Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại huyện hiệp đức, tỉnh quảng nam...

Tài liệu Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại huyện hiệp đức, tỉnh quảng nam

.PDF
105
416
76

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI MAI THANH SƠN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA HUYỆN HIỆP ĐỨC TỈNH QUẢNG NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ HÀ NỘI, năm 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI MAI THANH SƠN QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CỦA HUYỆN HIỆP ĐỨC TỈNH QUẢNG NAM Chuyên ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 8 34 04 10 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. ĐÀO THỊ HOÀNG MAI HÀ NỘI, năm 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực và chưa hề được sử dụng để bảo vệ một học vị nào. Tôi củng xin cam đoan rằng mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn này đã được chỉ rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Mai Thanh Sơn MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN................. 8 1.1. Ngân sách nhà nước và chi thường xuyên ngân sách nhà nưức cấp huyện8 1.2. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện ...................... 12 1.3. Kinh nghiệm thực tiễn về quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện và bài học cho huyện hiệp đức ........................................................................ 26 CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH HUYỆN HIỆP ĐỨC TỈNH QUẢNG NAM ....... 33 2.1. Tổng quan về huyện Hiệp Đức, Quảng Nam ........................................... 33 2.2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước ở huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam ...................................................... 36 2.3. Kết quả khảo sát ý kiến của cán bộ lãnh đạo và cán bộ tài chính về công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam ....... 47 2.4. Đánh giá chung công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước ở huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam................................................................... 52 CHƯƠNG 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIÊN CÔNG TÁC QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC Ở HUYỆN HIỆP ĐỨC TỈNH QUẢNG NAM ................................................ 62 3.1. Định hướng phát triển kinh tế xã hội ở huyện Hiệp Đức......................... 62 3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước huyện ở Hiệp Đức, Quảng Nam ..................................... 65 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ......................................................................... 74 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngân sách nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định để bảo đảm thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước. NSNN có vai trò quan trọng để thúc đẩy cho sự phát triển kinh tế nhanh và bền vững, đảm bảo an ninh quốc phòng, thực hiện các chính sách xã hội, là một công cụ quan trọng để Nhà nước quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế. Thông qua NSNN, Nhà nước thực hiện huy động các nguồn lực trong xã hội, phân phối và sử dụng cho nhu cầu phát triển kinh tế xã hội, đáp ứng yêu cầu của công cuộc đổi mới đất nước. Chi NSNN, trong đó chi thường xuyên thường chiếm một tỷ trọng lớn và có vị trí, vai trò rất quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH) đất nước. Trong những năm gần đây, việc bố trí nguồn vốn chi thường xuyên còn dàn trải, tính bao cấp chưa được xoá bỏ triệt để, hiệu quả còn thấp; tình hình chi ngân sách còn nhiều thất thoát, lãng phí; chi tiêu hành chính và chi NSNN cho một số lĩnh vực như y tế, giáo dục chưa đáp ứng được nhu cầu cần thiết. Vì vậy, việc quản lý chi thường xuyên NSNN như thế nào để đạt được hiệu quả cao nhất, triệt để tiết kiệm, khắc phục tình trạng chi ngoài dự toán, chi vượt dự toán hoặc chi không đúng thẩm quyền, sai quy định của Luật NSNN đang là vấn đề được Đảng và Nhà nước ta hết sức coi trọng và quan tâm nhằm mục tiêu đáp ứng được yêu cầu sự phát triển trong thời kỳ đổi mới và hội nhập kinh tế quốc tế của đất nước. Hiệp Đức là huyện nghèo miền núi của tỉnh Quảng Nam, chủ yếu làm nông, nguồn thu ngân sách hạn