Tài liệu Luận văn tổ chức tư vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5 6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố hải dương

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ KHÁNH VÂN TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ Ở THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN, 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ KHÁNH VÂN TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ Ở THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG Chuyên ngành: Quản lý Giáo dục Mã số: 62.14.01.14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. TRẦN THỊ MINH HUẾ THÁI NGUYÊN, 2016 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu khoa học thực sự của cá nhân tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của tiến sĩ Trần Thị Minh Huế. Các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ một công trình khoa học nào khác. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nghiên cứu của mình. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Học viên Nguyễn Thị Khánh Vân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – ĐHTN i http://www.ltc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Trong quá trình học tập nghiên cứu và hoàn thiện luận văn, tôi đã nhận đƣợc sự động viên, khuyến khích, tạo điều kiện giúp đỡ nhiệt tình của các cấp lãnh đạo, các thầy cô giáo, bạn bè đồng nghiệp và gia đình. Với tình cảm chân thành, tôi xin đƣợc bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: Ban Giám hiệu Nhà trƣờng, các thầy cô giáo Khoa Tâm lý - Giáo dục và Phòng Đào tạo - Trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên, đã tạo mọi điều kiện thuận lợi giúp đỡ tôi trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn. Trân trọng cảm ơn các thầy cô giáo trong Hội đồng bảo vệ Đề cƣơng luận văn đã tận tình chỉ dẫn, góp ý để tôi lựa chọn đƣợc hƣớng nghiên cứu luận văn. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới TS Trần Thị Minh Huế Ngƣời trực tiếp hƣớng dẫn khoa học đã tận tình chỉ bảo, giúp đỡ, góp ý để tôi có thể hoàn thành luận văn. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, các bạn đồng nghiệp, các bậc phụ huynh Trƣờng Mầm Non Ngọc Châu, Trƣờng Mầm non Trần Phú, Trƣờng Mầm non Quang Trung, Trƣờng Mầm non Hải Tân, Trƣờng mầm non Phú Lƣơng - TP Hải Dƣơng đã giúp đỡ, cung cấp các số liệu, cho ý kiến trong quá trình khảo sát thực tế, giúp tôi hoàn thành bản luận văn đúng hạn. Do điều kiện thời gian và năng lực nghiên cứu, luận văn không tránh khỏi những thiếu sót và hạn chế. Tôi rất mong nhận đƣợc sự thông cảm và góp ý kiến từ các thầy cô giáo, đồng nghiệp, phụ huynh và những ngƣời quan tâm tới các vấn đề đã trình bày trong luận văn. Trân trọng cảm ơn ./. Thái Nguyên, tháng 4 năm 2016 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Khánh Vân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iiĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i LỜI CẢM ƠN .................................................................................................. ii MỤC LỤC .......................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT............................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................... v MỞ ĐẦU ......................................................................................................... 1 1. Lý do chọn đề tài .......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu............................................................... 3 4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 4 6. Phạm vi nghiên cứu ...................................................................................... 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu .............................................................................. 5 8. Cấu trúc luận văn .......................................................................................... 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ Ở TRƢỜNG MẦM NON...................................................................................................... 6 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề .................................................................... 6 1.1.1. Những nghiên cứu ở nƣớc ngoài ......................................................... 6 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nƣớc .......................................................... 