Tài liệu Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố hà nội

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ MINH THOA QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ Hà Nội – 2019 VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI LÊ MINH THOA QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI Ngành : Quản lý kinh tế Mã số : 9 34 04 10 LUẬN ÁN TIẾN SĨ KINH TẾ NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Lê Xuân Bá 2. TS. Lê Anh Vũ Hà Nội – 2019 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận án “Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội” là công trình nghiên cứu độc lập, do chính bản thân tôi hoàn thành. Các số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận án phản ánh trung thực và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ công trình, tài liệu nào khác. Các số liệu, tài liệu tham khảo và trích dẫn được sử dụng trong luận án này đều nêu rõ xuất xứ, tác giả và được ghi trong mục tài liệu tham khảo ở cuối luận án. Tác giả luận án Lê Minh Thoa i LỜI CẢM ƠN Tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc nhất tới PGS.TS. Lê Xuân Bá và TS. Lê Anh Vũ là hai thầy giáo đã tận tình hướng dẫn tác giả trên con đường học tập nâng cao trình độ chuyên môn, nghiên cứu khoa học và hoàn thành luận án tiến sĩ ngành Quản lý kinh tế này. Tác giả xin trân trọng cảm ơn các thầy giáo, cô giáo Khoa Kinh tế học, Phòng Quản lý đào tạo, Ban Giám đốc Học viện Khoa học xã hội, Viện Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu Phát triển bền vững Vùng, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, đơn vị công tác của tác giả cùng với gia đình, bạn bè, đồng nghiệp, các nhà khoa học, các tác giả của những cuốn sách chuyên khảo, tạp chí chuyên ngành đã đóng góp những ý kiến xác đáng và giúp đỡ tác giả có được tư liệu, tài liệu tham khảo quý báu trong suốt quá trình học tập nâng cao trình độ chuyên môn và nghiên cứu luận án. Tác giả luận án Lê Minh Thoa ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. vii DANH MỤC BẢNG BIỂU ................................................................................. ix DANH MỤC HỘP ............................................................................................... ix DANH MỤC HÌNH VẼ ........................................................................................ x MỞ ĐẦU ............................................................................................................... 1 CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH ....................................... 16 1.1. Tình hình nghiên cứu ngoài nước ................................................................ 16 1.2. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................................. 21 1.3. Những vấn đề thuộc đề tài chưa được các công trình nghiên cứu đã công bố nghiên cứu giải quyết (khoảng trống tri thức) .................................................... 25 1.4. Những vấn đề luận án sẽ tập trung giải quyết và hướng giải quyết ............. 26 Kết luận chương 1 ............................................................................................... 28 CHƯƠNG 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN, KINH NGHIỆM QUỐC TẾ VÀ TRONG NƯỚC VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH .................... 29 2.1. Một số khái niệm và lý thuyết liên quan ...................................................... 29 2.1.1. Một số khái niệm có liên quan .............................................................. 29 2.1.2. Một số lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ........ 46 LÝ THUYẾT CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ....................... 52 ĐÔ THỊ XANH ................................................................................................ 52 2.2. Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh và tiêu chí đánh giá .......................... 53 2.2.1. Mục tiêu quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ..................................... 53 2.2.2. Định hướng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ............................... 53 iii 2.2.3. Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ................ 54 2.2.4. Nội dung chính quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh của chính quyền địa phương cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương ................................ 59 2.3. Các nhân tố tác động đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh .................. 60 2.3.1. Nhân tố khách quan .............................................................................. 60 2.3.2. Nhân tố chủ quan .................................................................................. 61 2.4. Kinh nghiệm quốc tế và trong nước về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh và bài học cho Hà Nội ......................................................................................... 62 2.4.1. Kinh nghiệm quốc tế về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ............. 62 2.4.2. Kinh nghiệm trong nước về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ....... 71 2.4.3. Bài học về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cho Hà Nội .............. 77 Kết luận chương 2 ............................................................................................... 81 CHƯƠNG 3. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................................... 83 3.1. Các đặc điểm tự nhiên, kinh tế - xã hội của Hà Nội có ảnh hưởng đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ........................................................................... 83 3.1.1. Các đặc điểm về tự nhiên ...................................................................... 83 3.1.2. Các đặc điểm về kinh tế - xã hội có liên quan đến đầu tư phát triển đô thị xanh của Hà Nội ........................................................................................ 84 3.2. Tổng quan đầu tư phát triển khu đô thị xanh của thành phố Hà Nội ........... 85 3.2.1. Tổng quan về phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội .................... 85 3.2.2. Tổng quan về đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội .......................... 89 3.3. Thực trạng quản lý đầu tư phát triển một số đô thị xanh ở thành phố Hà Nội giai đoạn 2010 - 2017 .......................................................................................... 92 3.3.1. Thực trạng ban hành chiến lược, quy hoạch, kế hoạch về phát triển đô thị xanh và đầu tư phát triển đô thị xanh ........................................................ 92 iv 3.3.2. Thực trạng thực hiện cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội ............................................................................................ 95 3.3.3. Thực trạng tổ chức bộ máy thực thi quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh của thành phố Hà Nội ............................................................................ 99 3.3.4. Thực trạng kiểm tra, giám sát việc thực thi quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh .......................................................................................................... 100 3.3.5. Thực trạng quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội về đầu tư phát triển đô thị xanh ............................................................................................ 104 3.4. Đánh giá về chính quyền thành phố trong việc quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh trên địa bàn Hà Nội ............................................................................. 112 3.4.1. Đánh giá theo các tiêu chí .................................................................. 112 3.4.2. Đánh giá chung quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ....................... 119 3.4.3. Nguyên nhân thành công và hạn chế của quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội ......................................................................... 122 Kết luận chương 3 ............................................................................................. 124 CHƯƠNG 4. GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN ĐÔ THỊ XANH Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI ...................................................... 125 4.1. Bối cảnh và những khó khăn, thuận lợi về đổi mới quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội đến năm 2030 ................................................................. 125 4.1.1. Bối cảnh mới về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội ....... 125 4.1.2. Cơ hội và thách thức về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội ....................................................................................................................... 127 4.2. Định hướng về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh trong những năm tới của thành phố Hà Nội ........................................................................................ 132 4.2.1. Căn cứ xây dựng định hướng quản lý đầu tư ...................................... 132 4.2.2. Định hướng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội đến năm 2030 ................................................................................................ 135 v 4.3. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý nhà nước về đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội giai đến năm 2030 .............................................. 140 4.3.1. Hoàn thiện công tác quản lý quy hoạch đô thị, tăng cường công tác kế hoạch hóa quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cho thành phố Hà Nội trong những năm tới ............................................................................................... 140 4.3.2. Hoàn thiện khung khổ pháp lý, hệ thống chính sách có liên quan đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội ........................... 141 4.3.3. Tăng cường huy động triệt để các nguồn vốn đầu tư phát triển đô thị xanh - hiện đại ở Hà Nội trong thời gian tới ................................................ 144 4.3.4. Tăng cường công tác quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội trong việc đầu tư phát triển đô thị xanh ................................................................. 145 4.3.5. Hoàn thiện cơ cấu tổ chức, bộ máy chính quyền các cấp và cơ chế quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ..................................................................... 146 4.3.6. Tăng cường chức năng quản lý của chính quyền các cấp quận (huyện) trong việc quản lý đầu tư phát triển các khu đô thị xanh trên địa bàn......... 146 4.3.7. Tăng cường quản lý công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát của chính quyền thành phố trong quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ...................... 147 4.4. Một số kiến nghị nhằm thúc đẩy triển khai các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội ................................ 149 Kết luận chương 4 ............................................................................................. 150 KẾT LUẬN ....................................................................................................... 151 DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ..................... 153 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................. 154 PHỤ LỤC .......................................................................................................... 164 vi DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. Viết tắt tiếng Việt Ký hiệu Stt Nguyên nghĩa 1 CHXHCN Cộng hòa xã hội chủ nghĩa 2 ĐTPT Đầu tư phát triển 3 ĐTTM Đô thị thông minh 4 PTBV Phát triển bền vững 5 PTĐT Phát triển đô thị 6 PTĐTX Phát triển đô thị xanh 7 QHĐT Quy hoạch đô thị 8 QHXDĐT Quy hoạch xây dựng đô thị 9 QLĐT Quản lý đô thị 10 QLNN Quản lý nhà nước 11 UBND Ủy ban nhân dân 12 XD &PTĐT Xây dựng và phát triển đô thị vii 2. Viết tắt tiếng Anh Stt Ký hiệu Nguyên nghĩa tiếng Anh Nguyên nghĩa tiếng Việt 1 B/C Benefit/Cost 2 3 CPM EFC 4 5 6 7 8 GB GC GdC GCF GDSS Critical Oath Method Environmental Friendly City Green Building Green City Garden City Green Cities Fund Green city urban planning Decision Support System Green Infrastructure Incremental Capital – Output Ratio Internal Rate of Return Linear City Low Carbon City Leadership in Energy and Environmental Design 9 GI 10 ICOR 11 12 13 14 IRR LC LCC LEED 15 NPW Net Present Worth 16 PERT Program Evaluatian and Review Technique Smart Growth 17 SG 18 U – City 19 UGG 20 VGBC 21 ZEC Ubiquitous City Urban Green Gowth Vietnam Green Building Council Zero Emission City viii Tỷ số lợi ích/Chi phí (Tỷ số thu - chi) Phương pháp đường găng Đô thị thân thiện với môi trường Công trình xanh Đô thị xanh Đô thị vườn Quỹ các thành phố xanh Hệ thống hỗ trợ quyết định lập quy hoạch đô thị xanh Hạ tầng đô thị xanh. Hệ số đầu tư tăng trưởng Suất thu lợi nội tại Đô thị tuyến tính Đô thị ít khí thải Định hướng Thiết kế về Năng lượng và Môi trường (Tiêu chuẩn Xanh trong kiến trúc hiện đại). Hiện giá của hiệu số thu chi Kỹ thuật ước lượng và đánh giá chương trình Phát triển đô thị thông minh Đô thị mọi nơi Đô thị tăng trưởng xanh Hội đồng công trình xanh Việt Nam Đô thị không khí thải DANH MỤC BẢNG BIỂU STT Bảng Nội dung Trang 1 Bảng 3.1 Vốn đầu tư phát triển hàng năm trên địa bàn TP Hà Nội 90 2 Bảng 3.2 Vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) của Hà Nội 91 3 Bảng 3.3 Giá trị sản xuất ngành xây dựng hàng năm 91 4 Bảng 3.4 Một số chỉ tiêu phát triển các khu đô thị vệ tinh Hà Nội 94 5 Bảng 3.5 Kết quả đo lường hiệu lực quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 113 6 Bảng 3.6 Kết quả đo lường hiệu quả quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 116 7 Bảng 3.7 Kết quả đo lường phù hợp quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 117 8 Bảng 3.8 Kết quả đo lường bền vững quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 118 9 Bảng 4.1 Phân tích SWOT đánh giá hiệu quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội 128 DANH MỤC HỘP STT Hộp Nội dung 1 Hộp 2.1 Tầm nhìn kế hoạch xanh của Singapore 68 2 Hộp 2.2 Xây dựng đô thị Đà Nẵng xanh và bền vững 72 3 Hộp 2.3 Tiết kiệm năng lượng, phát triển đô thị xanh 76 ix Trang DANH MỤC HÌNH VẼ STT Hình Nội dung Trang 1 Hình 1.1 Những vấn đề luận án sẽ tập trung giải quyết và hướng giải quyết 27 2 Hình 2.1 Xây dựng mô hình đô thị xanh thông minh 30 3 Hình 2.2 Sơ đồ khái niệm đô thị qua từng thời kỳ 31 4 Hình 2.3 Đô thị xanh 32 5 Hình 2.4 Đô thị xanh theo EU 35 6 Hình 2.5 Đầu tư phát triển đô thị xanh 41 7 Hình 2.6 Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 45 8 Hình 2.7 Một số lý thuyết cơ bản về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 52 8 Hình 2.8 Các tiêu chí đánh giá quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 58 9 Hình 2.9 Thủ đô Stockholm, Thụy Điển 71 10 Hình 3.1 Biểu đồ vốn đầu tư phát triển hàng năm 90 11 Hình 3.2 Sơ đồ hệ thống chính quyền thành phố Hà Nội 99 12 Hình 3.3 Thực trạng về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh 106 13 Hình 3.4 Xây dựng và phát triển thành phố Hà Nội trong những năm tới 107 14 Hình 3.5 Quy trình lập kế hoạch quản lý vốn đầu tư 112 15 Hình 4.1 Định hướng phát triển không gian đô thị của Hà Nội 138 x MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Sau hơn 30 năm đổi mới và phát triển đất nước, cùng quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước thì tốc độ đô thị hóa ở nước ta tăng nhanh. Điều này thấy rõ ở các vùng trọng điểm kinh tế quốc gia, tập trung chủ yếu ở các thành phố trực thuộc Trung ương, đặc biệt là Thủ đô Hà Nội. Quá trình đô thị hóa diễn ra với tốc độ cao, chúng ta đang đứng trước một thực tiễn đáng lo ngại về chất lượng cuộc sống các đô thị, xu hướng di dân từ nông thôn vào thành phố tăng, việc mở rộng quy mô về không gian đô thị, tăng cường hoạt động xây dựng đô thị, cải tạo và mở rộng hạ tầng đô thị. Sự cạnh tranh đô thị với chất lượng cuộc sống ngày càng cao, do đó chúng ta phải có tầm nhìn chiến lược về quá trình xây dựng, phát triển và quản lý đô thị. Thành phố Hà Nội là Thủ đô của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Nghị quyết số 15 NQ/TW ngày 15 tháng 12 năm 2000 của Bộ Chính trị đã khẳng định vai trò, vị thế của Thủ đô Hà Nội: “Là trái tim của cả nước, đầu não chính trị - hành chính quốc gia, trung tâm lớn về văn hóa, khoa học, giáo dục, kinh tế và giao dịch quốc tế” [7]. Luật Thủ đô số 25/2012/QH13 ngày 21 tháng 11 năm 2012 xác định trách nhiệm của Thủ đô: “Xây dựng, phát triển Thủ đô văn minh, hiện đại, tiêu biểu cho cả nước” [51]. Phát triển đô thị xanh, đô thị thông minh là xu hướng hiện nay trên toàn thế giới. Ở Việt Nam, mục tiêu xây dựng và phát triển đô thị xanh ở thế kỷ XXI đang được Đảng, Nhà nước và Chính phủ, Bộ Xây dựng rất quan tâm. Thủ đô Hà Nội là trái tim của cả nước, trung tâm đầu não chính trị - hành chính, kinh tế, văn hóa nên cũng cần phải phát triển theo hướng này. Như vậy, Hà Nội đã được xác định là Thủ đô đa chức năng, một mô hình thể hiện sự tiếp nối quá trình hình thành, phát triển của Thăng Long - Hà Nội. Điều này được thể hiện rất rõ từ khi đổi mới, Hà Nội đã có những bước 1 phát triển tương đối tốt, đạt được nhiều thành tựu đáng ghi nhận ở nhiều lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa… Theo quyết định số 768/QĐ -TTg ngày 06 tháng 5 năm 2016 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt điều chỉnh quy hoạch xây dựng Vùng Thủ đô Hà Nội đến năm 2030 và tầm nhìn đến năm 2050: Hà Nội với vị thế Thủ đô, trung tâm đầu não chính trị, hành chính của quốc gia; là trung tâm văn hóa, giáo dục đào tạo và khoa học kỹ thuật quan trọng của cả nước; là một trong những trung tâm kinh tế, du lịch, thương mại, dịch vụ của khu vực châu Á Thái Bình Dương. Phát huy vai trò là trung tâm động lực chính, đầu mối liên kết quản lý, kinh doanh, nghiên cứu và phát triển kinh tế - xã hội, tập trung hình thành các trung tâm thương mại tài chính lớn của quốc gia (Trung tâm tài chính Bắc Sông Hồng, trung tâm hội chợ, trung tâm hành chính, thương mại, văn hóa Tây Hồ Tây…), các khu nghiên cứu - đào tạo công nghệ cao (Khu công nghệ cao Hòa Lạc, Đại học Quốc gia Hà Nội tại Hòa Lạc…); trung tâm văn hóa - lịch sử lớn (Hoàng thành Thăng Long, vườn Quốc gia Ba Vì); đến năm 2030, tỉ lệ đô thị hóa của Thủ đô khoảng từ 65% đến 70% [20]. Thủ đô Hà Nội là đô thị đặc biệt, phát triển theo mô hình chùm đô thị gồm khu vực đô thị trung tâm, năm đô thị vệ tinh, các thị trấn được kết nối bằng hệ thống giao thông đường vành đai kết hợp các trục hướng tâm, có mối liên kết với mạng giao thông Vùng và quốc gia. Đô thị trung tâm được phân cách với các đô thị vệ tinh, các thị trấn bằng hành lang xanh (khu vực nông nghiệp, làng xóm, di tích văn hóa - lịch sử, bảo tồn thiên nhiên…) Để Thủ đô Hà Nội đúng nghĩa là trái tim của tổ quốc, là trung tâm văn hóa, chính trị của cả nước thì cần phải định hướng chiến lược phát triển đô thị bền vững và chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, trong đó đặt ra yêu cầu xây dựng, phát triển công trình xanh, đô thị xanh, đô thị sinh thái (eco-city) nhằm hướng đến mục tiêu phát triển đô thị nhanh, bền vững và thích ứng với biến đổi khí hậu. Những năm gần đây, Hà Nội cũng đã chú trọng đến đầu tư phát triển đô thị xanh (khu đô thị xanh, sinh thái Vinhome Riverside, khu đô thị xanh Gamuda Gardens…), cũng đạt được những thành tích bước đầu trong 2 phát triển. Tuy vậy, đô thị xanh của Hà Nội phát triển chưa được như mong muốn, còn có nhiều yếu kém. Lý do có nhiều, nhưng đầu tư phát triển đô thị còn nhiều khiếm khuyết là một nguyên nhân quan trọng (Khiếm khuyết trong các thể chế chính sách quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh là chưa cụ thể rõ ràng, nhận thức của các nhà quản lý về đô thị xanh còn chưa sâu sắc, việc quản lý sau khi đô thị đã được đầu tư phát triển chưa được sát sao…). Thực trạng việc đầu tư phát triển đô thị ở Hà Nội hiện nay chưa xanh: Ô nhiễm môi trường đô thị, khai thác tài nguyên thiên nhiên, chống chọi kém với biến đổi khí hậu. Nguyên nhân là do quản lý đầu tư phát triển chưa theo hướng xanh, thiện với môi trường và chống chọi với biến đổi khí hậu. Từ những khiếm khuyết đó, tác giả nhận thấy việc hoàn thiện quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh là một tất yếu khách quan. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 có ảnh hưởng rất lớn đến đầu tư phát triển đô thị xanh - thông minh - hiện đại của Việt Nam nói chung trong đó Thủ đô Hà Nội luôn được quan tâm đặc biệt. Vì cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 làm thay đổi nhiều đến bộ mặt đô thị xanh - thông minh - hiện đại, sự phát triển của cư dân thông minh, chính quyền đô thị thông minh… Như vậy Hà Nội cần có chiến lược, kế hoạch đầu tư phát triển đô thị xanh, đô thị thông minh trong giai đoạn hiện nay là rất cần thiết và mang tính cấp bách. Bên cạnh đó, Dân số của Thủ đô Hà Nội tăng nhanh, đô thị hóa ngày càng phát triển mạnh chưa từng có làm cho Hà Nội phải đối mặt với các thách thức nghiêm trọng: Biến đổi khí hậu, khủng hoảng năng lượng, môi trường đô thị ngày càng ô nhiễm, nguồn nước sạch khan hiếm… làm cho sự phát triển đô thị trở nên không bền vững. Chính vì vậy cần phát triển đô thị theo hướng xanh, thông minh và bền vững là xu thế tất yếu. Từ những lý do trên, bằng kinh nghiệm từ quá trình công tác nhiều năm trong ngành xây dựng đô thị, với vốn kiến thức được học và qua tìm hiểu, nghiên cứu các tài liệu, văn bản quy định của pháp luật, nhà nước và để có thêm những kiến thức cần thiết chuyên sâu phục vụ cho công tác chuyên môn, 3 tác giả chọn đề tài “Quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội” làm luận án tiến sĩ ngành Quản lý kinh tế. Đề tài này mang tính thời sự và cấp thiết vì nó sẽ khắc phục được các tồn tại và khiếm khuyết việc quản lý nêu trên, đồng thời tác giả sẽ đưa ra các giải pháp hữu hiệu nhằm quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội trong thời gian tới. 2. Mục tiêu của đề tài luận án 2.1. Mục tiêu tổng quát Mục tiêu tổng quát của nghiên cứu đề tài luận án là dựa trên cơ sở khoa học thực tiễn về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh, đề xuất các giải pháp hoàn thiện quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội đến năm 2030. 2.2. Mục tiêu cụ thể Để thực hiện mục tiêu tổng quát nêu trên, luận án sẽ thực hiện những mục tiêu cụ thể (các nhiệm vụ nghiên cứu) sau: Một là, Hệ thống hóa và làm rõ nội hàm các khái niệm: đô thị xanh, phát triển đô thị xanh, đầu tư phát triển đô thị xanh và quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh. Hai là, Luận giải rõ khung lý thuyết phân tích, đánh giá việc quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh. Các yếu tố chủ yếu ảnh hưởng đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh. Ba là, Phân tích và đánh giá đúng thực trạng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội theo bốn tiêu chí: Hiệu lực, hiệu quả, phù hợp và bền vững. Từ đó tổng hợp những kết quả đạt được, những hạn chế, tồn tại và nguyên nhân hạn chế trong công tác quản lý của chính quyền thành phố về đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội thời gian qua. Bốn là, Từ những hạn chế, tồn tại, dựa trên bối cảnh quốc tế, trong nước và Hà Nội. tác giả đề xuất được một số giải pháp và kiến nghị nhằm hoàn 4 thiện quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội được hiệu quả nhất, tốt nhất từ nay đến năm 2030. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội. 3.2. Phạm vi nghiên cứu 3.2.1. Phạm vi về nội dung Đề tài luận án tập trung nghiên cứu chủ yếu quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội về đầu tư phát triển một số khu đô thị xanh điển hình: - Nghiên cứu định hướng phát triển đô thị xanh thông qua chiến lược, quy hoạch phát triển đô thị xanh (Có bao nhiêu đô thị xanh sẽ được xây dựng); Kế hoạch phát triển đô thị xanh (từng giai đoạn). Định hướng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội từ lý thuyết đến thực tế như thế nào? - Nghiên cứu việc ban hành các Luật về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh, các cơ chế, chính sách liên quan để thực hiện các định hướng nêu trên. Ở cấp chính quyền thành phố Hà Nội gồm: + Cụ thể hóa Luật, Nghị định, Thông tư và các chính sách liên quan đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh của Trung ương. + Ban hành các chính sách cụ thể về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cho thành phố Hà Nội trong phạm vi thẩm quyền (các văn bản pháp quy). - Nghiên cứu thực tiễn tổ chức bộ máy thực hiện công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội - Nghiên cứu việc kiểm tra, giám sát việc thực hiện quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội. 3.2.2. Phạm vi về thời gian - Số liệu thứ cấp được thu thập trong giai đoạn 2010 - 2017; - Số liệu sơ cấp được thu thập trong hai năm: 2017 và 2018. 5 - Đề xuất một số giải pháp nằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội từ nay đến năm 2030. 3.2.3. Phạm vi không gian Phạm vi không gian là thành phố Hà Nội, trong đó tác giả chú trọng quản lý đầu tư phát triển của một vài khu đô thị xanh điển hình (Phụ lục 1). 4. Phương pháp nghiên cứu 4.1. Cách tiếp cận nghiên cứu Luận án được nghiên cứu trên cơ sở cách tiếp cận lịch sử và hệ thống tức là từ nghiên cứu về kinh nghiệm quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở một số nước trên thế giới, thực trạng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội (Đánh giá ưu, nhược điểm, những kết quả đạt được, nguyên nhân và hạn chế, những tồn tại) và trên quan điểm lịch sử (Sự phù hợp của việc quản lý đầu tư phát triển đô thị trong từng giai đoạn, đặc biệt là quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh). Cụ thể: Luận án tiếp cận nghiên cứu từ góc độ chuyên ngành quản lý kinh tế từ cơ sở lý luận về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh theo trình tự sau: Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, ban hành khung khổ pháp lý và thực hiện cơ chế, chính sách về quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh; kiểm tra, giám sát, thanh tra việc thực thi quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh của thành phố Hà Nội. 4.2. Phương pháp lý luận chung trong nghiên cứu luận án Luận án sử dụng phép duy vật biện chứng và duy vật lịch sử làm phương pháp luận cơ bản, xuyên suốt quá trình nghiên cứu. Phương pháp duy vật biện