Mô tả:
ii
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC
VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ
-----------------------------
Nguyễn Minh Cường
NÂNG CAO HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH
QUẢN LÝ NHU CẦU NĂNG LƯỢNG BẰNG BIỆN PHÁP
ĐIỀU KHIỂN CÁC NGUỒN PHÂN TÁN
Chuyên ngành: Kỹ thuật điều khiển và tự động hóa
Mã số: 9.52.02.16
LUẬN ÁN TIẾN SĨ KỸ THUẬT ĐIỆN, ĐIỆN TỬ & VIỄN THÔNG
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS. TS. Thái Quang Vinh
Hà Nội – Năm 2020
i
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
kết quả nêu trong luận án là trung thực, có nguồn gốc rõ ràng và được trích dẫn
đầy đủ theo quy định.
Hà Nội, ngày 10 tháng 8 năm 2020
Tác giả luận án
Nguyễn Minh Cường
ii
LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin chân thành cảm ơn sâu sắc đến sự hướng dẫn tận
tình, cũng như sự động viên khích lệ và sự đồng cảm của thầy hướng dẫn:
PGS.TS. Thái Quang Vinh trong suốt quá trình thực hiện luận án từ hình thành
ý tưởng cho đề tài, xây dựng kế hoạch thực hiện và thiết kế cấu trúc theo trình
tự từng bước hình thành luận án.
Tôi xin được cảm ơn Học viện Khoa học và Công nghệ đã tạo điều kiện
thuận lợi cho tôi có môi trường nghiên cứu cởi mở và nghiêm túc cùng cơ sở
vật chất cần thiết để thực hiện luận án, quan trọng hơn đã có những đóng góp
trao đổi thiết thực và sâu sắc về nội dung chuyên môn trong quá trình thực hiện
luận án. Tôi xin được cảm ơn đến các thầy cô giáo trong Viện Công nghệ Thông
tin, với những hướng dẫn chuyên môn hết sức cần thiết và rất giá trị.
Tôi xin được cảm ơn đến những người bạn, các nghiên cứu sinh của Viện
Công nghệ Thông tin đã động viên và giúp đỡ tôi rất nhiều trong quá trình thực
hiện luận án.
Cuối cùng, tôi dành tình cảm và lời cảm ơn chân thành nhất đến gia đình,
đặc biệt là vợ và con tôi, những người đã động viên, chia sẻ và giúp đỡ tôi trong
những lúc khó khăn suốt những ngày tháng thực hiện luận án.
iii
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ................................................................................................... ii
MỤC LỤC ....................................................................................................... iii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT ..................................................... vii
KÝ HIỆU ....................................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC BẢNG ............................................................................ xiii
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ ....................................................................... xiv
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Tính cấp thiết của đề tài................................................................................ 1
2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................ 2
4. Trọng tâm nghiên cứu của luận án ............................................................... 2
5. Phương pháp nghiên cứu .............................................................................. 2
6. Ý nghĩa khoa học và thực tiễn của đề tài ...................................................... 3
7. Cấu trúc luận án ............................................................................................ 3
Chương 1 TỔNG QUAN VỀ NGUỒN PHÂN TÁN VÀ CHƯƠNG TRÌNH
QUẢN LÝ NHU CẦU NĂNG LƯỢNG …………………………….……….5
1.1. Khái quát về nguồn pin mặt trời và điện gió ............................................. 5
1.1.1. Khái quát về nguồn pin mặt trời ............................................................. 5
1.1.2. Khái quát về nguồn điện gió ................................................................... 5
1.2. Vấn đề DSM trên thế giới và tại Việt Nam ............................................... 7
1.2.1. Vấn đề DSM trên thế giới ....................................................................... 7
1.2.2. Vấn đề DSM tại Việt Nam....................................................................... 9
1.3. Cấu trúc của hệ thống khai thác hệ nguồn vận hành theo chương trình DSM.....10
1.4. Những vấn đề còn tồn tại và đề xuất hướng giải quyết ........................... 12
1.4.1. Một số vấn đề còn tồn tại...................................................................... 12
iv
1.4.2. Đề xuất hướng giải quyết ..................................................................... 16
1.5. Kết luận chương 1 ................................................................................... 17
Chương 2 MÔ TẢ TOÁN HỌC HỆ NGUỒN VÀ BÀI TOÁN DSM .......... 18
2.1. Nguồn pin mặt trời................................................................................... 18
2.1.1. Phương trình mô tả đặc tính của nguồn pin mặt trời ........................... 18
2.1.2. Các tham số mô tả toán học của nguồn pin mặt trời............................ 19
2.2. Nguồn điện gió ........................................................................................ 20
2.2.1. Phương trình mô tả toán học turbine gió ............................................. 20
2.2.2. Các tham số mô tả toán học của nguồn điện gió.................................. 21
2.3. Xây dựng chương trình DSM tại nút khai thác hệ nguồn trong điều kiện cụ
thể của hệ thống điện Việt Nam ..................................................................... 24
2.3.1. Chiến lược điều độ luồng công suất theo mô hình DSM ...................... 24
2.3.2. Một số ràng buộc và giới hạn ............................................................... 24
2.3.3. Đề xuất thuật toán DSM vận hành tại nút có sự tham gia của hệ nguồn
trong điều kiện cụ thể của hệ thống điện Việt Nam ........................................ 30
2.3.4. Đề xuất phương pháp đánh giá hiệu quả của chương trình DSM và dung
lượng ES tối ưu cho bài toán DSM ................................................................. 38
2.4. Kết quả mô phỏng chương trình DSM vận hành hệ thống khai thác hệ
nguồn áp dụng vào hệ thống điện Việt Nam .................................................. 41
2.4.1. Thông số đầu vào.................................................................................. 41
2.4.1.1. Kịch bản DSM 1 ................................................................................ 41
2.4.1.2. Kịch bản DSM 2 ................................................................................ 42
2.4.1.3. Dữ liệu liên quan đến BBĐ................................................................ 43
2.4.2. Xác định dung lượng tối ưu của ES ...................................................... 44
2.4.3. Kết quả mô phỏng đánh giá hiệu quả bài toán DSM kịch bản 1 .......... 44
2.4.4. Kết quả mô phỏng đánh giá hiệu quả bài toán DSM kịch bản 2.......... 48
2.5. Kết luận chương 2 ................................................................................... 53
v
Chương 3 ĐIỀU KHIỂN HỆ THỐNG KHAI THÁC HỆ NGUỒN CÓ DSM .. 54
3.1. Cấu trúc điều khiển hệ thống khai thác hệ nguồn có DSM ..................... 54
3.2. Cơ sở lý thuyết điều khiển và mô tả toán học các bộ biến đổi điện tử công suất57
3.2.1. Cơ sở lý thuyết điều khiển theo mô hình tín hiệu nhỏ .......................... 57
3.2.2. Mô tả các chế độ làm việc của bộ biến đổi DC/DC buck ..................... 58
3.2.3. Mô tả các chế độ làm việc của bộ biến đổi DC/DC boost.................... 58
3.2.4. Mô tả các chế độ làm việc của bộ biến đổi DC/AC một pha ................ 59
3.3. Xây dựng bộ điều khiển nguồn pin mặt trời ............................................ 61
3.3.1. Kỹ thuật IB xác định điểm công suất cực đại ....................................... 61
3.3.2. Xác định thông số bộ điều khiển IB-AVC ............................................. 64
3.3.3. Chiến lược điều khiển BBĐ DC/DC boost theo phương pháp IB-AVC 67
3.4. Xây dựng bộ điều khiển nguồn điện gió.................................................. 68
3.5. Xây dựng bộ điều khiển ghép nối lưới theo yêu cầu DSM ..................... 71
3.5.1. Cấu trúc điều khiển............................................................................... 71
3.5.2. Bộ điều khiển dòng điện ....................................................................... 72
3.5.3. Bộ điều khiển công suất ........................................................................ 75
3.6. Kết quả mô phỏng.................................................................................... 77
3.6.1. Thông số mô phỏng............................................................................... 77
3.6.1.1. Thông số của PVG ............................................................................. 77
3.6.1.2. Thông số của WG .............................................................................. 79
3.6.1.3. Thông số vận hành............................................................................. 79
3.6.2. Sơ đồ mô phỏng trên MATLAB/Simulink ............................................. 81
3.6.3. Kết quả mô phỏng ................................................................................. 83
3.7. Kết luận chương 3 ................................................................................... 88
Chương 4 THỰC NGHIỆM BÀI TOÁN ĐIỀU KHIỂN DÒNG CÔNG SUẤT
TẠI NÚT CÓ SỰ THAM GIA CỦA HỆ NGUỒN ....................................... 89
4.1. Xây dựng mô hình cấu trúc thiết bị thực ................................................. 89
4.2. Phương pháp vận hành mô hình thiết bị thực .......................................... 91
vi
4.3. Các thiết bị chính ..................................................................................... 95
4.3.1. Cảm biến đo công suất của bức xạ mặt trời ......................................... 95
4.3.2. Cảm biến đo nhiệt độ ............................................................................ 95
4.3.3. Ắc quy, tải AC, máy biến áp ................................................................. 96
4.3.4. Mạch điều khiển.................................................................................... 96
4.3.5. Lắp đặt các thiết bị và cài đặt .............................................................. 97
4.4. Kết quả thực nghiệm................................................................................ 98
4.5. Kết luận chương 4 ................................................................................. 107
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 108
1. Kết luận..................................................................................................... 108
2. Kiến nghị .................................................................................................. 109
DANH MỤC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC CÓ LIÊN QUAN ĐẾNLUẬN ÁN
ĐÃ CÔNG BỐ ............................................................................................. 110
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 111
vii
DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU VIẾT TẮT
Ký hiệu
Cụm từ được viết tắt trong
Cụm từ được viết tắt từ tiếng
tiếng Việt tương đương
Anh tương đương
AC
Dòng điện xoay chiều
AVC
Kỹ thuật điều khiển điện áp trung Average Voltage Control
Alternative Current
bình
BBĐ
Bộ biến đổi
Power Converter
DSM
Quản lý yêu cầu năng lượng
Demand-Side Management
ES
Kho điện
Energy Storage
EH
Trung tâm năng lượng
Energy Hub
EPS
Hệ thống điện
Electric Power System
DC
Dòng điện một chiều
Direct Current
IB
Kỹ thuật dò và chia đôi
Iterative
and
Bisectional
technique
PVG
Nguồn pin mặt trời
PMSG
Máy phát điện nam châm vĩnh cửu Pernament Magnet Synchronous
Photovoltaic Power Ggeneration
Generator
WG
Nguồn điện gió
Wind Power Generation
H-CS
Hệ thống điều khiển ghép
Hybrid Control Signal
HCS
Kỹ thuật leo đồi
Hill-Climb Search
STC
Điều kiện tiêu chuẩn
Standard Test Condition
PYR
Cảm biến đo công suất của bức xạ Pyranometer
mặt trời
TempS Cảm biến đo nhiệt độ
Temperature sensor
TSR
Tỷ số tốc độ đầu cánh
Tip Speed Ratio
PSF
Phản hồi tín hiệu công suất
Power Signal Feedback
viii
KÝ HIỆU
Ký
Đơn vị
hiệu
Ý nghĩa
Điện dung
C
F
Cins
Wh hoặc kWh Dung lượng tức thời của ES
Cr
Wh hoặc kWh Dung lượng định mức của ES
Cmin
Wh hoặc kWh Dung lượng tối thiểu của ES
C(i)
Wh hoặc kWh Biến dung lượng trung gian tạm thời
CTI
%/0C
hoặc Hệ số thay đổi của dòng điện theo nhiệt độ
mA/0C
CTP
%/0C
CTV
%/0C
Hệ số thay đổi của Pmpp theo nhiệt độ
hoặc Hệ số thay đổi của điện áp theo nhiệt độ
mV/0C
Cp
Hệ số chuyển đổi công suất gió thành điện năng
D, d
Hệ số điều chế độ rộng xung trung bình hoặc tức thời
Dp
Hệ số cản dịu của rotor
Eas
Wh hoặc kWh Lượng năng lượng có thể bán
Erb
Wh hoặc kWh Lượng năng lượng phải mua
Es
Wh hoặc kWh Dung lượng thừa tức thời
EG
Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn
EGconv
Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus
EGconvH
Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện cao
EGconvH1 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện cao thứ nhất
EGconvH2 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện cao thứ hai
ix
EGconvM
Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện trung bình
EGconvM1 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện trung bình thứ nhất
EGconvM2 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện trung bình thứ hai
EGconvM3 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện trung bình thứ ba
EGconvL
Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện thấp
EGconvL1 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện thấp thứ nhất
EGconvL2 Wh hoặc kWh Năng lượng thu được từ hệ nguồn tại DCbus giờ giá
điện thấp thứ hai
Eload
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải
EloadH
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện cao
EloadH1
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện cao thứ nhất
EloadH2
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện cao thứ hai
EloadM
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện trung bình
EloadM1
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện trung bình thứ nhất
EloadM2
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện trung bình thứ hai
EloadM3
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện trung bình thứ ba
EloadL
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện thấp
EloadL1
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện thấp thứ nhất
EloadL2
Wh hoặc kWh Năng lượng của tải giờ giá điện thấp thứ hai
fS
kHz
Tần số phát xung
G
W/m2
Công suất của bức xạ mặt trời
I0
A
Dòng quang điện bão hòa
x
Id
A
Dòng điện chạy qua diode của PVG
ig
A
Dòng điện các pha tức thời tại điểm liên kết với lưới
Ig
A
Biên độ dòng điện các pha tại điểm liên kết với lưới
iL
A
Dòng điện trung bình hoặc tức thời qua cuộn cảm
BBĐ
Impp
A
Dòng điện tại MPP
Ip
A
Dòng điện chạy qua điện trở song song của PVG
Iph
A
Dòng quang điện phát ra của PVG
ipv, Ipv
A
Dòng điện tức thời hoặc trung bình phát ra từ PVG
ISC
A
Dòng điện ngắn mạch của PVG
J
kgm2
Hằng số quán tính của rotor và turbine
k
eV/K
Hằng số Boltzmann
L
H
Điện cảm
n
Hệ số đặc trưng của diode
Hiệu suất của quá trình biến đổi công suất
Np
Số lượng đơn vị ghép song song của PVG
NS
Số lượng đơn vị ghép nối tiếp của PVG
Pg
W hoặc kW
Số đôi cực của máy phát
p
Pgref
Công suất tác dụng ở phía AC của BBĐ DC/AC
W hoặc kW
Công suất tác dụng yêu cầu ở phía AC của BBĐ
DC/AC
Pmpp
W hoặc kW
Công suất tại MPP
Tỷ lệ công suất huy động giữa các nguồn
PoP
Pm
W hoặc kW
Công suất hữu ích turbine nhận được từ gió
PACload
W hoặc kW
Công suất của phụ tải xoay chiều
PDCload
W hoặc kW
Công suất của phụ tải một chiều
Pload
W hoặc kW
Công suất tổng hợp của phụ tải tính tại DCbus
xi
PPVconv
Công suất thu được trên nhánh PV nối với DCbus
PWGconv
Công suất thu được trên nhánh WG nối với DCbus
PGconv
Tổng công suất thu được từ hệ nguồn tại DCbus
PPVr
Công suất định mức của PVG
PWGr
Công suất định mức của WG
q
C
Điện tích của electron
Rdc, R
Điện trở cuộn cảm phía DCbus và điện trở phía AC
của BBĐ DC/AC
Req
Điện trở tương đương của PVG
Rp
Điện trở song song của PVG
RS
Điện trở nối tiếp của PVG
Tỷ số lượng công suất thiếu hụt
RLP
T
0C
hoặc 0K
0C
Tamb
Nhiệt độ lớp tiếp giáp p-n
hoặc Nhiệt độ môi trường
0K
Tm
giây
Mô men cơ
Te
giây
Mô men điện từ
Tfi
giây
Hằng số thời gian của khâu lọc tín hiệu đo dòng điện
TS
giây
Chu kỳ phát xung
Tfv
giây
Hằng số thời gian của khâu lọc tín hiệu đo điện áp
giờ
Thời gian của chu kỳ tính toán DSM
i
giờ
Thời gian của mỗi phân đoạn trong chu kỳ tính toán
DSM
Ug
V
Biên độ điện áp pha của lưới điện
ug
V
Điện áp pha tức thời tại điểm liên kết với lưới điện
Ug
V
Biên độ điện áp tại điểm liên kết với lưới điện
Vdc, vdc
V
Điện áp trung bình hoặc tức thời trên DCbus
xii
Veq
V
Điện áp tương đương của PVG
Vmpp
V
Điện áp tại MPP
VOC
V
Điện áp hở mạch của PVG
vpv, Vpv V
Điện áp tức thời hoặc trung bình phát ra từ PVG
Vt
V
Điện áp nhiệt lớp tiếp giáp p-n
vr
m/s
Tốc độ gió định mức
Vcut-in
m/s
Tốc độ gió bắt đầu làm việc
Vcut-out
m/s
Tốc độ gió bị cắt ra
vw
m/s
Tốc độ gió
Tỷ số tốc độ đầu cánh
độ
Góc pitch của cánh turbine
turbine
rad/s
Tốc độ quay của turbine
Rad/s
Tốc độ quay của hệ trục
r
Rad/s
Tốc độ quay của rotor máy phát
sd , sq
Weiber
Từ thông stator dò trên trục d-q
Weiber
Từ thông nam châm vĩnh cửu tạo nên bởi rotor
xiii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Lượng điện năng phát ra từ hệ nguồn và lượng điện năng
yêu cầu của phụ tải trong kịch bản DSM 1 ...................... 42
Bảng 2.2
Lượng điện năng phát ra từ hệ nguồn và lượng điện năng
yêu cầu của phụ tải trong kịch bản DSM 2 ...................... 43
Bảng 2.3.
Kết quả mối liên hệ giữa Cr và Cins(25)............................ 44
Bảng 2.4.
Kết quả đánh giá hiệu quả của chương trình DSM .......... 52
Bảng 3.1.
Các thông số cấu trúc ghép của PVG ............................... 78
Bảng 3.2.
Thông số của WG............................................................. 79
xiv
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Hình 1.1. Khả năng làm việc của WG.................................................................. 6
Hình 1.2. Mô hình tách đảo khi vận mạng điện phân tán thông minh ................. 8
Hình 1.3. Khung giá mua điện theo biểu đồ ba giá tại Việt Nam ........................ 9
Hình 1.4. Cấu trúc hệ thống khai thác hệ nguồn vận hành theo mô hình DSM . 11
Hình 2.1. Sơ đồ mạch tương đương mỗi cấu trúc của PVG............................... 18
Hình 2.2. Đường đặc tính vpv-ipv và vpv-ppvtrên mặt phẳng v-i, v-p ................... 19
Hình 2.3. Sơ đồ mạch tương đương của PMSG trên hệ trục dq........................ 23
Hình 2.4. Phương pháp xấp xỉ diện tích thành lập đồ thị hình chữ nhật ............ 25
Hình 2.5. Thuật toán tạo bước tính cho chương trình DSM .............................. 26
Hình 2.6. Quy ước ký hiệu các đại lượng công suất trong toàn hệ thống .......... 27
Hình 2.7. Các chế độ phân bổ luồng công suất trong hệ thống khai thác hệ
nguồn .................................................................................................................. 28
Hình 2.8. Đề xuất thuật toán DSM cho hệ thống khai thác hệ nguồn ................ 32
Hình 2.9. Đề xuất thuật toán vận hành toàn hệ thống cho kịch bản DSM 1 ...... 33
Hình 2.10. Thuật toán vận hành toàn hệ thống giờ L1 của kịch bản DSM 1 ..... 34
Hình 2.11. Thuật toán vận hành toàn hệ thống giờ L2 ....................................... 35
Hình 2.12. Đề xuất thuật toán vận hành toàn hệ thống cho kịch bản DSM 2 .... 36
Hình 2.13. Chương trình giai đoạn L1 của kịch bản DSM2 .............................. 37
Hình 2.14. Thuật toán vận hành hệ nguồn khi không áp dụng DSM ................. 39
Hình 2.15. Thuật toán xác định dung lượng ES tối ưu ...................................... 40
Hình 2. 16. Công suất thu được trên DCbus từ PVG và WG kịch bản DSM 1 . 41
Hình 2.17. Công suất thu được từ hệ nguồn và công suất yêu cầu .................... 41
của phụ tải kịch bản DSM 1 ............................................................................... 41
Hình 2.18. Công suất thu được trên DCbus từ PVG và WG kịch bản 2 ............ 42
Hình 2.19. Công suất thu được từ hệ nguồn và công suất yêu cầu .................... 43
của phụ tải kịch bản 2 ......................................................................................... 43
Hình 2.20. Đồ thị dung lượng tức thời của ES kịch bản 1 ................................. 45
Hình 2.21. Đồ thị Erb và Eas của kịch bản 1........................................................ 46
xv
Hình 2.22. Đồ thị Zrb và Zas của kịch bản 1........................................................ 47
Hình 2.23. Đồ thị dung lượng tức thời của ES của kịch bản DSM 2 ................. 49
Hình 2.24. Đồ thị Erb và Eas của kịch bản DSM 2 .............................................. 50
Hình 2.25. Đồ thị Zrb và Zas của kịch bản DSM 2 .............................................. 51
Hình 3.1. Sơ đồ cấu trúc điều khiển hệ thống khai thác hệ nguồn ..................... 54
Hình 3.2. Sơ đồ cấu tạo mạch lực BBĐ DC/DC buck ....................................... 58
Hình 3.3. Sơ đồ mạch tương đương trạng thái đóng cắt BBĐ DC/DC buck ..... 58
Hình 3.4. Sơ đồ cấu tạo mạch lực BBĐ DC/DC boost ...................................... 59
Hình 3.5. Sơ đồ mạch tương đương trạng thái đóng cắt BBĐ DC/DC boost .... 59
Hình 3.6. Sơ đồ mạch lực BBĐ AC/DC 1 pha................................................... 59
Hình 3.7. Chế độ làm việc của BBĐ AC/DC 1 pha ở chế độ nghịch lưu .......... 60
Hình 3.8. Chế độ làm việc của BBĐ AC/DC 1 pha ở chế độ chỉnh lưu ............ 60
Hình 3.9. Mô hình đơn giản khóa chuyển mạch của BBĐ DC/AC ................... 60
Hình 3.10. Thuật toán xác định cặp giá trị tương ứng giữa v(i) với i(i) ............... 62
Hình 3.11. Trạng thái dịch chuyển của các điểm kế tiếp nhau .......................... 62
Hình 3.12. Quá trình dò tìm MPP trên đường đặc tính v-p ................................ 63
Hình 3.13. Thuật toán IB tìm MPP .................................................................... 63
Hình 3.14. Sơ đồ mạch tương đương ở trạng thái tín hiệu nhỏ .......................... 64
BBĐ DC/DC boost ............................................................................................. 64
Hình 3.15.Cấu trúc mạch vòng điều khiển BBĐ DC/DC boost......................... 65
theo phương pháp IB-AVC ................................................................................ 65
Hình 3.16. Mô hình Thevenin mạch điện tương đương của PVG ..................... 66
Hình 3.17. Chiến lược điều khiển theo phương pháp IB-AVC.......................... 68
Hình 3.18. Quá trình tìm MPP của phương pháp HCS ...................................... 69
Hình 3.19. Thuật toán HCS tìm MPP................................................................. 70
Hình 3.20. Cấu trúc điều khiển BBĐ DC/AC 1 pha .......................................... 71
Hình 3.21. Sơ đồ mạch điện thay thế mạch vòng dòng điện .............................. 72
nghịch lưu nguồn áp ........................................................................................... 72
Hình 3.22. Mô tả toán học mạch vòng điều khiển dòng điện ............................ 73
Hình 3.23. Mô hình cấu trúc mạch vòng công suất của BBĐ DC/AC .............. 76
xvi
Hình 3.24. Đồ thị đặc tính v-i và v-p của cấu trúc PVG ghép ........................... 78
Hình 3.25. Sự biến thiên của G .......................................................................... 80
Hình 3.26. Sự biến thiên của tốc độ gió ............................................................. 80
Hình 3.27. Sự biến thiên của Pgref ....................................................................... 80
Hình 3.28. Sơ đồ mô phỏng toàn hệ thống trên MATLAB/Simulink ................ 81
Hình 3.29. Sơ đồ mô phỏng khối PVG trên MATLAB/Simulink ..................... 81
Hình 3.30. Sơ đồ mô phỏng khối WG trên MATLAB/Simulink ....................... 82
Hình 3.31. Sơ đồ mô phỏng bộ điều khiển IB-AVC trên MATLAB/ Simulink 82
Hình 3.32. Sơ đồ mô phỏng bộ điều khiển HCS trên MATLAB/Simulink ....... 82
Hình 3.33. Sơ đồ mô phỏng bộ điều khiển phía lưới trên MATLAB/Simulink 82
Hình 3.34. Đường đặc tính Pmpp và Ppv .............................................................. 83
Hình 3.35. Đường đặc tính công suất phát ra từ WG ......................................... 83
Hình 3.36. Đường đặc tính công suất thu được trên DCbus của nhánh PVG .... 84
Hình 3.37. Đường đặc tính công suất thu được trên DCbus của nhánh WG ..... 84
Hình 3.38. Đường đặc tính công suất trao đổi của ES ....................................... 84
Hình 3.39. Đường đặc tính công suất Pgref và Pg của BBĐ DC/AC ................... 85
Hình 3.40. Đặc tính điện áp ở đầu ra BBĐ DC/AC ........................................... 85
Hình 3.41. Đặc tính dòng điện ở đầu ra BBĐ DC/AC ....................................... 86
Hình 4.2. Cấu trúc đo lường, điều khiển và hiển thị dữ liệu .............................. 90
trong thực nghiệm .............................................................................................. 90
Hình 4.3. Cấu trúc hệ thống trong nguồn 1 ........................................................ 91
Hình 4.4. Chiến lược điều khiển hệ thống trong nguồn 1 .................................. 92
Hình 4.5. Cấu trúc BBĐ DC/DCs1 và BBĐ DC/DCs2 ........................................ 93
Hình 4.6. Các trường hợp phân bố dòng công suất trong toàn hệ thống ............ 94
Hình 4.7. Phương thức vận hành mô hình thiết bị thực ..................................... 94
Hình 4.8. Cảm biến PYR-BTA đo công suất của bức xạ mặt trời ..................... 95
Hình 4.9. Cảm biến LM35 đo nhiệt độ .............................................................. 96
Hình 4.10. Các thiết bị trên mô hình thực .......................................................... 97
Hình 4.11. Giao diện chương trình điều khiển nguồn 1 ..................................... 98
Hình 4.12. Giao diện chương trình điều tiết luồng công suất giữa các nguồn ... 98
xvii
Hình 4.13. Kết quả lấy mẫu lần thứ nhất kiểm nghiệm ..................................... 99
khả năng khai thác MPP ..................................................................................... 99
Hình 4.14. Kết quả lấy mẫu lần thứ hai kiểm nghiệm ..................................... 100
khả năng khai thác MPP ................................................................................... 100
Hình 4.15. Kết quả lấy mẫu lần thứ ba kiểm nghiệm khả năng khai thác MPP
.......................................................................................................................... 101
Hình 4.16. Kết quả lấy mẫu thứ nhất và thứ hai kiểm nghiệm ........................ 104
khả năng phân phối dòng công suất tự nhiên ................................................... 104
Hình 4.17. Kết quả lấy mẫu thứ nhất và thứ hai kiểm nghiệm khả năng phân
phối dòng công suất theo yêu cầu .................................................................... 106
Hình 4.18. Dạng sóng của tín hiệu điện áp xoay chiều .................................... 107
ở phía hạ và phía cao áp của MBA .................................................................. 107
1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Các nguồn điện truyền thống sử dụng các loại nhiên liệu hóa thạch, thủy
năng của các dòng sông đang hủy hoại môi trường ngày càng nghiêm trọng.
Đồng thời, đường truyền công suất trong hệ thống điện (EPS - Electric Power
System) truyền thống đã bộc lộ những nhược điểm như chỉ truyền công suất
theo một hướng duy nhất từ nguồn đến tải, gây tổn thất công suất lớn. Các quốc
gia trên thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đều đang đề ra các chương
trình kích thích nhằm phát triển các nguồn năng lượng tái tạo. Điều này đã tạo
động lực cho các nhà đầu tư và các nhà khoa học nghiên cứu vào lĩnh vực ứng
dụng các nguồn năng lượng tái tạo mà chủ yếu là nguồn pin mặt trời (PVG Photovoltaic Power Generation) và nguồn điện gió (WG - Wind Power
Generation).
Với lợi thế có thể lắp đặt ở các mái nhà, PVG và các loại WG ít tạo tiếng
ồn đã và đang xu hướng được lắp đặt tại các hộ phụ tải để đáp ứng trực tiếp cho
các phụ tải trước khi bán điện về EPS. Trong các hệ thống này, chương trình
quản lý nhu cầu năng lượng theo yêu cầu (DSM - Demand-Side Management)
cũng là một trong những trọng tâm nghiên cứu của các nhà khoa học nhằm đề
ra các chiến lược vận hành khác nhau theo yêu cầu của EPS ở mỗi quốc gia.
Cho đến nay, DSM đã được thực hiện bởi nhiều nhà nghiên cứu trong
nước và trên thế giới nhưng vẫn chưa có nghiên cứu nào giải quyết trọn về hệ
thống khai thác PVG và WG trong điều kiện thực tế tại Việt Nam. Đồng thời,
chưa kết hợp giải quyết các bài toán khai thác tối đa năng lượng từ hai loại
nguồn này trong cùng một hệ thống.
Bởi vậy tác giả chọn đề tài nghiên cứu "Nâng cao hiệu quả chương
trình quản lý nhu cầu năng lượng bằng biện pháp điều khiển các nguồn
phân tán" nhằm hoàn thiện các vấn đề còn đang bỏ ngỏ hoặc chưa quan tâm
đầy đủ như đã kể trên.
2
2. Mục đích nghiên cứu
Đề tài xây dựng chiến lược cho chương trình DSM nhằm vận hành hệ
thống khai thác PVG và WG trong EPS Việt Nam. Chiến lược này sẽ phân tích
biểu đồ giá bán và giá mua điện tại Việt Nam. Đồng thời, đề tài sẽ xây dựng
các bộ điều khiển để có thể đáp ứng được các yêu cầu của chương trình DSM.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Cấu trúc hệ thống khai thác PVG và WG trong
mạng điện phân tán 1 pha có đủ cơ sở dữ liệu về công tác dự báo đồ thị phụ tải
và các thông số đầu vào trong một giai đoạn tương lai nhất định. Mạng điện
này có sự tham gia của kho điện ES (Energy Storage) với vai trò cân bằng công
suất giữa các nguồn và phụ tải.
- Phạm vi nghiên cứu: các panel của PVG là đồng đều nhau và tốc độ gió
là đồng đều nhau tại mọi vị trí trên cánh quạt của turbine. Luận án không xét
đến chủng loại và khả năng phóng nạp của kho điện (ES - Energy Storage) cũng
như điều khiển ES.
4. Trọng tâm nghiên cứu của luận án
- Xây dựng các chiến lược vận hành cho chương trình DSM trong hệ
thống khai thác PVG, WG, ES và lưới điện để đáp ứng cho yêu cầu của phụ tải.
Các chiến lược này đáp ứng riêng cho EPS Việt Nam, qua đó đáp ứng yêu cầu
chỉ mua điện từ EPS vào giờ thấp điểm.
- Xây dựng các bộ điều khiển có thể đáp ứng các yêu cầu của chương
trình DSM. Đó là bộ điều khiển giúp khai thác tối đa công suất từ PVG và WG
ở mọi điều kiện vận hành, bộ điều khiển ghép nối lưới để đáp ứng yêu cầu về
công suất đặt.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Phân tích lý thuyết về các yêu cầu của chương trình DSM nói chung,
yêu cầu của EPS Việt Nam và đặc điểm của mỗi loại nguồn.
- Xây dựng chiến lược đề ra cho toàn hệ thống và mô phỏng kiểm chứng.
- Xem thêm -