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản .......................................................................... 10 1.2.1. Tƣ vấn ............................................................................................... 10 1.2.2. Hoạt động tƣ vấn ............................................................................... 12 1.2.3. Chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ......................................................... 12 1.2.4. Hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ ...... 14 1.2.5. Tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho gia đình .... 14 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –iii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 1.3. Một số vấn đề lý luận về hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ .................................................................................. 16 1.3.1. Một số đặc điểm cơ bản của trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi và công tác chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................................... 16 1.3.2. Ý nghĩa của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ............................................................................................ 17 1.3.3. Mục tiêu của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ..................................................................................... 18 1.3.4. Nội dung của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ..................................................................................... 19 1.3.5. Nguyên tắc của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ..................................................................................... 23 1.3.6. Phƣơng pháp tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ....... 23 1.3.7. Hình thức tƣ vấn ............................................................................... 26 1.3.8. Mối quan hệ giữa giáo viên mầm non và cha mẹ trẻ trong hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................ 30 1.3.9. Điều kiện của hoạt động tƣ vấn ......................................................... 32 1.4. Một số vấn đề lý luận về tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ ở trƣờng mầm non............................................................ 33 1.4.1. Vai trò của hiệu trƣởng nhà trƣờng trong tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ ........................................................... 33 1.4.2. Nội dung tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ .................................................................................................. 34 1.4.3. Phƣơng pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn ............................................. 39 1.4.4. Các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ .................................... 40 Kết luận chƣơng 1 .......................................................................................... 43 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Chƣơng 2. THỰC TRẠNG TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO GIA ĐÌNH Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG ................................................... 45 2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng .............................................................. 45 2.1.1. Mục tiêu khảo sát .............................................................................. 45 2.1.2. Khách thể và quy mô khảo sát ........................................................... 45 2.1.3. Nội dung khảo sát ............................................................................. 45 2.1.4. Phƣơng pháp khảo sát và cách xử lý kết quả ..................................... 46 2.2. Thực trạng nhận thức về hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi và tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở các trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng ............................... 46 2.2.1. Nhận thức về các khái niệm công cụ ................................................. 46 2.2.2. Nhận thức về mục tiêu của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ................................................................ 