Tài liệu Xác định hàm lượng của canxi, sắt, kẽm trong đài hoa bụp giấm bằng phương pháp quang phổ hấp thụ và phát xạ nguyên tử

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC NGUYỄN THỊ HẠNH XÁC ĐỊNH HÀM LƯỢNG CỦA CANXI, SẮT, KẼM TRONG ĐÀI HOA BỤP GIẤM BẰNG PHƯƠNG PHÁP QUANG PHỔ HẤP THỤ VÀ PHÁT XẠ NGUYÊN TỬ Chuyên ngành: Hóa phân tích Mã số: 60.44.01.18 LUẬN VĂN THẠC SĨ HÓA HỌC Người hướng dẫn khoa học: TS. VƯƠNG TRƯỜNG XUÂN Thái Nguyên - 2017 https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com LỜI CẢM ƠN Em xin chân thành cảm ơn TS.Vương Trường Xuân đã hướng dẫn em tận Ơ Em xin chân thành cảm ơn các thầy cô trong tổ bộ môn Hoá Phân Tích, Ban N tình, chu đáo trong suốt quá trình làm luận văn, giúp em hoàn thành luận văn này. U Y thành luận văn này. .Q ẠO gian cũng như cơ sở vật chất để tôi hoàn thiện đề tài này. Đ Tôi xin chân thành cảm ơn tới bạn bè, đồng nghiệp, gia đình đã quan tâm, G giúp đỡ và động viên tôi trong suốt quá trình thực hiện luận văn. H Ư N Tôi xin chân thành cảm ơn! Học viên thực hiện Nguyễn Thị Hạnh D IỄ N Đ ÀN TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN Thái Nguyên, tháng 6 năm 2017 Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP trung tâm y tế dự phòng tỉnh Thái Nguyên đã đã tạo điều kiện cho tôi về mặt thời Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com Tôi cũng xin chân thành cảm ơn tới ban Giám đốc, lãnh đạo khoa xét nghiệm DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N H chủ nhiệm khoa Hoá học, trường Đại học Khoa học Thái Nguyên đã giúp em hoàn i Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com MỤC LỤC LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................. i DANH MỤC CÁC BẢNG..........................................................................................v H Ơ MỞ ĐẦU .....................................................................................................................1 N DANH MỤC CÁC HÌNH ......................................................................................... vi U Y 1.1. Giới thiệu chung về cây bụp giấm .......................................................................2 .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO 1.1.3. Thành phần hoá học của đài hoa bụp giấm. .................................................3 Đ 1.1.4. Công dụng đài hoa bụp giấm ........................................................................3 N G 1.2. Sơ lược về các kim loại Ca, Fe, Zn ......................................................................4 H Ư 1.2.1. Canxi .............................................................................................................4 TR ẦN 1.2.2. Sắt ..................................................................................................................6 1.2.3. Kẽm................................................................................................................7 B 1.3. Một số phương pháp xác định canxi, sắt, kẽm .....................................................8 10 00 1.3.1. Phương pháp phân tích khối lượng...............................................................9 1.3.2. Phương pháp phân tích thể tích ....................................................................9 Ó A 1.3.3. Phương pháp phổ hấp thụ phân tử UV - VIS ................................................9 H 1.3.4. Phương pháp cực phổ .................................................................................10 -L Í- 1.3.5. Phương pháp Von-Ampe hoà tan ................................................................11 ÁN 1.3.6. Phương pháp phổ phát xạ nguyên tử (ICP - OES) .....................................11 1.3.7. Phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử ..........................................................12 TO 1.4. Tình hình nghiên cứu trong nước và trên thế giới về cây bụp giấm ..................16 Đ IỄ N D 1.4.1. Tình hình nghiên cứu trong nước ................................................................16 Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP 1.1.2. Phân bố .........................................................................................................2 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com 1.1.1. Tên gọi và mô tả............................................................................................2 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ..........................................................................2 1.4.2. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ..............................................................16 Chương 2 THỰC NGHIỆM VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ........................18 2.1. Thiết bị, hóa chất, dụng cụ .................................................................................18 2.1.1. Thiết bị ........................................................................................................18 2.1.2. Dụng cụ .......................................................................................................18 ii Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com 2.1.3. Hoá chất ......................................................................................................18 2.2. Phương pháp nghiên cứu ....................................................................................19 2.3. Phương pháp lấy mẫu, bảo quản và xử lý mẫu. .................................................21 H Ơ 2.5. Nội dung nghiên cứu: .........................................................................................24 N 2.4. Phương pháp xử lý số liệu, tính toán. ................................................................24 U Y 3.1. Phương pháp đường chuẩn đối với phép đo AAS .............................................25 .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO 3.1.3. Đánh giá sai số và độ lặp và giới hạn phát hiện (LOD), giới hạn định Đ lượng (LOQ) của phương pháp AAS. ....................................................................31 N G 3.2. Phân tích mẫu thực tế bằng phương pháp đường chuẩn ....................................36 H Ư 3.2.1. Kết quả xác định hàm lượng kim loại nặng theo phương pháp đường chuẩn .....36 TR ẦN 3.2.2. Xác định hàm lượng kim loại bằng phương pháp thêm chuẩn ...................41 KẾT LUẬN ...............................................................................................................46 TO ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TÀI LIỆU THAM KHẢO .........................................................................................47 D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP 3.1.2. Xây dựng đường chuẩn của Fe, Zn, Ca ......................................................28 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com 3.1.1. Khảo sát khoảng tuyến tính của nồng độ các kim loại ...............................25 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN ..........................................25 iii Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com STT Từ viết tắt 1 AAS 2 Abs 3 AES 4 F-AAS 5 GF-AAS 6 HCL 7 HPLC 8 ICP-OES 9 UV - Vis 10 LOD Tên đầy đủ Atomic Absorption Spectrometry N (Phổ hấp thụ nguyên tử) H Ơ Absorbance 13 ppm TR ẦN (Đèn catot rỗng) Đ H Ư Hollow Cathode Lamp N (Phổ hấp thụ nguyên tử không ngọn lửa) High Performance Liquid Chromatography (Sắc kí lỏng hiệu năng cao) 10 00 Optical Emission Spectroscopy (Quang phổ phát xạ) Ó A Ultra Violet - Visible H Limit of detection (Giới hạn xác định) Limit of quantitation (Giới hạn định lượng) Part per billion Phần tỷ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ G Đ Graphite Furnace- Atomic Absorption Spectrometry Part per million Phần triệu D IỄ N ẠO (Phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa) TP Flame- Atomic Absorption Spectrometry Í- ppb ÀN 12 .Q (Phổ phát xạ nguyên tử) -L LOQ ÁN TO 11 U Y Atomic Emission Spectrometry DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N (Độ hấp thụ) B Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com DANH MỤC CÁC KÝ HIỆU CHỮ VIẾT TẮT iv Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Các mẫu thu thập được ............................................................................. 21 Bảng 3.1. Các điều kiện đo phổ của Ca, Fe, Zn ........................................................ 25 N Bảng 3.2. Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Ca ............................... 26 H Ơ Bảng 3.3. Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Fe ................................ 27 U Y Bảng 3.5. Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo Ca ....................... 33 .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO Bảng 3.8. Kết quả xác định nồng độ Ca trong mẫu theo đường chuẩn .................... 37 Đ Bảng 3.9. Kết quả xác định nồng độ Fe trong mẫu theo đường chuẩn ..................... 38 N G Bảng 3.10. Kết quả xác định nồng độ Zn trong mẫu theo đường chuẩn .................. 39 H Ư Bảng 3.11. Kết quả tính toán nồng độ kim loại trong 100g mẫu khô ....................... 40 TR ẦN Bảng 3.12. Kết quả phân tích Ca bằng phương pháp thêm chuẩn ............................ 41 Bảng 3.13. Kết quả phân tích Fe bằng phương pháp thêm chuẩn ............................ 41 B Bảng 3.14. Kết quả phân tích Zn bằng phương pháp thêm chuẩn ............................ 42 10 00 Bảng 3.15. Kết quả phân tích phương sai hàm lượng Ca ......................................... 43 Bảng 3.16. Kết quả phân tích phương sai hàm lượng Fe .......................................... 43 TO ÁN -L Í- H Ó A Bảng 3.17. Kết quả phân tích phương sai hàm lượng Zn ......................................... 44 D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Bảng 3.7. Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo Zn ....................... 34 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Bảng 3.6. Kết quả xác định sai số của phương pháp với phép đo Fe ....................... 33 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Bảng 3.4. Kết quả khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Zn ............................... 28 v Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 1.1. Hình ảnh cây và đài hoa bụp giấm ..............................................................2 H Ơ Hình 1.3. Hình ảnh đài hoa bụp giấm sấy khô ............................................................3 N Hình 1.2. Một số sản phẩm làm từ đài hoa bụp giấm .................................................3 U Y Hình 1.5. Đồ thị của phương pháp thêm chuẩn ........................................................15 .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO Hình 2.3. Nguyên tắc cấu tạo của máy đo AAS .......................................................20 Đ Hình 2.4. Sơ đồ quy trình xử lý mẫu. ........................................................................23 N G Hình 3.1. Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Ca ..................................26 H Ư Hình 3.2. Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Fe ...................................27 TR ẦN Hình 3.3. Đồ thị khảo sát khoảng nồng độ tuyến tính của Zn ..................................28 Hình 3.4. Đường chuẩn của Ca .................................................................................29 B Hình 3.5. Đường chuẩn của Fe .................................................................................30 10 00 Hình 3.6. Đường chuẩn của Zn .................................................................................31 TO ÁN -L Í- H Ó A Hình 3.7. Đồ thị biểu diễn nồng độ các chất trong đài hoa theo tháng .....................42 D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP Hình 2.2. Máy quang phổ hấp thụ nguyên tử Shimadzu AA -6300 .........................19 ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Hình 2.1. Thiết bị phá mẫu của Italia Velp - DK6 ....................................................18 DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Hình 1.4. Đồ thị của phương pháp đường chuẩn ......................................................14 vi Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com MỞ ĐẦU Từ năm 1992, cây bụp giấm đã du nhập vào Việt Nam và được đỡ đầu bởi Ơ chế từ bụp giấm như trà, mứt, rượu, nước cốt quả…Những sản phẩm này vừa là N nhà khoa học Mai Thị Tấn. Bà đã nhân giống loại cây này trên toàn quốc và đã điều N H thực phẩm vừa có nhiều tác dụng dược lí được công nhận bởi chính người sử dụng .Q hàm lượng chất khô đài hoa bụp giấm chứa khoảng 15% anthocyanin, axit hữu cơ TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định Đ đồng, canxi, magie, kẽm [1]. Ngoài ra Bụp giấm còn có tác du ̣ng phòng trị nhiều G bệnh: tim mạch, cao huyết áp, tiểu đường, suy thận, suy tim, hạn chế cholesterol H Ư N trong máu, ngăn ngừa một số bệnh ung thư, hạn chế béo phì, chống lão hóa,... [2]. Để đa dạng hơn về nghiên cứu thành phần hóa học của loại cây này nên TR ẦN chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu “Xác định hàm lượng của Canxi, Sắt, Kẽm trong đài hoa bụp giấm bằng phương pháp phổ hấp thụ và phát xạ nguyên tử” 10 00 B Đề tài thực hiện nhằm phân tích xác định hàm lượng canxi, sắt, kẽm trong TO ÁN -L Í- H Ó A đài hoa bụp giấm với những mẫu thu thập được tại tỉnh Thái Nguyên. D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO khoảng 15-30%, các vitamin A, B1, B2, C, E, F và nhiều loại khoáng chất như sắt, ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Đài hoa bụp giấm là một loại dược liệu rất có lợi cho sức khỏe. Tính theo DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y nó nên bụp giấm ngày càng được ưa chuộng và trở nên gần gũi hơn trong đời sống . 1 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1. Giới thiệu chung về cây bụp giấm H Ơ Tên khoa học là Hibiscus sabdariffa Linn.Tên thường gọi là atiso đỏ, bụp N 1.1.1. Tên gọi và mô tả U Y Cây bụp giấm có tên khoa học là Hibiscus sabdariffa Linn, thuộc họ bông. .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO mép có răng cưa. Hoa đơn độc, mọc ở nách, gần như không có cuống, đường kính Đ từ 8-10cm. Tràng hoa màu vàng hồng hay tía, có khi trắng. Quả nang hình trứng, có N G lông thô mang đài màu đỏ sáng tồn tại bao quanh quả. Cây ra hoa đúng vụ và tháng H Ư 9 đến tháng 11, đài hoa bụp giấm chín rất nhanh và chỉ được thu hái trong vòng 15- ÁN -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN 20 ngày sau khi hoa nở, khi chúng còn mềm, không nhăn héo và có mầu đỏ sẫm. [1] TO 1.1.2. Phân bố Đ IỄ N D Hình 1.1. Hình ảnh cây và đài hoa bụp giấm Cây bụp giấm có nguồn gốc ở Trung Mỹ và Bắc Phi, sau lan sang Ấn Độ, Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP hơi có lông. Lá mọc so le, lá ở gốc nguyên, lá phía trên chia 3-5 thùy hình chân vịt, ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com Cây cao từ 1,5-2m, thân màu lục hoặc đỏ tía, phân nhánh gần gốc, cành nhẵn hoặc DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N giấm, hoa vô thường, hoa lạc thần, cây đay Nhật…. Malaysia, Philippin, Indonexia, Thái Lan. Ở nước ta, cây được trồng thử nghiệm để phủ đất trống, đồi trọc cho kết quả ở Hà Tây, Hoà Bình, Bắc Giang, Thái Nguyên, Ba Vì và một số tỉnh khác. Tuy nhiên, cây được trồng thành công ở Việt Nam chủ yếu thuộc các tỉnh miền trung, thích hơp với đất đồi núi và trung du.[1] 2 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com 1.1.3. Thành phần hoá học của đài hoa bụp giấm. Đài hoa bụp giấm giầu về acid và protein. Các acid chính tan trong nước là acid citric, acid malic, acid tartric, acid hibiscus. Chúng cũng chứa gossypetin và clorid hibiscin là những chất có tính kháng sinh. Đài hoa này có chất màu đỏ Ơ N tím chiết ra chứa nhiều sinh tố A, vitamin B1, C, E... và nhiều chất a-xít hữu cơ U Y đồng, kali, natri...[2] .Q Theo Đông y, bụp giấm có vị chua, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, giải TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định nghiệm đã chứng minh hoạt chất từ bụp giấm có tính kháng khuẩn, kháng nấm, G Đ chống viêm, chống ôxy hóa (sự lão hóa của cơ thể), giúp ngăn ngừa bệnh tim mạch, N tăng cường chức năng tiêu hóa, nhuận tràng, hạ huyết áp, làm giảm cholesterol trong -L Í- H Ó A 10 00 B TR ẦN H Ư máu, chống xơ vữa động mạch, giảm sự đọng lipid ở gan và bảo vệ tế bào gan. [1] TO ÁN Hình 1.2. Một số sản phẩm làm từ đài hoa bụp giấm D IỄ N Đ Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO khát, lợi tiểu, lợi mật. Còn theo tài liệu nước ngoài, những nghiên cứu trong phòng thí ÀN http://daykemquynhon.ucoz.com 1.1.4. Công dụng đài hoa bụp giấm DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N H khác. Ngoài ra trong đài quả còn chứa nhiều khoáng chất như Canxi, sắt, kẽm, Hình 1.3. Hình ảnh đài hoa bụp giấm sấy khô 3 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com 1.2. Sơ lược về các kim loại Ca, Fe, Zn 1.2.1. Canxi Ơ Canxi (tiếng la tinh là Calcium) là nguyên tố hoá học có số thứ tự là 20 trong N 1.2.1.1. Trạng thái tự nhiên và trạng thái vật lý. N H bảng tuần hoàn. .Q Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO 1.2.1.2. Tính chất hóa học. Đ Ca có tính chất của một kim loại kiềm thổ, có tính khử. Khi đun nóng canxi N G tác dụng dễ dàng với hidro tạo hiđrua H Ư Ca + H2 → CaH2 TR ẦN Khi để trong không khí và ở nhiệt độ thường, Ca nhanh chóng tạo nên lớp màu vàng nhạt, gồm oxit một phần peoxit và nitrua. Trong không khí ẩm, tạo nên B lớp cacbonat vì vậy cần cất giữ kim loại này trong bình kín hoặc ngâm trong dầu 10 00 hoả khan. Ó A Khi đốt nóng trong không khí, Ca cháy tạo nên oxit : 2Ca + O2 → 2CaO Í- H Khi đun nóng, Ca tương tác mãnh liệt với halogen, nitơ, S, P, C, Si, ngoài tạo ÁN -L oxit còn có nitrua được tạo nên: Ca3N2 + 6H2O→ 3Ca(OH)2 + 2NH3 Canxi tương tác dễ dàng với nước giải phóng khí hidro và càng dễ dàng ÀN hơn khi tương tác với axit. Canxi có thể tan trong amoniac lỏng cho dung dịch Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP 1.55g/cm3. Khi ở trong dung dịch ion canxi cho nhiều vị giác như mặn, chua. [6] TO http://daykemquynhon.ucoz.com dài được. Nóng chảy ở nhiệt độ 8500C và sôi ở nhiệt độ 14820C. Canxi có tỉ trọng DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y Kim loại canxi có màu trắng bạc. Mặc dù rất cứng nhưng canxi vẫn có thể dãn D IỄ N Đ màu xanh thẫm. [6][13]. 1.2.1.3. Vai trò của canxi đối với cơ thể người. Canxi đối với hệ thần kinh: Canxi cũng có vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ thần kinh. Các Ion Canxi có vai trò quan trọng trong việc truyền dẫn thần kinh, khi bị thiếu hụt canxi, các hoạt động truyền dẫn của hệ thần kinh bị ức chế, 4 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com công năng hưng phấn và công năng ức chế của hệ thần kinh bị suy giảm. Trẻ em thiếu canxi sẽ có biểu hiện quấy khóc về đêm, ngủ dễ giật mình, không tập trung tinh thần, dễ nổi cáu và rối loạn chức năng vận động. H Ơ bị suy giảm, trí nhớ kém, tinh thần không ổn định, đau đầu, tính khí thất thường… N Người già thiếu canxi dễ bị suy nhược thần kinh, khả năng điều tiết thần kinh U Y TP .Q với một số bệnh đã mắc. Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO trong các hoạt động co giãn của cơ bắp, thiếu hụt canxi sẽ làm khả năng đàn hồi của G Đ cơ bắp kém đi. N Vai trò của canxi với cơ tim: Thiếu hụt canxi khiến cho khả năng co bóp ở H Ư tim kém hơn, chức năng truyền máu kém khiến máu không được bơm đầy đủ đến TR ẦN các cơ quan, gây cảm giác hồi hộp, vãi mồ hôi, thở dốc… Vai trò của canxi với “cơ trơn”: Thiếu hụt canxi sẽ ảnh hưởng đến chức năng B tiêu hóa, gây cảm giác chán ăn, đầy bụng, táo bón, sản phụ sau khi sinh nở tử cung 10 00 co chậm và yếu, khó đẻ, đẻ non…người già đái dầm. A Biểu hiện thiếu canxi ở cơ bắp: Khi thiếu hụt canxi ở cơ bắp sẽ khiến cơ thể Ó mệt mỏi, yếu sức, chân tay rã rời, thể lực kém… nếu bạn gặp phải những biểu hiện Í- H trên, hãy bổ sung canxi cho cơ thể ngay lập tức. -L Những công dụng khác của canxi: ÁN - Canxi có vai trò quan trọng trong việc làm đông máu, giảm thiểu tình trạng máu thấm ra ngoài mao mạch. ÀN - Canxi có tác dụng kích hoạt các enzyme, làm giảm mỡ máu và giảm béo D IỄ N Đ phì hiệu quả. Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ Canxi đối với hệ cơ bắp: Các ion canxi đóng vai trò vô cùng quan trọng TO http://daykemquynhon.ucoz.com bảo vệ chúng ta khỏi các tác nhân gây bệnh đồng thời phát sinh phản ứng miễn dịch DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Canxi đối với hệ miễn dịch: Hệ miễn dịch đóng vai trò như một tấm lá chắn - Canxi giúp điều trị một số chứng bệnh xuất huyết và bệnh dị ứng. - Ion canxi còn có tác dụng kết dính các tế bào lại với nhau. Nếu trong dịch thể thiếu ion canxi thì tế bào kém khả năng kết dính, tổ chức khí quan sẽ kém hoàn chỉnh, từ đó công năng của các khí quan sẽ bị suy giảm. - Ion canxi giúp bảo vệ đường hô hấp: Thường xuyên sử dụng canxi sẽ giúp 5 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com người mắc bệnh phế quản mãn tính hoặc bệnh phổi sớm đẩy lùi bệnh tật. [3] 1.2.2. Sắt 1.2.2.1. Trạng thái tự nhiên và tính chất vật lý H Ơ nhóm VIIIB chu kỳ 4. Sắt là một trong những nguyên tố phổ biến nhất, đứng hàng N Sắt (tiếng la tinh là iron) nằm ở vị trí thứ 26 trong bảng tuần hoàn, phân ẠO 1.2.2.2. Về tính chất hoá học G Đ Sắt có hoạt tính hóa học trung bình. Ở điều kiện thường nếu không có hơi H Ư N ẩm, sắt không tác dụng rõ rệt ngay với những nguyên tố không kim loại điển hình như O2 , S, Cl2, Br2 vì có màng ôxit bảo vệ, nhưng khiđun nóng, phản ứng xảy ra TR ẦN mãnh liệt, nhất là khi kim loại ở trạng thái chia nhỏ. Ở trạng thái rất nhỏ Fe còn là chất tự cháy,có nghĩa là nó có thể cháy trong không khí ở ngay nhiệt độ thường. 10 00 B Khi đun nóng trong không khí khô, sắt tạo nên Fe2O3 và ở nhiệt độ cao hơn, tạo nên Fe3O4. A Fe đều tan trong dung dịch axit giải phóng khí H2 và tạo muối. Với axit Í- nguội. [7, 14] H Ó sunfuric đặc và axit nitric đặc không tác dụng với sắt mà còn thụ động hoá nó khi -L Đối với không khí và nước, Fe tinh khiết bền. Ngược lại sắt có chứa tạp chất ÁN bị ăn mòn dần dưới tác dụng đồng thời của hơi ẩm, khí CO2 và khí O2 trong không Đ ÀN TO khí tạo nên gỉ sắt. 2Fe + 3/2O2 + nH2O → Fe2O3.nH2O Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 15360C. [7] IỄ N D TP .Q dẫn nhiệt và dẫn điện kém hơn đồng và nhôm. Nhiệt độ nóng chảy của sắt là Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y Sắt là kim loại có màu trắng hơi xám, dẻo, dễ rèn, dễ dát mỏng, dễ kéo sợi, DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N thứ tư sau O, Si, và Al. Trữ lượng sắt trong vỏ Trái đất là 1.5%. 1.2.2.3. Tác dụng sinh hóa và vai trò của sắt đối với cơ thể người. Sắt là một nguyên tố vi lượng dinh dưỡng rất quan trọng cho cơ thể con người và động vật. Hầu hết lượng sắt có trong cơ thể đều tồn tại trong các tế bào máu, chúng kết hợp với protein để tạo thành hemoglobin. Sắt tham gia vào cấu tạo hemoglobin (là một muối phức của prophirin với ion sắt). Hemoglobin làm nhiệm 6 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com vụ tải oxi từ phổi đến các mao quản của các cơ quan trong cơ thể, ở đây năng lượng được giải phóng ra. Khi con người bị thiếu sắt, hàm lượng hemoglobin bị giảm xuống và làm cho lượng oxi tới các tế bào cũng giảm theo. Từ đó khi cơ thể bị thiếu N máu do thiếu hụt sắt, con người thường bị mệt mỏi, đau đầu, mất ngủ... hoặc làm H Ơ giảm độ phát triểnvà thông minh của trẻ em. thể chịu được là 0,8 mg/kg thể trọng. [3] ẠO 1.2.3. Kẽm G Đ 1.2.3.1. Trạng thái tự nhiên và trạng thái vật lý. H Ư N Kẽm (tiếng la tinh là zinc) nằm ở vị trí thứ 30 trong bảng tuần hoàn thuộc phân nhóm IIB. TR ẦN Trạng thái tự nhiên: kẽm là nguyên tố tương đối phổ biến. Trong vỏ Trái Đất kẽm chiếm khoảng 75ppm. Đất chứa 5 ÷ 77ppm kẽm với giá trị trung bình là B 64ppm. Nước biển chứa 30ppb và trong khí quyển chứa 0,1 ÷ 4µg/m. Ngoài ra kẽm 10 00 có trong tất cả các loài vật sống, cơ thể con người chứa đến 0,001% kẽm ở răng và A hệ thần kinh và tuyến sinh dục. Ó Kẽm là kim loại có màu trắng bạc nhưng ở trong không khí ẩm nó dần bị Í- H bao phủ bởi màng oxit nên mất ánh kim. Là kim loại mềm dễ nóng chảy, dễ bay hơi -L tương đối cứng và giòn. Nhiệt độ nóng chảy của kẽm là 419,50C nhiệt độ sôi là ÁN 9060C. [7] TO 1.2.3.2. Tính chất hóa học ÀN Zn là kim loại tương đối hoạt động. Trong không khí ẩm, kẽm bền ở nhiệt độ D IỄ N Đ thường do có màng oxit bảo vệ. Nhưng ở nhiệt độ cao, kẽm cháy mãnh liệt tạo Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP .Q thể, người ta thiết lập một giá trị tạm thời cho lượng tiếp nhận tối đa hằng ngày có Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y gây hại do sự thiếu sắt hoặc thừa sắt. Để phòng tránh sự thay đổi lượng sắt trong cơ DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Mặc dù các nhà khoa học đã nghiên cứu và cũng chưa đưa ra được ngưỡng thành ngọn lửa màu lam và sáng chói. Kẽm tác dụng với halogen, lưu huỳnh và các nguyên tố không kim loại khác như photpho, selen… Ở nhiệt độ thường, Zn bền với nước vì có màng oxit bảo vệ, ở nhiệt độ cao khử hơi nước thành oxit: 7 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com Zn + H2O → ZnO + H2 Có thế điện cực âm, kẽm dễ dàng tác dụng với axit không phải là chất oxi hoá giải phống khí hidro. N Kẽm có thể tan trong dung dịch kiềm giải phóng hidro giống như nhôm: H Ơ Zn + 2H2O + 2 OH-→[ Zn(OH)42-] + H2 U Y .Q Kẽm tham gia hoạt hoá khoảng 70 enzym của nhiều hoạt đông sinh lý, sinh TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO Thực vật hấp thụ kẽm ở dạng ion Zn2+. Tác dụng sinh lý của kẽm: G Đ Zn cần cho sự hoạt động của nhiều enzym đường phân (hexokinase, N andolase…) H Ư Zn hoạt hoá enzym hô hấp cacboanhydrase, xúc tác phản ứng loại nước của TR ẦN hydrat oxit cacbon. Phản ứng này cung cấp CO2 cho quá trình quang hợp. Zn xúc tác quá trình tổng hợp triptophan, protein, axit indolilaxetic và cần B cho quá trình sử dụng P vô cơ thành P hữu cơ trong thành phần của axit nucleic, các 10 00 nucleotit. Mặc dù kẽm là vi chất cần thiết cho sức khỏe, tuy nhiên nếu hàm lượng kẽm Ó A vượt quá mức cần thiết sẽ có hại cho sức khỏe. Hấp thụ quá nhiều kẽm làm ngăn Í- H chặn sự hấp thu đồng và sắt. Ion kẽm tự do trong dung dịch là chất có độc tính cao -L đối với thực vật, động vật và đặc biệt là đối với người. [3] ÁN 1.3. Một số phương pháp xác định canxi, sắt, kẽm Hiện nay có rất nhiều phương pháp khác nhau để xác định canxi, sắt, kẽm ÀN như phương pháp phân tích khối lượng, phân tích thể tích, điện hoá, phổ phân tử Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ hoá của cây. Nó là một nguyên tố có ảnh hưởng to lớn đối với năng suất cây trồng. TO http://daykemquynhon.ucoz.com 1.2.3.3. Vai trò của kẽm đối với cơ thể người. DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N [7]. D IỄ N Đ UV - VIS, phổ phát xạ nguyên tử (AES), phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F-AAS) và không ngọn lửa (GF-AAS), phương pháp ICP - OES,.… Một số công trình nghiên cứu về phân tích hàm lượng kim loại bằng phương pháp F - AAS là một trong những phương pháp tối ưu nhất. Lê Quốc Khánh, (2011). “Xác định hàm lượng một số kim loại nặng (đồng, chì, cađimi, kẽm) trong các loại rau xanh ở thành phố Sơn La bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử 8 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com ngọn lửa F – AAS”. Luận văn thạc sĩ Khoa học Hóa Học, Đại Học Sư Phạm Hà Nội. Vũ Thị Thu Lê, (2010). "Phân tích và đánh giá hàm lượng các kim loại đồng, chì, kẽm, cađimi trong nước mặt sông Cầu thuộc thành phố Thái Nguyên H Ơ Khoa học Hóa Học, Đại Học Sư Phạm Thái Nguyên. Tường Thị Cẩm Nhung, N bằng phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F-AAS)”. Luận văn thạc sĩ U Y TP .Q thạc sĩ Khoa học Hóa Học, Đại Học Sư Phạm Thái Nguyên. Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO 1.3.1. Phương pháp phân tích khối lượng G Đ Phương pháp phân tích khối lượng là phương pháp cổ điển, độ chính xác có H Ư N thể đạt tới 0,1%. Cơ sở của phương pháp là sự kết tủa định lượng của chất phân tích với một thuốc thử thích hợp. TR ẦN 1.3.2. Phương pháp phân tích thể tích Phương pháp phân tích thể tích dựa trên sự đo thể tích dung dịch thuốc thử B để biết nồng độ chính xác (dung dịch chuẩn) được thêm vào dung dịch chất định 10 00 phân để tác dụng đủ toàn bộ lượng chất định phân đó. Thời điểm thêm lượng thuốc A thử tác dụng với toàn bộ chất định phân gọi là điểm tương đương. Để nhận biết H Ó điểm tương đương, người ta dùng các chất gây ra hiện tượng có thể quan sát bằng Í- mắt gọi là các chất chỉ thị. -L 1.3.3. Phương pháp phổ hấp thụ phân tử UV - VIS ÁN Phương pháp này chính là phương pháp phổ hấp thụ phân tử trong vùng UV - VIS. Ở điều kiện thường, các phân tử, nhóm phân tử của chất bền vững và nghèo D IỄ N Đ ÀN năng lượng. Đây là trạng thái cơ bản. Nhưng khi có một chùm sáng với năng lượng Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ Dưới đây là một số phương pháp xác định canxi, sắt, kẽm. TO http://daykemquynhon.ucoz.com bằng phương pháp quang phổ hấp thụ nguyên tử ngọn lửa (F – AAS)”. Luận văn DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N (2011) “Phân tích và đánh giá hàm lượng Sắt, Mangan trong nước giếng khoan thích hợp chiếu vào thì các điện tử hoá trị trong các liên kết (л, ∂ , n) sẽ hấp thụ năng lượng chùm sáng, chuyển lên trạng thái kích thích với năng lượng cao hơn. Hiệu số giữa hai mức năng lượng (cơ bản Eo và kích thích Em) chính là năng lượng mà phân tử hấp thụ từ nguồn sáng để tạo ra phổ hấp thụ phân tử của chất. Nguyên tắc: Phương pháp xác định dựa trên việc đo độ hấp thụ ánh sáng của 9 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com một dung dịch phức tạo thành giữa ion cần xác định với một thuốc thử vô cơ hay hữu cơ trong môi trường thích hợp khi được chiếu bởi chùm sáng. Phương pháp định lượng phép đo: Ơ N A = K.C H Trong đó: .Q Đ là một trong các phương pháp được sử dụng khá phổ biến. N G Phương pháp trắc quang có độ nhạy, độ ổn định và độ chính xác khá cao, H Ư được sử dụng nhiều trong phân tích vi lượng. Tuy nhiên với việc xác định Fe, Zn, TR ẦN Pb thì lại gặp rất nhiều khó khăn do ảnh hưởng của một số ion kim loại tương tự. Khi đó phải thực hiện các công đoạn che, tách phức tạp. [11] B 1.3.4. Phương pháp cực phổ 10 00 Nguyên tắc: Người ta thay đổi liên tục và tuyến tính điện áp đặt vào 2 cực để khử các ion kim loại, do mỗi kim loại có thế khử khác nhau. Thông qua chiều cao Ó A của đường cong Von-Ampe có thể định lượng được ion kim loại trong dung dịch Í- H ghi cực phổ. Vì dòng giới hạn Igh ở các điều kiện xác định tỉ lệ thuận với nồng độ ÁN -L ion trong dung dịch ghi cực phổ theo phương trình: Đ ÀN TO Trong đó: I = k.C I: là cường độ giòng điện giới hạn. k: Hằng số thực nghiệm C: là nồng độ ion trong dung dịch. Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ ẠO Phương pháp này cho phép xác định nồng độ chất ở khoảng 10-5 - 10-7M và IỄ N D TP C: nồng độ nguyên tố phân tích Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com K: hằng số thực nghiệm DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN U Y N A: độ hấp thụ quang Phương pháp này sử dụng điện cực giọt thuỷ ngân rơi làm cực làm việc, trong đó thế được quét tuyến tính rất chậm theo thời gian (thường 1 - 5 mV/s) đồng thời ghi dòng là hàm của thế trên cực giọt thuỷ ngân rơi. Sóng cực phổ thu được có dạng bậc thang, dựa vào chiều cao có thể định lượng được chất phân tích. Phương pháp này có khá nhiều ưu điểm: Nó cho phép xác định cả chất vô cơ 10 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com và hữu cơ với nồng độ 10-5 ÷ 10-6M tuỳ thuộc vào cường độ và độ lặp lại của dòng dư. Sai số của phương pháp thường là 2 ÷ 3% với nồng độ 10-3 ÷ 10-4M, là 5% với nồng độ 10-5 M (ở điều kiện nhiệt độ không đổi). Tuy nhiên phương pháp cực phổ N bị ảnh hưởng rất lớn của dòng tụ điện, dòng cực đại, lượng oxi hoà tan hay bề mặt H Ơ điện cực nên giới hạn phát hiện kém khoảng 10-5 - 10-6M. ẠO Về bản chất, phương pháp Von-Ampe hoà tan cũng giống như phương pháp G Đ cực phổ là dựa trên việc đo cường độ dòng để xác định nồng độ các chất trong dung H Ư N dịch. Nguyên tắc gồm hai bước: Bước 1: Điện hoá làm giàu chất cần phân tích trên bề mặt điện cực làm việc TR ẦN trong khoảng thời gian xác định, tại thế điện cực xác định. Bước 2: Hoà tan kết tủa đã được làm giàu bằng cách phân cực ngược cực 10 00 B làm việc, đo và ghi dòng hoà tan. Trên đường Von-Ampe hoà tan xuất hiện pic của nguyên tố cần phân tích. Chiều cao pic tỉ lệ thuận với nồng độ. [9] A 1.3.6. Phương pháp phổ phát xạ nguyên tử (ICP - OES) H Ó Khi ở điều kiện thường, nguyên tử không thu hay phát ra năng lượng nhưng Í- nếu bị kích thích thì các điện tử hoá trị sẽ nhận năng lượng chuyển lên trạng thái có -L năng lượng cao hơn (trạng thái kích thích). Trạng thái này không bền, chúng có xu ÁN hướng giải phóng năng lượng để trở về trạng thái ban đầu bền vững dưới dạng các Đ ÀN TO bức xạ. Các bức xạ này được gọi là phổ phát xạ của nguyên tử. Phương pháp ICP - OES dựa trên sự xuất hiện phổ phát xạ của nguyên tử tự Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ 1.3.5. Phương pháp Von-Ampe hoà tan IỄ N D TP .Q (SQWP)… chúng cho phép xác định lượng vết của nhiều nguyên tố. [10] Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com U Y phương pháp cực phổ hiện đại: cực phổ xung vi phân (DPP), cực phổ sóng vuông DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N Nhằm loại trừ ảnh hưởng trên đồng thời tăng độ nhạy, hiện nay đã có các do của nguyên tố phân tích ở trạng thái khí khi có sự tương tác với nguồn năng lượng phù hợp. Hiện nay, người ta dùng một số nguồn năng lượng để kích thích phổ AES như ngọn lửa đèn khí, hồ quang điện, tia lửa điện, plasma cao tần cảm ứng (ICP)… Nhìn chung, phương pháp AES đạt độ nhạy rất cao (thường từ n.10-3 đến 11 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com n.10-4%), lại tốn ít mẫu, có thể phân tích đồng thời nhiều nguyên tố trong cùng một mẫu. Vì vậy, đây là phương pháp dùng để kiểm tra đánh giá hoá chất, nguyên liệu tinh khiết, phân tích lượng vết ion kim loại độc trong nước, lương thực, thực phẩm. N Tuy nhiên, phương pháp này lại chỉ cho biết thành phần nguyên tố trong mẫu mà H Ơ không chỉ ra được trạng thái liên kết của nó trong mẫu. [5] .Q lượng cơ bản, thì nguyên tử không thu hay không phát ra năng lượng. Tức là TP Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định ẠO chùm tia sáng đơn sắc có bước sóng phù hợp, trùng với bước sóng vạch phổ phát G Đ xạ đặc trưng của nguyên tố phân tích, chúng sẽ hấp thụ tia sáng đó sinh ra một loại H Ư N phổ của nguyên tử. Phổ này được gọi là phổ hấp thụ của nguyên tử. Với hai kỹ thuật nguyên tử hóa, nên chúng ta cũng có hai phép đo tương ứng. Đó là phép đo TR ẦN phổ hấp thụ nguyên tử trong ngọn lửa (F- AAS có độ nhạy cỡ 0,1 ppm) và phép đo phổ hấp thụ nguyên tử không ngọ n lửa (GF - AAS có độ nhạy cao hơn kỹ thuật 10 00 B ngọn lửa 50- 1000 lần, cỡ 0,1- 1 ppb). Cơ sở của phân tích định lượng theo AAS là dựa vào mối quan hệ giữa Aλ = a.Cx H Ó A cường độ vạch phổ và nồng độ nguyên tố cần phân tích theo biểu thức: -L Í- Trong đó: Aλ: là cường độ của vạch phổ hấp thụ. Cx: là nồng độ của nguyên tố cần phân tích ÁN Thực tế cho thấy phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử có nhiều ưu việt như: Độ nhạy, độ chính xác cao, lượng mẫu tiêu thụ ít, tốc độ phân tích nhanh. ÀN Với ưu điểm này, AAS được thế giới dùng làm phương pháp tiêu chuẩn để xác định Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ nguyên tử ở trạng thái cơ bản. Song, nếu chiếu vào đám hơi nguyên tử tự do một TO http://daykemquynhon.ucoz.com U Y Nguyên tắc: Khi nguyên tử tồn tại tự do ở thể khí và ở trạng thái năng DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN N 1.3.7. Phương pháp phổ hấp thụ nguyên tử D IỄ N Đ lượng nhỏ và lượng vết các kim loại trong nhiều đối tượng khác nhau. Phép đo phổ AAS có thể phân tích được hàm lượng vết của hầu hết các kim loại và cả những hợp chất hữu cơ hay anion không có phổ hấp thụ nguyên tử. Nó được sử dụng rộng rãi trong các ngành: địa chất, công nghiệp hóa học, hóa dầu, y học, sinh học, dược phẩm... [5] Có hai kỹ thuật nguyên tử hoá mẫu là kĩ thuật ngọn lửa (F-AAS) và không 12 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial https://twitter.com/daykemquynhon plus.google.com/+DạyKèmQuyNhơn www.facebook.com/daykem.quynhon http://daykemquynhon.blogspot.com ngọn lửa (GF-AAS). 1.3.7.1. Kỹ thuật ngọn lửa Theo kỹ thuật này mẫu ở trạng thái dung dịch được dẫn vào buồng để tạo sol N khí sau đó được trộn đều với khí (C2H2) và dẫn tới đèn nguyên tử hoá mẫu. H Ơ Cơ chế của quá trình nguyêntử hoá mẫu bằng ngọn lửa : ẠO Nếu năng lượng hoá hơi E h> năng lượng nguyên tử hoá E n thì các phân tử G Đ mẫu sẽ phân ly thành nguyêntử sau đó hoá hơi và hấp thụ tia bức xạ để tạo ra N phổ AAS H Ư MenXm(1) → nMen + mX → nMe(k) TR ẦN nMe(k) + n(hv) → phổ F-AAS Quá trình này có ưu điểm là kích thích êm dịu, an toàn, xác định phần lớn B kim loại. Tuy nhiên, trong ngọn lửa có nhiều cơ chế phụ đó là sự tạo thành các hợp 10 00 chất bền nhiệt ở vỏ ngọn lửa, làm giảm cường độ vạch phổ. Ngoài ra, đối với các A nguyên tử có năng lượng kích thích hấp thụ như kim loại kiềm, kiềm thổ tạo ra H Ó nhiều ion, thay vì thu phổ nguyên tử ta thu phổ ion. Như vậy ta phải điều chỉnh Í- ngọn lửa ở nhiệt độ thấp hoặc thêm vào chất phân tích một số chất có năng lượng -L ion hoá thấp hơn để thay vì ion hoá nguyên tố phan tích thì ion hoá chất thêm. [5] ÁN 1.3.7.2. Kỹ thuật nguyên tử hoá không ngọn lửa. TO Về nguyên tắc, kĩ thuật nguyên tử hoá không ngọn lửa là quá trình nguyên tử ÀN hoá tức khắc trong thời gian rất ngắn nhờ năng lượng của dòng điện công suất lớn DẠY KÈM QUY NHƠN OFFICIAL ST> : Đ/C 1000B TRẦN HƯNG ĐẠO TP.QUY NHƠN nMe(k) + n(hv) → phổ F-AAS Skype : [email protected] https://daykemquynhonofficial.wordpress.com/blog/ TP .Q MenXm(1) → MenXm(K) → nMe(k) + Mx Nơi bồi dưỡng kiến thức Toán - Lý - Hóa cho học sinh cấp 2+3 / Diễn Đàn Toán - Lý - Hóa 1000B Trần Hưng Đạo Tp.Quy Nhơn Tỉnh Bình Định http://daykemquynhon.ucoz.com mẫu sẽ hoá hơi, nguyên tử hoá sẽ hấp thụ bức xạ tạo phổ AAS .Tức là: U Y N Nếu năng lượng hoá hơi Eh < năng lượng nguyên tử hoá Ea thì các phần tử D IỄ N Đ và trong môi trường khí trơ. Qúa trình nguyên tử hoá xảy ra theo ba giai đoạn kế tiếp nhau: sấy khô, tro hoá luyện mẫu, nguyên tử hoá để đo phổ hấp thụ và cuối cùng là làm sạch cuvet. Trong đó hai giai đoạn đầu là chuẩn bị cho giai đoạn nguyên tử hoá để đạt kết quả tốt. Nhiệt độ trong cuvet graphit là yếu tố quyết định mọi sự diễn biến của quá trình nguyên tử hoá mẫu. [5] 1.3.7.3. Các phương pháp định lượng theo phép đo AAS 13 Đóng góp PDF bởi GV. Nguyễn Thanh Tú www.facebook.com/daykemquynhonofficial www.facebook.com/boiduonghoahocquynhonofficial