Tài liệu Luận văn xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở giáo dục đại học ở việt nam

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ NGỌC CẨM XÂY DỰNG BỘ CHỈ SỐ THỰC HIỆN PHÂN LOẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ Hà Nội – Năm 2014 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI VIỆN ĐẢM BẢO CHẤT LƯỢNG GIÁO DỤC NGUYỄN THỊ NGỌC CẨM XÂY DỰNG BỘ CHỈ SỐ THỰC HIỆN PHÂN LOẠI CÁC CƠ SỞ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC Ở VIỆT NAM Chuyên ngành: Đo lường và đánh giá trong giáo dục Mã số: 60140120 LUẬN VĂN THẠC SĨ Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ THU HƯƠNG Hà Nội – Năm 2014 2 LỜI CẢM ƠN Tác giả xin gửi lời cảm ơn đặc biệt đến: TS Nguyễn Thị Thu Hương đã hướng dẫn tận tình để tác giả hoàn thành luận văn này một cách khoa học, chính xác. Tác giả cũng xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc của mình đến quý thầy/cô đã tham gia tổ chức, giảng dạy khoá học vì đã hướng dẫn tạo điều kiện và cung cấp cho tác giả những kiến thức về chuyên ngành như: PGS. TS. Lê Đức Ngọc, PGS.TS. Nguyễn Quý Thanh, TS. Phạm Xuân Thanh, PGS.TS Ngô Doãn Đãi, GS.TS. Lê Ngọc Hùng, PGS.TS. Nguyễn Văn Quyết cùng các thầy cô đang công tác tại Viện Đảm bảo chất lượng giáo dục – ĐH Quốc gia Hà Nội. Tác giả xin cảm ơn quý thầy/cô, đồng nghiệp và bạn bè ở các trường ĐH Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn – ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, trường ĐH Sư phạm – Đại học Đà Nẵng, trường ĐH Sài Gòn đã giúp đỡ tác giả trong việc hoàn thành luận văn này. Trân trọng cảm ơn! Tác giả Nguyễn Thị Ngọc Cẩm 3 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn với tiêu đề: “Xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam” hoàn toàn là kết quả nghiên cứu của chính bản thân tôi và chưa được công bố trong bất cứ một công trình nghiên cứu nào của người khác. Trong quá trình thực hiện luận văn, tôi đã thực hiện nghiêm túc các quy tắc đạo đức nghiên cứu; các kết quả trình bày trong luận văn là sản phẩm nghiên cứu, khảo sát của riêng cá nhân tôi; tất cả các tài liệu tham khảo sử dụng trong luận văn đều được trích dẫn tường minh, theo đúng quy định. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về tính trung thực của số liệu và các nội dung khác trong luận văn của mình. Hà Nội, ngày … tháng ….năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Ngọc Cẩm 4 MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................. 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ..................................................................... 6 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ .......................................................................... 8 MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 9 1. Lí do chọn đề tài........................................................................................ 9 2. Ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn ........................................................ 10 2.1.Về lý luận .......................................................................................... 10 2.2.Về thực tiễn ....................................................................................... 10 3. Những mong đợi từ kết quả nghiên cứu của đề tài ................................. 11 4. Mục đích nghiên cứu............................................................................... 11 5. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu............................................................ 11 5.1.Câu hỏi nghiên cứu ........................................................................... 11 5.2.Giả thuyết nghiên cứu ....................................................................... 11 6. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ........................................................ 12 6.1.Khách thể nghiên cứu ....................................................................... 12 6.2.Đối tượng nghiên cứu ....................................................................... 12 7. Phương pháp nghiên cứu: ....................................................................... 12 7.1.Phương pháp hồi cứu tài liệu ............................................................ 12 7.2.Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn ........................................ 12 7.2.1. Phương pháp xin ý kiến chuyên gia................................ 12 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn ................................................. 12 7.2.3. Phương pháp điều tra ...................................................... 12 7.3.Nhóm phương pháp thống kê toán học ............................................. 12 8. Nội dung nghiên cứu ............................................................................... 13 9. Phạm vi nghiên cứu................................................................................. 13 10.Cấu trúc của luận văn ............................................................................. 13 1 CHƯƠNG 1:TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN ........... 15 1.1.Tổng quan nghiên cứu ...................................................................... 15 1.1.1. Nhóm các nghiên cứu phân tầng giáo dục đại học ............... 15 1.1.2. Các nghiên cứu về mô hình trường ĐH trên thế giới ........... 19 1.1.3. Nhóm các nghiên cứu về vấn đề xếp hạng các cơ sở giáo dục đại học ................................................................................... 22 1.1.3.1. Các nghiên cứu về xếp hạng ........................................... 22 1.1.3.2. Các tiêu chí và phương pháp xếp hạng của các tổ chức xếp hạng được đánh giá là có uy tín hiện nay ................ 26 1.1.4. Nhóm các nghiên cứu về chỉ số thực hiện ............................ 32 1.2.Các khái niệm cơ bản ........................................................................ 35 1.2.1. Khái niệm “giáo dục đại học”............................................... 35 1.2.1.1. Định nghĩa ...................................................................... 35 1.2.1.2. Các vấn đề về hệ thống các cơ sở giáo dục đại học ....... 36 1.2.1.3. Cấu trúc cơ sở GDĐH .................................................... 37 1.2.2. Khái niệm “Chỉ số thực hiện”............................................... 38 1.2.2.1. Định nghĩa ...................................................................... 38 1.2.2.2. Phân loại chỉ số thực hiện ............................................... 39 1.2.2.3. Chỉ số thực hiện đánh giá trong GD ............................... 41 1.2.3. Khái niệm “Phân loại” .......................................................... 42 1.3.Khung lý thuyết nghiên cứu của đề tài ............................................. 43 Tiểu kết chương 1............................................................................................ 45 CHƯƠNG 2: PHƯƠNG PHÁP VÀ CÁCH TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU .. 46 2.1.Căn cứ xây dựng bộ chỉ số phân loại các cơ sở GDĐH ở Việt Nam 46 2.1.1. Căn cứ khoa học ................................................................... 46 2.1.2. Căn cứ pháp lý ...................................................................... 52 2.1.3. Căn cứ thực tiễn .................................................................... 55 2 2.2 Quy trình nghiên cứu ........................................................................ 58 2.3 Cách thức nghiên cứu ....................................................................... 60 Tiểu kết chương 2............................................................................................ 63 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ....................................................... 65 3.1. Xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các trường ĐH ở Việt Nam ........................................................................................................... 65 3.1.1. Xây dựng bộ tiêu chí được đề xuất ....................................... 65 3.1.2. Kết quả phân tích .................................................................. 66 3.1.2.1. Mã hóa các biến .............................................................. 66 3.1.2.2. Cơ sở đánh giá ................................................................ 69 3.1.2.3.Đánh giá thang đo được kiểm định bằng độ tin cậy Cronbach’s Alpha ........................................................... 70 3.1.2.4. Đánh giá thang đo bằng phân tích nhân tố khám phá EFA ........................................................................................ 74 3.1.2.5. Kết quả kiểm tra theo mô hình Rasch ............................ 81 3.1.2.6. Kết quả ước tính phù hợp thống kê ................................ 83 3.1.2.7. Kết quả ước tính trường hợp .......................................... 84 3.1.2.8. Kiểm tra mức độ phù hợp của các câu hỏi do mô hình cung cấp .......................................................................... 85 3.1.3. Nội dung Bộ chỉ số được đề xuất ......................................... 86 3.2.Thử nghiệm bộ chỉ số thực hiện phân loại các trường ĐH ở Việt Nam ................................................................................................... 88 3.2.1. Các ngành đào tạo ................................................................. 88 3.2.2. Điểm trúng tuyển vào trường................................................ 90 3.2.3. Tỷ lệ sinh viên/ giảng viên.................................................... 92 3.2.4. Giảng viên cơ hữu, hợp đồng dài hạn................................... 94 3.2.5. Tình hình tổng thu ................................................................ 97 3 3.3 Ý kiến của cán bộ quản lý, chuyên gia và giảng viên về Bộ chỉ số được đề xuất ...................................................................................... 99 Tiểu kết chương 3............................................................................................ 99 KẾT LUẬN, ĐỀ XUẤT VÀ KIẾN NGHỊ ................................................... 101 1. Kết luận ................................................................................................. 101 2. Đề xuất và khuyến nghị ........................................................................ 102 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................. I PHỤ LỤC ..................................................................................................... VIII Phụ lục 1 ................................................................................................... VIII Phụ lục 2 ....................................................................................................... X Phụ lục 3 ................................................................................................... XVI Phụ lục 4 ................................................................................................ XVIII 4 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ĐH Đại học GD Giáo dục GDĐH Giáo dục đại học KH&CN Khoa học và công nghệ NXB Nhà xuất bản THPT Trung học phổ thông TP Thành phố 5 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1.1: Các tiêu chí, chỉ số xếp hạng các trường ĐH trên thế giới của ĐH Giao thông Thượng Hải - ARWU .................................................. 27 Bảng 1.2: Các tiêu chí, chỉ số xếp hạng các trường ĐH Châu Á của Quacquarelli Symonds (QS Asia) ................................................... 28 Bảng 1.3: Các chỉ số xếp hạng các trường ĐH của Webometrics .................. 29 Bảng 1.4: Các tiêu chí, chỉ số xếp hạng các trường ĐH thế giới của Times Higher Education World University Rankings (THE) ................... 