Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật...

Tài liệu Sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật

.PDF
225
175
145

Mô tả:

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ HƯƠNG HUẾ SỰ THAM GIA CỦA CÔNG CHÚNG TRONG XÂY DỰNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG HÀ NỘI, 2019 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA TRẦN THỊ HƯƠNG HUẾ SỰ THAM GIA CỦA CÔNG CHÚNG TRONG XÂY DỰNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Chuyên ngành: Quản lý công Mã số: 9 34 04 03. LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ CÔNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: 1. PGS.TS. Võ Kim Sơn 2. PGS.TS. Đặng Khắc Ánh HÀ NỘI, 2019 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu độc lập của bản thân tôi. Các số liệu và tư liệu được trình bày trong Luận án là hoàn toàn trung thực, có nguồn gốc rõ ràng. Tôi xin chịu trách nhiệm về công trình nghiên cứu của mình. Hà Nội, tháng năm 2019 TÁC GIẢ Trần Thị Hương Huế Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] LỜI CẢM ƠN Để hoàn thành luận án tiến sĩ Quản lý công “Sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật”, tác giả xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới: - Lãnh đạo Học viện Hành chính Quốc gia, Khoa Sau đại học, Khoa Văn bản và Công nghệ hành chính cùng các đơn vị khác trong Học viện Hành chính Quốc gia đã giúp đỡ và tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận án. - PGS.TS. Võ Kim Sơn và PGS.TS. Đặng Khắc Ánh đã hướng dẫn, chỉ bảo tận tình và trách nhiệm trong suốt quá trình nghiên cứu Luận án. - Các giáo sư, phó giáo sư, các nhà khoa học, quý thầy, cô, các đồng nghiệp đã đóng góp nhiều ý kiến quý báu trong suốt quá trình tác giả nghiên cứu và hoàn thành Luận án. Trân trọng cảm ơn. Hà Nội, tháng năm 2019 TÁC GIẢ Trần Thị Hương Huế Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC BẢNG DANH MỤC BIỂU PHẦN MỞ ĐẦU ...................................................................................................... 13 Chương 1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU VỀ CÁC VẤN ĐỀ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN ............................................................................. 22 1.1. Tổng quan các công trình nghiên cứu liên quan đến đề tài ............................ 22 1.1.1. Các nghiên cứu trong nước ........................................................................ 22 1.1.2. Các nghiên cứu trên thế giới ...................................................................... 27 1.2. Nhận định về kết quả nghiên cứu và những vấn đề đặt ra ............................. 31 1.2.1. Nhận định về kết quả nghiên cứu ............................................................... 31 1.2.2. Những vấn đề cần đặt ra để tiếp tục nghiên cứu ........................................ 33 Tiểu kết Chương 1 ..................................................................................................... 35 Chương 2. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ SỰ THAM GIA CỦA CÔNG CHÚNG TRONG XÂY DỰNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT ............................................. 36 2.1. Văn bản quy phạm pháp luật và xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ........ 36 2.1.1. Văn bản quy phạm pháp luật ..................................................................... 36 2.1.2. Xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ...................................................... 38 2.2. Khái niệm, đặc điểm và yêu cầu về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ................................................................................. 40 2.2.1. Khái niệm công chúng và sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ...................................................................................... 41 2.2.2. Đặc điểm sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ............................................................................................................. 45 2.2.3. Yêu cầu về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ............................................................................................................. 46 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] 2.3. Nội dung và hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ......................................................................................................... 48 2.3.1. Nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ............................................................................................................ 48 2.3.2. Hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật............. .............................................................................................................. 57 2.4. Các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật................................................................................................... 69 2.4.1. Yếu tố khách quan ...................................................................................... 69 2.4.2. Yếu tố chủ quan ......................................................................................... 72 Tiểu kết Chương 2 ..................................................................................................... 76 Chương 3. THỰC TRẠNG THAM GIA CỦA CÔNG CHÚNG TRONG XÂY DỰNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM .............................. 78 3.1. Thực trạng pháp luật quy định về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ở Việt Nam hiện nay .................................................... 78 3.1.1. Các văn bản pháp luật quy định sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ................................................................................ 78 3.1.2. Đánh giá chung các quy định pháp luật về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật hiện nay .................................................. 81 3.2. Về thực trạng tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật............... .............................................................................................................. 82 3.2.1. Thực trạng về số lượng công chúng tham gia xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ...................................................................................................................... 82 3.2.2. Thực trạng công chúng tham gia xây dựng nội dung văn bản quy phạm pháp luật ...................................................................................................................... 86 3.2.3. Thực trạng việc sử dụng các hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ....................................................................... 98 3.2.4 Tác động của các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .............................................................. 115 3.3. Đánh giá chung về thực trạng tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .......................................................................................... 117 3.3.1. Những điểm tích cực ................................................................................ 117 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] 3.3.2. Những điểm hạn chế ................................................................................ 118 3.3.3. Nguyên nhân của thực trạng .................................................................... 121 3.3.4. Đánh giá về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .............................................................. 123 Tiểu kết Chương 3 ................................................................................................... 125 Chương 4. QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP ĐẢM BẢO SỰ THAM GIA CỦA CÔNG CHÚNG TRONG XÂY DỰNG VĂN BẢN QUY PHẠM PHÁP LUẬT Ở VIỆT NAM ....................................................................................................................... 125 4.1. Quan điểm bảo đảm sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ....................................................................................................... 126 4.1.1. Đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật là nhằm phát huy dân chủ, xây dựng một nhà nước thực sự của dân, do dân và vì dân ..................................................................................................... 126 4.1.2. Đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật là trách nhiệm pháp lý của các cơ quan nhà nước ...................................... 127 4.1.3. Đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật cần phải tính đến sự tiện lợi, tạo điều kiện tối đa để người dân tham gia thực chất, hiệu quả .................................................................................................... 127 4.1.4. Đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật phải đặt trong bối cảnh cơ sở hạ tầng, văn hoá, truyền thống của quốc gia ..................................................................................................................... 128 4.2. Các nhóm giải pháp đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .......................................................................................... 128 4.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ..................................................................... 