Tài liệu Tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp từ thực tiễn tỉnh đăk lăk

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ THỊ CÚC TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP - TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG ĐẮK LẮK- 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO …………/………… BỘ NỘI VỤ ……/…… HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA HỒ THỊ CÚC TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA, KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP - TỪ THỰC TIỄN TỈNH ĐẮK LẮK LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ CÔNG Chuyên ngành: Quản lý công MÃ SỐ: 60 34 04 03 NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS VŨ ĐỨC ĐÁN ĐẮK LẮK- 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn “Tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp- từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk” là công trình nghiên cứu của riêng tôi, dưới sự hướng dẫn khoa học của PGS.TS. Vũ Đức Đán. Tất cả các thông tin số liệu sử dụng trong luận văn là trung thực. TÁC GIẢ LUẬN VĂN LỜI CẢM ƠN Luận văn này được hoàn thành theo chương trình đào tạo Cao học của Học viện Hành chính quốc gia. Trong quá trình thực hiện đề tài tác giả đã nhận được nhiều sự giúp đỡ của nhiều tập thể và cá nhân. Với tình cảm chân thành, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn và tri ân sâu sắc tới: Ban Giám đốc học viện, Ban lãnh đạo phân viện hành chính khu vực Tây Nguyên, Khoa sau Đại học, tập thể Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, quý thầy cô và cán bộ, công chức Học viện Hành chính đã tạo điều kiện cho tác giả trong quá trình học tập và tận tình giảng dạy, truyền đạt kiến thức, giúp tác giả nâng cao nhận thức để vận dụng vào thực tiễn công việc và hoàn thành đề tài nghiên cứu. PGS.TS Vũ Đức Đán đã tận tình chỉ bảo với tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình hướng dẫn tác giả trong quá trình thực hiện và hoàn thành luận văn này. Xin gửi lời cảm chân thành đến các cơ quan chủ quản của tỉnh Đắk Lắk, Sở Giáo dục và Đào tạo Đắk Lắk và các trường Trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk... cùng gia đình, bạn bè, đồng nghiệp đã tạo điều kiện, quan tâm giúp đỡ tác giả hoàn thành khóa học và đề tài tốt nghiệp của mình. Mặc dù đã cố gắng nhưng do kinh nghiệm nghiên cứu còn hạn chế nên luận văn không tránh khỏi những thiếu sót nhất định. Tác giả mong được sự chỉ bảo của các thầy, cô giáo, sự góp ý chân thành của bạn bè đồng nghiệp để luận văn được bổ sung và hoàn thiện hơn. Xin trân trọng cảm ơn! TÁC GIẢ LUẬN VĂN DANH MỤC THUẬT NGỮ VIẾT TẮT Stt Chữ cái viết tắt Cụm từ đầy đủ 1 CBGVNV 2 CNH Công nghiệp hóa 3 CSVC Cơ sở vật chất 4 GDĐT Giáo dục đào tạo 5 HĐH Hiện đại hóa 6 LĐLĐ Liên đoàn lao động 7 TCCN Trung cấp chuyên nghiệp 8 UBND Ủy ban nhân dân Cán bộ giáo viên nhân viên MỤC LỤC MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1 .......................................................................................................... 7 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP ............................................. 7 1.1. Thi đua, khen thưởng cho giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp ....... 7 1.2. Pháp luật và tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng cho giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp................................................................................ 27 1.3. Yếu tố tác động đến tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp ................................................................ 39 Chƣơng 2 ........................................................................................................ 42 THỰC TRẠNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP Ở TỈNH ĐẮK LẮK .......................................... 42 2.1. Điều kiện tự nhiên, kinh tế xã hội có tác động đến việc tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng các trường TCCN ........................................................ 42 2.2. Kết quả tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trong trường Trung cấp chuyên nghiệp ở tỉnh Đắk Lắk ........................................... 48 Chƣơng 3 ........................................................................................................ 74 QUAN ĐIỂM, GIẢI PHÁP TĂNG CƢỜNG TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP ........................... 74 3.1. Quan điểm của Đảng, tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua, khen thưởng ............. 74 3.2. Giải pháp tăng cường tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng ...... 77 KẾT LUẬN .................................................................................................... 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................... 93 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Sinh thời chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định “Thi đua là yêu nước, yêu nước thì phải thi đua, công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua”. Ngày 11/6/1948, Bác ra Lời kêu gọi thi đua ái quốc, chính thức phát động phong trào thi đua của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân. Thực hiện lời kêu gọi của Bác, các ban ngành, đoàn thể đã phát động phong trào thi đua của ngành. 60 năm qua, phong trào thi đua yêu nước của nhân dân ta theo lời kêu gọi thi đua của Bác đã góp phần làm nên những thắng lợi to lớn trong sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc và sự nghiệp xây dựng đất nước. Trong giai đoạn hiện nay, đất nước đang tiến hành đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, mở cửa hội nhập quốc tế hơn bao giờ hết cần phải tiếp tục thực hiện tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua ái quốc nhằm động viên, khích lệ cán bộ, đảng viên và nhân dân trong lao động sản xuất, phát triển kinh tế cũng như trong thực hiện nhiệm vụ bảo vệ vững chắc Tổ quốc. Thi đua khen thưởng là động lực phát triển và là biện pháp quan trọng để xây dựng con người mới, thi đua phải được tiến hành thường xuyên, liên tục hàng ngày. Thực hiện lời dạy của Bác, ngành giáo dục đã phát động phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt” để tăng chất lượng giáo dục, đào tạo ra những con người mới phát triển toàn diện. Từ tư tưởng của Bác về thi đua “dạy tốt, học tốt”, đối với Bác thi đua là khơi dậy lòng yêu nước, ý chí tự cường, lòng tự tôn và khí phách tự hào dân tộc. Sự quan tâm của Bác đối với phong trào thi đua trong ngành giáo dục còn thể hiện qua trên dưới 5 bài nói chuyện tại các hội nghị ngành giáo dục và thư gửi các thầy giáo, cô giáo... Không chỉ ra lời kêu gọi mọi người thi đua mà Bác còn luôn theo dõi sát sao và dành sự quan tâm đặc biệt cũng như sự động viên kịp thời cho phong trào. Đặc biệt, trong mỗi bài phát biểu, bài viết, Bác luôn đưa ra những nhận định cụ thể về ưu điểm cũng như những điểm còn hạn chế trong ngành giáo dục, từ đó động viên các thầy giáo, cô giáo phấn đấu để trở thành những thầy giáo, cô giáo giỏi, như bài Nói chuyện tại Đại hội Chiến sĩ thi đua toàn ngành giáo dục (17/02/1956), Bài nói tại Hội nghị tổng kết phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt” của ngành giáo dục phổ thông và sư phạm. Bác khẳng định: “Nhiệm vụ của các cô giáo, thầy giáo rất nặng nề nhưng rất vẻ vang. Muốn làm tròn nhiệm vụ đó thì phải luôn luôn gương mẫu về mọi mặt, không ngừng bồi dưỡng đạo đức cách mạng, lập trường chính trị; phải ra sức đoàn kết giúp đỡ nhau cùng tiến bộ”. Và “dù khó khăn đến đâu cũng phải tiếp tục thi đua dạy tốt và học tốt”. Chính vì vậy công tác thi đua - khen thưởng có vị trí, ý nghĩa, vai trò quan trọng là động lực thúc đẩy kinh tế-xã hội phát triển, là biện pháp để người quản lý thực hiện nhiệm vụ trọng tâm, chính trị của cơ quan, đơn vị mình nhằm khuyến khích, động viên mọi người hăng hái lập thành tích trong lao động, sản xuất và công tác. Mục đích của việc thi đua - khen thưởng là nhằm động viên, giáo dục, nêu gương, để sau khi được biểu dương, khen thưởng, tập thể, cá nhân được khen phát huy tính tích cực trong công việc được giao; người chưa được khen cũng thấy được trách nhiệm và nghĩa vụ của mình, cần phải phấn đấu để được ghi nhận trong thời gian tới và đạt được mục tiêu, yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị, địa phương đề ra. Là viên chức đang công tác và phụ trách công tác thi đua, khen thưởng của một trường Trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk tác giả nhận thấy việc tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng trong khối thi đua các trường trung cấp chuyên nghiệp vẫn còn những hạn chế, bất cập nên tác giả chọn đề tài “Tổ chức thực hiện Pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp - Từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk” làm đề tài nghiên cứu luận văn của mình. 2. Tình hình nghiên cứu Để phục vụ cho công tác chuyên môn cũng như phục vụ cho công tác nghiên cứu, học tập. Hiện nay đã có rất nhiều công trình nghiên cứu về thi 2 đua, khen thưởng ở nước ta, nhiều phạm vi nghiên cứu khác nhau, các công trình nghiên cứu này đã làm rõ các vấn đề liên quan đến pháp luật về công tác thi đua, khen thưởng, tuy nhiên ở đề tài luận văn này tác giả sẽ làm rõ hơn việc thực hiện pháp luật về công tác thi đua khen thưởng đối với giáo viên các trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk từ đó đề xuất những giải pháp để hoàn thiện pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trong các trường để công tác thi đua khen thưởng đi vào chiều sâu và thiết thực hơn nữa, trong nhiều đề tài nghiên cứu về công tác thi đua, khen thưởng có những đề tài nghiên cứu tiêu biểu của các tác giả sau: - Phùng Ngọc Tấn, Luận án Pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam hiện nay (2016); - Đỗ Thúy Phượng, Luận văn Hoàn thiện pháp luật về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam (2010); - Phạm Thị Việt Anh, Quản lý Nhà nước về thi đua- khen thưởng tại bệnh viện tuyến trung ương trên địa bàn thành phố Hà Nội (2016); - Lê Xuân Khánh, Luận văn tăng cường quản lý nhà nước về thi đua khen thưởng giai đoạn 2011-2020; - Những quy định cơ bản về công tác thi đua và chế độ khen thưởng, Tài liệu lưu hành nội bộ của Viện thi đua và khen thưởng Nhà nước (1977) - Chủ tịch Hồ Chí Minh với phong trào thi đua yêu nước, NXB Chính trị Quốc gia (2008); - Trương Quốc Bảo, Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước trong xây dựng và hoàn thiện pháp luật thi đua khen thưởng, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội (2010)… Các công trình nghiên cứu về thi đua khen thưởng của tác tác giả trên đã đưa ra những yêu cầu chung và đề cập đến sự cần thiết phải tiếp tục đổi mới công tác thi đua, khen thưởng từ đó đề xuất quan điểm, các giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật 3 về thi đua, khen thưởng ở Việt Nam hiện nay. Qua đó cho thấy pháp luật về thi đua, khen thưởng cần phải được tiếp tục đổi mới theo hướng phải tôn trọng các quy luật khách quan của nền kinh tế thị trường, tôn trọng quyền và nghĩa vụ của các thành phần kinh tế tham gia vào phong trào thi đua; tuân theo các quy luật giá trị, quy luật lợi ích, đặc biệt tôn trọng nguyên tắc hiệu quả, thiết thực, tránh phô trương hình thức, lãng phí. 3. Mục đích nghiên cứu và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu - Tìm hiểu tình hình tổ chức thực hiện pháp luật về công tác Thi đua, khen thưởng đối với giáo viên các trường Trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk hiện nay. - Tìm ra những nguyên nhân và trên cơ sở đó đưa ra những giải pháp nhằm nâng cao hơn nữa công tác tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Nghiên cứu làm rõ lý luận của việc tổ chức thực hiện pháp luật về Thi đua, khen thưởng. - Tìm hiểu công tác thi đua, khen thưởng và thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về công tác thi đua khen thưởng. - Đề xuất những giải pháp nhằm tăng cường việc tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp tại tỉnh Đắk Lắk. 4. Đối tƣợng nghiên cứu và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tƣợng nghiên cứu Tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp tại tỉnh Đắk Lắk. 4.2. Phạm vi nghiên cứu 4 - Phạm vi nội dung: Nghiên cứu những quy định và cách thức tổ chức thực hiện Pháp luật thi đua khen thưởng, các văn bản hướng dẫn thi đua khen thưởng của Nhà nước, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh Đắk Lắk đối với giáo viên trong trường Trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi không gian: Việc thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trường Trung cấp chuyên nghiệp trên đại bàn tỉnh Đắk Lắk. - Phạm vi thời gian: Từ năm 2010 đến 2016. 5. Phƣơng pháp luận và phƣơng pháp nghiên cứu 5.1. Phƣơng pháp luận và cơ sở lý luận Luận văn sử dụng phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng lịch sử, các quan điểm, tư tưởng của Hồ Chí Minh về thi đua yêu nước và những quan điểm chỉ đạo, Nghị quyết của Đảng, của Nhà nước về công tác thi đua, khen thưởng trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo. 5.2. Phƣơng pháp nghiên cứu Các phương pháp chủ yếu được sử dụng trong đề tài gồm: - Phương pháp thu thập và phân tích số liệu, tài liệu - Phương pháp hệ thống hóa và khái quát - Phương pháp tổng hợp, so sánh 6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn Đã có nhiều luận văn nghiên cứu về công tác thi đua khen thưởng, tuy nhiên chưa có một nghiên cứu cụ thể nào đối với tổ chức thực hiện pháp luật về công tác thi đua, khen thưởng giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp tại địa bàn tỉnh Đắk Lắk. Kết quả nghiên cứu về lý luận và thực tiễn của đề tài sẽ góp phần đề xuất các giải pháp nhằm tăng cường việc tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 7. Kết cấu của luận văn 5 Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo luận văn được bố trí trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận và pháp lý của tổ chức thực hiện Pháp luật về thi đua khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp Chương 2: Thực trạng tổ chức thực hiện pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp từ thực tiễn tỉnh Đắk Lắk Chương 3: Quan điểm, giải pháp tăng cường tổ chức thực hiện Pháp luật về thi đua, khen thưởng đối với giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp 6 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHÁP LÝ CỦA TỔ CHỨC THỰC HIỆN PHÁP LUẬT VỀ THI ĐUA KHEN THƢỞNG ĐỐI VỚI GIÁO VIÊN TRONG TRƢỜNG TRUNG CẤP CHUYÊN NGHIỆP 1.1. Thi đua, khen thƣởng cho giáo viên trong trƣờng trung cấp chuyên nghiệp 1.1.1. Khái niệm, đặc điểm, hoạt động của giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp 1.1.1.1. Khái niệm giáo viên Trường Trung cấp chuyên nghiệp Căn cứ Khoản 1 Điều 36 Luật Giáo dục năm 2005, trường trung cấp chuyên nghiệp (TCCN) là một cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Giáo dục TCCN là một bộ phận quan trọng, không thể thiếu trong hệ thống giáo dục quốc dân, nhằm tạo nguồn nhân lực, nâng cao dân trí, bồi dưỡng nhân tài, góp phần đáp ứng nhu cầu nhân lực trực tiếp cho công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp là một tập thể bao gồm những giáo viên được tổ chức thành một lực lượng, có cùng chung một nhiệm vụ là giảng dạy, đào tạo ở các cơ sở giáo dục có đào tạo trình độ trung cấp. (Điều 70 - Luật giáo dục) Giáo viên là người giảng dạy, giáo dục cho học viên, lên kế hoạch, tiến hành các tiết dạy học, thực hành và phát triển các khóa học nằm trong chương trình giảng dạy của nhà trường đồng thời cũng là người kiểm tra, ra đề, chấm điểm thi cho học sinh để đánh gia chất lượng từng học trò. Chức năng trọng yếu của giáo dục là hình thành và phát triển nhân cách con người toàn diện. Lực lượng chủ yếu đảm nhận và thực hiện chức năng ấy là đội ngũ giáo viên. Người giáo viên là những người trực tiếp giáo dục đào tạo thế hệ trẻ theo đúng mục đích giáo dục. Cụ thể người giáo viên có trách 7 nhiệm truyền đạt cho thế hệ trẻ hệ thống tri thức khoa học, và kỹ năng, kỹ xảo lao động nghề nghiệp, truyền bá cho họ lý tưởng và đạo đức chân chính, hệ thống các giá trị, tinh hoa văn hoá của dân tộc và nhân loại, đào luyện họ trở thành những lớp người có ích cho đất nước. Mặt khác, giai đoạn được giáo dục ở nhà trường là giai đoạn phát triển mạnh mẽ nhất của nhân cách. Vì vậy, vai trò giáo dục của giáo viên đối với học sinh vừa có tác dụng đặt nền móng, vừa có tác dụng định hướng, dẫn dắt cho quá trình phát triển nhân cách. Đối với nhà trường, giáo viên là lực lượng nhân lực chủ đạo trong công tác giáo dục học sinh. 1.1.1.2. Đặc điểm của giáo viên trường Trung cấp chuyên nghiệp Nằm trong chức năng nhiệm vụ của giáo viên, hoạt động sư phạm pháp luật của giáo viên tại các trường TCCN mang những đặc điểm như sau: Thứ nhất, giáo viên là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục cơ bản và đặc biệt. Lao động của giáo viên gọi là lao động sư phạm, một loại hình lao động đặc biệt. Đối tượng lao động của giáo viên là con người, là thế hệ trẻ nhạy cảm với những tác động của môi trường bên ngoài theo hướng tích cực và cả tiêu cực. Do vậy, giáo viên phải lựa chọn và gia công lại những tác động xã hội và tri thức loài người bằng lao động sư phạm của mình nhằm hình thành con người đáp ứng yêu cầu của xã hội. Bản thân đối tượng lao động đã quyết định tính đặc thù của lao động sư phạm. Kết quả lao động sư phạm cũng có nhiều điểm đặc biệt. Hiệu quả lao động của giáo viên sẽ tồn tại trong nhân cách của người học, nên lao động sư phạm vừa mang tính tập thể rất sâu, vừa mang dấu ấn cá nhân rất đậm. Vì vậy, nó đòi hỏi một tinh thần trách nhiệm cao và sự am hiểu nghề nghiệp nhất định. Tính nghề nghiệp là một đòi hỏi, đồng thời cũng tạo ra điều kiện để cho người giáo viên tự rèn luyện mình. 8 Thứ hai, đội ngũ giáo viên tại các trường TCCN đa dạng về cơ cấu môn dạy, trình độ đào tạo và nguồn đào tạo. Điều này dễ hiểu bởi nhu cầu kiến thức truyền đạt tới đối tượng học viên tại các trường TCCN hạn chế hơn so với các trường cao đẳng, đại học. Do số lượng giáo viên cơ hữu tại các trường TCCN còn thiếu nên việc đội ngũ giáo viên có khả năng đảm nhiệm giảng dạy nhiều môn học cùng lúc cũng phù hợp với điều kiện của các trường TCCN hiện nay. Thứ ba, lao động sư phạm của giáo viên tại trường TCCN là lao động sư phạm trong môi trường giáo dục nghề nghiệp nên giáo viên phải đảm bảo khả năng kết hợp cả lý thuyết và thực hành trong giảng dạy, có khả năng ứng dụng phương tiện giảng dạy hiện đại và phương pháp dạy học tích cực. 1.1.1.3. Hoạt động của giáo viên trường trung cấp chuyên nghiệp Thứ nhất, Giáo viên giảng dạy trong các trường TCCN hoạt động theo Quyết định số 18/2007/QĐ-BGDĐT ngày 25/5/2007 về chế độ công tác giáo viên giảng dạy trung cấp chuyên nghiệp, theo đó, hoạt động của giáo viên bao gồm 5 nhiệm vụ: - Công tác giảng dạy: Giảng dạy môn học do Hiệu trưởng phân công theo kế hoạch đào tạo và theo quy định của chương trình môn học; hướng dẫn bài tập, hướng dẫn đồ án môn học, hướng dẫn thực hành, thực tập và lao động sản xuất; chuẩn bị giảng dạy (gồm: soạn giáo án, đề cương bài giảng, tài liệu, thiết bị phục vụ cho việc giảng dạy môn học theo yêu cầu của kế hoạch đào tạo, chương trình và giáo trình quy định); soạn đề thi, kiểm tra, thực hiện việc kiểm tra, đánh giá học sinh theo quy chế. - Tổ chức các hoạt động giáo dục và rèn luyện học sinh. - Nghiên cứu, thực nghiệm khoa học kỹ thuật; ứng dụng và chuyển giao công nghệ; hướng dẫn học sinh tham gia các hoạt động nghiên cứu khoa học. 9 - Học tập, bồi dưỡng nâng cao trình độ; dự giờ, trao đổi kinh nghiệm, cải tiến phương pháp dạy học; tham gia sinh hoạt chuyên môn, nghiệp vụ. - Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định hiện hành của Nhà nước. Thứ hai, Theo Điều lệ trường TCCN, nhiệm vụ của giáo viên các trường TCCN gồm 5 nhiệm vụ: (1) Giáo dục, giảng dạy theo mục tiêu, nguyên lý giáo dục, thực hiện đầy đủ và có chất lượng chương trình giáo dục; (2) Gương mẫu thực hiện nghĩa vụ công dân, các quy định của pháp luật và điều lệ trường TCCN; (3) Giữ gìn phẩm chất, uy tín, danh dự của nhà giáo; tôn trọng nhân cách của người học, đối xử công bằng với người học, bảo vệ các quyền, lợi ích chính đáng của người học; (4) Không ngừng học tập, rèn luyện để nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chính trị, chuyên môn, nghiệp vụ, đổi mới phương pháp giảng dạy, nêu gương tốt cho người học; (5) Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật. Thứ ba, Hiện nay, đối với giáo viên các trường TCCN, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GDĐT) đã ban hành chuẩn nghiệp vụ sư phạm với giáo viên theo Thông tư 08/2012/TT-BGDĐT ngày 5/3/2012 gồm 5 tiêu chuẩn. Theo đó, chuẩn nghiệp vụ sư phạm giáo viên trung cấp chuyên nghiệp là hệ thống các yêu cầu về nghiệp vụ sư phạm đối với giáo viên trung cấp chuyên nghiệp để bảo đảm thực hiện các nhiệm vụ dạy học đạt chất lượng và hiệu quả, cụ thể giáo viên TCCN phải đạt các tiêu chuẩn sau đây: - Tiêu chuẩn 1 về Năng lực tìm hiểu đối tượng và môi trường giáo dục gồm các tiêu chí: hiểu biết đối tượng giáo dục; hiểu biết môi trường giáo dục. - Tiêu chuẩn 2 về Năng lực dạy học gồm các tiêu chí: lập kế hoạch dạy học; lập kế hoạch bài dạy; chuẩn bị các điều kiện và phương tiện dạy học; thực hiện kế hoạch dạy học; vận dụng các phương pháp và hình thức tổ chức dạy học; sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học; xây dựng môi trường dạy học; đánh giá kết quả học tập của học sinh; quản lí hồ sơ dạy học. 10 - Tiêu chuẩn 3 về Năng lực giáo dục gồm các tiêu chí: lập kế hoạch các hoạt động giáo dục; giáo dục qua các hoạt động dạy học; giáo dục qua công tác chủ nhiệm lớp và các hoạt động giáo dục khác; hỗ trợ, hướng dẫn nghề nghiệp, việc làm cho học sinh; đánh giá kết quả rèn luyện của học sinh. - Tiêu chuẩn 4 về Năng lực hợp tác trong dạy học và giáo dục gồm các tiêu chí: hợp tác, phối hợp với đồng nghiệp trong trường; hợp tác, phối hợp với đồng nghiệp ngoài trường. - Tiêu chuẩn 5 về Năng lực phát triển nghiệp vụ sư phạm gồm tiêu chí bồi dưỡng, tự bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm; đổi mới dạy học và giáo dục. Các trường trung cấp chuyên nghiệp được giao nhiệm vụ tổ chức quản lý về nghiệp vụ sư phạm của đội ngũ giáo viên theo Chuẩn quy định như trên và áp dụng Chuẩn để đánh giá năng lực sư phạm của giáo viên trung cấp chuyên nghiệp theo hướng dẫn của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trên cơ sở xác định mức độ năng lực sư phạm của giáo viên TCCN ở thời điểm đánh giá theo các tiêu chí trong Chuẩn, từ đó tiến hành xếp loại năng lực sư phạm của giáo viên. Như vậy, các nhiệm vụ và tiêu chuẩn kể trên của giáo viên các trường TCCN là cơ sở để đánh giá thành tích thi đua, là cơ sở để quyết định hình thức khen thưởng phù hợp. Giáo viên đạt Chuẩn: Giáo viên đạt Chuẩn khi tất cả các tiêu chí đều đạt từ mức 1 trở lên. Căn cứ vào tổng số điểm và mức độ đạt được theo từng tiêu chí, giáo viên đạt Chuẩn được xếp loại theo thứ tự từ cao xuống thấp: + Loại xuất sắc: Tất cả các tiêu chí đạt từ mức 3 trở lên, trong đó phải có ít nhất 12 tiêu chí đạt mức 4 và có tổng số điểm tối thiểu là 72. + Loại khá: Tất cả các tiêu chí đạt từ mức 2 trở lên, trong đó phải có ít nhất 12 tiêu chí đạt mức 3 trở lên và có tổng số điểm tối thiểu là 52. 11 + Loại trung bình: Tất cả các tiêu chí đều đạt từ mức 1 trở lên. Giáo viên chưa đạt Chuẩn: Giáo viên được xếp loại chưa đạt Chuẩn khi có 1 tiêu chí được đánh giá ở mức không đạt. Kết quả đánh giá, xếp loại năng lực sư phạm của giáo viên nhằm giúp: Giáo viên xây dựng kế hoạch tự rèn luyện, học tập để đạt các mức độ từ thấp đến cao của Chuẩn; Các cấp quản lý giáo dục xây dựng quy hoạch, kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng và áp dụng các chính sách đối với đội ngũ giáo viên; xây dựng nội dung chương trình đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm cho giáo viên. Các trường căn cứ vào kết quả này để xây dựng một trong những tiêu chi thi đua, khen thưởng cho giáo viên TCCN.[2] 1.1.2. Khái niệm, đặc điểm, hình thức, nội dung thi đua, khen thưởng đội ngũ giáo viên trong trường trung cấp chuyên nghiệp 1.1.2.1. Khái niệm thi đua và khen thưởng Theo Điều 3 Luật thi đua, khen thưởng năm 2003 sửa đổi 2012, Thi đua là hoạt động có tổ chức với sự tham gia tự nguyện của cá nhân, tập thể nhằm phấn đấu đạt được thành tích tốt nhất trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; Khen thưởng là việc ghi nhận, biểu dương, tôn vinh công trạng và khuyến khích bằng lợi ích vật chất đối với cá nhân, tập thể có thành tích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Về lý luận, C.Mác là người đầu tiên nghiên cứu một cách khoa học về bản chất và nội dung thi đua. Ông đánh giá cao vai trò của hiệp tác trong lao động, sự hiệp cộng lao động tạo ra sức mạnh tập thể lớn hơn sức mạnh của từng lao động cá nhân cộng lại. Mác viết: “Thi đua nảy nở trong quá trình hợp tác lao động, trong hoạt động chung và kế hoạch của con người với sự tiếp xúc xã hội tạo nên thi đua và sự nâng cao theo lối đặc biệt, nghị lực sinh động làm tăng thêm nghị lực riêng của từng người” [21]. Trên cơ sở những 12 quan điểm nền tảng của Mác và Ăng ghen về thi đua, Lênin đã nghiên cứu và đưa ra những quan điểm, tư tưởng cơ bản về thi đua xã hội chủ nghĩa, đó là phong trào tự nguyện, góp sức giải quyết khó khăn, xây dựng xã hội mới của quần chúng lao động được giải phóng khỏi ách áp bức bóc lột. Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nâng quan niệm về thi đua lên tầm tư tưởng, coi thi đua là biểu hiện của lòng yêu nước, là những hành động cụ thể của mỗi cá nhân vì lợi ích chung của cộng đồng và xã hội. Người nói: “Tưởng lầm rằng thi đua là một việc làm khác với những công việc hàng ngày. Thật ra công việc hàng ngày chính là nền tảng thi đua. Thí dụ từ trước đến nay ta vẫn ăn, vẫn mặc, vẫn ở, nay ta thi đua ăn, mặc, ở cho sạch, cho hợp vệ sinh, cho khỏi đau ốm. Xưa nay ta vẫn làm ruộng, nay ta thi đua làm cho ruộng tốt hơn, sản xuất nhiều hơn, mọi việc đều thi đua từ như vậy”.[21] Như vậy, thi đua là một hoạt động có tổ chức dựa trên nguyên tắc tự nguyện. Nội dung thi đua được thực hiện trên cơ sở nguyên tắc quy định và khi tặng danh hiệu phải dựa trên các căn cứ, tiêu chuẩn cụ thể. Đó cũng là những điểm khác nhau giữa thi đua có tổ chức và thi đua tự phát. Do vậy thi đua là hoạt động nhằm thu được kết quả nhất định, thi đua phải đạt thành tích tốt nhất. Thi đua là một hiện tượng khách quan, là quy luật phát triển tất yếu trong quá trình hợp tác lao động của con người, có hợp tác lao động thì có nảy sinh ra thi đua. Thi đua là cùng nhau đem hết tài năng, sức lực ra làm nhằm thúc đẩy lẫn nhau đạt thành tích tốt nhất trong chiến đấu, sản xuất, công tác học tập. Nguyên tắc quan trọng nhất của thi đua yêu nước là đoàn kết, hợp tác cùng phát triển, phổ biến sáng kiến kinh nghiệm; mọi người giúp đỡ lẫn nhau cùng tiến bộ. Thi đua yêu nước chính là biện pháp xây dựng con người mới, rèn luyện nhân cách cao đẹp cho người lao động. 13 Đối với khái niệm khen thưởng, cách đây hơn 600 năm, Nguyễn Trãi đã viết: “Nhà nước thưởng nhiều hơn phạt là Nhà nước phồn vinh; nhà nước thưởng, phạt nghiêm minh là nhà nước vững mạnh; nhà nước phạt nhiều hơn thưởng là nhà nước đang suy tàn”. Theo quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Trong một nước thưởng, phạt phải nghiêm minh thì nhân dân mới yên ổn, kháng chiến mới thắng lợi, kiến quốc mới thành công”[8]. Khen thưởng đúng người, đúng việc, kịp thời có tác dụng động viên, giáo dục, nêu gương. Nguyên Tổng Bí thư Trường Chinh cho rằng: “Khen thưởng là một vấn đề thuộc phạm trù khoa học xã hội. Công tác khen thưởng cũng như trừng phạt là một vấn đề thực hiện phát sinh và tồn tại trong quá trình phát sinh, phát triển con người. Giai cấp thống trị sử dụng nó như là một vũ khí để duy trì quyền lực thống trị của mình”[14]. Mục đích căn bản của khen thưởng là khích lệ, khơi dậy một cách đúng đắn động cơ làm việc của mọi người, khiến cho họ coi việc thực hiện mục tiêu của tổ chức cũng như thực hiện nhu cầu của bản thân, từ đó làm cho tính tích cực và sáng tạo của họ tiếp tục được duy trì và phát huy, góp phần xây dựng con người mới xã hội chủ nghĩa. Chủ tịch Hồ Chí Minh là người đã đặt nền móng đầu tiên hình thành bộ máy làm công tác thi đua, khen thưởng ở nước ta, cụ thể: Năm 1947, Bác lần lượt ký các sắc lệnh thành lập Viện Huân chương, Sắc lệnh đặt ra các Huân chương Quân công, Huân chương chiến sĩ, Huân chương Sao vàng, Huân chương Hồ Chí Minh, Huân chương Độc lập; năm 1948: Huân chương Kháng chiến; năm 1950: Huân chương Lao động. Tiếp đó Chính phủ cũng đã quy định các danh hiệu Anh hùng Quân đội, Anh hùng Nông nghiệp, Anh hùng Công nghiệp (năm 1952) để khen thưởng kịp thời những cá nhân và đơn vị có thành tích trong cuộc kháng chiến kiến quốc. Công tác khen thưởng là một quá trình thực hiện các chủ trương, chính sách pháp luật của Đảng và Nhà nước, của các cán bộ công chức, cơ quan làm 14