chứng, duy vật lịch sử, quan điểm, chủ trương đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước sẽ được sử dụng để phân tích và hệ thống hoá các vấn đề lý luận về đầu tư phát triển đô thị xanh, quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh. Phân tích lý luận quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh nhằm làm rõ bản chất, nội dung, hình thức của việc quản lý đô thị xanh theo hướng bền vững, những nhân tố ảnh hưởng và quan hệ biện chứng giữa các nhân tố và quá trình phát triển đô thị xanh v.v... Việc giải quyết các vấn đề quản lý đầu tư phát triển đô 6 thị xanh để tìm ra những mâu thuẫn trong quản lý đầu tư phát triển đô thị, nguyên nhân, bản chất, mối quan hệ của các yếu tố. 4.3. Những phương pháp nghiên cứu cụ thể của luận án Để giải quyết những nhiệm vụ đặt ra, luận án sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cụ thể bao gồm: a) Phương pháp nghiên cứu tại bàn: Phương pháp này thu thập các tài liệu có liên quan đến quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh chủ yếu là các thông tin thứ cấp trên sách báo, tạp chí kinh tế, tạp chí thương mại… nhằm làm rõ cơ sở lý luận của nội dung và hình thức việc quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh, đồng thời kế thừa các kết quả nghiên cứu đã có để tổng kết kinh nghiệm và rút ra những bài học từ các nước về vấn đề quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội. Mặt khác, để đánh giá quan điểm của các học giả trong nước và ngoài nước về đô thị xanh, quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh. Từ đó làm rõ những thành công cũng như khoảng trống cần đề cập nghiên cứu. Phương pháp này được sử dụng trong chương 1 và chương 2 của luận án. b) Phương pháp phân tích, tổng hợp: Phương pháp này được sử dụng trong tất cả các phần nghiên cứu của luận án. Mô tả và phân tích thống kê là phương pháp nghiên cứu tổng hợp, số hóa, biểu diễn bằng đồ thị các số liệu thu thập được. Từ đó có cơ sở để làm rõ bản chất đô thị về mặt kinh tế - xã hội bằng các con số cụ thể, đánh giá được thực trạng phát triển đô thị xanh, quản lý của chính quyền thành phố Hà Nội về đầu tư phát triển đô thị xanh, dự báo về chiến lược, quy hoạch và nhu cầu vốn để đầu tư phát triển đô thị xanh trong những năm tới của thành phố Hà Nội. Từ đó tác giả đưa ra một số giải pháp hoàn thiện quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội đến năm 2030. c) Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi, tham khảo ý kiến chuyên gia: Để tăng tính thực tiễn khi phản ánh thực trạng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh cũng như tăng tính thuyết phục cho các giải pháp mà luận án đưa 7 ra, tác giả sử dụng phương pháp điều tra bằng bảng hỏi và tham khảo ý kiến chuyên gia như sau: - Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi: + Sử dụng bảng hỏi để lập phiếu điều tra thực trạng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh trên địa bàn thành phố Hà Nội dành cho các nhà chuyên môn. Bao gồm: - Lãnh đạo và cán bộ Ban quản lý dự án, trưởng đoàn và cán bộ tư vấn giám sát (Xem phụ lục 6). Quy mô mẫu là 68 nhà chuyên môn. Thời gian khảo sát từ ngày 15 tháng 10 năm 2017 đến ngày 08 tháng 8 năm 2018. Tác giả thu thập có chọn lọc ý kiến đánh giá của những nhà chuyên môn, các cán bộ quản lý làm căn cứ đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội. + Sử dụng bảng câu hỏi khảo sát, điều tra nhận thức của cư dân sống tại các khu đô thị xanh ở Hà Nội (Xem phụ lục 8). Quy mô mẫu là 100 cư dân sống tại các khu đô thị xanh. Thời gian khảo sát từ ngày 03 tháng 05 năm 2017 đến ngày 08 tháng 8 năm 2018. Tác giả thu thập các số liệu thông qua bảng hỏi của một số cư dân sống tại các khu đô thị xanh điển hình ở Hà Nội. Từ đó tác giả tổng hợp các số liệu làm căn cứ để đề xuất một số giải pháp trong công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở Hà Nội trong thời gian tới. - Tham khảo ý kiến chuyên gia: Phương pháp này được sử dụng để phỏng vấn một số nhà hoạch định chính sách, nhà khoa học và nhà quản lý về đầu tư phát triển đô thị xanh. Cụ thể, tác giả tham khảo các ý kiến của 10 nhà quản lý, nhà khoa học - Đây là một trong những căn cứ đề xuất những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở thành phố Hà Nội (Phụ lục 10 và phụ lục 11). Phương pháp này được tác giả sử dụng thu thập số liệu để đánh giá thực trạng quản lý đầu tư phát triển đô thị xanh ở chương 3 (Xem các bảng trong chương 3). 8