128 4.2.2. Nhóm giải pháp đảm bảo chất lượng tham gia về nội dung của văn bản quy phạm pháp luật.................................................................................................. 130 4.2.3. Nhóm giải pháp về việc nâng cao hiệu quả các hình thức tham gia......... 132 4.2.4. Nhóm giải pháp nâng cao năng lực của cán bộ công chức và công chúng........ 140 4.2.5. Nhóm giải pháp xây dựng nền tảng về sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật ..................................................................... 143 4.3. Mối quan hệ giữa các giải pháp ................................................................... 145 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] 4.4. Khảo sát mức độ cần thiết và tính khả thi của những giải pháp đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .............................. 147 4.4.1. Sự cần thiết của các giải pháp .................................................................. 147 4.4.2. Tính khả thi của các giải pháp đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật .............................................................. 147 KẾT LUẬN ............................................................................................................ 150 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ ............................ 153 TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................................... 156 PHỤ LỤC Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT STT Từ viết tắt Cụm từ đầy đủ 1 CB,CC Cán bộ, công chức 2 HĐND Hội đồng nhân dân 3 IAPP 4 MS 5 MTTQVN 6 OECD Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế 7 PBXH Phản biện xã hội 8 PVS 9 TCYD 10 VBQPPL 11 XHDS Hiệp hội quốc tế về sự tham gia của công chúng Mẫu số Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Phỏng vấn sâu Trưng cầu ý dân Văn bản quy phạm pháp luật Xã hội dân sự Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1. Bảng biểu thị mối quan hệ giữa mức độ tham gia, hình thức tham gia và mục đích hướng tới của nhà nước đối với hoạt động tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL..................................................................................................... 61 Bảng 3.1. Kết quả khảo sát các ý kiến góp ý xây dựng dự thảo Luật An ninh mạng trên Cổng thông tin điện tử của Quốc hội. ........................................................................ 97 Bảng 3.2. Tỉ lệ công chúng tham gia góp ý xây dựng VBQPPL thông qua Cổng thông tin điện tử của Chính phủ và cơ quan chủ trì soạn thảo ........................................... 102 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ Hình 2.1 Sơ đồ các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .................................................................................................................... 69 Hình 2.2. Sơ đồ mô tả khung lý thuyết về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .................................................................................................................... 77 Biểu đồ 3.1. Kết quả khảo sát tỉ lệ CB,CC và người dân tham gia xây dựng VBQPPL ... 83 Biểu đồ 3.2. Kết quả khảo sát nguyên nhân công chúng không tham gia xây dựng VBQPPL .................................................................................................................... 84 Biểu đồ 3.3. Kết quả khảo sát việc đăng tải hồ sơ đề nghị góp ý kiến xây dựng dự thảo luật, nghị định và nghị quyết của HĐND cấp tỉnh trên Cổng thông tin điện tử của cơ quan chủ trì soạn thảo ......................................................................................................... 87 Biểu đồ 3.4. Kết quả khảo sát CB,CC về mức độ cần thiết phải xác định nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .............................................................. 90 Biểu đồ 3.5. Kết quả khảo sát người dân về mức độ cần thiết phải xác định nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .............................................................. 91 Biểu đồ 3.6. Kết quả khảo sát CB,CC về mục đích của việc xác định nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .................................................................. 93 Biểu đồ 3.7. Kết quả khảo sát người dân về mục đích của việc xác định nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ............................................................ 94 Biểu đồ 3.8. Kết quả khảo sát thực trạng CB, CC tham gia xác định các nội dung của hoạt động xây dựng VBQPPL .................................................................................... 96 Biểu đồ 3.9. Kết quả khảo sát thực trạng người dân tham gia xác định các nội dung của hoạt động xây dựng VBQPPL ............................................................................. 97 Biểu đồ 3.10. Kết quả khảo sát CB,CC về sự cần thiết sử dụng các hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .................................................................. 99 Biểu đồ 3.11. Kết quả khảo sát người dân về sự cần thiết sử dụng các hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL .......................................................... 100 Biểu đồ. 3.12. Kết quả khảo sát cách thức CB,CC tiếp cận thông tin về hoạt động xây dựng VBQPPL ......................................................................................................... 103 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] Biểu đồ 3.13. Kết quả khảo sát cách thức người dân tiếp cận thông tin về hoạt động xây dựng VBQPPL................................................................................................... 104 Biểu đồ 3.14. Kết quả khảo sát thực trạng CB,CC sử dụng hình thức tham vấn công chúng trong xây dựng VBQPPL ............................................................................... 105 Biểu đồ 3.15. Kết quả khảo sát thực trạng người dân sử dụng hình thức tham vấn công chúng trong xây dựng VBQPPL ............................................................................... 106 Biểu đồ: 3.16. Kết quả khảo sát thực trạng CB,CC sử dụng hình thức PBXH ........... 108 Biểu đồ: 3.17. Kết quả khảo sát thực trạng người dân sử dụng hình thức PBXH ...... 109 Biểu đồ 3.18. Kết quả khảo sát mức độ CB, CC sử dụng các cách thức PBXH ......... 110 Biểu đồ 3.19. Kết quả khảo sát mức độ người dân sử dụng các cách thức PBXH ..... 111 Biểu đồ 3.20. Kết quả khảo sát đánh giá của CB, CC về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ................................................. 116 Biểu đồ 3.21. Kết quả khảo sát đánh giá của người dân về các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL............................................. 117 Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] PHẦN MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật (VBQPPL) có vai trò vô cùng quan trọng trong việc bảo đảm chất lượng, tính hiệu lực, hiệu quả và tính khả thi của VBQPPL. Bởi vì xuất phát từ lý thuyết xây dựng quyết định quản lý cho thấy, xây dựng quyết định quản lý có sự tham gia (participative decision making) là một cách thức xây dựng quyết định được cho là “cần thiết cho sự phát triển của xã hội và cả nền kinh tế” [158: tr.19], “sự tham gia của công chúng là yếu tố cốt yếu để có được nền quản trị tốt” [157: tr.23], “là phương pháp tiếp cận được đánh giá là cách hiệu quả nhất để đạt được được sự công bằng xã hội và sự phát triển của loài người” [155: tr.2]. Nghị quyết số 48-NQ/TƯ ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010 và định hướng đến năm 2020 đã nêu rõ quan điểm: “có cơ chế thu hút các hiệp hội, tổ chức kinh tế, tổ chức xã hội – nghề nghiệp, các chuyên gia giỏi tham gia vào việc nghiên cứu, đánh giá nhu cầu hoạch định chính sách pháp luật. Xác định cơ chế phản biện xã hội và tiếp thu ý kiến các tầng lớp nhân dân đối với các dự án, dự thảo VBQPPL” [10]. Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII tiếp tục khẳng định: “Tiếp tục phát huy dân chủ XHCN, bảo đảm tất cả quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân… Dân chủ phải được thực hiện đầy đủ, nghiêm túc trên tất cả các lĩnh vực của đời sống xã hội. Bảo đảm để nhân dân tham gia ở tất cả các khâu của quá trình đưa ra những quyết định liên quan đến lợi ích, cuộc sống của nhân dân, từ nêu sáng kiến, tham gia thảo luận, tranh luận đến giám sát quá trình thực hiện... Phát huy dân chủ phải đi liền với tăng cường pháp chế, đề cao trách nhiệm công dân...”[38]. Cụ thể hoá quan điểm của Đảng, Hiến pháp và Luật Ban hành VBQPPL đã thể chế hoá quyền làm chủ của nhân dân trong việc tham gia hoạt động quản lý nhà nước, hoạt động xây dựng quyết định quản lý nhà nước. Hiến pháp 2013, Luật Ban hành VBQPPL 2015 thể hiện sự quan tâm đặc biệt đến quyền công dân tham gia vào hoạt động xây dựng VBQPPL. Điều 28 Hiến pháp 2013 quy định “công dân có quyền tham gia quản lý nhà nước và xã hội, tham gia thảo luận và kiến nghị với cơ quan nhà nước về các vấn đề của cơ sở, địa phương và cả nước” và ấn định trách nhiệm của Nhà nước phải “…tạo điều kiện để công dân tham gia quản lý nhà nước và xã hội, công khai, minh bạch trong việc tiếp nhận, phản hồi ý kiến, kiến nghị của nhân dân”. Luật Ban hành VBQPPL 2015 quy định việc bắt buộc phải tổ chức lấy ý kiến đóng góp của cơ quan, tổ chức hữu quan và đối tượng chịu tác động của văn bản trong quy trình xây dựng VBQPPL (Điều 6, 36, 57). Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] Tuy nhiên thực trạng hoạt động tham gia của công chúng hiện nay còn mang tính hình thức, bị động, không hiệu quả. Theo Báo cáo Chỉ số quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) năm 2015, “về vấn đề tham gia xây dựng chính sách, pháp luật của người dân trên phạm vi toàn quốc, chỉ có 13% số người được hỏi cho biết họ đã tham gia vào quá trình lấy ý kiến về các dự thảo VBQPPL cấp quốc gia và địa phương”[5]. Đồng thời còn thể hiện sự hạn chế trong việc để công chúng tham gia vào hoạt động xây dựng quyết định quản lý nhà nước, “hiện nay quyền thảo luận, tham gia ý kiến và can thiệp vào quy trình ngân sách của người dân về cơ bản là không có” [173]. Hay “việc soạn thảo các văn bản pháp quy (Nghị định, đặc biệt là Thông tư) chưa đáp ứng được những yêu cầu của quy trình theo luật định, sự tham vấn công chúng mang tính hình thức, nhiều khi không được thực hiện, mang tính chủ quan, duy ý chí của cơ quan soạn thảo” [44: tr.6]; “việc thực hiện quyền tham gia hợp pháp thường có khoảng cách rất xa so với quy định của pháp luật – một phát hiện phổ biến trong nhiều lĩnh vực chính sách tại Việt Nam” [106: tr.1]... “các quy trình tham vấn ý kiến mang tính hình thức và thông thường sử dụng các phương thức mang tính bị động, dẫn đến tỉ lệ hồi đáp thấp [44: tr.14]. “sự hạn chế về trọng lượng tiếng nói của dân chúng cũng như sự tham gia rất hạn chế của người dân vào quá trình hoạch định và thực thi chính sách” [71: tr.88-89]. Chính việc công chúng không tham gia thực chất vào hoạt động xây dựng VBQPPL là một trong những nguyên nhân dẫn đến việc một loạt các VBQPPL có sai sót, khiếm khuyết, không đảm bảo yêu cầu. Điển hình việc Quốc hội khoá XIV phải ban hành nghị quyết về việc huỷ bỏ hiệu lực Điều 60 Luật Bảo hiểm xã hội 2014 khi văn bản này còn chưa có hiệu lực chính thức [180]. Hoặc rất nhiều các VBQPPL của các bộ, ngành khác cũng đã phải ngưng hiệu lực thi hành hoặc phải sửa đổi ngay khi có hiệu lực như: Thông tư 33/2012/TT-BNNPTNT quy định điều kiện vệ sinh, đảm bảo an toàn thực phẩm đối với cơ sở kinh doanh thịt và phụ phẩm ăn được của động vật ở dạng tươi sống dùng làm thực phẩm; Thông tư 27/2012/TT-BCA quy định về mẫu chứng minh thư nhân dân… Do vậy cần thiết phải đặt các câu hỏi như liệu hiện nay công chúng đã thực sự tham gia vào hoạt động xây dựng VBQPPL chưa? Tại sao hoạt động tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL lại mang tính hình thức, thụ động, không hiệu quả?... Để giải quyết các câu hỏi trên cần trả lời rõ các vấn đề như: thế nào là sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL? Công chúng tham gia nội dung gì vào hoạt động xây dựng VBQPPL? Và công chúng tham gia bằng cách nào vào hoạt động xây dựng VBQPPL. Do vậy việc nghiên cứu đề tài “Sự tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật” là nhằm luận giải những vấn đề cơ bản nhất về sự tham gia, xây dựng cơ sở lý luận về sự tham gia của công chúng trong hoạt động xây dựng VBQPPL ở Việt Nam. Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Từ đó có đóng góp cho thực tiễn, đề xuất092.4477.999 với các cơ quan quản lý nhà nước áp dụng các biện Hotline: Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] pháp để đảm bảo sự tham gia hiệu quả nhằm đạt mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng của VBQPPL, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của quản lý nhà nước. 2. Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận án nhằm làm sáng tỏ hơn các khía cạnh lý luận và thực tiễn về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, từ đó đề xuất các giải pháp nhằm đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của VBQPPL. 2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được mục đích nghiên cứu, luận án có các nhiệm vụ sau: - Đánh giá tổng quan tình hình nghiên cứu trong nước và quốc tế liên quan đến đề tài, từ đó rút ra những vấn đề còn phải tiếp tục nghiên cứu; - Xây dựng khung lý thuyết về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, trong đó xác định các vấn đề cơ bản về nội dung tham gia, hình thức tham gia, các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ở Việt Nam hiện nay. - Phân tích thực trạng tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL của Việt Nam hiện nay. - Đề xuất giải pháp nhằm đảm bảo sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL của Việt Nam, nhằm mục đích cuối cùng là nâng cao chất lượng, hiệu lực, hiệu quả của VBQPPL. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là các vấn đề liên quan đến hoạt động tham gia của công chúng trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật. 3.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi về nội dung: Luận án tiến hành nghiên cứu những vấn đề cơ bản nhất về sự tham gia của công chúng, trong đó trả lời hai vấn đề cơ bản nhất về sự tham gia là nội dung tham gia và hình thức tham gia. - Phạm vi thời gian: Luận án tiến hành nghiên cứu sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL trong khoảng thời gian từ khi Luật Ban hành VBQPPL 2015 chính thức có hiệu lực đến nay. - Phạm vi đối tượng khảo sát: Luận án lựa chọn 3 hình thức VBQPPL: Luật, Nghị định và Nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Trong đó lựa chọn phạm vi khảo sát thực trạng về sự tham gia của công Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ chúng vào hoạt động xây dựngHotline: 3 hình thức VBQPPL cụ thể là: Dự án Luật An ninh mạng 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] năm 2017, Dự thảo Nghị định về chế độ báo cáo của các cơ quan hành chính nhà nước năm 2018 và nghị quyết của Hội đồng nhân dân cấp tỉnh. Trên cơ sở lựa chọn đối tượng VBQPPL để khảo sát, luận án lựa chọn hai nhóm đối tượng công chúng là cán bộ, công chức và người dân. Đây là hai nhóm công chúng chịu tác động trực tiếp của ba hình thức VBQPPL được lựa chọn. - Phạm vi không gian: Phạm vi khảo sát thu thập số liệu về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ở 5 tỉnh, thành phố trên cả nước. Dựa trên kết quả PAPI 2016 nghiên cứu sinh lựa chọn 5 địa phương có chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh cao nhất (2 tỉnh Thái Nguyên, Đắc lắc), trung bình cao có Sơn La, trung bình thấp có Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh. 4. Quan điểm tiếp cận, phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu luận án 4.1. Quan điểm tiếp cận nghiên cứu luận án Muốn ban hành các VBQPPL đảm bảo chất lượng, phục vụ sự phát triển kinh tế xã hội và đời sống của nhân dân thì cách quan trọng nhất là để cho chính công chúng (với tư cách là đối tượng chịu tác động trực tiếp của dự thảo VBQPPL) được tham gia thực chất vào quá trình xây dựng VBQPPL, có quyền gây ảnh hưởng trực tiếp đến nội dung của dự thảo VBQPPL. Tuy nhiên từ góc độ quản lý, xây dựng VBQPPL là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước, do cơ quan nhà nước có thẩm quyền thực hiện. Cho nên để hoạt động xây dựng VBQPPL hiệu quả thì cần xem xét công chúng nên tham gia nội dung gì và mức độ ảnh hưởng đến nội dung của dự thảo VBQPPL của công chúng đến đâu là quan trọng. Do vậy trong luận án đề cập đến hai vấn đề cơ bản của vấn đề sự tham gia của công chúng đó là: Công chúng tham gia cái gì và công chúng tham gia như thế nào vào hoạt động xây dựng VBQPPL? 4.2. Phương pháp luận Luận án nghiên cứu được dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác – Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về sự tham gia của người dân vào hoạt động quản lý nhà nước, hoạt động xây dựng VBQPPL. Ngoài ra luận án còn sử dụng phương pháp luận liên ngành để nghiên cứu về hoạt động tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL. Đó là các lý thuyết xây dựng quyết định quản lý theo mô hình hợp lý; lý thuyết dân chủ trực tiếp; lý thuyết dân chủ tham gia; Các mô hình tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng quyết định quản lý và các quy định trong pháp luật thực định về xây dựng và ban hành VBQPPL làm cơ sở nghiên cứu. Lý thuyết xây dựng quyết định quản lý theo mô hình hợp lý. Lý thuyết xác định xây dựng quyết định cần trải qua các công đoạn: xác định vấn đề; xác định nguyên nhân của vấn đề; xác định mục tiêu giải quyết vấn đề; xây dựng các phương án giải quyết vấn đề và lựa chọn giải Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] pháp tối ưu [161: tr.179-182]. Lý thuyết này giúp xác định các nội dung mà công chúng nên tham gia góp ý khi tham gia xây dựng VBQPPL. Lý thuyết dân chủ trực tiếp đề cập đến bốn hình thức dân chủ trực tiếp cơ bản, bao gồm trưng cầu ý dân (referendum), sáng kiến công dân (citizens’ initiatives); sáng kiến chương trình nghị sự (agenda initiatives) và bãi miễn (recall) [101]. Lý thuyết này cung cấp cơ sở để xác định các mức độ tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL. Lý thuyết dân chủ tham gia xác định vấn đề chính của nền dân chủ tham gia đó là mối quan hệ giữa các cơ quan nhà nước và cá nhân công dân và quan điểm rằng mỗi cá nhân đều quan tâm đến chính trị và sự tồn tại của các thiết chế đại diện ở cấp quốc gia là chưa đảm bảo được nền dân chủ. Và họ đều khẳng định rằng có nhiều sự tham gia của cá nhân người dân thì càng có xã hội tốt đẹp hơn. [120: tr.25-27]. Theo lý thuyết này, các cá nhân tham gia đời sống chính trị để tự đáp ứng nhu cầu cá nhân của mình, tư tưởng dân chủ tham gia nhằm thúc đẩy sự thảo luận công chúng. Từ lý thuyết này là cơ sở để lập luận việc bảo đảm sự tham gia của công chúng là để đáp ứng nhu cầu của chính bản thân công chúng và sự tham gia thực sự đòi hỏi phải có sự thảo luận và tương tác. Các quan điểm đánh giá hiệu quả tham gia của công chúng dựa vào quy trình của Megan Justice (2001) [153], Rowe và Frewer, (2004) [159] cho rằng để tham gia thực chất, hiệu quả thì công chúng nên tham gia vào tất cả các