Tài liệu Thu hút vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ngành công nghiệp Campuchia

http://kilobooks.com 1 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN MUÏC LUÏC COM MÔÛ ÑAÀU……………………………………………………………………………………………………………………………Trang 1 CHÖÔNG 1: LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN VEÀ THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA………………………………………………………………………………………………………………….5 KIL O BOO KS. 1.1.KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI................................ 5 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi......................................................... 5 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi vaø ôû Campuchia.............................................................................................................. 9 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA........................................................................... 15 1.2.1. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi................................. 15 1.2.2. Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia............................................................................................................ 19 1.3. CAÙC NHAÂN TOÁ AÛNH HÖÔÛNG TÔÙI VIEÄC THU HUÙT VOÁN FDI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA............................................................ 21 1.3.1. Nhaân toá moâi tröôøng ñaàu tö. ........................................................................ 24 1.3.2. Nhaân toá cung caàu veà voán ñaàu tö................................................................. 27 1.3.3. Nhaân toá söï oån ñònh veà chính trò - an ninh xaõ hoäi........................................ 28 1.3.4. Quy moâ vaø tính chaát thò tröôøng noäi ñòa....................................................... 30 1.4. NHÖÕNG BAØI HOÏC KINH NGHIEÄM THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CUÛA MOÄT SOÁ NÖÔÙC VAØ KHAÛ NAÊNG VAÄN DUÏNG VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CMPUCHIA. ........ 28 1.4.1. Xu höôùng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi. .................................. 28 1.4.2. Chieán löôïc ñaàu tö phaùt trieån cuûa TNCs...................................................... 32 1.4.3. Kinh nghieäm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh coâng nghieäp cuûa moät soá nöôùc. ...................................................................................... 33 1.4.4. Baøi hoïc kinh nghieäm thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp vaø khaû naêng vaän duïng vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia . ................................................... 52 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 1 31 http://kilobooks.com 2 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN CHÖÔNG 2: PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG QUAÙ TRÌNH THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA....................................................................... 57 BOO KS. COM 2.1. QUAÙ TRÌNH PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA THÔØI GIAN QUA........................................................................................................... 57 2.2. PHAÂN TÍCH THÖÏC TRAÏNG THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA. ....................... 62 2.2.1. Tình hình thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong neàn kinh teá Campuchia thôøi gian qua...................................................................................... 62 2.2.2. Thöïc traïng thu huùt FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia. .................... 66 2.3. ÑAÙNH GIAÙ TAÙC ÑOÄNG CUÛA VIEÄC THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA....................................................................................................... 86 2.3.1. Nhöõng thaønh töïu vaø taùc ñoäng tích cöïc cuûa voán FDI ñeán ngaønh coâng nghieäp Campuchia............................................................................................................ 86 2.3.2. Nhöõng toàn taïi............................................................................................. 92 2.4. PHAÂN TÍCH CAÙC NGUYEÂN NHAÂN TAÙC ÑOÄNG ÑEÁN THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA....................................................................................................... 99 2.4.1. Keát quaû ñaït ñöôïc. ....................................................................................... 99 2.4.2. Nguyeân nhaân cuûa nhöõng toàn taïi treân........................................................ 102 KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 2 KIL O CHÖÔNG 3: GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA. .............................. 115 3.1. DÖÏ BAÙO NHU CAÀU VOÁN VAØ TRIEÅN VOÏNG THU HUÙT VOÁN FDI VAØO PHAÙT TRIEÅN NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA.................................. 115 3.1.1. Keát quaû hoaït ñoäng cuûa ngaønh coâng nghieäp thôøi gian qua........................ 115 3.1.2. Döï baùo nhu caàu vaø trieån voïng thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp Campuchia.............................................................................................. 116 3.2. QUAN ÑIEÅM VAØ MUÏC TIEÂU XAÂY DÖÏNG CAÙC GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA..................................................................................................... 120 3.2.1. Quan ñieåm thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi................................. 120 3.2.2. Muïc tieâu thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. ................................... 