Tài liệu Luận văn tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục luật giao thông đường bộ cho học sinh ở trường trung học phổ thông thành phố hải dương, tỉnh hải dương​

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN QUANG SÁNG TỔ CHƢ́C PHỐI HỢP CÁC LƢ̣C LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG THPT THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG, TỈNH HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN QUANG SÁNG TỔ CHƢ́C PHỐI HỢP CÁC LƢ̣C LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH Ở TRƢỜNG THPT THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG, TỈNH HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS TSKH. Nguyễn Văn Hộ THÁI NGUYÊN - 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Nêu sai tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm./. Tôi xin chân thành cảm ơn! Tác giả Nguyễn Quang Sáng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Luận văn tốt nghiệp cao học được hoàn thành tại Đại học Sư Phạm - Đại học Thái nguyên. Có được bản luận văn tốt nghiệp này, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn chân thành và sâu sắc tới đến Đại học Thái Nguyên, phòng đào tạo sau đại học, Khoa Tâm lý Giáo dục - Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái nguyên, đặc biệt là GS.TSKH Nguyễn Văn Hộ đã trực tiếp hướng dẫn, dìu dắt, giúp đỡ tác giả với những chỉ dẫn khoa học quý giá trong suốt quá trình triển khai, nghiên cứu và hoàn thành đề tài "Tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục Luật Giao thông đường bộ cho học sinh THPT ở thành phố Hải dương, tỉnh Hải Dương" Xin chân thành cảm ơn các Thầy Cô giáo - Các nhà khoa học đã trực tiếp giảng dạy truyền đạt những kiến thức khoa học chuyên ngành Quản lý giáo dục cho bản thân tác giả trong nhưng năm tháng qua. Xin gởi tới cảm ơn tới Sở GD&ĐT Hải Dương, các trường THPT thành phố Hải Dương, các cơ quan lời cảm tạ sâu sắc vì đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp tác giả thu thập số liệu cũng như những tài liệu nghiên cứu cần thiết liên quan tới đề tài tốt nghiệp. Xin ghi nhận công sức và những đóng góp quý báu và nhiệt tình của các bạn học viên lớp QLGDK22A, đã đóng góp ý kiến và giúp đỡ tác giả. Có thể khẳng định sự thành công của luận văn này, trước hết thuộc về công lao của tập thể, của nhà trường, cơ quan và xã hội. Đặc biệt là quan tâm động viên khuyến khích cũng như sự thông cảm sâu sắc của gia đình. Nhân đây tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu đậm. Một lần nữa tác giả xin chân thành cảm ơn các đơn vị và cá nhân đã hết lòng giúp đỡ. Tác giả rất mong nhận được sự đóng góp, phê bình của quý Thầy Cô, các nhà khoa học, đọc giả và các bạn đồng nghiệp về nội dung Luận văn. Xin chân thành cảm ơn! Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iiĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................ i LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii MỤC LỤC .......................................................................................................iii DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN .......................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................................. v MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Khách thể, đối tượng nghiên cứu .................................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3 6. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 3 7. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 3 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG ........................................ 5 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 5 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ............................................................ 5 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài ......................................................... 