30 Bảng 2.1: Các chỉ số xếp hạng GDĐH (Phạm Xuân Thanh, 2010) ............... 48 Bảng 2.2: Bảng tiêu chí và trọng số trong các bảng xếp hạng (Nguyễn Phương Nga, 2010)....................................................................................... 51 Bảng 2.3: Tiêu chí, chỉ số đễ xuất xây dựng Bộ chỉ số phân loại các cơ sở GDĐH ............................................................................................. 56 Bảng 2.4: Bảng phân loại các các cơ sở GDĐH theo chất lượng ................ 565 Bảng 3.1: Mã hóa thông tin ............................................................................. 66 Bảng 3.2: Mã hóa biến theo các nhóm ............................................................ 67 Bảng 3.3: Bảng hệ số Cronbach’s Alpha của nhóm chỉ số về Nghiên cứu khoa học ................................................................................................... 70 Bảng 3.4: Bảng hệ số Cronbach’s Alpha của nhóm chỉ số về Giảng dạy – Đào tạo .................................................................................................... 71 Bảng 3.5: Bảng hệ số Cronbach’s Alpha của nhóm chỉ số về Giảng viên – Sinh viên ......................................................................................... 72 Bảng 3.6: Bảng hệ số Cronbach’s Alpha của nhóm tiêu chí về Tài chính – Cơ sở vật chất – Học liệu...................................................................... 73 Bảng 3.7: Bảng hệ số Cronbach’s Alpha của nhóm tiêu chí về Tài chính – Cơ sở vật chất – Học liệu sau khi loại biến .......................................... 74 6 Bảng 3.8: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Nghiên cứu khoa học .......................................................................................... 75 Bảng 3.9: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Giảng dạy – Đào tạo ............................................................................................ 76 Bảng 3.10: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Giảng dạy – Đào tạo (7 biến) ........................................................................... 77 Bảng 3.11: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Giảng viên – Sinh viên ...................................................................................... 78 Bảng 3.12: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Giảng viên – Sinh viên (7 biến) ......................................................................... 79 Bảng 3.13: Kết quả phân tích nhân tố khám phá của thành phần về Tài chính – Cơ sở vật chất – Học liệu ............................................................. 80 Bảng 3.14 : Thống kê các chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH sau khi đánh giá bằng phần mềm SPSS ...................................................... 81 Bảng 3.15: Bộ chỉ số thực hiện phân loại cơ sở GDĐH ở Việt Nam ............. 86 Bảng 3.16: Tình hình số ngành/ chuyên ngành đào tạo của các trường ĐH .. 88 Bảng 3.17: Điểm trúng tuyển ĐH năm 2014 .................................................. 90 Bảng 3.18: Tình hình học viên, sinh viên chính quy của các trường ĐH....... 92 Bảng 3.19: Tình hình giảng viên cơ hữu, hợp đồng dài hạn của các trường ĐH ......................................................................................................... 94 Bảng 3.20: Tình hình tổng thu năm 2013 của các trường ĐH ........................ 97 7 DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1: Sơ đồ hoạch định chiến lược của một đơn vị.................................. 41 Hình 1.2: Mô hình nghiên cứu của đề tài ........................................................ 44 Hình 2.1: Quy trình nghiên cứu luận văn........................................................ 60 Hình 3.1: Biểu đồ minh họa sự phù hợp của các câu hỏi ............................... 85 Hình 3.2: Tỷ lệ chương trình đào tạo của các trường ..................................... 89 Hình 3.3: Điểm trúng tuyển ĐH năm 2014..................................................... 92 Hình 3.4: Tỷ lệ sinh viên/ giảng viên .............................................................. 93 Hình 3.5: Tỷ lệ giảng viên có học vị thạc sĩ trở lên/tỷ lệ giảng viên .............. 96 8 MỞ ĐẦU 1. Lí do chọn đề tài Trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 2011 – 2020, Đảng đã khẳng định “phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu. Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, … Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, coi trọng giáo dục đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, khả năng lập nghiệp”. Các văn bản về giáo dục lần lượt ban hành và triển khai trên định hướng đó. Luật giáo dục đại học 2012 cũng đưa vào vấn đề phân tầng và xếp hạng giáo dục đại học. Tại điều số 9 với mục đích “phục vụ công tác quy hoạch mạng lưới cơ sở giáo dục đại học, … nâng cao năng lực đào tạo và nghiên cứu khoa học”, Luật cũng đã đưa ra 4 tiêu chí xếp hạng và phân tầng cơ sở giáo dục đại học thành 3 tầng. Bên cạnh đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký ban hành quyết định số 181/2005/QĐ-TTG ngày 19/7/2005 về phân loại xếp hạng các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công lập. Quyết định có quy định việc phân loại, xếp hạng các tổ chức sự nghiệp, dịch vụ công lập căn cứ vào 3 nhóm tiêu chí phân loại và 4 nhóm tiêu chí xếp hạng. Như vậy, vấn đề về phân tầng, xếp hạng giáo dục đã được Đảng, Chính phủ quan tâm và chỉ đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện. Với xu thế phát triển của giáo dục đại học, các nhà nghiên cứu, quản lý giáo dục của nước ta đã quan tâm đến vấn đề về phân tầng và xếp hạng các cơ sở giáo dục. Nhiều hội thảo được tổ chức để thảo luận các vấn đề này như hội thảo “Đổi mới giáo dục đại học Việt Nam: Thực trạng và giải pháp” ngày 08/02/2012 tại Đại học Quốc gia Hà Nội, hội nghị “Đổi mới căn bản và toàn diện giáo dục đại học” ngày 13/4/2012 tại Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, hội thảo “Tiêu chuẩn phân tầng và khung xếp hạng cơ sở giáo dục đại học” ngày 9/11/2012 do Bộ Giáo dục và Đào tạo tổ chức tại TP. Hồ Chí 9 Minh. Các hội thảo nhận được nhiều ý kiến của các nhà khoa học như “việc phân tầng sẽ đem lại sự phát triển bền vững cho nền giáo dục Việt Nam” của chuyên gia Mai Trọng Nhuận, “cần thiết phải hoàn thiện các điều khoản về phân tầng cơ sở giáo dục đại học” của chuyên gia Trần Văn Nam, “phân tầng giáo dục đại học là một giải pháp mang tính kỹ thuật” của ông Nguyễn Văn Nhã. Hiện nay, trong hệ thống giáo dục đại học của Việt Nam có 16 cơ sở giáo dục đại học được chọn xây dựng thành đại học trọng điểm quốc gia gồm 2 đại học quốc gia, 5 đại học vùng, 9 trường đại học, học viện theo các lĩnh vực và ngành trọng điểm quốc gia về sư phạm, y – dược, kinh tế, nông – lâm – ngư – nghiệp, công nghệ, kỹ thuật quân sự. Tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa nêu rõ tiêu chí, tiêu chuẩn, quyền lợi, trách nhiệm, nghĩa vụ của các đại học này khác đại học khác thế nào. Bên cạnh đấy, tại hội nghị hiệu trưởng các trường đại học, cao đẳng ngày 14/2/2012 tại Hà Nội, vấn đề phân tầng cũng được đề cập đến. Đó là “đa dạng hóa và phân tầng cơ sở giáo dục đại học để đáp ứng nhu cầu nhân lực,…" Trên cơ sở những kiến thức tích lũy, các công trình nghiên cứu và tình hình giáo dục đại học hiện nay ở Việt Nam, chúng tôi chọn đề tài “Xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở giáo dục đại học ở Việt Nam” để thực hiện nghiên cứu với mục đích góp phần vào việc xây dựng các tiêu chuẩn, tiêu chí và chỉ số thực hiện việc phân tầng các cơ sở giáo dục đại học. 2. Ý nghĩa về mặt lý luận và thực tiễn 2.1. Về lý luận Những kết quả của nghiên cứu này minh họa thêm cho các lý thuyết về phân loại các trường đại học, học viện, đại học quốc gia, đại học vùng và viện nghiên cứu. 2.2. Về thực tiễn 10 Nghiên cứu cung cấp thông tin về hiện trạng hệ thống các cơ sở GDĐH ở Việt Nam. Kết quả nghiên cứu là cơ sở cho các trường có những định hướng, chiến lược trong việc tổ chức, điều hành và phát triển. 