48 2.2.3. Nhận thức về nội dung của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ................................................................ 49 2.2.4. Nhận thức về phƣơng pháp và hình thức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ................................................................ 51 2.2.5. Nhận thức về vai trò của giáo viên mầm non trong hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ 5-6 tuổi ............................................................................ 53 Ngƣời lập kế hoạch tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ............................................................................................ 54 2.2.6. Nhận thức về nội dung tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho gia đình ......................................................................................... 55 2.2.7. Nhận thức của cha mẹ trẻ về nội dung chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ... 56 2.3. Thực trạng hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ của giáo viên ở trƣờng mầm non .......................................................... 58 2.3.1. Thực trạng nội dung tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ của giáo viên ................................................................................... 58 2.3.2. Thực trạng sử dụng các phƣơng pháp và hình thức tƣ vấn................. 60 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 2.4. Thực trạng tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ ở trƣờng mầm non................................................................... 65 2.4.1. Thực trạng nội dung tổ chức hoạt động tƣ vấn cho gia đình về chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................................... 65 2.4.2. Thực trạng phƣơng pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn cho gia đình về chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ............................................................... 68 2.4.3. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động tƣ vấn .......................................................................................................... 69 2.5. Đánh giá chung về khảo sát thực trạng ..................................................... 71 2.5.1. Những ƣu điểm ................................................................................. 71 2.5.2. Những hạn chế .................................................................................. 72 Kết luận chƣơng 2 .......................................................................................... 73 Chƣơng 3. BIỆN PHÁP TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ Ở MỘT SỐ TRƢỜNG MẦM NON THÀNH PHỐ HẢI DƢƠNG................................. 74 3.1. Nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp ...................................................... 74 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu chăm sóc - giáo dục trẻ 5-6 tuổi ....... 74 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ...................................................... 74 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hệ thống .................................................... 75 3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ....................................................... 75 3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn .................................................... 75 1.3.6. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ ..................................................... 76 3.2. Một số biện pháp tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố Hải Dƣơng .......................................................... 76 3.2.1. Biện pháp 1: Nâng cao nhận thức cho CBQL, GVMN về hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................................ 76 3.2.2. Biện pháp 2: Nâng cao kiến thức, kỹ năng chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ............................................................................... 79 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vi ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 3.2.3. Biện pháp 3: Hoàn thiện nội dung tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các cha mẹ .............................................................................. 81 3.2.4. Biện pháp 4. Bồi dƣỡng cho cán bộ quản lý và giáo viên mầm non về kỹ năng tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ................................ 85 3.2.5. Biện pháp 5. Đổi mới phƣơng pháp và hình thức tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ................. 88 3.2.6. Biện pháp 6. Tăng cƣờng các điều kiện của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc phụ huynh ............................... 91 3.2.7. Mối quan hệ giữa các biện pháp ........................................................ 96 3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và khả thi của biện pháp tổ chức tƣ vân chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố Hải Dƣơng ...... 98 3.3.1. Mục đích khảo nghiệm ...................................................................... 98 3.3.2. Nội dung, cách thức khảo nghiệm ..................................................... 98 3.3.3. Kết quả khảo nghiệm ........................................................................ 98 Kết luận chƣơng 3 ........................................................................................ 101 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................... 103 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................... 106 PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu –vii ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BGD&ĐT Bộ giáo dục và đào tạo CBG Chƣa bao giờ CBQL Cán bộ quản lý CBQL, GV Cán bộ quản lý, giáo viên CBQLGD Cán bộ quản lý giáo dục CS Chăm sóc ĐK Đôi khi ĐTB Điểm trung bình GD Giáo dục GD&ĐT Giáo dục và đào tạo GDMN Giáo dục mầm non GV Giáo viên MG Mẫu giáo PGD&ĐT Phòng giáo dục và đào tạo QLGD Quản lý giáo dục RTX Rất thƣờng xuyên TX Thƣờng xuyên UBND Uỷ ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – iv ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Nhận thức của hiệu trƣởng, giáo viên mầm non về các khái niệm công cụ .............................................................................. 47 Bảng 2.2. Nhận thức về mục tiêu của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ........................................ 48 Bảng 2.3. Nhận thức về nội dung của hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ........................................ 50 Bảng 2.4. Nhận thức về phƣơng pháp và hình thức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ........................................ 52 Bảng 2.5. Nhận thức về vai trò của giáo viên mầm non trong hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ 5-6 tuổi .............................................................. 54 Bảng 2.6. Nhận thức về nội dung tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho gia đình ................................................................... 55 Bảng 2.7. Nhận thức của cha mẹ trẻ về nội dung chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi ....................................................................................... 57 Bảng 2.8. Thực trạng nội dung tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ ................................................................................. 59 Bảng 2.9. Thực trạng sử dụng phƣơng pháp và hình thức tƣ vấn ................ 60 Bảng 2.10. Thực trạng nội dung tổ chức tƣ vấn ............................................ 66 Bảng 2.11. Thực trạng phƣơng pháp tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ 5-6 tuổi cho cha mẹ trẻ ............................................................................ 68 Bảng 2.12. Thực trạng các yếu tố ảnh hƣởng đến hiệu quả tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ 5-6 tuổi ............................................... 70 Bảng 3.1. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ cần thiết của các biện pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở trƣờng mầm non ................................ 99 Bảng 3.2. Đánh giá của CBQL, GV về mức độ khả thi của các biện pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ............................................................ 100 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – vĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Từ những năm cuối TK 20 và đặc biệt là hiện nay, cuộc cách mạng Khoa học - Công nghệ đang phát triển với những bƣớc tiến nhảy vọt. Thế giới đã và đang chuyển từ kỷ nguyên công nghệ sang kỷ nguyên thông tin để hình thành nền kinh tế tri thức. Với tình hình trên, tất cả các quốc gia đều nhận thấy rõ đƣợc vai trò và trị trí hàng đầu của giáo dục, coi giáo dục là quốc sách quan trọng của mình. Mục tiêu của giáo dục nƣớc ta là: Đào tạo con ngƣời Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, có tri thức, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp nhằm hình thành và phát triển nhân cách của thế hệ trẻ, có đạo đức, lý tƣởng, có kiến thức, tƣ duy và trí tuệ để chuẩn bị cho xã hội một nguồn nhân lực chất lƣợng cao. Điều đó phải đƣợc bắt đầu từ việc CSGD trẻ lứa tuổi mầm non. Hệ thống giáo dục quốc dân bắt đầu từ GDMN. Tâm lý học và giáo dục học đã chứng minh rằng tuổi mầm non (từ 0 đến 6 tuổi) là thời kỳ đầu tiên, quan trọng của đời ngƣời, thời kỳ phát triển mạnh mẽ về nhiều mặt, nhất là phát triển năng khiếu, đồng thời cũng là phát triển tiền đề cho sự hình thành nhân cách, năng lực con ngƣời cho tƣơng lai. Sự quan tâm đặc biệt đối với tuổi mầm non không những phản ánh kinh nghiệm tồn tại và phát triển của loài ngƣời, của dân tộc ta, mà còn có đầy đủ căn cứ khoa học. Các nghiên cứu cho thấy lứa tuổi này cần đƣợc quan tâm đặc biệt. Tổ chức tốt việc giáo dục gia đình, nhà trẻ, trƣờng mẫu giáo sẽ tạo điều kiện ban đầu hết sức quan trọng đặt nền móng cho sự phát triển tâm lý, trí tuệ và nhân cách của trẻ em. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giáo dục gia đình đối với sự phát triển của trẻ, Đảng, Chính phủ đã ban hành nhiều văn bản nhằm thúc đẩy xã hội hỗ trợ gia đình thực hiện tốt việc chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ nhỏ. Điều 93, Luật Giáo dục (2005) khẳng định "Nhà trường có trách nhiệm chủ động phối hợp với gia đình và xã hội để thực hiện mục tiêu, Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 1ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn nguyên lí giáo dục"[17]; Đề án “Phát triển GD mầm non giai đoạn 2006 2015 đã nhấn mạnh một trong những mục tiêu phát triển GDMN là "Tăng cường các hoạt động phổ biến kiến thức và tư vấn nuôi dạy trẻ cho các gia đình".[1] Tại điều 46, Chƣơng VII - Điều lệ Trƣờng mầm non đã nêu rõ nhiệm vụ của nhà trƣờng, nhà trẻ nhóm trẻ, lớp mẫu giáo độc lập trong công tác phối kết hợp với gia đình và xã hội để nâng cao chất lƣợng nuôi dƣỡng chăm sóc giáo dục trẻ trong đó nhiệm vụ tuyên tuyền phổ biến kiến thứuc khoa học nuôi dạy trẻ cho cha mẹ và cộng đồng.[3] Ngày 9/2/2010, Thủ tƣớng Chính phủ ban hành Quyết định số 239/QĐTtg phê duyệt Đề án phổ cập GDMN cho trẻ em 5 tuổi giai đoạn 2010-2015, trong đó một trong những nhiệm vụ trọng tâm của ngành giáo dục là "Đẩy mạnh công tác tuyên truyền nâng cao nhận thức trách nhiệm cho các cấp các ngành, gia đình và cộng đồng về chủ trƣơng, mục đích, ý nghĩa của phổ cập giáo dục cho trẻ 5 tuổi trong nâng cao chất lƣợng giáo dục và phát triển nguồn lực".[20] Đối với GDMN công tác tƣ vấn cho các bậc cha mẹ đang nuôi con dƣới 6 tuổi có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao chất lƣợng chăm sóc giáo dục trẻ. Kết qủa nghiên cứu ở nhiều nƣớc trên thế giới cho thấy: Ở tuổi mầm non công tác chăm sóc, giáo dục của cha mẹ và các thành viên trong gia đình là yếu tố có ảnh hƣởng quan trọng đến hầu hết các chỉ số phát triển cuả trẻ, đồng thời có mối liên hệ chặt chẽ giữa trình độ đào tạo, thu nhập của cha mẹ với các chỉ số liên quan chất lƣợng quá trình giáo dục. Ở Việt Nam, giáo dục trẻ trong gia đình đã từ lâu đƣợc nhiều Bộ, ngành tổ chức quan tâm nghiên cứu và cho thấy gia đình có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc phối hợp cùng nhà trƣờng để giúp trẻ phát triển toàn diện. Bộ Giáo dục và Đạo tạo luôn chú trọng công tác tƣ vấn phổ biến kiến thức và kĩ năng chăm sóc giáo dục trẻ mầm non đến các bậc cha mẹ và cộng đồng. Nhiệm vụ này đƣợc Bộ Giáo dục và Đào tạo thƣờng xuyên chỉ đạo và đƣa vào hƣớng dẫn thực hiện nhiệm vụ năm học hàng năm ở các trƣờng mầm non. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 2ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Hải Dƣơng là thành phố có số lƣợng trƣờng mầm non công lập và tƣ thục 35 trƣờng; tuy nhiên số lƣợng trƣờng quan tâm đầu tƣ cho hoạt động tƣ vấn còn yếu và thiếu (thiếu về chất lƣợng nhà quản lý có nhận thức và hiểu biết về hoạt động tƣ vấn; giáo viên yếu về kỹ năng tổ chức tƣ vấn); số lƣợng cha mẹ có nhận thức đúng đắn về chăm sóc- giáo dục trẻ chƣa nhiều; đa số cha mẹ có tƣ tƣởng “ trăm sự nhờ cô” nên đã bỏ ngỏ việc chăm sóc con nhƣ thế nào cho đúng khoa học, phù hợp với trẻ ở độ tuổi 5-6 tuổi- chuẩn bị cho bé vào lớp 1; do đó cha mẹ không thể hiện nhu cầu cần đƣợc tƣ vấn về chăm sóc con nhƣ thế nào ở nhà, do vậy sự phối kết hợp với cha mẹ và giáo viên còn rất nhiều hạn chế. Bên cạnh đó, chất lƣợng đội ngũ quản lý cũng nhƣ giáo viên có nhận thức, có kỹ năng tổ chức tƣ vấn còn hạn chế; và cũng chƣa đƣợc các cấp, các ngành quan tâm nhiều nên hoạt động này dƣờng nhƣ đang bỏ ngỏ và lu mờ so với các hoạt động chăm sóc giáo dục khác trong nhà trƣờng. Nhận thấy, thực tiễn công tác giáo dục mầm non ở thành phố Hải Dƣơng hiện nay nhiều bậc cha mẹ chƣa có kiến thức và kỹ năng chăm sóc, giáo dục con theo khoa học; chƣa nhận thức đúng vai trò của gia đình trong việc phối hợp với trƣờng mầm non để hình thành, phát triển nhân cách cho trẻ; nhiều giáo viên mầm non chƣa có kỹ năng tƣ vấn cho gia đình về chăm sóc, giáo dục trẻ mẫu giáo; công tác quản lý hoạt động này cũng chƣa đƣợc coi trọng và quan tâm nghiên cứu nhiều. Xuất phát từ những lý do trên tôi chọn nghiên cứu đề tài: Tổ chức tư vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố Hải Dương. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất một số biện pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở các trƣờng mầm non Thành phố Hải Dƣơng. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố Hải Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 3ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 3.2. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở các trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. 4. Giả thuyết khoa học Nếu đề xuất đƣợc các biện pháp tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ phù hợp với mục tiêu giáo dục của độ tuổi, đặc điểm giáo dục mầm non của thành phố Hải Dƣơng và nhu cầu, đặc điểm giáo dục trẻ 5-6 tuổi trong gia đình sẽ nâng cao chất lƣợng hoạt động chăm sóc trẻ trong gia đình, hỗ trợ tích cực việc đảm bảo chất lƣợng phối hợp giữa trƣờng mầm non và gia đình trong công tác chăm sóc trẻ ở trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng hiện nay. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Xây dựng cơ sở lý luận về tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở trƣờng mầm non. 5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở một số trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. 5.3. Đề xuất một số biện pháp tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở một số trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. 6. Phạm vi nghiên cứu 6.1. Về nội dung Đề tài tập trung nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của vấn đề tƣ vấn chăm sóc sức khỏe - thể chất và đề xuất một số biện pháp tổ chức tƣ vấn chăm sóc sức khỏe - thể chất trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho cha mẹ học sinh của hiệu trƣởng nhà trƣờng (chủ thể của các biện pháp quản lý là hiệu trƣởng nhà trƣờng). 6.2. Về khách thể khảo sát Đề tài khảo sát 15 CBQLGD, 20 GV mầm non, 300 cha mẹ trẻ mẫu giáo 56 tuổi của Trƣờng Mầm non Ngọc Châu; Trƣờng Mầm non Phú Lƣơng; Trƣờng Mầm non Trần Phú; Trƣờng Mầm non Hải Tân; Trƣờng Mầm non Quang Trung ở thành phố Hải Dƣơng, tỉnh Hải Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 4ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn 6.3. Thời gian nghiên cứu Từ ngày 1 tháng 8 năm 2015 đến ngày 1 tháng 2 năm 2016. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Đề tài sử dụng phƣơng pháp tổng hợp, hệ thống hoá, phân tích tài liệu, phƣơng pháp lịch sử để nghiên cứu xây dựng cơ sở lý luận về tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn Đề tài sử dụng phƣơng pháp điều tra (viết, phỏng vấn); phƣơng pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động sƣ phạm; phƣơng pháp chuyên gia để nghiên cứu thực trạng tổ chức hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi và thực trạng quản lý hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở thành phố Hải Dƣơng và nguyên nhân của thực trạng. Sử dụng phƣơng pháp chuyên gia để xin ý kiến định hƣớng về nội dung, phƣơng pháp nghiên cứu; kiểm định tính đúng đắn của các kết quả nghiên cứu lý luận và thực tiễn của đề tài. Đề tài sử dụng phƣơng pháp khảo nghiệm để xin ý kiến đánh giá về tính cần thiết, tính khả thi của các biện pháp đề xuất. 7.3. Phương pháp thống kê toán học Đề tài sử dụng phƣơng pháp thống kê toán học để xử lý các số liệu từ phiếu khảo sát, tính toán các chỉ số định lƣợng, định tính trong nghiên cứu. 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần Mở đầu, Danh mục các chữ cái viết tắt, Kết luận và khuyến nghị, Danh mục Tài liệu tham khảo, Phụ lục, luận văn gồm có 3 chƣơng: Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở trƣờng mầm non. Chƣơng 2: Thực trạng tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở các trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. Chƣơng 3: Biện pháp tổ chức tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở các trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 5ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ TỔ CHỨC TƢ VẤN CHĂM SÓC TRẺ MẪU GIÁO 5-6 TUỔI CHO CÁC BẬC CHA MẸ Ở TRƢỜNG MẦM NON 1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề 1.1.1. Những nghiên cứu ở nước ngoài Đối với giáo dục mầm non, công tác tƣ vấn giáo dục cho các bậc cha mẹ có ý nghĩa quan trọng nhằm nâng cao chất lƣợng chăm sóc và giáo dục trẻ. Khoa học đã chứng minh rằng những năm đầu của cuộc đời, đặc biệt là thời kỳ trẻ từ 0 đến 6 tuổi là giai đoạn quan trọng trong sự phát triển thể chất, tâm lý cũng nhƣ hình thành và phát triển các kỹ năng cơ bản là cơ sở cho việc học tập sau này của trẻ. Trẻ ở lứa tuổi này nếu đƣợc chuẩn bị tốt ở trƣờng mầm non sẽ có nhiều thuận lợi và tạo đà tốt cho trẻ khi bƣớc vào các cấp học tiếp theo. Tuy nhiên nếu chỉ trông cậy vào sự chăm sóc giáo dục trẻ ở trƣờng mầm non thôi thì chƣa đủ để chuẩn bị cho trẻ trong cuộc sống tƣơng lai mà thêm vào đó rất cần sự hỗ trợ của cộng đồng đặc biệt là của gia đình trẻ. Dự án nghiên cứu về gia đình (Harvard Family Research Project) của trƣờng Đại học Giáo dục Harvard khẳng định: Sự tham gia của gia đình trong giáo dục mầm non góp phần quan trọng trong việc nâng cao thành công của mọi trẻ trong mọi độ tuổi. Dự án đã nêu đƣợc tầm quan trọng của giáo dục gia đình trong giai đoạn lứa tuổi mầm non đó là quá trình giáo dục bao gồm thái độ, giá trị và thực hành của cha mẹ trong việc nuôi dạy trẻ. Nội dung của dự án đề cập tới 4 lĩnh vực:[9] - Quan hệ chăm sóc, cảm xúc và trách nhiệm giữa cha mẹ với trẻ. - Sự tham gia của cha mẹ trẻ vào các hoạt động của trẻ ở gia đình. - Quan hệ giữa nhà trƣờng và gia đình. - Trách nhiệm đối với kết quả học tập của trẻ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 6ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Đề tài đã đƣợc thực hiện trên 2.700 gia đình Singapore (đối tƣợng là cha mẹ trẻ ngƣời Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia và các dân tộc khác). Tuy mục đích chính trong đề tài không nhằm nghiên cứu GD trẻ nhỏ trong gia đình nhƣng trên cơ sở các dữ liệu thu đƣợc nhóm tác giả đã dành một chƣơng để phân tích vấn đề GD của cha mẹ đối với con cái với 4 yếu tố: - Cách tiếp cận giáo dục của cha mẹ. - GD các giá trị truyền thống trong gia đình. - Phối hợp giữa gia đình và nhà trƣờng. - Tƣơng tác giữa cha mẹ và trẻ. Đặc biệt trong cuốn: Giáo viên MN về công tác với gia đình, tác giả Ubranxkaia (ngƣời Nga), ngoài nội dung nêu rõ cơ sở của GD trẻ trong gia đình, nội dung công việc với cha mẹ, các phƣơng pháp và hình thức tiếp cận, phối hợp với phụ huynh, tác giả đã đề cập đến công việc của hiệu trƣởng trƣờng MN với công tác phụ huynh bao gồm: công tác quản lý hoạt động phối hợp với gia đình, bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên để làm tốt công tác phụ huynh và cả công tác tƣ vấn, giao tiếp trực tiếp với phụ huynh.[23] Năm 1975, tác giả Bown đã xây dựng mô hình tƣ vấn cho cha mẹ dựa trên tâm lý, trong đó nhấn mạnh tƣ vấn cho cha mẹ dựa trên một số tƣ tƣởng về tƣ vấn nhƣ trƣờng phái hành vi (tƣ vấn cha mẹ can thiệp hành vi không tích cực của con trong cuộc sống). Tƣ vấn cha mẹ khác với các kiểu can thiệp cha mẹ khác: trị liệu gia đình và giáo dục gia đình. Trị liệu gia đình là dịch vụ trực tiếp làm thống nhất gia đình, ở đó cha mẹ và con cái đồng thời tham dự với nhà trị liệu nhằm làm cho vấn đề trong gia đình đƣợc giải quyết tốt hơn. Giáo dục gia đình là cách tiếp cận gián tiếp nhằm mục đích dạy cho cha mẹ các kỹ năng chăm sóc và giáo dục con trong gia đình.[4] Tác giả Zadek Kurt Lewin cũng có những nghiên cứu về tƣ vấn dựa trên các mối quan hệ con ngƣời và phát triển các mục tiêu của tƣ vấn, các mẫu hình trong lĩnh vực tƣ vấn, mối quan hệ trong tƣ vấn. Một số công trình nghiên cứu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 7ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn của các tác giả nƣớc ngoài tập trung vào nghiên cứu hoạt động tƣ vấn, những ứng dụng mang tính thực tế trong quá trình tƣ vấn, vị trí, vai trò của nhà tƣ vấn, các hình thức và những yếu tố ảnh hƣởng trong quá trình tƣ vấn.[25] Có thể thấy rằng, các nghiên cứu về tƣ vấn chăm sóc trẻ mầm non đã đƣợc nhiều tác giả quan tâm tuy nhiên nghiên cứu sâu về tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ còn nhiều hạn chế nhƣ chƣa đề cập đến tƣ vấn về thể chất sức khỏe của trẻ; về hình thành kỹ năng vệ sinh chăm sóc; về vấn đề an toàn và phòng tránh tai nạn thƣơng tích cho trẻ… Theo báo cáo thế giới về phòng chống thƣơng tích ở trẻ em, Tổ chức Y tế Thế giới, Quỹ Nhi đồng Liên Hiệp Quốc đã quyết định phải đƣa vấn đề thƣơng tích trẻ em cho y tế công cộng toàn cầu và xem tai nạn thƣơng tích là “Gánh nặng bệnh tật toàn cầu”. Do vậy việc tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc phụ huynh cần đƣợc nhiều nhà tác giả quan tâm và đi sâu nghiên cứu.[2] 1.1.2. Những nghiên cứu ở trong nước Ở Việt Nam, giáo dục trẻ trong gia đình đã từ lâu đƣợc nhiều bộ, ngành, tổ chức quan tâm nghiên cứu. Bộ Giáo dục và Đào tạo luôn chú trọng công tác tƣ vấn và phổ biến kiến thức, kỹ năng chăm sóc, giáo dục trẻ mầm non đến các bậc cha mẹ, cộng đồng. Nhiệm vụ này đƣợc Bộ Giáo dục và Đào tạo đƣa vào hƣớng dẫn nhiệm vụ năm học hàng năm. Thực hiện tốt công tác tƣ vấn cho cha mẹ sẽ tạo đƣợc sự liên kết giữa nhà trƣờng mầm non và gia đình về nội dung, hình thức, phƣơng pháp chăm sóc, giáo dục trẻ sẽ tốt hơn. Tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của trẻ về các mặt thể chất, nhận thức, tình cảm - thẩm mĩ, ngôn ngữ, giao tiếp, ứng xử... góp phần thực hiện tốt mục tiêu chăm sóc, giáo dục trẻ. Đồng thời làm cho cha me, cộng đồng hiểu rõ về giáo dục mầm non và ủng hộ giáo dục mầm non, tạo nên nguồn lực vật chất và tinh thần, góp phần nâng cao chất lƣợng chăm sóc, giáo dục trẻ. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 8ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn Trong hầu hết các sách báo chuyên ngành, các đề tài, bài viết trong những hội thảo khoa học của các nhà nghiên cứu, chuyên gia về mầm non đều nêu bật đƣợc tầm quan trọng và sự cần thiết của giáo dục trẻ mầm non ở nhà trƣờng và gia đình. Trong cuốn Xã hội hóa giáo dục của viện Khoa học Giáo dục do tác giả Võ Tấn Quang chủ biên đã nêu trong chƣơng 2 - Xã hội hóa giáo dục: “Trẻ mầm non với tư cách là đối tượng chăm sóc - giáo dục được chăm lo của giáo dục nhà trẻ, giáo dục mẫu giáo và giáo dục gia đình một cách tự giác và tự phát”, đều khẳng định vai trò kết hợp giữa nhà trƣờng và gia đình trong chăm sóc- giáo dục trẻ mầm non là quan trọng và tất yếu.[21] Những năm gần đây, hoạt động tƣ vấn trong lĩnh vực giáo dục và nghiên cứu về hoạt động tƣ vấn trong giáo dục đã đƣợc nhiều ngƣời quan tâm. Công trình “Tƣ vấn tâm lý học đƣờng” của tác giả Nguyễn Thị Oanh đã tập trung vào vấn đề tƣ vấn cho học sinh về những khó khăn trong đời sống gia đình, việc học hành và định hƣớng nghề nghiệp… đồng thời đƣa ra cách giải quyết tƣ vấn hợp lý để giúp học sinh có cái nhìn sáng suốt, sâu sắc trong mọi vấn đề nhằm tìm ra lựa chọn tối ƣu nhất cho bản thân. Bài báo “Cần có các chuyên viên tâm lý trong trƣờng học” của tác giả Nguyễn Phƣơng Hoa, Tạp chí Tâm lý học - Viện Tâm lý học, TT KHXHNVQG, số 9 (9/2002) nêu ra một số khó khăn về tâm lý mà học sinh thƣờng gặp từ đó đề xuất các biện pháp cụ thể trong đó có lƣu ý đến việc cần thiết phải có các chuyên viên tâm lý trong trƣờng học nhằm giúp học sinh giải quyết các thắc mắc và khó khăn gặp phải. Tại Hội thảo khoa học do hội Hội khoa học Tâm lý - Giáo dục Việt Nam tổ chức năm 2006 đã bàn đến vấn đề tƣ vấn tâm lý - giáo dục.[15] Nhƣ vậy cả lý luận và thực tiễn nghiên cứu về hoạt động tƣ vấn cho các bậc cha mẹ đều đƣợc các chuyên gia và các bậc cha mẹ rất quan tâm, ngày càng có nhiều nghiên cứu, hội thảo về lĩnh vực này. Tuy nhiên chƣa có đề tài, công trình nào đi sâu nghiên cứu về hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 56 tuổi cho các bậc cha mẹ ở trƣờng mầm non. Vì vậy, tôi lựa chọn nghiên cứu đề tài này nhằm điều tra thực trạng hoạt động tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ từ đó rút kinh nghiệm và đề ra một số biện pháp quản lý thúc đẩy và nâng cao chất lƣợng tƣ vấn chăm sóc trẻ mẫu giáo 5-6 tuổi cho các bậc cha mẹ ở một số trƣờng mầm non thành phố Hải Dƣơng. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – 9ĐHTN http://www.ltc.tnu.edu.vn