chế trong khi đó nhu cầu chi cho phát triển kinh tế là rất lớn, thu ngân sách hàng năm không đủ chi, tỉnh trợ cấp cân đối nên vấn đề tăng cường quản lý chi thường xuyên cần được chú trọng sử dụng hợp lý các khoản chi nhằm thúc đẩy sản suất phát triển. Thực tế, công tác quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Hiệp Đức thời gian qua đã đạt các kết quả nhất định và có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên, công 1 tác quản lý chi thường xuyên NSNN vẫn chưa hoàn thiện, chưa đạt được hiệu quả cao, vẫn còn nhiều tồn tại, hạn chế cơ bản cần phải được khắc phục như hiệu quả các khoản chi ngân sách còn thấp, chi còn dàn trải, thiếu tập trung dẫn đến hiệu quả đầu tư còn thấp, gây lãng phí, chi thường xuyên còn vượt dự toán.... Với ý nghĩa và tính cấp thiết đó, trong thời gian nghiên cứu luận văn cao học tôi đã chọn đề tài: “Quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam” làm đề tài luận văn thạc sỹ của mình. 2. Tổng quan các nghiên cứu liên quan. - Trong “Chi tiêu công và phát triển bền vững” của tác giả Bùi Đại Dũng năm 2012 (đăng trên Tạp chí Khoa học Đại học Quốc gia Hà Nội, Kinh tế và Kinh doanh 28 2012). Nội dung bài viết đã đi từ tình hình thực trạng chi tiêu công và khủng hoảng nợ công trên thế giới chỉ ra mối quan hệ nguyên nhân, kết quả của khủng hoảng nợ công và bội chi NSNN, theo đó, chỉ ra nguyên nhân sâu xa của nợ công là tình trạng chi tiêu công thiếu hiệu quả. Qua đó, tác giả đã so sánh đối chiếu với thực trạng nợ công và tình hình chi tiêu công ở Việt Nam để đưa ra các dự báo, cảnh báo cùng phương hướng khắc nâng cao hiệu quả quản lý chi tiêu công ở Việt Nam. - Bài viết “Cải cách quản lý tài chính công áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn: Những thách thức với Việt Nam” của Vũ Sỹ Cường, (Tạp chí nghiên cứu Tài chính kế toán số 3 -2013) đã làm rõ một số thách thức khi áp dụng khuôn khổ chi tiêu trung hạn ở Việt Nam, như : Thách thức lợi ích cục bộ địa phương, các nhóm trong xã hội khi chi tiêu NSNN dành cho họ bị điều chỉnh để ưu tiên cho chiến lược và lợi ích chung của quốc gia. Thách thức từ khuôn khổ pháp luật và thể chế quản lý tài chính khi Luật NSNN vể lập dự toán hàng năm chưa có qui định về xây dựng kế hoạch trung hạn hay sự lồng ghép trong phân cấp quản lý, tính minh bạch và kỷ luật tài khóa… - Nghiên cứu về môi trường pháp lý trong hệ thống tài chính công ở Việt Nam, “Thực trạng và phương hướng hoàn thiện pháp luật về giám sát tài chính công ở Việt Nam” của tác giả Trần Vũ Hải & Hoàng Minh Thái ( Tạp chí nghiên cứu lập pháp số 7 – 2014). Bài báo đã phân tích về thực trạng pháp lý về giám sát 2 tài chính khu vực công chỉ ra những bất cập, hạn chế như: Sự khác biệt về chuẩn mực kế toán công ở Việt Nam so với các tiêu chuẩn quốc tế, pháp luật hiện hành chưa tách biệt chức năng kế toán công ra khỏi chức năng ngân quỹ đối với Kho bạc nhà nước…, đồng thời đưa ra các phương hướng khắc phục, hoàn thiện. - “Nâng cao hiệu quả quản lý chi thường xuyên NSNN tỉnh Vĩnh Phúc” của Đặng Hữu Nghĩa (2014), luận văn Thạc sĩ quản lý kinh tế, Đại học kinh tế và quản trị kinh doanh - Đại học Thái Nguyên. Đề tài nghiên cứu thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN cấp tỉnh ở tỉnh Vĩnh Phúc từ 2009-2014. Tác giả đã chỉ ra những bất cập hiện có trong công tác quản lý chi thường xuyên trên địa bàn, đưa ra những dự báo về thuận lợi và khó khăn trong phát triển kinh tế thời gian tới có tác động đến công tác quản lý chi thường xuyên. Từ cảnh báo đó đưa ra hướng giải quyết và nâng cao chất lượng công tác quản lý chi thường xuyên ngân sách cho địa phương. - “Hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại tỉnh Quảng Bình” của tác giả Phạm Thị Đào (2014), Luận văn Thạc sĩ kinh tế, Đại học Đà Nẵng. Đề tài xác định được tầm quan trọng của công tác quản lý chi ngân sách nhà nước qua việc phân tích những cơ sở lý luận về Ngân sách, phân bổ ngân sách; nguyên tắc phân bổ, các nhân tố ảnh hưởng, tiêu chí và định mức phân bổ ngân sách. Phân tích, đánh giá những ưu điểm, tồn tại và kết quả đạt được của công tác quản lý chi ngân sách nhà nước tại tỉnh Quảng Bình giai đoạn 2010 – 2013 để rút ra những nguyên nhân và bài học kinh nghiệm. Từ đó, tác giả đề xuất một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý chi ngân sách tại tỉnh Quảng