Tài liệu Năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế, kinh nghiệm một số quốc gia châu á và hàm ý cho việt nam.

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TIẾN ĐỨC NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CẢNG HÀNG KHÔNG QUỐC TẾ: KINH NGHIỆM MỘT SỐ QUỐC GIA CHÂU Á VÀ HÀM Ý CHO VIỆT NAM LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ HÀ NỘI - 2018 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI NGUYỄN TIẾN ĐỨC NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CẢNG HÀNG KHÔNG QUỐC TẾ: KINH NGHIỆM MỘT SỐ QUỐC GIA CHÂU Á VÀ HÀM Ý CHO VIỆT NAM Ngành: Kinh tế quốc tế Mã số: 9 31 01 06 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS. TS. Nguyễn An Hà 2. PGS.TS. Nguyễn Thanh Đức HÀ NỘI - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, đây là nghiên cứu của tôi. Các số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận án này là trung thực và chưa từng được dùng để bảo vệ một học vị nào. Tôi xin cam đoan rằng, mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận án đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận án này đều được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận án Nguyễn Tiến Đức LỜI CẢM ƠN Trong quá trình thực hiện luận án với chủ đề: “Năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế: Kinh nghiệm một số quốc gia Châu Á và hàm ý cho Việt Nam”, tôi đã nhận được rất nhiều sự hướng dẫn, cổ vũ động viên và hỗ trợ của các Thầy Cô, gia đình, bạn bè và nhiều cá nhân và tổ chức. Trước tiên, tôi xin bày tỏ sự biết ơn sâu sắc tới giáo viên hướng dẫn là PGS.TS. Nguyễn An Hà và PGS.TS. Nguyễn Thanh Đức. Dưới sự hướng dẫn nhiệt tình của thầy cô đã giúp tôi từ những bước đầu định hướng về đề tài nghiên cứu của mình, tiếp tục hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận án. Những nhận xét và đánh giá của thầy cô, đặc biệt là những gợi ý về hướng giải quyết vấn đề trong suốt quá trình nghiên cứu, thực sự là những bài học vô cùng quý giá không chỉ trong quá trình viết luận án mà cả trong hoạt động nghiên cứu chuyên môn sau này. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn Học viện Khoa học Xã hội, Viện Hàn Lâm Khoa Học Xã Hội Việt Nam, đã giúp đỡ, góp ý và tạo mọi điều kiện tốt nhất cho tôi trong quá trình nghiên cứu và hoàn thiện luận án. Tôi xin cảm ơn Ban Lãnh đạo Tổng Cảng Hàng không Việt Nam, Ban Giám đốc Cảng Hàng không Nội Bài và các đồng nghiệp đã giúp đỡ, có những ý kiến gợi mở về định hướng chính sách, trao đổi kinh nghiệm thực tiễn và hỗ trợ tôi thực hiện luận án. Cuối cùng, tôi xin dành sự yêu thương và biết ơn tới gia đình tôi, vợ tôi và các con Táo và Nắng đã luôn là nguồn động lực mạnh mẽ, đầy tin tưởng, chỗ dựa vững chắc để giúp tôi hoàn thành luận án. Tác giả luận án Nguyễn Tiến Đức MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU........................... 11 1.1. Tình hình nghiên cứu liên quan tới đề tài ................................................ 11 1.1.1. Các công trình nghiên cứu liên quan đến cạnh tranh và năng lực cạnh tranh ........................................................................................................ 11 1.1.2. Các nghiên cứu liên quan đến năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không thế giới ......................................................................................... 17 1.1.3. Các nghiên cứu liên quan đến năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không Việt Nam ..................................................................................... 23 1.2. Khoảng trống nghiên cứu ......................................................................... 23 Chƣơng 2: CƠ SỞ L LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CẢNG HÀNG KH NG QUỐC TẾ ............ 27 2.1. Cơ sở lý luận về năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế..... 27 2.1.1. Một số khái niệm cơ bản ....................................................................... 27 2.1.2. Các mô hình đánh giá năng lực cạnh tranh ........................................... 31 2.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của CHK quốc tế ..... 39 2.1.4. Các chỉ tiêu đánh giá năng lực cạnh tranh CHKQT ............................. 45 2.2. Yêu cầu và tính tất yếu phải nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế ................................................................................. 53 2.2.1. Yêu cầu nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế: ............................................................................................................ 53 2.2.2. Tính tất yếu để nâng cao năng lực cạnh của các cảng hàng không quốc tế: ............................................................................................................ 55 Chƣơng 3: NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA MỘT SỐ CẢNG HÀNG KH NG QUỐC TẾ Ở CHÂU Á VÀ NHỮNG ĐỐI SÁNH VỚI VIỆT NAM ............................................................................................ 58 3.1. Năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế ở Châu Á ................ 59 3.1.1. Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của Cảng hàng không quốc tế Singapore ..................................................................................................... 59 3.1.2. Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế Nhật Bản ............................................................................................. 73 3.1.3. Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế Ấn Độ ................................................................................................. 83 3.2. Năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không Việt Nam trong đối sánh với một số cảng hàng không ở Châu Á .................................................. 94 3.2.1. Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của cảng hàng không quốc tế Việt Nam ..................................................................................................... 94 3.2.2. Năng lực cạnh tranh của một số CHK ở Việt Nam ............................ 102 Chƣơng 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỦA CÁC CẢNG HÀNG KH NG QUỐC TẾ CỦA VIỆT NAM TRÊN CƠ SỞ CÁC BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA QUỐC TẾ ........................................................................................... 112 4.1. Tổng kết kinh nghiệm của các cảng hàng không quốc tế Châu Á và bài học cho Việt Nam .................................................................................... 112 4.1.1. So sánh năng lực cạnh tranh của các CHK Việt Nam và ba CHK quốc tế nổi tiếng ở Châu Á............................................................................ 112 4.1.2. Kinh nghiệm nâng cao năng lực cạnh tranh của các CHK Châu Á .... 115 4.1.3 Bài học cho Việt Nam .......................................................................... 122 4.2. Định hướng phát triển các cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam .............. 124 4.2.1. Mục tiêu phát triển các cảng hàng không Việt Nam ........................... 124 4.2.2. Chiến lược phát triển các cảng hàng không Việt Nam ....................... 125 4.3. Một số quan điểm nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế của Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030. ........................ 129 4.4. Chính sách và giải pháp đối với Chính phủ ........................................... 134 4.5. Giải pháp đối với các cảng hàng không quốc tế của Việt Nam ............. 136 4.5.1. Nhóm giải pháp cải thiện nguồn lực, môi trường cảng hàng không ... 136 4.5.2. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực quản lý của ACV ........................ 140 4.6. Kiến nghị đối với Cục hàng không Việt Nam ....................................... 143 KẾT LUẬN .................................................................................................. 146 DANH MỤC C NG TRÌNH C NG BỐ CỦA TÁC GIẢ...................... 148 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 149 PHỤ LỤC ..................................................................................................... 159 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Viết tắt Nguyên nghĩa tiếng Anh Nghĩa tiếng việt Hội đồng Cảng hàng không quốc tế 1 ACI Airports Council International 2 ACV Airports Corporation of Viet Tổng công ty Cảng hàng Nam không Việt Nam 3 CHK 4 DAD Da Nang International Airport 5 IATA The International Air Transport Hiệp hội vận tải hàng không Association quốc tế 6 ICAO International Civil Organization 7 IMF International Monetary Fund 8 NAA Narita International Corporation 9 NIA Noi Bai International Airport 10 SWOT Strengths, Weaknesses Mô hình đánh giá năng lực Opportunities and Threats của doanh nghiệp bao gồm điểm mạnh, yếu, có hội và thách thức 11 TSA Tan Son Nhat International Cảng hàng không quốc tế Tân Airport Sơn Nhất Cảng hàng không Cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng Aviation Tổ chức Hàng không Dân dụng Quốc tế Qu tiền tệ thế giới Airport Tập đoàn cảng hàng không quốc tế Narita Cảng hàng không quốc tế Nội Bài DANH MỤC BẢNG Bảng 1.1: Một số định nghĩa về ngành, cạnh tranh và năng lực cạnh tranh cấp ngành ................................................................................... 12 Bảng 2.1: Các nhân tố ảnh hưởng tới NLCT của CHKQT ............................. 44 Bảng 2.2: Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của CHKQT ................ 46 Bảng 2.3: Phân loại năng lực cạnh tranh của CHK ........................................ 52 Bảng 2.4: Chú thích các chỉ số viết tắt và nguồn thu thập dữ liệu ................. 53 Bảng 3.1: Lợi nhuận sau thuế và tỷ suất lợi nhuận trên vốn của Changi Airport Group giai đoạn tháng 4/2011 – tháng 3/2017 ...................... 72 Bảng 3.2: Lượng hành khách qua một số CHK Nhật Bản năm 2016-2017 ... 82 Bảng 3.3: Chỉ tiêu tài chính của ACV giai đoạn tháng 4-12/2016 ............... 100 Bảng 4.1: Chỉ số năng lực cạnh tranh cảng hàng không năm 2016 .............. 112 DANH MỤC HÌNH Hình 2.1: Mô hình kim cương của Michael Porter ......................................... 32 Hình 2.2: Mô hình phân tích SWOT ............................................................... 34 Hình 2.3: Mô hình phân tích PEST ................................................................. 37 Hình 3.1: Lượng khách qua cảng Changi giai đoạn 2012-2017 ..................... 71 Hình 3.2: Lượng hàng hóa vận chuyển tại sân bay Changi ............................ 71 giai đoạn 2012 - 2017 ...................................................................................... 71 Hình 3.3: Lưu lượng hành khách tại cảng Indira Gandhi từ năm tài chính 2012/13 đến 2017/18............................................................................. 92 Hình 3.4: Lưu lượng hàng hóa qua Indira Gandhi từ năm tài chính 2012/13 đến 2017/18............................................................................. 92 Hình 3.5: Dự báo tốc độ tăng trưởng của ngành hàng không tại một số khu vực, 2014 – 2034 ................................................................................... 94 Hình 3.4: Mô hình SWOT của Tổng công ty CHK Việt Nam ACV ............ 101 Hình 4.1: Tổng hợp các đánh giá về năng lực của các CHK quốc tế ở VN . 132 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế hiện nay, ngành Hàng không trên thế giới đang phát triển hết sức nhanh chóng và mạnh mẽ. So với các loại hình vận tải khác, vận tải hàng không là một trong những loại hình được ưa chuộng nhất. Báo cáo thường niên của Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA, 2018) cho thấy số lượng hành khách có thể sẽ tăng vọt trong hai thập kỷ tới. IATA dự đoán năm 2035 sẽ có khoảng 7,2 tỉ hành khách di chuyển bằng đường hàng không, gần gấp đôi mức 3,8 tỉ hành khách ở thời điểm hiện tại. Thống kê 2017 của Hội đồng Cảng hàng không quốc tế (ACI, 2017) cũng cho biết lưu lượng hành khách toàn cầu tại các sân bay lớn trên thế giới tăng gần 6% mỗi năm. Ở Việt Nam, ngành Hàng không bắt đầu có bước chuyển mình tăng trưởng khi chính phủ M gỡ bỏ lệnh cấm vận và tăng trưởng nhanh hơn khi Việt Nam gia nhập WTO. Hơn thế nữa, ngành hàng không được hưởng lợi nhờ nền kinh tế tăng trưởng nhanh cũng như việc Việt Nam đẩy mạnh hội nhập kinh tế giới bằng các hiệp định FTA. Số liệu của Hiệp hội Vận tải hàng không quốc tế (IATA, 2018) cho thấy sự gia nhập của các hãng hàng không giá rẻ đã đưa ngành hàng không Việt Nam tăng trưởng cao nhất nhì thế giới từ năm 2010 đến nay (không tính các quốc gia có lượt hành khách hàng không nhỏ hơn 6 triệu lượt/năm). Việt Nam được đánh giá tiếp tục là quốc gia nằm trong nhóm có ngành hàng không tăng trưởng nhanh nhất thế giới. Dự báo đến năm 2034 và ngành hàng không Việt Nam sẽ phục vụ 340 triệu lượt khách, tương đương với tốc độ tăng trưởng bình quân giai đoạn 2018 2034 là 7,97% (IATA, 2018). Sự mở cửa giao thông với các nền kinh tế, sự hợp tác về mọi mặt cũng đã thúc đẩy ngành hàng không dân dụng Việt Nam nói chung và các cảng 1 hàng không nói riêng không ngừng phát triển nhưng cũng tạo ra không ít áp lực cạnh tranh đối với các cảng hàng không trong khu vực. Hiện tại, hệ thống cảng hàng không Việt Nam gồm 21 cảng hàng không dân dụng trải rộng trên khắp cả nước, được quản lý, điều hành và khai thác bởi một đơn vị duy nhất là Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam (ACV) trong đó 9 cảng hàng không quốc tế và 12 cảng hàng không nội địa. Trong đó ba cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất, Nội Bài và Đà Nẵng chiếm 76% tổng lượt khách toàn quốc. Tuy nhiên, sự phát triển giữa các cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam lại chưa thực sự đồng đều. Theo đánh giá của tổ chức Sleepingairports, năm 2014 cảng hàng không quốc tế Nội Bài bị nằm trong danh sách là 10 sân bay tệ nhất châu Á. Đến năm 2016, cảng hàng không quốc tế Nội Bài với sự ra đời của nhà ga T2 đã có sự bứt phá tăng 136 bậc so với năm 2015. Báo cáo của Sleepingairports cũng cho thấy năm 2016 cảng hàng không quốc tế Đà Nẵng lọt top 30 sân bay tốt nhất châu Á. Điều này chứng tỏ, cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam không phải không thể nâng cao thứ bậc cạnh tranh. Các cảng hàng không Việt Nam còn nhiều tiềm năng để khai thác và nâng cao năng lực cạnh tranh khu vực và quốc tế. Các cảng hàng không quốc tế Việt Nam đã thay đổi, nâng cấp chất lượng dịch vụ để tiến lên những thứ hạng cao hơn so với các cảng hàng không quốc tế khu vực và thế giới. Tuy nhiên, các cảng hàng không quốc tế Việt Nam vẫn tồn tại nhiều yếu kém về năng lực cạnh tranh, quy mô hoạt động. Ví dụ, cảng hàng không quốc tế Nội Bài bị các hãng hãng hàng không và hành khách đánh giá yếu kém về cơ sở hạ tầng và số lượng đường bay. Tuy được đặt tại vị trí quan trọng là Thủ đô Hà Nội nhưng sân bay quốc tế Nội Bài hiện tại chỉ đón máy bay có đường bay thẳng từ các quốc gia châu Á và một vài điểm ở Châu Âu. Ngoài ra, lưu lượng khách tại sân bay Nội Bài còn rất nhỏ so với các sân bay quốc tế khác trong khu vực. Cảng hàng không 2 quốc tế Nội Bài vẫn chưa phát huy được hết các năng lực cạnh tranh vốn có, các tài nguyên hiện tại của sân bay đang trong tình trạng dư thừa và cần được tận dụng phát huy các công dụng của một cảng hàng không quốc tế. Trái ngược với tình trạng hoạt động tại Cảng hàng không quốc tế Nội Bài, Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất (TSA) là nơi có lưu lượng khách lớn nhất Việt Nam với vị trí địa lý thuận lợi. Tuy nhiên, các quy hoạch dành cho phát triển sân bay này chưa được thực hiện tốt và đồng bộ dẫn đến tình trạng quá tải cả về hành khách và số lượng chuyến bay liên tục diễn ra. Hệ quả, cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất bị đánh giá là một trong những sân bay có chất lượng kém. Việc phục vụ một lượng khách khổng lồ hàng năm mang lại lợi nhuận rất lớn cho cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất nhưng hành khách không hài lòng với những gì họ được phục vụ tại cảng hàng không quốc tế này (Báo cáo thường niên ACV, 2017). Nhận thấy được đều này, chính phủ và Bộ Giao thông vận tải đã có những động thái quan tâm phát triển cảng hàng không Tân Sơn Nhất với các dự án mở rộng, cải tạo cảng. Tuy nhiên, các dự án cải tạo đều bị đình trệ khiến cho hoạt động của cảng không được cải thiện, không cạnh tranh được với các cảng hàng không khác trong khu vực. Đứng trước áp lực cạnh tranh từ các đối thủ trong khu vực và dư địa phát triển của các cảng hàng không tư nhân trong thời gian tới, bài toán đặt ra cho các cảng hàng không quốc tế Việt Nam là phải làm gì để có thể nâng cao năng lực cạnh tranh nhằm giữ được vị trí hiện tại cũng như rút ngắn khoảng cách với các cảng hàng không quốc tế khác trong khu vực và thế giới? Với mục tiêu này, các cảng hàng không quốc tế Việt Nam không chỉ cần tổng kết kinh nghiệm trong nước, mà còn phải học hỏi kinh nghiệm của các cảng hàng không khu vực và thế giới. Việc lựa chọn Châu Á với 3 quốc gia đại diện gồm Singapore, Nhật và Ấn độ, để đưa vào nghiên cứu bởi sự thay đổi tích cực của các cảng hàng không 3 quốc tế này trong thời gian gần đây, cũng như bởi những đặc điểm của các quốc gia này trong sự phát triển của các cảng hàng không quốc tế Việt Nam. Về mặt địa lý, cảng hàng không quốc tế Singapore khá phù hợp với Việt Nam. Về mặt thiết kế sân bay, các cảng hàng không quốc tế Việt Nam có nhiều điểm tương đồng so với các cảng hàng không Nhật. Về nhu cầu đi lại và khả năng chi trả cho các dịch vụ hàng không của khách hàng, chúng ta lại khá giống với Ấn độ. Với tất cả những lý do nói trên, tác giả quyết định chọn đề tài: “Năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế: Kinh nghiệm một số quốc gia châu Á và hàm ý cho Việt Nam”. 2. Mục đích và câu hỏi nghiên cứu của luận án 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở phân tích, nghiên cứu, đánh giá về năng lực cạnh tranh của một số cảng hàng không quốc tế đặc biệt kinh nghiệm ở một số quốc gia tiêu biểu ở Châu Á kết hợp những so sánh với các cảng hàng không ở Việt Nam, luận án từ đó đề xuất một số hàm ý chính sách và giải pháp toàn diện cho chính phủ, cục hàng không Việt Nam cũng như Tổng công ty cảng hàng không Việt Nam nói chung và các cảng hàng không nói riêng để làm cơ sở giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam cũng như bắt nhịp được với xu hướng và guồng quay phát triển của các cảng trong khu vực và trên thế giới. Các hàm ý chính sách và giải pháp dự kiến cho giai đoạn 2020-2025 và tầm nhìn 2035. 2.2. Câu hỏi nghiên cứu Để đạt được mục tiêu đặt ra, nghiên cứu này hướng tới trả lời các câu hỏi sau: (i) Nhận diện những nhân tố quan trọng nào góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh của các các hàng không quốc tế lớn ở ba nước Singapore, Nhật Bản, Ấn Độ? 4 (ii) Năng lực cạnh tranh các cảng hàng không quốc tế tại Việt Nam hiện nay đang ở vị trí nào trong bản đồ cạnh tranh các cảng hàng không thế giới? (iii) Giải pháp và hàm ý nào cho Việt Nam từ kinh nghiệm của các Cảng hàng không quốc tế Châu Á? 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu của luận án 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là một số các cảng hàng không quốc tế ở Châu Á, cụ thể là năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế Châu Á. Trong luận án, đối tượng cụ thể là cảng hàng không quốc tế ở Singapore, cảng hàng không quốc tế ở Nhật Bản và cảng hàng không quốc tế ở Ấn Độ. Tại Việt Nam, các cảng hàng không quốc tế cũng được đưa vào đối tượng nghiên cứu. Trong 9 cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam, tác giả nghiên cứu 3 cảng hàng không quốc tế là Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất. Lý do lựa chọn này là 3 cảng này có khả năng đối sánh với các cảng hàng không quốc tế tiêu chuẩn từ sức chứa cho đến khả năng đón các máy bay dân sự cỡ lớn… Việc đưa các cảng hàng không Việt Nam vào đối sánh với một số các cảng hàng không quốc tế Châu Á giúp luận án có được những giải pháp khả thi, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng này trong bối cảnh Việt Nam hội nhập dịch vụ giao thông hàng không với thế giới. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi Không gian nghiên cứu: Các cảng hàng không quốc tế Châu Á mà tiêu biểu là 3 trường hợp Singapore, Ấn Độ, Nhật Bản. Các Cảng Hàng không Việt Nam, cụ thể là 3 cảng hàng không quốc tế: Nội Bài, Đà Nẵng và Tân Sơn Nhất, sẽ được đưa vào đối sánh. Nội dung nghiên cứu: tác giả giới hạn phạm vi nghiên cứu ở các nội dung chủ yếu sau: 5 (i) Các tiêu chí đánh giá năng lực cạnh tranh của cảng hàng không quốc tế dựa trên các chỉ tiêu định lượng như sản lượng, doanh thu, thị phần, tỷ suất lợi nhuận, …. và các chỉ tiêu định tính như chất lượng hàng hoá - dịch vụ, khả năng đáp ứng yêu cầu khách hàng, thương hiệu, uy tín, hình ảnh doanh nghiệp; (ii) Các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không Việt Nam và các cảng hàng không trong khu vực; (iii) Các giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không Việt Nam. - Thời gian nghiên cứu: từ năm 2000 đến năm 2017. Các hàm ý chính sách và giải pháp dự kiến cho giai đoạn 2020-2025 và tầm nhìn 2035. 4. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu của luận án Ngoài các phương pháp nghiên cứu thông thường được sử dụng trong nghiên cứu kinh tế, luận án sử dụng môt số phương pháp cơ bản sau: Kế thừa: Thu thập, tổng hợp, phân tích và đánh giá các tài liệu trong nước cũng như ngoài nước có liên quan tới nội dung của luận án. Sau đó kế thừa có chọn lọc các nội dung phù hợp. Phương pháp nghiên cứu này giúp tác giả tổng quan được các nghiên cứu đi trước về năng lực cạnh tranh và các yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của một cảng hàng không quốc tế. Phân tích so sánh: phân tích, tổng hợp, so sánh đối chiếu, kết hợp giữa lý luận về năng lực cạnh tranh và thực tiễn khả năng cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế tại Việt Nam. Khảo sát: Trên cơ sở lý thuyết trình bày ở chương 2 và thực tiễn áp dụng lý thuyết để phân tích các cảng hàng không quốc tế ở Châu Á ở chương 3, tác giả thực hiện một cuộc kháo sát chi tiết dựa trên các biến số có trong lý thuyết và các biến được sử dụng để phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh 6 của các cảng hàng không quốc tế Châu Á. Nội dung chi tiết các biến và bảng hỏi được trình bày chi tiết trong phụ lục. Nội dung điều tra khảo sát nhằm mục đích tìm hiểu thực trạng năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế Việt Nam để có được sự so sánh với các cảng hàng không quốc tế Châu Á được nghiên cứu trong bài. Cuộc khảo sát sẽ giúp nghiên cứu có những đánh giá khách quan trên cơ sở thu thập dữ liệu từ các mẫu có hiểu biết k về cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam. Bảng khảo sát liên quan đến 10 tiêu chí chủ yếu có ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của cảng hàng không quốc tế. Mẫu khảo sát tập trung vào 3 nhóm đối tượng gồm: (i) nhân viên, những người làm việc tại các cảng hàng không quốc tế; (ii) nhân viên các công ty hàng không; và (iii) các hành khách sử dụng dịch vụ tại các cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam. Bản khảo sát sẽ được gửi trực tuyến cho các đối tượng này theo 2 cách email và phát trực tiếp. Quá trình gửi bản khảo sát được xác nhận trực tiếp từ người gừi và người nhận để xác thực kết quả khảo sát được thực hiện nghiêm túc. Sau khi thu các phiếu khảo sát về, số liệu được lọc và làm sạch để có thể sử dụng phân tích. Số liệu sau khi điều tra được phân tích với phần mềm SPSS và xử lý trực tuyến trên chuyên trang hỗ trợ điều tra của googledocs. Chuyên gia: Một số kết quả phân tích của luận án được đánh giá (phỏng vấn) đối với các nhóm đối tượng có liên quan bao gồm các hãng hàng không, các nhân viên làm tại cảng hàng không quốc tế và khách hàng. Các nhận định của chuyên gia kết hợp với kết quả thống kê sẽ góp phần đưa ra những gợi ý quan trọng, củng cố hơn các giải pháp, đề xuất nhằm giúp Việt Nam nâng cao năng lực cạnh tranh của mình trong ngành hàng không. Nghiên cứu trường hợp điển hình (Case study): phương pháp này được sử dụng để chứng minh cho một số luận điểm trong luận án. Để có được 7 những căn cứ và cơ sở thực tế cho các luận điểm phân tích trong luận án, tác giả sẽ chọn và phân tích một số trường hợp thực tế điển hình đã tham gia thành công vào ngành hàng không và những nhân tố thực tế liên quan đến chủ đề nghiên cứu. Những phân tích này sẽ cho thấy một cách rõ nhất những thành tựu cũng như thất bại khi tham gia vào ngành hàng không, qua đó đưa ra những giải pháp phù hợp để nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không Việt Nam trong ngành hàng không. Phương pháp thu thập và xử lý dữ liệu: Các dữ liệu trong luận án được thu thập là nguồn thứ cấp từ các tài liệu có sẵn, nguồn sơ cấp thông qua điều tra, thực nghiệm, phi thực nghiệm bao gồm các nghiên cứu được công bố trên các tạp chí trong và ngoài nước, các báo cáo thường niên của các cảng hàng không quốc tế, của Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế ITTA, Hội đồng cảng hàng không quốc tế ACI, Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam... trên các trang web trong và ngoài nước về các cảng hàng không quốc tế (chương 2,3,4). Các dữ liệu được thu thập sau đó được phân tích bằng một số phương pháp như: phương pháp thống kê mô tả, phân bố dữ liệu để thiết kế các bảng thống kê, so sánh các chỉ số, từ đó đưa ra những nhận xét, đánh giá về năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế (chương 3 và chương 4). Ngoài ra, luận án cũng thu thập bổ sung dữ liệu sơ cấp thông qua điều tra khảo sát và kết quả được xử lý trên SPSS như đã trình bày ở trên. 5. Đóng góp mới về khoa học của luận án Luận án có những đóng góp mới như sau: Tổng quan các nghiên cứu về năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế, đặc biệt là những nghiên cứu về các cảng hàng không quốc tế ở Châu Á. Khái quát hóa những vấn đề lý luận cơ bản về năng lực cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế. 8 Phân tích thực trạng năng lực cạnh tranh của một số các cảng hàng không quốc tế ở một số nước Châu Á, cụ thể là Nhật bản, Singapore, Ấn Độ. Nhận diện năng lực cạnh tranh của một số cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam (cụ thể là 3 cảng Nội Bài, Tân Sơn Nhất, Đà Nẵng) trong tương quan với các cảng hàng không quốc tế ở Châu Á. Cuối cùng, việc học tập kinh nghiệm thành công và thất bại trong hoạt động nâng cao năng lực cạnh tranh của một số cảng hàng không Châu Á, kết hợp với việc đánh giá định hướng phát triển các cảng hàng không quốc tế tại Việt Nam, tác giả đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh cho các cảng hàng không quốc tế ở Việt Nam. 6. nghĩa lý luận và thực tiễn của luận án Về mặt lý luận, luận án là tài liệu tham khảo và cung cấp khung lý thuyết cho các nhà nghiên cứu, giảng viên, sinh viên và các nhà hoạch định chính sách quan tâm đến chủ đề năng lực cạnh tranh và nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt tại các cảng hàng không quốc tế. Kết quả của luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các nhà quản lý và người khai thác cảng hàng không; cho Tổng công ty Cảng hàng không Việt Nam; và có khả năng ứng dụng cho các cán bộ nhân viên làm việc trong ngành hàng không nói chung và cảng hàng không nói riêng. Những giải pháp luận án đưa ra có thể sử dụng trong tương lai làm cơ sở xây dựng bổ sung và nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng trong quá trình hội nhập quốc tế; 7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo, bài nghiên cứu gồm 4 chương: Chương 1: Tổng quan tình hình nghiên cứu 9 Chương 2: Cơ sở lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế. Chương 3: Năng lực cạnh tranh của một số cảng hàng không quốc tế ở Châu Á và những đối sánh với Việt Nam. Chương 4: Phương hướng và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh của các cảng hàng không quốc tế của Việt Nam trên cơ sở bài học kinh nghiệm của quốc tế. 10