7 1.2. Những luận điểm khác nhau về GDPL ....................................................... 9 1.3. Cơ sở lý luận của vấn đề giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông hiện nay ...................................................................................... 11 1.3.1. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................... 11 1.3.2. Giáo dục luật giao thông đường bộ và kết quả của giáo dục luật giao thông đường bộ ..................................................................................... 18 1.3.3. Những quan điểm, đường lối của Đảng, Nhà nước về GDPL nói chung và GDLGTĐB nói riêng ............................................................. 21 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 1.3.4. Một số đặc điểm tâm lý học sinh trung học phổ thông hiện nay ............ 26 1.4. Cơ sở lý luận của vấn đề tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục luật giao thông đường bộ ở trường trung học phổ thông ................. 30 Kết luận chương 1 .......................................................................................... 32 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH TẠI CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG, TỈNH HẢI DƢƠNG ........................................................................ 34 2.1. Thực trạng công tác tổ chức giáo dục pháp luật ở trường THPT .............. 34 2.2. Đánh giá chung về công tác tổ chức giáo dục pháp luật, và cụ thể với tổ chức giáo dục Luật giao thông đường bộ trong trường học ................. 37 2.3. Thực trạng triển khai các biện pháp tổ chức GDPL, Luật, Luật giao thông đường bộ cho học sinh trường THPT ở TP. Hải Dương ................ 44 Kết luận chương 2 .......................................................................................... 49 Chƣơng 3: BIỆN PHÁP TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Ở THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG, TỈNH HẢI DƢƠNG ........................................................................ 50 3.1. Các nguyên tắc xây dựng các biện pháp ................................................... 50 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu ........................................................ 50 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................ 50 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................ 50 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ........................................................... 50 3.2. Biện pháp tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục luật giao thông đường bộ cho học sinh trường trung học phổ thông tại thành phố Hải Dương ....................................................................................... 50 3.2.1. Các biện pháp ....................................................................................... 50 3.2.2. Khảo nghiệm về sự cần thiết và mức độ khả thi của các biện pháp (thông qua lấy ý kiến các lực lượng tham gia các hoạt đông giáo dục luật giao thông đường bộ) ....................................................................... 83 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 3.2.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................ 84 Kết luận chương 3 .......................................................................................... 86 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 87 1. Kết luận ....................................................................................................... 87 2. Khuyến nghị ............................................................................................... 88 3. Vấn đề mở trong luận văn ........................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 92 PHỤ LỤC ........................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ATGT : An toàn giao thông BCĐ : Ban chỉ đạo CSVC : Cơ sở vật chất GD-ĐT : Giáo dục - Đào tạo GDLGTĐB : Giáo dục luật giao thông đường bộ GDPL : Giáo dục pháp luật GV : Giáo viên HĐGD : Hoạt động giáo dục HS : Học sinh HT : Hiệu trưởng KT - XH : Kinh tế - Xã hội LGT : Luật giao thông LGTĐB : Luâ ̣t giao thông đư ờng bộ QLGD : Quản lý giáo dục TNCSHCM : Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1: Tỷ lệ số học sinh-sinh viên vi phạm pháp luật ............................... 39 Bảng 2.2: Tỷ lệ học sinh - sinh viên phạm từng tội so với số học sinh sinh viên đã bị khởi tố của tất cả các loại tội ................................. 39 Bảng 2.3: Tình hình số lượng và chất lượng đội ngũ giáo viên GDCD cấp THPT các trường THPT thành phố Hải dương (môn GDCD năm học 2015 - 2016) ................................................................... 44 Bảng 2.4: Các phương pháp thường sử dụng trong giờ lên lớp của giáo viên (Số liệu năm 2015) ................................................................ 45 Bảng 2.5: Các hình thức tuyên truyền đang được sử dụng ở các trường, các lớp, phương pháp tuyên truyền: .............................................. 46 Bảng 2.6: Những biện pháp nâng cao chất lượng tuyên truyền Luật giao thông đường bộ. (Phiếu điều tra với giáo viên và cán bộ quản lý các trường THPT thành phố Hải Dương) .................................. 46 Bảng 2.7: Những yêu cầu đối với giáo viên, tuyên truyền viên để tuyên truyền tốt Luật giao thông đường bộ ............................................. 47 Bảng 3.1: Kết quả tính % các ý kiến về các biện pháp giáo dục pháp luật, GDLGTĐB ................................................................................... 83 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục (GD) phổ thông giữ một vai trò quan trọng trong việc tạo dựng mặt bằng dân trí, đáp ứng yêu cầu phát triển chất lượng nguồn nhân lực chất lượng cao và kinh tế - xã hội (KT - XH) của một quốc gia. Trong thời đại ngày nay, với tốc độ phát triển rấ t nhanh c ủa khoa học kỹ thuật và công nghệ, việc nhanh chóng hòa nhập vào cộng đồng khu vực và thế giới, đòi hỏi giáo du ̣c phổ thông phải có những bước tiến mới mạnh mẽ, giúp học sinh(HS) phát triển toàn diện về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ và các kỹ năng sống cơ bản, hình thành nhân cách toàn vẹn con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, chuẩn bị cho các em tiếp tục học lên các bậc học cao hơn hoặc đi vào cuộc sống lao động sáng tạo, tham gia xây dựng và bảo vệ quê hương, đất nước. Điều 2 Luật Giáo dục (sửa đổi) được Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua ngày 14 tháng 6 năm 2005 đã ghi rõ: “Mục tiêu giáo dục là đào tạo con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp,…; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội (2011- 2020) của nước ta, nêu rõ; “ Bồi dưỡng thế hệ trẻ tinh thần yêu nước,…, lòng nhân ái, ý thức tôn trọng pháp luật, tinh thần hiếu học, chí tiến thủ lập nghiệp, không cam chịu nghèo hèn. Đào tạo lớp người lao động có kiến thức cơ bản, làm chủ kỹ năng nghề nghiệp, quan tâm hiệu quả thiết thực, nhạy cảm với cái mới, ý thức vươn lên về khoa học và công nghệ.” Ở thành phố Hải Dương đã coi trọng và đưa hoạt động giáo dục pháp luật(HĐGDPL) nói chung, và hoạt động giáo dục Luật giao thông đường bộ (HĐGDLGTĐB) nói riêng vào chương trình chính khóa và ngoại khóa, trên cơ sở đó xây dựng chương trình giáo dục toàn diện phù hợp với thực tế của từng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 1ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn trường. Tuy nhiên, các hoạt động giáo dục pháp luật đó còn thiếu tính hệ thống và chưa khai thác hết tiềm năng của cán bộ quản lý(CBQL), GV, HS và các lực lượng GD khác, nhất là tiềm năng trong