Tài liệu Quản lý chất lượng đào tạo của các trường cao đẳng nghề theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN XUÂN NINH QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH NGUYỄN XUÂN NINH QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62. 14. 01. 14 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Người hướng dẫn khoa học PGS. TS. NGUYỄN BÁ MINH NGHỆ AN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu và kết quả nêu trong luận án này chưa được ai công bố trong bất kỳ công trình nào. Tác giả luận án Nguyễn Xuân Ninh ii MỤC LỤC Trang LỜI CAM ĐOAN .............................................................................................. i DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ............................................................ vii DANH MỤC BẢNG ........................................................................................ ix DANH MỤC HÌNH ......................................................................................... xi MỞ ĐẦU ........................................................................................................... 1 1. Tính cấp thiết của đề tài .............................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu................................................................................... 3 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu ............................................................. 3 4. Giả thuyết khoa học .................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu ............................................. 3 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu ......................................... 4 7. Những luận điểm cần bảo vệ ....................................................................... 6 8. Đóng góp của luận án.................................................................................. 6 9. Cấu trúc luận án .......................................................................................... 7 Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ .................................................................... 8 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ................................................. 8 1.1.1. Những nghiên cứu về quản lý chất lượng đào tạo của trường CĐN...... 8 1.1.2. Những nghiên cứu về QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM .... 12 1.1.3. Đánh giá chung............................................................................... 18 1.2. CÁC KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI ........................................... 20 1.2.1. Chất lượng, chất lượng giáo dục và chất lượng đào tạo của các trường CĐN.................................................................................... 20 1.2.2. Quản lý chất lượng, quản lý chất lượng tổng thể............................. 23 1.2.3. Mô hình quản lý chất lượng tổng thể và khả năng vận dụng trong các trường CĐN .................................................................... 27 iii 1.3. CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ ....... 33 1.3.1. Đặc trưng chất lượng đào tạo của trường CĐN ............................... 33 1.3.2. Các thành tố cơ bản trong chất lượng đào tạo của trường CĐN ...... 35 1.3.3. Đánh giá chất lượng đào tạo của các trường CĐN .......................... 38 1.4. VẤN ĐỀ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ................................................................................... 42 1.4.1. Sự cần thiết phải quản lý chất lượng đào tạo ở trường CĐN theo tiếp cận TQM ................................................................................. 42 1.4.2. Nội dung quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM..... 44 1.4.3. Chủ thể quản lý CLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM .......... 55 1.4.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý CLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM ................................................................................. 57 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1.............................................................................. 60 Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ......................................................................... 61 2.1. TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ Ở NƯỚC TA VÀ KHU VỰC BẮC TRUNG BỘ ............................. 61 2.1.1. Tình hình phát triển của các trường Cao đẳng nghề ở nước ta ........ 61 2.1.2. Tình hình phát triển của các trường cao đẳng nghề ở khu vực Bắc Trung bộ .................................................................................. 64 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG ............................................... 72 2.2.1. Mục tiêu khảo sát thực trạng........................................................... 72 2.2.2. Nội dung khảo sát thực trạng .......................................................... 72 2.2.3. Đối tượng và địa bàn khảo sát ........................................................ 73 2.2.4. Phương pháp khảo sát ..................................................................... 73 2.2.5. Đánh giá kết quả khảo sát ............................................................... 74 2.2.6. Cách thức xử lý số liệu ................................................................... 74 2.2.7. Thời gian khảo sát .......................................................................... 74 iv 2.3. THỰC TRANG NHẬN THỨC CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG KHẢO SÁT VỀ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO, QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ..... 75 2.3.1. Thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về khái niệm chất lượng....................................................................................... 75 2.3.2. Thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về khái niệm chất lượng đào tạo .......................................................................... 76 2.3.3. Thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về khái niệm quản lý chất lượng tổng thể ............................................................ 77 2.3.4. Thực trạng nhận thức của các đối tượng khảo sát về sự cần thiết phải quản lý CLĐT theo tiếp cận TQM .......................................... 78 2.4. THỰC TRẠNG CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG CĐN ..... 79 2.4.1. Thực trạng chất lượng đầu vào ....................................................... 79 2.4.2. Thực trạng chất lượng quá trình đào tạo ......................................... 87 2.4.3. Thực trạng chất lượng đầu ra .......................................................... 95 2.5. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CĐN THEO TIẾP CẬN TQM .................................................... 99 2.5.1. Tổ chức quán triệt nâng cao nhận thức cho CB, GV và SV về sự cần thiết quản lý CLĐT theo tiếp cận TQM ............................. 101 2.5.2. Xây dựng kế hoạch chiến lược, chính sách chất lượng đào tạo nhà trường .................................................................................... 101 2.5.3. Hệ thống QLCL đào tạo của các trường CĐN ............................. 102 2.5.4. Tiến hành kiểm định đánh giá CLĐT của các trường CĐN ................. 102 2.5.5. Thực hiện các hoạt động cải tiến CLĐT của các trường CĐN ...... 103 2.5.6. Xây dựng văn hóa chất lượng trong các trường CĐN ................... 104 2.5.7. Tổ chức làm việc theo nhóm để giải quyết những vấn đề CLĐT trong nhà trường ........................................................................... 105 2.5.8. Xây dựng hệ thống thông tin trong quản lý CLĐT của các trường CĐN ................................................................................. 106 v 2.5.9. Thiết lập công cụ kiểm soát bằng thống kê QLCL đào tạo ở các trường CĐN ................................................................................. 106 2.5.10. Đảm bảo các điều kiện cho quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM ........................................................................ 107 2.6. THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HOẠT ĐỘNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ......... 108 2.7. ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA CÁC TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ..................................................................... 109 2.7.1. Những điểm mạnh ........................................................................ 109 2.7.2. Những điểm yếu ........................................................................... 110 2.7.3. Thời cơ và thách thức ................................................................... 111 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2............................................................................ 114 Chương 3. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ....................................................................... 115 3.1. NGUYÊN TẮC ĐỀ XUẤT CÁC GIẢI PHÁP..................................... 115 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa và phát triển ............................. 115 3.1.2. Đảm bảo tính mục tiêu.................................................................. 115 3.1.3. Đảm bảo tính thực tiễn ................................................................. 115 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả .................................................................. 116 3.1.5. Đảm bảo tính khả thi .................................................................... 116 3.2. CÁC GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG ĐÀO TẠO CỦA TRƯỜNG CAO ĐẲNG NGHỀ THEO TIẾP CẬN QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG TỔNG THỂ ................................................................................. 117 3.2.1. Tổ chức quán triệt nâng cao nhận thức cho CBQL, GV, chuyên viên về sự cần thiết phải quản lý CLĐT theo tiếp cận TQM ......... 117 3.2.2. Xây dựng kế hoạch chiến lược về chất lượng đào tạo và chính sách chất lượng đào tạo của các trường CĐN ............................... 119 vi 3.2.3. Hoàn thiện hệ thống QLCL đào tạo của Trường CĐN theo TQM .. 123 3.2.4. Tiến hành kiểm định, đánh giá CLĐT của các trường CĐN ......... 127 3.2.5. Xây dựng văn hóa chất lượng trong trường CĐN ......................... 132 3.2.6. Đảm bảo các điều kiện để quản lý CLĐT của các trường CĐN theo TQM ..................................................................................... 136 3.3. KHẢO SÁT SỰ CẦN THIẾT VÀ TÍNH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP ĐỀ XUẤT .............................................................................. 141 3.3.1. Mục đích khảo sát......................................................................... 141 3.3.2. Nội dung và phương pháp khảo sát ............................................... 141 3.3.3. Đối tượng khảo sát ....................................................................... 141 3.3.4. Kết quả khảo sát về sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đã đề xuất ..................................................................................... 142 3.4. THỬ NGHIỆM .................................................................................... 144 3.4.1. Tổ chức thử nghiệm...................................................................... 144 3.4.2. Phân tích kết quả thử nghiệm........................................................ 148 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3............................................................................ 158 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................... 159 1. KẾT LUẬN ............................................................................................ 159 2. KIẾN NGHỊ ............................................................................................ 160 CÁC CÔNG TRÌNH LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN ĐÃ ĐƯỢC TÁC GIẢ CÔNG BỐ..................................................................................................... 161 TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................ 162 PHỤ LỤC vii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT TT Các chữ viết tắt Các chữ viết đầy đủ 1 BGH Ban giám hiệu 2 CBQL Cán bộ quản lý 3 CĐN Cao đẳng nghề 4 CL Chất lượng 5 CLĐT Chất lượng đào tạo 6 CLĐTN Chất lượng đào tạo nghề 7 CNTT Công nghệ thông tin 8 CSDN Cơ sở dạy nghề 9 CSVC Cơ sở vật chất 10 CTDN Chương trình dạy nghề 11 CTĐT Chương trình đào tạo 12 ĐBCL Đảm bảo chất lượng 13 ĐC Đối chứng 14 ĐT Đào tạo 15 ĐTN Đào tạo nghề 16 ĐT-BD Đào tạo và bồi dưỡng 17 ĐNGV Đội ngũ giảng viên 18 GD&ĐT Giáo dục và đào tạo 19 GDNN Giáo dục nghề nghiệp 20 GDPT Giáo dục phổ thông 21 GV Giảng viên 22 ISO Tổ chức Quốc tế về tiêu chuẩn hóa 23 HĐĐT Hoạt động đào tạo 24 HTQT Hợp tác quốc tế 25 KĐCL Kiểm định chất lượng viii 26 KHCN Khoa học công nghệ 27 KHKT Khoa học kỹ thuật 28 KT-XH Kinh tế và xã hội 29 KTĐG Kiểm tra đánh giá 30 KNN Kỹ năng nghề 31 LĐTB&XH Lao động Thương binh và Xã hội 32 NCKH Nghiên cứu khoa học 33 NXB Nhà xuất bản 34 NVSPN Nghiệp vụ sư phạm nghề 35 PPĐT Phương pháp đào tạo 36 QLCL Quản lý chất lượng 37 QLCLĐT Quản lý chất lượng đào tạo 38 SV Sinh viên 39 TCVN Tiêu chuẩn Việt Nam 40 TN Thử nghiệm 41 TĐG Tự đánh giá 42 TQM Quản lý chất lượng tổng thể 43 VHCL Văn hóa chất lượng ix DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Trình độ cán bộ viên chức của các trường CĐN ........................... 67 Bảng 2.2. Ngành nghề đào tạo tại các trường tính đến năm học 2015-2016 ... 68 Bảng 2.3. Quy mô, chất lượng đào tạo.......................................................... 70 Bảng 2.4. Thực trạng nhận thức của các đối tượn về khái niệm chất lượng .... 75 Bảng 2.5. Thực trạng nhận thức của các đối tượng về khái niệm CLĐT ....... 76 Bảng 2.8. Kết quả đánh giá về chất lượng đầu vào SV ở các trường CĐN.... 80 Bảng 2.9. Kết quả đánh giá về chất lượng ĐNGV và CBQL của trường CĐN.... 82 Bảng 2.10. Kết quả đánh giá về chất lượng chương trình, giáo trình đào tạo của các trường CĐN ............................................................... 84 Bảng 2.11. Kết quả đánh giá về chất lượng CSVC và trang thiết bị phục vụ đào tạo của các trường CĐN .................................................... 86 Bảng 2.12. Kết quả đánh giá về chất lượng tổ chức và QLĐT của các trường CĐN ................................................................................. 88 Bảng 2.13. Kết quả đánh giá về chất lượng HĐĐT của các trường CĐN........ 90 Bảng 2.14. Kết quả đánh giá về chất lượng NCKH và HTQT ở trường CĐN .... 93 Bảng 2.15. Chất lượng thi tốt nghiệp, xét cấp văn bằng chứng chỉ cho SV tốt nghiệp ở các trường CĐN........................................................ 95 Bảng 2.16. Khả năng đáp ứng yêu cầu của sinh viên và bên sử dụng lao động của các trường CĐN ............................................................ 96 Bảng 2.17. Kết quả đánh giá tổng hợp về thực trạng CLĐT của các trường CĐN ... 98 Bảng 2.18. Các hoạt động đã triển khai để quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM ............................................................ 100 Bảng 2.19. Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động QLCL đào tạo của các trường CĐN theo TQM .............................................................. 108 Bảng 3.1. Vai trò của các chủ thể quản lý trong chỉ đạo và tổ chức thực hiện các giải pháp quản lý CLĐT ở trường CĐN theo TQM .............. 140 Bảng 3.2. Tổng hợp các đối tượng khảo sát ................................................ 141 x Bảng 3.3. Đánh giá sự cần thiết của các giải pháp đề xuất .......................... 142 Bảng 3.4. Đánh giá tính khả thi của các giải pháp đề xuất .......................... 143 Bảng 3.5. Tổng hợp số lượng khách thể TN ............................................... 147 Bảng 3.6. Kết quả khảo sát trình độ đầu vào về kiến thức của nhóm TN và ĐC ......................................................................................... 148 Bảng 3.7. Khảo sát trình độ ban đầu về KN của nhóm TN và ĐC .............. 149 Bảng 3.8. Bảng tần suất kết quả kiểm tra lần TN 1 về kiến thức của cán bộ, giảng viên, nhân viên về TQM ................................................... 150 Bảng 3.9. Phân bố tần suất f i và tần suất tích luỹ f i  về kiến thức của nhóm TN và ĐC lần TN 1 .......................................................... 151 Bảng 3.10. Bảng tần suất kết quả kiểm tra sau lần TN 2 về kiến thức của CBQL, GV, chuyên viên về TQM ............................................. 152 Bảng 3.11. Phân bố tần suất f i và tần suất tích luỹ f i  về kiến thức của nhóm TN trong lần 1 và 2........................................................... 153 Bảng 3.12. Kết quả về trình độ KN của CBQL, GV, chuyên viên về TQM ở lần TN 1 .................................................................................. 155 Bảng 3.13. Kết quả về trình độ KN của CBQL, GV, chuyên viên về TQM ở lần TN 2 .................................................................................. 155 Bảng 3.14. So sánh kết quả về trình độ KN của cán bộ, giảng viên, chuyên viên về TQM ở lần TN 1 và TN 2 ...................................................... 156 xi DANH MỤC HÌNH Hình 1.1. Quan điểm về chất lượng đào tạo nghề ........................................... 22 Hình 1.2. Các cấp độ quản lí chất lượng ......................................................... 24 Hình 1.3. Sơ đồ 4 trụ cột của quản lý chất lượng tổng thể .............................. 33 Hình 1.4. Sự thay đổi vị trí người học theo TQM ........................................... 54 Hình 2.1. Sơ đồ cơ cấu tổ chức của các Trường Cao đẳng nghề .................... 66 Hình 3.1. Biểu đồ phân bố tần suất f i lần TN 1 ........................................... 151 Hình 3.2. Biểu đồ tần suất tích lũy f i  lần TN 1 ........................................ 151 Hình 3.3. Biểu đồ phân bố tần suất f i lần TN 1 và lần TN 2 ....................... 154 Hình 3.4. Biểu đồ tần suất tích lũy f i  lần TN1 và lần TN2 ....................... 154 Hình 3.5. Biểu đồ so sánh kết quả về trình độ KN của cán bộ, giảng viên, nhân viên hoạt động QLCL đào tạo theo TQM giữa lần TN 1 và TN 2 ........................................................................................ 156 1 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Trong bối cảnh thế giới có nhiều thay đổi, quá trình quốc tế hóa trong sản xuất, ứng dụng khoa học công nghệ và phân công lao động diễn ra ngày càng sâu rộng. Chất lượng nguồn nhân lực được coi là yếu tố quyết định thắng lợi trong cạnh tranh phát triển KT-XH của mỗi quốc gia và giữa các quốc gia. Cạnh tranh về nguồn nhân lực chất lượng cao đang diễn ra mạnh mẽ trên quy mô thế giới, khu vực và quốc gia. Việc mở ra khả năng di chuyển lao động giữa các nước đang hiện hữu, do đó đòi hỏi người lao động phải có kỹ năng nghề cao, có năng lực làm việc trong môi trường quốc tế với những tiêu chuẩn, tiêu chí do thị trường lao động xác định. Đào tạo từng bước chuyển từ hướng “cung” sang hướng “cầu” đã trở thành cách tiếp cận đào tạo có hiệu quả, đã, đang và sẽ thực hiện ở tất cả các quốc gia phát triển trong khu vực và trên thế giới. Trong xu thế đó, chất lượng nguồn nhân lực Việt Nam phải tạo được nền tảng và lợi thế quan trọng để tiếp cận và phát triển bền vững. Nghị quyết Hội nghị lần thứ 8, Ban Chấp hành Trung ương khóa XI đã khẳng định, mục tiêu đổi mới căn bản, toàn diện GD&ĐT của nước ta là: “Tạo chuyển biến căn bản, mạnh mẽ về chất lượng, hiệu quả GD&ĐT; đáp ứng ngày càng tốt hơn công cuộc xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và nhu cầu học tập của nhân dân” [12]. Chiến lược phát triển dạy nghề của Việt Nam giai đoạn 2011- 2020 đã nhấn mạnh: “Đến năm 2020, dạy nghề đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động cả về số lượng, chất lượng, cơ cấu nghề và trình độ đào tạo; chất lượng đào tạo của một số nghề đạt trình độ các nước phát triển trong khu vực ASEAN và trên thế giới” [44]. Và Quy hoạch phát triển nhân lực Việt Nam giai đoạn 2011-2020 xác định: “Giáo dục nghề nghiệp có vai trò quan trọng trong đào tạo nhân lực trực tiếp trong sản xuất kinh doanh, dịch vụ, góp phần nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế trong quá trình hội nhập” [43]. Sau gần 30 năm đổi mới, sự nghiệp giáo dục trong đó có GDNN đã và đang phát triển, góp phần quan trọng vào đào tạo nguồn nhân lực phục vụ công 2 cuộc CNH, HĐH đất nước. Với tư cách là hạt nhân của hệ thống GDNN, trong những năm qua, các trường CĐN đã đạt được những kết quả trên các lĩnh vực: Quy hoạch mạng lưới các trường CĐN; Số lượng tuyển sinh tăng; Phát triển đội ngũ giảng viên; Đổi mới nội dung, chương trình, phương pháp đào tạo và phương pháp đánh giá; Kỹ năng nghề của sinh viên được nâng lên; Nâng cao chất lượng công tác quản lý và nâng cao năng lực cán bộ quản lí trong các trường CĐN; HSSV ra trường có việc làm cao, từng bước đáp ứng được nhu cầu của thị trường lao động trong nước và hội nhập quốc tế. Bên cạnh những thành tựu đã đạt được, các trường CĐN ở nước ta vẫn còn hạn chế, đó là: CLĐT của trường CĐN chưa đáp ứng được đòi hỏi của TTLĐ; Kỹ năng nghề, năng lực nghề nghiệp của lao động Việt Nam vẫn còn khoảng cách lớn so với các nước phát triển trên thế giới và trong khu vực, hạn chế lớn nhất là ngoại ngữ, kỹ năng mềm như tác phong công nghiệp, khả năng làm việc theo tổ, nhóm, kỹ năng khởi nghiệp; Công tác quản lý CLĐT trong các trường CĐN hiện nay phần lớn vẫn nặng theo mô hình quản lý truyền thống; Các điều kiện đảm bảo CLĐT còn bất cập; GV dạy nghề còn thiếu về số lượng, hạn chế về chất lượng; Chưa thiết lập được mối liên kết chặt chẽ giữa các doanh nghiệp với cơ sở dạy nghề. Một trong những nguyên nhân dẫn đến những yếu kém, bất cập nói trên của các trường CĐN là công tác QLCL trong các trường còn chưa được quan tâm đúng mức, nhất là chưa đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học để góp phần từng bước nâng cao chất lượng đào tạo. Từ đó, vấn đề QLCL đào tạo cho phù hợp với định hướng phát triển của các cơ sở đào tạo nghề nói chung, trường CĐN nghề nói riêng trở thành nhiệm vụ quan trọng và cần thiết trong công tác đào tạo. Có nhiều mô hình QLCLĐT đang được vận dụng trên thế giới và ở Việt Nam. Lựa chọn được mô hình QLCL phù hợp với điều kiện khách quan và trình độ phát triển của các cơ sở đào tạo là bước đi quan trọng để nâng cao CLĐT. Trong các mô hình của hệ thống QLCL thì mô hình quản lý chất lượng tổng thể - TQM (Total Quality Management) là mô hình được quan tâm nhất hiện 3 nay. Đây là mô hình có nhiều nét tương thích và gần gũi với định hướng đào tạo của các trường CĐN. Tuy nhiên, xung quanh việc vận dụng mô hình TQM vào quản lý CLĐT của các trường CĐN, nhiều vấn đề lý luận chưa được làm rõ. Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài: Quản lý chất lượng đào tạo của các trường Cao đẳng nghề theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, luận án đề xuất các giải pháp quản lý chất lượng đào tạo của trường CĐN theo tiếp cận TQM, nhằm góp phần nâng cao CLĐT của các trường CĐN. 3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu Chất lượng đào tạo của các trường Cao đẳng nghề. 3.2. Đối tượng nghiên cứu Quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM. 4. Giả thuyết khoa học Quản lý chất lượng đào tạo của các trường CĐN hiện nay còn nhiều bất cập, chậm đổi mới tư duy và phương thức quản lý. Nếu đề xuất và thực hiện có hiệu quả các giải pháp QLCL đào tạo theo tiếp cận TQM như: Xây dựng chính sách và kế hoạch chiến lược đối với chất lượng; hoàn thiện hệ thống QLCLĐT với các quy trình và chuẩn chất lượng; tiến hành kiểm định đánh giá CLĐT; xây dựng môi trường VHCL; tổ chức, đảm bảo các điều kiện QLCL đào tạo một cách đồng bộ và có hệ thống thì có thể từng bước nâng cao CLĐT của các trường CĐN. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 5.1. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM. 5.1.2. Khảo sát thực trạng QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM. 4 5.1.3. Đề xuất các giải pháp QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM. 5.1.4. Đánh giá sự cần thiết, tính khả thi và thử nghiệm giải pháp quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM đã đề xuất. 5.2. Phạm vi nghiên cứu - Đề tài nghiên cứu các giải pháp QLCL đào tạo của các trường CĐN theo tiếp cận TQM. - Khảo sát thực trạng và thử nghiệm giải pháp đã đề xuất của một số trường CĐN công lập khu vực Bắc Trung bộ. 6. Quan điểm tiếp cận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Quan điểm tiếp cận 6.1.1. Tiếp cận hệ thống Trường CĐN là một bộ phận trong hệ thống giáo dục quốc dân và hệ thống KT-XH, có quan hệ mật thiết với Giáo dục phổ thông, Giáo dục nghề nghiệp, Giáo dục đại học và với hệ thống thị trường lao động của đất nước trong quá trình CNH, HĐH và hội nhập quốc tế. Mặt khác, nhà trường lại là một hệ thống con, gồm các thành tố là các khoa, phòng, trung tâm cho đến các cá thể. CLĐT của trường CĐN phụ thuộc vào chất lượng của các thành tố cấu thành của nhà trường, vào chất lượng mọi quá trình hoạt động của nhà trường, đồng thời chịu ảnh hưởng của các thành tố khác bên ngoài nhà trường. Vì vậy, QLCL đào tạo của trường CĐN theo tiếp cận TQM được xem xét trên nhiều mặt trong nhiều mối quan hệ khác nhau để xác định cấu trúc, thành phần của hệ thống. 6.1.2. Tiếp cận thị trường Trong nền kinh tế thị trường, nhà trường cần được quản lý và vận hành theo quy luật cung - cầu của thị trường để đáp ứng được yêu cầu của khách hàng đồng thời để nâng cao chất lượng và hiệu quả đào tạo của nhà trường. Với quy luật cạnh tranh của thị trường, các cơ sở đào tạo phải không ngừng nâng cao chất lượng để đủ sức cạnh tranh trong quá trình hội nhập. CLĐT của trường CĐN có đáp ứng được yêu cầu của bên sử dụng lao động. 6.1.3. Tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể TQM là mô hình quản lý hiện đang được khuyến khích vận dụng trong 5 quản lý chất lượng ở các cơ sở GD&ĐT. Mô hình này hướng tới người học; đáp ứng kỳ vọng của người học; đồng thời đòi hỏi mọi thành viên trong nhà trường đều là người tham gia vào quản lý chất lượng, trước hết là ở phần việc mình được giao. Hoạt động QLCL đào tạo của trường CĐN cần được xem xét theo tiếp cận TQM. QLCL đào tạo được đảm bảo bằng những yếu tố và điều kiện tác động đến chất lượng. 6.2. Phương pháp nghiên cứu Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng phối hợp các nhóm phương pháp nghiên cứu sau đây: 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết 6.2.1.1. Phương pháp phân tích và tổng hợp tài liệu Sử dụng phương pháp này để phân tích và tổng hợp tài liệu có liên quan nhằm hiểu biết sâu sắc, đầy đủ hơn bản chất cũng như những dấu hiệu đặc thù của vấn đề nghiên cứu, trên cơ sở đó sắp xếp chúng thành một hệ thống lý thuyết của đề tài. 6.2.1.2. Phương pháp khái quát hóa các nhận định độc lập Phương pháp này được sử dụng để rút ra những luận điểm có tính khái quát về các vấn đề nghiên cứu, từ những quan điểm, quan niệm độc lập. 6.2.1.3. Phương pháp mô hình hóa Đây là phương pháp được sử dụng để xây dựng mô hình(lý luận và thực tiễn) về đối tượng nghiên cứu, từ đó tìm ra bản chất vấn đề mà đề tài cần đạt được. 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi Dùng các phiếu hỏi để thu thập ý kiến của CBQL, GV, chuyên viên, SV các trường CĐN về: - Thực trạng CLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM; - Thực trạng QLCLĐT của trường CĐN theo theo tiếp cận TQM; - Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến công tác QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM… 6.2.2.2. Phương pháp trao đổi, phỏng vấn theo chủ đề Phương pháp này được sử dụng để tìm hiểu sâu thêm các vấn đề về thực 6 trạng CLĐT và QLCLĐT của trường CĐN theo tiếp cận TQM, thông qua việc trao đổi trực tiếp với các đối tượng điều tra, các chuyên gia. 6.2.2.3. Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia Phương pháp này được sử dụng để thu thập, xin ý kiến các chuyên gia, bên sử dụng lao động, CBQL, GV các trường CĐN về vấn đề nghiên cứu, tăng độ tin cậy của kết quả điều tra. 6.2.2.4. Phương pháp thử nghiệm Phương pháp này được sử dụng để đánh giá tính hiệu quả của các giải pháp QLCL đào tạo của trường CĐN theo tiếp cận TQM đã đề xuất. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công cụ thống kê để xử lý số liệu thu được, so sánh và đưa ra kết quả nghiên cứu của luận án. 7. Những luận điểm cần bảo vệ 7.1. Quản lý chất lượng đào tạo của trường CĐN có vai trò vô cùng quan trọng giúp nhà trường kiểm soát chất lượng, cải tiến liên tục để nâng cao chất lượng đào tạo, đảm bảo chất lượng. 7.2. Quản lý chất lượng đào tạo của trường CĐN theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể có lợi thế trong việc giúp nhà trường có những chính sách chất lượng, liên tục cải tiến sáng tạo, làm tốt, làm đúng ngay từ đầu, phòng ngừa rủi ro, đảm bảo chất lượng đầu ra. 7.3. Hình thành quan điểm TQM; Tổ chức quán triệt nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giảng viên, chuyên viên của trường CĐN về QLCL đào tạo; Xây dựng chính sách và kế hoạch chất lượng; Hoàn thiện hệ thống QLCL đào tạo với các quy trình và chuẩn chất lượng; Tiến hành kiểm định đánh giá CLĐT; Xây dựng môi trường VHCL; Tổ chức hệ điều kiện để thực hiện TQM... là những giải pháp cơ bản để đảm bảo và nâng cao CLĐT của các trường CĐN. 8. Đóng góp của luận án 8.1. Đóng góp về mặt lý luận - Hệ thống hóa, bổ sung và phát triển các vấn đề lý luận về CLĐT của trường CĐN như các khái niệm, đặc trưng, các thành tố của CLĐT. 7 - Hệ thống hóa, bổ sung và phát triển các vấn đề lý luận về quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM. - Chỉ ra các yếu tố khách quan, chủ quan ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý CLĐT của các trường CĐN theo tiếp cận TQM. 8.2. Đóng góp về mặt thực tiễn - Đánh giá thực trạng CLĐT và quản lý CLĐT của các trường CĐN khu vực Bắc Trung bộ. - Đề xuất 6 giải pháp có cơ sở khoa học, có tính khả thi để nâng cao hiệu quả quản lý CLĐT của các trường CĐN. - Đã tổ chức khảo sát sự cần thiết và tính khả thi, thử nghiệm giải pháp để đánh giá hiệu quả của các giải pháp đề xuất. 9. Cấu trúc luận án Ngoài phần Mở đầu; Kết luận và kiến nghị; Tài liệu tham khảo và Phụ lục nghiên cứu, luận án gồm 3 chương : Chương 1: Cơ sở lý luận quản lý chất lượng đào tạo của trường Cao đẳng nghề theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể. Chương 2: Thực trạng quản lý chất lượng đào tạo của trường Cao đẳng nghề theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể. Chương 3: Các giải pháp quản lý chất lượng đào tạo của trường Cao đẳng nghề theo tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể.