Tài liệu Rèn kn về bv thuyết mình về thể thơ tnbc đl cho hs lớp 8 thcs

Mô tả:

A. ĐẶT VẤN ĐỀ I. Lý do chọn đề tài Cùng với các bộ sách giáo khoa của các khối lớp khác, sách giáo khoa Ngữ văn 8 được biên soạn theo nguyên tắc tích hợp ba phân môn Văn- Tiếng Việt - Tập làm văn theo định hướng tích cực hóa hoạt động học tập của người học. Theo tinh thần này, nội dung phần tập làm văn đã chú ý cân đối nội dung, hướng tới tính toàn diện và gắn với thực tiễn đời sống nhằm đào tạo năng lực đọc, viết cho học sinh. Việc đưa kiểu văn bản thuyết minh vào giảng dạy là một minh chứng. Đây là kiểu văn bản hoàn toàn mới, chưa có trong chương trình và sách giáo khoa tập làm văn cũ. Tuy nhiên, mới là so với chương trình và sách giáo khoa thôi, chứ không mới so với yêu cầu thực tế của đời sống. Đưa kiểu văn bản này vào giảng dạy là đáp ứng yêu cầu đời sống, đào tạo một năng lực cần thiết mà học sinh ta xưa nay vốn thiếu, chưa được học chính thức. Để giảng dạy có hiệu quả kiểu văn bản này, đòi hỏi người giáo viên phải có sự nghiên cứu, tìm tòi, đổi mới phương pháp nhằm đáp ứng yêu cầu cụ thể của chương trình về kiến thức và kĩ năng. Có nhiều kiểu bài thuyết minh, trong đó có kiểu bài thuyết minh về một thể loại văn học như: thuyết minh về truyện, thuyết minh về một thể thơ nhằm tích hợp phân môn tập làm văn với văn học. Từ các lớp 6,7,8, các em đã được học nhiều thể thơ trong đó có thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật là thể thơ khó đối với sự tiếp nhận của học sinh THCS. Nên các em thường không tự tin khi thuyết minh về thể thơ này. Vậy để khắc phục tình trạng này chúng ta phải làm gì? II. Cơ sở thực tế. Trên cơ sở thực tế, học sinh lớp 8 THCS đến thời điểm này đã được tiếp cận với các bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật sau: STT Tên tác phẩm Tên tác giả Lớp 1 Qua đèo ngang Bà Huyện Thanh Quan. Lớp 7 2 Bạn đến chơi nhà Nguyễn Khuyến. Lớp 7 3 Vào nhà ngục Quảng Đông cảm tác Phan Bội Châu . Lớp 8 4 Đập đá ở Côn Lôn Phan Châu Trinh Lớp 8 5 Muốn làm thằng Cuội Tản Đà. Lớp 8 Theo chương trình Ngữ văn lớp 7, thông qua mảng thơ trung đại, học sinh đã được tìm hiểu về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật với các quy định về số câu, số tiếng và các quy tắc về đối ý, đối thanh, niêm, vần, nhịp,…Có thể nói, đây là một thể thơ du nhập. Trong khi đó, từ nhỏ, học sinh mới chỉ làm quen với tiếng mẹ đẻ, với các thể thơ đơn giản như đông dao, thơ 3 tiếng, 4 tiếng. Lên THCS, đến lớp 7, học sinh mới tiếp cận với các thể thơ Đường luật, trông đó có thể thơ thất ngôn bát cú. Đường luật vốn là thể thơ khó với cả người lớn và trẻ em bởi tính cứng nhắc theo khuôn mẫu của nó. Dễ trong nhận diện thể loại nhưng sẽ rất khó khi mô tả về thể thơ này trong quá trình thuyết minh, giới thiệu. Theo tôi, để khắc phục tình trạng và những khó khăn như đã nêu ở trên, đồng thời giúp các em có các kĩ năng viết bài văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật , trong quá trình giảng dạy tôi đã chú ý rèn kỹ năng viết bài văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Đó chính là lý do tôi chọn đề tài: “ Rèn kỹ năng viết bài văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật.” Khi chưa áp dụng đề tài này thì thực trạng học sinh làm bài tập làm văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật như sau: đa số học sinh nắm được phương pháp, cách làm một bài văn thuyết minh và vận dụng kỹ năng làm bài một cách thành thạo. Nhưng khi vận dụng vào kiểu bài thuyết minh thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật thì nhiều em còn lúng túng nên kết quả bài làm chưa đạt yêu cầu bởi vì các em chưa nắm vững đặc điểm thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Điều đó đã ảnh hưởng phần nào đến chất lượng nên tôi mạnh dạn nảy sinh sáng kiến này. Theo phân phối chương trình Ngữ văn lớp 8, kiểu bài thuyết minh về một thể loại văn học chỉ được dạy trong một tiết. Với một lượng thời gian quá ít mà phải truyền tải một dung lượng kiến thức nhiều, đặc biệt đây là một thể loại thơ uyên bác ở thời Đường như thế giáo viên gặp