3. Những mong đợi từ kết quả nghiên cứu của đề tài Kết quả nghiên cứu kỳ vọng góp phần vào việc xây dựng các tiêu chuẩn về phân tầng cơ sở GDĐH và khung xếp hạng các cơ sở GD theo mỗi tầng. 4. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở lý luận, luận văn nghiên cứu xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH ở Việt Nam nhằm góp phần vào việc xây dựng khung xếp hạng các cơ sở GDĐH theo mỗi tầng và tiêu chuẩn của từng hạng để phục vụ công tác quản lý GDĐH. 5. Câu hỏi và giả thuyết nghiên cứu 5.1. Câu hỏi nghiên cứu Bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH Việt Nam dựa trên những cơ sở khoa học nào? Bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH ở Việt Nam được xây dựng ra sao? 5.2. Giả thuyết nghiên cứu Bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH Việt Nam dựa trên các công trình nghiên cứu khoa học về phân tầng, xếp hạng các trường đại học của trong nước và nước ngoài; các văn bản của Đảng, chính phủ và Bộ Giáo dục và Đào tạo; tình hình thực tế hiện nay của các trường ĐH ở Việt Nam. Bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH ở Việt Nam được xây dựng dựa trên các tiêu chí nghiên cứu khoa học, đào tạo – giảng dạy, giảng 11 viên – sinh viên, tài chính – cơ sở vật chất – học liệu thì mới giúp cho việc phân loại các cơ sở GDĐH đạt hiệu quả khách quan, khoa học. 6. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 6.1. Khách thể nghiên cứu Khách thể nghiên cứu gồm các trường đại học ở Việt Nam. 6.2. Đối tượng nghiên cứu Xây dựng bộ chỉ số phân loại các cơ sở GDĐH ở Việt Nam. 7. Phương pháp nghiên cứu: chia làm 3 nhóm 7.1. Phương pháp hồi cứu tài liệu Hồi cứu các tài liệu, các công trình để tìm hiểu về các cách thức nhận diện cơ sở GDĐH và xây dựng khung xếp hạng đánh giá các trường. Hệ thống hóa cơ sở lý luận liên quan tới đề tài. Phân tích và đề xuất các giải pháp. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn 7.2.1.Phương pháp xin ý kiến chuyên gia Phương pháp này được dùng để hỗ trợ xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài; xin ý kiến đánh giá về các đề xuất. 7.2.2. Phương pháp phỏng vấn Phương pháp này được dùng để phỏng vấn trực tiếp ngẫu nhiên các khách thể nghiên cứu 7.2.3. Phương pháp điều tra Phương pháp này được sử dụng để thu nhận ý kiến về bộ chỉ số phân loại các trường ĐH mà chúng tôi đề xuất. 7.3. Nhóm phương pháp thống kê toán học Chúng tôi sử dụng phần mềm Excel để xử lý kết quả thu thập từ báo cáo 3 công khai. 12 Chúng tôi sử dụng phần mềm Quest, phần mềm SPSS for Window version 20.0 để kiểm tra độ tin cậy của bảng hỏi khi khảo sát và xử lý kết quả thu thập từ bảng hỏi. 8. Nội dung nghiên cứu - Những căn cứ xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại các cơ sở GDĐH Việt Nam. - Quy trình xây dựng bộ chỉ số thực hiện phân loại. - Thử nghiệm phân loại một số loại hình cơ sở GDĐH Việt Nam. 9. Phạm vi nghiên cứu Một số trường ĐH ở khu vực phía Nam và đảm bảo có đại diện các trường trực thuộc ĐH địa phương, ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, ĐH vùng, Bộ GD và Đào tạo, các Bộ ngành tương ứng: Trường ĐH Sư phạm TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Khoa học xã hội và nhân văn - ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Sư phạm - ĐH Đà Nẵng, Trường ĐH Sài Gòn, Trường ĐH Mở TP. Hồ Chí Minh, trường ĐH Công nghệ thông tin – ĐH Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Sư phạm - ĐH Huế, Trường ĐH Sư phạm Kỹ thuật TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Giao thông vận tải TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Kinh tế