Tài liệu Tình trạng dinh dưỡng, thiếu máu, nhiễm ký sinh trùng đường ruột.

BỘ Y TẾ VIỆN DINH DƯỠNG ____________________________________________________________ B¸o c¸o TỔNG KẾT ĐỀ TÀI t×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u, nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét vµ mét sè yÕu tè liªn quan cña häc sinh tiÓu häc 6-9 tuæi ë mét sè x∙ n«ng th«n miÒn b¾c Chñ nhiÖm ®Ò tµi : C¸n bé tham gia : BS. TrÇn Thuý Nga TS. NguyÔn Xu©n Ninh NguyÔn Thanh H−¬ng Ph¹m ThÞ NgÇn §Æng Tr−êng Duy 6487 27/8/2007 HÀ NỘI - 2006 danh môc Nh÷ng tõ viÕt t¾t KST Ký sinh trïng CN/T C©n nÆng/ tuæi CC/T ChiÒu cao/tuæi CN/CC C©n nÆng/chiÒu cao VDD ViÖn Dinh d−ìng WHO Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi NCHS Trung t©m Thèng kª søc khoÎ Quèc gia, Hoa Kú National Center for Health Statistics NCKN Nhu cÇu khuyÕn nghÞ OR Tû suÊt chªnh/ Odds ratio SDD Suy dinh d−ìng YNSKC§ ý nghÜa søc khoÎ céng ®ång NKHH NhiÔm khuÈn h« hÊp NC Nghiªn cøu CS Céng sù UNICEF Quü Nhi ®ång Children's Fund Hb Hemoglobin TB Trung b×nh SD §é lÖch chuÈn / Standard deviation TV Thùc vËt §V §éng vËt TS Tæng sè Ca Calci P Phospho Max Tèi ®a/Maximum BYT Bé Y tÕ VSRKST-CT -T¦ ViÖn Sèt rÐt ký sinh trïng vµ c«n trïng Trung −¬ng Liªn Hîp quèc/United 2 môc lôc Néi dung Trang Môc lôc Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t Tãm t¾t I. §Æt vÊn ®Ò II. Môc tiªu nghiªn cøu III. §èi t−îng vµ ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 3.1. §èi t−îng nghiªn cøu 3.2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu 3.3. ThiÕt kÕ nghiªn cøu 3.4. Cì mÉu vµ ph−¬ng ph¸p chän mÉu 3.4.1. Cì mÉu 3.4.2. Ph−¬ng ph¸p chän mÉu 3.5. Thu thËp sè liÖu 3.6. KiÓm tra chÊt l−îng sè liÖu thu thËp 3.7. 3.8. IV. 4.1. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª §¹o ®øc nghiªn cøu KÕt qu¶ nghiªn cøu T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña häc sinh 4.1.1. §Æc ®iÓm nh©n tr¾c 4.1.2. T×nh tr¹ng dinh d−ìng 4.1.3. T×nh tr¹ng thiÕu m¸u 4.1.4. KhÈu phÇn ¨n cña trÎ 4.2. T×nh tr¹ng nhiÔm trïng 4.2.1. T×nh tr¹ng nhiÔm KST ®−êng ruét 4.2.2. T×nh h×nh m¾c bÖnh NKHH cÊp vµ tiªu ch¶y 4.3. C¸c yÕu tè liªn quan ®Õn t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ 4.3.1. KhÈu phÇn ¨n vµ t×nh tr¹ng dinh d−ìng 4.3.2. ThiÕu m¸u vµ t×nh tr¹ng dinh d−ìng 4.3.3. Liªn quan gi÷a bÖnh nhiÔm trïng vµ t×nh tr¹ng dinh d−ìng V. Bµn luËn VI. KÕt luËn VII. KhuyÕn nghÞ VIII. Tµi liÖu tham kh¶o 3 Tãm t¾t T×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u, nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét vµ mét sè yÕu tè liªn quan cña häc sinh tiÓu häc 6-9 tuæi ë mét sè x· n«ng th«n miÒn B¾c §Æt vÊn ®Ò: Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thiÕu dinh d−ìng chñ yÕu x¶y ra ë trÎ em tuæi häc ®−êng lµ thÊp cßi, thiÕu c©n vµ thiÕu m¸u. Tuy nhiªn, nh÷ng sè liÖu gÇn ®©y vÒ t×nh tr¹ng dinh d−ìng nh− thiÕu m¸u vµ t×nh tr¹ng nhiÔm giun ë häc sinh tiÓu häc ë c¸c vïng cã nguy c¬ cao cßn ch−a ®Çy ®ñ. Môc ®Ých nghiªn cøu: Kh¶o s¸t t×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u vµ t×m hiÓu mét sè yÕu tè liªn quan nh− khÈu phÇn ¨n, nhiÔm KST ®−êng ruét, c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn th−êng gÆp ë häc sinh tiÓu häc líp 1-3 (tõ 6-9 tuæi) ë mét sè x· n«ng th«n nghÌo. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: Nghiªn cøu c¾t ngang. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña häc sinh theo ph©n lo¹i cña WHO, quÇn thÓ tham kh¶o NCHS. XÐt nghiÖm Hemoglobin b»ng ph−¬ng ph¸p HemoCue. XÐt nghiÖm ph©n t×m KST ®−êng ruét b»ng ph−¬ng ph¸p Kato-Katz. §¸nh gi¸ thiÕu m¸u dùa vµo nång ®é Hemoglobin theo ph©n lo¹i cña WHO. KÕt qu¶ nghiªn cøu: Qua ®iÒu tra 1229 häc sinh líp 1,2,3 (tõ 6 ®Õn 9 tuæi) cña 6 tr−êng tiÓu häc thuéc c¸c vïng n«ng th«n nghÌo ë 3 tØnh B¾c Giang, H−ng Yªn vµ B¾c Ninh, kÕt qu¶ cho thÊy: Tû lÖ CN/T thÊp (CN/T< - 2SD) lµ 30% (møc rÊt cao), tû lÖ CC/T thÊp (CC/T< 2SD) lµ 27,5%, (møc trung b×nh) vµ CN/CC thÊp (CN/CC< - 2SD) lµ 9%, xÕp ë møc cao vÒ YNSKC§ theo ph©n lo¹i cña WHO. Tû lÖ thiÕu m¸u (Hemoglobin <11,5 g/dl) lµ 23,6% xÕp ë møc cao vÒ YNSKC§ theo ph©n lo¹i cña WHO. ThiÕu m¸u cã sù dao ®éng theo ®Þa ®iÓm nghiªn cøu: ë B¾c Giang lµ 30,3%, H−ng Yªn lµ 23,1% vµ B¾c Ninh lµ 17,2% Tû lÖ trÎ nhiÔm tõ 1 ®Õn 2 lo¹i KST ®−êng ruét lµ 54,5%, víi c¸c møc ®é nhiÔm tõ nhÑ ®Õn nÆng. 39,5% sè trÎ m¾c NKHH cÊp, 8% trÎ m¾c tiªu ch¶y hoÆc viªm da t¹i thêi ®iÓm ®iÒu tra. KhÈu phÇn ¨n cña nhãm trÎ tõ 7-9 tuæi chØ ®¸p øng ®−îc tõ 63 - 68% nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng cho trÎ em ë løa tuæi nµy. Tiªu thô c¸c vitamin vµ muèi kho¸ng ®Òu ch−a ®¹t NCKN cña ViÖn Dinh d−ìng. L−îng calci, s¾t vµ vitamin A chØ ®¹t tõ 4066% NCKN. §Æc biÖt lµ vitamin B1 vµ B2 chØ ®¸p øng tõ 17-40% NCKN. C¸c yÕu tè liªn quan cã ý nghÜa thèng kª ®Õn t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ em ë løa tuæi nµy lµ thiÕu m¸u (OR=1,78, P<0,005), m¾c bÖnh NKHH cÊp (OR=1,56, P<0,001), tiªu ch¶y (OR=1,82, P<0,05), nhiÔm KST ®−êng ruét (OR=2,74, P<0,001). Cã mèi liªn quan gi÷a n¨ng l−îng trong khÈu phÇn vµ tiªu thô protid, lipid, gluxid, s¾t, vitamin B1, vµ B2 (P<0,01) víi CN/T thÊp. KÕt luËn vµ khuyÕn nghÞ: ThiÕu dinh d−ìng, thiÕu m¸u, nhiÔm KST ®−êng ruét vµ mét sè c¸c bÖnh nhiÔm trïng kh¸c lµ nh÷ng vÊn ®Ò søc khoÎ cña trÎ em tiÓu häc nhãm tuæi tõ 6-9 ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo. V× vËy, nh÷ng gi¶i ph¸p can thiÖp ®¬n lÎ sÏ Ýt mang l¹i hiÖu qu¶ trong tr−êng hîp nµy. CÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p ®ång bé bao gåm c¶ gi¸o dôc dinh d−ìng, søc khoÎ, ¨n bæ sung cã t¨ng c−êng vi chÊt vµ tÈy giun ë nh÷ng vïng cã nguy c¬ nhiÔm KST ®−êng ruét cao ®Ó c¶i thiÖn t×nh tr¹ng dinh d−ìng cho trÎ em løa tuæi häc ®−êng ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo. 4 I. ®Æt vÊn ®Ò Mét trong nh÷ng vÊn ®Ò thiÕu dinh d−ìng chñ yÕu x¶y ra ë trÎ em tuæi häc ®−êng lµ thÊp cßi, thiÕu c©n vµ thiÕu m¸u. VÊn ®Ò vÒ søc kháe chñ yÕu x¶y ra ë trÎ em løa tuæi nµy lµ nhiÔm ký sinh trïng (KST) ®−êng ruét, tiªu ch¶y vµ nhiÔm khuÈn h« hÊp (NKHH). ThiÕu dinh d−ìng vµ bÖnh nhiÔm trïng ë trÎ em tuæi häc ®−êng g©y ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn chung cña trÎ trong mét thêi gian dµi (50). ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn, sù l−u hµnh cña c¸c bÖnh nhiÔm trïng, thiÕu dinh d−ìng vµ tö vong ë trÎ em häc ®−êng cao h¬n so víi c¸c n−íc ph¸t triÓn. ThÊp cßi lµ mét chØ sè thÓ lùc cña thiÕu dinh d−ìng trong mét thêi gian dµi vµ th−êng g©y ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ ë trÎ. ThÊp cßi lµ mét qu¸ tr×nh tÝch lòy cña sù chËm t¨ng tr−ëng vµ th−êng x¶y ra tr−íc 3 tuæi. TrÎ cßi cäc ë tuæi ®i häc cã thÓ do thiÕu dinh d−ìng tõ nh÷ng n¨m ®Çu cña cuéc ®êi vµ møc ®é cßi cäc cã xu h−íng t¨ng trong suèt nh÷ng n¨m c¾p s¸ch tíi tr−êng. Tuy nhiªn sù t¨ng tr−ëng cña trÎ cã thÓ b¾t kÞp chiÒu cao chuÈn nÕu m«i tr−êng sèng cña trÎ ®−îc c¶i thiÖn (29). YÕu tè di truyÒn Ýt ¶nh h−ëng ®Õn chiÒu cao cña trÎ em ë løa tuæi nµy (24). Sù ph¸t triÓn cña trÎ em ë løa tuæi nµy ph¶n ¸nh møc sèng, t×nh tr¹ng kinh tÕ x· héi, v¨n hãa vµ gi¸o dôc. Mét nghiªn cøu lín vÒ t×nh tr¹ng thÓ lùc cña trÎ em tuæi häc ®−êng ë n«ng th«n ë mét sè n−íc ®ang ph¸t triÓn (Ghana, Tanzania, Indonesia, Ên ®é, ViÖt Nam) cho thÊy tû lÖ thÊp cßi vµ thiÕu c©n ®Òu rÊt cao, tõ 48-56% thÊp cßi vµ 34-62% thiÕu c©n. Cã mét xu h−íng chung vÒ Z-scores chiÒu cao theo tuæi (CC/T) vµ c©n nÆng theo tuæi (CN/T) gi¶m theo tuæi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ trÎ cµng lín tuæi th× chiÒu cao cña trÎ cµng trë nªn t−¬ng ®èi thÊp h¬n so víi quÇn thÓ tham kh¶o (37). T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ em løa tuæi tiÓu häc ®ãng mét vai trß quan träng v× ®©y lµ giai ®äan dù tr÷ cho sù ph¸t triÓn nhanh chãng cña c¬ thÓ trong thêi kú dËy th× (33). TrÎ suy dinh d−ìng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn tiÒm lùc søc kháe, ph¸t triÓn n·o vµ t− duy. NÕu trÎ em bÞ suy dinh d−ìng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn kh¶ n¨ng häc tËp, s¸ng t¹o vµ g©y tæn thÊt lín vÒ kinh tÕ. Nghiªn cøu cho thÊy thiÕu dinh 5 d−ìng tr−êng diÔn g©y ¶nh h−ëng tíi kÕt qu¶ häc tËp ë trÎ em tuæi häc ®−êng nh− nhËn ®−îc ®iÓm thÊp, nghØ häc vµ l−u ban (35). ThiÕu m¸u lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò mang ý nghÜa søc kháe céng ®ång (YNSKC§) phæ biÕn nhÊt ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn. C¸c ®èi t−îng cã nguy c¬ bÞ thiÕu m¸u cao nhÊt lµ trÎ em vµ phô n÷ cã thai. ThiÕu m¸u g©y ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn trÝ tuÖ, t¨ng tr−ëng, gi¶m kh¶ n¨ng häat ®éng thÓ lùc vµ t¨ng nguy c¬ m¾c bÖnh. ThiÕu m¸u cã thÓ do nguyªn nh©n thiÕu dinh d−ìng, m¾c c¸c bÖnh nhiÔm trïng vµ do mÊt m¸u. ThiÕu s¾t lµ nguyªn nh©n chÝnh cña 50% c¸c tr−êng hîp thiÕu m¸u. ThiÕu mét sè c¸c vi chÊt dinh d−ìng kh¸c nh− vitamin A, mét sè vitamin nhãm B (B6, B12, riboflavin, vµ acid folic) còng cã thÓ g©y thiÕu m¸u (23). Nguy c¬ thiÕu m¸u còng t¨ng ë nh÷ng ®èi t−îng m¾c c¸c bÖnh KST nh− sèt rÐt, KST ®−êng ruét (12). NhiÔm KST ®−êng ruét nh− giun ®òa, giun tãc, giun mãc lµ mét vÊn ®Ò søc kháe céng ®ång ë c¸c n−íc ®ang ph¸t triÓn do ®iÒu kiÖn vÖ sinh m«i tr−êng kh«ng ®¶m b¶o. NhiÔm giun lµ nguyªn nh©n lµm cho trÎ ch¸n ¨n, gi¶m hÊp thu c¸c chÊt dinh d−ìng, thiÕu m¸u, vµ g©y ¶nh h−ëng ®Õn t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ. NhiÔm KST ®−êng ruét víi c−êng ®é cao vµ trong mét thêi gian dµi cã thÓ g©y suy dinh d−ìng nh− thÊp cßi vµ nhÑ c©n, gi¶m kh¶ n¨ng häc tËp ë trÎ em tuæi häc ®−êng, vµ ë nh÷ng tr−êng hîp nÆng cã thÓ g©y tö vong (50). NhiÔm giun lµ nguyªn nh©n quan träng g©y thiÕu m¸u. NhiÔm KST ®−êng ruét lµ bÖnh th−êng gÆp nhÊt ë trÎ em tuæi häc ®−êng. Tû lÖ nhiÔm giun cao nhÊt ë trÎ tõ 5-14 tuæi. C−êng ®é nhiÔm giun t¨ng dÇn theo tuæi vµ nÆng nhÊt ë trÎ em tuæi ®i häc (28). T×nh tr¹ng nhiÔm ®ång thêi nhiÒu läai giun còng rÊt phæ biÕn ë løa tuæi nµy (12). Mét nghiªn cøu triÓn väng trªn trÎ em tuæi häc ®−êng ë Bangladesh cho thÊy tiªu ch¶y ¶nh h−ëng ®Õn sù ph¸t triÓn chiÒu cao vµ t¨ng c©n (45). T×nh h×nh ë ViÖt Nam Trong nh÷ng n¨m qua, ViÖt Nam ®· ®¹t ®−îc thµnh tùu lín vÒ kinh tÕ x· héi. Cuéc sèng cña ng−êi d©n ®· cã nhiÒu thay ®æi. KhÈu phÇn ¨n cña ng−êi d©n còng ®· ®−îc c¶i thiÖn vÒ chÊt l−îng mét c¸ch râ rÖt (11). C¸c vÊn 6 ®Ò vÒ ch¨m sãc dinh d−ìng vµ søc kháe ®· vµ ®ang ngµy cµng ®−îc quan t©m. C¸c ch−¬ng tr×nh ch¨m sãc søc kháe trÎ em nh− tiªm chñng më réng, c¸c can thiÖp phßng chèng suy dinh d−ìng vµ thiÕu vi chÊt nh− phßng chèng thiÕu vitamin A, thiÕu s¾t, thøc ¨n bæ sung, ph¸t triÓn hÖ sinh th¸i V−ên Ao Chuång, gi¸o dôc dinh d−ìng, tÈy giun v.v... ®· ®ãng gãp mét phÇn quan träng vµo viÖc c¶i thiÖn t×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ søc kháe cho c¸c ®èi t−îng cã nguy c¬ cao nh− trÎ em vµ bµ mÑ. Tû lÖ suy dinh d−ìng trÎ em d−íi 5 tuæi tõ 45% n¨m 1990 ®· gi¶m xuèng cßn 26,6% n¨m 2004 (18). Tû lÖ thiÕu n¨ng l−îng tr−êng diÔn ë phô n÷ tõ 20 ®Õn 49 gi¶m tõ 33,1% n¨m 1990 xuèng cßn 26,3% vµo n¨m 2000 (36). Cïng víi sù ph¸t triÓn ®ã, t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ em løa tuæi häc ®−êng còng ®−îc c¶i thiÖn. KÕt qu¶ mét sè nghiªn cøu gÇn ®©y ®· cho thÊy c©n nÆng vµ chiÒu cao ë trÎ em løa tuæi 6-14 còng ®· ®−îc c¶i thiÖn mét c¸ch ®¸ng kÓ ®Æc biÖt lµ trÎ em ë thµnh phè (36). Trong khi t×nh tr¹ng thõa c©n cña häc sinh ë c¸c thµnh phè cã xu h−íng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, th× t×nh tr¹ng nhÑ c©n vµ thÊp cßi cña häc sinh ë vïng n«ng th«n vÉn cßn tån t¹i (9,4,12). HiÖn nay, ch−a cã sè liÖu ®¹i diÖn vÒ t×nh tr¹ng thiÕu m¸u cña trÎ em tiÓu häc, tuy nhiªn cã mét xu h−íng c¶i thiÖn t×nh tr¹ng thiÕu m¸u ë trÎ em løa tuæi nµy trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y vµ cã sù kh¸c biÖt vÒ tû lÖ thiÕu m¸u ë c¸c ®Þa ph−¬ng. KÕt qu¶ ®iÒu tra ë trÎ em 7-14 tuæi ë Hµ Néi vµ Hµ T©y n¨m 1995 cho thÊy tû lÖ thiÕu m¸u lµ 18% (17), trÎ em tiÓu häc ë Thanh Tr× ngäai thµnh Hµ Néi n¨m 1997 lµ 38% vµ n¨m 1999 lµ 13% (3), ë Gia B×nh, B¾c Ninh n¨m 2001 lµ 30% (21). Tû lÖ thiÕu m¸u ë trÎ em 7-11 tuæi ë Hµ Nam lµ 12% (12). VÊn ®Ò søc kháe chñ yÕu cña trÎ em tuæi häc ®−êng ë ViÖt Nam còng lµ nhiÔm KST ®−êng ruét, NKHH, nhiÔm khuÈn ngßai da vµ bÖnh r¨ng miÖng. Nghiªn cøu vÒ nhiÔm giun ë trÎ em tuæi häc ®−êng cho thÊy tû lÖ nhiÔm giun rÊt cao. Tû lÖ nhiÔm giun lµ 95% khi ®iÒu tra trªn 363 häc sinh ë 7 tr−êng tiÓu häc ë Nam §Þnh (22), 83% ë 453 häc sinh cña 2 tr−êng tiÓu häc ngäai thµnh Hµ Néi (14). KÕt qu¶ nghiªn cøu cña Lª NguyÔn B¶o Khanh 7 vµ CS (2001) t¹i Hµ Nam cho thÊy tû lÖ nhiÔm giun cña 2249 häc sinh ë 30 tr−êng tiÓu häc lµ 93%, trong ®ã cã 64% trÎ nhiÔm phèi hîp tõ 2 läai giun trë lªn (12). Tuy nhiªn, nh÷ng sè liÖu gÇn ®©y vÒ t×nh tr¹ng dinh d−ìng nh− thiÕu m¸u vµ t×nh tr¹ng nhiÔm giun ë trÎ em tiÓu häc ë c¸c vïng cã nguy c¬ cao cßn ch−a ®Çy ®ñ. C¸c ch−¬ng tr×nh can thiÖp vÒ dinh d−ìng nh− phßng chèng suy dinh d−ìng, phßng chèng thiÕu vitamin A, phßng chèng thiÕu m¸u thiÕu s¾t chñ yÕu tËp trung vµo c¸c nhãm ®èi t−îng lµ trÎ em d−íi 5 tuæi, phô n÷ cã thai vµ cho con bó, trong khi ®ã, trÎ em tuæi häc ®−êng cßn ch−a ®−îc quan t©m nhiÒu. V× vËy, nghiªn cøu nµy nh»m môc ®Ých kh¶o s¸t t×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u vµ t×m hiÓu mét sè yÕu tè liªn quan nh− khÈu phÇn ¨n, nhiÔm KST ®−êng ruét, c¸c bÖnh nhiÔm khuÈn th−êng gÆp ë häc sinh tiÓu häc ë mét sè x· n«ng th«n nghÌo ®Ó tõ ®ã cã thÓ ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p can thiÖp nh»m c¶i thiÖn t×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ søc kháe cho trÎ em tiÓu häc ë nh÷ng vïng n«ng th«n nghÌo. II. MôC TI£U NGHI£N CøU 1. Môc tiªu chung Kh¶o s¸t t×nh tr¹ng dinh d−ìng vµ nhiÔm KST ®−êng ruét cña trÎ em tiÓu häc ë mét sè vïng n«ng th«n nghÌo ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm can thiÖp dinh d−ìng cho nghiªn cøu tiÕp theo. 2. Môc tiªu cô thÓ 1. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng dinh d−ìng: nh©n tr¾c, thiÕu m¸u, khÈu phÇn cña trÎ. 2. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng m¾c mét sè bÖnh nhiÔm khuÈn th−êng gÆp ë trÎ (nhiÔm KST ®−êng ruét, NKHH cÊp, vµ tiªu ch¶y). 3. X¸c ®Þnh mét sè yÕu tè liªn quan tíi t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ nh− khÈu phÇn ¨n, bÖnh nhiÔm khuÈn. 8 III. §èi t−îng vµ Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu 1. §èi t−îng nghiªn cøu: • Häc sinh khèi líp 1,2,3 tõ 6-9 tuæi. • Bµ mÑ hoÆc ng−êi nu«i d−ìng cña häc sinh 2. §Þa ®iÓm vµ thêi gian nghiªn cøu: §Þa ®iÓm: 6 tr−êng tiÓu häc thuéc 3 tØnh: H−ng Yªn, B¾c Ninh vµ B¾c Giang. Thêi gian nghiªn cøu: tõ th¸ng 4 ®Õn th¸ng 5 n¨m 2006. 3. ThiÕt kÕ nghiªn cøu: M« h×nh nghiªn cøu: Nghiªn cøu c¾t ngang m« t¶ cã ph©n tÝch. 4. Cì mÉu vµ ph−¬ng ph¸p chän mÉu: 4.1. Cì mÉu: * Cì mÉu ®iÒu tra t×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u, nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét: Sè l−îng häc sinh cÇn ®iÒu tra cho mçi nghiªn cøu vÒ t×nh tr¹ng dinh d−ìng, thiÕu m¸u, nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét ë mét tØnh tÝnh theo c«ng thøc sau (8): n = Z2 * p * (1-p)/ e2 Trong ®ã: n: Sè häc sinh cÇn ®iÒu tra Z: §é tin cËy ®ßi hái lµ 95%; Z=1,96 p: Tû lÖ trÎ bÖnh e: Sai sè cho phÐp, chän ng−ìng 5%. KÕt qu¶ tÝnh sè häc sinh cÇn ®iÒu tra cho mçi néi dung nghiªn cøu ë mçi ®iÓm nghiªn cøu nh− sau: Néi dung ®iÒu tra Tµi liÖu tham kh¶o Tû lÖ Cì mÉu tèi thiÓu SDD CN/T §ç ThÞ Hßa (2001) (2) SDD CC/T T×nh tr¹ng thiÕu m¸u Cì mÉu/ ®iÓm NC 38% 377 400 nt 26% 308 nt 14% 186 186 Lª NguyÔn B¶o Khanh vµ CS (2001) (12) 93% 100 100 T×nh tr¹ng dinh d−ìng T×nh tr¹ng nhiÔm KST ®−êng ruét: 9 Cã 3 ®iÓm nghiªn cøu (mçi ®iÓm chän 2 tr−êng): VËy tæng sè trÎ tèi thiÓu cÇn ®iÒu tra t¹i 3 ®iÓm nghiªn cøu nh− sau: • MÉu ®iÒu tra t×nh tr¹ng dinh d−ìng: 1200 trÎ • §iÒu tra t×nh tr¹ng thiÕu m¸u: 558 trÎ • §iÒu tra t×nh tr¹ng nhiÔm giun ®−êng ruét: 300 trÎ §Ó ®¶m b¶o ®ñ cì mÉu nãi trªn, ë mçi nhãm ®iÒu tra ®−îc céng thªm 5% mÉu dù phßng. * Cì mÉu ®iÒu tra khÈu phÇn c¸ thÓ: ¸p dông c«ng thøc tÝnh cì mÉu cho ®iÒu tra n¨ng l−îng khÈu phÇn (8): t2 * σ2 * n N = ---------------------------e2 * n + t2 * σ2 Trong ®ã: N: cì mÉu t : ph©n vÞ chuÈn (th−êng =2 ë x¸c xuÊt 0,954) σ: ®é lÖch chuÈn cña n¨ng l−îng −íc tÝnh 400 Kcal e: sai sè cho phÐp (chän e=100 Kcal) n: tæng sè trÎ cña tr−êng (kho¶ng 350 trÎ/tr−êng) Sè trÎ cÇn ®iÒu tra khÈu phÇn c¸ thÓ cña 1 ®iÓm nghiªn cøu lµ: 55, lµm trßn: 60 Sè trÎ tèi thiÓu cÇn ®iÒu tra khÈu phÇn cña 3 ®iÓm nghiªn cøu lµ: 180. §Ó ®¶m b¶o ®ñ cì mÉu nãi trªn, ë mçi mÉu ®iÒu tra ®Òu céng thªm 5% mÉu dù phßng. Nh− vËy, sè l−îng trÎ cÇn chän ë mçi tr−êng nh− sau: • §iÒu tra t×nh tr¹ng dinh d−ìng: 210 trÎ • §iÒu tra t×nh tr¹ng thiÕu m¸u: 97 trÎ • §iÒu tra t×nh tr¹ng nhiÔm giun ®−êng ruét: 53 trÎ • §iÒu tra khÈu phÇn : 32 4.2. Ph−¬ng ph¸p chän mÉu: Chän tØnh : chän 3 tØnh thuéc miÒn B¾c ViÖt Nam lµ B¾c Giang, H−ng Yªn, vµ B¾c Ninh Chän huyÖn : chän ngÉu nhiªn 3 huyÖn tõ danh s¸ch c¸c huyÖn cña 3 tØnh nªu trªn. 10 Chän x∙ : t¹i mçi huyÖn ®· chän, lËp danh s¸ch c¸c x· nghÌo (theo quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ (dùa vµo thang ph©n lo¹i cña Bé Lao ®éng Th−¬ng binh vµ x· héi cho vïng miÒn nói vµ ®ång b»ng)) tho¶ m·n c¸c ®iÒu kiÖn sau : • Tr−êng tiÓu häc n»m trong x· cã tæng sè häc sinh tõ 350 ®Õn 700 häc sinh. • ChÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng vµ nhµ tr−êng ñng hé viÖc thùc hiÖn nghiªn cøu. Chän ®èi t−îng: ¸p dông ph−¬ng ph¸p chän mÉu ngÉu nhiªn ph©n tÇng theo ph©n bè tû lÖ. Coi mçi khèi lµ mét tÇng, th× sè häc sinh cÇn lÊy ë mçi khèi lµ : nh = Nh * n/N (1) Trong ®ã : nh: Tæng sè häc sinh cÇn ®iÒu tra ë mçi khèi Nh: Tæng sè häc sinh cña mçi khèi n: Tæng sè häc sinh cÇn ®iÒu tra N : Tæng sè häc sinh cña khèi 1,2,3. C¸ch lÊy mÉu cho ®iÒu tra nh©n tr¾c: • T¹i mçi tr−êng, lËp danh s¸ch häc sinh cña tõng khèi líp 1, 2, 3. ¸p dông ph−¬ng ph¸p chän mÉu ngÉu nhiªn hÖ thèng dùa trªn nÒn mÉu lµ danh s¸ch c¸c häc sinh cña tõng khèi 1,2,3 trong tr−êng. • T×m kháang c¸ch K: LÊy tæng sè häc sinh cña tõng khèi chia cho sè häc sinh cÇn ®iÒu tra ë mçi khèi ta ®−îc kho¶ng c¸ch K. • B¾t th¨m ngÉu nhiªn mét sè tõ 1 ®Õn gi¸ trÞ cña kho¶ng c¸ch K. • Tõ danh s¸ch nÒn mÉu cña tõng khèi, lÊy trÎ ®Çu tiªn b¾t ®Çu tõ sè ngÉu nhiªn, trÎ tiÕp theo céng víi gi¸ trÞ K. • Cuèi cïng ta sÏ cã 210 trÎ cho ®iÒu tra thÓ lùc. Trong sè 210 trÎ nµy, chän mÉu hÖ thèng theo c¸ch trªn ®Ó lÊy 97 trÎ cho ®iÒu tra thiÕu m¸u. Trong sè 97 trÎ nµy, tiÕp tôc chän mÉu hÖ thèng lÊy 53 trÎ cho ®iÒu tra nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét. Trong sè 97 trÎ ®iÒu tra thiÕu m¸u, chän ngÉu nhiªn 32 trÎ tõ 7-9 tuæi cho ®iÒu tra khÈu phÇn. 5. Thu thËp sè liÖu 5.1. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ em: C¸c sè liÖu vÒ nh©n tr¾c (chiÒu cao, c©n nÆng), th«ng tin chung (ngµy sinh, giíi) sÏ ®−îc thu thËp. C¸ch tÝnh tuæi: Tuæi cña trÎ ®−îc tÝnh theo n¨m (WHO, 1995). VÝ dô trÎ ®−îc tÝnh lµ 7 tuæi kÓ tõ khi trÎ trßn 7 tuæi (84 th¸ng) tíi khi trÎ ®−îc 7 tuæi 11 th¸ng 29 ngµy. 11 C©n trÎ: Dïng c©n ®iÖn tö AND (®é chÝnh x¸c 100g). KÕt qu¶ ®−îc ghi b»ng kg víi mét sè lÎ. §o trÎ: Dïng th−íc gç cña UNICEF cã ®Õ cè ®Þnh ®Ó ®o chiÒu cao ®øng (®é chÝnh x¸c 1mm). KÕt qu¶ ®−îc ghi b»ng cm víi mét sè lÎ. §¸nh gi¸ t×nh tr¹ng dinh d−ìng cña trÎ em dùa vµo c¸c chØ sè nh©n tr¾c: • c©n nÆng theo tuæi (CN/T), • chiÒu cao theo tuæi (CC/T), • c©n nÆng theo chiÒu cao (CN/CC) theo ph©n lo¹i cña Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi, quÇn thÓ tham kh¶o cña Trung t©m thèng kª søc kháe quèc gia NCHS (Hoa Kú) víi ng−ìng thiÕu dinh d−ìng lµ < - 2SD; ng−ìng thõa c©n lµ CN/CC > + 2SD cho trÎ 6-9 tuæi.. 5.2. §iÒu tra t×nh tr¹ng thiÕu m¸u: XÐt nghiÖm Hemoglobin b»ng HemoCue. Hemoglobin <115g/L ®−îc coi lµ thiÕu m¸u (49) 5.3. §iÒu tra khÈu phÇn b»ng ph−¬ng ph¸p hái ghi khÈu phÇn 24 giê qua cña trÎ. Hái ghi tÇn xuÊt tiªu thô thùc phÈm cña trÎ trong th¸ng qua. §iÒu tra khÈu phÇn vµ hái ghi tÇn xuÊt tiªu thô thùc phÈm theo mÉu phiÕu ®iÒu tra ®· ®−îc thiÕt kÕ s½n. 5.4. Kh¸m l©m sµng: t×nh h×nh m¾c bÖnh nhiÔm khuÈn (h« hÊp, tiªu ch¶y, vµ c¸c bÖnh nhiÔm trïng kh¸c nh− viªm da, ®au m¾t) cña trÎ. - NhiÔm khuÈn h« hÊp (NKHH) cÊp: NhiÔm khuÈn h« hÊp trªn: TrÎ cã ho vµ/hoÆc sæ mòi (+sèt) ®¬n thuÇn, kh«ng thë nhanh, kh«ng khã thë. NhiÔm khuÈn h« hÊp d−íi: TrÎ cã ho (+ sèt), thë nhanh (>40 lÇn/phót), khã thë hoÆc co rót lång ngùc. - Tiªu ch¶y: §i ngoµi ph©n láng hoÆc cã n−íc > 3 lÇn/ngµy. Tiªu ch¶y kÐo dµi: tiªu ch¶y > 14 ngµy. 5.5. §iÒu tra t×nh tr¹ng nhiÔm ký sinh trïng ®−êng ruét b»ng ph−¬ng ph¸p Kato-Katz (47). KÕt qu¶ ®−îc tÝnh ra sè trøng trong 1 gam ph©n. Ph©n lo¹i møc ®é nhiÔm KST ®−êng ruét theo WHO, 1987 (46): Lo¹i KST Møc ®é nhiÔm (trøng/g ph©n) NhÑ Trung b×nh NÆng §òa <5.000 5.000 – 49.999 >50.000 Tãc <1.000 1.000-9.999 > 10.000 Mãc <2.000 2.000-3.999 > 4.000 12 5.6. Th«ng tin chung nh− ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi cña hé gia ®×nh, tr×nh ®é v¨n hãa, nghÒ nghiÖp cña bè mÑ trÎ còng sÏ ®−îc thu thËp. 6. KiÓm tra chÊt l−îng sè liÖu thu thËp Nh»m ®¶m b¶o chÊt l−îng sè liÖu ®iÒu tra, tr−ëng nhãm cã tr¸ch nhiÖm ph¶i kiÓm tra tÊt c¶ c¸c sè liÖu cña c¸c mÉu phiÕu ®iÒu tra trong ngµy, nÕu ph¸t hiÖn c¸c sè liÖu bÊt th−êng, phiÕu sÏ ®−îc göi tr¶ l¹i ®iÒu tra viªn ®Ó ®Òu tra viªn kiÓm tra l¹i tÝnh x¸c thùc cña sè liÖu. 7. Ph−¬ng ph¸p ph©n tÝch thèng kª Sè liÖu sau khi thu thËp sÏ ®−îc lµm s¹ch, kiÓm tra, nhËp sè liÖu vµ sö lý b»ng ch−¬ng tr×nh EPI-INFO 6.0 vµ SPSS 11.5. C¸c kÕt qu¶ sÏ ®−îc tr×nh bµy theo c¸c sè trung b×nh, tû lÖ%, tû xuÊt chªnh (OR). C¸c sè liÖu sÏ ®−îc kiÓm tra vµ ph©n tÝch theo c¸c thuËt thèng kª y häc th«ng th−êng (ANOVA test: so s¸nh sù kh¸c biÖt cña 3 sè trung b×nh; T test: so s¸nh sù kh¸c biÖt cña 2 sè trung b×nh; χ2 test: so s¸nh sù kh¸c biÖt c¸c tû lÖ…). 8. §¹o ®øc nghiªn cøu TrÎ em, cha mÑ, nhµ tr−êng, chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng ®−îc th«ng b¸o ®Çy ®ñ vÒ môc ®Ých vµ néi dung nghiªn cøu vµ cã thÓ tõ chèi tham gia nghiªn cøu. C¸c dông cô xÐt nghiÖm ®¶m b¶o v« trïng, chØ sö dông mét lÇn. §Ò c−¬ng ®−îc Héi ®ång Khoa häc ViÖn Dinh d−ìng th«ng qua. 13 IV. KÕt qu¶ nghiªn cøu Mét sè ®Æc ®iÓm vÒ mÉu nghiªn cøu §Æc ®iÓm kinh tÕ, v¨n ho¸ x· héi cña c¸c tr−êng ®−îc chän vµo nghiªn cøu: 6 tr−êng tiÓu häc tham gia trong nghiªn cøu nµy thuéc 3 tØnh B¾c Giang, H−ng Yªn vµ B¾c Ninh cã mét sè c¸c ®Æc ®iÓm nh− sau : Tr−êng tiÓu häc §ång V−¬ng n»m trªn ®Þa bµn x· §ång V−¬ng. Tr−êng cã 416 häc sinh víi 20 líp häc. Tr−êng tiÓu häc §ång TiÕn cã 350 häc sinh víi 16 líp n»m trªn ®Þa bµn x· §ång TiÕn. X· §ång V−¬ng vµ §ång TiÕn lµ hai x· miÒn nói thuéc huyÖn Yªn ThÕ, tØnh B¾c Giang, c¸ch Hµ Néi 120km. §©y lµ hai trong sè 8 x· nghÌo trªn tæng sè 21 x· cña huyÖn Yªn ThÕ, tØnh B¾c Giang. X· §ång TiÕn cã 3780 d©n. X· §ång V−¬ng cã 4295 d©n. Trªn 2/3 sè ng−êi d©n trong hai x· lµ ng−êi c¸c d©n téc nh− Tµy, Nïng, Dao, Kaolan. NghÒ nghiÖp chÝnh cña ng−êi d©n hai x· lµ lµm ruéng, vµ ch¨n nu«i gia sóc. Nguån n−íc sinh ho¹t cña nh©n d©n trong x· lµ n−íc giÕng, vµ n−íc suèi. Tr−êng tiÓu häc Xu©n Tróc cã 616 häc sinh thuéc 20 líp häc n»m trªn ®Þa bµn x· Xu©n Tróc. Tr−êng tiÓu häc B·i SËy cã 447 häc sinh víi 16 líp. Hai x· Xu©n Tróc (d©n sè 8681 ng−êi) vµ B·i SËy (d©n sè 6250 ng−êi) lµ hai trong tæng sè 7 x· nghÌo thuéc huþªn ¢n Thi, tØnh H−ng Yªn, thuéc vïng ®ång b»ng B¾c bé, n»m c¸ch Hµ Néi 70km. Nguån thu nhËp cña ng−êi d©n trong x· tõ c¸c nguån trång trät vµ ch¨n nu«i. Nguån n−íc sinh ho¹t cña nh©n d©n trong x· lµ n−íc giÕng. Tr−êng tiÓu hoc Giang S¬n (511 häc sinh sinh) n»m trªn ®Þa bµn x· Giang S¬n. Tr−êng tiÓu häc Song Giang (696 häc sinh) thuéc x· Song Giang. Hai x· Giang S¬n vµ Song Giang lµ 2 x· thuéc vïng ®ång b»ng B¾c bé n»m c¸ch Hµ Néi 50 km. ®©y còng lµ 2 trong tæng sè 6 x· nghÌo cña huyÖn Gia B×nh, tØnh B¾c Ninh. Ng−êi d©n hai x· sèng chñ yÕu dùa vµo s¶n xuÊt n«ng nghiÖp 2 vô lóa trong mét n¨m vµ mét vô trång hoa mµu. Toµn bé häc sinh ë 6 tr−êng tiÓu häc nãi trªn ®Òu häc nöa buæi (trõ häc sinh khèi líp 1). Cßn mét buæi häc sinh tù häc ë nhµ. Häc sinh ¨n tr−a t¹i gia ®×nh. Mäi ho¹t ®éng ch¨m sãc søc khoÎ cho häc sinh ®Òu do tr¹m y tÕ x· thùc hiÖn. Sè c¸n bé y tÕ trung b×nh lµ t¹i mçi tr¹m lµ 4,8 ng−êi. C¸c tr¹m ®Òu cã c¸n bé cã tr×nh ®é lµ b¸c sü hoÆc y sü vµ céng t¸c viªn y tÕ ®¶m nhiÖm mäi ho¹t ®éng y tÕ cña tuyÕn c¬ së. §Æc ®iÓm cña ®èi t−îng nghiªn cøu 14 B¶ng 1: Ph©n bè häc sinh theo giíi ë 3 nhãm nghiªn cøu* Tuæi Giíi B¾c Giang H−ng Yªn B¾c Ninh Tæng sè n % n % n % N % Tæng Trai 200 48,9 207 49,9 199 49,1 606 49,3 G¸i 209 51,1 208 50,1 206 50,9 623 50,7 Chung 409 100 415 100 405 100 1229 100 *, Kh«ng kh¸c biÖt ý nghÜa (P>0,05, χ2 test) gi÷a c¸c tØnh, còng nh− tæng sè vÒ giíi vµ sè l−îng trÎ. NhËn xÐt : - Tæng sè häc sinh khèi líp 1,2,3 ®−îc c©n ®o vµ pháng vÊn lµ 1229, trong ®ã: 606 trai (49,3%) vµ 623 g¸i 50,7%). - Kh«ng cã sù kh¸c biÖt vÒ sè trÎ trai vµ trÎ g¸i ë 3 tØnh nghiªn cøu (P>0,05, χ2 test). B¶ng 2: Mét sè ®Æc ®iÓm hé gia ®×nh cã trÎ tham gia nghiªn cøu B¾c Giang (n=409) H−ng Yªn (n=415) B¾c Ninh (n=405) Chung (n=1229) 33,1 ± 5,2 32,9 ± 5,2 32,3 ±5,1 32,8 ±5,2 96,8 95,7 94,3 95,6 Mï ch÷ 1,5 - 0,2 0,6 CÊp I** 21,0 3,9 8,6 11,1 CÊp II* 69,7 89,2 84,2 81,0 > CÊp 3 7,8 7,0 6,9 7,2 Sè ng−êi trong gia ®×nh 4,5 ±1,1 4,5 ± 0,9 4,4 ± 0.9 4.4 ±0.9 Sè con trong gia ®×nh 2.4 ± 1.0 2.3 ± 0.8 2.2 ±0.7 2.3 ± 0.8 1 con 8,8 11,1 9,6 9,8 2 con 57,9 59,8 62,7 60,2 >3 con 33,3 29,2 27,7 30,0 MÑ Tuæi TB (SD) NghÒ chÝnh: LR (%) Tr×nh ®é v¨n ho¸ (%) Sè con trong gia ®×nh (%) *P<0,05 so s¸nh gi÷a c¸c tØnh, χ2 test **P<0,01 15 NhËn xÐt: Qua kÕt qu¶ pháng vÊn 1229 bµ mÑ hoÆc ng−êi nu«i d−ìng trÎ cho thÊy: - Tuæi trung b×nh cña bµ mÑ lµ 32,8. Kh«ng cã sù kh¸c nhau vÒ tuæi trung b×nh cña bµ mÑ gi÷a c¸c nhãm nghiªn cøu (P>0,05, ANOVA test). - 95,6% bµ mÑ cña häc sinh cã nghÒ chÝnh lµ lµm ruéng. Tû lÖ nµy ®ång ®Òu gi÷a c¸c nhãm nghiªn cøu (P>0,05, χ2 test). - Tû lÖ bµ mÑ cã tr×nh ®é v¨n ho¸ hÕt cÊp 2 trong nhãm nghiªn cøu ë B¾c Giang lµ 69,7%, ë H−ng Yªn lµ 89,2% vµ ë B¾c Ninh lµ 84,2%. Tû lÖ nµy kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c nhãm nghiªn cøu (P<0,05χ2test). Tû lÖ bµ mÑ bÞ mï ch÷ rÊt thÊp: 1,5% ë B¾c Giang vµ 0,2% ë B¾c Ninh. - 70,0% c¸c gia ®×nh cã tõ 1 ®Õn 2 con. 30% c¸c gia ®×nh cã tõ 3 con trë lªn. Tû lÖ nµy ph©n bè ®ång ®Òu gi÷a c¸c l« nghiªn cøu (P>0,05, χ2 test). 4.1. T×nh tr¹ng dinh d−ìng cña häc sinh 4.1.1. §Æc ®iÓm nh©n tr¾c B¶ng 3: C©n nÆng trung b×nh (TB±SD) cña trÎ trai ë 3 nhãm nghiªn cøu * Nhãm tuæi B¾c Giang (n=200) H−ng Yªn (n=207) B¾c Ninh (n=199) Chung (n=606) 6 tuæi 17,4±2,3 17,9±1,5 17,5±1,9 17,6±1,9 7 tuæi 19,5±2,2 19,7±2,5 19,5±2,5 19,6±2,4 8 tuæi 20,9±2,3 21,6±3,7 20,9±2,2 21,1±2,9 9 tuæi 21,8±2,0 23,2±3,2 22,1±2,0 22,3±2,4 *, P>0,05 gi÷a trÎ cïng nhãm tuæi cña ba tØnh, ANOVA test B¶ng 4: C©n nÆng trung b×nh (TB±SD) cña trÎ g¸i ë 3 nhãm nghiªn cøu* Nhãm tuæi B¾c Giang (n=209) H−ng Yªn (n=208) B¾c Ninh (n=206) Chung (n=623) 6 tuæi 16,5±1,7 16,9±1,5 16,9±1,8 16,8±1,7 7 tuæi 18,3±2,4 18,3±2,5 18,4±1,9 18,3±2,3 8 tuæi 19,9±2,2 20,6±2,5 20,1±1,7 20,2±2,2 9 tuæi 20,4±2,5 21,5±3,3 21,2±2,5 21,1±2,8 *, P>0,05 gi÷a trÎ cïng nhãm tuæi cña ba tØnh, ANOVA test NhËn xÐt: - Kh«ng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ c©n nÆng trung b×nh ë 3 nhãm nghiªn cøu (P>0,05, Anova test). 16 - C©n nÆng cña trÎ t¨ng dÇn theo tuæi. Trong cïng mét nhãm tuæi, c©n nÆng cña trÎ trai cao h¬n trÎ g¸i, nh−ng sù kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (P>0,05, t-test) B¶ng 5: ChiÒu cao trung b×nh (TB± SD) cña trÎ trai ë 3 nhãm nghiªn cøu* Nhãm tuæi B¾c Giang (n=200) H−ng Yªn (n=207) B¾c Ninh (n=199) Chung (n=606) 6 tuæi 111,1±4,7 111,7±3,3 111,3±4,8 111,4±4,3 7 tuæi 115,8±4,8 117,0±5,0 116,6±5,4 116,5±5,1 8 tuæi 120,3±5,0 120,7±5,5 121,0±4,4 120,6±5,0 9 tuæi 124,7±5,6 125,7±5,7 124,1±3,9 124,7±4,9 *, P>0,05 gi÷a trÎ cïng nhãm tuæi cña ba tØnh, ANOVA test B¶ng 6: ChiÒu cao trung b×nh (TB±SD) trÎ g¸i ë 3 nhãm nghiªn cøu* Nhãm tuæi B¾c Giang (n=209) H−ng Yªn (n=208) B¾c Ninh (n=206) Chung (n=623) 6 tuæi 109,8±3,5 110,4±3,9 110,8±4,6 110,4±4,1 7 tuæi 115,2±5,0 115,6±4,7 115,0±4,5 115,3±4,7 8 tuæi 119,4±5,0 120,9±5,4 120,8±4,6 120,4±5,1 9 tuæi 121,7±5,3 123,0±5,1 123,5±5,3 122,9±5,2 *, P>0,05 gi÷a trÎ cïng nhãm tuæi cña ba tØnh, ANOVA test NhËn xÐt: - Kh«ng cã sù kh¸c nhau ®¸ng kÓ vÒ chiÒu cao trung b×nh ë 3 nhãm nghiªn cøu (P>0,05, Anova test). - ChiÒu cao cña trÎ t¨ng dÇn theo tuæi. Trong cïng mét nhãm tuæi, chiÒu cao cña trÎ trai cao h¬n trÎ g¸i, nh−ng sù kh¸c biÖt kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (P>0,05, T test) 4.1.2. T×nh tr¹ng dinh d−ìng 17 80 70 60 50 40 30 20 10 0 67 B¾c Giang 71.1 72.1 H−ng Yªn B¾c Ninh 33 28.7 27.9 0 0.2 0 CN/T<-2SD B×nh th−êng CN/T>2SD ×nh 1: T×nh tr¹ng dinh d−ìng theo chØ tiªu CN/T cña trÎ ë 3 ®iÓm nghiªn cøu NhËn xÐt: - Tû lÖ trÎ cã CN/T thÊp (CN/T< - 2SD) lµ 33% ë tØnh B¾c Giang, 28,7% ë tØnh H−ng Yªn vµ 27,9% ë tØnh B¾c Ninh. - ë c¶ 3 ®iÓm nghiªn cøu, ®Òu kh«ng cã trÎ cã CN/T < - 3SD. - Tû lÖ trÎ qu¸ c©n ë H−ng Yªn lµ 0,2%. Kh«ng cã trÎ qu¸ c©n ë 2 nhãm trÎ cña B¾c Giang vµ B¾c Ninh. B¶ng 7: T×nh tr¹ng dinh d−ìng (CN/T) cña trÎ trai vµ trÎ g¸i ë 3 ®iÓm nghiªn cøu B¾c Giang (n=409) Giíi n <- >2SD 2SD H−ng Yªn (n=415) n <- >2SD 2SD B¾c Ninh (n=405) n <- >2SD 2SD Chung (n=1229) n <- >2SD 2SD Trai 200 34,5 65,5 207 31,9 68,1 199 30,2 69,8 606 32,2 67,8 G¸i 209 31,6 68,4 208 25,5 74,5 206 25,7 74,3 623 27,6 72,4 Chung 409 33,0 67,0 415 28,7 71,3 405 27,9 72,1 1229 29,9 70,1 NhËn xÐt: - Khi so s¸nh gi÷a hai giíi, tû lÖ trÎ nhÑ c©n ë trÎ trai (32,2%) cao h¬n trÎ g¸i (27,6%) nh−ng kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (P> 0,05; χ2 test). 18 B¾c Giang 74.9 74.1 80 68.5 H−ng Yªn 70 B¾c Ninh 60 50 % 31.5 40 25.1 25.9 30 20 10 0 0 0 0 CC/T<-2SD B×nh th−êng CC/T>2SD H×nh 2: T×nh tr¹ng dinh d−ìng theo chØ tiªu CC/T cña trÎ ë 3 ®iÓm nghiªn cøu NhËn xÐt: - Tû lÖ trÎ cã CC/T thÊp (CC/T< - 2SD) ë c¸c ®iÓm nghiªn cøu cña tØnh B¾c Giang lµ 31,5%, tØnh H−ng yªn lµ 25,1% vµ tØnh B¾c Ninh lµ 25,9%. - ë c¶ 3 ®iÓm nghiªn cøu ®Òu kh«ng cã trÎ cã CC/T< - 3 SD. B¶ng 8: T×nh tr¹ng dinh d−ìng theo chØ tiªu CC/T cña trÎ trai vµ trÎ g¸i ë 3 ®iÓm nghiªn cøu ChØ tiªu B¾c Giang (n=409) n Trai <>2SD 2SD H−ng Yªn (n=415) <>2SD 2SD n <- >2SD 2SD Chung (n=1229) n <- >2SD 2SD 63,0 207 28,5 71,5 199 30,2 69,8 606 31,8 68,2 209 26,3a 73,7 208 21,6 78,4 206 21,8 78,2 623 23,3 76,7 200 37,0 n B¾c Ninh (n=405) a G¸i Chung 409 31,5b 68,5 415 25,1b 74,9 405 25,9 74,1 1229 27,5 72,5 a: P<0.05 khi so s¸nh gi÷a 2 giíi (χ2 test) b: P<0.05 khi so s¸nh gi÷a 2 tØnh B¾c Giang vµ H−ng Yªn (χ2 test) NhËn xÐt: - Tû lÖ trÎ cã CC/T thÊp ë trÎ trai (31,8%) cao h¬n ë trÎ g¸i (23,3%) nh−ng kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (P>0,05, χ2 test) ngo¹i trõ ë tØnh B¾c Giang (P<0,05, χ2 test). 19 89.5 100 B¾c Giang 90.2 93.3 H−ng Yªn B¾c Ninh 80 % 60 40 10.3 9.6 20 6.7 0.2 0.2 0 0 CN/CC<-2SD B×nh th−êng CN/CC>2SD H×nh 3: T×nh tr¹ng dinh d−ìng theo chØ tiªu CN/CC ë 3 ®iÓm nghiªn cøu NhËn xÐt: - Tû lÖ trÎ cã CN/CC thÊp (CN/CC < - 2 SD) cao nhÊt ë c¸c ®iÓm nghiªn cøu cña tØnh B¾c Giang (10,3%) vµ H−ng Yªn (9,6%). Tû lÖ nµy lµ 6,7% ë tØnh B¾c Ninh. - Tû lÖ trÎ cã CN/CC > + 2 SD ë B¾c Giang vµ H−ng Yªn lµ 0,2%. B¶ng 9: T×nh tr¹ng dinh d−ìng theo chØ tiªu CN/CC cña trÎ trai vµ trÎ g¸i ë 3 ®iÓm nghiªn cøu ChØ tiªu B¾c Giang (n=409) n <- >2SD 2SD H−ng Yªn (n=415) n <>2SD 2SD 91,0 207 6,8* B¾c Ninh (n=405) n <- >2SD 2SD Chung (n=1229) n <- >2SD 2SD Trai 200 9,0 93,2 199 6,0 94,0 606 7,3 G¸i 209 11,5 88,5 208 12,5* 87,5 206 7,3 92,7 623 10,4 89,6 Chung 409 10,3 89,7 415 9,6 90,4 405 6,7 93,3 1229 8,9 92,7 91,1 *: P<0.05 χ2 test, so s¸nh gi÷a 2 giíi NhËn xÐt: - Tû lÖ trÎ cã CN/CC thÊp (CN/CC < - 2SD) ë trÎ g¸i cao h¬n ë trÎ trai víi tû lÖ t−¬ng øng lµ 10,4 vµ 7,3%, tuy nhiªn sù kh¸c biÖt nµy kh«ng cã ý nghÜa thèng kª (P>0,05; χ2 test) trõ ë tØnh H−ng Yªn víi tû lÖ t−¬ng øng lµ 12,5 vµ 6,8 (P<0,05, χ2 test). 20