nhiều khó khăn về thời gian trong việc truyền thụ kiến thức và rèn kỹ năng viết bài cho học sinh. Kết quả là học sinh nắm được lý thuyết làm bài văn thuyết minh nhưng hiểu chưa sâu sắc về đặc điểm của thể thơ thất ngôn bát cú cho nên bài làm của học sinh chưa được sâu sắc và tinh tế, học sinh còn thụ động trong việc thể hiện suy nghĩ của mình và kĩ năng viết bài còn hạn chế. Nhất là trong giai đoạn hiện nay, các bài kiểm tra và thi học kì yêu cầu chú trọng vào kĩ năng thực hành phát huy năng lực sáng tạo và tư duy của học sinh. Chính vì thế tôi chọn giải pháp rèn cho học sinh “kỹ năng viết bài văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật”. III. Phạm vi sáng kiến Chính vì những lý do trên nên tôi chọn phân môn Tập làm văn lớp 8 với kiểu bài văn thuyết minh về thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Đây là một trong những dạng bài khó nhất trong nhiều dạng bài văn thuyết minh vì thế tôi đã trăn trở, suy nghĩ tìm tòi những giải pháp hữu hiệu để có được phương pháp dạy tốt hơn giúp các em học sinh làm bài đạt kết quả cao. IV. Dự kiến thời gian: Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ năm học 2013-2014 đến năm học 2014-2015. B. NỘI DUNG Chương I. Các giải pháp. I. Cơ sở lí luận: 1. Thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Thể thơ này có xuất xứ từ đời Ðường (618-907) bên Tàu, có luật lệ nhất định, thường gọi là Thơ Luật để phân biệt với Thơ Cổ Phong xuất hiện trước đời Ðường không có luật lệ nhất định. Thất ngôn bát cú nằm trong 4 thể thơ Luật: Ngũ Ngôn Tứ Tuyệt, Ngũ Ngôn Bát Cú, Thất Ngôn Tứ Tuyệt, Thất Ngôn Bát Cú. Thất ngôn bát cú có luật lệ gò bó khó làm nhất nhưng lại được người xưa yêu thích nhất; thường được dùng để bày tỏ tình cảm ý chí, ngâm vịnh, trào phúng, xướng họa, thù tạc, chúc mừng quan hôn, khai bút đầu xuân,... Lúc đầu làm bằng chữ Hán, đến đời Trần, Hàn Thuyên là người đầu tiên làm bằng chữ Nôm, nên Ðường luật còn gọi là Hàn Luật. Từ đó thể thất ngôn bát cú trở thành độc tôn trên thi đàn, ngay trong các kỳ thi cũng bắt thí sinh làm một bài. 2. Văn bản thuyết minh. - Văn bản thuyết minh là kiểu văn bản thông dụng trong mọi lĩnh vực đời sống nhằm cung cấp các tri thức về đặc điểm, tính chất, nguyên nhân... của các sự vật và hiện tượng và sự vật trong tự nhiên, xã hội cho con người bằng phương thức trình bày, giới thiệu, giải thích. - Văn bản thuyết minh khác các loại văn bản khác chủ yếu ở tính chất thuyết minh, giới thiệu. Văn thuyết minh không nặng về kể chuyện như văn tự sự, không miêu tả chi tiết, tỉ mỉ như văn miêu tả, không biểu cảm mạnh mẽ như văn biểu cảm, cũng không lập luận, thuyết lí như văn nghị luận. Thuyết minh trình bày, giải thích, giới thiệu khách quan, xác thực, rõ ràng. - Muốn làm tốt một bài văn thuyết minh, trước hết phải tìm hiểu kĩ về đối tượng cần thuyết minh bằng cách quan sát trực tiếp hoặc tìm hiểu qua sách báo, vô tuyến truyền hình hay các phương tiện thông tin đại chúng khác. Bài văn thuyết minh cần phải làm nổi bật những đặc điểm, tính chất, chức năng, tác dụng,... và quan trọng nhất chính là mối quan hệ giữa đối tượng được thuyết minh với đời sống con người. - Những phương pháp thuyết minh thường được vận dung, vận dụng kết hợp với nhau là: nêu định nghĩa, giải thích, liệt kê, nêu ví dụ, dùng số liệu, so sánh, phân loại, phân tích,... 3. Mục đích cần đạt của thể loại tập làm văn thuyết minh. Cần giúp học sinh: - Kiến thức: nắm vững đặc điểm phương pháp làm văn thuyết minh nói chung và văn bản thuyết minh về một thể loại văn học nói riêng theo 4 bước tạo lập văn bản. - Tích hợp với văn bản và tiếng Việt ở nhiều dạng bài, vì văn bản thuyết minh là một dạng văn bản tổng hợp ở trình độ cao. - Rèn kỹ năng làm văn thuyết minh ( giới thiêu, trình bày, giải thích ) theo qui trình bốn bước. Trong giao tiếp nói (viết ) có tri thức khách quan, có cách quan sát nhận xét để khái quát thành đặc điểm. - Giáo dục học sinh có tình cảm trong sáng, cao đẹp góp phần nâng cao phẩm giá con người và làm phong phú thêm tâm hồn con người. 4. Nguyên tắc dạy thể loại tập làm văn thuyết minh ....