ban nhân dân
STT
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Quy mô cán bộ, giáo viên và học sinh THCS quận Kiến
An năm học 2015 - 2016............................................................40
Bảng 2.2.
Chất lượng giáo dục toàn diện học sinh THCS quận Kiến
An qua các năm ..........................................................................41
Bảng 2.3.
Số tiết môn Địa lí .......................................................................41
Bảng 2.4.
Chất lượng giảng d y môn Địa lí các trường THCS quận
Kiến An giai đo n 2013 – 2016 .................................................42
Bảng 2.5.
Chất lượng đội ngũ giáo viên d y môn Địa lí............................43
Bảng 2.6.
Thống kê tình hình vật chất, thiết bị đồ dùng giảng d y cơ
bản môn Địa lí các trường THCS quận Kiến An năm học
2015 – 2016................................................................................45
Bảng 2.7.
Khảo sát thực tr ng về mức độ nhận thức của tổ trưởng
chuyên môn về đổi m i giảng d y môn địa lý THCS ...............47
Bảng 2.8.
Thực tr ng quản lí chương trình giảng d y môn địa lý
trung học cơ sở của TTCM thể hiện qua bảng sau ....................48
Bảng 2.9.
Thực tr ng tr ng TTCM quản lý phương pháp giảng d y,
phương tiện giảng d y môn Địa lý THCS của TTCM ..............50
Bảng 2.10.
Thực tr ng bồi dư ng chuyên môn của TTCM cho đội ngũ
giáo viên địa lý ...........................................................................52
Bảng 2.11.
Thực tr ng TTCM quản lí sinh ho t nhóm chuyên môn ...........54
Bảng 3.1.
Kết quả khảo sát mức độ cần thiết của các biện pháp quản
lí giảng d y theo định hư ng đổi m i (Đơn vị: %) ...................69
Bảng 3.2.
Thống kê kết quả khảo sát mức độ khả thi của các biện
pháp quản lí giảng d y theo yêu cầu đổi m i (Đơn vị: %) ........71
Bảng 3.3.
So sánh mức độ cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp ........73
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 2.1. Chất lượng giảng d y môn Địa lí ở các Trường THCS
Quận Kiến An qua các năm (đơn vị %) .....................................43
Biểu đồ 2.2. Về mức độ nhận thức của tổ trưởng chuyên môn về đổi
m i giảng d y môn địa lý THCS ...............................................47
Biểu đồ 2.3. Thực tr ng quản lý chương trình giảng d y môn địa lý
trung học cơ sở môn địa lý của TTCM ......................................49
Biểu đồ 2.4. Thực tr ng quản lý phương pháp giảng d y, phương tiện
giảng d y môn Địa lý THCS của TTCM ...................................51
Biểu đồ 2.5. Thực tr ng bồi dư ng chuyên môn cho đội ngũ giáo viên
địa lý của TTCM ........................................................................53
Biểu đồ 2.6. Thực tr ng quản lí sinh ho t nhóm chuyên môn .......................55
Biểu đồ 3.1. Thể hiện kết quả khảo sát tính cần thiết của các biện pháp
quản lí giảng d y theo định hư ng đổi m i ...............................70
Biểu đồ 3.2. Cơ cấu hình cột thể hiện kết quả khảo sát tính khả thi của
các biện pháp quản lí giảng d y theo định hư ng đổi m i ........72
Biểu đồ 3.3. So sánh mức độ khả thi, mức độ cần thiết của các biện pháp ........74
MỞ Đ U
1 Lý o chọn
tài
Chúng ta đang sống trong một k nguyên v i nh ng thay đổi trên tất cả
các l nh vực của đời sống x hội, nguyên nhân của sự thay đổi đó là sự thay đổi
của khoa học công nghệ, khuynh hư ng toàn cầu hóa, nhu cầu ngày càng đa
d ng phong phú, đ t o ra yêu cầu đổi m i trong tất cả các l nh vực đời sống
kinh tế x hội, trư c yêu cầu đó, đổi m i giáo dục nói chung và đổi m i giáo dục
phổ thông nói riêng là yêu cầu tất yếu, khách quan của giáo dục hiện nay.
Nh m đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa hiện đ i hóa và hội nhập quốc
tế ngày càng sâu rộng Nghị quyết số 29-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung
ương Đảng khóa XI đề ra đường lối đổi m i căn bản, toàn diện giáo dục và
đào t o, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đ i hóa trong điều kiện kinh
tế thị trường định hư ng x hội chủ ngh a và hội nhập quốc tế trong đó mục
tiêu cụ thể đổi m i giáo dục phổ thông được xác định “Đối với giáo dục phổ
thông, tập trung phát triển trí tuệ, thể chất, hình thành phẩm chất, năng lực
công dân, phát hiện và bồi dưỡng năng khiếu, định hướng nghề nghiệp cho
học sinh. Nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, chú trọng giáo dục lý
tưởng, truyền thống, đạo đức, lối sống, ngoại ngữ, tin học, năng lực và kỹ
năng thực hành, vận dụng kiến thức vào thực tiễn. Phát triển khả năng sáng
tạo, tự học, khuyến khích học tập suốt đời”. [Văn bản pháp luật về giáo dục]
Trư c xu thế đổi m i giáo dục nói chung và giáo dục phổ thông hiện nay,
đối v i môn Địa lí là môn học v a mang đ c trưng khoa học tự nhiên và mang
đ c trưng khoa học x hội, kiến thức môn học có tính chất ứng dụng vào thực
ti n rất cao, rất nh y cảm v i sự thay đổi của khoa học k thuật, việc cập nhật,
đổi m i nội dung đáp ứng yêu cầu d y và học là yêu cầu rất cần thiết.
trường THCS tổ chuyên môn (TCM là một bộ phận quan trọng
1
trong cơ cấu tổ chức của nhà trường. Tổ trưởng chuyên môn (TTCM do hiệu
trưởng tuyển chọn, bồi dư ng và ra quyết định bổ nhiệm. Nhiệm vụ của
TTCM giúp l nh đ o nhà trường điều hành ho t động tổ, quản lí trực tiếp tổ
viên và tham gia các ho t động khác nh m góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục, hoàn thành tốt nhiệm vụ năm học.
Vai trò, nhiệm vụ và trách nhiệm của TTCM trong trường học là rất
quan trọng, trên thực tế việc thực hiện nhiệm vụ của TTCM còn nhiều bất
cập, nhận thức về đổi m i môn học, đổi m i giáo dục phổ thông còn h n chế,
năng lực quản lí ho t động đổi m i bộ môn, v n còn một số TTCM non yếu
về kiến thức và k năng quản lí tổ chuyên môn đ làm ảnh hưởng đến việc
nâng cao chất lượng giáo dục ở các trường THCS. Việc tổ chức quản lý sự đổi
m i giáo dục môn học và giáo dục phổ thông còn nhiều bất cập, phần l n cảm
tính, dựa vào kinh nghiệm, không ít tổ trưởng chuyên môn còn rất lúng túng
khi được giao nhiệm vụ,
năng lực nhận thức về đổi m i d y học môn Địa lí
theo yêu cầu đổi m i phổ thông còn lúng túng, hoang mang, thiếu định hư ng
d n đến chất lượng giáo dục không ổn định, chưa đáp ứng được yêu cầu môn
học đ t ra. Cùng v i việc đổi m i nội dung chương trình giáo dục phổ thông
hiện nay đòi h i đội ngũ TTCM cần có nh ng hiểu biết nhất định, để triển
khai có hiệu quả công tác đổi m i.
Nghiên cứu ho t động quản lí d y học Địa lí đáp ứng yêu cầu đổi m i
giáo dục phổ thông là vấn đề m i, có nhiều thay đổi phức t p về m t lí luận và
thực ti n, đề tài chưa được nghiên cứu nhiều, đ c biệt lý luận và thực ti n quản
lý ho t động d y học Địa lí theo yêu cầu đổi m i giáo dục phổ thông hiện nay.
Xuất phát t nh ng lý do trên, tôi chọn và tiến hành nghiên cứu đề
tài “Quản lý hoạt động giảng dạy môn địa lý của tổ trưởng chuyên môn
theo yêu cầu đổi mới giáo dục ở các trường trung học cơ sở quận Kiến An,
Hải Phòng” nh m nâng cao chất lượng giảng d y môn Địa lí trong bối cảnh
đổi m i giáo dục phổ thông.
2
2. Mục
ch nghi n c u
Trên cơ sở nghiên cứu lí luận về thực ti n để đề xuất các biện pháp
quản lý ho t động d y học môn Địa lí theo yêu cầu đổi m i giáo dục phổ
thông của tổ trưởng chuyên môn hiện nay.
3 Khách thể và
i tƣợng nghi n c u
hách th nghiên c u
Ho t động quản lý của tổ trưởng chuyên môn.
i tư ng nghiên c u
Biện pháp quản lý ho t động giảng d y môn Địa lí theo yêu cầu đổi
m i giáo dục trong trường trung học cơ sở của tổ trưởng chuyên môn.
4. Giả thuyết nghi n c u
Thực tr ng quản lý ho t động giảng d y môn Địa lí theo yêu cầu đổi
m i giáo dục của tổ trưởng chuyên môn trong các trường THCS quận Kiến
An Hải Phòng còn nhiều lúng túng và h n chế. Nếu đề xuất và áp dụng các
biện pháp quản lí ho t động giảng d y môn Địa lý phù hợp chức năng của tổ
trưởng chuyên môn và bám sát yêu cầu đổi m i chương trình sách giáo khoa
phổ thông thì s nâng cao hiệu quả, chất lượng d y học môn Địa lí.
5. Nhiệm vụ nghi n c u
- Nghiên cứu cơ sở lý luận quản lý d y học địa lý của tổ trưởng chuyên
môn ở trường THCS.
- Đánh giá thực tr ng công tác quản lý d y học môn Địa lí theo yêu cầu
đổi m i giáo dục phổ thông của tổ trưởng chuyên môn ở các trường THCS
quận Kiến An, Hải Phòng.
- Đề xuất và khảo nghiệm tính cần thiết, khả thi của các biện pháp quản
lý d y học Địa lý theo yêu cầu đổi m i giáo dục phổ thông của tổ trưởng
chuyên môn ở các trường THCS quận Kiến An, Hải Phòng.
3
Giới hạn phạm vi nghi n c u
6.1. Vấn đề nghiên c u
Đề tài tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lí giảng d y của tổ trưởng
chuyên môn môn Địa lí theo yêu cầu đổi m i giáo dục phổ thông cơ sở.
ịa
n nghiên c u
Đề tài được nghiên cứu t i 6/7 trường THCS quận Kiến An, Hải Phòng.
- Trường THCS Bắc Hà
- Trường THCS Trần Hưng Đ o
- Trường THCS Trần Phú
- Trường THCS Nam Hà
- Trường THCS Đông Hòa
- Trường THCS Bắc Sơn
hách th
hảo sát
Hiệu trưởng, phó hiệu trưởng, tổ trưởng chuyên môn, tổ phó chuyên
môn và giáo viên Địa lí các trường THCS quận Kiến An, Hải Phòng.
iới hạn về thời gian
- Số liệu điều tra làm cơ sở nghiên cứu dựa vào số liệu thống kê t năm
2013 - 2016.
7 Phƣơng pháp nghi n c u
h m phương pháp nghiên c u lý luận
- Tìm hiểu các khái niệm, thuật ng liên quan đến đề tài.
- Nghiên cứu các Nghị quyết của Đảng, các văn bản Nhà nư c về giáo
dục và đào t o về đổi m i giáo dục.
- Các tài liệu, đề tài nghiên cứu liên quan đến đề tài.
h m phương pháp nghiên c u th c ti n
7.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
S dụng bảng câu h i để thu thập thông tin về thực tr ng công tác quản
4
lí ho t động giảng d y môn Địa lí trong các trường THCS. Trưng cầu ý kiến
về tính khả thi, tính cấp thiết của các biện pháp quản lí được đề xuất.
7.2.2. Phương pháp quan sát
Quan sát ho t động giảng d y của tổ trưởng chuyên môn của các
trường trên địa bàn nghiên cứu.
h m phương pháp h tr
7.3.1. Phương pháp chuyên gia
Xin ý kiến các chuyên gia thông qua khảo sát b ng phiếu ho c ph ng
vấn nh ng vấn đề thuộc l nh vực quản lý giáo dục trong tình hình đổi m i
giáo dục trung học cơ sở hiện nay.
7.3.2. Phương pháp toán thống kê
S dụng toán thống kê để tổng hợp kết quả điều tra và x lý số liệu
8. C u trúc luận v n
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, nội dung nghiên cứu của
luận văn gồm 3 chương:
Chƣơng 1: Cơ sở lý luận quản lý ho t động giảng d y môn địa lý của
tổ trưởng chuyên môn theo yêu cầu đổi m i giáo dục.
Chƣơng 2: Thực tr ng quản lí ho t động giảng d y môn Địa lí theo
yêu cầu đổi m i giáo dục ở các trường trung học trung học cơ sở quận Kiến
An, Hải Phòng.
Chƣơng 3: Biện pháp quản lí ho t động giảng d y môn Địa lý theo
yêu cầu đổi m i giáo dục ở các trường trung học trung học cơ sở quận Kiến
An, Hải Phòng.
5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY MÔN
ĐỊ LÝ CỦA TỔ TRƢỞNG CHUYÊN MÔN THEO YÊU C U ĐỔI
MỚI GIÁO DỤC
1 1 T ng qu n nghi n c u v n
Để xây dựng nền giáo dục bền v ng thì cần quan tâm đến công tác
quản lí giáo dục, cần đầu tư nghiên cứu tìm ra nh ng phương pháp quản lí
phù hợp v i điều kiện thực tế của mỗi cơ sở giáo dục nh m đ t hiệu quả cao
trong công tác quản lí giáo dục và đào t o.
Việc nâng cao chất lượng giảng d y trong các nhà trường nói chung và
nhà trường THCS nói riêng t lâu đ trở thành vấn đề quan tâm của các nư c
trên thế gi i, trong đó có Việt Nam, nh m đáp ứng nhu cầu phát triển Giáo
dục và Đào t o (GD&ĐT) của x hội để nâng cao chất lượng giảng d y. Đây
là vấn đề luôn được các nhà khoa học trong và ngoài nư c quan tâm v i mong
muốn tìm ra các biện pháp quản lí sao cho hiệu quả nhất.
hững nghiên c u ngo i nước
Giáo dục ngày càng phát triển và được quan tâm về mọi m t, vấn đề
nâng cao chất lượng giáo dục nói chung và nâng cao chất lượng giảng d y nói
riêng trong các nhà trường. Hiện nay, các nhà l nh đ o, quản lí và các nhà
nghiên cứu đều thấy rõ vai trò, động lực của giáo dục trong phát triển kinh tếx hội. Thậm chí nền kinh tế tri thức đang trở thành một thành phần quan
trọng trong sự phát triển của đất nư c. Đứng trư c yêu cầu của x hội và
nhiệm vụ của GD&ĐT, nhiều công trình của các nhà nghiên cứu ở nư c ngoài
đ được công bố như:
nư c ngoài có nhiều công trình nổi tiếng của các nhà khoa học đề
cập đến công tác quản lý. Đ c biệt tác phẩm “Nh ng vấn đề cốt lõi của quản
6
lý” (NXB Khoa học k thuật, Hà Nội, năm 1992 của ba tác giả: Harold
Koontz, Cyril o’ donnell và Heinz Weihrich được coi như là cẩm nang của
các nhà quản lý, đề cập sâu sắc, toàn diện về các yêu cầu của chất lượng quản
lý và hệ thống khoa học quản lý [48]. Ngoài ra còn kể đến công trình của
Wiliam Ouchi (Giáo sư trường Đ i học California, LosAngeles, M , ông đ
khẳng định, yếu tố quan trọng của văn hóa trong QL và nêu ra 7 yếu tố có ảnh
hưởng đến hiệu quả QL được mô tả trong sơ đồ 7S: Strategy (chiến lược),
Skills (k năng , Style (cách thức), System (hệ thống , Structure (cơ cấu),
Shared value (các giá trị chung và đ c biệt là Staff (đội ngũ [50]. Thông qua
mô hình và phân tích đ c điểm của 7 yếu tố trên, chúng ta s thấy giá trị của
chất lượng đội ngũ người QL. Trên thế gi i có rất nhiều công trình nghiên
cứu về quản lý giáo dục của các tác giả như: "Nh ng vấn đề về quản lý
trường học" [3] (P.V Zimin, M.I Kônđakốp , “Quản lý vấn đề quốc dân trên
địa bàn huyện”, (M.I Kônđakốp . Nhà giáo dục học Xô-viết V.A Xukhomlinxki
khi tổng kết nh ng kinh nghiệm quản lý chuyên môn trong vai trò là hiệu trưởng
nhà trường cho r ng “Kết quả ho t động của nhà trường phụ thuộc rất nhiều vào
công việc tổ chức đúng đắn các ho t động d y học” [4]. Cùng v i nhiều tác giả
khác ông đ nhấn m nh đến sự phân công, sự phối hợp ch t ch , thống nhất
quản lý gi a hiệu trưởng và phó hiệu trưởng để đ t được mục tiêu đề ra.
Ngoài ra, ở Liên xô (cũ , các công trình nghiên cứu, xét ở góc độ lý luận giáo
dục học của các tác giả đ đề cập t i lực lượng GD; trong đó nêu rõ vai trò, vị
trí, chức năng của CBQL trường học, tiêu biểu là công trình của các nhà khoa
học nổi tiếng như: Ilina T.A v i tác phẩm Giáo dục học (t i tập 3: Nh ng cơ
sở của công tác giáo dục [5]; Savin N.V v i tác phẩm Giáo dục học (ở
Chương 22, tập 2: Nh ng vấn đề cơ bản của QL nhà trường) [6]. Tác phẩm
“Quản trị hiệu quả trường học” của ba tác giả K.B.Everad, Geofrey Morris và
Ian Wilson (NXB Giáo dục, năm 2009 [7] v i nội dung mang tính thực ti n
7
cao trên cơ sở lý luận về quản lý hiện đ i mà chính các tác giả là người trực
tiếp thực hành viết ra cho nh ng người thực hành, đây là cuốn sách thật sự có
ý ngh a, thiết thực cho cán bộ CBQL trường học và các cơ sở giáo dục khác.
Tác phẩm “Kinh nghiệm l nh đ o của hiệu trưởng” Vasilij Aleksandrovich
Sukhomlinskij (1918-1970) (dịch và xuất bản năm 1981 [8]. V i kinh
nghiệm thực ti n 26 năm đ tổng kết nh ng thành công cũng như thất b i của
mình, đ đưa ra nhiều tình huống quản lí giáo dục và quản lí giảng d y trong
nhà trường, trong đó tác giả đ bàn nhiều về phương pháp thực hiện mục tiêu,
nội dung và phương pháp giảng d y, đ c biệt là vấn đề phân công trong quản
lí giảng d y.
hững nghiên c u trong nước
Trư c nhiệm vụ đổi m i giáo dục hiện nay của Việt Nam trư c hết phải
nói đến quan điểm phát triển giáo dục của Chủ tịch Hồ Chí Minh (1890 1969). B ng việc kế th a nh ng tinh hoa của các tư tưởng giáo dục tiên tiến
và việc vận dụng sáng t o phương pháp luận của chủ ngh a Mác - Lênin,
Người đ để l i cho chúng ta nền tảng lý luận về: Vai trò của giáo dục, định
hư ng phát triển giáo dục, mục đích giảng d y, các nguyên lý giảng d y, các
phương thức giảng d y, vai trò của quản lí và cán bộ quản lí giáo dục, phương
pháp l nh đ o và quản lí
Hệ thống các tư tưởng của Chủ tịch Hồ Chí Minh
về giáo dục có giá trị cao trong quá trình phát triển lý luận giảng d y, lý luận
giáo dục của nền giáo dục cách m ng Việt Nam.
Gần đây, nhiều công trình nghiên cứu về khoa học quản lí của các nhà
nghiên cứu, các nhà khoa học, giảng viên đ i học được viết dư i d ng giáo
trình, sách tham khảo, phổ biến kinh nghiệm
đ được công bố, tiêu biểu
như: tác giả Phan Văn Kha, “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục Việt
Nam theo định hướng chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa”.
T p chí KHGD; Phan Văn Kha, Nguy n Lộc (Đồng chủ biên [25] “Nghiên
8
cứu khoa học giáo dục Việt Nam thời kỳ đổi mới”,… Ngoài ra, hàng lo t các
công trình của các tác giả: Nguy n Văn Lê, Đ ng Bá L m, Nguy n Ngọc
Quang, Nguy n Thị M Lộc, Đ ng Quốc Bảo, Nguy n Quốc Chí, Trần
Kiểm... Các công trình nghiên cứu trên đ giải quyết nh ng vấn đề lý luận cơ
bản về khoa học quản lí như: Khái niệm quản lí, bản chất của ho t động quản
lí, các thành phần cấu trúc, các giai đo n của ho t động quản lí đồng thời chỉ
ra các phương pháp và nghệ thuật quản lí.
Trong nh ng năm gần đây, đ có nhiều đề tài của cán bộ quản lí
(CBQL trường THCS trong cả nư c tập trung nghiên về các biện pháp quản
lí nhà trường nh m nâng cao chất lượng giảng d y như các tác giả: Đinh Thị
Tuyết Mai v i đề tài “Các biện pháp quản lí hoạt động giảng dạy của Hiệu
trưởng trường THCS tỉnh Thái Nguyên” (2002); Ph m Văn Kính v i đề tài
“ ột số biện pháp quản lí chuyên môn của Hiệu trưởng nhằm nâng cao chất
lượng dạy – học ở trường THCS Chuyên Hạ Long Tỉnh Quảng Ninh” (2004);
Nguy n Thị Ngọc Lan “Quản lí hoạt động giảng dạy môn Tiếng Anh của
Hiệu trưởng trường THCS Thành phố Bắc Ninh” (2012 ;
Các thành quả nghiên cứu của các nhà khoa học trong và ngoài nư c là
nh ng tri thức làm tiền đề cho việc nghiên cứu lý luận và thực ti n quản lí
giáo dục và quản lí ho t động giảng d y trong các trường học nh m nâng cao
chất lượng và hiệu quả giáo dục, phục vụ cho mục tiêu phát triển kinh tế - x
hội của đất nư c.
Đ có nhiều tài liệu đề cập đến công tác bồi dư ng năng lực quản lí cho
TTCM, song chưa nhiều và chỉ m i đề cập ở tính khái quát chung ho c đi vào
một số m t nào đó liên quan đến vấn đề đang nghiên cứu của các tác giả.
Theo cuốn “Sổ tay hiệu trưởng trường dân tộc nội trú” của tác giả Đỗ Ngọc
Bích chủ biên có nói về việc dựa vào đội ngũ TTCM để đẩy m nh ho t động
của tổ, nhóm chuyên môn; công tác kiểm tra việc giảng d y trên l p; xây
9
dựng tập thể sư ph m và được coi là giải pháp rất quan trọng trong việc nâng
cao chất lượng giáo dục trong nhà trường.
Trong cuốn “Người Hiệu trưởng trường trung học cơ sở ” của tác giả
Nguy n Văn Lê cũng có đề cập t i vai trò của TTCM trong việc xây dựng và
triển khai kế ho ch ho t động của tổ chuyên môn.
Năm 2004 trên t p chí thông tin quản lí giáo dục cũng có một số bài
viết về vị trí, vai trò, năng lực và một số biện pháp nâng cao năng lực cho
TTCM trong trường trung học của các tác giả Nguy n Thị Tuyết H nh, Ngô
Viết Sơn, Trần Minh H ng [16].
Gần đây vào năm 2007, trong giáo trình “Bồi dưỡng tổ chuyên môn
trường trung học phổ thông” [17] của tác giả Vũ Quốc Long chủ biên có đề
cập đến vai trò, chức năng, nhiệm vụ và các tác nghiệp của người TTCM
trong điều hành quản lí tổ chuyên môn.
Tuy nhiên, điều đáng nói là tất cả các tác giả bài viết đều thống nhất về
vai trò quan trọng và việc cần thiết phải nâng cao năng lực cho TTCM, quản
lí và phát triển đội ngũ TTCM được coi là một giải pháp quan trọng trong
việc đổi m i ho t động quản lí của nhà trường, nh m góp phần nâng cao chất
lượng giáo dục toàn diện.
Hiện nay, công tác bồi dư ng đội ngũ TTCM đ được một số sở giáo
dục đào t o xây dựng các chuyên đề bồi dư ng TTCM vào chương trình bồi
dư ng cán bộ quản lí giáo dục các cấp trong đó có giáo dục THCS. Tuy nhiên
chỉ d ng l i ở mức độ chuyên đề bồi dư ng đội ngũ TTCM và đề cập đến các
vấn đề quy ho ch, tuyển dụng, bồi dư ng chuyên môn, năng lực quản lí, đánh
giá, đ c biệt là năng lực quản lí sự đổi m i bộ môn.
Nghiên cứu đề cập t i quản lí phát triển đội ngũ tổ trưởng chuyên môn
ở các trường phổ thông có một số tác giả như: “Biện pháp quản lí bồi dưỡng
nâng cao năng lực cho tổ trưởng bộ môn trường THCS tỉnh Yên Bái ”[18] của
10
- Xem thêm -