Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh hòa bình...

Tài liệu Thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh hòa bình

.PDF
82
123
59

Mô tả:

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI PHẠM THỊ TUYẾN THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH Ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính Mã số: 8 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC TS. TRẦN THỊ LÂM THI HÀ NỘI, 2020 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi và được sự hướng dẫn khoa học của TS. Trần Thị Lâm Thi. Các số liệu trích dẫn trong luận văn dựa trên số liệu bảo đảm độ tin cậy, chính xác và trung thực. Nội dung nghiên cứu, kết quả trong luận văn chưa từng được công bố dưới bất kỳ hình thức nào. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về lời cam đoan này. Tác giả luận văn Phạm Thị Tuyến MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chương 1: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ ...... 8 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự .............................................................................. 8 1.2. Quy định pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự ................................................................................................... 18 1.3. Các yếu tố tác động đến việc thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự ............................................................................ 30 Chương 2: THỰC TIỄN THỰC HIỆN THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TẠI TỈNH HÒA BÌNH ................ 34 2.1. Đặc điểm địa bàn và tình hình giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự tại tỉnh Hòa Bình ....................................................................... 34 2.2. Thực trạng áp dụng thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự tại tỉnh Hòa Bình ........................................................................... 39 Chương 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ THỰC HIỆN THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ TỪ THỰC TIỄN TỈNH HÒA BÌNH....................... 52 3.1. Các quan điểm nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự ............................................................ 52 3.2. Giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành dân sự từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình ..................................... 54 KẾT LUẬN .................................................................................................... 73 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................ 75 DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1: Bảng tổng hợp kết quả thi hành án dân sự tại tỉnh Hòa Bình từ năm 2015 đến năm 2019 ......................................................................... 36 Bảng 2.2: Bảng tổng hợp kết quả giải quyết đơn khiếu nại trong thi hành án dân sự tại tỉnh Hòa Bình từ năm 2015 đến năm 2019 ............................ 37 Bảng 2.3: Bảng tổng hợp kết quả giải quyết đơn khiếu nại trong thi hành án dân sự của cả nước từ năm 2015 đến năm 2019 ..................................... 38 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Hoạt động thi hành án dân sự (THADS) là một trong những hoạt động quan trọng nhằm khôi phục và bảo vệ các quan hệ xã hội bị xâm phạm. Do đó, thi hành dứt điểm các Bản án, Quyết định đã có hiệu lực pháp luật hoặc chưa có hiệu lực pháp luật nhưng được thi hành ngay trên thực tế có một ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm trật tự, an toàn xã hội. Để đảm bảo hiệu lực của Bản án, Quyết định trong những năm qua Đảng và Nhà nước ta đã quan tâm ban hành nhiều chủ trương, chính sách và pháp luật, cũng như hỗ trợ và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho công tác THADS. Do đó nhiều Bản án, Quyết định của Tòa án đã được thi hành dứt điểm, đảm bảo được quyền, lợi ích hợp pháp của Nhà nước, của cơ quan, tổ chức và các cá nhân góp phần vào việc ổn định tình hình an ninh chính trị, tạo tiền đề cho sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Tuy nhiên, công tác THADS là công tác phức tạp, liên quan đến nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống xã hội, trực tiếp ảnh hưởng đến quyền, lợi ích của các bên đương sự và những người có liên quan. Việc tổ chức thi hành Bản án, Quyết định của Tòa án sẽ làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ về tiền, tài sản và nhân thân của các bên đương sự. Do tính chất công việc phức tạp như vậy cho nên khiếu nại trong THADS là điều khó tránh khỏi. Khiếu nại nói chung và khiếu nại trong THADS nói riêng là quyền cơ bản của công dân, là công cụ pháp lý để công dân bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình khi bị xâm phạm, là biểu hiện của nền dân chủ xã hội chủ nghĩa. Khiếu nại trong thi hành án dân sự là kênh thông tin khách quan phản ánh việc thực thi quyền lực của bộ máy nhà nước, phản ánh tình hình thực hiện công vụ của cán bộ, công chức trong hệ thống THADS. Do đó thủ tục giải quyết khiếu nại không những có vai trò quan trọng trong quản lý nhà nước mà còn thể hiện mối quan hệ giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân. Thông 1 qua công tác giải quyết khiếu nại, Đảng và Nhà nước kiểm tra tính đúng đắn, sự phù hợp của đường lối, chính sách, pháp luật do mình ban hành, từ đó có cơ sở thực tiễn để hoàn thiện sự lãnh đạo của Đảng và hiệu lực, hiệu quả quản lý Nhà nước. Thi hành án dân sự trên địa bàn tỉnh Hòa Bình trong những năm qua đã có những bước chuyển biến căn bản, kết quả thi hành án đạt tỉ lệ cao về việc và tiền, tỉ lệ án tồn động giảm đáng kể, kết quả thi hành án năm sau luôn cao hơn năm trước. Tuy nhiên công tác THADS không phải lúc nào cũng đảm bảo được quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự, quá trình tổ chức thi hành án nhiều lúc còn chậm trễ, kéo dài làm ảnh hưởng đến lợi ích của đương sự, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan dẩn đến tình trạng khiếu nại về THADS xảy ra. Tại tỉnh Hòa Bình, từ năm 2015 đến năm 2019 số vụ việc thi hành án dân sự có đơn khiếu nại là 27 việc chiếm 1% so với tổng số việc thi hành án; đã giải quyết đạt 96%. Để đạt được kết quả đó có đóng góp quan trọng trong việc tuân thủ các thủ tục trong quá trình giải quyết khiếu nại trong THADS. Tuy nhiên, quá trình giải quyết khiếu nại trong THADS trên địa bàn tỉnh Hòa Bình cũng đã nảy sinh một số bất cập như việc phân loại, thu lý đơn còn sai sót, chậm thụ lý hoặc không thụ lý đối với đơn khiếu nại được tiếp nhận hợp lệ; các cơ quan thi hành án dân sự chưa tổ chức đối thoại với người khiếu nại để làm rõ nội dung khiếu nại; nhiều cơ quan THADS chưa thực hiện việc công khai quyết định giải quyết khiếu nại... Điều đó đã tác động ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác THADS. Trước tình hình đó đòi hỏi cần có sự quan tâm hơn nữa về vấn đề thủ tục giải quyết khiếu nại nhằm nâng cao hiệu quả giải quyết khiếu nại trong THADS tại tỉnh Hòa Bình. Bên cạnh đó, các quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự còn bất cập như chưa quy định về quy trình xác minh, đối thoại, trưng cầu giám định, chưa quy định trình tự, thủ tục giải quyết khiếu nại khi đương sự khiếu nại văn bản, hành vi của người có thẩm 2 quyền giải quyết khiếu nại trong quá trình giải quyết khiếu nại... Xuất phát từ vai trò quan trọng của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS, từ những bất cập trong các quy định của pháp luật về vấn đề này cũng như thực tiễn áp dụng cho thấy việc nghiên cứu đề tài: “Thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình” làm luận văn thạc sĩ là rất cần thiết, vừa có ý nghĩa lý luận, vừa có ý nghĩa thực tiễn đối với công tác THADS tỉnh Hòa Bình nói riêng và cả nước nói chung. 2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài Trong những năm gần đây, trước những đòi hỏi khách quan của công tác THADS, đã có nhiều đề tài, công trình khoa học nghiên cứu về các khía cạnh lý luận và thực tiễn liên quan đến vấn đề thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu điển hình sau: * Các công trình nghiên cứu về Thi hành án dân sự: - Học viện Tư pháp (2010), Giáo trình kỹ năng thi hành án dân sự, NXB Thống kê, Hà Nội. - Nguyễn Thanh Thủy (2008), Hoàn thiện pháp luật về thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay, Luận án Tiến sĩ Luật học tại Học viện Chính trị Hành chính quốc gia Hồ Chí Minh. - Hoàng Thế Anh (2013), Giám sát thi hành án dân sự, Luận án Tiến sĩ Luật học tại Đại học Quốc gia Hà Nội. - Lê Thị Tuyết Thanh (2015), Kiểm sát thi hành án dân sự từ thực tiễn thành phố Hải Phòng, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Học viện Khoa học xã hội, Hà Nội. - Nguyễn Văn Công (2012), Thực trạng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thi hành án dân sự ở tỉnh Bắc Giang, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. - Phan Huy Hiếu (2012), Biện pháp bảo đảm thi hành án dân sự, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội. 3 - Nguyễn Thanh Mai (2013), Các biện pháp cưỡng chế thi hành nghĩa vụ trả tiền, Luận văn Thạc sỹ Luật học, Đại học Luật Hà Nội, Hà Nội. - Đỗ Đức Thuận (2017), Bảo đảm quyền của đương sự trong hoạt động thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình, Luận văn Thạc sĩ. - Hồ Xuân Chính (2011), Một số vấn đề về kê biên góp vốn theo Luật Thi hành án dân sự năm 2008, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, số 5/2011, tr 53-59. - Hồ Xuân Chính (2011), Vài suy nghĩ về thời hạn áp dụng biện pháp bảo đảm thi hành án, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, số 7/2011, tr 30-32. - Lê Thị Lệ Duyên (2012), Bàn về quan hệ phối hợp giữa cơ quan thi hành án với các cơ quan hữu quan trong thi hành án dân sự, Tạp chí Dân chủ và Pháp luật, số 10/2012, tr 28-30. * Các công trình nghiên cứu về Khiếu nại và giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự: - Lê Thị Kim Dung (2009), Nâng cao hiệu quả công tác giải quyết khiếu nại tại Tổng cục Thi hành án dân sự, Luận văn Thạc sĩ. - Nguyễn Công Toàn (2012), Khiếu nại và giải quyết khiếu nại thuộc thẩm quyền của Cục trưởng Cục Thi hành án dân sự, Luận văn Thạc sĩ. - Trần Giang Nam (2017), Giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Quảng Bình, Luận văn thạc sĩ. - Nguyễn Thanh Tuấn (2016), Giải quyết khiếu nại trong lĩnh vực thi hành án dân sự ở Việt Nam hiện nay, Luận văn thạc sĩ. Các công trình nêu trên đã nghiên cứu làm rõ những vấn đề cơ bản của THADS nói chung và khiếu nại trong THADS nói riêng. Do mục đích, phạm vi nghiên cứu và cách tiếp cận khác nhau cho nên vấn đề thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS chưa được nghiên cứu một cách chuyên sâu, toàn diện trên phạm vi cả nước nói chung cũng như tỉnh Hòa Bình nói riêng. Vì vậy đề tài “Thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình” của luận văn này không trùng lặp với các công trình đã được 4 công bố ở nước ta trong những năm gần đây. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Mục đích nghiên cứu của luận văn là đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự ở Việt Nam nói chung và địa bàn tỉnh Hòa Bình nói riêng. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu Để đạt được những mục đích trên đây, các nhiệm vụ đặt ra khi nghiên cứu đề tài là: - Làm rõ những vấn đề lý luận và quy định pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS. - Khảo sát, đánh giá thực trạng thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS tại tỉnh Hòa Bình. - Đề xuất các giải pháp cụ thể nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS tại tỉnh Hòa Bình nói riêng, trên phạm vi cả nước nói chung. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của đề tài là những vấn đề lý luận, quy định của pháp luật và thực tiễn thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS 4.2. Phạm vi nghiên cứu - Phạm vi không gian: Tập trung nghiên cứu thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS của các cơ quan THADS tại tỉnh Hòa Bình gồm: Cục THADS tỉnh Hòa Bình và 10 Chi cục THADS các huyện, thành phố trực thuộc. - Phạm vi thời gian: Từ năm 2015 đến năm 2019 - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu những quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS, đánh giá thực trạng thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS tại tỉnh Hòa Bình, đề xuất các giải pháp 5 nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS trên địa bàn tỉnh Hòa Bình. 5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 5.1. Cơ sở lý luận Luận văn được nghiên cứu trên cơ sở vận dụng phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh; đường lối, chủ trương, quan điểm của Đảng cộng sản Việt Nam; chính sách, pháp luật của Nhà nước trong THADS và giải quyết khiếu nại. 5.2. Phương pháp nghiên cứu Để đạt được các mục đích nghiên cứu mà đề tài đã đặt ra; trong quá trình nghiên cứu luận văn đã sử dụng một số phương pháp nghiên cứu cơ bản sau đây: + Phương pháp phân tích, tổng hợp: được sử dụng để phân tích các công trình khoa học nhằm làm rõ các vấn đề lý luận, các quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS, từ đó tổng hợp, rút ra những kết luận khoa học về vấn đề này. Phương pháp này cũng được sử dụng để phân tích làm rõ thực trạng thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS trên địa bàn tỉnh Hòa Bình; tổng hợp, đánh giá rút ra những thành công, hạn chế, nguyên nhân của những hạn chế trong những năm qua. + Phương pháp thống kê, so sánh: được sử dụng để thống kê, so sánh kết quả giải quyết khiếu nại trong THADS trên địa bàn và cả nước. 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn 6.1. Ý nghĩa lý luận Luận văn góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận và những quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự. 6.2. Ý nghĩa thực tiễn Luận văn đề xuất những giải pháp có thể vận dụng vào thực tiễn nhằm nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS tại 6 tỉnh Hòa Bình nói riêng, tại các địa phương khác trong cả nước nói chung. Kết quả nghiên cứu luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các cơ quan THADS trên địa bàn tỉnh Hòa Bình nói riêng và hệ thống cơ quan THADS trong cả nước nói chung khi giải quyết khiếu nại trong THADS. 7. Kết cấu của luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, mục lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung của luận văn được kết cấu thành 3 chương gồm: Chương 1: Những vấn đề lý luận và pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự. Chương 2: Thực tiễn thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự tại tỉnh Hòa Bình. Chương 3: Quan điểm và các giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự từ thực tiễn tỉnh Hòa Bình. 7 Chương 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LUẬT VỀ THỦ TỤC GIẢI QUYẾT KHIẾU NẠI TRONG THI HÀNH ÁN DÂN SỰ 1.1. Khái niệm, đặc điểm và vai trò của thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự 1.1.1. Khái niệm thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự * Khái niệm khiếu nại trong thi hành án dân sự Theo Đại Từ điển tiếng Việt, khiếu nại là thắc mắc, đề nghị xem xét lại những kết luận, quyết định do cấp có thẩm quyền đã làm [32, tr.904]. Theo khoản 1 điều 2 Luật khiếu nại năm 2011 quy định: “ Khiếu nại là việc công dân, cơ quan , tổ chức hoặc cán bộ công chức theo thủ tục do Luật này quy định đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” [22, Tr.2]. Như vậy, khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức bị tác động trực tiếp bởi quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc đề nghị của cán bộ công chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ chức hoặc người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức chủ quan của người khiếu nại cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm. Cơ quan có thẩm quyền chỉ có thể kết luận có vi phạm hay không sau khi đã xem xét một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc với điều kiện được cung cấp đầy đủ tài liệu có liên quan. Như vậy, một mặt khiếu nại là hình thức phản ứng tích cực của công dân, cơ quan, tổ chức với nhũng hiện tượng vi phạm các quyền và lợi ích được pháp luật bảo vệ; mặt khác, khiếu nại là biện pháp ngăn chặn và loại từ vi phạm. 8 Theo Từ điển Luật học, thi hành án là: “Hoạt động của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, được tiến hành theo thủ tục, trình tự được pháp luật quy định nhằm thực hiện các bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa án” [8, tr.705]. Như vậy, thi hành án là giai đoạn cuối cùng của quá trình tố tụng, nhằm thực hiện những bản án, quyết định của Tòa án vào trong cuộc sống, đưa các phán quyết của Tòa án trong những bản án, quyết định đó được thi hành trong thực tiễn. Công tác thi hành án dân sự được giao cho cơ quan thi hành án dân sự do Bộ Tư pháp quản lý và cơ quan thi hành án dân sự thuộc Bộ Quốc phòng. Do đó, có thể đưa ra khái niệm về thi hành án dân sự như sau: Thi hành án dân sự là hoạt động do cơ quan Thi hành án dân sự tiến hành theo trình tự, thủ tục do pháp luật quy định để đưa bản án, quyết định về dân sự của Tòa án hoặc các quyết định khác theo quy định của pháp luật được thực hiện trên thực tế nhằm bảo đảm lợi ích của Nhà nước; quyền, lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức. Thi hành án dân sự là công tác phức tạp, liên quan đến các quyền cơ bản của con người. Việc tổ chức thi hành bản án, quyết định của Tòa án sẽ làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt quyền và nghĩa vụ về tài sản của các bên đương sự. Do tính chất công việc phức tạp như vậy nên trong quá trình tổ chức THADS đương sự khiếu nại quyết định, hành vi của Thủ trưởng, Chấp hành viên (CHV) cơ quan THADS là điều khó tránh khỏi. Theo khoản 1 Điều 3 Thông tư số 02/2016/TT-BTP ngày 01/02/2016 của Bộ Tư pháp quy định: “Khiếu nại về THADS là việc đương sự, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc THADS đề nghị người có thẩm quyền xem xét lại quyết định, hành vi của Thủ trưởng cơ quan THADS, CHV nếu có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” [6, tr.2]. 9 - Chủ thể có quyền khiếu nại trong THADS Theo Luật Khiếu nại năm 2011 thì người có quyền khiếu nại là công dân, cơ quan, tổ chức, cán bộ, công chức có quyền lợi bị xâm hại bởi một quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc một quyết định kỷ luật cán bộ công chức. Theo quy định tại khoản 1 Điều 140 Luật Thi hành án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, người có quyền khiếu nại về thi hành án dân sự bao gồm: + Người phải thi hành án: là cá nhân, cơ quan, tổ chức phải thực hiện nghĩa vụ trong bản án, quyết định được thi hành. + Người được thi hành án: là cá nhân, cơ quan, tổ chức được hưởng quyền, lợi ích trong bản án, quyết định được thi hành. + Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan: là cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến việc thực hiện quyền, nghĩa vụ thi hành án của đương sự. Như vậy, chủ thể có quyền khiếu nại trong THADS bao gồm: Người được thi hành án, người phải thi hành án, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc thi hành án. - Đối tượng của khiếu nại trong thi hành án dân sự Theo quy định của Luật khiếu nại năm 2011, đối tượng bị khiếu nại là quyết định hành chính, hành vi hành chính của cơ quan hành chính nhà nước, của người có thẩm quyền trong cơ quan hành chính nhà nước hoặc quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định, hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của chủ thể khiếu nại. Theo quy định của Luật Thi hành án dân sự năm 2008, sửa đổi, bổ sung năm 2014, đối tượng bị khiếu nại trong thi hành án dân sự là các quyết định hoặc hành vi của Thủ trưởng cơ quan THADS, của CHV, bao gồm: + Quyết định về thi hành án: Là các quyết định về thi hành án thuộc 10 thẩm quyền ban hành của Chấp hành viên hoặc Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự. Quyết định bị khiếu nại có thể là quyết định thi hành án (nội dung quyết định thi hành án không đúng với nội dung bản án, quyết định của Tòa án; nội dung quyết định thi hành án không đúng với nội dung đơn yêu cầu thi hành án...); quyết định hoãn, tạm đình chỉ, đình chỉ... của Thủ trưởng cơ quan thi hành án dân sự hoặc quyết định áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế thi hành án... của Chấp hành viên. + Hành vi về thi hành án: Hành vi của Thủ trưởng cơ quan THADS và Chấp hành viên có thể bị khiếu nại bao gồm: Những hành vi mà Thủ trưởng cơ quan THADS và Chấp hành viên đã không làm hoặc làm không đúng quy định của pháp luật trong quá trình tổ chức thi hành các bản án, quyết định của Tòa án. Đó là các hành vi như không ra các quyết định về thi hành án, chậm ra các quyết định về thi hành án, không thông báo đầy đủ theo quy định của pháp luật các quyết định, giấy tờ về thi hành án; không xác minh điều kiện thi hành án của người phải thi hành án... * Khái niệm giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự Song song với quyền khiếu nại của chủ thể khiếu nại là nghĩa vụ giải quyết khiếu nại của các cơ quan, tổ chức và cá nhân có thẩm quyền giải quyết khiếu nại theo quy định của pháp luật. Theo khoản 11 Điều 2 Luật Khiếu nại năm 2011 thì: “Giải quyết khiếu nại là việc thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại” [22, tr.2]. Từ quy định trên, có thể đưa ra khái niệm giải quyết khiếu nại trong THADS như sau: Giải quyết khiếu nại trong THADS là việc người có thẩm quyền trong thời hạn và theo thủ tục pháp luật quy định tiến hành thụ lý, xác minh, kết luận và ra quyết định giải quyết khiếu nại đối với những khiếu nại của cá nhân, tổ chức đối với các quyết định, hành vi về THADS khi họ có căn 11 cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó trái pháp luật, xâm phạm tới quyền, lợi ích hợp pháp của mình. * Chủ thể giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự Theo quy định của Luật Khiếu nại năm 2011, Luật THADS năm 2008 và Điều 7 Thông tư số 02/2016/TT-BTP ngày 01/02/2016 của Bộ Tư pháp thì những người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong THADS bao gồm: Thủ trưởng cơ quan THADS cấp huyện (Chi cục trưởng Chi cục THADS cấp huyện), Thủ trưởng cơ quan THADS cấp tỉnh (Cục trưởng Cục THADS cấp tỉnh), Thủ trưởng cơ quan quản lý THADS thuộc Bộ Tư pháp (Tổng cục trưởng Tổng cục THADS), Bộ trưởng Bộ Tư pháp. Cụ thể: + Thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong THADS của Chi cục trưởng Chi cục THADS cấp huyện: Chi cục trưởng Chi cục THADS cấp huyện giải quyết khiếu nại đối với quyết định, hành vi trái pháp luật của CHV thuộc quyền quản lý của Chi cục THADS cấp huyện và Khiếu nại đối với quyết định, hành vi của Phó Chi cục trưởng Chi cục THADS khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của CHV. + Thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong THADS của Cục trưởng Cục THADS cấp tỉnh. Cục trưởng Cục THADS cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết đối với khiếu nại quyết định, hành vi trái pháp luật của CHV thuộc quyền quản lý của Cục THADS; khiếu nại quyết định, hành vi trái pháp luật của Chi cục trưởng Chi cục THADS; khiếu nại quyết định, hành vi của Phó Cục trưởng Cục THADS khi thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của CHV và khiếu nại đối với quyết định giải quyết khiếu nại của Chi cục trưởng Chi cục THADS cấp huyện. + Thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong THADS của Tổng cục trưởng Tổng cục THADS Tổng cục trưởng Tổng cục THADS thuộc Bộ Tư pháp có thẩm quyền 12 giải quyết khiếu nại đối với quyết định, hành vi trái pháp luật của Cục trưởng Cục THADS cấp tỉnh và khiếu nại đối với quyết định giải quyết khiếu nại của Cục THADS cấp tỉnh. + Thẩm quyền giải quyết khiếu nại của Bộ trưởng Bộ Tư pháp Bộ trưởng Bộ Tư pháp có thẩm quyền giải quyết khiếu nại đối với quyết định giải quyết khiếu nại của Tổng cục trưởng Tổng cục THADS. Trường hợp cần thiết, Bộ trưởng Bộ Tư pháp có quyền xem xét lại quyết định giải quyết khiếu nại đã có hiệu lực thi hành nếu có căn cứ cho rằng quyết định giải quyết khiếu nại có vi phạm nghiêm trọng hoặc tình tiết mới làm thay đổi cơ bản nội dung của vụ việc. Theo Nghị định số 62/2015/NĐ-CP ngày 18/7/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật THADS thì việc xem xét lại chỉ được thực hiện khi có căn cứ cho rằng: “Quyết định, hành vi bị khiếu nại là trái pháp luật nhưng quyết định giải quyết khiếu nại cho rằng quyết định, hành vi đó là đúng pháp luật; việc giải quyết khiếu nại đã vi phạm quy định của pháp luật về thủ tục giải quyết khiếu nại về thi hành án, có tình tiết mới làm thay đổi cơ bản kết quả giải quyết khiếu nại” [10, tr.18]. * Khái niệm thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự Theo Từ điển Tiếng việt, thủ tục là “những việc cụ thể phải làm theo một trật tự quy định, để tiến hành công việc có tính chất chính thức” [19, tr.927]. Theo nghĩa chung nhất, thủ tục hành chính được hiểu theo nghĩa đầy đủ: Đó vừa là một thể chế (thể lệ) thống nhất bao gồm gồm một chuỗi các nhiệm vụ liên quan chặt chẽ với nhau nhằm đạt kết quả dự kiến; vừa là phương thức và cách thức giải quyết công việc theo một trình tự nhất định. Theo quy định tại Điều 3 Nghị định 63/2010/NĐ-CP ngày 08/6/2010 về kiểm soát thủ tục hành chính, thủ tục hành chính được hiểu là: “Trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do cơ quan nhà nước, người có thẩm quyền quy định để giải quyết một công việc cụ thể liên quan đến cá 13 nhân, tổ chức”. Từ những cách tiếp cận trên, có thể hiểu: Thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS là trình tự, cách thức thực hiện, hồ sơ và yêu cầu, điều kiện do người có thẩm quyền giải quyết khiếu nại trong THADS thực hiện để giải quyết các khiếu nại phát sinh trong hoạt động THADS nhằm bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự pháp luật. Từ những quy định trên cho thấy đối tượng hướng đến của thủ tục THADS đó chính là: + Nhóm quyết định, hành vi về thi hành án trước khi áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế: bao gồm các quyết định, hành vi mà thủ trưởng, Chấp hành viên cơ quan thi hành án dân sự đã ban hành hoặc thực hiện hành vi mà trước khi áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế như quyết định thi hành án theo đơn yêu cầu, quyết định thi hành án chủ động, quyết định xử phạt vi phạm hành chính… hoặc hành vi không thông báo cho đương sự, không mời đương sự lên làm việc, không tiến hành xác minh theo yêu cầu của đương sự, không giao quyết định về thi hành án cho đương sự… + Nhóm quyết định, hành vi trong khi áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án như các quyết định khấu trừ tiền trong tài khoản, quyết định kê biên xử lý tài sản, quyết định trừ vào thu nhập của người phải thi hành án… hoặc hành vi không thông báo ngày, giờ cưỡng chế, kê biên thiếu hoặc dư tài sản, kê biên tài sản không được kê biên… + Nhóm quyết định, hành vi sau khi áp dụng biện pháp cưỡng chế như: quyết định trả lại tài sản, quyết định giảm giá tài sản…, hành vi không thực hiện việc thông báo thỏa thuận giá trị tài sản kê biên, không thực hiện giao tài sản bán đấu giá thành… Mục đích của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS là nhằm bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức và cá nhân, bảo đảm các bản án, 14 quyết định về dân sự của Tòa án được thi hành một cách nghiêm chỉnh. Qua đó góp phần củng cố pháp chế, chấn chỉnh và tăng cường kỷ luật, kỷ cương trong hoạt động THADS. Chủ thể của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS chính là các cơ quan, tổ chức và cá nhân tham gia vào quá trình giải quyết khiếu nại trong THADS, bao gồm: cơ quan THADS, chấp hành viên của cơ quan THADS; người phải THADS, người được THADS; cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến việc thực hiện quyền, nghĩa vụ THA của đương sự; cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm phối hợp với cơ quan giải quyết khiếu nại trong THADS. 1.1.2. Đặc điểm của thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự Thứ nhất, thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự là thủ tục mang tính pháp lý. Thủ tục giải quyết khiếu nại trong thi hành án dân sự được quy định trong các văn bản quy phạm pháp luật do Nhà nước ban hành, từ giai đoạn tiếp nhận đơn, yêu cầu làm báo cáo giải trình của người bị khiếu nại, quá trình xác minh, đối thoại, đến giai đoạn cuối cùng ra quyết định giải quyết khiếu nại. Chỉ có những quy định về thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS được quy định trong văn bản pháp luật mới có giá trị pháp lý trên thực tế. Hiện nay, thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS được quy định trong Luật THADS năm 2008 (được sửa đổi, bổ sung năm 2014) và Thông tư số 02/2016/TT-BTP ngày 01/02/2016 của Bộ Tư pháp quy định quy trình giải quyết đơn khiếu nại, tố cáo, đề nghị, kiến nghị, phản ánh trong thi hành án dân sự. Thứ hai, thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS là thủ tục mang tính chất của thủ tục hành chính. Mặc dù hiện nay có nhiều quan điểm về tính chất của hoạt động THADS (là hoạt động tư pháp; là hoạt động hành chính; là hoạt 15 động mang tính chất hành chính – tư pháp), tuy nhiên, giải quyết khiếu nại trong THADS mang tính chất của thủ tục hành chính chứ không mang tính chất của thủ tục tố tụng tư pháp. Tính chất hành chính trong thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS được thể hiện ở chỗ: giải quyết khiếu nại là thẩm quyền trong hoạt động quản lý hành chính nhà nước, vì vậy thủ tục giải quyết khiếu nại chính là trình tự thực hiện thẩm quyền đó. Thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS được điều chỉnh bằng quy phạm thủ tục - cơ sở pháp lý cho các cơ quan THADS thực hiện giải quyết khiếu nại trong THADS. Thứ ba, căn cứ phát sinh thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS là các khiếu nại đối với quyết định, hành vi về THADS. Quyết định, hành vi về THADS bị khiếu nại bao gồm: Nhóm quyết định, hành vi về thi hành án trước khi áp dụng biện pháp bảo đảm, biện pháp cưỡng chế; Nhóm quyết định, hành vi trong khi áp dụng biện pháp cưỡng chế thi hành án như các quyết định khấu trừ tiền trong tài khoản, quyết định kê biên xử lý tài sản, quyết định trừ vào thu nhập của người phải thi hành án… hoặc hành vi không thông báo ngày, giờ cưỡng chế, kê biên thiếu hoặc dư tài sản, kê biên tài sản không được kê biên… và nhóm quyết định, hành vi sau khi áp dụng biện pháp cưỡng chế. Thứ tư, đặc điểm về chủ thể của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS. Chủ thể của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS chính là các cơ quan, tổ chức và cá nhân tham gia vào quá trình giải quyết khiếu nại trong THADS, bao gồm: cơ quan THADS, chấp hành viên của cơ quan THADS; người phải THADS, người được THADS; cá nhân, cơ quan, tổ chức có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trực tiếp đến việc thực hiện quyền, nghĩa vụ THA của đương sự; cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm phối hợp với cơ quan giải quyết khiếu nại trong THADS. Thứ năm, đặc điểm về mục đích hướng đến của thủ tục giải quyết khiếu nại trong THADS. THADS là nhằm thi hành các phán quyết của Tòa án – các quyết định tư pháp. Trong quá trình tổ chức thi hành án, không phải lúc nào 16
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan