Tài liệu Xác định giá bán điện của thủy điện nhỏ trong thị trường điện cạnh tranh

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI ---------------------------------------- Nguyễn Việt Hưng XÁC ĐỊNH GIÁ BÁN ĐIỆN CỦA THỦY ĐIỆN NHỎ TRONG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN CẠNH TRANH Chuyên ngành: Hệ thống điện LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT ĐIỆN NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS.ĐẶNG QUỐC THỐNG Hà Nội 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI --------------------------------------------- Nguyễn Việt Hưng XÁC ĐỊNH GIÁ BÁN ĐIỆN CỦA THỦY ĐIỆN NHỎ TRONG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN CẠNH TRANH LUẬN VĂN THẠC SĨ KỸ THUẬT ĐIỆN Hà Nội 2014 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội MỤC LỤC DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................................. 5 LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................................. 6 LỜI CẢM ƠN....................................................................................................................... 7 DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT..................................................................................... 8 MỞ ĐẦU ............................................................................................................................... 9 CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU QUI ĐỊNH VẬN HÀNH THỊ TRƯỜNG ĐIỆN CẠNH TRANH ............................................................................................................................... 11 1.1 Các nguyên tắc cơ bản [1] ................................................................................. 11 1.1.1 Trách nhiệm tham gia thị trường điện ............................................................... 11 1.1.2 Giới hạn giá chào ............................................................................................... 11 1.1.3 Giá trị nước ........................................................................................................ 12 1.1.4 Giá thị trường toàn phần .................................................................................... 12 1.1.5 Giá điện năng thị trường .................................................................................... 12 1.1.6 Giá công suất thị trường .................................................................................... 12 1.1.7 Hợp đồng mua bán điện dạng sai khác .............................................................. 12 1.1.8 Nguyên tắc thanh toán trong thị trường điện ..................................................... 13 1.2 Kế hoạch vận hành thị trường điện ................................................................... 14 1.2.1 Kế hoạch vận hành năm tới ............................................................................... 14 1.2.2 Phân loại các nhà máy thuỷ điện ....................................................................... 16 1.2.3 Dự báo phụ tải cho lập kế hoạch vận hành năm tới........................................... 16 1.2.4 Dịch vụ phụ trợ cho kế hoạch vận hành năm tới ............................................... 16 1.2.5 Phân loại tổ máy chạy nền, chạy lưng và chạy đỉnh năm tới ............................ 17 1.3 Xác định giá chào cho các nhà máy điện........................................................... 17 1.3.1 Xác định giới hạn giá chào của tổ máy nhiệt điện ............................................. 17 1.3.2 Xác định giá trần thị trường............................................................................... 18 1.3.3 Lựa chọn nhà máy điện mới tốt nhất ................................................................. 18 1.3.4 Nguyên tắc xác định giá công suất thị trường ................................................... 20 1.3.5 Trình tự xác định giá công suất thị trường ........................................................ 20 1.4 Sản lượng phát điện ............................................................................................ 23 1.4.1 Xác định sản lượng hợp đồng năm .................................................................... 23 1.4.2 Xác định sản lượng hợp đồng tháng .................................................................. 24 1.4.3 Trách nhiệm xác định và ký kết sản lượng hợp đồng năm và tháng ................. 24 1.4.4 Xác định giá phát điện bình quân dự kiến cho năm N ...................................... 25 1 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật 1.5 Trường đại học Bách khoa Hà Nội Kế hoạch vận hành tháng ................................................................................... 26 1.5.1 Dự báo phụ tải cho lập kế hoạch vận hành tháng tới......................................... 26 1.5.2 Tính toán giá trị nước ........................................................................................ 26 1.5.3 Phân loại tổ máy chạy nền, chạy lưng và chạy đỉnh tháng tới .......................... 27 1.5.4 Điều chỉnh giá trần bản chào của tổ máy nhiệt điện .......................................... 27 1.5.5 Điều chỉnh sản lượng hợp đồng tháng ............................................................... 28 1.5.6 Xác định sản lượng hợp đồng giờ ..................................................................... 28 1.5.7 Giá trị nước tuần tới........................................................................................... 29 1.5.8 Xác định sản lượng hợp đồng của các nhà máy thuỷ điện có hồ chứa điều tiết từ 02 ngày đến 01 tuần ......................................................................................................... 30 1.5.9 1.6 Giới hạn giá chào của nhà máy thuỷ điện ......................................................... 30 Xác định giá điện năng thị trường ..................................................................... 31 1.6.1 Xác định giá điện năng thị trường ..................................................................... 31 1.6.2 Xác định công suất thanh toán........................................................................... 31 1.6.3 Xác định giá điện năng thị trường và công suất thanh toán khi can thiệp vào thị trường điện ....................................................................................................................... 32 1.6.4 Thanh toán chi phí cơ hội cho dịch vụ dự phòng quay ..................................... 33 CHƯƠNG 2: QUI ĐỊNH VỀ CHI PHÍ TRÁNH ĐƯỢC ĐỐI VỚI CÁC NHÀ MÁY ĐIỆN NHỎ DÙNG NĂNG LƯỢNG TÁI TẠO .............................................................. 35 2.1 Nội dung biểu giá chi phí tránh được [2] ......................................................... 35 2.1.1 Giải thích từ ngữ ................................................................................................ 35 2.1.2 Cấu trúc biểu giá ................................................................................................ 35 2.1.3 Trách nhiệm đấu nối .......................................................................................... 36 2.1.4 Cơ chế chia sẻ rủi ro .......................................................................................... 36 2.1.5 Xây dựng biểu giá.............................................................................................. 37 2.2 Thực hiện biểu giá ............................................................................................... 37 2.2.1 Hợp đồng mua bán điện mẫu ............................................................................. 37 2.2.2 Điều kiện áp dụng biểu giá đối với Bên bán ..................................................... 38 2.2.3 Trình tự, thủ tục lập và áp dụng biểu giá chi phí tránh được ............................ 38 2.3 Phương pháp tính toán biểu giá chi phí tránh được ........................................ 39 2.3.1 Chi phí điện năng tránh được ............................................................................ 39 2.3.2 Tổn thất truyền tải tránh được ........................................................................... 41 2.3.3 Giá công suất tránh được của biểu giá............................................................... 43 2.3.4 Phương pháp tính toán tổn thất trên đường dây trong trường hợp điểm đo đếm không trùng với điểm đấu nối .......................................................................................... 44 2 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội CHƯƠNG 3: TÌM HIỂU PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH GIÁ PHÁT ĐIỆN TRONG THỊ TRƯỜNG ĐIỆN VIỆT NAM ................................................................................... 46 3.1 Các nguyên tắc và khái niệm cơ bản [3] ........................................................... 46 3.1.1 Các nguyên tắc cơ bản khi xây dựng biểu giá điện ........................................... 46 3.1.2 Các khái niệm cơ bản ........................................................................................ 46 3.2 Phương pháp xây dựng khung giá phát điện .................................................... 47 3.2.1 Nguyên tắc xây dựng khung giá phát điện ........................................................ 47 3.2.2 chuẩn Phương pháp xây dựng khung giá phát điện công nghệ cho Nhà máy điện 48 3.2.3 chuẩn Phương pháp xây dựng giá cố định công nghệ bình quân của nhà máy điện 49 3.2.4 Phương pháp xác định giá biến đổi công nghệ của nhà máy điện chuẩn cho năm áp dụng khung giá ............................................................................................................ 51 3.2.5 Phương pháp xây dựng khung giá phát điện cho nhà máy thuỷ điện ................ 52 3.3 Phương pháp xác định giá đàm phán hợp đồng mua bán điện cho nhà máy điện mới .............................................................................................................................. 53 3.3.1 Nguyên tắc xác định giá đàm phán hợp đồng mua bán điện ............................. 53 3.3.2 điện Phương pháp xác định giá đàm phán hợp đồng mua bán điện của nhà máy nhiệt 53 3.3.3 Phương pháp xây dựng giá đàm phán của nhà máy thủy điện .......................... 59 3.4 Phương pháp xác định giá phát điện theo từng năm của hợp đồng mua bán điện 60 3.4.1 Nguyên tắc xác định giá phát điện theo từng năm của hợp đồng mua bán điện 60 3.4.2 Nguyên tắc điều chỉnh giá phát điện từng năm trong hợp đồng mua bán điện . 61 3.4.3 Phương pháp xác định giá phát điện của nhà máy nhiệt điện theo từng năm của hợp đồng mua bán điện .................................................................................................... 62 3.4.4 Phương pháp xác định giá phát điện của nhà máy thủy điện mới theo từng năm của hợp đồng mua bán điện ............................................................................................. 64 3.4.5 Phương pháp chuyển đổi giá phát điện của nhà máy nhiệt điện hiện có để áp dụng cho hợp đồng mua bán điện trong thị trường phát điện cạnh tranh ........................ 64 CHƯƠNG 4: TÍNH TOÁN GIÁ ĐIỆN DÙNG CHO ĐÀM PHÁN HỢP ĐỒNG MUA BÁN ĐIỆN CỦA NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN CỤ THỂ VÀ SO SÁNH VỚI MỘT SỐ NHÀ MÁY THỦY ĐIỆN GẦN GIỐNG VỀ QUI MÔ ................................................... 67 4.1 Thông số kỹ thuật chính theo thiết kế của dự án ............................................. 67 4.2 Các phân tích kinh tế tài chính dự án từ báo cáo do đơn vị tư vấn tiến hành trong quá trình lập báo cáo nghiên cứu khả thi.............................................................. 70 4.2.1 Giới thiệu phương án ......................................................................................... 70 4.2.2 Phân tích kinh tế ................................................................................................ 71 3 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội 4.2.3 Phân tích tài chính [4], [5], [6], [7], [8], [9] ...................................................... 72 4.2.4 Kết quả tính toán và kiến nghị về dự án ............................................................ 74 4.3 Xây dựng giá điện đàm phán: ............................................................................ 77 4.4 Phương pháp xác định giá phát điện theo từng năm của hợp đồng mua bán điện 78 4.4.1 Nguyên tắc xác định giá phát điện theo từng năm của hợp đồng mua bán điện 78 4.4.2 Nguyên tắc điều chỉnh giá phát điện từng năm trong hợp đồng mua bán điện . 79 4.4.3 Phương pháp xác định giá phát điện của nhà máy thủy điện mới theo từng năm của hợp đồng mua bán điện ............................................................................................. 79 4.5 Các thông số kỹ thuật tài chính của nhà máy thủy điện Nậm Toóng: ........... 80 4.6 Tính toán xác định giá điện Nậm Toóng:.......................................................... 81 4.7 Ảnh hưởng của các yếu tố đầu vào đối với giá thành điện sản xuất............... 85 4.8 So sánh thủy điện Nậm Toóng với một số thủy điện tương tự khác .............. 86 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................................................... 88 5.1 Kết luận ................................................................................................................ 88 5.2 Kiến nghị .............................................................................................................. 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................................. 90 Phụ lục 1 ............................................................................................................................. 91 Phục lục 2 ............................................................................................................................ 95 Phụ lục 3 ........................................................................................................................... 100 Phụ lục 4 ........................................................................................................................... 101 Phụ lục 5 ........................................................................................................................... 102 Phụ lục 6 ........................................................................................................................... 106 Phụ lục 7 ........................................................................................................................... 108 4 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 2.2-1 Biểu giá chi phí tránh được .............................................................................. 38 Bảng 2.2-2 Biểu giá trần và giá sàn khi áp dụng cơ chế chia sẻ rủi ro ............................... 39 Bảng 2.3-1 Thưởng/phạt thanh toán tổn thất truyền tải tương ứng với các trạng thái vận hành hệ thống ............................................................................................. 41 Bảng 2.3-2 Ví dụ tính toán chi phí công suất tránh được ................................................... 43 Bảng 4.1-1 Thông số thiết kế công trình ............................................................................ 68 Bảng 4.2-1 Các thông số thuỷ năng, kinh tế chính của DATĐ Nậm Toóng ...................... 70 Bảng 4.2-2 Các hạng mục cấu thành vốn đầu tư DATĐ Nậm Toóng ................................ 71 Bảng 4.2-3 Chi phí đầu tư ban đầu phân theo năm xây dựng ............................................. 71 Bảng 4.2-4 Chỉ tiêu kinh tế trong phân tích độ nhạy DATĐ Nậm Toóng.......................... 72 Bảng 4.2-5 Tiến độ phân bổ các nguồn vốn của thuỷ điện Nậm Toóng ............................ 73 Bảng 4.2-6 Chỉ tiêu tài chính phương án kiến nghị (vay TM lãi 13%) .............................. 75 Bảng 4.2-7 Chỉ tiêu tài chính phương án kiến nghị (vay TM lãi 12%) .............................. 75 Bảng 4.2-8 Chỉ tiêu tài chính phương án kiến nghị (vay TM lãi 14%) .............................. 76 Bảng 4.5-1 Thông số kỹ thuật của nhà máy thủy điện Nậm Toóng ................................... 80 Bảng 4.5-2 Thông số tài chính của nhà máy thủy điện Nậm Toóng .................................. 81 Bảng 4.6-1 Kết quả tính toán giá điện khi các yêu tố đầu vào thay đổi ............................. 85 Bảng 4.7-1 Bảng so sánh các chỉ tiêu và giá điện của một số NMTĐ (Nậm Toóng, Ngòi Phát, Bắc Bình) .......................................................................................... 86 5 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi. Nội dung luận văn có tham khảo, sử dụng nhiều nguồn tài liệu, số liệu theo danh mục tài liệu tham khảo. Từ đó vận dụng những kiến thức đã được học và tiếp thu từ thực tế để hoàn thành công trình này, không sao chép của bất kì luận văn nào trước đó. Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về nội dung của luận văn này. Hà nội, ngày16 tháng 04 năm 2014 Tác giả Nguyễn Việt Hưng 6 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội LỜI CẢM ƠN Trong thời gian hoàn thành chương trình cao học và thực hiện luận văn này, tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của các thầy cô trường Đại học Bách khoa Hà Nội. Tôi xin chân thành cảm ơn đến quí thầy cô trường Đại học Bách khoa Hà Nội, đặc biệt là những thầy cô đã tận tình dạy bảo cho tôi suốt thời gian học tập tại trường. Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến thầy PGS.TS. Đặng Quốc Thống đã dành rất nhiều thời gian và tâm huyết hướng dẫn nghiên cứu và tận tình chỉ bảo giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp này. Mặc dù tôi đã cố gắng hoàn thiện luận văn bằng tất cả sự nhiệt tình và năng lực của mình, tuy nhiên do hạn hẹp về thời gian nên bài viết của tôi không thể tránh khỏi những thiếu sót, tôi rất mong nhận được những đóng góp quí báu của thầy cô và các bạn. Tôi xin chân thành cảm ơn! Nguyễn Việt Hưng 7 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT 1 2 Các từ viết tắt BCT BOT 3 4 5 6 CSH DAĐT EPTC ERAV 7 8 9 10 11 12 13 EVN FS GENCO HTĐ IPP KH LIBOR 14 15 16 17 MBB MO NMĐ NPC 18 NPT 19 20 21 PPA SĐT SB SCADA 22 23 24 25 26 SCL SO TMĐT TNHH VĐT STT Giải thích Bộ Công Thương Xây dựng – Vận hành – Chuyển giao: Build – Operate – Transfer Chủ sở hữu (vốn) Dự án đầu tư Công ty mua bán điện: Electricity Power Trade Company Cục điều tiết điện lực: Electricity Regulator Authority of Vietnam Tập đoàn điện lực Việt Nam: Vietnam Electricity Báo cáo nghiên cứu khả thi: Feasibility Study Report Tổng Công ty phát điện: Generator Corporation Hệ thống điện Đơn vị sản xuất điện độc lập: Independent Power Plant Khách hàng Lãi suất liên ngân hàng London: The London Interbank Offered Rate Mua bán buôn Đơn vị điều hành giao dịch thị trường: Market Operator Nhà máy điện Tổng Công ty điện lực miền Bắc: Northern Power Company Tổng Công ty truyền tải điện quốc gia: National Power Transmission Corporation Hợp đồng mua bán điện: Power Purchase Agreement Suất đầu tư Một người mua: Single Buyer Hệ thống điều khiển giám sát và thu thập dữ liệu: Supervisory Control and Data Acquisition Sửa chữa lớn Đơn vị vận hành hệ thống: System Operator Tổng mức đầu tư Trách nhiệm hữu hạn Vốn đầu tư 8 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội MỞ ĐẦU Thủy điện và thủy điện nhỏ hiện nay đang là điểm nóng đối với ngành điện (Bộ Công nghiệp và EVN), là sức hút mạnh đối với các nhà đầu tư tư nhân trong và ngoài nước, là sự hấp dẫn đối với các nhà thầu xây dựng và các hãng cung cấp thiết bị. Một trong những yếu tố quan trọng giúp các nhà đầu tư cân nhắc lựa chọn dự án đầu tư nhà máy thủy điện trước khi đưa ra quyết định là giá phát điện. Tất cả những yếu tố góp phần hỗ trợ nhà đầu tư đưa ra quyết định đúng đắn trước khi xây dựng nhà máy thủy điện đều có vai trò, tính chất quyết định riêng. Tuy nhiên, giá bán điện là yếu tố đầu tiên nhà đầu tư tư nhân cân nhắc khi đầu tư xây dựng nhà máy thủy điện ở địa phương. Bởi vì, đây là nội dung quan trọng nhất được dùng trong quá trình đàm phán các hợp đồng mua bán điện. Việc nghiên cứu, phân tích giá bán điện, cách tính giá điện của thủy điện nhỏ và các yếu tố cấu thành cũng góp phần nào vào quá trình quyết định đầu tư xây dựng một dự án thủy điện nhỏ của các nhà đầu tư, nhất là các nhà đầu tư tư nhân. Hiện nay, Chính phủ Việt Nam đang có chính sách mở rộng các thành phần kinh tế tham gia vào các lĩnh vực kinh tế của đất nước để thu hút vốn đầu tư, tạo công ăn việc làm, giảm sức ép về ngân sách cho đất nước. Ngành điện là một trong số các ngành có chung xu thế đó. Nhà nước đang huy động nguồn vốn không chỉ của các doanh nghiệp tư nhân trong nước mà của cả các doanh nghiệp nước ngoài để cùng tham gia vào lĩnh vực năng lượng, đặc biệt là khâu sản xuất điện năng. Từ nhiệt điện tua bin khí, nhiệt điện than, thủy điện, và phong điện.. là các loại hình phát điện đang được các nhà đầu tư quan tâm. Với việc hình thành thị trường điện Việt Nam, các nhà đầu tư có cơ hội tham gia bình đẳng vào hệ thống điện Việt Nam với mô hình quản lí tiếp cận những phương pháp, khái niệm tiên tiến của thế giới, nâng cao hiệu quả đầu tư, thu hút vốn đầu tư trong quản lí và vận hành lưới điện đồng thời nâng cao tính cạnh tranh của giá điện và chất lượng cung cấp điện. Trong thị trường phát điện cạnh tranh, các nhà máy tham gia thị trường sẽ cạnh tranh giá bán điện cho đơn vị mua buôn duy nhất. Do đó, việc xác định giá bán điện của các nhà máy điện có cấu hình tương tự nhau là rất cần thiết để so sánh sự khác biệt và chênh lệch giữa chúng với nhau và các yếu tố tác động khác. 9 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội Mục đính nghiên cứu và ý nghĩa khoa học thực tiễn: Nghiên cứu và xác định giá bán điện của thủy điện nhỏ trong thị trường điện cạnh tranh nhằm giải quyết khâu định giá phát điện cho các nhà máy điện để từ đó hỗ trợ công tác đàm phán các hợp đồng mua bán điện giữa đơn vị phát điện và đơn vị mua điện. Các vấn đề cần giải quyết: - Nghiên cứu phương pháp xác định khung giá phát điện theo qui định hiện nay đối với các nhà máy điện khi tham gia thị trường điện Việt Nam. - Tìm hiểu những qui định đối với các nhà máy điện tham gia thị trường điện Việt Nam và các qui định đối với các bên liên quan tham gia thị trường. - Áp dụng tính toán giá điện cho một nhà máy điện cụ thể và so sánh với giá điện của một số nhà máy điện cùng qui mô để tìm hiểu những yếu tố ảnh hưởng đến giá phát điện của nhà máy. Nội dung luận văn bao gồm: Chương 1: Tìm hiểu qui định vận hành thị trường điện cạnh tranh Chương 2: Qui định về chi phí tránh được đối với các nhà máy điện nhỏ dùng năng lượng tái tạo Chương 3: Phương pháp xác định giá phát điện trong thị trường điện Việt Nam Chương 4: Tính toán giá điện dùng cho đàm phán hợp đồng mua bán điện của nhà máy thủy điện cụ thể và so sánh với một số nhà máy thủy điện gần giống về qui mô 10 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội CHƯƠNG 1: TÌM HIỂU QUI ĐỊNH VẬN HÀNH THỊ TRƯỜNG ĐIỆN CẠNH TRANH 1.1 Các nguyên tắc cơ bản [1] 1.1.1 Trách nhiệm tham gia thị trường điện 1. Nhà máy điện có giấy phép hoạt động điện lực trong lĩnh vực phát điện, có công suất đặt lớn hơn 30 MW đấu nối vào hệ thống điện quốc gia - trừ các nhà máy điện như ở mục 2 - phải tham gia thị trường điện. 2. Các nhà máy điện không tham gia thị trường điện bao gồm: a). Nhà máy điện BOT; b). Nhà máy điện sử dụng năng lượng tái tạo không phải thủy điện; c). Nhà máy điện thuộc khu công nghiệp chỉ bán một phần sản lượng lên hệ thống điện quốc gia và không xác định được kế hoạch bán điện dài hạn. 3. Trước ngày 01 tháng 11 năm N-1, Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm lập danh sách các nhà máy điện có công suất đặt lớn hơn 30MW không tham gia thị trường, các đơn vị gián tiếp tham gia thị trường điện trong năm N và trình Cục Điều tiết điện lực phê duyệt. 4. Các nhà máy điện tham gia thị trường điện có trách nhiệm đầu tư, hoàn thiện hệ thống trang thiết bị để đấu nối vào hệ thống thông tin thị truờng điện, hệ thống SCADA/EMS và hệ thống đo đếm điện năng đáp ứng yêu cầu vận hành của thị trường điện. 1.1.2 Giới hạn giá chào 1. Giá chào của các tổ máy phát điện trên thị trường điện được giới hạn từ giá sàn bản chào đến giá trần bản chào. 2. Mức giá trần bản chào của tổ máy nhiệt điện được xác định hàng năm, điều chỉnh hàng tháng và được tính toán căn cứ trên các yếu tố sau: a). Suất hao nhiệt của tổ máy phát điện; b). Hệ số suy giảm hiệu suất theo thời gian vận hành của tổ máy phát điện; c). Giá nhiên liệu; d). Hệ số chi phí phụ; đ) Giá biến đổi theo hợp đồng mua bán điện. 3. Giá sàn của tổ máy nhiệt điện là 01 đồng/kWh. 11 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội 4. Giới hạn giá chào của các tổ máy thuỷ điện được xác định theo giá trị nước hàng tuần. 1.1.3 Giá trị nước 1. Giá trị nước được sử dụng cho việc lập kế hoạch vận hành năm tới, tháng tới, tuần tới và xác định giới hạn giá chào của tổ máy thuỷ điện trong thị trường điện. 2. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm tính toán và công bố giá trị nước theo thời gian biểu của thị trường. 1.1.4 Giá thị trường toàn phần Giá thị trường toàn phần cho chu kỳ giao dịch được tính bằng tổng của 02 (hai) thành phần sau: 1. Giá điện năng thị trường. 2. Giá công suất thị trường. 1.1.5 Giá điện năng thị trường 1. Giá điện năng thị trường là giá chung cho toàn hệ thống, được dùng để tính toán khoản thanh toán điện năng trên thị trường điện cho mỗi chu kỳ giao dịch. 2. Giá điện năng thị trường do Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán sau thời điểm vận hành dựa trên phương pháp lập lịch không ràng buộc. 3. Giá điện năng thị trường không vượt quá mức giá trần thị trường do Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán và Cục Điều tiết điện lực phê duyệt hàng năm. 4. Việc xác định giá điện năng thị trường được quy định cụ thể. 1.1.6 Giá công suất thị trường 1. Giá công suất thị trường cho từng chu kỳ giao dịch được Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán trong quá trình lập kế hoạch vận hành năm tới và không thay đổi trong năm áp dụng. 2. Giá công suất thị trường được tính toán trên nguyên tắc đảm bảo cho Nhà máy điện mới tốt nhất thu hồi đủ chi phí biến đổi và cố định. 3. Việc xác định giá công suất thị trường được quy định cụ thể. 1.1.7 Hợp đồng mua bán điện dạng sai khác 1. Đơn vị phát điện trực tiếp giao dịch và Đơn vị mua buôn duy nhất có trách nhiệm 12 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội ký hợp đồng mua bán điện dạng sai khác theo mẫu do Bộ Công Thương ban hành. 2. Sản lượng hợp đồng năm được Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán dựa trên sản lượng kế hoạch năm và tỷ lệ sản lượng thanh toán theo giá hợp đồng. Sản lượng kế hoạch năm được Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện tính toán trong quá trình lập kế hoạch vận hành năm tới. 3. Sản lượng hợp đồng tháng được Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện xác định trong quá trình lập kế hoạch vận hành năm tới dựa trên việc phân bổ sản lượng hợp đồng năm vào các tháng. 4. Sản lượng hợp đồng giờ được Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện xác định trong quá trình lập kế hoạch vận hành tháng tới căn cứ trên việc phân bổ sản lượng hợp đồng tháng vào các giờ trong tháng. 5. Cục Điều tiết điện lực có trách nhiệm xác định và công bố tỷ lệ sản lượng thanh toán theo giá hợp đồng của đơn vị phát điện hàng năm tuỳ theo từng loại hình công nghệ theo nguyên tắc sau: a). Đảm bảo hài hoà các mục tiêu: - Từng bước giảm tỷ lệ sản lượng điện năng thanh toán theo giá hợp đồng; - Ổn định doanh thu của đơn vị phát điện; - Ổn định giá phát điện bình quân, phù hợp với quy định về xây dựng biểu giá bán lẻ điện. b). Tỷ lệ sản lượng điện năng thanh toán theo giá hợp đồng được quy định riêng cho các loại hình công nghệ thủy điện và nhiệt điện, tỷ lệ này không cao hơn 95% và không thấp hơn 60%. 1.1.8 Nguyên tắc thanh toán trong thị trường điện 1. Đơn vị phát điện trực tiếp giao dịch được thanh toán theo giá thị trường điện và thanh toán theo hợp đồng mua bán điện dạng sai khác. 2. Khoản thanh toán theo giá thị trường chỉ áp dụng cho Đơn vị phát điện trực tiếp giao dịch và được tính toán căn cứ trên các yếu tố sau: a). Giá điện năng thị trường; b). Giá công suất thị trường; c). Sản lượng điện năng và công suất huy động. 3. Việc thanh toán cho các Đơn vị phát điện trực tiếp cụ thể trong hợp đồng mua bán điện. 4. Các đơn vị phát điện gián tiếp giao dịch được thanh toán theo các quy định tại hợp đồng mua bán điện. 13 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội 1.2 Kế hoạch vận hành thị trường điện 1.2.1 Kế hoạch vận hành năm tới 1. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm lập kế hoạch vận hành năm tới, bao gồm các nội dung sau: a). Lựa chọn Nhà máy điện mới tốt nhất; b). Tính toán giá công suất thị trường; c). Tính toán giá trị nước và mức nước tối ưu của các hồ chứa thủy điện; d). Tính toán giới hạn giá bản chào của tổ máy nhiệt điện; đ) Xác định giá trần thị trường; e). Chủ trì, phối hợp với Đơn vị mua buôn duy nhất tính toán sản lượng kế hoạch, sản lượng hợp đồng năm và phân bổ sản lượng hợp đồng năm vào các tháng trong năm của các đơn vị phát điện trực tiếp giao dịch. 2. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm sử dụng mô hình mô phỏng thị trường để tính toán các nội dung quy định tại các điểm a, b, c, d và đ. Thông số đầu vào sử dụng trong mô phỏng thị trường của các tổ máy nhiệt điện là chi phí biến đổi của tổ máy. 3. Chi phí biến đổi của tổ máy nhiệt điện được xác định như sau: a). Trường hợp xác định được giá trị suất hao nhiệt, chi phí biến đổi của tổ máy xác định như sau: VC  (1  f )  PNL  HR Trong đó: VC: Chi phí biến đổi của tổ máy nhiệt điện (đồng/kWh); f: Hệ số chi phí phụ, được tính bằng tỷ lệ của tổng các chi phí khởi động, chi phí nhiên liệu - vật liệu phụ và chi phí vận hành bảo dưỡng biến đổi cho phát điện so với chi phí nhiên liệu chính; PNL: Giá nhiên liệu chính của tổ máy nhiệt điện (đồng/kCal hoặc đồng/BTU); HR: Suất hao nhiệt của tổ máy nhiệt điện (BTU/kWh hoặc kCal/kWh); - Giá nhiên liệu (PNL) là mức giá nhiên liệu dự kiến cho năm N do Đơn vị mua buôn duy nhất cung cấp cho Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện. Giá nhiên liệu năm N là giá nhiên liệu do cơ quan nhà nước có thẩm quyền công bố cho năm N hoặc trong hợp đồng mua bán nhiên liệu sơ cấp dài hạn. Trong trường hợp có cả hai loại giá trên thì sử dụng giá nhiên liệu do cơ quan nhà nước có 14 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội thẩm quyền công bố cho năm N. Trong trường hợp không có cả hai loại giá trên thì giá nhiên liệu của năm N được tính bằng trung bình của giá nhiên liệu thực tế đã sử dụng cho thanh toán của 12 tháng gần nhất trước thời điểm lập kế hoạch vận hành năm N; - Suất hao nhiệt của tổ máy nhiệt điện (HR) được xác định bằng suất hao nhiệt được thống nhất trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện do Đơn vị mua buôn duy nhất cung cấp và được hiệu chỉnh theo hệ số suy giảm hiệu suất. Trường hợp suất hao nhiệt trong hợp đồng là suất hao nhiệt bình quân cả đời dự án thì không cần phải điều chỉnh theo hệ số suy giảm hiệu suất. Trong trường hợp trong hợp đồng hoặc hồ sơ đàm phán hợp đồng chỉ có đường đặc tính suất hao tại các mức tải thì suất hao nhiệt của các tổ máy được xác định tại mức tải tương ứng với sản lượng điện năng phát bình quân nhiều năm của nhà máy điện được quy định trong hợp đồng mua bán điện. Trường hợp tổ máy nhiệt điện không có số liệu suất hao nhiệt trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện, suất hao nhiệt của nhà máy điện đó được xác định bằng suất hao nhiệt của nhà máy điện chuẩn cùng nhóm theo công nghệ phát điện và công suất đặt. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm tính toán suất tiêu hao nhiệt của nhà máy điện chuẩn; - Hệ số suy giảm hiệu suất của tổ máy nhiệt điện được xác định bằng hệ số suy giảm hiệu suất trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện do Đơn vị mua buôn duy nhất cung cấp. Trường hợp nhà máy nhiệt điện không có số liệu hệ số suy giảm hiệu suất trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện, áp dụng hệ số suy giảm hiệu suất của nhà máy điện chuẩn cùng nhóm với nhà máy điện đó do Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện xác định; - Hệ số chi phí phụ (f) của tổ máy nhiệt điện được Đơn vị mua buôn duy nhất xác định căn cứ trên số liệu trong hợp đồng mua bán điện hoặc hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện và cung cấp cho Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện. Trường hợp hệ số chi phí phụ của tổ máy nhiệt điện không có trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện thì hệ số chi phí phụ của tổ máy nhiệt điện đó được xác định theo quy định về phương pháp xác định giá phát điện; trình tự, thủ tục xây dựng, ban hành khung giá phát điện và phê duyệt hợp đồng mua bán điện. b). Trường hợp không có số liệu suất hao nhiệt trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện và không có nhà máy điện chuẩn cùng nhóm phù hợp, chi phí biến đổi của tổ máy được xác định bằng giá biến đổi trong hợp đồng có cập nhật các yếu tố ảnh hưởng đến giá biến đổi của năm N theo phương pháp được thỏa thuận trong hợp đồng. 4. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm trình Tập đoàn điện lực Việt Nam thẩm định và trình Cục Điều tiết điện lực phê duyệt kế hoạch vận 15 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội hành năm tới theo thời gian biểu thị trường. Hồ sơ trình bao gồm kết quả tính toán, các số liệu đầu vào và thuyết minh tính toán. 5. Trong trường hợp giá than và giá khí cho phát điện có sự biến động lớn so với thời điểm phê duyệt kế hoạch vận hành năm tới, Cục Điều tiết điện lực có trách nhiệm xem xét, yêu cầu Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện cập nhật số liệu và tính toán lại kế hoạch vận hành các tháng còn lại trong năm trình Tập đoàn điện lực Việt Nam thẩm định và trình Cục Điều tiết điện lực phê duyệt. 1.2.2 Phân loại các nhà máy thuỷ điện 1. Các nhà máy thuỷ điện trong thị trường điện được phân loại cụ thể như sau: a). Nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu; b). Nhóm nhà máy thuỷ điện bậc thang; c). Nhóm nhà máy thuỷ điện có hồ chứa điều tiết trên 01 tuần; d). Nhóm nhà máy thuỷ điện có hồ chứa điều tiết từ 02 ngày đến 01 tuần; đ) Nhóm nhà máy thuỷ điện có hồ chứa điều tiết dưới 02 ngày. 2. Hàng năm, Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm cập nhật danh sách nhóm nhà máy thuỷ điện. 3. Căn cứ đề xuất của Tập đoàn Điện lực Việt Nam, Cục Điều tiết điện lực có trách nhiệm lập danh sách các nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu để Bộ Công Thương trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. 1.2.3 Dự báo phụ tải cho lập kế hoạch vận hành năm tới Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm dự báo phụ tải để phục vụ lập kế hoạch vận hành năm tới theo phương pháp quy định tại Quy định hệ thống điện truyền tải. Các số liệu dự báo phụ tải phục vụ lập kế hoạch vận hành năm tới bao gồm: 1. Tổng nhu cầu phụ tải hệ thống và phụ tải từng miền Bắc, Trung, Nam cho cả năm và từng tháng trong năm. 2. Biểu đồ phụ tải các ngày điển hình các miền Bắc, Trung, Nam và toàn hệ thống các tháng trong năm. 3. Công suất cực đại, cực tiểu của phụ tải hệ thống trong từng tháng. 1.2.4 Dịch vụ phụ trợ cho kế hoạch vận hành năm tới 1. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm xác định nhu cầu các loại dịch vụ phụ trợ cho năm tới theo quy định tại Quy định hệ thống điện 16 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội truyền tải. 2. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm lựa chọn nhà máy điện cung cấp dịch vụ phụ trợ và ký hợp đồng cung cấp dịch vụ phụ trợ với Đơn vị phát điện theo mẫu do Bộ Công Thương ban hành. 1.2.5 Phân loại tổ máy chạy nền, chạy lưng và chạy đỉnh năm tới 1. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm phân loại các tổ máy chạy nền, chạy lưng và chạy đỉnh theo quy định tại Quy trình phân loại tổ máy và tính giá trần bản chào của nhà máy nhiệt điện. 2. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm sử dụng mô hình mô phỏng thị trường để xác định hệ số tải trung bình năm của các tổ máy phát điện. 3. Căn cứ hệ số tải trung bình năm từ kết quả mô phỏng, các tổ máy được phân loại thành 03 (ba) nhóm sau: a). Nhóm tổ máy chạy nền bao gồm các tổ máy phát điện có hệ số tải trung bình năm lớn hơn hoặc bằng 60%; b). Nhóm tổ máy chạy lưng bao gồm các tổ máy phát điện có hệ số tải trung bình năm lớn hơn 25% và nhỏ hơn 60%; c). Nhóm tổ máy chạy đỉnh bao gồm các tổ máy phát điện có hệ số tải trung bình năm nhỏ hơn hoặc bằng 25%. 1.3 Xác định giá chào cho các nhà máy điện 1.3.1 Xác định giới hạn giá chào của tổ máy nhiệt điện 1. Trường hợp xác định được giá trị suất hao nhiệt: a). Giá trần bản chào giá của tổ máy nhiệt điện được xác định theo công thức sau: Ptr  (1  K DC )  (1  f )  PNL  HR Trong đó: Ptr : Giá trần bản chào của tổ máy nhiệt điện (đồng/kWh); f: Hệ số chi phí phụ, được tính bằng tỷ lệ của tổng các chi phí khởi động, chi phí nhiên liệu - vật liệu phụ và chi phí vận hành bảo dưỡng biến đổi cho phát điện so với chi phí nhiên liệu chính; KDC: Hệ số điều chỉnh giá trần theo kết quả phân loại tổ máy nhiệt điện. Đối với tổ máy nhiệt điện chạy nền KDC = 2%; tổ máy nhiệt điện chạy lưng KDC = 5%; tổ máy nhiệt điện chạy đỉnh KDC = 20%; 17 Luận văn thạc sĩ kỹ thuật Trường đại học Bách khoa Hà Nội PNL: Giá nhiên liệu chính của tổ máy nhiệt điện (đồng/kCal hoặc đồng/BTU); HR: Suất hao nhiệt tại mức tải bình quân của tổ máy nhiệt điện (BTU/kWh hoặc kCal/kWh); b) Các thông số về hệ số chi phí phụ (f), giá nhiên liệu (PNL) và suất hao nhiệt (HR) của tổ máy nhiệt điện. 2. Trường hợp không có số liệu suất hao nhiệt trong hợp đồng hoặc trong hồ sơ đàm phán hợp đồng mua bán điện và không có nhà máy điện chuẩn cùng nhóm phù hợp: a). Giá trần bản chào giá của tổ máy nhiệt điện được xác định theo công thức sau: Ptr  (1  K DC )  PbdCfD Trong đó: Ptr : Giá trần bản chào của tổ máy nhiệt điện (đồng/kWh); KDC: Hệ số điều chỉnh giá trần theo kết quả phân loại tổ máy nhiệt điện. Đối với tổ máy nhiệt điện chạy nền KDC = 2%; tổ máy nhiệt điện chạy lưng KDC = 5%; tổ máy nhiệt điện chạy đỉnh KDC = 20%; PbdCfD : Giá biến đổi cho năm N theo hợp đồng mua bán điện dạng sai khác của nhà máy điện (đồng/kWh). b). Giá biến đổi dùng để tính giá trần bản chào là giá biến đổi dự kiến cho năm N do Đơn vị mua buôn duy nhất cung cấp cho Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện. 3. Giá sàn của các tổ máy nhiệt điện. 4. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm công bố giới hạn chào giá đã được phê duyệt của các tổ máy nhiệt điện theo thời gian biểu thị trường. 1.3.2 Xác định giá trần thị trường 1. Đơn vị vận hành hệ thống điện và thị trường điện có trách nhiệm tính toán các phương án giá trần thị trường, ít nhất là 03 (ba) phương án. 2. Giá trần thị trường cho năm N được xác định theo nguyên tắc: a). Không thấp hơn chi phí biến đổi của các tổ máy nhiệt điện chạy nền và chạy lưng trực tiếp chào giá trên thị trường điện; b). Không cao hơn 115% giá trần bản chào cao nhất trong các tổ máy nhiệt điện chạy nền hoặc chạy lưng trực tiếp chào giá trên thị trường điện. 1.3.3 Lựa chọn nhà máy điện mới tốt nhất 18