HS. Với vai trò vừa là đối tƣợng, vừa là chủ thể hoạt động, HS nhiều trường hoạt động vẫn còn mờ nhạt; nội dung hoạt động đơn điệu, ít thay đổi, hình thức tổ chức hoạt động thiếu đa dạng, dễ gây sự nhàm chán trong hoạt động của HS, chưa thật sự hấp dẫn và thu hút được sự tham gia của đông đảo HS, chưa tạo được sân chơi lành mạnh, sinh động, dẫn đến hiệu quả GD toàn diện còn thấp. Xuất phát từ những lý do chủ yếu nêu trên, là cán bộ quản lý(CBQL) của ngành giáo dục Hải Dương, tôi rất trăn trở trước thực trạng tổ chức HĐGDPL nói chung và HĐGDLGTĐT nói riêng hiện nay ở các trường THPT trên địa bàn thành phố, đã thúc đẩy tôi chọn và nghiên cứu đề tài : “Tổ chƣ́c phố i hơ ̣p các lƣ̣c lƣơ ̣ng trong viêc̣ giáo du ̣c Luâ ̣t giao thông đƣờng bô ̣cho học sinh các trƣờng trung học phổ thông thành phố Hải Dƣơng, tỉnh Hải Dƣơng”. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận về tổ chức phối hợp các lực lượng trong việc giáo dục pháp luật giao thông đường bộ cho học sinh trường trung học phổ thông và thực trạng tổ chức phối hợp các lực lượng trong việc giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường trung học phổ thông ở thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương để đề xuất các biện pháp quản lý HĐGDLGTĐB cho học sinh trường THPT ở TP. Hải Dương một cách phù hợp, có tính khả thi, góp phần nâng cao nhận thức cho học sinh am hiểu pháp luật, có ý thức và trách nhiệm với bản thân, xã hội khi tham gia giao thông. 3. Khách thể, đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Tổ chức phối hợp giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh ở các trường THPT thành phố Hải Dương. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp giáo dục pháp luật, giáo dục LGTĐB cho học sinh THPT thành phố Hải Dương. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 2ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 4. Giả thuyết khoa học Vấn đề ATGT là một vấn đề mang tính quốc gia và cấp thiết. Do đó, giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường THPT cần được tổ chức phối hợp các lực lượng. Tuy nhiên, trong những năm qua, công tác phối hợp các lực lượng giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường phổ thông trên địa bàn thành phố Hải Dương còn nhiều bất cập. Nếu có những biện pháp phù hợp với thực tiễn thì có thể nâng cao hiệu quả HĐGD Luật giao thông đường bộ; góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện ở trường THPT trên địa bàn thành phố Hải Dương. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu: Để đạt mục đích trên, đề tài tập trung thực hiện các nhiệm vụ sau: 5.1. Xác lập cơ sở lý luận về tổ chức phối hợp các lực lươ ̣ng trong viê ̣c giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường trung học phổ thông. 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng tổ chức phối hợp các lực lượng trong việc giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường trung học phổ thông ở thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương. 5.3. Đề xuất các biện pháp tổ chức phối hợp các lực lượng trong việc GDLGTĐB cho học sinh các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hải Dương. 6. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu tổ chức phối hợp các lực lượng trong GDLGTĐB ở 9 trường THPT trên địa bàn thành phố Hải Dương, bao gồm 01 trường chuyên, 04 trường THPT công lập, 04 trường THPT tư thục. Thời gian nghiên cứu từ 05 năm trở lại đây. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Thu thập tài liệu, đọc sách có liên quan đến an toàn giao thông, luật giao thông, các thông tư, nghị định về giao thông. Nghiên cứu phân tích tổng hợp các tài liệu có liên quan đến vấn đề nghiên cứu nhằm hệ thống hóa cơ sở lý luận. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 3ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1. Phương pháp quan sát: quan sát thực tế về việc thực hiện luật giao thông của các đối tượng trong đó đối tượng chính là học sinh. 7.2.2. Phương pháp điều tra bằng phiếu trưng cầu ý kiến: xây dựng các phiếu trưng cầu ý kiến cho tất cả cán bộ quản lý, giáo viên, học sinh nhằm thu thập thông tin. 7.3. Nhóm phương pháp bổ trợ khác 7.3.1. Phương pháp thống kê toán học trong khoa học GD: sử dụng phương pháp thống kê trong toán học để xử lý và phân tích các số liệu thu thập được từ bảng hỏi. 7.3.2. Phương pháp đàm thoại: điều tra việc thực hiện luật giao thông với mọi đối tượng tham gia giao thông. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, danh mục tài liệu tham khảo và phụ lục, luận văn có 3 chương: Chương 1. Cơ sở lý luận về tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh trường trung học phổ thông. Chương 2. Thực trạng tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh tại các trường trung học phổ thông thành phố Hải Dương tỉnh Hải Dương. Chương 3. Biện pháp tổ chức phối hợp các lực lượng trong giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh các trường trung học phổ thông tại thành phố Hải Dương tỉnh Hải Dương. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 4ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC PHỐI HỢP CÁC LỰC LƢỢNG TRONG GIÁO DỤC LUẬT GIAO THÔNG ĐƢỜNG BỘ CHO HỌC SINH TRƢỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trong nước Đã có một số công trình, đề tài nghiên cứu lớn trong nước đề cập đến vấn đề GDPL nói chung và GDPL trong nhà trường nói riêng như đề tài: Ý thức pháp luật và GDPL ở Việt Nam của tác giả Nguyễn Đình Lộc (1977); Về tâm lý xã hội đối với tội phạm và các vi phạm pháp luật của người chưa thành niên và việc tổ chức phòng ngừa các tội phạm đó… của tác giả Đào Trí Úc(1989); Giáo dục pháp luật cho cán bộ chính quyền cấp xã ở tỉnh Quảng Trị hiện nay, Luận văn thạc sĩ Luật học của Cao Thị Hà (2003); Một số vấn đề lý luận và thực tiễn về giáo dục pháp luật trong cuộc đổi mới (Đề tài khoa học cấp Bộ năm 1995 của Bộ Tư Pháp); Giáo dục ý thức pháp luật với việc tăng cường pháp chế xã hộ chủ nghĩa của tác giả Trần Ngọc Đường(1988) và các cuốn sách được xuất bản, một số bài báo trên các tạp trí, các sách báo. Nhìn chung, các công trình nêu trên đã đề cập đến những khía cạch lý luận và thực tiễn của vấn đề GDPL nói chung và GDPL trong nhà trường nói riêng. Trong đó đề tài đề cập sâu đến GDPL trong trường phổ thông của tác giả Lê Quý Đình: Giáo dục pháp luật cho học sinh phổ thông ở nước ta hiện nay(1991). Hay như Luận văn thạc sỹ của tác giả Nguyễn Hữu Thanh là: Kết hợp giáo dục pháp luật và giáo dục đạo đức cho học sinh phổ thông trung học ở tỉnh Tiền Giang cũng nêu lên nhiều vấn đề mới; hay như luận văn Giáo dục pháp luật cho đồng bào người Chăm ở tỉnh Ninh Thuận hiện nay của tác giả Vũ Thanh Mai cũng nêu ra thực trạng nhiều vấn đề mới về giáo dục pháp luật cho học sinh và nhân dân. Tuy nhiên , cho đến nay việc tập trung nghiên cứu một cách cơ bản và có hệ thống về cơ sở lý luận, bản chất, đặc trung, nội dung, hình thức GDPL, nhất là việc khái quát thực tiễn GDPL trong trường phổ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 5ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn thông phù hợp với giai đoạn phát triển hiện nay của đất nước vẫn là một việc làm cần thiết. Trong tài liệu “Xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật” (Hà Nội, 1995) tác giả Đào Trí Úc đã tập trung vào vấn đề thuộc tính và giá trị xã hội của pháp luật; đặc điểm của ý thức pháp luật trong hệ thống pháp luật Việt Nam; đánh giá thực trạng hiểu biết pháp luật và thái độ hiểu biết pháp luật của nhân dân hiện nay; các hành vi vi phạm pháp luật; các hành vi tuân thủ pháp luật, chính sách pháp luật và hệ thống pháp luật - cơ sở của việc xây dựng ý thức và lối sống theo pháp luật; hoạt động áp dụng pháp luật, các tuân thủ pháp