137 3.3. GIAÛI PHAÙP THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA.......................................................... 140 http://kilobooks.com 3 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN KEÁT LUAÄN CHÖÔNG 3 KEÁT LUAÄN KS. COM 3.3.1. Hoaøn thieän moâi tröôøng kinh teá – xaõ hoäi................................................... 140 3.3.2. Naâng cao tính haáp daãn cuûa moâi tröôøng ñaàu tö. ........................................ 146 3.3.3. Phaùt trieån nguoàn nhaân löïc. ....................................................................... 157 3.3.4. Phaùt trieån cô sôû haï taàng............................................................................ 161 3.3.5. Ñaåy maïnh tieáp thò hoaït ñoäng ñaàu tö vaøo Campuchia ñoái vôùi ñoái taùc nöôùc ngoaøi................................................................................................................... 164 3.3.6. Ñaåy maïnh xaây döïng moät soá quy hoaïch ngaønh, vuøng vaø khu coâng nghieäp laøm cô sôû cho vieäc xeùt duyeät vaø thaåm ñònh caùc döï aùn. ...................................... 167 3.4. KIEÁN NGHÒ................................................................................................. 168 3.4.1. Heä thoáng phaùp lyù. ..................................................................................... 168 3.4.2. Chính saùch thueá. ....................................................................................... 170 3.4.3. Vaán ñeà thaâm huït ngaân saùch nhaø nöôùc. ..................................................... 171 3.4.4. Giöõa vöõng oån ñònh chính trò – an ninh xaõ hoäi........................................... 172 BOO DANH MUÏC COÂNG TRÌNH CUÛA TAÙC GIAÛ PHUÏ LUÏC KIL O DANH MUÏC TAØI LIEÄU THAM KHAÛO http://kilobooks.com 4 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN 1. Tính caáp thieát cuûa ñeà taøi COM MÔÛ ÑAÀU Ñaàu tö tröïc trieáp nöôùc ngoaøi hieän nay ñang laø vaán ñeà noùng boûng vaø ñöôïc chuù troïng treân toaøn caàu, khoâng nhöõng ôû quoác gia coù neàn coâng nghieäp ñang phaùt trieån maø coøn caû caùc quoác neàn coâng nghieäp phaùt trieån, khoâng nhöõng quoác gia ngheøo, laïc haäu maø coøn caû caùc quoác gia giaàu coù, coù tieàm löïc kinh teá cöïc lôùn, ñeàu KS. caàn ñeán nguoàn voán FDI. Do ñoù, thu huùt voán FDI laø taát yeáu khaùch quan, baét nguoàn töø ñoøi hoûi cuûa söï phaùt trieån kinh teá vaø giao löu thöông maïi quoác teá, lieân keát kinh teá quoác teá. Thoâng qua ñoù caùc quoác gia keùm vaø ñang phaùt trieån coù theå tieáp nhaän coâng ngheä hieän ñaïi, tieáp thu ñöôïc nhöõng phöông phaùp quaûn lyù tieân BOO tieán, môû roäng thò tröôøng ra nöôùc ngoaøi, … Maët khaùc, doøng chaûy voán FDI cho ñeán nay, phaàn lôùn vaãn chaûy vaøo caùc quoác gia coâng nghieäp phaùt trieån caùc nöôùc phaùt trieån chieám 2/3 toång soá voán FDI cuûa theá giôùi. Chaúng haïn, ñaàu tö hai chieàu cuûa Nhaät - Myõ - EU taêng leân. Naêm 1980, FDI cuûa khu vöïc naøy töông ñöông nhau ôû möùc 215 tyû USD, nhöng tôùi naêm 2002, toång FDI cuûa EU bao goàm caû ñaàu tö noäi KIL O khoái laø 3,4 nghìn tyû USD [45]. Hôn nöõa, khaû naêng voán ñaàu tö caû theá giôùi hieän nay khoâng lôùn, nhöng nhu caàu voán ñaàu tö ôû taát caû caùc quoác gia ñeàu raát lôùn vaø vöôït xa caùc nguoàn voán cung caáp. Theo öôùc tính chæ trong voøng 3 naêm trôû laïi ñaây, naêm 2003, doøng voán voán FDI cuûa theá giôùi giaûm xuoáng 139% so vôùi 3 naêm tröôùc ñaây [46]. Theo öôùc tính, caû theá giôùi hieän nay ñang thieáu khoaûng 300 tyû USD ñeán 400 tyû USD voán ñaàu ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi [53]. Do vaäy, ñaõ dieãn ra moät cuoäc caïnh tranh gay gaét giöõa caùc nöôùc tìm kieám nguoàn voán, neân nöôùc naøo coù moâi tröôøng ñaàu tö haáp daãn hôn, coù khaû naêng söû duïng nguoàn voán moät caùch coù hieäu quaû hôn, thì caùc nöôùc ñoù coù theå seõ giaønh ñöôïc nhöõng lôïi theá hôn trong cuoäc caïnh tranh naøy. Chính vì vaäy, thu huùt voán FDI mang tính quy luaät chung ñoái vôùi http://kilobooks.com 5 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN taát caû caùc nöôùc. Quy luaät naøy caøng ngaøy caøng böùc baùch ñoái vôùi caùc quoác gia keùm vaø ñang phaùt trieån, khan hieám voán, nhaát laø ñoái vôùi Campuchia chuùng toâi. COM Hôn theá nöõa, neàn kinh teá theá giôùi ñaõ chuyeån dòch theo höôùng coâng nghieäp ñaõ thaâm nhaäp vaøo taát caû caùc ngaønh, caùc lónh vöïc kinh teá quoác daân. Beân caïnh ñoù, cuoäc caùch maïng khoa hoïc kyõ thuaät dieãn ra ôû nhieàu ngaønh, moät phaàn, laøm taêng vai troø taùc ñoäng cuûa ngaønh coâng nghieäp tôùi nhöõng ngaønh ñoù, phaàn khaùc, ñaõ chuyeån hoaù nhöõng hoaït ñoäng cuûa caùc ngaønh theo moâ hình coâng nghieäp. Ñoái vôùi Campuchia, thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp laø moät yeâu caàu caáp baùch, vì KS. coâng nghieäp laø moät trong lónh vöïc saûn xuaát vaät chaát trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh lôùn vaø quan troïng trong neàn kinh teá quoác gia. Ngoaøi ra, coâng nghieäp coøn coù vai troø daãn daét, chi phoái vaø thuùc ñaåy söï phaùt trieån cuûa caùc ngaønh khaùc trong neàn kinh teá. Söï phaùt trieån cuûa ngaønh coâng nghieäp ñaõ, ñang vaø seõ aûnh höôûng raát BOO lôùn tôùi söï phaùt trieån cuûa ngaønh kinh teá khaùc. Ñeå phaùt trieån coâng nghieäp theo hieän ñaïi hoaù, tröôùc tieân ñoøi hoûi moät khoái löôïng voán ñaàu tö raát lôùn, vöôït xa löôïng tích luyõ cuûa quoác gia. Neáu chæ döïa vaøo khaû naêng tích luyõ vaø khaû naêng huy ñoäng voán trong nöôùc, thì seõ khoù coù theå ñaït ñöôïc muïc tieâu ñaët ra trong chieán löôïc phaùt trieån kinh teá – xaõ hoäi vaø caøng khoù KIL O traùnh