Tài liệu Năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch thừa thiên huế

LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được dùng để bảo vệ một học vị khoa học nào. Tôi cũng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được ghi rõ nguồn gốc… Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phương Mai i LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành gửi lời cảm ơn tới tất cả các cơ quan, đơn vị, cá nhân đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu. Lời cảm ơn đầu tiên tôi xin gửi đến TS. Hoàng Triệu Huy, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ tôi trong thời gian học tập và nghiên cứu để hoàn thành bản luận văn này. Tôi cũng xin được gửi lời cảm ơn sâu sắc đến toàn thể các Thầy, Cô giáo và các Cán bộ công chức của Đại học Huế, Trường Đại học Kinh tế Huế đã giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Tôi cũng xin chân thành cảm ơn đến Lãnh đạo Cục Thống kê tỉnh Thừa Thiên Huế đã tạo điều kiện cho tôi có đủ thời gian học tập, nghiên cứu. Và xin cảm ơn đến gia đình, các đồng nghiệp và bạn bè đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi trong công tác, học tập nghiên cứu thành công đề tài này. Cuối cùng tôi xin gửi lời cảm ơn đến Lãnh đạo và một số Cán bộ công chức Văn phòng Tỉnh ủy, Văn phòng Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Văn hóa Thể thao và Du Lịch, các Công ty lữ hành và các nhà khoa học, nhà quản lý và nhân viên hoạt động kinh doanh trong lĩnh vực du lịch trên địa bàn tỉnh cùng toàn thể các du khách quốc tế và nội địa trong diện điều tra đã giúp đỡ tôi thu thập số liệu điều tra và nghiên cứu đề tài. Xin chân thành cảm ơn. Huế, ngày 5 tháng 9 năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Phương Mai ii TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ Họ và tên học viên: NGUYỄN THỊ PHƯƠNG MAI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế. Niên khóa 2014-2016 Người hướng dẫn khoa học: TS.HOÀNG TRIỆU HUY Tên đề tài: NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ 1. Tính cấp thiết của đề tài Thừa Thiên Huế sở hữu tài nguyên thiên nhiên vô cùng phong phú và tuyệt đẹp, kết hợp với tài nguyên văn hóa được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa Thế giới nên có cơ hội lớn để phát triển du lịch so với các vùng miền khác ở Việt Nam và cả trên thế giới. Song so với tiềm năng và lợi thế sẵn có thì du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn chưa thực sự phát triển tương xứng, thậm chí phát triển chậm hơn các điểm đến mới nổi khác có ít tiềm năng hơn về du lịch. Xuất phát từ thực tế đó, tác giả chọn đề tài “Năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịchThừa Thiên Huế” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. 2. Phương pháp nghiên cứu Sử dụng nguồn số liệu thứ cấp được thu thập từ các cơ quan quản lý Nhà nước, các phương tiện thông tin đại chúng để khái quát tình hình phát triển du lịch của tỉnh Thừa Thiên Huế. Số liệu sơ cấp được thu thập thông qua điều tra, phỏng vấn 100 chuyên gia và 150 khách du lịch bằng bảng hỏi. Các câu hỏi được thiết kế trên cơ sở vận dụng bộ chỉ số của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF) về năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch và được xử lý trên phần mềm SPSS. Sử dụng mô hình SWOT để đánh giá khái quát và cô đọng về NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế, chỉ ra mặt mạnh, mặt yếu, cơ hội và đe dọa của điểm đến du lịch Thừa Thiên Huế. 3.Kết quả nghiên cứu và những đóng góp của luận văn Luận văn đã đánh giá thực trạng NLCT điểm đến của du lịchThừa Thiên Huế, xác định được lợi thế cạnh tranh cũng như các yếu tố hạn chế NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế từ đó, đề xuất các giải pháp khoa học, có tính thực tiễn cao nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế trong thời gian tới, nhất là giai đoạn 2016-2020. iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT I. Từ viết tắc các hiệp hội, hội đồng, liên minh, tổ chức IATA Hiệp hội vận tải hàng không quốc tế IUCN Liên minh bảo tồn thiên nhiên quốc tế OECD Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế UNWTO Tổ chức du lịch thế giới WEF Diễn đàn kinh tế thế giới WTO Tổ chức thương mại thế giới WTTC Hội đồng du lịch và lữ hành thế giới ACA Hiệp hội Du thuyền Châu Á ASEAN Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á UBND Ủy ban nhân dân UNESCO Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hiệp quốc DMO Cơ quan quản lý điểm đến II. Từ viết tắc chữ viết CNTT Công nghệ thông tin CSHT Cơ sở hạ tầng DL Du lịch DL&LH Du lịch và lữ hành GDP Tổng sản phẩm quốc nội GT Giao thông LH Lữ hành NLCT Năng lực cạnh tranh PCI Năng lực cạnh tranh cấp tỉnh TT Truyền thông TT Huế Tỉnh Thừa Thiên Huế VC Vận chuyển GISHue Hệ thống thông tin địa lý Huế TTCI Chỉ số năng lực cạnh tranh du lịch iv MỤC LỤC Trang Lời cam đoan............................................................................................................... i lời cảm ơn................................................................................................................... ii tóm lược luận văn thạc sĩ khoa học kinh tế............................................................... iii danh mục các chữ viết tắt.......................................................................................... iv mục lục ........................................................................................................................v danh mục các bảng .................................................................................................. viii danh mục sơ đồ, biểu đồ..............................................................................................x PHẦN I MỞ ĐẦU .....................................................................................................1 1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1 2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3 4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3 5. Kết cấu của luận văN ..............................................................................................6 PHẦN II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU.....................................................................7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH ...............................................................................7 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN................................................................................................7 1.1.1. Cạnh tranh .........................................................................................................7 1.1.2. Năng lực cạnh tranh ........................................................................................11 1.1.3. Năng lực cạnh tranh điểm đến ........................................................................15 1.1.4. Đo lường năng lực cạnh tranh điểm đến ........................................................18 1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến NLCT điểm đến của ngành du lịch ....................19 1.2. CƠ SỞ THỰC TIỄN..........................................................................................24 1.2.1. Vị trí xếp hạng chỉ số năng lực cạnh tranh du lịch Việt Nam năm 2015........24 1.2.2. Môi trường du lịch ..........................................................................................25 1.2.3 Chính sách hỗ trợ và phát triển du lịch ............................................................26 1.2.4. Cơ sở hạ tầng...................................................................................................27 1.2.5. Nguồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa...........................................................28 v CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ....................................................................29 2.1. ĐẶC ĐIỂM ĐỊA BÀN NGHIÊN CỨU ............................................................29 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, xã hội và nhân văn...........................................................29 2.1.2. Tình hình phát triển kinh tế - xã hội tỉnh Thừa Thiên Huế và chỉ số năng lực canh tranh cấp tỉnh giai đoạn 2011-2015 ..................................................................31 2.2. THỰC TRẠNG DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ ..............................................35 2.2.1. Nguồn nhân lực ...............................................................................................35 2.2.2. Công nghệ thông tin và truyền thông..............................................................37 2.2.3. Chính sách hỗ trợ và phát triển về du lịch ......................................................37 2.2.4. Cơ sở hạ tầng và môi trường kinh doanh ........................................................39 2.2.5. Nguồn lực tự nhiên, văn hóa ...........................................................................43 2.3. ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ..............................................................................................................46 2.3.1. Xác định đối thủ cạnh tranh ............................................................................46 2.3.2. Đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế qua ý kiến các chuyên gia ...................................................................................................51 2.3.3. Đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế qua khảo sát ý kiến khách du lịch.............................................................................................63 2.4. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ.......................................................................................73 2.4.1. Điểm mạnh ......................................................................................................73 2.4.2. Điểm yếu .........................................................................................................75 2.4.3. Cơ hội ..............................................................................................................77 2.4.4. Thách thức.......................................................................................................77 CHƯƠNG 3 ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ ..................80 3.1. ĐỊNH HƯỚNG NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ.......................................................................................80 vi 3.1.1. Xây dựng hình ảnh điểm đến Thừa Thiên Huế hấp dẫn; phát huy các giá trị văn hóa, lịch sử và tiềm năng du lịch (biển, núi, rừng, sông); xây dựng môi trường du lịch thân thiện; gắn kết với các di sản văn hóa thế giới của khu vực miền Trung Tây Nguyên ...............................................................................................................80 3.1.2. Tạo môi trường chính sách thuận lợi để du lịch phát triển .............................80 3.1.3. Phát triển du lịch theo hướng năng động, thích ứng nhanh và ứng phó kịp thời với những thay đổi ....................................................................................................81 3.2. GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN CỦA DU LỊCH THỪA THIÊN HUẾ.......................................................................................81 3.2.1. Về cơ chế, chính sách liên quan phát triển du lịch..........................................81 3.2.2. Đa dạng hóa các hoạt động du lịch mà du khách muốn tham gia, trải nghiệm ...................................................................................................................................82 3.2.3. Đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng, cơ sở vật chất phục vụ phát triển du lịch .....84 3.2.4. Xây dựng môi trường du lịch thành phố thân thiện ........................................86 3.2.5. Giải pháp về nguồn nhân lực ..........................................................................87 3.2.6. Giải pháp về xây dựng thương hiệu, xúc tiến, quảng bá: ...............................87 PHẦN III PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................89 I. KẾT LUẬN............................................................................................................89 II. KIẾN NGHỊ..........................................................................................................91 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................94 PHỤ LỤC .................................................................................................................96 QUYẾT ĐỊNH VỀ VIỆC THÀNH LẬP HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VĂN THẠC SĨ BIÊN BẢN CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM LUẬN VẮN THẠC SĨ KINH TẾ NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 1 NHẬN XÉT LUẬN VĂN THẠC SĨ CỦA PHẢN BIỆN 2 BẢN GIẢI TRÌNH CHỈNH SỬA LUẬN VĂN XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN vii DANH MỤC CÁC BẢNG Số hiệu bảng Tên bảng Trang Bảng 1.1 Chỉ số Năng lực cạnh tranh du lịch một số quốc gia Đông Nam Á....24 Bảng 1.2 Chi tiết Chỉ số về môi trường du lịch một số quốc gia Đông Nam Á.25 Bảng 1.3 Chi tiết chỉ số Chính sách hỗ trợ và phát triển du lịch một số quốc gia Đông Nam Á .......................................................................................26 Bảng 1.4 Chi tiết Chỉ số cơ sở hạ tầng một số quốc gia Đông Nam Á ..............27 Bảng 1.5 Chi tiết Chỉ số nguồn tài nguyên thiên nhiên, văn hóa một số quốc gia Đông Nam Á .......................................................................................28 Bảng 2.1 Một số chỉ tiêu về kinh tế - xã hội tỉnh TT.Huế giai đoạn 2011 – 2015 .............................................................................................................32 Bảng 2.2 Tình hình lao động làm việc trong khách sạn, nhà hàng, dịch vụ lữ hành Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011-2015........................................35 Bảng 2.3 Tình hình phát triển cơ sở lưu trú du lịch tỉnh TT. Huế giai đoạn 20122015 .....................................................................................................41 Bảng 2.4. Tình hình khách tham quan và lưu trú các tỉnh giai đoạn 2012-2015.46 Bảng 2.5 Tình hình khách lưu trú Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh giai đoạn 2011-2015...................................................................................48 Bảng 2.6 Tình hình Doanh thu lưu trú Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh giai đoạn 2011-2015...................................................................50 Bảng 2.8 Chỉ số môi trường du lịch của Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh.....................................................................................................52 Bảng 2.9 Chỉ số chính sách hỗ trợ và phát triển du lịch Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh ................................................................................55 Bảng 2.10 Chỉ số cơ sở hạ tầng của du lịch Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh.....................................................................................................58 Bảng 2.11 Chỉ số Nguồn lực tự nhiên, văn hóa của Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh ......................................................................................60 viii Bảng 2.12 So sánh chung các chỉ số của du lịch Thừa Thiên Huế với các đối thủ cạnh tranh ............................................................................................62 Bảng 2.13 Thông tin khách du lịch.......................................................................64 Bảng 2.14 So sánh Chỉ số môi trường du lịch của Thừa Thiên Huế giữa du khách quốc tế và nội địa ................................................................................65 Bảng 2.15 So sánh Chỉ số chính sách hỗ trợ và phát triển du lịch của Thừa Thiên Huế giữa du khách quốc tế và nội địa .................................................67 Bảng 2.16 So sánh Chỉ số cơ sở hạ tầng du lịch của Thừa Thiên Huế giữa du khách quốc tế và nội địa......................................................................70 Bảng 2.17 So sánh Chỉ số nguồn nhân lực tự nhiên và văn hóa của Thừa Thiên Huế giữa du khách quốc tế và nội địa .................................................71 Bảng 2.18 Đánh giá chung năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch của Thừa Thiên Huế giữa du khách quốc tế và nội địa ...................................................73 ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Số hiệu sơ đồ Tên sơ đồ Trang Sơ đồ 1.1: Các yếu tố quyết định tính cạnh tranh trong vùng.....................................9 Sơ đồ 1.2: Sơ đồ chỉ số năng lực cạnh tranh lĩnh vực du lịch...................................20 Số hiệu biểu đồ Biểu đồ 2.1: Tên biểu đồ Trang Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh PCI của tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011-2015..........................................................................35 Biểu đồ 2.2: Tình hình lao động làm việc trong ngành du lịch trên địa bàn tỉnh Thừa Thiên Huế giai đoạn 2011-2015 ..............................................36 Biểu đồ 2.3: Tình hình khách lưu trú của các tỉnh giai đoạn 2011-2015..................47 Biểu đồ 2.4: Tình hình khách lưu trú Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh giai đoạn 2011-2015..........................................................................49 Biểu đồ 2.5: Tình hình Doanh thu lưu trú Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh giai đoạn 2011-2015 ................................................................50 x PHẦN I MỞ ĐẦU 1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA ĐỀ TÀI Du lịch là ngành kinh tế tổng hợp và ngày càng khẳng định vai trò quan trọng với sự phát triển kinh tế thế giới. Hiện nay, du lịch chiếm vị trí hàng đầu trong thương mại toàn cầu, được coi là ngành xuất khẩu và tạo việc làm lớn nhất thế giới. Theo Tổ chức Du lịch thế giới, trong thế kỷ XXI, du lịch trở thành hoạt động kinh tế quan trọng nhất trên phạm vi toàn cầu. Hội đồng du lịch và lữ hành thế giới (WTTC) đánh giá năm 2015 là năm thứ 5 liên tục, ngành du lịch và lữ hành có tốc độ tăng trưởng cao hơn mức tăng trưởng của nền kinh tế thế giới (ở mức 2,8% so với 2,3%) thậm chí cao hơn so với một số ngành kinh tế chủ yếu như công nghệ chế tạo và bán lẻ. Năm 2015, ngành du lịch và lữ hành đã tạo ra 7,2 nghìn tỷ USD(tương đương 9,8% GDP toàn cầu), tạo ra 284 triệu việc làm tương đương với tỷ lệ 1/11 việc làm được tạo ra trong nền kinh tế toàn cầu. Với vai trò ngày càng tăng của ngành Du lịch trong nền kinh tế thế giới, ngày càng nhiều quốc gia coi trọng phát triển du lịch, coi du lịch là động lực chính để phát triển kinh tế-xã hội. Cùng với sự thịnh vượng về kinh tế, đời sống của người dân được cải thiện nên nhu cầu du lịch ngày càng tăng, khả năng thanh toán và thời gian nhàn rỗi cũng tăng nên nhu cầu du lịch nhanh chóng chuyển hoá thành cầu du lịch. Khách du lịch ngày càng có nhiều kiến thức và kinh nghiệm, linh hoạt và độc lập hơn; có nhu cầu cao hơn về chất lượng và năng động hơn trong quá trình du lịch. Nhiều điểm đến du lịch mới nổi lên. Phương tiện vận chuyển ngày càng hiện đại và thuận tiện hơn. Vai trò và ảnh hưởng của các hãng lữ hành và truyền thông trên thị trường ngày càng tăng. Khách du lịch quan tâm nhiều hơn tới chất lượng vệ sinh, môi trường của các cơ sở dịch vụ và điểm đến du lịch. Điều đó làm gia tăng áp lực với các nước trong phát triển du lịch và phải nâng cao năng lực cạnh tranh (gọi tắt là NLCT). Do đó, NLCT trở thành yếu tố quan trọng nhất quyết định thành công mang tính dài hạn của một quốc gia, một điểm đến du lịch. 1 Nằm ở dải đất hẹp miền Trung Việt Nam, Thừa Thiên Huế là tỉnh có bề dày văn hóa lâu đời, cảnh quan thiên nhiên đẹp và hữu tình cùng quần thể di tích lịch sử được thế giới công nhận. Đã từ lâu du lịch Thừa Thiên Huế đã được biết đến như một địa điểm du lịch hấp dẫn đối với du khách trong nước và ngoài nước. Trong những năm qua, ngành du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế liên tục đạt được mức tăng trưởng đáng kể cả về tốc độ phát triển lẫn thu hút khách du lịch, trở thành ngành kinh tế quan trọng góp phần tích cực vào phát triển kinh tế-xã hội của tỉnh song so với tiềm năng và lợi thế sẵn có thì du lịch tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn chưa thực sự phát triển tương xứng, thậm chí phát triển chậm hơn các điểm đến mới nổi khác có ít tiềm năng hơn về du lịch. Phải chăng Du lịch Thừa Thiên Huế đang ở thế yếu về NLCT điểm đến so với các đối thủ cạnh tranh chính trong khu vực? Nguyên nhân nào làm cho Thừa Thiên Huế ít hấp dẫn hơn so với các đối thủ cạnh tranh? Phải có chính sách như thế nào để Du lịch Thừa Thiên Huế nâng cao được vị thế cạnh tranh trong bối cảnh cạnh tranh quyết liệt từ các đối thủ cạnh tranh trong khu vực? Vì vậy, việc tập trung đi sâu nghiên cứu để phác hoạ bức tranh toàn cảnh thực trạng NLCT của Du lịch Thừa Thiên Huế hiện nay, thấy được Du lịch Thừa Thiên Huế đang ở vị trí nào và nguyên nhân vì sao Du lịch Thừa Thiên Huế xếp thứ hạng thấp so với các điểm đến trong nước để từ đó đưa ra quan điểm và khuyến nghị nhằm nâng cao NLCT của Du lịch Thừa Thiên Huế trong thời điểm hiện nay là rất cấp thiết. Xuất phát từ những lý do trên, tác giả chọn đề tài “Năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn thạc sĩ của mình. 2. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU 2.1. Mục tiêu tổng quát của đề tài Đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh (NLCT) điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế, đề xuất một số giải pháp nâng cao NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế. 2.2. Mục tiêu cụ thể của đề tài + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về cạnh tranh, NLCT & NLCT điểm đến; + Phân tích, đánh giá thực trạng năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế; 2 + Đề xuất một số giải pháp nâng cao NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế trong thời gian tới, đặc biệt trong giai đoạn 2016-2020. 3. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế. Trong đó đề tài nghiên cứu các yếu tố cấu thành NLCT điểm đến theo mô hình của Diễn đàn kinh tế thế giới (WEF), cơ chế chính sách tác động đến phát triển du lịch của tỉnh nhằm nâng cao NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế. 3.2. Phạm vi nghiên cứu Luận văn tập trung đánh giá thực trạng NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế trong việc thu hút khách du lịch đến Huế so với các đối thủ cạnh tranh trong khu vực miền Trung, cụ thể là so sánh với Quảng Bình, Đà Nẵng, Quảng Nam. Địa bàn nghiên cứu: Tỉnh Thừa Thiên Huế. Thời gian nghiên cứu: Giai đoạn từ năm 2011 đến 2016. 4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 4.1. Phương pháp thu thập số liệu 4.1.1. Số liệu thứ cấp Dựa vào các tài liệu đã được công bố như Niên giám thống kê các năm 2011, 2012, 2013, 2014, 2015 của Cục Thống kê tỉnh Thừa Thiên Huế; các báo cáo đã công bố của các cơ quan: Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Tổng Cục Du lịch, Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF). Ngoài ra, báo cáo khoa học của các tổ chức, cá nhân, viện nghiên cứu, các trường đại học; các báo và tạp chí chuyên ngành của nhiều tác giả trong và ngoài nước là nguồn số liệu tham khảo quý giá đã được kế thừa biện chứng trong luận văn và được chỉ rõ nguồn gốc. 4.1.2. Số liệu sơ cấp 4.1.2.1 Các chuyên gia - Cách chọn mẫu: Tiến hành điều tra 100 chuyên gia là những người am hiểu về du lịch và lữ hành hiện đang công tác tại các công ty lữ hành, các khách sạn trên địa bàn và các cơ quan, đơn vị quản lý nhà nước về du lịch của tỉnh và thành phố Huế. 3 - Công cụ: Công cụ nghiên cứu sử dụng trong đề tài này là các phiếu điều tra được thiết kế bao gồm các câu hỏi nhằm thu thập thông tin đánh giá từ các chuyên gia - Kỹ thuật lập phiếu điều tra: Dựa trên 14 tiêu chí góp phần vào chỉ số cạnh tranh của ngành du lịch do Diễn đàn Kinh tế thế giới công bố gồm: Nhóm I: Môi trường du lịch 1. Môi trường kinh doanh 2. An ninh và an toàn 3. Vệ sinh và y tế 4. Nguồn nhân lực và thị trường lao động 5. Công nghệ thông tin và truyền thông Nhóm II: Chính sách hỗ trợ và phát triển du lịch 1. Ưu tiên du lịch và lữ hành 2. Sự cởi mở với quốc tế 3. Giá cả cạnh tranh 4. Tính bền vững môi trường Nhóm III: Cơ sở hạ tầng 1. Cơ sở hạ tầng vận chuyển hàng không 2. Cơ sơ hạ tầng giao thông đường mặt đất và bến cảng 3. Cơ sở hạ tầng du lịch Nhóm IV: Nguồn lực tự nhiên, văn hoá 1. Nguồn lực tự nhiên. 2. Nguồn lực văn hóa và kinh doanh du lịch Các chuyên gia sẽ được yêu cầu cho mức điểm và các trọng số của các nhóm trên cơ sở đó để phân tích tính được điểm số NLCT điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế và các đối thủ cạnh tranh, làm cơ sở để phân tích, tổng hợp, so sánh đánh giá năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế so với các đối thủ cạnh tranh nhằm đưa ra các giải pháp khoa học và có tính khả thi. Trên cơ sở ý kiến của chuyên gia sẽ xác định được hệ số của các chỉ tiêu (chỉ tiêu rất quan trọng có hệ số 3, chỉ tiêu quan trọng có hệ số 2, chỉ tiêu ít quan trọng có hệ số 1); xác định được điểm số của từng chỉ tiêu (ở 5 mức từ 1 đến 5, trong đó, chỉ tiêu cao nhất là 5 điểm 4 và chỉ tiêu thấp nhất là 1 điểm) ảnh hưởng đến NLCT điểm đến của du lịch Huế. Việc xử lý các bất đồng ý kiến của chuyên gia đối với các vấn đề định tính trên sẽ được lấy theo ý kiến của bên có tổng số chuyên gia đồng ý trên 50%. - Cách thức điều tra: Phát phiếu điều tra và hẹn ngày thu phiếu. 4.1.2.2 Khách du lịch - Cách chọn mẫu: tiến hành điều tra 150 khách du lịch, trong đó có 106 khách nội địa đến từ các tỉnh thành khác nhau trong lãnh thổ Việt Nam và 44 khách quốc tế đến Huế tham quan và lưu trú. - Công cụ: Công cụ nghiên cứu sử dụng trong đề tài này là các phiếu điều tra được thiết kế bao gồm các câu hỏi nhằm thu thập thông tin đánh giá từ khách du lịch. - Cách thức điều tra: Được phỏng vấn trực tiếp tại các điểm du lịch thông qua các hướng dẫn viên du lịch, hoặc các trưởng đoàn; phỏng vấn tại các cơ sở lưu trú trên địa bàn tỉnh thông qua các nhân viên khách sạn hoặc tiến hành phỏng vấn trực tiếp. 4.2. Phương pháp phân tích và xử lý số liệu Sau khi mã hoá và làm sạch dữ liệu, các bản câu hỏi được nhập số liệu điều tra vào cơ sở dữ liệu máy tính để phân tích. Việc phân tích và xử lý số liệu cho đề tài sẽ dựa vào phần mềm ứng dụng trong phân tích kinh tế và khoa học xã hội SPSS 15.0 và Excel. 4.3. Mô hình phân tích SWOT Phân tích SWOT còn gọi là phương pháp phân tích những điểm mạnh - yếu, những cơ hội - thách thức. Những nhân tố có ảnh hưởng đến hiện tại và tương lai được chia thành: + Những nhân tố bên ngoài có tác động đến bên trong. + Những nhân tố ảnh hưởng tốt và ảnh hưởng xấu. Hai nhóm được chia thành 4 loại nhân tố: + Bên trong có lợi – những điểm mạnh (Strengths). + Bên trong không có lợi – những điểm yếu (Weaknesses). + Bên ngoài có lợi – những cơ hội (Opportunities). + Bên ngoài không có lợi – những thách thức (Threats). 5 5. KẾT CẤU CỦA LUẬN VĂN Ngoài phần mở đầu và phần kết luận, phần nội dung nghiên cứu được chia thành các chương như sau: Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về năng lực cạnh tranh điểm đến du lịch Chương 2: Thực trạng về năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế Chương 3: Định hướng và giải pháp nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến của du lịch Thừa Thiên Huế 6 PHẦN II NỘI DUNG NGHIÊN CỨU CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ NĂNG LỰC CẠNH TRANH ĐIỂM ĐẾN DU LỊCH 1.1. CƠ SỞ LÝ LUẬN 1.1.1. Cạnh tranh 1.1.1.1. Khái niệm về cạnh tranh Trong quá trình hình thành và phát triển của sản xuất, trao đổi hàng hóa phát triển kinh tế thị trường, từ cạnh tranh đã xuất hiện. Tuy nhiên, có rất nhiều quan điểm đưa ra khái niệm cạnh tranh khác nhau. Theo định nghĩa của từ điển điện tử Wikipedia nghĩa chung nhất: “Cạnh tranh là hành động ganh đua, đấu tranh chống lại các cá nhân hay các nhóm, các loài vì mục đích giành được sự tồn tại, sống còn, giành được lợi nhuận, địa vị, sự kiêu hãnh, các phần thưởng hay những thứ khác”. [9] Theo cuốn kinh tế học của P.Samuelson thì: “Cạnh tranh là sự kình địch giữa các doanh nghiệp cạnh tranh với nhau để giành khách hàng, thị trường”. [5] Trong tác phẩm “Của cải của các dân tộc” của Adam Smith, tác giả đã cho rằng cạnh tranh có thể phối hợp kinh tế một cách nhịp nhàng, có lợi cho xã hội. Theo Smith, “nếu tự do cạnh tranh, các cá nhân chèn ép nhau, thì cạnh tranh buộc mỗi cá nhân phải cố gắng làm công việc của mình một cách chính xác”, “cạnh tranh và thi đua thường tạo ra sự cố gắng lớn nhất. Ngược lại, chỉ có mục đích lớn lao nhưng lại không có động cơ thúc đẩy thực hiện mục đích ấy thì rất ít có khả năng tạo ra được bất kỳ sự cố gắng lớn nào” [1,6]. Adam Smith lấy chủ nghĩa cá nhân làm cơ sở để sáng lập ra hệ thống lý luận kinh tế học theo chủ nghĩa tự do. Ông cho rằng con người chạy theo lợi ích cá nhân, nhưng lợi ích cá nhân và lợi ích xã hội lại thống nhất với nhau. Smith chủ trương tự do cạnh tranh, ông cho rằng thông qua cạnh tranh mà các hoạt động kinh tế có thể phối hợp một cách nhịp nhàng và thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Tự do cạnh tranh thúc đẩy con người nổ lực hơn, sáng 7 tạo, tăng năng suất lao động, làm cho quá trình của cải của quốc gia tăng lên, cạnh tranh chủ yếu diễn ra thông qua thị trường và gía cả, do đó cạnh tranh có quan hệ chặt chẽ với thị trường và tự do cạnh tranh có thể tự điều tiết các quan hệ cung – cầu, sản lượng, phân công lao động, tạo sự cân bằng cung cầu xã hội mà không cần sự can thiệp của Nhà nước. Với những quan niệm trên, phạm trù cạnh tranh được hiểu là quan hệ kinh tế, ở đó các chủ thể kinh tế ganh đua nhau tìm mọi biện pháp, cả nghệ thuật lẫn thủ đoạn để đạt mục tiêu kinh tế của mình, thông thường là chiếm lĩnh thị trường, giành lấy khách hàng cũng như các điều kiện sản xuất, thị trường có lợi nhất. Mục đích cuối cùng của các chủ thể kinh tế trong quá trình cạnh tranh là tối đa hoá lợi ích. Đối với người sản xuất kinh doanh là lợi nhuận, đối với người tiêu dùng là lợi ích tiêu dùng và sự tiện lợi. 1.1.1.2. Đo lường tính cạnh tranh Tính cạnh tranh sẽ trở thành hữu ích khi đo lường được. Để làm được điều này thì phải cụ thể hóa tính cạnh tranh. Tính cạnh tranh được đo lường từ mối quan hệ kinh tế cơ bản: Y = AF(K, L). Công thức này thể hiện thu nhập (hay đầu ra) phụ thuộc vào lượng về vốn (K) (hay đầu vào), lao động bao gồm cả vốn con người (L). Đầu vào càng nhiều thì đầu ra càng lớn. Để biết được những ảnh hưởng nào làm tăng mức đầu vào? Mô hình kim cương do Michael Porter xây dựng (1998) được trình bày sau đây sẽ trả lời câu hỏi này. 8 Sơ đồ 1.1: Các yếu tố quyết định tính cạnh tranh trong vùng (Nguồn: Michael Porter, 1998) Tính cạnh tranh trong vùng được quyết định bởi các yếu tố sau: + Các điều kiện nhân tố: Đó chính là mức độ sẵn có, chất lượng và chi phí đầu vào. Các đầu vào gồm có: Nguồn nhân lực, tài chính, các nguồn lực tự nhiên và cơ sở hạ tầng (vật chất, tài chính, thông tin). + Các điều kiện nhu cầu: Cụ thể là mức độ đòi hỏi cao của nhu cầu tại địa phương. + Các ngành hỗ trợ và có liên quan: Chú trọng vào năng lực của các nhà cung cấp có tại địa phương. 9 Bối cảnh chiến lược và cạnh tranh của doanh nghiệp bao gồm các qui tắc, động cơ và áp lực chi phối cạnh tranh tại địa phương, bao gồm cả vai trò chính quyền. [3, 5-6]. 1.1.1.3. Các bộ phận cấu thành tính cạnh tranh Tính cạnh tranh được cấu thành bởi chín bộ phận, mỗi bộ phận có đặc tính khác nhau nhưng đều ảnh hưởng trực tiếp đến tính cạnh tranh của khu vực, vùng miền. + Chính sách của chính quyền và chính sách tài khóa: Khả năng doanh nghiệp trở nên hưng thịnh sẽ cao hơn trong một khu vực có thuế suất vừa phải, với chính quyền có năng lực và minh bạch. + Các thể chế: Một khu vực trở nên hấp dẫn hơn với doanh nghiệp nếu như hệ thống pháp lý thông cảm với các mối lo lắng của doanh nghiệp, bớt gánh nặng về thủ tục pháp lý, và mức tội phạm thấp. + Cơ sở hạ tầng: Chất lượng và chi phí của cơ sở hạ tầng như đường, điện, nước và viễn thông, là các bộ phận cấu thành quan trọng của tính cạnh tranh vì chúng ảnh hưởng đến chi phí tiến hành hoạt động kinh doanh. + Nguồn nhân lực: Các doanh nghiệp có thể cạnh tranh thành công nếu họ thuê được lao động có chất lượng cao với mức tiền lương vừa phải. + Công nghệ: Sự phát triển và ứng dụng công nghệ là trọng tâm của phát triển kinh tế, và thực tế đã chứng minh như vậy sau cách mạng công nghiệp. + Tài chính: Các doanh nghiệp cần có khả năng huy động tài chính cho đầu tư, từ nguồn nội bộ và từ hệ thống tài chính, cho mục đích tăng trưởng và phân tán rủi ro. + Tính mở: Khi các thành phố mở cửa hoạt động thương mại, các doanh nghiệp của họ sẽ có tính cạnh tranh cao hơn, do các doanh nghiệp phải tuân theo các quy luật của thị trường thế giới. Điều này khiến cho các doanh nghiệp nâng cao năng suất, ít ỷ lại vào việc vận động để được bảo hộ trước sự cạnh tranh của hàng nhập khẩu. + Các ngành hỗ trợ: Một khu vực có thể có tính cạnh tranh cao hơn nếu như sẵn có các nhà cung cấp và các ngành hỗ trợ tại địa phương có năng lực. Điều này sẽ tạo ra các cụm doanh nghiệp, có tiềm năng cũng cố lẫn nhau. + Tính cạnh tranh trong nước: Các doanh nghiệp sẽ có tính cạnh tranh cao hơn nếu như các khách hàng của họ hiểu biết và đòi hỏi khắc khe, bởi vì điều đó 10