Tài liệu Quản lý chi ngân sách nhà nước tại trường đại học giáo dục đại học quốc gia hà nội

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ DIỄN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC - ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG Hà Nội – 2017 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ --------------------- NGUYỄN THỊ DIỄN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC - ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI Chuyên ngành: Quản lý kinh tế Mã số: 60 34 04 10 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. PHẠM THU PHƢƠNG Hà Nội – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của bản thân tôi, các kết quả nghiên cứu trong luận văn là xác thực và chƣa từng đƣợc công bố trong bất kỳ công trình nào khác trƣớc đó. Tác giả Nguyễn Thị Diễn LỜI CẢM ƠN Sau một thời gian học tập và nghiên cứu tại Trƣờng Đại học Kinh tế Đại học Quốc gia Hà Nội, tôi đã hoàn thành chƣơng trình cao học và luận văn thạc sỹ với đề tài: “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội”. Tôi xin trân trọng bày tỏ lòng biết ơn tới các thầy giáo, cô giáo Trƣờng Đại học Kinh tế đã tận tình dạy bảo, giúp đỡ và định hƣớng cho tôi trong quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Đặc biệt tôi xin chân thành cảm ơn TS. Phạm Thu Phƣơng đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết để hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Tôi xin trân trọng cảm ơn Ban Giám hiệu Trƣờng Đại học Giáo dục đã tạo điều kiện về mặt thời gian, cho phép tôi sử dụng số liệu và thực hiện nghiên cứu tại cơ quan hiện đang công tác. Tôi xin chân thành cảm ơn các đồng nghiệp, bạn bè và ngƣời thân đã giúp đỡ, động viên, khích lệ tôi trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu khoa học. Tác giả Nguyễn Thị Diễn MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT ........................................................................ i DANH MỤC BẢNG SỐ, SƠ ĐỒ ......................................................................... ii DANH MỤC BẢNG SỐ, SƠ ĐỒ ........................................................................ iii PHẦN MỞ ĐẦU ....................................................................................................1 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP .........................................................................6 1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu ...................................................................6 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ........................................................6 1.1.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam .......................................................7 1.1.3. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu trong và ngoài nƣớc về hoạt động quản lý chi NSNN ........................................................................9 1.2. Cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc cho trƣờng đại học công lập ở Việt Nam ..................................................................................................11 1.2.1. Khái niệm, đặc điểm, nguyên tắc về quản lý chi NSNN tại các trƣờng đại học công lập ...................................................................................11 1.2.2. Nội dung quản lý chi NSNN cho các trƣờng đại học công lập ...........18 1.2.3. Các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại các trƣờng đại học công lập ............................................................23 1.3. Kinh nghiệm quản lý chi NSNN của một số trƣờng đại học công lập ở Việt Nam ...................................................................................................................28 1.3.1. Kinh nghiệm quản lý chi NSNN tại Trƣờng Đại học Thƣơng Mại ....29 1.3.2.Kinh nghiệm quản lý chi NSNN tại Trƣờng Đại học Kinh tế - Luật, Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh ........................................31 1.3.3. Bài học kinh nghiệm cho Trƣờng Đại học Giáo dục...........................34 Chƣơng 2 PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......................................................36 2.1. Cách tiếp cận ..............................................................................................36 2.2. Phƣơng pháp thu thập thông tin .................................................................36 2.3. Phƣơng pháp tổng hợp, xử lý thông tin .....................................................37 2.3.1. Phƣơng pháp thống kê mô tả ...............................................................37 2.3.2. Phƣơng pháp so sánh ...........................................................................37 2.3.3. Phƣơng pháp phân tích tổng hợp .........................................................38 2.3.4. Phƣơng pháp phân tích đánh giá .........................................................38 Chƣơng 3 THỰC TRẠNG VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC - ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ................40 3.1. Tổng quan về Trƣờng Đại học Giáo dục ...................................................40 3.1.1. Khái quát về lịch sử Trƣờng Đại học Giáo dục ...................................40 3.1.2. Cơ cấu tổ chức của Trƣờng Đại học Giáo dục ....................................42 3.1.3. Bộ máy quản lý chi ngân sách tại Trƣờng Đại học Giáo dục .............47 3.2. Thực trạng về công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục giai đoạn 2014 -2016. ........................................................................50 3.2.1. Công tác lập dự toán chi ngân sách nhà nƣớc .....................................50 3.2.2.Công tác chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nƣớc ...........................54 3.2.3. Công tác kiểm soát, thanh tra, kiểm tra. ..............................................62 3.2.4. Công tác quyết toán chi ngân sách nhà nƣớc ......................................63 3.3. Đánh giá chung về thực trạng công tác quản lý chi ngân sách tại trƣờng Đại học Giáo dục. ..............................................................................................67 3.3.1. Công tác sử dụng các công cụ quản lý chi NSNN ..............................67 3.3.2 Những kết quả đạt đƣợc .......................................................................73 3.3.3. Những hạn chế và nguyên nhân ..........................................................74 Chƣơng 4 QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC- ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI ............................................................................................77 4.1. Quan điểm về đổi mới cơ chế quản lý chi ngân sách nhà tại Trƣờng Đại học Giáo dục .....................................................................................................77 4.2. Giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Giáo dục ............................................................................................................78 4.2.1. Hoàn thiện bộ máy quản lý chi ngân sách. ..........................................78 4.2.2. Giải pháp hoàn thiện công tác lập dự toán và phân bổ chi ngân sách nhà nƣớc hàng năm..............................................................................80 4.2.3. Giải pháp hoàn thiện công tác chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nƣớc .....................................................................................................84 4.2.4. Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý kiểm tra, kiểm soát, thanh toán các khoản chi ngân sách nhà nƣớc ......................................................85 4.3. Một số kiến nghị ........................................................................................87 4.3.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc ......................................................................87 4.3.2. Kiến nghị với Đại học Quốc gia Hà Nội .............................................87 KẾT LUẬN ..........................................................................................................89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................91 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT STT Ký hiệu Nguyên nghĩa 1 ĐHCL Đại học công lập 2 ĐHGD Đại học Giáo dục 3 ĐHQGHN Đại học Quốc gia Hà Nội 4 ĐHQG-TPHCM Đại học Quốc gia – Thành phố Hồ Chí Minh 5 ĐVSN Đơn vị sự nghiệp 6 GDĐH Giáo dục đại học 7 KBNN Kho bạc nhà nƣớc 8 KT-XH Kinh tế - Xã hội 9 NSNN Ngân sách nhà nƣớc 10 XDCB Xây dựng cơ bản i DANH MỤC BẢNG SỐ, SƠ ĐỒ STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Tổ chức biên chế của Phòng Kế hoạch - Tài chính 49 2 Bảng 3.2 Tổng nguồn NSNN cấp cho Trƣờng ĐHGD (2014-2016) 55 3 Bảng 3.3 Các khoản NSNN giao cho Trƣờng ĐHGD ( 2014-2016) 56 4 Bảng 3.4 5 Bảng 3.5 6 Bảng 3.6 7 Bảng 3.7 8 Bảng 3.8 Lƣu đồ quyết toán chi NSNN của Trƣờng ĐHGD NSNN cấp chi thanh toán cá nhân của Trƣờng ĐHGD ( 2014-2016) NSNN cấp chi nghiệp vụ chuyên môn của Trƣờng ĐHGD (2014-2016) NSNN cấp chi mua sắm, sửa chữa của Trƣờng ĐHGD (2014-2016) NSNN cấp chi thƣờng xuyên khác của Trƣờng ĐHGD (2014-2016) ii 57 58 60 61 64 DANH MỤC BẢNG SỐ, SƠ ĐỒ STT Hình 1 Hình 3.1 2 Hình 3.2 Nội dung Cơ cấu tổ chức Trƣờng ĐHGD Hệ thống quản lý chi NSNN tại trƣờng Đại học giáo dục iii Trang 43 47 PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Giáo dục là quốc sách hàng đầu, là yếu tố then chốt mang lại sự phát triển bền vững cho đất nƣớc. Nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo, Đảng và Nhà nƣớc ta đã có những đầu tƣ thích đáng trong phạm vi ngân sách nhà nƣớc (NSNN) có thể đáp ứng. Chi NSNN đã trở thành động lực, là cơ sở phát triển quốc sách này, nhất là khi mức độ xã hội hóa giáo dục và đào tạo ở nƣớc ta trong giai đoạn hiện nay chƣa cao. Ngày nay, giáo dục không chỉ là phúc lợi xã hội, mà còn là đòn bẩy quan trọng để phát triển kinh tế, phát triển xã hội. Với nhận thức về tầm quan trọng đặc biệt của ngân sách đào tạo trong quá trình phát triển đất nƣớc, các quốc gia trên thế giới cũng nhƣ Việt Nam luôn quan tâm đầu tƣ cho sự nghiệp đào tạo. Những năm gần đây, Nhà nƣớc Việt Nam đã chú trọng tăng tỷ lệ đầu tƣ cho giáo dục nói chung và giáo dục đại học nói riêng. Mặc dù Việt Nam đã đầu tƣ tới 20% ngân sách cho giáo dục, nhƣng việc phân bổ ngân sách giáo dục nói chung và ngân sách giáo dục đại học nói riêng còn rất bất hợp lý, dẫn tới hiệu quả thấp. So với tình hình chung trong khu vực và trên thế giới, hệ thống giáo dục đại học nƣớc ta hiện nay đang trong sự phát triển nhƣng vẫn tiềm ẩn và chứa đựng nhiều yếu tố mâu thuẫn, đó là vừa phải tăng quy mô, vừa đa dạng hóa các loại hình và cơ sở đào tạo, vừa phải đáp ứng chất lƣợng đào tạo; trong khi nguồn kinh phí ngân sách nhà nƣớc đầu tƣ cho giáo dục hàng năm không thể tăng cao hơn. Vậy làm thế nào để quản lý chi ngân sách nhà nƣớc đƣợc tốt nhất và hiệu quả nhất, đó là vấn đề mà các cơ sở giáo dục, các trƣờng đại học công lập đều quan tâm. Đối với hệ thống các trƣờng đại học công lập, quản lý chi NSNN đóng vai trò rất quan trọng, nếu thực hiện không tốt công tác này sẽ dẫn đến những 1 hệ lụy nhƣ suy thoái về đạo đức cán bộ, công chức quản lý, thất thoát tiền của nhà nƣớc, thâm hụt ngân sách , xảy ra lãng phí , tiêu cực. Vì vậy, quản lý hiệu quả nguồn NSNN , đặc biệt là quản lý chi sẽ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng NSNN. Việc đổi mới công tác quản lý chi Ngân sách là một trong những yêu cầu cấp thiết và quan trọng đối với các trƣờng đại học công lập hiện nay đòi hỏi để tạo ra động lực cần thiết cho việc phát triển và nâng cao chất lƣợng giáo dục, trong đó có việc nâng cao chất lƣợng giảng viên, chất lƣợng của các nghiên cứu khoa học, cơ sở hạ tầng, chất lƣợng của các chƣơng trình đào tạo… Giải quyết đƣợc những bất cập trong công tác quản lý chi ngân sách sẽ giúp các trƣờng đại học giải đƣợc bài toán về nâng cao chất lƣợng các đề tài nghiên cứu, nâng cao chất lƣợng đào tạo và nâng cao đội ngũ giảng dạy, chất lƣợng đầu ra của sinh viên và hoàn thiện công tác quản lý tài chính. Thực tế trên đang tạo ra một sức ép và thách thức rất lớn đối với ĐHGD trong quá trình tiếp tục đổi mới và hoàn thiện, để trở thành một đại học đẳng cấp quốc tế, đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội của đất nƣớc. Trong nỗ lực đó, việc quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội hiệu quả là yêu cầu quan trọng và cấp bách hàng đầu để ĐHGD phát huy đƣợc lợi thế tự chủ, năng động và linh hoạt của mình. Trong thời gian qua, Trƣờng ĐHGD đã từng bƣớc hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN, về cơ bản đã đáp ứng đƣợc các hoạt động về chi thƣờng xuyên cũng nhƣ chi đầu tƣ phát triển, tuy nhiên, vẫn còn một số điểm yếu kém, bất cập nhƣ phân bổ tài chính chƣa khuyến khích nâng cao chất lƣợng đào tạo, cơ cấu chi chƣa thật hợp lý, phân cấp quản lý chi chƣa hiệu quả, việc cân đối nguồn kinh phí thực hiện, xây dựng, điều chỉnh một số nội dung chi, mức chi trong qui chế chi tiêu nội bộ chƣa thực sự đảm bảo cho việc thực hiện tốt các chiến lƣợc, kế hoạch, nhiệm vụ đề ra của Nhà trƣờng. 2 Xuất phát từ những lý do trên, học viên lựa chọn đề tài “Quản lý chi ngân sách nhà nước tại Trường Đại học Giáo dục - Đại học Quốc gia Hà Nội” nhằm góp phần giải quyết một phần yêu cầu đặt ra của Trƣờng Đại học Giáo dục trƣớc yêu cầu tự chủ tài chính tại các cơ sở giáo dục đại học nhƣ hiện nay. Việc phân tích đánh giá thực trạng về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục, đồng thời đƣa ra các giải pháp kiến nghị góp phần đổi mới cơ chế quản lý chi ngân sách nhà nƣớc là một yêu cầu bức thiết, phù hợp với chủ trƣơng xã hội hóa, đổi mới quản lý tài chính, tăng tính tự chủ tài chính cho trƣờng Đại học Giáo dục thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. - Câu hỏi nghiên cứu: Luận văn của tác giả tập trung trả lời câu hỏi có những giải pháp nào giúp nâng cao hiệu quả quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại trƣờng Đại học Giáo dục trong thời gian tới? 2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Luận văn nhằm hệ thống hoá và phân tích những vấn đề lý luận và thực tiễn về quản lý chi NSNN tại các trƣờng đại học công lập (ĐHCL), phân tích thực trạng quản lý chi NSNN tại Trƣờng Đại học Giáo dục - ĐHQGHN (ĐHGD) từ đó đƣa ra những giải pháp, kiến nghị nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi NSNN tại trƣờng trong thời gian tới. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam. + Phân tích thực trạng, công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục, từ đó chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng. + Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục. 3 3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là các hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. 3.2. Phạm vi nghiên cứu + Về nội dung: Nghiên cứu những nội dung của quản lý chi ngân sách tại Trƣờng Đại học Giáo dục. + Về không gian: Đề tài tập trung nghiên cứu, phân tích, so sánh, đánh giá về thực trạng và kết quả quản lý chi NSNN tại Trƣờng Đại học Giáo dục. + Về thời gian: Thu thập và xử lý phân tích số liệu trong giai đoạn 2014 - 2016 và đƣa ra những giải pháp đề xuất thực hiện đến năm 2020. 2.2 Nhiệm vụ nghiên cứu + Hệ thống hóa cơ sở lý luận về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam. + Phân tích thực trạng, công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục, từ đó chỉ ra điểm mạnh, điểm yếu trong công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng. + Đề xuất một số giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại Trƣờng Đại học Giáo dục. 4. Những đóng góp của luận văn Hệ thống hóa và phân tích sáng tỏ thêm những luận cứ khoa học và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ở các trƣờng đại học công lập nói chung và ở Trƣờng Đại học Giáo dục nói riêng. Kết quả phân tích là cơ sở dữ liệu cho các nghiên cứu tiếp theo về quản lý chi ngân sách trong mô hình các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam. Đồng thời, kết quả nghiên cứu cũng là một trong những tài liệu tham khảo cho việc hoạch định và hoàn thiện chính sách và cơ chế quản lý chi ngân sách ở các trƣờng đại học công lập nói chung và ở Trƣờng Đại học Giáo dục nói riêng. 4 5. Kết cấu luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục các tài liệu tham khảo; nội dung chính của luận văn đƣợc kết cấu gồm bốn chƣơng, cụ thể nhƣ sau: - Chƣơng 1: Tổng quan nghiên cứu, cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc tại các trƣờng đại học công lập. - Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu - Chƣơng 3: Thực trạng về quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ở Trƣờng Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội. - Chƣơng 4: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện quản lý chi ngân sách nhà nƣớc ở Trƣờng Đại học Giáo dục – Đại học Quốc gia Hà Nội. 5 Chƣơng 1 TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU, CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI NGÂN SÁCH NHÀ NƢỚC TẠI CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC CÔNG LẬP 1.1.Tổng quan tình hình nghiên cứu 1.1.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới Chi NSNN đã trở thành đối tƣợng nghiên cứu của nhiều nhà khoa học, nó thƣờng gắn liền với sự phát triển của nền kinh tế và phát triển quyền lực của nhà nƣớc. Cùng với sự phát triển đó, nó đòi hỏi một lý thuyết nhất quán và toàn diện để hiểu về chi NSNN và quản lý hiệu quả nó. Tác giả ngƣời Mỹ Mabel Waker đã quan tâm nhiều về tài chính công mà cụ thể là vấn đề phân bổ chi ngân sách, trong“Municipal Expenditures” - Nguyên lý chi tiêu, đƣợc xuất bản năm 1930, bà Mabel Waker đã tổng quan về lý thuyết chi NSNN và phát minh ra lý thuyết xác định và khuynh hƣớng phân bổ chi NSNN. Cũng nhận ra điều này, V.O. Key (1940) đã viết bài báo nổi tiếng “The lack of a Budgetary Theory” - Sự thiếu hụt một lý thuyết ngân sách. V.O. Key đã chỉ ra các vấn đề khi không có lý thuyết ngân sách và phân tích tầm quan trọng của nó trong quản lý kinh tế vĩ mô cũng nhƣ gia tăng hiệu quả phân bổ ngân sách của chính phủ. Khi nghiên cứu sự tiến triển của các lý thuyết về ngân sách nhà nƣớc trong thời gian qua nhƣ: từ phƣơng thức ngân sách theo khoản mục, phƣơng thức ngân sách theo công việc thực hiện, phƣơng thức ngân sách theo chƣơng trình, cho đến phƣơng thức ngân sách theo kết quả đầu ra. Martin, Lawrence và Kettner đã so sánh và chỉ ra sự tiến triển trong các lý thuyết ngân sách trên trong nghiên cứu (1996) “Measuring the Performance of Human Service Programs” Đo đạc thực hiện các chƣơng trình dịch vụ con ngƣời, và chỉ rõ 6 đƣợc ƣu thế vƣợt trội của phƣơng pháp quản lý ngân sách theo kết quả đầu ra. Ngân sách theo kết quả đầu ra trả lời câu hỏi mà các nhà quản lý tài chính công luôn phải đặt ra đó là: “nên quyết định nhƣ thế nào để phân bổ X đôla cho hoạt động A thay vì cho hoạt động B”. Estelle James, Elizabeth M. King and Ace Suryadi - Bộ văn hóa và giáo dục, Jakarta, Inđônêxia (1999) đã đi vào so sánh hiệu quả của quản lý tài chính giáo dục khối công lập và khối dân lập, đƣa ra những khẳng định bƣớc đầu qua bài: “Tài chính, quản lý chi phí giữa các trƣờng công lập và tƣ thục ở Inđônêxia”. Bằng việc điều tra, phân tích số liệu của những vấn đề liên quan nhƣ: chi phí, hiệu quả của nó tƣơng ứng với mức chi phí bỏ ra, thu nhập của cán bộ công nhân viên chức trong các trƣờng học, số sinh viên đƣợc tuyển dụng sau khi tốt nghiệp các trƣờng dạy nghề, cao đẳng và Đại học,…để đƣa ra những giải pháp khắc phục tình trạng quản lý tài chính ở khối các trƣờng dân lập mang lại hiệu quả hơn khối các trƣờng công lập. Năm 2003, Peter Lorange, Pergamon, tác giả của cuốn sách “Cách nhìn mới về quản lý giáo dục – thách thức đối với nhà quản lý” đã có rất nhiều điểm mới về quản lý giáo dục, trong cuốn sách của mình, tác giả nhấn mạnh tầm quan trọng của việc quản lý tài chính, đặc biệt là nguồn tài chính từ Chính phủ cấp cho sự nghiệp giáo dục, tác giả đã đi sâu vào phân tích để tìm ra giải pháp cho quản lý giáo dục thông qua công tác quản lý tài chính, đặc biệt đã xây dựng hệ thống tiêu chí đánh giá hiệu quả quản lý tài chính cho các đơn vị thuộc khối giáo dục và đào tạo. 1.1.2. Tình hình nghiên cứu tại Việt Nam Ở Việt Nam, thời gian gần đây, có nhiều công trình nghiên cứu khoa học bao gồm các bài viết, các quan điểm, các luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ nghiên cứu về vấn đề quản lý NSNN nói chung, quản lý chi NSNN nói riêng. Trong số đó, học viên xin nêu ra một số công trình nghiên cứu tiêu biểu: 7 Bài viết “Đổi mới chính pháp luật về phân cấp quản lý NSNN”của ThS Nguyễn Thị Hoàng Yến đƣợc đăng trên Tạp chí Tài chính số 9 - 2013. Tác giả đã nêu ra một số bất cập trong phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam trong thời kỳ hội nhập, để đề xuất một số nội dung đổi mới pháp luật về phân cấp quản lý NSNN. Luận án tiến sĩ “Phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam hiện nay”của tác giảLê Toàn Thắng - học viện tài chính, năm 2013. Luận án đã: (i) Làm rõ các vấn đề liên quan đến quản lý NSNN nhƣ khái niệm NSNN, thu chi NSNN, nguyên tắc và nội dung quản lý NSNN;(ii) Phân tích cơ sở lý luận của phân cấp quản lý NSNN nhƣ: Khái niệm phân cấp quản lý NSNN, mục đích, căn cứ và nguyên tắc phân cấp quản lý NSNN, nội dung phân cấp quản lý NSNN và các yếu tố ảnh hƣởng; (iii) Phân tích đánh giá về thực trạng phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam, nêu lên những đánh giá về ƣu điểm và tồn tại cũng nhƣ nguyên nhân của những tồn tại trong phâp cấp quản lý NSNN ở Việt Nam hiện nay; (iv) Dự báo những định hƣớng và đề xuất một số giải pháp về phân cấp quản lý NSNN ở Việt Nam. Luận án tiến sĩ của tác giả Trần Đức Cân (2012), “Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính các trường Đại học công lập ở Việt Nam”, luận án đã hệ thống hóa cơ sở lý luận, làm rõ bản chất, phân tích các nhân tố ảnh hƣởng đến tự chủ tài chính, cơ chế tự chủ tài chính và đi sâu phân tích thực trạng Nghị định 43/2006/NĐ-CP và những giải pháp về tạo nguồn tài chính cho các trƣờng đại học công lập; xây dựng, thành lập doanh nghiệp và tiến hành cổ phần hóa một số bộ phận phục vụ trong nhà trƣờng; tính linh hoạt, tính ràng buộc, giao quyền của cơ chế tự chủ tài chính. Tuy nhiên luận án đề xuất việc hoàn thiện cơ chế chung cho các trƣờng đại học công lập nên khó có thể sử dụng mô hình để vận hành cụ thể đối với một đơn vị đặc thù nhƣ Đại học Quốc gia. Luận án tiến sĩ kinh tế: “Hoàn thiê ̣n cơ chế lập dự toán chi ngân sách nhà nước gắn với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội ở Việt Nam” của tác giả 8 Ngô Thanh Hoàng (2013) đã chỉ ra cơ chế lâ ̣p dự toán Ngân sách Nhà nƣớc theo khuôn khổ chi tiêu trung hạn đã bắt đầ u đƣợc nghiên cứu và thử nghiê ̣m ở Việt Nam , tuy nhiên làm thế nào để có đƣợc cơ chế đồ ng bô ̣ , hoàn thiê ̣n nhằm gắn kế t cơ chế lâ ̣p dự toán với kế hoạch phát triể n kinh tế xã hô ̣i để đạt đƣợc các mục tiêu kế hoạch phát triể n kinh tế xã hô ̣i vẫn là mô ̣t thách thức không chỉ cho những nhà nghiên cứu mà còn cho cả các nhà quản lý thực tiễn. Luận án nghiên cứu các nội dung khoa học chủ yếu liên quan tới lập kế hoạch phát triển KTXH và lập dự toán chi NSNN cũng nhƣ cơ chế gắn kết giữa lập dự toán chi NSNN với kế hoạch phát triển KTXH ở Việt Nam trong những năm qua, phân tích cơ chế gắn kết giữa lập dự toán chi NSNN hàng năm theo Luật Ngân sách 2002 với kế hoạch phát triển KTXH từ đó so sánh, phân tích, liên hệ tìm ra một số giải pháp liên quan đến cơ chế gắn kết. Luận án tiến sĩ kinh tế của tác giả Vũ Thị Thanh Thủy (2012) với đề tài “Quản lý tài chính các trường đại học công lập ở Việt Nam”. Luận án đã hệ thống hóa những vấn đề về quản lý tài chính, đặc biệt là quản lý chi NSNN trong các trƣờng đại học công lập ở Việt Nam, tác giả đã luận giải các điều kiện để tăng cƣờng tự chủ tài chính cho các trƣờng đai học công lập, hƣớng tới phát triển bền vững tài chính, thiết lập điều kiện về tự chủ tài chính, xây dựng chỉ tiêu đánh giá quản lý tài chính trong đó có những chỉ tiêu liên quan đến đánh giá, quản lý chi NSNN cho các trƣờng đại học công lập gắn với kết quả đầu ra; đánh giá thực trạng quản lý tài chính và đề xuất những giải pháp hoàn thiện quản lý tài chính các trƣờng đại học công lập Việt Nam. 1.1.3. Đánh giá chung về tình hình nghiên cứu trong và ngoài nước về hoạt động quản lý chi NSNN Trên cơ sở nghiên cứu các công trình nghiên cứu trên thế giới và trong nƣớc về hoạt động quản lý chi ngân sách nhà nƣớc đã trình bày ở trên, tác giả nhận thấy còn có những khoảng trống nhất định cần tiếp tục nghiên cứu, cụ thể: 9 Thứ nhất, đối với các công trình nghiên cứu ngoài nƣớc, nhìn chung, các nghiên cứu nêu trên gần nhƣ đã trang bị toàn bộ cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc phân tích và đánh giá quản lý chi NSNN và các giải pháp nhằm quản lý chi NSNN ở mỗi nƣớc nghiên cứu hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc ứng dụng để đánh giá thực trạng và đƣa ra các giải pháp quản lý chi NSNN tại trƣờng Đại học Giáo dục hoặc ở từng địa phƣơng ở Việt Nam thì cần phải vận dụng linh hoạt và phải phù hợp với những điều kiện nhất định. Thứ hai, các công trình nghiên cứu trong nƣớc đã cho thấy đƣợc các nghiên cứu đã có ít nhiều đóng góp cho các nhà quản lý trong việc tăng cƣờng quản lý chi NSNN. Tuy nhiên, các nghiên cứu này vẫn chƣa thể chứng minh đƣợc các mối quan hệ giữa các nhân tố ảnh hƣởng đến công tác quản lý chi NSNN tại một trƣờng đại học công lập cụ thể hoặc một địa bàn nhất định, nhân tố nào ảnh hƣởng nhiều nhất, nhân tố nào ảnh hƣởng ít nhất, và chƣa định lƣợng mức độ tác động của từng nhân tố đến quản lý chi NSNN, để từ đó giải pháp đề ra sẽ tập trung vào giải pháp cho nhân tố có ảnh hƣởng nhiều nhất đến quản lý chi NSNN, có nhƣ thế giải pháp mới có tính thuyết phục. Thứ ba, các nghiên cứu trên cũng chƣa chỉ ra đƣợc đâu là khâu yếu kém nhất trong quản lý chi NSNN ở một nƣớc hay một địa phƣơng để có cơ sở cho việc tăng cƣờng quản lý trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo nhằm tăng hiệu quả chi NSNN. Hơn nữa, cũng cần đƣa ra các tiêu chí mới để đánh giá công tác quản lý cho NSNN để phân tích rõ hơn thực trạng quản lý chi NSNN tại một trƣờng đại học công lập hoặc cho một địa phƣơng cụ thể. Nhƣ vậy, cho đến nay đã có không ít công trình nghiên cứu về quản lý chi NSNN cho giáo dục, cả trong và ngoài nƣớc. Tuy nhiên, chƣa có công trình nào nghiên cứu một cách có hệ thống về công tác quản lý chi NSNN tại một trƣờng đại học công lập với mô hình là trƣờng thành viên của ĐHQG nhƣ Trƣờng Đại học Giáo dục, một đơn vị thành viên trực thuộc Đại học Quốc gia Hà Nội. 10