khoûi khaû naêng tuït haäu so vôùi caùc quoác khaùc trong khu vöïc. Nhöõng thaùch thöùc ñoù ñaõ khoâng cho pheùp chuùng toâi coù moät söï choïn löïa naøo khaùc laø taêng cöôøng thu huùt voán FDI vaøo phaùt trieån ngaønh coâng nghieäp. Tuy nhieân, moâi tröôøng ñaàu tö cuûa Campuchia coøn nhieàu khieám khuyeát, chöa hoaøn thieän, quaûn lyù vi moâ vaø vó moâ cuûa nhaø nöôùc coøn nhieàu maët haïn cheá, neân voán FDI vaøo chöa nhieàu. Coù theå noùi 10 naêm qua laø nhöõng naêm thaùng theå nghieäm coâng vieäc hôïp taùc ñaàu tö vôùi caùc ñoái taùc nöôùc ngoaøi, moät lónh vöïc coøn môùi meû vaø raát phöùc taïp ñoái vôùi tình hình Campuchia trong boái caûnh ñaát nöôùc chuùng toâi chöa ñöôïc chuaån bò toát vaø chöa hoäi ñuû nhöõng tieàn ñeà caàn thieát, nhieàu caûn trôû caû veà lyù luaän vaø thöïc tieãn caàn ñöôïc taäp trung giaûi quyeát vaø hoaøn thieän. Chính vì vaäy, taùc giaû ñaõ choïn http://kilobooks.com 6 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN vaán ñeà nghieân cöùu: “Thu huùt voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia” laøm luaän aùn tieán só kinh teá. COM 2. Muïc ñích nghieân cöùu cuûa luaän aùn Ñeà taøi taäp trung vaøo luaän giaûi, phaân tích moät caùch khoa hoïc coù heä thoáng lyù luaän vaø thöïc tieãn veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi. Phaân tích thöïc traïng thu huùt voán FDI vaø taùc ñoäng cuûa noù ñeán ngaønh coâng nghieäp Campuchia, ñeà xuaát quan ñieåm muïc tieâu, giaûi phaùp thu huùt voán FDI, trieån khai döï aùn vaø kieán nghò ñeå thöïc hieän coâng vieäc chuyeån dòch cô caáu ngaønh coâng nghieäp theo höôùng coâng nghieäp hoaù, KS. hieän ñaïi hoaù neàn kinh teá quoác daân. 3. Ñoái töôïng vaø phaïm vi nghieân cöùu Ñoái töôïng nghieân cöùu cuûa luaän aùn laø vaán ñeà thu huùt voán FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp, ñaây laø vaán ñeà lieân quan ñeán caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi vaø BOO nhieàu hoaït ñoäng coù lieân quan tôùi caùc caáp, ngaønh khaùc. Giôùi haïn cuûa luaän aùn laø taäp trung phaân tích caùc vaán ñeà cô baûn veà maët lyù luaän ôû taàm vó moâ; ñaëc bieät laø phaân tích vò trí, vai troø, taùc ñoäng cuûa FDI ñeán ngaønh kinh teá noùi chung vaø ngaønh coâng nghieäp noùi rieâng vaø phaân tích coâng taùc quaûn lyù vó moâ cuûa nhaø nöôùc töø khaâu chuaån bò ñaàu tö tôùi vieäc trieån khai caùc döï aùn ñaàu tö. Ruùt ra kinh nghieäm thu huùt KIL O FDI trong vaø ngoaøi khu vöïc ñeå laøm cô sôû cho vieäc ñeà xuaát phöông höôùng vaø giaûi phaùp thu huùt FDI vaøo ngaønh coâng nghieäp Campuchia. 4. Phöông phaùp nghieân cöùu Luaän aùn söû duïng phöông phaùp chuû nghóa duy vaät lòch söû vaø duy vaät bieän chöùng, laøm phöông phaùp nghieân cöùu cô baûn. Ngoaøi ra, luaän aùn coøn söû duïng moät soá phöông phaùp khaùc nhö: dieãn dòch - quy naïp, phöông phaùp ñieàu tra khaûo saùt, so saùnh ñoái chieáu moâ hình, phaân tích toång hôïp vaø söû duïng caùc taøi lieäu, caùc coâng trình nghieân cöùu trong vaø ngoaøi nöôùc veà vaán ñeà coù lieân quan ñeán ñeà taøi nghieân cöùu ñeå trình baøy caùc vaán ñeà lyù luaän vaø thöïc tieãn. http://kilobooks.com 7 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN 5. Nhöõng ñoùng goùp cuûa luaän aùn - Heä thoáng hoaù nhöõng vaán ñeà cô sôû lyù luaän veà thu huùt voán FDI vaøo ngaønh COM coâng nghieäp vaø toång hôïp moät soá kinh nghieäm cuûa caùc nöôùc trong vaø ngoaøi khu vöïc veà lónh vöïc naøy vaø ruùt ra nhöõng baøi hoïc kinh nghieäm coù theå aùp duïng vaøo hoaøn caûnh cuûa ngaønh coâng nghieäp Campuchia. - Phaân tích vaø ñaùnh giaù thöïc traïng veà hoaït ñoäng thu huùt voán FDI trong ngaønh coâng nghieäp Campuchia vaø nhöõng taùc ñoäng tích cöïc cuûa vieäc thu huùt voán FDI tôùi ngaønh coâng nghieäp Campuchia theo höôùng CNH, HÑH ñaát nöôùc. Beân KS. caïnh ñoù, khaúng ñònh caùc maët tích cöïc caàn ñöôïc phaùt huy, nhöõng khieám khuyeát khoâng traùnh khoûi caàn ñöôïc ñieàu chænh laïi vaø caûi tieán kòp thôøi nhaèm goùp phaàn thöïc hieän chuyeån dòch cô caáu kinh teá theo höôùng coâng nghieäp hoaù, hieän ñaïi hoaù, … BOO Treân cô sôû ñoù, luaän aùn ñeà ra nhöõng heä thoáng quan ñieåm, muïc tieâu, giaûi phaùp coù tính chaát khaû thi vaø moät soá kieán nghò nhaèm caûi tieán coâng taùc hoaït ñoäng KIL O thu huùt voán FDI vaøo thöïc hieän chieán löôïc CNH, HÑH ôû Campuchia. http://kilobooks.com 8 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN CHÖÔNG 1 LYÙ LUAÄN VAØ THÖÏC TIEÃN VEÀ THU HUÙT VOÁN ÑAÀU TÖ COM TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI VAØO NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA 1.1. KHAÙI NIEÄM VEÀ ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI 1.1.1. Khaùi nieäm ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät khai nieäm ñöôïc nhieàu caùc nhaø kinh teá KS. hoïc tieáp caän döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau: Theo “The International Business [119]” do taäp theå taùc giaû John. Wild, Kenneth L. Wild, Jerry C. Y. Han, bieân soaïn thì: “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø söï mua laïi toaøn boä hay töøng phaàn xí nghieäp hoaëc goùp voán ñaàu tö ñuû lôùn trong BOO moät doanh nghieäp cuûa nöôùc khaùc nhaèm giaønh quyeàn ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh caùc doanh nghieäp saûn xuaát kinh doanh. Nhö vaäy, ñieåm chính cuûa FDI laø chuyeån dòch voán quoác teá”. Theo “International Business” do Charles W. L. Hill, bieân soaïn thì: “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi xaûy ra khi moät haõng hay moät coâng ty ñaàu tö tröïc tieáp KIL O trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh hoaëc tieâu thuï saûn phaåm ñoù trong thò tröôøng nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö” [117]. Maët khaùc, Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø moät hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi ra ñôøi muoän hôn so vôùi caùc hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi khaùc, cuøng vôùi quaù trình phaùt trieån maïnh meõ cuûa caùc quan heä kinh teá quoác teá, hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng ngöøng ñöôïc môû roäng vaø chieám vò trí ngaøy caøng quan troïng trong quan heä kinh teá quoác teá [101], [104]. Theo ñònh nghóa cuûa Nhaø nöôùc Campuchia,“ FDI laø moät hoaït ñoäng kinh teá ñoái ngoaïi, vì vaäy noù bò chi phoái tröôùc heát bôûi ñöôøng loái phaùt trieån kinh teá ñaát nöôùc noùi chung vaø chính saùch kinh teá ñoái ngoaïi noùi rieâng” [84]. http://kilobooks.com 9 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN Theo taùc giaû Vuõ Chí Loäc “Giaùo trình ñaàu tö nöôùc ngoaøi” do taäp theå khoa Hôïp taùc ñaàu tö quoác teá, Tröôøng ñaïi hoïc Ngoaïi thöông Haø Noäi bieân soaïn thì: COM “Ñaàu tö tröïc tieáp laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo lónh vöïc saûn xuaát hoaëc dòch vuï, cho pheùp chuû ñaàu tö tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï ñaõ boû voán ñaàu tö” [27]. Trong ñaàu tö tröïc tieáp, ngöôøi tham gia boû voán ñaàu tö coù theå laø ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø cuõng coù theå ngöôøi trong nöôùc maø ñöôïc luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi cho pheùp. Hoaëc ñaàu tö tröïc tieáp laø ñaàu tö baèng caùch tröïc tieáp ñem thieát bò maùy moùc ñeå xaây döïng môùi KS. hay môû roäng xí nghieäp ôû nöôùc ngoaøi hoaëc baèng caùch mua coå phaàn cuûa moät xí nghieäp ñeán möùc khoáng cheá xí nghieäp ñoù. Möùc naøy tuyø thuoäc theo quy ñònh cuûa töøng nöôùc thöôøng töø 25% ñeán 50% toång soá voán cuûa xí nghieäp ñoù. Trong tröôøng tieáp nöôùc ngoaøi. BOO hôïp ngöôøi tham gia boû voán laø ngöôøi nöôùc ngoaøi thì hoaït ñoäng ñoù laø ñaàu tö tröïc Theo taùc giaû Voõ Thanh Thu “Quan heä kinh teá quoác teá” Khoa Thöông maïi – du lòch, Ñaïi hoïc kinh teá TP. Hoà Chí Minh bieân soaïn thì “ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá chuû yeáu maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö toaøn boä hay phaàn ñuû lôùn voán ñaàu tö cuûa caùc döï aùn nhaèm muïc ñích giaønh quyeàn ñieàu KIL O haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh caùc doanh nghieäp saûn xuaát hoaëc kinh doanh dòch vuï, thöông maïi”. Noùi caùch khaùc, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö baèng nguoàn voán töø beân ngoaøi. Chuû theå cuûa FDI laø caùc coâng ty xuyeân quoác gia hay Nhaø nöôùc hoaëc tö nhaân ñöôïc nöôùc sôû taïi cho pheùp ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, lónh vöïc naøo ñoù nhaèm muïc ñích thöïc hieän moät muïc tieâu nhaát ñònh. Ñaây laø hình thöùc toaøn caàu hoaù ñang dieãn ra raát maïnh meõ giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån vôùi nhau, giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån vôùi caùc NICs vaø giöõa caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån, caùc NICs vôùi caùc nöôùc ñang phaùt trieån [54], [55]. Nhö vaäy, FDI laø loaïi hình ñaàu tö quoác teá maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi boû voán ñeå xaây döïng hoaëc mua phaàn lôùn, thaäm chí toaøn boä caùc cô sôû kinh doanh ôû nöôùc http://kilobooks.com 10 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN ngoaøi trôû thaønh chuû sôû höõu toaøn boä hay töøng phaàn cô sôû ñoù vaø tröïc tieáp quaûn lyù hay tham gia quaûn lyù, ñieàu haønh hoaït ñoäng cuûa ñoái töôïng maø hoï boû voán ñaàu tö, COM ñoàng thôøi hoï cuõng chòu traùch nhieäm theo möùc sôû höõu veà keát quaû kinh doanh cuûa döï aùn [35], [29]. Ñeå hieåu roõ hôn chuùng ta coù theå caên cöù vaøo maáy nhaän xeùt: Thöù nhaát, xeùt theo khía caïnh quyeàn sôû höõu: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö maø chuû ñaàu tö boû voán vaø ngöôøi söû duïng voán laø moät chuû theå, chuû ñaàu tö boû voán ra laø ngöôøi nöôùc ngoaøi vaø ñöôïc luaät phaùp nöôùc chuû nhaø cho pheùp. Maët khaùc, vieäc tieáp nhaän FDI khoâng laøm taêng nôï naàn cho nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö KS. maø coøn taïo ñieàu kieän ñeå phaùt huy tieàm naêng kinh teá [35], [37]. Thöù hai, xeùt treân khía caïnh caùn caân thanh toaùn: ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hình thöùc ñaàu tö quoác teá chuû yeáu maø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñoùng goùp moät soá voán ñuû lôùn vaøo trong doanh nghieäp ñeå laøm taêng theâm naêng löïc trong lónh BOO vöïc saûn xuaát hoaëc taïo ra nhöõng naêng löïc saûn xuaát kinh doanh môùi caû dòch vuï vaø thöông maïi, song cuõng coù theå mua laïi moät soá coå phaàn ñeå hy voïng thu ñöôïc lôïi töùc coå phaàn, ñoàng thôøi cuõng cho pheùp hoï tröïc tieáp tham gia ñieàu haønh ñoái töôïng maø hoï töï boû voán ñaàu tö [2],[13], [29], [34]. Thöù ba, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toàn taïi nhieàu hình thöùc, song hình KIL O thöùc cô baûn laø chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñieàu haønh toaøn boä moïi hoaït ñoäng ñaàu tö neáu chuû ñaàu tö boû voán thaønh laäp doanh nghieäp100% voán cuûa mình hoaëc tham gia ñieàu haønh hoaït ñoäng ñaàu tö neáu chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua laïi moät phaàn cuûa doanh nghieäp nöôùc chuû nhaø, cuøng goùp voán vôùi ñoái taùc chuû nhaø vôùi nhöõng tyû leä khaùc nhau ñeå cuøng nhau thaønh laäp doanh nghieäp lieân doanh. Thöù tö, nguoàn voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi khoâng chæ bao goàm voán ñaàu tö ban ñaàu cuûa chuû ñaàu tö döôùi hình thöùc voán phaùp ñònh vaø trong quaù trình hoaït ñoäng, noù coøn bao goàm caû voán vay cuûa doanh nghieäp ñeå trieån khai hoaëc môû roäng döï aùn cuõng nhö voán ñaàu tö nguoàn lôïi nhuaän thu ñöôïc. http://kilobooks.com 11 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN Thöù naêm, chuû theå cuûa FDI chuû yeáu laø caùc coâng ty ña quoác gia vaø xuyeân quoác gia, chieám 90% khoái löôïng FDI treân toaøn theá giôùi, phaàn coøn laïi cuûa FDI caùc coâng ty ña quoác gia (MNC) [19] laø: COM thuoäc veà caùc nhaø nöôùc vaø caùc toå chöùc quoác teá khaùc. Caùc ñaëc tröng cô baûn cuûa - Caùc MNC laø saûn phaåm cuûa söï lieân minh giöõa caùc nhaø tö baûn coù theá löïc nhaát treân theá giôùi. - Caùc MNC laø nöôùc coâng ty coù taàm côõ quoác teá, coù chi nhaùnh hoaëc heä thoáng chi nhaùnh ôû nöôùc ngoaøi vôùi muïc ñích naâng cao tyû suaát lôïi nhuaän thoâng qua KS. vieäc baønh chöôùng theá löïc quoác teá. - Caùc MNC phaûi hình thaønh töø coâng ty quoác gia, mang quoác tòch cuûa moät nöôùc vaø voán sôû höõu cuûa coâng ty meï thuoäc veà caùc nhaø tö baûn cuûa nöôùc ñoù. Voán ñoù ñöôïc xuaát khaåu ra nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö thieát laäp vaø môû roäng caùc cô sôû saûn BOO xuaát goïi laø chi nhaùnh hay coâng ty con. Soá voán ñaàu tö vaøo chi nhaùnh coù theå hoaøn toaøn laø cuûa taäp ñoaøn tö baûn chính quoác cuûa coâng ty meï, nhöng cuõng coù theå thuoäc sô höõu moät phaàn cuûa caùc nhaø tö baûn baûn xöù (tröôøng hôïp DNLD, goùp voán coå phaàn, …). - Moät MNC thöôøng coù cô caáu toå chöùc goàm hai boä phaän cô baûn laø coâng ty KIL O meï vaø moät hay nhieàu coâng ty con hay chi nhaùnh ôû nöôùc ngoaøi. Vôùi cô caáu toå chöùc naøy, cho duø nhöõng coâng ty con coù toàn taïi döôùi hình thöùc khaùc thì quyeàn kieåm soaùt chuû yeáu vaãn thuoäc veà caùc nhaø tö baûn ôû chính quoác hay coâng ty meï. Tuy coù nhieàu quan ñieåm khaùc nhau veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi phaàn lôùn caùc taùc giaû ñeàu gaëp nhau ôû moät ñieåm chung: hoaït ñoäng ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ñöôïc hieåu theo nghóa roäng bao goàm caû nhöõng giaù trò (höõu hình vaø voâ hình) vaø nhöõng giaù trò veà maët xaõ hoäi, ñöôïc thöïc hieän bôûi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi mang tính chaát kinh teá vaø phi kinh teá. Theo yù kieán rieâng cuûa taùc giaû, khaùi nieäm veà ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi caàn phaûi ñi saâu vaøo khía caïnh kinh teá taøi chính, phaûi neâu ñöôïc muïc ñích cuûa nhaø http://kilobooks.com 12 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN ñaàu tö vaø phaûi tính ñeán nhaân toá thôøi gian, moät nhaân toá aûnh höôûng raát lôùn tôùi hieäu quaû ñaàu tö. Do ñoù, xeùt veà maët kinh teá coù theå ñöa ra moät khai nieäm veà FDI nhö COM sau: “Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi laø hieän töôïng chuyeån dòch voán töø quoác gia naøy sang quoác gia khaùc vôùi muïc ñích ñaàu tö vaøo caùc ngaønh, nhöõng lónh vöïc saûn xuaát kinh doanh hay dòch vuï, thöông maïi. Trong ñoù, möùc goùp voán cuûa chuû ñaàu tö ñuû lôùn cho pheùp hoï tröïc tieáp vaøo quaù trình ñieàu haønh hoaëc tham gia ñieàu haønh doanh nghieäp”. KS. Hoaït ñoäng FDI coù theå thöïc hieän trong moät thôøi gian ngaén (ngaén haïn) vaø cuõng coù theå trong thôøi gian daøi (daøi haïn). Caùc hoaït ñoäng FDI ngaén haïn khoâng taùc ñoäng nhieàu tôùi quaù trình hoaït ñoäng cuûa xí nghieäp. Ngöôïc laïi, nhöõng hoaït ñoäng FDI daøi haïn thì aûnh höôûng lôùn tôùi söï thay ñoåi trong hoaït ñoäng saûn xuaát kinh BOO doanh cuûa xí nghieäp noùi rieâng vaø thay ñoåi cô caáu cuûa neàn kinh teá chung. Voán ñaàu tö nöôùc ngoaøi boû vaøo trong kinh doanh ñöôïc xem döôùi nhieàu daïng nhö tieàn teä, taøi saûn vaät chaát, söùc lao ñoäng, coâng ngheä, bí quyeát coâng ngheä, baèng phaùt minh, uy tín saûn phaåm, nhaõn hieäu vaø caùc phöông tieän khaùc nhö coå phieáu, vaøng baïc, hoái phieáu, … Ñieåm caàn quan taâm ôû ñaây laø khi chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi mua coå KIL O phieáu cuûa coâng ty nhaèm muïc ñích tham gia tröïc tieáp ñieàu haønh vaø quaûn lyù saûn xuaát cuûa coâng ty thì coù theå ñöôïc coi laø moät hình thöùc FDI. Muïc ñích cuûa caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi laø hieäu quaû ñaàu tö, hieäu quaû ñaàu tö laø muïc ñích maø baát kyø chuû ñaàu tö naøo cuõng kyø voïng. Tuy nhieân, hieäu quaû ñaàu tö thaáp hay cao tuyø thuoäc vaøo keát quaû cuûa hoaït ñoäng ñaàu tö mang laïi. Do ñoù, chuû ñaàu tö coù theå gaëp phaûi caùc ruûi ro phaùt sinh khieán cho hieäu quaû ñaàu tö bò suït giaûm so vôùi muïc tieâu ñaët ra ban ñaàu. Nhö vaäy, coù theå noùi ruûi ro laø moät trong nhöõng nhaân toá gaén lieàn vôùi hoaït ñoäng FDI. http://kilobooks.com 13 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN 1.1.2. Caùc hình thöùc cuûa FDI treân theá giôùi vaø ôû Campuchia Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi toàn taïi döôùi nhieàu hình thöùc khaùc nhau, nhöõng COM hình thöùc chuû yeáu laø: laø hình thöùc doanh nghieäp lieân doanh; doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi; hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh vaø hình thöùc hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT). 1.1.2.1. Doanh nghieäp lieân doanh Doanh nghieäp lieân doanh (DNLD) laø doanh nghieäp ñöôïc thaønh laäp taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh kyù giöõa moät beân hoaëc caùc KS. beân cuûa nöôùc chuû nhaø vôùi moät beân hoaëc caùc beân nöôùc ngoaøi ñeå ñaàu tö, kinh doanh taïi nöôùc sôû taïi. Khaùc vôùi hình thöùc hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh, DNLD laø moät phaùp nhaân môùi ñöôïc thaønh laäp töø hai beân hay nhieàu beân tham gia. DNLD ñaõ ñöôïc pheùp hoaït ñoäng taïi nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö ñöôïc lieân doanh vôùi DNLD khaùc BOO hay vôùi caùc nhaø ñaàu tö trong nöôùc vaø caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi. DNLD hoaït ñoäng theo nguyeân taéc töï chuû taøi chính, treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh, ñieàu leä DNLD phuø hôïp vôùi giaáy pheùp ñaàu tö vaø luaät phaùp cuûa nöôùc chuû nhaø. Phaàn goùp voán cuûa moãi beân tham gia do caùc beân thoaû thuaän treân cô sôû giaù thò tröôøng vaøo thôøi ñieåm goùp voán. Voán phaùp ñònh cuûa beân nöôùc ngoaøi do caùc KIL O beân thoaû thuaän nhöng thöôøng khoâng thaáp hôn 30% cuûa doanh nghieäp lieân doanh. Voán phaùp ñònh coù theå ñöôïc goùp troïn goùi moät laàn khi thaønh laäp doanh nghieäp lieân doanh hoaëc töøng phaàn trong thôøi gian hôïp ñoàng hôïp lyù. Trong quaù trình hoaït ñoäng, doanh nghieäp lieân doanh khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh. Vieäc taêng voán ñaàu tö, thay ñoåi tyû leä goùp voán cuûa caùc beân lieân doanh do Hoäi ñoàng quaûn trò doanh nghieäp quyeát ñònh vaø phaûi ñöôïc cô quan caáp giaáy pheùp ñaàu tö chuaån y. Theo ñieàu 10, 11 cuûa Boä luaät ÑTNN taïi Campuchia (luaät ñaõ boå sung) quy ñònh veà hình thöùc DNLD. Nghò ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû ñaõ cuï theå hoaù caùc ñieàu treân cuûa luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi trong chöông 4 veà hình thöùc doanh nghieäp lieân doanh. http://kilobooks.com 14 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN Doanh nghieäp lieân doanh “laø doanh nghieäp do hai beân hoaëc nhieàu beân hôïp taùc thaønh laäp taïi Campuchia treân cô sôû hôïp ñoàng lieân doanh ñöôïc kyù giöõa COM caùc beân, moät beân laø Campuchia vaø beân kia laø caùc beân nöôùc ngoaøi tham gia ñaàu tö lieân doanh (coù theå hai hoaëc nhieàu beân tham gia lieân doanh). Chính phuû Campuchia khoâng quy ñònh phaàn goùp voán ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhöng phaàn goùp voán beân nöôùc ngoaøi khoâng quaù 49% trong tröôøng hôïp DNLD coù yù ñònh laøm chuû quyeàn söû duïng ñaát ñai” [75]. Ñaëc ñieåm cô baûn cuûa hình thöùc lieân doanh taïi Campuchia laø: KS. - Doanh nghieäp lieân doanh coù tö caùch phaùp nhaân Campuchia vaø ñöôïc thaønh laäp döôùi daïng coâng ty traùch nhieäm höõu haïn. Caùc beân tham gia lieân doanh ñöôïc chia lôïi nhuaän vaø chia ruûi ro theo tyû leä ñoùng goùp voán cuûa moãi beân vaøo phaàn voán phaùp ñònh cuûa lieân doanh. BOO - Chính phuû Campuchia khoâng quy ñònh phaàn goùp voán ñoái vôùi caùc nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi nhöng phaàn goùp voán beân nöôùc ngoaøi khoâng quaù 49% trong tröôøng hôïp DNLD coù yù ñònh laøm chuû quyeàn söû duïng ñaát ñai. Trong quaù trình hoaït ñoäng, ñôn vò lieân doanh khoâng ñöôïc giaûm voán phaùp ñònh. Vieäc taêng voán phaùp ñònh do caùc beân lieân doanh thoaû thuaän vaø ñaêng kyù taïi Uyû ban ñaàu tö Campuchia. Voán KIL O phaùp ñònh coù theå goùp choïn goùi moät laàn khi thaønh laäp lieân doanh hoaëc coù theå goùp töøng phaàn trong moät thôøi gian hôïp lyù do moãi beân thoaû thuaän. - Cô quan laõnh ñaïo cao nhaát cuûa lieân doanh laø Hoäi ñoàng quaûn trò coù thaåm quyeàn quyeát ñònh caùc vaán ñeà quan troïng, maø thaønh vieân cuûa noù do moãi beân chæ ñònh vôùi soá löôïng töông öùng vôùi phaàn goùp voán cuûa mình vaøo lieân doanh. Neáu toång giaùm ñoác laø ngöôøi nöôùc ngoaøi, trong tröôøng hôïp ñoù thì phoù toång giaùm ñoác thöù nhaát phaûi laø coâng daân coù quoác tòch Campuchia vaø sinh soáng taïi Campuchia, laø cô quan cao nhaát quyeát ñònh nhöõng vaán ñeà quan troïng trong hoaït ñoäng cuûa lieân doanh (chòu traùch nhieäm quaûn lyù vaø ñieàu haønh coâng vieäc haøng ngaøy cuûa lieân doanh). http://kilobooks.com 15 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN - Thôøi haïn hoaït ñoäng cuûa DNLD khoâng quaù 70 naêm vaø coù theå xin hoaït ñoäng tieáp neáu coù söï ñoàng yù cuûa Chính phuû Campuchia. COM 1.1.2.2. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi laø doanh nghieäp thuoäc sôû höõu hoaøn toaøn cuûa nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi, ñöôïc thaønh laäp vaø hoaït ñoäng taïi nöôùc sôû taïi, do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi tröïc tieáp quaûn lyù ñoái töôïng boû voán vaø töï chòu traùch nhieäm veà keát quaû kinh doanh cuûa doanh nghieäp hoaëc doanh nghieäp 100% VNN laø moät thöïc theå kinh doanh quoác teá, coù tö caùch phaùp nhaân trong ñoù caùc nhaø ñaàu tö nöôc KS. ngoaøi goùp 100% voán phaùp ñònh, töï quaûn lyù doanh nghieäp vaø töï chòu traùch nhieäm hoaøn toaøn veà keát quaû kinh doanh cuûa hoï vaø hoaït ñoäng theo heä thoáng luaät phaùp cuûa nöôùc sôû taïi vaø ñieàu leä doanh nghieäp. Ñieàu 9 cuûa luaät ÑTNN taïi Campuchia (luaät boå sung) vaø chöông 4 cuûa BOO Nghò ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû ñaõ quy ñònh chi tieát veà hình thöùc doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi. Doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi “laø doanh nghieäp do nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi ñaàu tö 100% voán taïi Campuchia. Nhö vaäy, caùc doanh nghieäp 100% VNN hoaøn toaøn thuoäc quyeàn sôû höõu cuûa toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi vaø do toå chöùc, caù KIL O nhaân ñoù thaønh laäp, töï quaûn lyù vaø hoaøn toaøn chòu traùch nhieäm veà keát quaû saûn xuaát kinh doanh cuûa hoï” [75]. Ñaëc ñieåm cuûa doanh nghieäp 100% voán nöôùc ngoaøi laø: - Ñöôïc thaønh laäp döôùi hình thöùc coâng ty traùch nhieäm höõu haïn vaø laø moät phaùp nhaân Campuchia do Luaät phaùp Campuchia chi phoái vaø ñieàu chænh. - Thôøi gian hoaït ñoäng cuûa caùc doanh nghieäp naøy khoâng quaù 70 naêm vaø coù theå hoaït ñoäng tieáp neáu coù söï ñoàng yù cuûa Chính phuû Campuchia. 1.1.2.3. Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø moät vaên baûn kyù keát giöõa hai hoaëc nhieàu beân ñöôïc hôïp taùc kinh doanh, cuøng nhau quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát http://kilobooks.com 16 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN quaû saûn xuaát kinh doanh, vaø nghóa vuï cuûa moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät xí nghieäp lieân doanh hoaëc baát cöù moät phaùp nhaân môùi naøo. Vaên baûn hôïp ñoàng phaûi COM do ñaïi dieän coù thaåm quyeàn cuûa moãi beân hôïp taùc kinh doanh kyù. Tuy nhieân, chæ coù nhöõng hoaït ñoäng hôïp taùc kinh doanh coù phaân chia lôïi nhuaän hoaëc saûn phaåm keát quaû saûn xuaát kinh doanh thì môùi ñöôïc thöïc hieän döôùi hình thöùc ñaàu tö naøy. Thôøi haïn caàn thieát cuûa hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø do moãi beân hôïp doanh thoaû thuaän phuø hôïp vôùi tính chaát hoaït ñoäng, muïc tieâu kinh doanh vaø ñöôïc cô quan coù thaåm quyeàn nöôùc sôû taïi chuaån y. KS. Hôïp taùc kinh doanh treân cô sô hôïp ñoàng laø moät hình thöùc ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi trong ñoù hai beân cuøng nhau thi haønh hôïp ñoàng ñöôïc kyù giöõa hai beân, quy ñònh roõ traùch nhieäm nghóa vuï vaø lôïi nhuaän cuûa moãi beân. Ñieàu 10 cuûa boä luaät ÑTNN taïi Campuchia quy ñònh: “Hai beân hoaëc nhieàu BOO beân ñöôïc hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. Ñoái töôïng, noäi dung kinh doanh, quyeàn lôïi, nghóa vuï, traùch nhieäm cuûa moãi beân do caùc beân thoaû thuaän vaø ghi trong hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh” [75]. Ñieàu 12 cuûa Nghò Ñònh soá 88NÑ/CP cuûa Chính phuû coù quy ñònh: Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh “laø moät vaên baûn ñöôïc kyù keát giöõa beân KIL O Campuchia vaø moät ñoái taùc khaùc ñeå cuøng nhau tieán haønh moät hoaëc nhieàu hoaït ñoäng saûn xuaát kinh doanh ôû Campuchia treân cô sôû quy ñònh traùch nhieäm vaø phaân chia keát quaû saûn xuaát kinh doanh cho moãi beân maø khoâng thaønh laäp moät doanh nghieäp lieân doanh hoaëc baát cöù moät phaùp nhaân môùi naøo. Khoâng phaûi laø vaên baûn hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh neáu vaên baûn hôïp ñoàng thöông maïi hoaëc kinh teá coù ñaëc ñieåm laø trao ñoåi haøng hoaù [75]. Ñaëc ñieåm cuûa hình thöùc ñaàu tö naøy laø: - Caùc beân ñoái taùc Campuchia vaø caùc beân ñoái taùc khaùc cuøng nhau hôïp taùc kinh doanh treân cô sôû vaên baûn hôïp ñoàng ñaõ kyù giöõa caùc beân veà vieäc phaân ñònh traùch nhieäm, quyeàn lôïi vaø nghóa vuï cuûa moãi beân. http://kilobooks.com 17 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN - Thôøi haïn caàn thieát cuûa hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh laø do moãi beân hôïp doanh thoaû thuaän phuø hôïp vôùi tính chaát hoaït ñoäng kinh doanh vaø söï caàn thieát ñeå tö cuûa Campuchia chuaån y. COM hoaøn thaønh muïc tieâu cuûa hôïp ñoàng vaø ñöôïc Uyû ban nhaø nöôùc veà hôïp taùc vaø ñaàu - Khoâng thaønh laäp moät phaùp nhaân môùi, coù nghóa laø khoâng cho ra ñôøi coâng ty hoaëc doanh nghieäp môùi. - Vaán ñeà goùp voán kinh doanh coù theå ñöôïc ñeà caäp hoaëc khoâng nhaát thieát ñöôïc ñeà caäp trong vaên baûn hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh. KS. - Hôïp ñoàng hôïp taùc kinh doanh phaûi do ñaïi dieän coù theåm quyeàn cuûa moãi beân hôïp doanh kyù. 1.1.2.4. Hôïp ñoàng xaây döïng - kinh doanh - chuyeån giao (BOT) Laø vaên baûn kyù giöõa toå chöùc caù nhaân nöôùc ngoaøi vôùi cô quan nhaø nöôùc coù BOO thaåm quyeàn ñeå xaây döïng, khai thaùc, kinh doanh coâng trình haï taàng cô sôû (nhö: caàu, ñöôøng, beán caûng, saân bay, coâng trình cung caáp naêng löôïng, ñieän nöôùc,...). Hôïp ñoàng BOT ñöôïc thöïc hieän thoâng qua 100% voán nöôùc ngoaøi hay voán nöôùc ngoaøi coäng vôùi voán cuûa Chính phuû nöôùc sôû taïi hay cuûa caùc toå chöùc caù nhaân. Trong ñoù, nhaø ñaàu tö töï boû voán ra, kyõ thuaät ñeå xaây döïng haï taàng cô sôû, töï hoaït KIL O ñoäng kinh doanh trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø thu ñöôïc khoaûn lôïi nhuaän hôïp lyù, sau khi heát thôøi haïn hoaït ñoäng kinh doanh cuûa giaáy pheùp ñaàu tö, toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi coù nghóa vuï chuyeån giao coâng trình cho nhaø nöôùc sôû taïi. Ñaëc tröng cô baûn cuûa BOT: ñaây laø hình thöùc coù söï cam keát giöõa nhaø nöôùc vaø nhaø ñaàu tö nöôùc ngoaøi chöù khoâng phaûi giöõa caùc doanh nghieäp vôùi nhau. Vieäc thu hoài voán trong thôøi gian hoaït ñoäng kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo phuø hôïp vôùi phaùp luaät cuûa nöôùc chuû nhaø coù tính oån ñònh cao, thueá doanh thu laø möùc thueá öu ñaõi nhaát trong khung thueá hay coù theå giaûm hoaëc mieãn thueá, mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc thieát bò maùy moùc, ñeå phuïc vuï cho vieäc nghieân cöùu, khaûo saùt, http://kilobooks.com 18 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN thieát keá thi coâng xaây döïng, thueá chuyeån lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi coù theå laø möùc thaáp nhaát trong khung thueá hoaëc khoâng coù. COM Ñieàu 10 cuûa Boä luaät ñaàu tö nöôùc ngoaøi taïi Campuchia vaø ñieàu 12 trong chöông IV cuûa Nghò ñònh soá 88 NÑ/Ngaøy 29/12/1997, quy ñònh chi tieát veà vieäc thöïc hieän hình thöùc xaây döïng – kinh doanh – chuyeån giao (BOT) taïi Vöông quoác Campuchia [75]. Ñaëc tröng cô baûn cuûa hình thöùc BOT taïi Campuchia laø: - Laø vaên baûn kyù giöõa toå chöùc caù nhaân nöôùc ngoaøi vôùi cô quan Nhaø nöôùc coù KS. thaåm quyeàn cuûa Campuchia. Trong ñoù, nhaø ñaàu tö töï boû voán ra, kyõ thuaät ñeå xaây döïng haï taàng cô sôû, töï hoaït ñoäng kinh doanh trong moät thôøi gian nhaát ñònh ñeå thu hoài voán ñaàu tö vaø thu ñöôïc khoaûn lôïi nhuaän hôïp lyù, sau khi heát thôøi haïn hoaït ñoäng kinh doanh cuûa giaáy pheùp, toå chöùc, caù nhaân nöôùc ngoaøi coù nghóa vuï chuyeån BOO giao coâng trình ñoù cho Chính phuû Campuchia. - Vieäc thu hoài voán trong thôøi gian hoaït ñoäng kinh doanh ñöôïc ñaûm baûo phuø hôïp vôùi phaùp luaät cuûa nöôùc chuû nhaø vaø coù tính oån ñònh cao. - Caùc döï aùn BOT ñöôïc höôûng möùc thueá lôïi töùc (thueá thu nhaäp coâng ty) vaø mieãn thueá lôïi nhuaän ra nöôùc ngoaøi. Thueá thu nhaäp coâng ty ñöôïc aán ñònh ôû möùc KIL O thaáp nhaát (9%) vaø coù theå ñöôïc mieãn tôùi 8 naêm, mieãn thueá xuaát nhaäp khaåu ñoái vôùi caùc thieát bò maùy moùc, nguyeân vaät lieäu nhaäp khaåu vaøo Campuchia ñeå söû duïng cho vieäc khaûo saùt, thieát keá, thi coâng xaây döïng, kinh doanh vaø baûo döôõng. Caùc döï aùn BOT ñöôïc öu tieân söû duïng ñaát ñai, ñöôøng saù vaø caùc coâng trình phuï trôï coâng coäng söû duïng cho coâng trình BOT. Caùc coâng ty ñaàu tö vaøo döï aùn BOT coù quyeàn theá chaáp caùc taøi saûn, baát ñoäng saûn vaø quyeàn söû duïng ñaát ñai ñeå thöïc hieän caùc nghóa vuï vay voán taøi chính taïi ngaân haøng. Hôn nöõa, caùc döï aùn BOT coù theå thöïc hieän theo nhieàu phöông thöùc tuyø theo tính chaát cuûa moãi döï aùn nhö: vieäc ñaáu thaàu, choïn thaàu, ñaøm phaùn tröïc tieáp. http://kilobooks.com 19 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN 1.2. VAI TROØ CUÛA ÑAÀU TÖ TRÖÏC TIEÁP NÖÔÙC NGOAØI TRONG NGAØNH COÂNG NGHIEÄP CAMPUCHIA COM 1.2.1.Vai troø cuûa ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi treân theá giôùi Ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi ngaøy caøng coù vai troø raát lôùn ñoái vôùi vieäc thuùc ñaåy quaù trình phaùt trieån kinh teá xaõ hoäi ôû caùc nöôùc ñaàu tö laãn tieáp nhaän ñaàu tö. 1.2.1.1.Veà beân nöôùc chuû ñaàu tö Ñoái vôùi caùc nöôùc chuû ñaàu tö, ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi coù vai troø trong quaù trình saûn xuaát kinh doanh lôùn trong vieäc goùp phaàn naâng cao hieäu quaû söû KS. duïng voán ñaàu tö. Moãi khi neàn kinh teá trong nöôùc phaùt trieån ôû möùc ñoä cao, caùc thò phaàn ñaàu tö trôû neân baõo hoaø, nhöõng hoaït ñoäng ñaàu tö do aûnh höôûng cuûa söï caïnh tranh ñaàu tö ngaøy caøng gay gaét mang laïi moät tyû suaát lôïi nhuaän treân voán caøng thaáp ñi. Chính ñieàu naøy thoâi thuùc caùc ñaàu tö chuyeån höôùng sang caùc nöôùc khaùc BOO nhaèm gia taêng hieäu quaû do ñoàng voán mang laïi. Hoaït ñoäng xuaát khaåu ñaàu tö xaây döïng neân moät thò tröôøng cung caáp nguyeân vaät lieäu oån ñònh vôùi giaù reû khi nguyeân vaät lieäu trong nöôùc cuûa hoï laïi coù haïn. Maët khaùc, nhôø thu huùt FDI maø caùc nöôùc ñaåy maïnh xuaát khaåu, baønh chöôùng söùc maïnh kinh teá cuûa mình, töø ñoù naângc cao uy tín chính trò treân bình KIL O dieän toaøn caàu. Thoâng qua hình thöùc vieän trôï vaø cho vay, caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån söû duïng caùc ñieàu kieän veà chính trò vaø kinh teá troùi buoäc caùc nöôùc ñang phaùt trieån vaøo quy ñaïo ñieàu khieån cuûa hoï. FDI, giuùp caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi thay ñoåi cô caáu neàn kinh teá trong nöôùc theo höôùng hieäu quaû hôn, thích nghi hôn, aùp duïng coâng ngheä môùi, naâng cao khaû naêng caïnh tranh. Daàn daàn caùc chuû ñaàu tö nöôùc ngoaøi seõ chuyeån nhöõng thieát bò maùy moùc coâng ngheä kyõ thuaät laïc haäu so sang caùc nöôùc coâng nghieäp keùm phaùt trieån khaùc vôùi söï phaân coâng lao ñoäng vaø lónh vöïc quoác teá môùi. http://kilobooks.com 20 THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN 1.2.1.2.Veà beân nöôùc tieáp nhaän ñaàu tö Ñoái vôùi caùc nöôùc coâng nghieäp tö baûn phaùt trieån COM Ñoái vôùi caùc nöôùc tö baûn phaùt trieån, FDI taïo neân nhöõng taùc ñoäng nhaèm goùp phaàn giaûi quyeát nhöõng vaán ñeà khoù khaên veà kinh teá, xaõ hoäi ôû trong nöôùc nhö laïm phaùt, tình traïng thaát nghieäp, goùp phaàn taêng cöôøng cô sôû vaät chaát coâng ngheä kyõ thuaät cuûa neàn kinh teá, taïo ra moâi tröôøng caïnh tranh ñeå thuùc ñaåy saûn xuaát vaø taêng tröôûng kinh teá. Chuyeån giao coâng ngheä, giöõa caùc nöôùc ñaõ coù chuyeån giao coâng ngheä vaø KS. boå sung coâng ngheä cho nhau, giuùp boå sung vaø hoaøn thieän coâng ngheä; caùc nöôùc phaùt trieån coù ñieàu kieän ñeå thöïc hieän xuaát khaåu trung gian vaø truyeàn thoáng hoaëc chuyeån giao coâng ngheä ñaõ coù phaàn laïc haäu so vôùi trong nöôùc. Doøng voán ñaàu tö tröïc tieáp nöôùc ngoaøi cuõng coù theå cöùu nhöõng doanh coù BOO nguy cô bò phaù saûn vaø maët khaùc taïo ra söï caïnh tranh caàn thieát ñeå phaùt trieån saûn xuaát haøng hoaù vaø thöông maïi dòch vuï. Chuyeån giao kinh nghieäm vaø kyõ naêng quaûn lyù, caùc nhaø quaûn lyù caùc coâng ty ña vaø xuyeân quoác gia cuõng tieáp thu ñöôïc caùc coâng ngheä môùi, naâng cao ñöôïc trình ñoä trong vieäc quaûn lyù caùc ngaønh coâng nghieäp môùi, caùc lónh vöïc saûn xuaát KIL O môùi maø coâng ty hoaëc moät quoác gia coù ñöôïc thoâng qua FDI. Caùc hoaït ñoäng kinh teá do FDI mang laïi thu huùt theâm löïc löôïng lao ñoäng taïi choã taïo coâng aên vieäc laøm môùi cho ngöôøi lao ñoäng, ñoàng thôøi taïo theâm moät nguoàn cung voán môùi cho saûn xuaát, taêng thu ngaân saùch döôùi hình thöùc caùc loaïi thueá ñeå caûi thieän tình hình chi boäi ngaân saùch cuûa Chính phuû. Ñoái vôùi caùc nöôùc chaäm vaø ñang phaùt trieån FDI ñoùng vai troø heát söùc quan troïng trong vieäc ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá vaø taêng thu nhaäp quoác daân. - FDI laø nguoàn voán boå sung raát quan troïng ñeå nöôùc ñoù thöïc hieän CNH HÑH neàn kinh teá ñaát nöôùc. Ñeå ñaåy nhanh toác ñoä phaùt trieån kinh teá trong nöôùc,