lý, cơ chế bảo vệ quyền con người và vấn đề xây dựng lối sống theo pháp luật. Tác giả Trần Văn Thu và Bùi Thị Hòe trong công trình “Giáo dục văn hóa truyền thống mang bản sắc dân tộc cho sinh viên và học sinh, chuyên nghiệp”, đã lý giải vì sao phải giáo dục văn hóa truyền thống mang bản sắc dân tộc cho sinh viên - học sinh truyên nghiệp, nội dung giáo dục và giáo dục nền văn hóa truyền thống cho học sinh-sinh viên như thế nào. Luận văn thạc sĩ: “Thực trạng và một số biện pháp ngăn ngừa giáo dục trẻ em huyện Long Thành-tỉnh Đồng Nai” của tác giả Lê Minh Hoàng đã trình bày thực trạng trẻ em phạm pháp ở Long Thành và một số biện pháp ngăn ngừa trẻ em phạm pháp. Hay trong Luận văn thạc sĩ: “Một số biện pháp giáo dục phòng chống tệ nạn ma túy trong trường THCS ở Quận 11, TP. Hồ Chí Minh” đã nêu bật cơ sở lý luận và thực trạng giáo dục chống ma túy trong các trường THCS ở Quận 11, TP. Hồ Chí Minh và đề xuất một số biện pháp giáo dục phòng chống tệ nạn ma túy trong học đường. Như vậy, ở trong nước đã có nhiều công trình nghiên cứu một số lĩnh vực nội dung và phương thức GDPL, song chưa có công trình nào tập trung đi sâu tìm hiểu một cách có hệ thống về các biện pháp tổ chức GDPL cho học sinh ở trường THPT trong điều kiện hiện nay. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 6ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Nghiên cứu tổng quan vấn đề từ việc khảo sát các đề tài liên quan ở trong nước đã cho phép tôi nhận xét: - Hầu hết các đề tài tập trung giải quyết nhiệm vụ thực trạng trước tính cấp bách của vấn đề, chưa tập trung giải quyết nhiệm vụ nghiên cứu lý luận một cách có hệ thống. - Một số đề tài đã đề cập đến những hình thức tổ chức giáo dục pháp luật cụ thể nhưng chưa đầy đủ và thiếu kết quả thực nghiệm để rút ra các kết luận cần thiết. - Một số đề tài nghiên cứu đầy đủ các nhiệm vụ; nghiên cứu lý luận; đánh giá thực trạng và đề xuất các biện pháp giáo dục nhưng ở trên đối tượng sinh viên, chưa có đề tài nào nghiên cứu đầy đủ công tác tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục pháp luật cho học sinh thành phố Hải Dương. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu ở nước ngoài Có thể nói, các nước trên thế giới đều quan tâm đến việc giáo dục đạo đức, nhân cách, ý thức pháp luật cho học sinh-sinh viên, đối tượng của đất nước. Mục tiêu của vấn đề là giáo dục kỹ năng sống, kỹ năng vượt lên chính mình, khắc phục trở ngại, ý trí nỗ lực cao, tuân thủ pháp luật, hiểu pháp luật và vận dụng pháp luật một cách hiệu quả, cụ thể hơn là việc nắm vững và thực hiện luật giao thông đường bộ một cách nghiêm túc... Vì vậy, đã có nhiều công trình nghiên cứu khoa học về lĩnh vực này. Qua tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu nước ngoài, chúng tôi đã thống kê được một số chủ đề sau đây nghiên cứu về các vấn đề GDPL quan tâm: - Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học (Macao) - Đưa những tấm gương những anh hùng chống tham những vào trường học(Italia). - Giáo dục đạo đức trong nhà trường-một chương trình kiểu mới (Hoa Kỳ) - Giáo dục hành động chống tham nhũng trong hội trại thanh niên (Moldova) Thông qua chương trình giáo dục của các nước, đều xuất hiện tình trạng chung là coi trọng giáo dục tri thức văn hóa tổng thể và mục tiêu quốc gia về Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 7ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn đào tạo nhân cách, nhưng kết quả đào tạo đạt được của giáo dục công dân trong nhà trường về vấn đề này ít rõ ràng. Tại nhiều nước đã rất chú trọng đưa chương trình GDCD, GDPL vào trường học bằng nhiều nội dung và hình thức phong phú, phù hợp với môi trường giáo dục của từng quốc gia. Có thể dẫn chứng: Giáo dục đạo đức cho học sinh tiểu học ở Macao: Đây là chương trình giáo dục đạo đức nhằm tạo ra thế hệ trung thực mới Hội đồng chống tham nhũng ở Macao khuyến