Bình, góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách, đảm bảo tăng trưởng và phát triển kinh tế bền vững của địa phương, thực hiện tốt các mục tiêu kinh tế - xã hội của tỉnh trong thời gian tới. - “Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang” của Cao Bá Bình (2016), luận văn Thạc sĩ Tài chính - Ngân hàng, Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội. Từ lý luận và thực trạng quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang trên cơ sở khảo sát thực tế về quy trình nghiệp vụ, về cách thức, phương thức kiểm soát; với số liệu thu thập trong giai đoạn 2013 – 2015, luận văn đã đề xuất một số giải pháp và đưa ra kiến nghị với cơ 3 quan nhà nước có thẩm quyền để hoàn thiện cơ chế phân cấp nhiệm vụ chi, ban hành các tiêu chuẩn, định mức chi ngân sách phù hợp với đặc điểm của các địa phương. Mặc dù các công trình khoa học có công bố vấn đề quản lý CTX ngân sách cấp huyện. Tuy nhiên, mỗi tác giả có cách tiếp cận và nội dung nghiên cứu khác nhau, mục đích và đối tượng cùng hoàn cảnh cụ thể của địa bàn nghiên cứu, thời gian nghiên cứu khác nhau, các ý kiến đánh giá và những đề xuất đưa ra chỉ áp dụng cho từng địa phương cụ thể không thể áp dụng đại trà cho toàn thể. Luận văn “Quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam” nghiên cứu về thực tế công tác quản lý CTX NSNN tại huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam với số liệu tại phòng Kế Hoạch – Tài chính, Kho bạc, UBND huyện Hiệp Đức nhằm đưa ra các đề xuất không những áp dụng được vào thực tiễn công tác quản lý CTX của NSNN cấp huyện nói chung, mà còn có thể áp dụng vào công tác quản lý CTX NSNN ở huyện Hiệp Đức tỉnh Quảng Nam. Đề tài không trùng lặp với các công trình nghiên cứu trước đây. 3. Câu hỏi nghiên cứu Luận văn hướng tới trả lời một số vấn đề như sau: (1) Quản lý chi thường xuyên NSNN huyện gồm những nội dung gì? (2) Quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016 - 2018 đã đạt được những kết quả gì? (3) Có những hạn chế gì trong quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam giai đoạn 2016 - 2018? (4) Giải pháp nào giúp hoàn thiện quản lý chi thường xuyên NSNN tại huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam trong thời gian tới? 4. Mục tiêu và nhiệm vụ nghiên cứu 4.1. Mục tiêu nghiên cứu Đánh giá thực trạng và đề xuất một số giải pháp góp phần hoàn thiện công tác quản lý CTX NSNN trên địa bàn huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. 4.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Hệ thống hóa cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý CTX NSNN 4 cấp huyện; - Trình bày kinh nghiệm quản lý CTXNSNN của một số địa phương trong nước, ngoài nước từ đó rút ra bài học cho huyện Hiệp Đức. - Đánh giá thực trạng công tác quản lý CTX NSNN trên địa bàn huyện Hiệp Đức, giai đoạn 2016 - 2018; - Đề xuất định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý CTX NSNN trên địa bàn huyện Hiệp Đức đến năm 2020. 5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 5.1. Đối tượng nghiên cứu - Đối tượng nghiên cứu là công tác quản lý CTX NSNN cấp huyện (huyện Hiệp Đức, Quảng Nam). - Đối tượng khảo sát: Lãnh đạo huyện, HĐND, Lãnh đạo Sở Tài chính, phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc huyện và một số đơn vị sử dụng (chi) Ngân sách trên địa bàn huyện. 5.2. Phạm vi nghiên cứu Phạm vi nội dung: Đề tài tập trung nghiên cứu công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. Phạm vi không gian: Huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. Phạm vi thời gian: Số liệu thứ cấp được thu thập từ năm 2016 - 2018. 6. Phương pháp nghiên cứu 6.1. Phương pháp thu thập tài liệu - Thu thập số liệu thứ cấp: Nguồn số liệu, thông tin thứ cấp được thu thập từ Phòng Tài chính - Kế hoạch, Kho bạc, Chi cục thuế, Chi cục Thống kê, Phòng Tài nguyên Môi trường, Văn kiện Đại hội Đảng bộ huyện và một số tài liệu khác có liên quan để đánh giá thực trạng quản lý CTX NSNN trên địa bàn và công tác quản lý CTX ngân sách giai đoạn 2015 - 2017 (báo cáo kinh tế xã hội, báo cáo quyết toán thu chi NSNN...). - Thu thập số liệu sơ cấp: + Sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng câu hỏi về các thông tin liên quan những người có trách nhiệm đang công tác tại các cơ quan liên quan đến lĩnh 5 vực nghiên cứu (thu chi NSNN) như Lãnh đạo của phòng quản lý ngân sách - Sở Tài chính Quảng Nam, lãnh đạo UBND và HĐND huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện, Kho bạc Nhà nước (Trưởng phòng tài chính - kế hoạch, giám đốc kho bạc Nhà nước, trưởng, phó các phòng ban đơn vị cán bộ, nhân viên liên quan đến công tác quản lý CTX ngân sách của Phòng tài chính, các đơn vị liên quan…) + Xác định quy mô mẫu: Khảo sát 120 đối tượng; + Phương pháp chọn mẫu: Chọn mẫu ngẫu nhiên. 6.2. Phương pháp tổng hợp và xử lý số liệu - Nguồn số liệu, dữ liệu thu thập được tổng hợp và hệ thống hóa theo các nhóm tiêu thức chỉ tiêu phù hợp với nội dung nghiên cứu; - Số liệu tính toán, điều tra được xử lý với sự hỗ trợ của phần mềm thống kê thông dụng Excel và SPSS. 6.3. Phương pháp phân tích - Dùng phương pháp so sánh, phương pháp thống kê mô tả để xác định xu hướng biến động của nguồn CTXcủa ngân sách nhằm phục vụ cho việc phân tích đánh giá công tác quản lý CTX ngân sách; - Sử dụng các phương pháp phân tích dãy dữ liệu thời gian, phương pháp phân tích kinh tế để phân tích, đánh thực trạng quản lý CTX ngân sách trên cơ sở các số liệu thứ cấp và sơ cấp đã được tổng hợp. - Sử dụng phương pháp phương pháp phân tích hồi qui để làm rõ công tác quản lý CTX NSNN của Huyện. 6.4. Phương pháp chuyên gia, chuyên khảo Tham khảo ý kiến của các chuyên gia về lĩnh vực quản lý CTX để tham khảo đánh giá kết quả nghiên cứu và đề xuất giải pháp. 7. Những đóng góp mới của luận văn - Hệ thống hóa những vấn đề lý luận cơ bản về NSNN và quản lý CTX NSNN; Phân tích thực trạng quản lý CTX NSNN tại huyện Hiệp Đức để đánh giá kết quả, hạn chế và nguyên nhân hạn chế. Từ đó đề xuất phương hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý CTX NSNN cho huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. 6 - Đề tài cũng chỉ ra được những điểm yếu trong công tác quản lý cần khắc phục về bộ máy tổ chức quản lý, công tác tổ chức thực hiện nhiệm vụ chuyên môn, công tác phối hợp thanh, kiểm tra, kiểm toán,... - Là tài liệu phục vụ cho công tác quản lý điều hành NSNN, nghiên cứu định hướng phát triển kinh tế xã hội cho địa phương; dùng làm tài liệu nghiên cứu cho các ngành, các cấp và các đơn vị trong và ngoài huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. 8. Kết cấu luận văn Ngoài phần đặt vấn đề, kết luận, Luận văn được kết cấu thành 3 chương sau: Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn về công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện Chương 2. Đánh giá thực trạng công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam Chương 3. Định hướng và giải pháp hoàn thiện công tác quản lý chi thường xuyên NSNN huyện Hiệp Đức, tỉnh Quảng Nam. 7 CHƯƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ CHI THƯỜNG XUYÊN NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC CẤP HUYỆN 1.1. Ngân sách nhà nước và chi thường xuyên ngân sách nhà nưức cấp huyện 1.1.1. Khái niệm và vai trò Ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.1.1. Khái niệm Ngân sách nhà nước cấp huyện Ngày 15/05/1978, Hội đồng Bộ trưởng (HĐBT) đã ra Nghị quyết 108/CP xác định quyền hạn và trách nhiệm của chính quyền địa phương cấp quận, huyện về quản lý tài chính, ngân sách. Cùng với thực hiện CNH,HĐH của nước nhà, ngân sách nhà nước (NSNN) huyện được xác định lại vai trò nhiệm vụ của mình. Ngày 27/11/1989, HĐBT đã ra nghị quyết 186/HĐBT về phân cấp quản lý ngân sách địa phương, trong đó có NSNN huyện. Tiếp đến ngày 16/2/1992, HĐBT ban hành nghị quyết 186/HĐBT sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 186/HĐBT ngày 27/11/1989. Tại kỳ họp thứ 8 Quốc hội khóa IX khẳng định: ngân sách quận, huyện là một cấp ngân sách thực hiện vai trò, chức năng nhiệm vụ của NSNN trên phạm vi địa bàn quận, huyện. Như vậy, NSNN cấp huyện mang bản chất của NSNN, đó chính là các mối quan hệ giữa cấp ngân sách huyện với các tổ chức, cá nhân trên địa bàn huyện trong quá trình phân bổ, sử dụng với bản chất nhà nước XHCN. NSNN huyện là quỹ tiền tệ tập trung của huyện được hình thành bằng các nguồn thu và đảm bảo các khoản chi trong phạm vi huyện; Nó phản ảnh những mối quan hệ một bên là chính quyền cấp huyện với một bên là các chủ thể khác thông qua sự vận động của các nguồn tài chính, nhằm đảm bảo thực hiện chức năng, nhiệm vụ của chính quyền huyện. 1.1.1.2. Vai trò Ngân sách nhà nước cấp huyện Một là, ngân sách cấp huyện đảm bảo thực hiện vai trò nhà nước, bảo vệ quốc phòng và an ninh trật tự cấp huyện. Là một cấp chính quyền, nên huyện cùng tổ chức ra cho mình một hệ thống các cơ quan, đoàn thể với một quỹ tài chính tập trung nhằm thực hiện các chức năng và quyền hạn nhà nước ở địa phương. Tùy theo 8 phạm vi địa lý, tình hình KT-XH trên từng huyện mà nhu cầu đảm bảo này là khác nhau. Trong các chức năng, chức năng đảm bảo trật tự an ninh, quốc phòng đóng vai trò đặc biệt quan trọng. Để đảm bảo chức năng đặc biệt quan trọng này, ngân sách cấp huyện cần phải có kế hoạch cụ thể, chi tiết, có các khoản dự phòng hợp lý. Hai là, ngân sách cấp huyện là công cụ thúc đẩy, phát triển ổn định KT-XH. Để thực hiện tốt nhiệm vụ chiến lược kinh tế - tài chính của cấp Trung ương, cấp tỉnh thì cấp huyện cần phải sử dụng các công cụ có sẳn của mình để điều tiết, định hướng. Sẻ không có một cơ cấu kinh tế ổn định và phát triển nếu không có ngân sách làm công cụ. Cấp huyện phải căn cứ vào thế mạnh của địa phương mình để định hướng, hình thành cơ cấu kinh tế, kích thích phát triển, đầu tư kinh phí, vốn, hỗ trợ về cơ sở hạ tầng, tạo môi trường thuận lợi cho các doanh nghiệp hoạt động. Ba là, ngân sách cấp huyện là phương tiện bù đắp khiếm khuyết thị trường, đảm bảo công bằng xã hội. Đây là vai trò không thể thiếu đối với ngân sách quốc gia, có tác dụng giải quyết các tình trạng bất hợp lý từ nền kinh tế thị trường như: thất nghiệp, khoản cách giàu nghèo, người già, trẻ em, người tàn tật, ô nhiễm môi trường, …Chính quyền cấp huyện phải tham gia giải quyết các khiếm khuyết nói trên trên cơ sở sử dụng có hiệu quả công cụ thu chi ngân sách trên địa bàn huyện. 1.1.2. Chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện 1.1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của chi thường xuyên ngân sách huyện * Khái niệm: Chi NSNN là sự phân phối và sử dụng NSNN để đảm bảo thực hiện chức năng của Nhà nước theo các nguyên tắc nhất định [18; tr.21]. Chi ngân sách thường xuyên là quá trình phân bổ và sử dụng vốn NSNN nhằm đáp ứng nhu cầu chi gắn liền với các nhiệm vụ thường xuyên thực hiện của Nhà nước trong quản lý kinh tế - xã hội [16; tr.27]. Chi thường xuyên NSNN là quá trình phân phối, sử dụng nguồn vốn NSNN để đáp ứng các nhu cầu chi gắn liền với thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước về lập pháp, hành pháp, tư pháp và một số dịch vụ công khác mà Nhà nước phải cung ứng. Như vậy, Chi thường xuyên NSNN cấp huyện là quá trình phân phối, sử dụng 9 nguồn lực tài chính của Nhà nước cấp huyện nhằm đáp ứng những nhu cầu của các cơ quan nhà nước, các tổ chức chính trị xã hội thuộc khu vực công tại huyện đó, qua đó thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước trên các hoạt động sự nghiệp kinh tế, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, xã hội… và các hoạt động sự nghiệp khác trên địa bàn huyện. * Đặc điểm: - Chi thường xuyên mang tính liên tục, ổn định : Nhìn chung, hầu hết các khoản chi thường xuyên (CTX) từ NSNN đều mang tính ổn định và có tính chu kỳ trong một khoảng thời gian nhất định trong một năm tài chính. - Các khoản CTX phần lớn nhằm mục đích tiêu dùng: CTX nhằm trang trải cho các nhu cầu về quản lý hành chính, hoạt động sự nghiệp, về an ninh quốc phòng, trật tự an toàn xã hội và các hoạt động xã hội khác. - Chi thường xuyên NSNN huyện gắn liền với cơ cấu tổ chức bộ máy Nhà nước và việc thực hiện các chính sách kinh tế, chính trị, xã hội của Nhà nước trong từng thời kỳ: Phần lớn các khoản CTX nhằm duy trì hoạt động, hiệu quả của bộ máy quản lý Nhà nước, việc sử dụng kinh phí thường xuyên phải đúng mục đích, tiết kiệm và có hiệu quả. Hiệu quả của CTX không thể đánh giá, xác định cụ thể như chi cho đầu tư phát triển, hiệu quả của nó không đơn thuần về mặt kinh tế mà được thể hiện qua sự ổn định chính trị, xã hội từ đó thúc đẩy sự phát triển bền vững của đất nước. - Chi thường xuyên để đầu tư vào nguồn lực con người trong quá trình phát triển KTXH: Bên cạnh đó, thông qua các khoản chi này thực hiện các chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an ninh - quốc phòng… Nguồn tài chính chi cho mục đích công cộng này có thể huy động từ nhiều nguồn vốn khác nhau: từ nguồn NSNN; nguồn tự tạo của các đơn vị thông qua hoạt động sự nghiệp; nguồn tài chính của các tổ chức kinh tế, các doanh nghiệp, của các tổ chức xã hội; nguồn huy động từ sự đóng góp của dân theo chính sách hoặc tự nguyện … CTX NSNN bao gồm các khoản chi cho tiêu dùng xã hội gắn liền với chức năng quản lý xã hội của Nhà nước, chúng được phân thành hai phần: Thứ nhất, Chi cho nhu cầu quản lý kinh tế xã hội chung và thứ hai, Chi để đáp ứng nhu cầu của dân cư về phát triển văn hóa xã hội, nó có mối quan hệ trực tiếp đến thu nhập và 10 nâng cao mức sống của dân cư và một bộ phận phục vụ cho nhu cầu quản lý KTXH. Bằng các khoản chi tiêu dùng thường xuyên, nhà nước thể hiện được sự quan tâm của mình đến nhân tố con người trong quá trình phát triển kinh tế. Đồng thời với các khoản chi này, nhà nước thực hiện chức năng văn hóa, giáo dục, quản lý, an ninh quốc phòng. 1.1.2.2. Các khoản Chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện Chi ngân sách nhà nước nói chung (theo Nghị định 163/2016/NĐ-CP ngày 21 tháng 12 năm 2016 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật ngân sách nhà nước) bao gồm: (1) Chi đầu tư phát triển; (2) Chi dự trữ quốc gia; (3) Chi thường xuyên cho các lĩnh vực; (4) Chi trả lãi, phí và chi phí phát sinh khác từ các khoản tiền do Chính phủ, chính quyền cấp tỉnh vay; (5) Chi viện trợ của ngân sách trung ương cho các Chính phủ và tổ chức ngoài nước; (6) Chi cho vay theo luật định; (7) Chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính; (8) Chi chuyển nguồn từ ngân sách năm trước sang ngân sách năm sau; (9) Chi bổ sung cân đối ngân sách, bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên cho ngân sách cấp dưới. Trong đó, riêng CTX cho các lĩnh vực gồm: Quốc phòng; An ninh, trật tự, an toàn xã hội; Các hoạt động kinh tế; Sự nghiệp giáo dục đào tạo và dạy nghề; Sự nghiệp y tế, dân số và gia đình; Sự nghiệp khoa học - công nghệ; Sự nghiệp phát thanh, thông tấn, truyền hình; Sự nghiệp văn hóa thông tin; Sự nghiệp thể dục thể thao; Sự nghiệp bảo vệ môi trường; Hoạt động của các cơ quan nhà nước, cơ quan Đảng ta và các tổ chức chính trị - xã hội; hỗ trợ hoạt động cho các tổ chức xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội - nghề nghiệp theo luật định; Chi bảo đảm xã hội, bao gồm cả chi hỗ trợ thực hiện các chính sách xã hội theo luật định; Các khoản CTX khác… Đối với nội dung các khoản CTX ngân sách cấp huyện được phân thành các nhóm chính như sau: - Chi quản lý hành chính Nhà nước ở huyện: Là khoản chi nhằm đảm bảo sự hoạt động của hệ thống các cơ quan hành chính Nhà nước ở cấp huyện. + Chi về hoạt động của các cơ quan quản lý Nhà nước cấp huyện. + Chi về hoạt động của hệ thống cơ quan pháp luật. + Chi về hoạt động quản lý vĩ mô nền KT-XH cho hệ thống các cơ quan 11 quản lý KT-XH và chính quyền cấp huyện. + Chi về hoạt động của các cơ quan Đảng cộng sản Việt Nam ở cấp huyện. + Chi về hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội. - Chi quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội ở huyện: Là đặc biệt quan trọng, đảm bảo ổn định trật tự xã hội và sự toàn vẹn lãnh thổ. - Chi sự nghiệp văn hóa xã hội: Là các khoản chi mang tính chất tiêu dùng xã hội, liên quan đến sự phát triển đời sống tinh thần của các tầng lớp dân cư, gắn với quá trình đầu tư phát triển nhân tố con người. Bao gồm các khoản chi cho các hoạt động sự nghiệp như: khoa học công nghệ, giáo dục đào tạo, y tế, văn hóa, nghệ thuật, thể dục thể thao, thông tấn, báo chí, phát thanh, truyền hình và các hoạt động khác.... - Chi sự nghiệp kinh tế của Nhà nước: Là khoản chi để phục vụ hoạt động của mỗi ngành và phục vụ chung cho cấp huyện, tạo thuận lợi cho các thành phần kinh tế. - Chi khác: Ngoài các khoản CTX lớn thuộc 4 lĩnh vực trên còn có các khoản chi khác cũng xếp vào cơ cấu CTX như: chi trợ giá theo chính sách của Nhà nước, chi trả tiền lãi do Chính phủ vay, chi hỗ trợ quỹ BHXH... 1.2. Quản lý chi thường xuyên ngân sách nhà nước cấp huyện 1.2.1. Khái niệm và nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện 1.2.1.1. Khái niệm quản lý chi thường xuyên Ngân sách nhà nước cấp huyện Quản lý chi NSNN là hoạt động của chính quyền nhà nước sử dụng phương pháp, công cụ chuyên ngành để lập dự toán, chấp toán dự toán, quyết toán và kiểm soát chi NSNN nhằm đáp ứng sự phù hợp với khả năng thu và bảo đảm vốn tài chính để nhà nước thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của mình. [20; tr.36] Chi NSNN là quá trình quản lý hệ thống các quan hệ kinh tế phát sinh trong quá trình tạo lập, phân bổ và sử dụng quỹ tiền tệ của chính quyền Nhà nước cấp huyện; quản lý các khoản thu, chi của huyện đã dự toán và được thực hiện trọng một năm để đảm bảo thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của mình. Như vậy, quản lý CTX NSNN cấp huyện là quá trình thực hiện có hệ thống 12 các biện pháp phân phối, sử dụng ngân sách cho mục đích chi tiêu nhằm duy trì sự tồn tại và thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của bộ máy chính quyền cấp huyện. - Quản lý CTX NSNN cấp huyện là một nội dung trọng yếu của quản lý chi ngân sách, quản lý tài chính nói riêng và quản lý nhà nước nói chung được điều hành bởi bộ máy cấp huyện và là một mắt xích quan trọng của quá trình quản lý KT-XH. 1.2.1.2. Nguyên tắc quản lý chi thường xuyên ngân sách cấp huyện * Tập trung dân chủ và thống nhất: Quản lý sử dụng NSNN cấp huyện phải tuân thủ nguyên tắc quản lý thống nhất quốc gia, phải đặt lên hàng đầu là lợi ích quốc gia dân tộc, các khoản CTX dù mang lại lợi ích cho địa phương song có mâu thuẩn/ suy giảm lợi ích quốc gia dân tộc thì sẽ không chuẩn chi. Tính tập trung thống nhất còn thể hiện chính quyền địa phương phải tuân thủ chính sách, sự chỉ đạo định hướng của Trung ương. Mặt khác, vì mỗi tỉnh có đặc tính riêng, nguồn thu và nhiệm vụ CTX thường không giống nhau, nên cần xác lập hệ thống định mức CTX ngân sách địa phương sát hợp với điều kiện và nhu cầu thực tiễn. Ở phạm vi nào đó, quản lý NSNN của chính quyền cấp huyện phải được giao quyền tự chủ để lựa chọn quyết định về các định mức CTX một cách dân chủ phù hợp với nhu cầu của họ. Nguyên tắc tập trung dân chủ và thống nhất phải nhất quán triển khai trong suốt quy trình quản lý CTX NSNN để vừa đảm bảo tập trung, thống nhất quản lý ngân sách quốc gia, để vừa định mức hợp lý các khoản CTX, nhằm gia tăng hiệu quả sử dụng nó. * Quản lý theo dự toán: Dự toán là khâu đầu của công tác quản lý chi NSNN, vì thế khi dự toán phải căn cứ vào cả lý luận và thực tiễn. Cơ cấu thu chi NSNN phụ thuộc vào sự phán quyết của cơ quan quyền lực nhà nước, do vậy các khoản chi từ nguồn NSNN sẽ trở thành hiện thực khi có trong dự toán đã được phê duyệt. Đồng thời, phạm vi chi NSNN đa dạng và liên quan đến nhiều đối tượng, nhiều lĩnh vực hoạt động khác nhau và mức chi cho mỗi đối tượng hay lĩnh vực cũng lại phụ thuộc vào định mức riêng, tùy thuộc vào thực tế. 13 * Thực hiện tiết kiệm và có hiệu quả: Với đặc điểm của chi thường xuyên thực hiện trên nhiều đối tượng, nhiều lĩnh vực và trên phạm vi rộng, đa dạng và phức tạp, trong khi nguồn lực và kinh phí lại có hạn. Vì thế, trong quá trình phân bổ và sử dụng CTX NSNN phải coi trọng nguyên tắc tiết kiệm và có hiệu quả. Khi xây dựng dự toán, xây dựng định mức tiêu chuẩn phải phù hợp với thực tế và phù hợp với từng đối tượng; Sắp xếp có tính ưu tiên theo từng đối tượng, công việc để đảm bảo các hoạt động .... * Hợp pháp, công khai, minh bạch: Quản lý CTX NSNN cấp huyện phải theo luật định ở tất cả các khâu: xây dựng dự toán, chấp hành dự toán, quyết toán ngân sách, kiểm tra và xử lý nếu có vi phạm. Việc phân bổ dự toán CTX NSNN cấp huyện cho các cơ quan sử dụng NSNN thì phải tuân thủ quy định về đối tượng, tiêu chí, tiêu chuẩn, định mức phân bổ NSNN hiện hành. Phải cung cấp thông tin công khai để người dân có thể tham gia giám sát tính hợp pháp và đúng đắn của các khâu trong quản lý CTXNSNN cấp huyện. * Chi trực tiếp qua Kho bạc nhà nước: Đây là nguyên tắc có sự tham gia của 3 bên: Đơn vị sử dụng NSNN, Kho bạc NN và tổ chức hay cá nhân được nhận các khoản tiền (người được hưởng). Vì thế các khoản CTX NSNN phải có trong dự toán được phê duyệt,các khoản chi này phải được kiểm tra, kiểm soát trước, trong và sau khi thanh toán. Đồng thời, đòi hỏi tất cả các đơn vị hay cá nhân sử dụng NSNN phải mở tài khoản tại Kho bạc NN, chịu sự kiểm tra của cơ quan tài chính và Kho bạc NN. 1.2.2. Nội dung công tác quản lý chi thường xuyên Ngân sách cấp huyện 1.2.2.1. Tổ chức bộ máy quản lý chi thường xuyên Để quản lý công tác chi NSNN cấp huyện, đòi hỏi phải có Bộ máy tổ chức quản lý và điều hành. Với cấp huyện được quản lý thông qua các bộ phân liên quan từ HĐND đến UBND, Bộ phận quản lý chi trực tiếp được UBND giao trách nhiệm là Phòng Kế hoạch - Tài chính của huyện, kết hợp khâu quản lý là các đơn vị liên quan như Cơ quan tài chính. Kho bạc nhà nước (KBNN) và các đơn vị sử dụng kinh phí NSNN cấp huyện. 14 - HĐND: Quyết định dự toán, phân bổ và phê duyệt quyết toán ngân sách huyện; quyết định điều chỉnh dự toán chi trong trường hợp cần thiết và giám sát việc thực hiện chi thường xuyên NS đã được HĐND huyện quyết định. - UBND: Phòng KHTC huyện là cơ quan tham mưu giúp UBND huyện: Lập dự toán, phương án phân bổ chi ngân sách, dự toán điều chỉnh; Lập quyết toán trình HĐND và cơ quan Tài chính cấp trên; Giao nhiệm vụ chi ngân sách cho đơn vị trực thuộc và tổ chức thực hiện và lập báo cáo về NS và chi NS theo qui định của pháp luật. - Cơ quan tài chính: là cơ quan chuyên môn trực tiếp tham mưu cho UBND các cấp trong việc quản lý, điều hành công tác quản lý chi thường xuyên NSNN. Kho bạc Nhà nước: Chi và đối chiếu các khoản chi so với dự toán đã phê duyệt, tiến hành kiểm tra, kiểm soát tính hợp pháp, hợp lệ của hồ sơ, chứng từ... 1.2.2.2. Lập dự toán chi thường xuyên Ngân sách huyện Dự toán CTX ngân sách là một bộ phận quan trọng trong dự toán ngân sách, nó là khâu mở đầu của chu trình quản lý ngân sách. Mục tiêu cơ bản của nó là tính toán đúng đắn khả năng và nhu cầu ngân sách trong kỳ kế hoạch, có căn cứ khoa học và thực tiễn các chỉ tiêu ngân sách trong kỳ kế hoạch. Lập dự toán CTX NSNN thực chất là lập kế hoạch CTX ngân sách trong một năm ngân sách. Kết quả của khâu này là dự toán ngân sách được các cấp thẩm quyền quyết định. Ý nghĩa của lập dự toán chi thường xuyên: - Dự toán là khâu mở đầu có tính chất quyết định đến hiệu quả trong quá trình điều hành, quản lý ngân sách. Bởi nó ảnh hưởng không nhỏ đến chất lượng của dự toán và hiệu quả của quá trình điều hành ngân sách. - Dự toán ngân sách là công cụ điều chỉnh quá trình KT-XH của Nhà nước. Đồng thời, nó là cơ sở kiểm tra lại tính đúng đắn hiện thực và cân đối của kế hoạch KT-XH; cũng như đánh giá hiệu quả công việc của các bộ phận kế hoạch tài chính. Yêu cầu trong quá trình lập ngân sách cấp huyện phải đảm bảo: - Dự toán ngân sách để mang tính hiện thực phải bám sát kế hoạch phát triển KT-XH và có tác động tích cực đối với việc thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH. - Dự toán CTX ngân sách phải đảm bảo thực hiện đầy đủ và đúng đắn các 15 quan điểm của chính sách tài chính địa phương và yêu cầu của Luật Ngân sách nhà nước. - Lập dự toán CTX ngân sách phải tính đến các kết quả phân tích, đánh giá tình hình thực hiện dự toán chi ngân sách của các năm trước, đặc biệt là của năm báo cáo. - Lập dự toán chi ngân sách phải dựa trên các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn định mức chi cụ thể về tài chính nhà nước. Căn cứ lập dự toán NSNN: - Căn cứ nhiệm vụ phát triển KT-XH và bảo đảm quốc phòng, an ninh. - Tình hình thực hiện dự toán ngân sách năm trước và một số năm liền kề, ước thực hiện ngân sách năm hiện hành. - Dự báo những xu hướng và những tác động đến ngân sách năm dự toán. - Phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi. - Chế độ, chính sách, định mức phân bổ, định mức chi tiêu. Lập, quyết định, phân bổ dự toán: Sau khi UBND cấp Tỉnh hướng dẫn và giao dự toán ngân sách cho cấp huyện, UBND cấp huyện sẽ tổ chức triển khai xây dựng dự toán ngân sách và giao số kiểm tra cho các đơn vị trực thuộc. Các phòng ban, đoàn thể sẽ lập dự toán CTX của mình rồi làm việc cùng Phòng Tài chính - Kế hoạch về dự toán CTX để tổng hợp và hoàn chỉnh dự toán chi thường xuyên. Sau khi UBND huyện thông qua dự toán sẽ trình lên thường trực HĐND cùng cấp xem xét và cho ý kiến, căn cứ vào ý kiến của thường trực HĐND, UBND sẽ điều chỉnh lại dự toán và gửi Sở Tài chính Kế hoạch. Sau đó, Sở Tài chính - Kế hoạch sẽ làm việc với các đơn vị trực thuộc để điều chỉnh và tổng hợp sự toán CTX của NSNN cấp huyện. Sở Tài chính - Kế hoạch giao dự toán chính thức cho huyện, căn cứ vào đó UBND sẽ điều chỉnh lại ngân sách và gửi đại biểu HĐND huyện trước phiên họp HĐND về dự toán ngân sách để HĐND thảo luận, cho ý kiến và thông qua quyết toán. Sau đó, UBND huyện giao dự toán cho các ban ngành, đoàn thể, đơn vị trực thuộc và thực hiện công khai dự toán ngân sách. 1.2.2.3. Chấp hành dự toán chi thường xuyên Ngân sách huyện 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan