Tài liệu Xây dựng văn hóa chất lượng trong các trƣờng đại học tư thục việt nam

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH TRẦN V N H NG XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM LU N ÁN TI N S KHOA HỌC GIÁO DỤC NGHỆ AN - 2017 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC VINH TRẦN V N H NG XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM C u : Quản lý giáo dục M số: 62.14.01.14 LU N ÁN TI N S KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣ i hƣ ng d n kho h c PGS TS PHẠM MINH H NG NGHỆ AN - 2017 i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin c m đo n đây là công trình nghiên cứu củ riêng tôi. Các kết quả nêu trong luận án là trung thực và chƣ từng đƣợc i công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Tác iả luậ á Trầ Vă Hù ii MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ...................................................................................................... i DANH MỤC CÁC CH VI T T T..................................................................... vi DANH MỤC BẢNG ............................................................................................... vii DANH MỤC CÁC HÌNH ....................................................................................... ix DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ..............................................................................x MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Tính cấp thiết củ đề tài nghiên cứu .......................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu ...............................................................................................2 3. Khách th và đối tƣợng nghiên cứu ........................................................................2 4. Giả thuyết kho h c ................................................................................................2 5. Nhi m vụ và ph m vi nghiên cứu ...........................................................................2 6. Qu n đi m tiếp cận và phƣơng pháp nghiên cứu ....................................................3 7. Những luận đi m cần bảo v củ luận án ...............................................................5 8. Đóng góp m i củ luận án ......................................................................................6 9. Cấu trúc củ luận án ................................................................................................6 C ƣơ 1. CƠ SỞ LÝ LU N VỀ XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG .....7 TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC ....................................................7 1 1 TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ ..........................................................7 1.1.1. Những nghiên cứu về xây dựng văn hó chất lƣợng trong các cơ sở giáo dục đ i h c .........................................................................................................................7 1.1.2. Những nghiên cứu về xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục ........................................................................................................................18 1.1.3. Đánh giá chung ...............................................................................................19 1 2 MỘT SỐ KHÁI NIỆM CƠ BẢN CỦA ĐỀ TÀI ...........................................21 1.2.1. Chất lƣợng .......................................................................................................21 1.2.2. Văn hó chất lƣợng trƣ ng đ i h c .................................................................24 1.2.3. Xây dựng văn hó chất lƣợng .........................................................................33 1.2.4. Trƣ ng đ i h c tƣ thục ....................................................................................35 1 3 V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ..............................................................................................................37 1.3.1. Đặc trƣng củ văn hó chất lƣợng trong trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m ....37 1.3.2. Mối qu n h giữ văn hó chất lƣợng và quản lý chất lƣợng tổng th trƣ ng đ i h c tƣ thục ...........................................................................................................38 1.3.3. Các yếu tố củ văn hó chất lƣợng trong trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m ...41 iii 1 4 MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ............................................49 1.4.1. Ý nghĩ củ xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m ...................................................................................................................49 1.4.2. Các định hƣ ng xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m ...........................................................................................................51 1.4.3. Nội dung, phƣơng thức xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m .......................................................................................................52 1.4.4. Chủ th xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t Nam ...........................................................................................................................55 1.4.5. Các yếu tố ảnh hƣởng đến xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m ................................................................................................57 KẾT LUẬN CHƢƠNG 1..........................................................................................59 C ƣơ 2. CƠ SỞ THỰC TIỄN VỀ XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ............................60 2 1 TÌNH HÌNH PHÁT TRIỂN CỦA CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ..............................................................................................................60 2.1.1. Quá trình r đ i lo i hình trƣ ng đ i h c tƣ thục ở Vi t N m s u năm 1975 ...................................................................................................................................60 2.1.2. Những thành tựu..............................................................................................61 2.1.3. Những h n chế và bất cập ...............................................................................65 2 2 KHÁI QUÁT VỀ KHẢO SÁT THỰC TRẠNG............................................66 2.2.1. Mục tiêu khảo sát ............................................................................................66 2.2.2. Nội dung khảo sát............................................................................................66 2.2.3. Phƣơng pháp khảo sát .....................................................................................67 2.2.4. Cách thức xử lý số li u khảo sát .....................................................................68 2.2.5. Th i gi n khảo sát. ..........................................................................................68 2 3 THỰC TRẠNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM .................................................................................68 2.3.1. Nhận thức về chất lƣợng .................................................................................68 2.3.2. Triết lý chất lƣợng ...........................................................................................72 2.3.3. Tầm nhìn chất lƣợng .......................................................................................82 2.3.4. H giá trị chất lƣợng ........................................................................................83 2.3.5. Môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng........................................84 iv 2 4 THỰC TRẠNG XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ......................................................92 2.4.1. Nâng c o nhận thức về chất lƣợng ..................................................................95 2.4.2. Tuyên bố triết lý và tầm nhìn chất lƣợng ........................................................95 2.4.3. Xác lập h giá trị chất lƣợng ...........................................................................96 2.4.4. Hình thành môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng .....................96 2 5 THỰC TRẠNG CÁC Y U TỐ ẢNH HƢỞNG Đ N XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM .........................................................................................................................98 2 6 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG VÀ XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ............................................................................................................100 2.6.1. Mặt m nh ......................................................................................................100 2.6.2. Những tồn t i, h n chế ..................................................................................101 2.6.3. Nguyên nhân .................................................................................................101 KẾT LUẬN CHƢƠNG 2........................................................................................103 C ƣơ 3 CÁC GIẢI PHÁP XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ....................................104 3 1 NGUYÊN T C ĐỀ XUẤT GIẢI PHÁP ......................................................104 3.1.1. Bảo đảm tính mục tiêu ..................................................................................104 3.1.2. Bảo đảm tính thực tiễn ..................................................................................104 3.1.3. Bảo đảm tính toàn di n .................................................................................104 3.1.4. Bảo đảm tính khả thi .....................................................................................104 3.1.5. Bảo đảm tính hi u quả...................................................................................104 3 2 CÁC GIẢI PHÁP XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ....................................................104 3.2.1. Thiết lập quy trình xây dựng văn hó chất lƣợng trong trƣ ng đ i h c tƣ thục .................................................................................................................................104 3.2.2. Nâng c o nhận thức về chất lƣợng cho cán bộ quản lý, giảng viên, nhân viên trƣ ng đ i h c tƣ thục .............................................................................................106 3.2.3. Tổ chức xây dựng, tuyên bố triết lý chất lƣợng và tầm nhìn chất lƣợng củ trƣ ng đ i h c tƣ thục .............................................................................................107 3.2.4. Chỉ đ o xác lập h giá trị chất lƣợng trong trƣ ng đ i h c tƣ thục ..............110 3.2.5. Thiết lập môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng trong trƣ ng đ i h c tƣ thục ...............................................................................................................114 3.2.6. Đánh giá văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục ....................132 v 3 3 KHẢO SÁT SỰ CẤP THI T VÀ T NH KHẢ THI CỦA CÁC GIẢI PHÁP XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC VIỆT NAM ................................................................................................139 3.3.1 Mục đích củ khảo sát ....................................................................................139 3.3.2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát ...............................................................139 3.3.3. Đối tƣợng khảo sát ........................................................................................140 3.3.4. Kết quả khảo sát ............................................................................................140 3 4 THỰC NGHIỆM ............................................................................................143 3.4.1. Tổ chức thực nghi m.....................................................................................143 3.4.2. Phân tích kết quả thực nghi m ......................................................................145 KẾT LUẬN CHƢƠNG 3........................................................................................149 K T LU N VÀ KI N NGH ..............................................................................150 1. Kết luận ...............................................................................................................150 2. Kiến nghị .............................................................................................................151 CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ .......................................153 TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................................................154 PHỤ LỤC NGHIÊN CỨU vi DANH MỤC CÁC CH STT C ữ viết tắt VI T T T C ữ viết đầ đủ 1 CBQL, GV & NV Cán bộ quản lý, giảng viên và nhân viên 2 ĐBCL Đảm bảo chất lƣợng 3 ĐHCL Đ i h c công lập 4 ĐHTT Đ i h c tƣ thục 5 GDĐH Giáo dục đ i h c 6 GD&ĐT Giáo dục và Đào t o 7 GTCL Giá trị chất lƣợng 8 HĐQT Hội đồng quản trị 9 KĐCL Ki m định chất lƣợng 10 QLCL Quản lý chất lƣợng 11 VHCL Văn hó chất lƣợng 12 VHNT Văn hó nhà trƣ ng 13 VHTC Văn hó tổ chức vii DANH MỤC BẢNG Trang Bảng 1.1 Lƣ i (phác h ) đ t o r khung qu n sát sự phát tri n VHCL……………….………...…….……………….……….. 15 Bảng 1.2 Bảng phân chi khách hàng trong GDĐH củ Edward Sallis... 23 Bảng 1.3 Các tiếp cận khác nh u đối v i VHTC..……..................….… 25 Bảng 1.4 8 giá trị văn hó do nh nghi p và 8 giá trị VHNT…………… 33 Bảng 1.5 Các yếu tố thuộc bối cảnh tổ chức thúc đẩy và kiềm chế 40 Bảng 2.1 VHCL………………………………...….………..….…….… Số lƣợng các trƣ ng đ i h c ngoài công lập củ Vi t N m từ năm 1994 đến năm 2017 …………………………...……..…. 62 Bảng 2.2 Các trƣ ng đ i h c nƣ c ngoài t i Vi t N m ...…..…..……... 64 Bảng 2.3 Thống kê số phiếu trƣng cầu ý kiến…………...…….……….. 67 Bảng 2.4 Thống kê số li u khảo sát Nhận thức về chất lƣợng …...……. 69 Bảng 2.5 Tổng hợp các tiêu chí Nhận thức về chất lƣợng……………... 69 Bảng 2.6 Thống kê số li u khảo sát Hƣ ng vào ngƣ i h c..…..………. 72 Bảng 2.7 Tổng hợp các tiêu chí Hƣ ng vào ngƣ i h c ………...……… 73 Bảng 2.8 Thống kê số li u khảo sát Hƣ ng vào đội ngũ …...…...…...… 74 Bảng 2.9 Tổng hợp các tiêu chí Hƣ ng vào đội ngũ...………...………. 74 Bảng 2.10 Thống kê số li u khảo sát Hƣ ng vào khách hàng bên ngoài 75 Bảng 2.11 Tổng hợp các tiêu chí Hƣ ng vào khách hàng bên ngoài….… 76 Bảng 2.12 Thống kê số li u khảo sát Công tác đào t o ………............…. 77 Bảng 2.13 Tổng hợp các tiêu chí Công tác đào t o.................................... 78 Bảng 2.14 Thống kê số li u khảo sát Quản lý ……………….…...……... 79 Bảng 2.15 Tổng hợp các tiêu chí Quản lý ……………...……....…….…. 79 Bảng 2.16 Thống kê số li u khảo sát Phục vụ ………...…….....…….….. 80 Bảng 2.17 Tổng hợp các tiêu chí Phục vụ ……………...…...….….……. 80 Bảng 2.18 Thống kê số li u khảo sát Phản hồi …………......................… 81 Bảng 2.19 Tổng hợp các tiêu chí Phản hồi ………...….…...……..….….. 81 Bảng 2.20 Thống kê số li u khảo sát Tầm nhìn chất lƣợng………….….. 82 Bảng 2.21 Tổng hợp các tiêu chí Tầm nhìn chất lƣợng…………………. 83 Bảng 2.22 Thống kê số li u khảo sát H giá trị chất lƣợng……………… 83 Bảng 2.23 Tổng hợp các tiêu chí H giá trị chất lƣợng………………….. 84 viii Bảng 2.24 Thống kê số li u khảo sát Truyền thống về chất lƣợng …...… 84 Bảng 2.25 Tổng hợp các tiêu chí Truyền thống về chất lƣợng………….. 85 Bảng 2.26 Thống kê số li u khảo sát Ho ch định chất lƣợng …..….….... 86 Bảng 2.27 Tổng hợp các tiêu chí Ho ch định chất lƣợng ……….....….... 86 Bảng 2.28 Thống kê số li u khảo sát Tổ chức chất lƣợng…….………… 88 Bảng 2.29 Tổng hợp các tiêu chí Tổ chức chất lƣợng …………...…..….. 88 Bảng 2.30 Thống kê số li u khảo sát Ki m soát chất lƣợng …...…......… 89 Bảng 2.31 Tổng hợp các tiêu chí Ki m soát chất lƣợng …….…….….…. 89 Bảng 2.32 Thống kê số li u khảo sát Cải tiến chất lƣợng……....….……. 90 Bảng 2.33 Tổng hợp các tiêu chí Cải tiến chất lƣợng ………...………… 90 Bảng 2.34 Thống kê số li u khảo sát Chính sách về chất lƣợng ...…..….. 91 Bảng 2.35 Tổng hợp các tiêu chí Chính sách về chất lƣợng…………….. 91 Bảng 2.36 Tổng hợp số li u khảo sát các yếu tố t o lập VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m……………………………………… 92 Bảng 2.37 Các ho t động đã tri n kh i liên qu n đến xây dựng VHCL.... 93 Bảng 2.38 Các yếu tố ảnh hƣởng đến xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m…………..…………………………...…….. 99 Khung đánh giá thực tr ng củ trƣ ng ĐHTT trƣ c và s u xây dựng VHCL..……………………………………...……... 133 Bảng 3.2 Kết quả đánh giá sự cấp thiết củ các giải pháp đề xuất …….. 140 Bảng 3.3 Kết quả đánh giá tính khả thi củ các giải pháp đề xuất........... 142 Bảng 3.4 Tổng hợp số lƣợng khách th thực nghi m ………………...... 144 Bảng 3.5 Kết quả khảo sát b n đầu về kiến thức chất lƣợng củ CBQL, GV & NV.................................................................................. 145 Bảng 3.6 Bảng phân phối tần số F về số CBQL, GV & NV đ t đi m Xi. 145 Bảng 3.7 Bảng phân phối tần số F về số CBQL, GV & NV đ t đi m Xi s u thực nghi m........................................................................ Bảng tần suất kết quả ki m tr đầu vào và s u thực nghi m về kiến thức chất lƣợng củ đội ngũ CBQL, GV & NV........... Bảng 3.1 Bảng 3.8 Bảng 3.9 145 146 Phân bố tần suất f i và tần suất tích lũy f i  về kiến thức củ đội ngũ CBQL, GV & NV trƣ c và s u thực nghi m………... 146 ix DANH MỤC CÁC HÌNH Trang Hình 1.1 Hình 1.2 Khung lý thuyết phát tri n VHCL (Thái Lan)…… ……...... Mô hình phát tri n VHCL ở h i cấp độ…………...…....….. 11 15 Hình 1.3 Hình 1.4 Hình 1.5 Mô hình lý thuyết về chất lƣợng củ L ur Schindler ……. Các cấp độ VHTC củ Edg r H. Schein ……..……………. Mô hình VHCL cơ sở GDĐH củ Lê Đức Ng c, Trịnh Thị 23 26 Hình 1.6 Vũ Lê, Nguyễn Thị Ng c Xuân……………….….……….. Mô hình lý thuyết VHCL củ Dries Berings……..……...… 29 30 Hình 1.7 Hình 1.8 Cách tiếp cận bi n chứng về VHCL………...…………...… Mô hình thiết lập VHCL củ K nji & Yui………...……..... 31 34 Hình 1.9 Hình 1.10 Hình 1.11 Hình 1.12 Tổ chức củ trƣ ng ĐHTT Vi t N m………...…………… Mô hình VHCL củ EUA……………………...………...… Mô hình VHCL củ Ulf-D niel Ehlers………..……...…… Mô hình VHCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m.……...…… 35 41 41 48 Hình 2.1 Hình 3.1 Hình 3.2 Sự phân bố các trƣ ng ĐHTT Vi t N m………….……..… Mô hình QLCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m…...….…..... Mô hình h thống thông tin QLCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m…………….………………..........................…… 63 116 123 x DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Trang Sơ đồ 1.1 Quá trình chuy n đổi cảm xúc…………...………………….. 58 Bi u đồ 2.1 Đánh giá củ CBQL, GV & NV về v i trò củ chất lƣợng . 69 Bi u đồ 2.2 Đánh giá củ CBQL, GV & NV về v i trò củ VHCL…… 70 Bi u đồ 2.3 Đánh giá củ CBQL, GV & NV về thẩm quyền quyết định xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m……… 70 Bi u đồ 2.4 Bi u đồ 2.5 Đánh giá củ CBQL, GV & NV về v i trò lãnh đ o xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m……….…. Đánh giá củ CBQL, GV & NV về thành phần th m gi 71 Sơ đồ 3.1 xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m……… Sơ đồ lập kế ho ch chất lƣợng trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam……………………………………….……....….. 119 Sơ đồ 3.2 Sơ đồ ki m soát chất lƣợng trong trƣ ng ĐHTT Vi t Nam. 127 Sơ đồ 3.3 Sơ đồ cải tiến chất lƣợng trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m…. 130 Bi u đồ 3.1 Phân bố tần suất f i về kiến thức củ CBQL, GV & NV Bi u đồ 3.2 71 trƣ c thực nghi m và s u thực nghi m ………………….... 147 Phân bố tần suất tích lũy f i  về kiến thức củ CBQL, GV & NV trƣ c thực nghi m và s u thực nghi m…………….. 147 1 MỞ ĐẦU 1. Tí cấp t iết của đề t i i cứu Lo i hình trƣ ng ĐHTT đƣợc hình thành ở Vi t N m từ những năm đầu thập kỷ 90 củ thế kỷ XX, là kết quả củ chủ trƣơng xã hội hó giáo dục đúng đắn củ Đảng và Nhà nƣ c. Đến n y, Vi t N m có 60 trƣ ng đ i h c ngoài công lập trong đó có 52 trƣ ng ĐHTT đ ng ho t động, chiếm 25,5% trong tổng số trƣ ng đ i h c (không tính các trƣ ng thuộc khối Quốc phòng – An ninh) v i quy mô đào t o đ i h c là 232.367 sinh viên, chiếm tỷ l 13,25% sinh viên bậc đ i h c củ cả nƣ c [4], [5]. Về chất lƣợng GDĐH nói chung, các trƣ ng ĐHTT nói riêng, theo Nghị quyết Trung ƣơng 8 (khó XI) về đổi m i căn bản, toàn di n GD&ĐT [2]: “chất lƣợng, hi u quả giáo dục và đào t o còn thấp so v i yêu cầu….”. Nghị quyết cũng khẳng định một trong những nguyên nhân củ h n chế và yếu kém liên qu n đến chất lƣợng là do “công tác quản lý chất lƣợng …chƣ đƣợc coi tr ng đúng mức” [2]. Vi c chƣ coi tr ng đúng mức công tác QLCL trong các trƣ ng đ i h c, đặc bi t là các trƣ ng ĐHTT đƣợc xem xét ở h i cấp độ: ở cấp độ vĩ mô, công tác chỉ đ o, điều hành củ Bộ GD&ĐT còn thiếu đồng bộ; ở cấp độ vi mô, các trƣ ng đ i h c chƣ thực sự đầu tƣ cho công tác QLCL mặc dù nhận thức rõ v i trò qu n tr ng củ công tác này. Tuy nhiên, QLCL chỉ là một thành tố qu n tr ng giúp các cơ sở GDĐH đ t đƣợc các mục tiêu chất lƣợng, không phải là thành tố quyết định vi c duy trì và cải tiến liên tục chất lƣợng. Chất lƣợng củ một trƣ ng đ i h c (gồm chất lƣợng GD&ĐT, nghiên cứu kho h c và phục vụ cộng đồng) muốn đƣợc duy trì và không ngừng cải tiến, bên c nh yếu tố mang tính kỹ thuật – công tác QLCL (cơ chế, chính sách, quy trình, thủ tục nhằm đảm bảo và nâng c o chất lƣợng) không th thiếu các yếu tố văn hó liên qu n đến chất lƣợng, h y nói cách khác đó là VHCL. VHCL đƣợc nhiều nhà nghiên cứu, các tổ chức nghiên cứu giáo dục trong và ngoài nƣ c khẳng định có v i trò qu n tr ng đối v i sự tồn t i và phát tri n củ các trƣ ng đ i h c. Do đó, xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m góp phần qu n tr ng trong vi c thực hi n chủ trƣơng xã hội hó giáo dục củ Đảng nói chung, khắc phục tri t đ những h n chế, yếu kém củ h thống tác trƣ ng ĐHTT nói riêng nhƣ sự chênh l ch về chất lƣợng so v i h thống các trƣ ng ĐHCL, vấn đề thƣơng m i hó trong ho t động giáo dục,.... Mặt khác, một số trƣ ng ĐHTT bƣ c đầu t o dựng đƣợc uy tín nếu xây dựng thành công VHCL sẽ ti m cận đƣợc chất lƣợng củ một số trƣ ng đ i h c có uy tín trong nƣ c và khu vực Đông N m 2 Á, góp phần thực hi n mục tiêu Quốc gi khởi nghi p củ Thủ tƣ ng Chính phủ. Tuy nhiên, đ xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT đảm bảo tính kho h c, thực tiễn và hi u quả đòi hỏi phải đƣợc nghiên cứu kỹ lƣỡng. Nghiên cứu xây dựng VHCL trong các cơ sở GDĐH đã đƣợc tiến hành từ lâu ở Châu Âu, Ho Kỳ và một số nƣ c có nền GDĐH phát tri n ở Châu Á. Kết quả nghiên cứu cũng đã tri n kh i áp dụng khá hi u quả trong các trƣ ng đ i h c ở Châu Âu thông qua 03 dự án có quy mô l n đƣợc thực hi n trong gi i đo n 2002 – 2006, 2009 – 2012 và 2012 – 2013. Tuy nhiên, ở Vi t N m, m i chỉ có một số ít công trình nghiên cứu, luận án tiến sĩ và bài báo kho h c chuyên ngành đề cập đến các khí c nh củ xây dựng VHCL trong GDĐH, chƣ có công trình nào nghiên cứu xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT. Chính vì những lý do trên, đề tài nghiên cứu: “Xây dựng văn hóa chất lượng trong các trường đại học tư thục Việt Nam” đã đƣợc lự ch n đ làm luận án tiến sĩ. 2. Mục đíc i cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiễn, đề xuất các giải pháp xây dựng VHCL, góp phần nâng c o chất lƣợng GD&ĐT, nghiên cứu kho h c và phục vụ cộng đồng củ các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 3. K ác t ể v đối tƣợ i cứu 3.1. hách th nghi n c u Ho t động xây dựng VHCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 3.2. Đối tượng nghi n c u Quản lý xây dựng VHCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 4. Giả t u ết a ọc Nếu đề xuất và thực hi n đồng bộ các giải pháp tác động đến các yếu tố cơ bản cấu thành VHCL, trong đó tập trung vào vi c xây dựng triết lý chất lƣợng, tầm nhìn chất lƣợng, h GTCL, truyền thống về chất lƣợng, môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng cùng v i các cơ chế và chính sách về chất lƣợng dự trên bản chất củ VHCL trong trƣ ng ĐHTT, đặc trƣng củ trƣ ng ĐHTT Vi t N m và bối cảnh đổi m i GDĐH hi n n y thì có th hình thành, phát tri n VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 5. N iệ vụ v p vi i cứu 5.1. Nhiệm vụ nghi n c u 5.1.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận củ vấn đề xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT. 3 5.1.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn củ vấn đề xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam. 5.1.3. Đề xuất các giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam. 5.1.4. Thực nghi m đánh giá hi u quả một số giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam. 5.2. hạm vi nghi n c u 5.2.1. Khảo sát thực trạng VHCL và xây dựng VHCL Vi c hình thành VHCL trong các cơ sở GDĐH nói chung, VHCL trong các trƣ ng ĐHTT nói riêng đòi hỏi phải có th i gi n nhất định, do đó chúng tôi tiến hành khảo sát t i 10 trƣ ng ĐHTT có th i gi n thành lập từ 10 năm trở lên ở 03 miền. 5.2.2. Thăm dò sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất Do điều ki n về th i gi n và nguồn lực, chúng tôi tổ chức thăm dò ở 10 trƣ ng ĐHTT có th i gi n thành lập từ 10 năm trở lên ở 03 miền; lấy ý kiến củ các chuyên gi , các nhà nghiên cứu có uy tín về GDĐH t i các cơ sở GDĐH; tổ chức thực nghi m một giải pháp đề xuất ở Trƣ ng Đ i h c Duy Tân, thành phố Đà Nẵng. 6. Qua điể tiếp cậ v p ƣơ p áp i cứu 6.1. Quan đi m tiếp cận 6.1.1. Quan điểm tiếp cận hệ thống H thống là một tập hợp các yếu tố có mối qu n h tƣơng tác v i nh u và v i môi trƣ ng xung qu nh đ thực hi n một mục tiêu xác định; khi th y đổi một yếu tố sẽ d n đến sự th y đổi củ cả h thống. Do đó, khi nghiên cứu thực tr ng, đề xuất giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam phải xem xét đối tƣợng một cách toàn di n, nhiều mặt, nhiều mối qu n h , trong tr ng thái vận động và phát tri n, trong những điều ki n và hoàn cảnh cụ th đ tìm r bản chất và quy luật vận động củ đối tƣợng; kết quả nghiên cứu phải đƣợc trình bày rõ ràng, chặt chẽ, có tính lô gích c o. 6.1.2. Quan điểm tiếp cận quản lý chất lượng tổng thể Theo qu n đi m tiếp cận này, trong nghiên cứu thực tr ng xây dựng VHCL và đề xuất giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT phải dự vào các nguyên lý QLCL tổng th nhƣ tập trung vào khách hàng, quản lý quá trình, r quyết định dự trên dữ ki n, sự th m gi , làm vi c nhóm, ki m soát quá trình, cải tiến liên tục, vv....; vi c đề xuất giải pháp đổi m i các cơ chế về chất lƣợng dự vào 4 chức 4 năng QLCL gồm ho ch định (Plan), tổ chức thực hi n (Do), ki m tr & đánh giá (Check) và cải tiến (Action). 6.1.3. Quan điểm tiếp cận nội dung Theo qu n đi m tiếp cận này, quá trình nghiên cứu cơ sở lý thuyết và thực tiễn cũng nhƣ đề xuất giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m đƣợc định hƣ ng theo nội dung cấu thành nên VHCL trong các trƣ ng ĐHTT. 6.1.4. Quan điểm tiếp cận văn hóa Theo qu n đi m cận tiếp này, trong quá trình nghiên cứu đề xuất giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m phải bám sát bản chất, đặc trƣng, cấu trúc và các chức năng củ văn hó ; đồng th i phải chú ý đến bản sắc văn hó vùng miền. 6.1.5. Quan điểm tiếp cận thị trường Theo qu n đi m cận tiếp này, trong quá trình nghiên cứu phải bám sát nhu cầu củ khách hàng, đặc bi t là nắm bắt xu hƣ ng th y đổi nhu cầu củ khách hàng đ đề xuất các giải pháp đảm bảo tính khả thi c o. 6.1.6. Quan điểm tiếp cận thực tiễn Qu n đi m này đòi hỏi trong quá trình nghiên cứu phải bám sát thực tiễn GDĐH củ Vi t N m nói chung, các trƣ ng ĐHTT Vi t N m nói riêng; phát hi n đƣợc những mâu thu n, khó khăn củ thực tiễn đ đề xuất các giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m có cơ sở kho h c và có tính khả thi. 6.2. hương pháp nghi n c u Trong quá trình nghiên cứu, chúng tôi đã sử dụng phối hợp các nhóm phƣơng pháp nghiên cứu s u đây: 6.2.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý thuyết 6.2.1.1. Phƣơng pháp phân tích và tổng hợp lý thuyết Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng đ nghiên cứu, phân tích, đánh giá các tài li u trong và ngoài nƣ c có liên qu n nhằm nắm rõ hơn bản chất củ vấn đề nghiên cứu. Trên cơ sở đó, chúng tôi tổng hợp các tài li u thành một h thống lý thuyết củ đề tài. 6.2.1.2. Phƣơng pháp khái quát hó các nhận định độc lập Sử dụng phƣơng pháp này đ rút r những khái quát và nhận định củ chúng tôi về các vấn đề nghiên cứu trên cơ sở những qu n đi m, nhận định củ các nhà nghiên cứu khác. 5 6.2.1.3. Phƣơng pháp mô hình hó Phƣơng pháp này dùng đ nghiên cứu đối tƣợng bằng cách xây dựng mô hình củ đối tƣợng và dự trên mô hình đó đ nghiên cứu nhằm có đƣợc những thông tin tƣơng tự đối tƣợng thực. 6.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn 6.2.2.1. Phƣơng pháp điều tr bằng bảng hỏi Dùng các phiếu hỏi đ thu thập ý kiến củ các CBQL, GV & NV, ngƣ i h c trong các trƣ ng ĐHTT về: thực tr ng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m; thực tr ng xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m; thực tr ng các yếu tố ảnh hƣởng đến xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 6.2.2.2. Phƣơng pháp quan sát, tr o đổi, phỏng vấn Sử dụng phƣơng pháp này đ tìm hi u sâu hơn về thực tr ng VHCL và xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m thông qu vi c tr o đổi, phỏng vấn trực tiếp các đối tƣợng khảo sát. 6.2.2.3. Phƣơng pháp lấy ý kiến chuyên gi Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng đ thu thập, xin ý kiến các chuyên gia nghiên cứu về GDĐH thuộc các vi n nghiên cứu và các cơ sở GDĐH có uy tín, CBQL, GV & NV trong các trƣ ng ĐHTT về các kết quả nghiên cứu nhằm tăng độ tin cậy. 6.2.2.4. Phƣơng pháp phân tích và tổng kết kinh nghi m giáo dục Sử dụng phƣơng pháp này nhằm thu thập các kinh nghi m thực tế có ý nghĩa qu n tr ng đối v i luận án. 6.2.2.5. Phƣơng pháp thực nghi m Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng đ đánh giá tính hi u quả củ các giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m đã đề xuất. 6.2.3. Phương pháp thống kê toán học Sử dụng các công thức thống kê toán h c áp dụng trong nghiên cứu kho h c giáo dục đ xử lý số li u thu đƣợc về mặt định lƣợng, so sánh và đƣ r kết quả nghiên cứu củ luận án. 7. N ữ luậ điể cầ bả vệ của luậ á 7.1. VHCL có v i trò then chốt trong vi c duy trì và cải tiến liên tục chất lƣợng nhằm đáp ứng tốt nhất các nhu cầu ngày càng th y đổi củ khách hàng – yếu tố quyết định sự tồn t i và phát tri n bền vững củ các trƣ ng ĐHTT; VHCL trong các trƣ ng ĐHTT có những đi m khác bi t so v i VHCL trong các trƣ ng ĐHCL. 6 7.2. Ở các trƣ ng ĐHTT Vi t N m, VHCL đ ng trong quá trình hình thành. Vi c xây dựng VHCL củ các trƣ ng ĐHTT Vi t N m còn có nhiều khó khăn và h n chế cả về nhận thức cũng nhƣ truyền thống về chất lƣợng, môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng cùng v i các cơ chế và chính sách về chất lƣợng. 7.3. Nâng c o nhận thức về chất lƣợng, xây dựng và tuyên bố triết lý chất lƣợng, tầm nhìn chất lƣợng, t o lập h GTCL, hình thành môi trƣ ng làm vi c vì chất lƣợng, cho chất lƣợng thông qua xây dựng truyền thống về chất lƣợng và t o lập cơ chế, chính sách về chất lƣợng là những giải pháp cơ bản đ xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 8. Đó óp ới của luậ á 8.1. Làm sáng tỏ những vấn đề lý luận về VHCL và xây dựng VHCL trong trong các trƣ ng đ i h c; hình thành cơ sở lý luận về xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. Đặc bi t, luận án đã xây dựng đƣợc khái ni m m i về VHCL trong trƣ ng đ i h c, đề xuất đƣợc 05 yếu tố cơ bản cấu thành VHCL trong trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 8.2. Đánh giá toàn di n thực tr ng VHCL và xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 8.3. Thiết kế đƣợc mô hình VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m – là mô hình m i, khác v i các mô hình đã có củ các tác giả trong và ngoài nƣ c; đề xuất đƣợc h thống các giải pháp xây dựng VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t Nam phù hợp v i mô hình đã thiết kế – là h thống các giải pháp chƣ đƣợc các tác giả trong và ngoài nƣ c đề xuất; xây dựng đƣợc bộ công cụ đánh giá VHCL trong các trƣ ng ĐHTT Vi t N m. 9. Cấu trúc của luậ án Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài li u th m khảo, các phụ lục nghiên cứu, luận án gồm 3 chƣơng: C ƣơ 1 Cơ sở lý luận về xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục C ƣơ 2 Cơ sở thực tiễn về xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m C ƣơ 3 Các giải pháp xây dựng văn hó chất lƣợng trong các trƣ ng đ i h c tƣ thục Vi t N m. 7 C ƣơ 1 CƠ SỞ LÝ LU N VỀ XÂY DỰNG V N HÓA CHẤT LƢỢNG TRONG CÁC TRƢỜNG ĐẠI HỌC TƢ THỤC 1.1. TỔNG QUAN NGHIÊN CỨU VẤN ĐỀ 1.1.1. N ữ i cứu về xâ dự vă óa c ất lƣợ tr các cơ sở iá dục đ i ọc 1.1.1.1. Những nghi n c u ở nước ngoài Các nghiên cứu ở nƣ c ngoài tập trung vào những vấn đề s u đây: i) Vai trò của VHCL trong các cơ sở GDĐH VHCL là sản phẩm củ quá trình phát tri n ho t động QLCL trong lĩnh vực sản xuất công nghi p, đặc bi t là ở Nhật Bản và Mỹ. K từ thập niên 80 củ thế kỷ 20, vi c thiết lập VHCL đã đƣợc nhiều công ty Mỹ khẳng định nhƣ là cơ chế đ đ t đƣợc thành công trong c nh tr nh [111]. Tầm qu n tr ng củ VHCL trong các cơ sở sản xuất đã đƣợc các nhà nghiên cứu về QLCL nổi tiếng trên thế gi i nhấn m nh, trong đó đáng chú ý là tác giả Joseph M. Juran: VHCL t o nên môi trƣ ng thuận lợi cho vi c thiết lập và cải tiến liên tục chất lƣợng đ đảm bảo cho tổ chức đáp ứng tốt nhất nhu cầu củ khách hàng và luôn thành công trên thị trƣ ng dài h n [76]; tác giả Lee Harvey & Diana Green, tác giả Ing Milisiun ite: một tổ chức có nền VHCL là một tổ chức trong đó m i ngƣ i chịu trách nhi m về chất lƣợng, từ lãnh đ o cho đến nhân viên [65], [91]; tác giả Alexandra Jancikova và Karel Brychta khẳng định tổ chức có VHCL có th làm thỏ mãn những nhu cầu không ngừng th y đổi củ khách hàng, nhân viên và những ngƣ i liên qu n nh nh chóng hơn và có th thành công hơn tổ chức không có VHCL [74]; cụ th hơn, tác giả Sw p n S h & M ry H rdie miêu tả VHCL là một nền văn hó mà nó thúc đẩy sự lãnh đ o hơn là giám sát; thôi thúc sự c m kết củ đội ngũ đối v i các ho t động chất lƣợng đƣợc lự ch n; sử dụng các nhóm nhƣ là phong cách quản lý chính; cho phép đội ngũ th m gi vào công vi c liên qu n đến quyết định; thúc đẩy niềm kiêu hãnh trong đội ngũ; lo i bỏ sự sợ hãi; và thôi thúc đội ngũ tìm kiếm những cải tiến liên tục [100]. Tổ chức Forbes Insights phối hợp v i Hi p hội Chất lƣợng Ho Kỳ (American Society for Quality) thực hi n công trình nghiên cứu VHCL liên qu n đến các công ty hàng đầu trên thế gi i đã khẳng định v i trò củ VHCL trong vi c thúc đẩy tăng trƣởng và hi u quả củ do nh nghi p, đặc bi t nêu phát bi u củ bà Rebecca Yeung, Giám đốc điều hành hãng FedEx rằng VHCL đã giúp công ty đ t hàng trăm tri u đô l tiết ki m chi phí [59]. 8 VHCL trong lĩnh vực GDĐH nói chung, trong các cơ sở GDĐH nói riêng đƣợc nghiên cứu nhiều từ những năm đầu củ thế kỷ 21 và chủ yếu ở Châu Âu. Các công trình nghiên cứu l n đã nhấn m nh v i trò củ VHCL trong các cơ sở GDĐH, cụ th nhƣ sau: Nhóm các tác giả Guy Bendermacher, Mirjam Oude Egbrink, Ineke Wolfhagen & Diana Dolmans khẳng định VHCL giúp cơ sở GDĐH nâng cao chất lƣợng giáo dục – yếu tố quyết định sự thành công củ c nh tr nh trong bối cảnh ngân sách công dành cho GDĐH giảm sút và số lƣợng sinh viên ngày càng giảm [42]. Tác giả J cques L n rès cho rằng xây dựng VHCL nhằm giúp trƣ ng đ i h c trở thành trƣ ng có đẳng cấp thế gi i – trƣ ng có chất lƣợng giáo dục và nghiên cứu kho h c đ t tiêu chuẩn c o. Đ đ t đƣợc mục tiêu này không chỉ cần phải t o r và vận hành h thống chất lƣợng đ t chuẩn quốc tế mà còn phải phát tri n thành một h thống gắn kết đ thúc đẩy sáng t o và đổi m i, và t o r quyền sở hữu đối v i h thống đó. Nói cách khác, điều qu n tr ng là mỗi cá nhân trong trƣ ng đ i h c thấy sự liên qu n đến nhiều quá trình chất lƣợng và chủ động, tích cực trong vi c thực hi n nhi m vụ – đó chính là thiết lập VHCL [84]. Tác giả Ulf-D niel Ethlers cho rằng, VHCL sẽ t o r các cơ sở đ hi u chất lƣợng GDĐH một cách toàn di n, không chỉ là các tiêu chuẩn chất lƣợng, quá trình chất lƣợng mà còn tính đến các yếu tố khác ảnh hƣởng đến chất lƣợng nhƣ thái độ và kỹ năng củ ngƣ i d y, năng lực và động cơ củ ngƣ i h c, nền tảng tổ chức [51]; tác giả Lee H rvey cho rằng VHCL khuyến khích sự sáng t o và hành động, tự phản bi n, phát tri n các sáng kiến cải tiến và thực hi n chúng, VHCL qu n tâm đến qu n h đối tác và hợp tác, chi sẻ kinh nghi m và làm vi c theo nhóm [66]. Kết luận công trình nghiên cứu “Tác động củ văn hó chất lƣợng đối v i động cơ củ đội ngũ trong lĩnh vực giáo dục ở P kist n”, tác giả S di K us r nêu rõ, VHCL có tác động qu n tr ng, tích cực đối v i động cơ củ đội ngũ nhân sự trong lĩnh vực giáo dục nói chung, trong các trƣ ng đ i h c nói riêng ở đất nƣ c Pakistan [78]. Ở M l ysi , các tác giả Hairuddin M. Ali & Mohammed B. Mus h thực hi n công trình nghiên cứu “Văn hó chất lƣợng giáo dục đ i h c M l ysi và hi u suất nguồn nhân lực” nhằm đánh giá mối qu n h giữ VHCL và hi u suất nguồn nhân lực đã đƣ r kết luận rằng khi các trƣ ng đ i h c thiết lập môi trƣ ng làm vi c định hƣ ng VHCL, đội ngũ h c thuật chắc chắn hài lòng vì phù hợp v i bản chất đ i sống h c thuật, chuyên môn củ h và vì vậy sẽ làm vi c trên tinh thần xây dựng, vì sự nghi p chung củ nhà trƣ ng; trƣ ng đ i h c hình thành nền VHCL