khích những người trẻ nhận biết được tầm quan trọng của tính chính trực qua hoạt động trò chơi và thảo luận. Đặc biệt giáo dục của nước họ, họ đưa thanh niên vào sân chơi được gọi là thiên đường của chính trực hình thức của một buổi học năng động sáng tạo. Mục đích của chương trình để truyền đạt những thông điệp: - Tính lương thiện và chính trực là giá trị xã hội quan trọng mà nó lên được quý trọng; - Chống tham nhũng không nên được tha thứ và nó có hại cho mọi người trong xã hội. Từ đó nhận biết được tham nhũng là hành động xấu và chống tham nhũng là nhiệm vụ quan trọng của công dân. Đưa nội dung những bài học anh hùng chống tham nhũng vào chương trình giáo dục ở Italia: - Nhà trường ở nước Italia đưa chương trình anh hùng chống tham nhũng vào giáo dục với đề tài: Anh hùng ngày nay...Nhà trường đã đưa chương trình giáo dục đạo đức của tổ chức minh bạch thế giới(TI) và Italia nhằm khuyến khích sự phản ánh cho học sinh về trách nhiệm cá nhân, và tự do suy nghĩ để nhấn mạnh khả năng tư duy, xem xét hành vi cá nhân phù hợp đạo lý và pháp luật quốc gia. Chương trình thực hiện thông qua hội thảo, cứ mỗi tháng 2 lần hội thảo với sự tham gia 151 trường học. Với các cá nhân diễn thuyết uy tín đến từ các chính khách, nhà báo, quan tòa, nhà thầu, vận động viên, những thành viên của tổ chức minh bạch, các diễn giả này là những anh hùng hàng ngày. Qua các chương trình này học sinh tiếp nhận gương anh hùng, tạo ấn Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 8ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn tượng trong tâm lý cho các em, các em thường soi rọi bản thân với tấm gương và liên hệ bản thân mình. Nghiên cứu các tài liệu ở nước ngoài về giáo dục pháp luật đã cho phép tôi rút ra một số nhận xét sau: - Nội dung giáo dục pháp luật của các nước dành cho học sinh rất phong phú, không né tránh những vấn đề của người lớn. Các nước đã quan tâm giáo dục học sinh về những vấn đề lớn lao của tổ quốc, đất nước, những vấn nạn đã được cảnh báo từ khi con người ngồi trên ghế nhà trường. - Thời gian trong phạm vi giáo dục đạo đức nhà trường dành cho nhiệm vụ này rất đáng kể, chưa tính đến các hoạt động của các lực lượng ngoài cộng đồng... tham gia giáo dục pháp luật cho học sinh, cũng như tổ chức phối hợp các lực lượng giáo dục luật. - Phương pháp giáo dục hiệu quả, huy động mọi nguồn lực và sáng tạo nhiều mô hình giáo dục thông minh và coi trọng năng lực thực hành cho học sinh. Như vậy, dựa trên các tài liệu trong nước và trên thế giới, căn cứ vào đặc điểm tình hình của giáo dục pháp luật ở nước ta trong điều kiện hiện nay, đặc biệt là việc giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh THPT trên địa bàn thành phố Hải Dương, tỉnh Hải Dương và trên toàn quốc, chưa có tác giả nào đề cập đến nhiệm vụ triển khai một cách đồng bộ các biện pháp GDPL và cụ thể là GDLGTĐB với học sinh. Vì vậy tác giả Luận văn mạnh dạn đưa vấn đề này làm đề tài nghiên cứu của mình, với mong muốn góp sức nhỏ bé của mình vào công tác giáo dục, nâng cao công tác giáo dục ATGT, việc nắm vững Luật giao thông đường bộ nhằm giảm thiểu tai nạn và ùn tắc giao thông một cách hiệu quả nhất. 1.2. Những luận điểm khác nhau về GDPL Qua nghiên cứu các nguồn tài liệu trong nước về quan niệm giáo dục pháp luật và cụ thể là giáo dục luật giao thông đường bộ chưa có một cách hiểu hay quan điểm nhất quán lên đã gây ra khó khăn trong nhận thức cũng như việc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 9ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn triển khai chương trình, hình thức, biện pháp giáo dục pháp luật nói chung và giáo dục Luật giao thông đường bộ nói riêng. Từ các tài liệu, có thể nêu lên các quan điểm sau đây: Quan điểm thứ nhất: Giáo dục pháp luật không phải là một bộ phận độc lập trong hệ thống giáo dục phổ thông. Nó là một nội dung, một bộ phận giáo dục chính trị, tư tưởng, giáo dục đạo đức. Và cụ thể hơn giáo dục Luật giao thông đường bộ cho học sinh không phải là không phải là môn khoa học, mà là một nhánh nhỏ trong giáo dục pháp luật, giáo dục đạo đức. Một khi giáo dục chính trị, tư tưởng và giáo dục đạo đức được tiến hành tốt thì ý thức tôn trọng pháp luật của mọi người sẽ được nâng lên, ý thức về Luật giao thông đường bộ được nâng cao. Sự hình thành ý thức pháp luật của mỗi người được xem như là một hệ quả hiển nhiên của việc giáo dục chính trị hay giáo dục đạo đức. Vì vậy, không coi giáo dục pháp luật hay cụ thể hơn là giáo dục Luật giao thông đường bộ là một hoạt động độc lập của quá trình giáo dục mà phải coi là một nhánh, một góc của vấn đề giáo dục pháp luật. Quan điểm thứ hai: Đã đồng nhất GDPL, cụ thể là GDLGTĐB với tuyên truyền phổ biến giải thích luật, kỹ năng tham gia giao thông đường bộ, đó là nhiệm vụ của các cơ quan chuyên trách, các phương tiện thông tin đại chúng và cả bộ máy tuyên truyền. Quan điểm này tách rời nhiệm vụ giáo dục, tuyên truyền pháp luật giữa các cơ quan chức năng. Chức năng tuyên truyền và định hướng rất quan trọng nhưng không thể thay thế được chức năng giáo dục, chức năng kiểm tra, giám sát. Giá trị của tuyên truyền của giáo dục là to lớn nhưng không thể thay thế được các biện pháp xử lý của các cơ quan hành pháp. Quan điểm thứ ba: Ngược lại với quan điểm thứ hai: Cho rằng GDPL đồng nghĩa với dạy học pháp luật ở các nhà trường. Còn việc tuyên truyền phổ biến pháp luật ở ngoài xã hội thì không phải là giáo dục pháp luật. Quan điểm này nhìn giáo dục pháp luật ở một phạm vi rất hẹp trong nhà trường, chưa thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa nhà trường với xã hội và làm giảm tính phong phú đa dạng của hoạt động giáo dục ngoài nhà trường. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –10 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Có thể nhận xét quan điểm trên còn phiến diện, đơn giản, một chiều, chưa thấy hết đặc thù của sự tác động hoặc giá trị xã hội của pháp luật. Vì vậy các quan niệm ấy đã vô tính hoặc cố ý hạ thấp vai trò và giá trị xã hội của pháp luật. Thực ra, mỗi quan niệm trên đây đã vô tình hoặc cố ý hạ thấp vai trò giáo dục chung của pháp luật đối với nhận thức và hành vi xã hội của cá nhân rộng ra, ở đây vai trò, giá trị xã hội, tính trội lẫn tính phụ thuộc của pháp luật chưa được đánh giá đúng mức. Do vậy, về mặt lý luận, không chỉ dừng lại ở những luận điểm như trên về GDPL mà cần có hệ thống quan điểm nhất quán, đầy đủ và khoa học về GDPL. 1.3. Cơ sở lý luận của vấn đề giáo dục pháp luật cho học sinh trung học phổ thông hiện nay 1.3.1. Một số khái niệm cơ bản Theo Giáo sư Hà Thế Ngữ, những hoạt động giáo dục cơ bản gồm: vui chơi, học tập, lao động sản xuất, hoạt động xã hội, sinh hoạt tập thể… Các loại hoạt động giáo dục cơ bản trên đây tồn tại xen kẽ nhau, ví dụ trong học tập có vui chơi, trong lao động có học tập, sinh hoạt tập thể có vui chơi, hoặc có tác dụng đối với xã hội. Trong các loại hình đó, hoạt động học tập và lao động sản xuất ra của cải vật chất là hai loại hoạt động cơ bản nhất trong việc giáo dục con người. Hoạt động có tính hai mặt, mặt ý định trả lời câu hỏi: hoạt động để đạt cái gì? Mặt thực hiện trả lời câu hỏi: hoạt động như thế nào? Theo cách nào? Đó là: động cơ - mục đích và phương tiện - cách thức, đó là những yếu tố cơ bản để một hành động thực sự được tiến hành. Nghiên cứu hoạt động giáo dục và dạy học căn cứ vào những lý thuyết tâm lí học như lí thuyết hoạt động, lý thuyết phát triển, lí thuyết kiến tạo… Những căn cứ lý thuyết đã xác định con đường cơ bản để tiến hành giáo dục, được áp dụng nhiều trong dạy học, tuy nhiên những quan điểm tích cực cũng đã được áp dụng tổ chức thực hành giáo dục có hiệu quả. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –11 ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn