Tài liệu Nâng cao hiệu quả công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại công ty cổ phần phương minh

ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ KHOA QUẢN TRỊ KINH DOANH H uế ------------------ h tế KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC in ĐỀ TÀI: NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ cK TỒN KHO NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY họ CỔ PHẦN PHƯƠNG MINH Đ ại Sinh viên thực hiện: Hồ Thị Diễm Hương Giáo viên hướng dẫn: Ts.Phan Thanh Hoàn Lớp: K45BQTKD TM Niên khóa: 2011 - 2015 Huế, tháng 05/2015 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn Không có sự thành công nào mà không gắng liền với sự quan tâm giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù gián tiếp hay trực tiếp. Để có thể thực hiện và hoàn thành xong đề tài nghiên cứu này, tôi đã nhận được nhiều sự quan tâm giúp đỡ. Trước tiên, tôi xin gửi lời cám ơn chân thành đến trường Đại học Kinh tế Huế đã tạo điều kiện giúp tôi có thể tiếp cận thực tập tại doanh nghiệp qua đó học hỏi thêm uế nhiều kiến thức thực tế rất bổ ích. Cám ơn quý thầy cô giáo khoa Quản trị kinh doanh đã luôn tận tình giúp đỡ, trang bị nhiều kiến thức hữu ích trong suốt thời gian học tập H tại trường. tế Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng tri ân sâu sắc đến Tiến sĩ Phan Thanh Hoàn là người trực tiếp hướng dẫn, tận tình quan tâm góp ý cho tôi trong suốt quá trình thực h tập và hoàn thành đề tài. in Qua đây tôi cũng xin gửi lời cám ơn chân thành đến Ban lãnh đạo Công ty Cổ phần Phương Minh đã tạo mọi điều kiện thuận lợi cho tôi được tiến hành chương trình thực tập cK tại công ty. Đặc biệt, tôi xin chân thành cám ơn các anh chị nhân viên Phòng Vật tư là những người trực tiếp chỉ bảo tận tình, cung cấp nhiều thông tin và tài liệu giúp tôi hoàn họ thành bài nghiên cứu này. Tôi muốn gửi lời cám ơn đến gia đình và người thân đã luôn yêu quý, giúp đỡ và động viên tôi trong suốt thời gian học tập và nghiên cứu. Đ ại Với vốn kiến thức hạn hẹp nên ắt hẳn không tránh khỏi những sai sót. Tôi rất mong nhận được những góp ý chân thành từ quý Thầy cô và quý anh chị trong Công ty CP Phương Minh, đó sẽ là những hành trang quý giá của bản thân trên con đường sau này. Một lần nữa tôi xin chân thành cám ơn! Huế, tháng 05 năm 2015 Sinh viên Hồ Thị Diễm Hương i Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ................................................................................................................ i MỤC LỤC ..................................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ...........................................................................v DANH MỤC BẢNG .................................................................................................... vi DANH MỤC SƠ ĐỒ................................................................................................... vii PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 uế 1 Tính cấp thiết của đề tài................................................................................................1 H 2 Mục tiêu nghiên cứu .....................................................................................................2 2.1 Mục tiêu chung ..........................................................................................................2 tế 2.2 Mục tiêu cụ thể ..........................................................................................................2 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................................3 h 4 Phương pháp nghiên cứu ..............................................................................................3 in 4.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp ..................................................................3 cK 4.2 Phương pháp nghiên cứu định tính............................................................................3 4.3 Phương pháp xử lý, phân tích số liệu ........................................................................4 5 Kết cấu khóa luận .........................................................................................................4 họ PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..............................................5 CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU .........................5 1.1 Cơ sở lý luận..............................................................................................................5 Đ ại 1.1.1 Khái niệm hàng tồn kho .........................................................................................5 1.1.2 Đặc điểm hàng tồn kho...........................................................................................5 1.1.3 Phân loại hàng tồn kho ...........................................................................................6 1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hàng tồn kho ..............................................................9 1.2 Những lí luận chung về tồn kho nguyên vật liệu.......................................................9 1.2.1 Khái niệm nguyên vật liệu......................................................................................9 1.2.2 Vai trò nguyên vật liệu .........................................................................................10 1.2.3 Phân loại nguyên vật liệu .....................................................................................10 1.2.4 Yêu cầu quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp ..........................................12 ii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn 1.2.5 Thống kê tình hình dự trữ nguyên vật liệu ...........................................................13 1.2.5.1 Các nhân tố ảnh hưởng đến tình hình dự trữ nguyên vật liệu ...........................13 1.2.5.2 Các loại dự trữ nguyên vật liệu .........................................................................14 1.2.6 Cung ứng nguyên vật liệu.....................................................................................15 1.2.6.1 Xác định lượng nguyên vật liệu cần dùng cho kỳ kế hoạch..............................15 1.2.6.2 Xác định lượng nguyên vật liệu cần mua ..........................................................17 1.3 Những lí luận chung về quản trị tồn kho .................................................................18 uế 1.3.1Khái niệm quản trị tồn kho ....................................................................................18 1.3.2 Công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu............................................................19 H 1.3.2.1 Nguồn lực quản lý nguyên vật liệu tồn kho ......................................................19 tế 1.3.2.2 Nội dung công tác quản lý nguyên vật liệu tồn kho ..........................................20 1.3.3 Mô hình quản lý hàng tồn kho..............................................................................24 h 1.3.3.1 Mô hình lượng đặt hàng kinh tế EOQ – The Basic Economic Order Quantity in Model) ...........................................................................................................................24 1.3.3.2 Mô hình lượng đặt hàng theo lô sản xuất (POQ – Production Order Quantity cK Model) ..........................................................................................................................28 1.4 Tổng quan nghiên cứu liên quan .............................................................................29 họ CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN TRỊ TỒN KHO NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ PHẦN PHƯƠNG MINH. ..................31 2.1 Tổng quan về Công ty Cổ Phần Phương Minh .......................................................31 Đ ại 2.1.1 Giới thiệu chung về Công ty Cổ Phần Phương Minh...........................................31 2.1.2 Quá trình hình thành và phát triển ........................................................................32 2.1.3 Lĩnh vực hoạt động...............................................................................................36 2.1.4 Cơ cấu tổ chức của Công ty..................................................................................36 2.1.5 Phân tích tình hình nguồn lực của Công ty Cổ phần Phương Minh.....................40 2.1.5.1 Tình hình hoạt động kinh doanh trong những năm gần đây .............................40 2.1.5.2 Tình hình nguồn nhân lực của Công ty .............................................................42 2.1.5.3 Năng lực sản xuất của Công ty..........................................................................43 iii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn 2.2 Phân tích công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh...............................................................................................................................45 2.2.1 Nguồn lực quản lý tồn kho nguyên vật liệu .........................................................45 2.2.1.1 Nhân sự phòng Vật tư........................................................................................45 2.2.1.2 Hệ thống kho chứa nguyên vật liệu của Công ty...............................................47 2.2.1.3 Phương tiện quản lý nguyên vật liệu .................................................................48 2.2.2 Nội dung công tác quản lý tồn kho nguyên vật liệu .............................................50 uế 2.2.2.1 Công tác phân loại nguyên vật liệu ...................................................................50 2.2.2.2 Phân tích chi phí nguyên vật liệu ......................................................................52 H 2.2.2.3 Quy trình quản lý và cung ứng nguyên vật liệu ................................................53 tế 2.2.3 Sử dụng mô hình EOQ để giảm lượng tồn kho nguyên vật liệu ..........................68 2.3 Đánh giá tình hình thực hiện công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại công ty h cổ phần phương minh ....................................................................................................70 in 2.3.1 Những thành công mà Công ty đạt được..............................................................70 2.3.2 Những hạn chế, những mặt còn tồn tại cần phải được khắc phục........................72 cK CHƯƠNG 3: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC QUẢN TRỊ TỒN KHO NGUYÊN VẬT LIỆU TẠI CÔNG TY CỔ họ PHẦN PHƯƠNG MINH.............................................................................................74 3.1 Định hướng ..............................................................................................................74 3.2 Giải pháp..................................................................................................................75 Đ ại 3.2.1Giải pháp về nguồn lực quản lý nguyên vật liệu ...................................................75 3.2.2 Giải pháp về công tác quản lý nguyên vật liệu tồn kho .......................................78 PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ .................................................................85 1 Kết luận.......................................................................................................................85 2 Kiến nghị ....................................................................................................................86 TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................................88 PHỤ LỤC iv Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT An toàn lao động BHLĐ: Bảo hiểm lao động BHLĐ: Bảo hiểm lao động BHTN: Bảo hiểm tai nạn BHXH: Bảo hiểm xã hội BHYT: Bảo hiểm y tế BTLT: Bê tong ly tâm CP: Cổ phần P1: Phòng Vật tư H tế h cK VSLĐ: in TGĐ: uế ATLĐ: Tổng giám đốc Vệ sinh lao động Xưởng cơ khí XĐKL: Xưởng đúc kim loại TNHH: Trách nhiệm hữu hạn UBND: Ủy ban nhân dân Đ ại họ XCK: v Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Các chi phí lưu kho .......................................................................................22 Bảng 2.2: Bảng kết quả doanh thu của công ty giai đoạn 2012-2014...........................41 Bảng 2.3: Thống kê số lượng lao động của công ty năm 2012 – 2014 .........................42 Bảng 2.4: Tình hình sản xuất sản phẩm phân xưởng BTLT và phân xưởng Cơ khí năm uế 2014 ...............................................................................................................................44 H Bảng 2.5: Bảng thống kê chi phí ...................................................................................52 Bảng 2.6: Bảng tổng hợp lượng nguyên vật liệu cần dùng tháng 04/2015 ...................55 tế Bảng 2.7: Bảng yêu cầu cấp phát nguyên vật liệu phục vụ sản xuất tháng 04/2015............55 Bảng 2.8: Bảng báo cáo số lượng tồn kho công ty tháng 03/2015................................56 h Bảng 2.9: Bảng xác định lượng nguyên vật liệu cần mua.............................................57 in Bảng 2.10: Bảng nhu cầu nguyên vật liệu cho sản phẩm cột BTLT cho mỗi tháng của cK quý II-2015 ....................................................................................................................68 Bảng 2.11: Bảng thống kê chi phí .................................................................................68 Đ ại họ Bảng 3.1: Bảng EOQ .....................................................................................................79 vi Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn DANH MỤC SƠ ĐỒ Sơ đồ 2.1: Các nhóm hàng tồn kho phân bố theo biểu đồ Pareto..................................20 Sơ đồ 2.2: Mô hình chu kỳ đặt hàng dự trữ EOQ..........................................................25 Sơ đồ 2.3: Mô hình chi phí theo EOQ ...........................................................................27 Sơ đồ 2.4: Sơ đồ tổ chức bộ máy hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty CP Phương Minh .................................................................................................................37 uế Sơ đồ 2.5 : Quy trình nhập kho nguyên vật liệu............................................................59 H Sơ đồ 2.6: Trình tự luân chuyển phiếu nhập kho ..........................................................60 Sơ đồ 2.7 : Quy trình xuất kho nguyên vật liệu.............................................................61 tế Sơ đồ 2.8: Trình tự luân chuyển phiếu xuất kho ...........................................................61 Sơ đồ 2.9: Trình tự thực hiện công tác kiểm kê ............................................................64 Đ ại họ cK in h Sơ đồ 2.10: Trình tự quyết toán nguyên vật liệu ...........................................................66 vii Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ 1 Tính cấp thiết của đề tài Xã hội ngày càng phát triển mạnh mẽ trên mọi lĩnh vực, trong đó công nghiệp xây dựng là nhóm ngành kinh tế thực lớn nhất đã trở thành động lực, đầu tàu tăng trưởng của toàn bộ nền kinh tế. Chỉ số sản xuất toàn ngành công nghiệp của nước ta năm 2014 ước tính tăng 7,6% so với năm 2013 (Tổng cục Thống kê). Tuy nhiên, ngành sản xuất uế công nghiệp vẫn đang gặp phải nhiều thách thức cần giải quyết, đối với chỉ số tồn kho H toàn ngành công nghiệp chế biến, chế tạo tại thời điểm 01/12/2014 tăng 4,4% so với tháng trước; tăng 10% so với cùng thời điểm năm 2013. Tỷ lệ tồn kho toàn ngành công tế nghiệp chế biến, chế tạo bình quân 11 tháng là 74,5% (Tổng cục Thống kê). Trong tháng 9/2012, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tiến h hành khảo sát động thái doanh nghiệp Việt Nam quý III/2012 đối với doanh nghiệp in trên quy mô toàn quốc ở các ngành nghề khác nhau. Qua cuộc khảo sát có tới hơn 60% cK DN cho rằng hàng tồn kho đang thực sự là mối lo ngại của họ, trong đó có tới gần 35% DN có hàng tồn kho quý III tăng hơn so với quý II (Tạp chí Công Nghiệp, Kỳ 1, tháng 11/2012). họ Chính vì thế, quản trị tồn kho được xem là một công tác quan trọng có ảnh hưởng rất lớn đến hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Hàng tồn kho là tất cả những nguồn lực dự trữ nhằm đáp ứng cho nhu cầu hiện tại hoặc tương lai. Là một bộ Đ ại phận của tài sản lưu động chiếm vị trí quan trọng trong toàn bộ quá trình sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Nếu mức tồn kho quá lớn sẽ làm tăng chi phí, đối với một số hàng hoá, nguyên vật liệu nếu dự trữ quá lâu sẽ bị hư hỏng, hao hụt, và làm giảm chất lượng. Điều này sẽ gây khó khăn trong việc cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường. Ngược lại, lượng tồn kho không đủ sẽ làm giảm doanh số bán hàng, ngoài ra có thể dẫn đến tình trạng khách hàng sẽ chuyển sang mua hàng của đối thủ cạnh tranh khi nhu cầu của họ không được đáp ứng. Vì vậy, vấn đề đặt ra cho các nhà quản lý doanh nghiệp phải làm sao giữ được mức tồn kho vừa đủ cho sản xuất tiêu thụ và đồng thời phải đáp ứng được đòi hỏi từ yếu tố chi phí. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 1 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn Đặc biệt đối với doanh nghiệp sản xuất, công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu là một vấn đề hết sức quan trọng và có ý nghĩa đặc biệt đối với hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Thực hiện tốt công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu sẽ giúp cho doanh nghiệp giảm được chi phí tồn trữ, lưu kho và sẵn sàng đáp ứng đầy đủ, kịp thời cho hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Xuất phát từ những lí do trên cũng như qua quá trình thực tập tại công ty Cổ phần Phương Minh, nhận thấy công ty luôn có những cố gắng không ngừng trong hoạt uế động kinh doanh, khắc phục những khó khăn thiếu sót và đặc biệt là hoạt động quản trị tồn kho nguyên vật liệu cũng được công ty chú trọng quan tâm để giảm thiểu rủi ro. Vì H vậy, việc thực hiện đề tài “Nâng cao hiệu quả công tác quản trị tồn kho nguyên vật tế liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh” là cần thiết và có ý nghĩa trong việc nâng cao hiệu quả hoạt động sản xuất kinh doanh của Công ty Cổ phần Phương Minh. h 2 Mục tiêu nghiên cứu in 2.1 Mục tiêu chung Phân tích và đánh giá được tình hình công tác quản lý tồn kho nguyên vật liệu tại cK Công ty Cổ phần Phương Minh để từ đó đưa ra những kiến nghị và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản lý tồn kho nguyên vật liệu, góp phần phát triển hoạt họ động sản xuất kinh doanh của Công ty. 2.2 Mục tiêu cụ thể  Hệ thống hóa các vấn đề lý luận về hàng tồn kho, nguyên vật liệu, quản trị tồn Đ ại kho nguyên vật liệu trong doanh nghiệp.  Phân tích những thực trạng trong công tác quản lý tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh.  Phân tích những ưu nhược điểm trong thực trạng công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh.  Trên cơ sở đó có thể để đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh, góp phần phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh của công ty. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 2 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn 3 Đối tượng và phạm vi nghiên cứu  Đối tượng nghiên cứu Tình hình hoạt động quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh.  Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: tại Công ty Cổ phần Phương Minh. - Phạm vi thời gian: Để đảm bảo tính cập nhật, dữ liệu thứ cấp được thu thập uế trong phạm vi thời gian từ 2012 đến 2014. Cũng như thu thập thông tin, tài liệu tại công ty trong khoảng thời gian từ 19/01/2015 đến 26/04/2015. H 4 Phương pháp nghiên cứu Những phương pháp nghiên cứu được sử dụng trong đề tài bao gồm: tế 4.1 Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp h Trong giai đoạn này, tiến hành nghiên cứu nhằm phân tích, đánh giá các nghiên in cứu trước có liên quan và các tài liệu thứ cấp để hình thành, định hướng hướng nghiên cứu cũng như xây dựng cơ sở lý luận cho đề tài nghiên cứu. cK Tài liệu thứ cấp được thu thập thông qua các nguồn: - Website chính thức, tài liệu nội bộ của Công ty Cổ phần Phương Minh. họ - Dữ liệu được cung cấp từ phòng Vật tư, phòng Kế toán, phòng Kinh tế - Kỹ thuật… của Công ty Cổ phần Phương Minh. - Các tài liệu, sách, báo, tạp chí, luận văn liên quan đến các vấn đề lý luận về Đ ại hàng tồn kho, nguyên vật liệu, quản trị tồn kho nguyên vật liệu trong doanh nghiệp. 4.2 Phương pháp nghiên cứu định tính  Phương pháp chuyên gia: Tham khảo ý kiến chuyên gia về các vấn đề cần tìm hiểu của đề tài, phỏng vấn sâu ý kiến của các anh chị nhân viên tại Phòng Vật tư, phòng Kinh tế - Kỹ thuật tại Công ty Cổ phần Phương Minh.  Phương pháp quan sát, tìm hiểu tình hình thực tế tại kho của Công ty.  Phương pháp phân tích, tổng hợp số liệu ghi chép trên sổ sách của Công ty sau đó tiến hành so sánh với tình hình thực tế mà công ty thực hiện để có thể đánh giá và rút ra bài học. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 3 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn 4.3 Phương pháp xử lý, phân tích số liệu Khóa luận sẽ tổng hợp các thông tin số liệu thu thập được tại Công ty, sau đó tiến hành phân tích theo phương pháp xác định lượng nguyên vật liệu cần dùng, lượng nguyên vật liệu cần mua, từ đó rút ra những nhận xét đánh giá. Đồng thời sử dụng dùng mô hình quản trị lượng đặt hàng kinh tế EOQ để có thể đưa ra các giải pháp cụ thể về lượng đặt hàng tối ưu và chi phí tối ưu giúp Công ty Cổ phần Phương Minh có thể vận dụng để xác định lượng nguyên vật liệu cần dùng và dự trữ. uế 5 Kết cấu khóa luận Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục và tài liệu tham khảo, nội dung của bài H khóa luận được trình bày trong 3 chương: tế Chương 1: Cơ sở khoa học của vấn đề nghiên cứu. Chương 2: Phân tích thực trạng công tác quản trị tồn kho nguyên vật liệu tại h Công ty Cổ phần Phương Minh. in Chương 3: Định hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả công tác quản trị Đ ại họ cK tồn kho nguyên vật liệu tại Công ty Cổ phần Phương Minh. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 4 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn PHẦN II: NỘI DUNG VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CHƯƠNG I: CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Cơ sở lý luận 1.1.1 Khái niệm hàng tồn kho Theo chuẩn mực kế toán Việt Nam số 02, hàng tồn kho là những : uế - Tài sản được giữ để bán trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường; - Tài sản đang trong quá trình sản xuất kinh doanh dở dang; H - Là nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ (gọi chung là vật tư) để sử dụng trong quá trình sản xuất, kinh doanh hoặc cung cấp dịch vụ. tế Hàng tồn kho trong doanh nghiệp là tất cả những nguồn lực dự trữ nhằm đáp ứng cho nhu cầu hiện tại hoặc tương lai. Bao gồm: h - Hàng hoá mua để bán: hàng hoá tồn kho, hàng mua đang đi trên đường, hàng in gửi đi gia công, chế biến, hàng gửi bán. cK - Hàng hoá thành phẩm: thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi bán. - Sản phẩm dở dang: sản phẩm chưa hoàn thành hoặc sản phẩm hoàn thành nhưng chưa làm thủ tục nhập kho. họ - Nguyên vật liệu, công cụ dụng cụ tồn kho, đã mua đang đi trên đường hoặc gửi đi gia công chế biến. Đ ại - Chi phí dịch vụ dở dang. 1.1.2 Đặc điểm hàng tồn kho - Hàng tồn kho là một bộ phận của tài sản ngắn hạn trong doanh nghiệp và chiếm tỷ trọng khá lớn trong tổng tài sản lưu động của doanh nghiệp. - Hàng tồn kho trong doanh nghiệp được hình thành từ nhiều nguồn khác nhau, với chi phí cấu thành nên giá gốc hàng tồn kho khác nhau. - Các khoản mục hàng tồn kho thường được cộng (hoặc trừ) các chi phí thu mua, khoản giảm giá bớt giá… - Có nhiều phương pháp đánh giá và tính giá thực tế xuất hàng tồn kho, vì thế nên khác nhau về trị giá hàng tồn kho thực tế và lợi nhuận của kỳ kinh doanh. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 5 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn - Việc xác định chất lượng, tình trạng và giá trị hàng tồn kho luôn là công việc khó khăn, phức tạp. 1.1.3 Phân loại hàng tồn kho Đối với các Doanh nghiệp sản xuất, hàng tồn kho có vai trò như một tấm đệm an toàn giữa các giai đoạn khác nhau trong chu kỳ sản xuất kinh doanh như dự trữ sản xuất và tiêu thụ sản phẩm khi mà giữa các giai đoạn này các hoạt động không phải lúc nào cũng được diễn ra đồng bộ. Đối với các doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực uế thương mại như các doanh nghiệp bán sỉ hay bán lẻ thì hàng tồn kho cũng có vai trò tương tự là một tấm đệm an toàn giữa giai đoạn mua hàng và bán hàng trong một chu H kỳ sản xuất kinh doanh. Ở các doanh nghiệp sản xuất thường có 3 loại hàng tồn kho như sau: tế  Tồn kho nguyên vật liệu h Tồn kho nguyên vật liệu bao gồm các chủng loại hàng mà một doanh nghiệp in mua để sử dụng trong quá trình sản xuất của mình. Nó có thể gồm các loại nguyên vật liệu cơ bản, bán thành phẩm hoặc cả hai. Việc duy trì một lượng hàng tồn kho thích cK hợp sẽ mang lại cho doanh nghiệp sự thuận lợi trong hoạt động mua vật tư và hoạt động sản xuất. Đặc biệt bộ phận cung ứng vật tư sẽ có lợi khi có thể mua một số lượng họ lớn và được hưởng giá chiết khấu từ các nhà cung cấp. Ngoài ra khi doanh nghiệp dự đoán rằng trong tương lai giá cả nguyên vật liệu sẽ tăng hay một loại nguyên vật liệu nào đó khan hiếm, hoặc cả hai, thì việc lưu giữ một số lượng hàng tồn kho lớn sẽ đảm Đ ại bảo cho doanh nghiệp luôn được cung ứng đầy đủ, kịp thời với chi phí ổn định.  Tồn kho sản phẩm dở dang Tồn kho sản phẩm dở dang bao gồm tất cả các mặt hàng mà hiện đang còn nằm tại một công đoạn nào đó của quá trình sản xuất, sản phẩm dở dang có thể đang nằm trung chuyển giữa các công đoạn, hoặc có thể đang được cất giữ tại một nơi nào đó, chờ bước tiếp theo trong quá trình sản xuất. Tồn trữ sản phẩm dở dang là một phần tất yếu của hệ thống sản xuất công nghiệp hiện đại bởi vì nó sẽ mang lại cho mỗi công đoạn trong quá trình sản xuất một mức độ độc lập nào đó. Thêm vào đó sản phẩm dở dang sẽ giúp lập kế hoạch sản xuất SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 6 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn hiệu quả cho từng công đoạn và tối thiểu hóa chi phí phát sinh do ngừng trệ sản xuất hay có thời gian nhàn rỗi. Vì những lý do này mà bộ phận sản xuất của các doanh nghiệp sẽ luôn muốn duy trì một mức tồn trữ sản phẩm dở dang hợp lý. Nói chung, khi một doanh nghiệp có chu kỳ sản xuất dài hơn thì mức độ tồn trữ sản phẩm dở dang cũng lớn hơn.  Tồn kho thành phẩm Tồn kho thành phẩm bao gồm những sản phẩm đã hoàn thành chu kỳ sản xuất uế của mình và đang nằm chờ tiêu thụ. Việc tồn trữ đủ một lượng thành phẩm tồn kho mang lại lợi ích cho cả hai bộ H phận sản xuất và bộ phận Marketing của một doanh nghiệp. Dưới góc độ của bộ phận tế Marketing, với mức tiêu thụ trong tương lai được dự kiến không chắc chắn, tồn kho thành phẩm với số lượng lớn sẽ đáp ứng nhanh chóng bất kỳ một nhu cầu tiêu thụ nào h trong tương lai, đồng thời tối thiểu hóa thiệt hại vì mất doanh số bán do không có hàng in giao hay thiệt hại vì mất uy tín do chậm trễ trong giao hàng khi hàng trong kho bị hết. Dưới góc độ của nhà sản xuất thì việc duy trì một lượng lớn thành phẩm tồn kho cho cK phép các loại sản phẩm được sản xuất với số lượng lớn, và điều này giúp giảm chi phí sản xuất trên mỗi đơn vị sản phẩm do chi phí cố định được phân bổ trên số lượng lớn họ đơn vị sản phẩm được sản xuất ra. Phân loại theo nguồn gốc hàng tồn kho  Hàng tồn kho mua ngoài: là toàn bộ hàng tồn kho được doanh nghiệp mua từ Đ ại các nhà cung cấp ngoài hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp.  Hàng mua nội bộ: là toàn bộ hàng tồn kho được doanh nghiệp mua từ các nhà cung cấp thuộc hệ thống tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp như mua hàng giữa các đơn vị trực thuộc trong cùng một Công ty, Tổng công ty v.v…  Hàng tồn kho tự sản xuất: gia công là toàn bộ hàng tồn kho được gia công sản xuất tạo thành.  Hàng tồn kho được nhập từ các nguồn khác: như hàng tồn kho được nhập từ liên doanh, liên kết, hàng tồn kho được biếu tặng v.v… SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 7 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn Phân loại theo yêu cầu sử dụng  Hàng tồn kho sử dụng cho sản xuất kinh doanh: phản ánh giá trị hàng tồn kho được dự trữ hợp lý đảm bảo cho hoạt động sản xuất kinh doanh được tiến hành bình thường.  Hàng tồn kho chưa cần sử dụng: phản ánh giá trị hàng tồn kho được dự trữ cao hơn mức dự trữ hợp lý.  Hàng tồn kho không cần sử dụng: phản ánh giá trị tồn kho kém hoặc mất phẩm uế chất không được doanh nghiệp sử dụng cho mục đích sản xuất. Phân loại hàng tồn kho theo kế hoạch dự trữ, sản xuất và tiêu thụ: H  Hàng tồn dự trữ an toàn: phản ánh hàng tồn trữ an toàn để kinh doanh được tế tiến hành thường xuyên, liên tục.  Hàng tồn trữ thực tế. in  Hàng tồn kho chất lượng tốt h Phân loại hàng tồn kho theo phẩm chất  Hàng tồn kho kém phẩm chất cK  Hàng tồn kho mất phẩm chất Phân loại hàng tồn kho theo địa điểm bảo quản họ  Hàng tồn kho trong doanh nghiệp  Hàng tồn kho bên ngoài doanh nghiệp Đ ại Theo chuẩn mực 02- hàng tồn kho được phân thành  Hàng hóa mua để bán  Thành phẩm tồn kho và thành phẩm gửi đi bán  Sản phẩm dở dang và chi phí dịch vụ chưa hoàn thành  Nguyên liệu, vật liệu, công cụ dụng cụ Mỗi cách phân loại trên đều có ý nghĩa nhất định đối với nàh quản trị doanh nghiệp. do đó, túy thuộc vào yêu cầu quản lý của nàh quản trị doanh nghiệp mà thực hiện tổ chức thu thập, xử lý và cung cấp thông tin về hàng tồn kho theo những cách thức nhất định. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 8 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn 1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến hàng tồn kho  Đối với các mức tồn kho dự trữ nguyên vật liệu, nhiên liệu thường phụ thuộc vào: - Quy mô sản xuất và nhu cầu dự trữ nguyên vật liệu cho sản xuất của doanh nghiệp. Nhu cầu dự trữ nguyên vật liệu của doanh nghiệp thường bao gồm 3 loại: dự trữ thường xuyên, dự trữ bảo hiểm, dự trữ thời vụ (đối với các doanh nghiệp sản xuất có tính chất thời vụ). - Khả năng sẵn sàng cung ứng của thị trờng. uế - Chu kỳ giao hàng quy định trong hợp đồng giữa đơn vị cung ứng nguyên vật liệu với doanh nghiệp. H - Thời gian vận chuyển nguyên vật liệu từ nơi cung ứng đến doanh nghiệp. - Giá cả của các loại nguyên vật liệu, nhiên liệu cung ứng. tế  Đối với mức tồn kho dự trữ bán thành phẩm, sản phẩm dở dang, các nhân tố h ảnh hưởng bao gồm: in - Đặc điểm và các yêu cầu về kỹ thuật, công nghệ trong quá trình chế tạo sản phẩm. cK - Độ dài thời gian chu kỳ sản xuất sản phẩm. - Trình độ tổ chức quá trình sản xuất của doanh nghiệp. các nhân tố: họ  Đối với mức tồn kho dự trữ sản phẩm thành phẩm thường chịu ảnh hưởng của - Sự phối hợp giữa khâu sản xuất và tiêu thụ sản phẩm. Đ ại - Hợp đồng tiêu thụ sản phẩm giữa doanh nghiệp và khách hàng. - Khả năng xâm nhập và mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm của doanh nghiệp. 1.2 Những lí luận chung về tồn kho nguyên vật liệu 1.2.1 Khái niệm nguyên vật liệu Một doanh nghiệp muốn kinh doanh, sản xuất hiệu quả thì phải chú trọng tới nhiều yếu tố. Nhóm yếu tố quan trọng đầu tiên là nhóm yếu tố đầu vào. Trong đó nguyên vật liệu là yếu tố đáng chú ý nhất vì nguyên vật liệu là yếu tố trực tiếp cấu tạo SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 9 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn nên thực thể sản phẩm. Thiếu nguyên vật liệu thì quá trình sản xuất sẽ bị gián đoạn hoặc không tiến hành được. Nguyên vật liệu là một bộ phận của hàng tồn kho, là một trong những yếu tố cơ bản của quá trình sản xuất kinh doanh, tham gia thường xuyên và trực tiếp vào quá trình sản xuất sản phẩm, ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng của sản phẩm được sản xuất. Nguyên vật liệu là những đối tượng lao động mua ngoài hoặc tự chế biến cần thiết trong quá trình hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Đặc điểm của nguyên vật uế liệu là chỉ tham gia vào một chu kỳ sản xuất nhất định và trong chu kỳ sản xuất đó, nguyên vật liệu sẽ bị tiêu hao toàn bộ hoặc bị biến đổi hình thái vật chất ban đầu để H cấu thành thực thể của sản phẩm. Về mặt giá trị, do chỉ tham gia vào một chu kỳ sản tế xuất nhất định nên khi tham gia vào sản xuất, giá trị của nguyên vật liệu sẽ được tính hết một lần vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ. Do đặc điểm này, nguyên vật in 1.2.2 Vai trò nguyên vật liệu h liệu được xếp vào tài sản lưu động của doanh nghiệp. Là một yếu tố trực tiếp cấu thành nên thực thể sản phẩm, do vậy, chất lượng của cK nguyên vật liệu ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm đến hiệu quả sử dụng vốn kinh doanh của doanh nghiệp. Nguyên vật liệu được đảm bảo đầy đủ về số lượng chất họ lượng chủng loại... có tác động rất lớn đến chất lượng sản phẩm. Vì vậy, đảm bảo chất lượng nguyên vật liệu cho sản xuất còn là một biện pháp để nâng cao chất lượng sản phẩm. Nguyên vật liệu liên quan trực tiếp tới kế hoạch sản xuất và tiêu thụ sản phẩm, là Đ ại đầu vào của hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó, cung ứng nguyên vật liệu kịp thời với giá cả hợp lý sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình sản xuất và tiêu thụ sản phẩm trên thị trường. Xét cả về mặt hiện vật lẫn về mặt giá trị, nguyên vật liệu là một trong những yếu tố không thể thiếu trong bất kì quá trình sản xuất nào, là một bộ phận quan trọng của tài sản lưu động. Chính vì vậy, quản lý nguyên vật liệu chính là quản lý vốn sản xuất kinh doanh và tài sản của doanh nghiệp. 1.2.3 Phân loại nguyên vật liệu Khi tiến hành sản xuất kinh doanh, các doanh nghiệp phải sử dụng nhiều loại vật liệu khác nhau. Để có thể quản lý nguyên vật liệu một cách chặt chẽ thì nguyên vật SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 10 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn liệu phục vụ cho nhu cầu quản trị doanh nghiệp cần thiết phải phân loại theo những tiêu thức phù hợp. Phân loại nguyên vật liệu là sắp xếp nguyên vật liệu thành từng loại, từng nhóm khác nhau căn cứ vào tiêu chuẩn phân loại nhất định phục vụ cho yêu cầu quản lý. Mỗi loại hình doanh nghiệp, do tính chất đặc thù trong sản xuất kinh doanh khác nhau nên sử dụng các loại nguyên vật liệu cũng khác nhau cả về số lượng lẫn tỷ trọng. Căn cứ vào nội dung kinh tế, vai trò của chúng trong quá trình sản xuất kinh uế doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp thì nguyên vật liệu được chia thành: - Nguyên vật liệu chính (bao gồm cả nửa thành phẩm mua ngoài). Đối với các H doanh nghiệp sản xuất nguyên vật liệu chính là đối tượng lao động chủ yếu cấu thành nên tế thực thể chính của sản phẩm như sắt, thép chế tạo nên máy cơ khí, xây dựng cơ bản... Đối với nửa thành phẩm mua ngoài với mục đích tiếp tục quá trình sản xuất sản phẩm ví dụ h như sợi mua ngoài trong các doanh nghiệp dệt còng được gọi là nguyên vật liệu chính. in - Nguyên vật liệu phụ: cũng là đối tượng lao động nhưng chỉ có tác dụng phụ trong quá trình sản xuất được sử dụng cùng với nguyên vật liệu chính để làm thay đổi cK một số tính chất lí hoá của nguyên vật liệu chính (hình dáng, màu sắc, mùi vị...) hoặc phục vụ hoạt động của các tư liệu lao động, phục vụ cho lao động của công nhân viên họ chức, phục vụ cho công tác quản lý. - Nguyên vật liệu khác: là các loại vật liệu loại ra trong quá trình sản xuất, chế tạo sản phẩm như gỗ, sắt, thép vụn hay phế liệu thu nhặt, thu hồi trong quá trình thanh Đ ại lý tài sản cố định. Tuỳ thuộc vào yêu cầu quản lý mà từng loại nguyên vật liệu lại được chia thành từng nhóm, từng thứ quy cách một cách chi tiết, cụ thể hơn. Việc phân loại cần lập thành sổ danh điểm cho từng thứ vật liệu, trong đó mỗi nhóm được sử dụng một ký hiệu riêng.  Căn cứ vào yêu cầu quản lý nguyên vật liệu, bao gồm: - Nguyên liệu, vật liệu chính: Là loại nguyên vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất kinh doanh sẽ cấu thành nên thực thể sản phẩm, toàn bộ giá trị nguyên vật liệu được chuyển vào giá trị sản xuất kinh doanh trong kỳ. SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 11 Khóa luận tốt nghiệp GVHD: Ts Phan Thanh Hoàn - Vật liệu phụ: Là loại nguyên vật liệu được sử dụng trong sản xuất để làm tăng chất lượng sản phẩm, hoàn chỉnh sản phẩm hoặc phục vụ cho công việc quản lý sản xuất. Các loại nguyên vật liệu này không cấu thành nên thực thể sản phẩm. - Nhiên liệu: Là những loại có tác dụng cung cấp nhiệt lượng trong quá trình sản xuất kinh doanh, phục vụ cho công nghệ sản xuất, phương tiện vận tải, công tác quản lý,…Nhiên liệu có thể tồn tại ở thể lỏng như xăng, dầu; ở thể rắn như than, củi, ở thể khí như gas. máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, công cụ, dụng cụ… uế - Phụ tùng thay thế: Là những loại nguyên vật liệu dùng để thay thế, sửa chữa H - Thiết bị xây dựng cơ bản: Là những nguyên vật liệu được sử dụng cho công tế việc xây dựng cơ bản. Đối với thiết bị xây dựng cơ bản bao gồm cả thiết bị cần lắp và thiết bị không cần lắp, công cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng để lắp đặt cho công trình h xây dựng cơ bản. in - Phế liệu: Là các loại nguyên vật liệu được thải ra từ quá trình sản xuất kinh bán ra ngoài. cK doanh của doanh nghiệp, phế liệu có thể sử dụng vào những công việc khác hay  Căn cứ vào mục đích và công dụng của nguyên vật liệu: họ - Nguyên vật liệu dùng cho sản xuất sản phẩm. - Nguyên vật liệu dùng cho phục vụ quản lý sản xuất. - Nguyên vật liệu dùng cho bộ phận bán hàng. Đ ại - Nguyên vật liệu dùng cho bộ phận quản lý doanh nghiệp.  Căn cứ vào nguồn gốc, xuất xứ nguyên vật liệu: - Nguyên vật liệu, vật liệu mua ngoài. - Nguyên liệu, vật liệu tự chế biến, gia công. 1.2.4 Yêu cầu quản lý nguyên vật liệu trong doanh nghiệp Lợi nhuận là mục tiêu mà bất kỳ doanh nghiệp nào cũng hướng tới. Nguyên vật liệu là một yếu tố không thể thiếu của quá trình sản xuất kinh doanh ở các doanh nghiệp. Giá trị nguyên vật liệu thường chiếm một tỉ lệ lớn trong tổng chi phí sản xuất. Vì vậy, quản lý tốt khâu thu mua, dự trữ và sử dụng nguyên vật liệu là điều kiện cần SVTH: Hồ Thị Diễm Hương – K45QTKD TM 12