TP. Hồ Chí Minh, Trường ĐH Nguyễn Tất Thành, Trường ĐH Hoa Sen, trường ĐH Cần Thơ, Trường ĐH An Giang, Trường ĐH Tiền Giang. Thời gian nghiên cứu: 5/2014 – 10/2014 10. Cấu trúc của luận văn Luận văn gồm 3 chương, trong đó: Mở đầu Chương 1: Tổng quan nghiên cứu và cơ sở lý luận Chương 2: Phương pháp và cách tiến hành nghiên cứu Chương 3: Kết quả nghiên cứu 13 Kết luận và khuyến nghị Phụ lục 14 CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1. Tổng quan nghiên cứu 1.1.1. Nhóm các nghiên cứu phân tầng giáo dục đại học Việc phân tầng giáo dục đại học là một nội dung được các trường đại học trên thế giới quan tâm nghiên cứu và thực hiện liên tục bởi nhu cầu gia tăng số lượng người học ĐH và đảm bảo chất lượng đào tạo là một giá trị kép mang tính tỷ lệ thuận. Đồng thời, phân tầng giáo dục là quá trình tự phân hóa của các cơ sở GDĐH, theo sứ mạng, mục tiêu và quy mô của cơ sở. Phân tầng GDĐH là bản chất phát triển của GDĐH. Việc phân tầng GDĐH xuất phát từ các nước châu Âu vào thế kỷ thứ XIX rồi đến Úc, Hoa Kỳ và lan sang Châu Á. Đức là nước thực hiện việc phân tầng GD đầu tiên; phương thức phân tầng ở Úc gần giống ở Anh với hệ nhị phân, tuy nhiên mô hình này bị loại bỏ vào những năm 90 của thế kỷ XX. Ở Hoa Kỳ, phân tầng GDĐH công lập khá ổn định, tồn tại và phát huy tác dụng cho đến ngày nay. Ở các nước châu Á, việc phân tầng được thực hiện với nhiều hình thức khác nhau có thể là tự thân, hoạch định hoặc kết hợp cả hai hình thức. Gần đây, sự phân tầng GDĐH có sự tham gia của các cơ quan quản lý Nhà nước. Trên thế giới, vấn đề phân tầng GD nói chung và GDĐH nói riêng nhận được nhiều sự quan tâm của các nhà nghiên cứu và các tổ chức nghiên cứu giáo dục. Với nghiên cứu “Sự phân tầng của các trường ĐH Israel: hàm ý về chính sách GDĐH” (2000), Abraham Yogev đề cập sự phát triển phân tầng hệ thống trường ĐH ở Mỹ và Anh. Đồng thời, tác giả nghiên cứu các vấn đề về các trường ĐH ở Israel, nơi mà tất cả các trường ĐH và cao đẳng được quy định bởi Hội đồng GDĐH (CHE) và được kiểm soát công khai. Ba tác động 15 của các mô hình phân tầng về chính sách GDĐH trong các hệ thống kiểm soát công khai được thảo luận bao gồm mức độ và sự ổn định của sự phân tầng ĐH trong các hệ thống; những lợi ích và hạn chế của quá trình phân tầng này; tác động của nó đối với sự phát triển hơn nữa trong GDĐH, chủ yếu là sự mở rộng của các trường ĐH cấp bằng. Với nghiên cứu “GD và sự phân tầng ở các nước đang phát triển: tổng quan lý thuyết và nghiên cứu” (2001), Claudia Buchmann và Emily Hannum xem xét việc nghiên cứu về GD và bất bình đẳng trong khu vực đang phát triển. Bài viết tập trung vào thực nghiệm sự bất bình đẳng trong GD thể hiện ở 4 lĩnh vực: vĩ mô - những tác động về mặt cơ cấu lên việc định hình GD và phân tầng; mối quan hệ giữa hoàn cảnh gia đình và kết quả học tập; tác động từ nhà trường; ảnh hưởng của GD đến sự biến đổi kinh tế xã hội. Nghiên cứu thực hiện bằng các phương pháp so sánh, phân tích với nguồn dữ liệu được lấy từ nhiều nước trên thế giới và có sự hợp tác giữa các chuyên gia đã nghiên cứu những vấn đề tương tự nhưng vẫn tách biệt. Với nghiên cứu “Mối quan hệ giữa phân tầng và đa dạng hóa giáo dục ĐH với những phân hóa về giới giữa các sinh viên vào học các chương trình hoặc các cơ sở giáo dục này” của Charles M. và Bradley, K. (2002), nhóm tác giả đã sử dụng phân tầng giáo dục của UNESCO thành các trường cấp bằng sau ĐH, bằng cử nhân ĐH và bằng cử nhân dưới ĐH để xem xét vấn đề này. Nghiên cứu sử dụng các phương pháp phân tích số liệu và kiểm định giả thiết dựa trên các bảng số liệu. Kết quả nghiên cứu: các sinh viên nữ có xu hướng xuất hiện nhiều hơn sinh viên nam trong một số nhóm trường, ngành nghề hoặc lĩnh vực như các trường đào tạo các ngành nghề liên quan tới tri thức, đặc biệt là trong các ngành nghề liên quan đến sức khỏe, giáo dục. Ngoài ra, đối với từng nước, hiện tượng mất cân đối về giới tính trong các 16