hoạt động của quy trình xây dựng quyết định và đảm bảo càng tham gia sớm càng tốt. Các mô hình tham gia của công chúng trong xây dựng quyết định quản lý nhà nước của Sherry Arnstein, OECD, IAPP [116], [154], [157], đã cung cấp các hình thức tham gia của công chúng, trong đó đề cập đến mức độ tăng dần về khả năng ảnh hưởng đến nội dung của quyết định. Qua đó khẳng định công chúng có thể tham gia vào hoạt động xây dựng quyết định quản lý bằng nhiều hình thức khác nhau, từ mức độ thấp nhất là được cung cấp thông tin về hoạt động xây dựng quyết định quản lý đến các mức độ cao hơn như được tham vấn, là đối tác cùng ra quyết định và được quyền quyết định cuối cùng đối với quyết định. 4.3. Phương pháp nghiên cứu cụ thể 4.3.1. Phương pháp nghiên cứu tài liệu thứ cấp Phương pháp này được thực hiện trên cơ sở các tài liệu có sẵn, được tổng hợp từ các nguồn dữ liệu: sách, các bài viết, báo cáo khoa học, các tài liệu chính thức của các cơ quan nhà nước, các quy định liên quan đến lấy ý kiến nhân dân trong quy trình xây dựng, ban hành VBQPPL ở Việt Nam; các website của Quốc hội, Chính phủ, cơ quan chủ trì soạn thảo VBQPPL, các số liệu thống kê; các trường hợp điển hình v.v… Phương pháp này Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ được sử dụng để khái quát về Hotline: các nội dung như: tổng quan các công trình nghiên cứu liên 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] quan đến đề tài; nghiên cứu lý thuyết về sự tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL, các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL cũng như kinh nghiệm thế giới trong việc bảo đảm hiệu quả tham gia của công chúng. 4.2.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp khảo sát điều tra Phương pháp này được tiến hành thông qua việc tổ chức những chuyến đi khảo sát thực địa, điều tra xã hội học đối với các đối tượng công chúng nằm trong đối tượng khảo sát của Luận án, lấy thông tin qua bảng câu hỏi, phỏng vấn đối với các chuyên gia liên quan đến Luận án, tổng hợp và đánh giá thông tin. Trên cơ sở khung lý thuyết về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, tác giả Luận án đã xây dựng phiếu điều tra bằng bảng hỏi, tiến hành phỏng vấn thử 30 cá nhân bao gồm cán bộ, công chức và người dân, điều chỉnh bảng hỏi cho phù hợp, xây dựng phiếu điều tra trước khi tiến hành điều tra chính thức tại các tỉnh, thành phố với số lượng phiếu là 1000 phiếu chia đều cho các đối tượng khảo sát. Bảng hỏi gồm 22 câu hỏi, các câu hỏi được thiết kế theo mức độ đánh giá nhận thức, vai trò và sắp xếp thứ bậc phù hợp các nội dung khảo sát, điều tra về thực trạng tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL. Địa bàn khảo sát, điều tra tại 5 tỉnh, thành phố: Thái Nguyên, Hà Nội, Đắc lắc, Sơn La, Thành phố Hồ Chí Minh. Thời gian khảo sát được tiến hành từ tháng 4 đến tháng 7 năm 2018. Chọn mẫu điều tra: Luận án sử dụng phương pháp chọn mẫu theo khu vực kết hợp với ngẫu nhiên đơn giản. Khảo sát, điều tra với đối tượng khảo sát gồm hai nhóm là cán bộ, công chức và người dân. Việc lựa chọn các địa phương để tiến hành khảo sát, điều tra mang tính đại diện cho từng khu vực và từng miền của đất nước. Nội dung phiếu điều tra ngoài mục các thông tin chung về đối tượng công chúng thì được thiết kế thành 4 mục lớn: Về việc xác định nội dung tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL; Về các hình thức tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL; Về các yếu tố ảnh hưởng và định hướng giải pháp của luận án. Với mỗi nội dung tham gia khảo sát nhằm xác định sự cần thiết phải xác định nội dung, mức độ, cách thức; thực trạng tham gia của công chúng và đánh giá của công chúng về thực trạng. - Phương pháp xử lý số liệu: Luận án sử dụng phần mềm thống kê dành cho Khoa học xã hội và nhân văn SPSS (Statistical Product and Services Solutions) phiên bản 20.0. Các kết quả khảo sát, điều tra bằng bảng hỏi đã được sử dụng làm căn cứ để phân tích, đánh giá thực trạng tham gia của công chúng trong hoạt động xây dựng VBQPPL ở Việt Nam hiện nay. Viết thuê luận văn thạc sĩ, luận án tiến sĩ Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] - Phương pháp phỏng vấn sâu Luận án sử dụng phương pháp nghiên cứu phỏng vấn sâu đối với các đối tượng là cán bộ, công chức trong các cơ quan nhà nước; Người dân; Các nhà khoa học, các chuyên gia trong lĩnh vực xây dựng VBQPPL. - Phương pháp chọn mẫu phỏng vấn sâu được sử dụng trong Luận án chủ yếu là phương pháp phỏng vấn theo chủ đích các nội dung liên quan trực tiếp đến các vấn đề Luận án cần giải quyết (phỏng vấn người dân, cán bộ, công chức, các nhà khoa học, các chuyên gia về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL). - Cỡ mẫu phỏng vấn: Tổng số mẫu phỏng vấn sâu sẽ thực hiện trong Luận án là 21 mẫu (người). Các thông tin thu được từ các cuộc phỏng vấn sâu được mã hóa và phân tích theo từng chủ đề được xây dựng trong quá trình thiết kế nghiên cứu và phỏng vấn tại thực địa. Bên cạnh đó, tác giả Luận án sử dụng thêm một số ý kiến đánh giá của các chuyên gia khác được đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng nhằm làm sâu sắc và thuyết phục hơn cho các luận cứ, luận chứng đưa ra trong Luận án. - Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia. 5. Câu hỏi nghiên cứu và giả thuyết nghiên cứu 5.1. Câu hỏi nghiên cứu Bảo đảm sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL là nguyên tắc đã được quy định trong Hiến pháp. Tuy nhiên thực tế hiện nay công chúng vẫn không tham gia hoặc tham gia thì mang tính hình thức, bị động, không thực chất, không hiệu quả. Do vậy vấn đề nghiên cứu đặt ra là làm thế nào để bảo đảm sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL nhằm nâng cao chất lượng của VBQPPL? Từ đó luận án xác định các câu hỏi nghiên cứu sau cần giải đáp. Câu hỏi 1: Công chúng tham gia nội dung gì trong xây dựng VBQPPL? Câu hỏi 2: Công chúng tham gia bằng hình thức nào trong xây dựng VBQPPL? Câu hỏi 3: Thực tế tham gia hiện nay của công chúng trong xây dựng VBQPPL như thế nào? Câu hỏi 4: Làm thế nào để đảm bảo sự tham gia thực chất của công chúng trong xây dựng VBQPPL? 5.2. Giả thuyết nghiên cứu Trên cơ sở các câu hỏi nghiên cứu đặt ra, luận án xác định giả thuyết nghiên cứu của luận án: Giả thuyết 1. Công chúng cần tham gia vào tất cả các nội dung của hoạt động xây dựng VBQPPL, bao gồm hoạt động xây dựng chính sách (xác định bản chất vấn đề cần giải quyết, mục tiêu giải quyết vấn đề, sự cần thiết ban hành chính sách, xây dựng phương án chính sách và lựa chọn ưu thạc và tácsĩ, động tích Viết giải thuêpháp luậntốivăn luận áncực, tiếntiêu sĩ cực của chính sách) và Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected] hoạt động quy phạm hoá chính sách thành dự thảo VBQPPL (xác định tính hợp pháp, hợp lý, ngôn ngữ sử dụng trong dự thảo văn bản). Giả thuyết 2. Có nhiều hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, tương ứng với các mức độ tham gia, trong đó về cơ bản có năm hình thức tham gia: Thông tin – Tham vấn – Phản biện xã hội – Trưng cầu ý dân – Sáng kiến xây dựng VBQPPL. Giả thuyết 3. Thực tế hiện nay công chúng không tham gia đầy đủ các nội dung của hoạt động xây dựng VBQPPL, đồng thời các hình thức tham gia hiện nay ở Việt Nam chưa đảm bảo đủ và chất lượng để công chúng có thể sử dụng hiệu quả trong việc tham gia xây dựng VBQPPL. Giả thuyết 4. Để đảm bảo sự tham gia thực chất, hiệu quả từ đó góp phần nâng cao chất lượng của VBQPPL cần đảm bảo công chúng được tham gia xác định các nội dung của giai đoạn xây dựng chính sách và quy phạm hoá chính sách thành dự thảo VBQPPL. Đồng thời có cơ chế để công chúng sử dụng hiệu quả năm hình thức tham gia Thông tin – Tham vấn – Phản biện xã hội – Trưng cầu ý dân – Sáng kiến xây dựng VBQPPL. 6. Đóng góp mới của luận án 6.1. Đóng góp về mặt lý luận Kết quả nghiên cứu của luận án sẽ góp phần hoàn thiện cơ sở lý luận về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ở Việt Nam, một lĩnh vực vẫn còn đang trống hiện nay. Xác định được khái niệm Công chúng tham gia xây dựng VBQPPL; Khái niệm sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL; Nội dung tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL; Hình thức tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL (trong đó đề xuất hai hình thức tham gia của công chúng vào hoạt động xây dựng VBQPPL chưa được áp dụng hiện nay là Trưng cầu ý dân và Sáng kiến xây dựng VBQPPL). Đồng thời còn xác định các yếu tố ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL ở Việt Nam hiện nay. Khung lý thuyết được xây dựng trong phần cơ sở lý luận góp phần vào việc đặt nền móng ban đầu về việc nghiên cứu sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL. Đồng thời gợi mở ra các hướng nghiên cứu chuyên sâu hơn như: đánh giá hiệu quả tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL, sự tham gia của các tổ chức xã hội vào hoạt động xây dựng VBQPPL. 6.2. Đóng góp về mặt thực tế Việc nghiên cứu luận án đã chỉ rõ thực trạng về sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL hiện nay, về số lượng công chúng tham gia, về nội dung tham gia cũng như việc sử dụng các hình thức tham gia. Đồng thời đã xác định được những nguyên nhân ảnh hưởng đến sự tham gia của công chúng trong xây dựng VBQPPL hiện nay. Các giải pháp đưa ra dựa trên cơ sở lý thuyết được xây dựng và cơ sở thực tế là những góp ý có ý nghĩa đối luậnhoạt vănđộng thạcxây sĩ,dựng luậnVBQPPL. án tiến sĩCụ thể, luận án cung cấp: với các cơ quan, tổ Viết chức thuê thực hiện Hotline: 092.4477.999 Web: luanvanaz.com - Mail: [email protected]
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan