Tài liệu Biện pháp chỉ đạo đổi mới phương pháp dạy học ở các trường trung học phổ thông quận ngô quyền thành phố hải phòng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHO A Sư PHẠM ............................. ĐÀO THỊ HUỆ BIÉN PHÁP CHỈ ĐẠO Đ ổ i MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC ỏ CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG QUẬN N(ỈÔ QUYỂN THÀNH PHỐ HẢI PHÒNG LUẬN VÃN THẠC s ĩ KHOA HỌC GIÁO DỤC C huyên tig h à n h : Quản lý giáo dục M ã sô : 60.14.05 N gười hướng dẫn khoa h ọ c : TS BÙI VÃN QUÂN HÀ NỘI, 2004 MỤC LỤC Trang MỜ ĐẨ U .. L ý d o c h ọ n đ ề t à i ...................................................................................................................................6 2. M ụ c đ í c h n g h i c n c ứ u ...................................................................................................................................... 8 3. Đ ố i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u v à k h á c h t h ế n g h i ê n c ứ u ................................................................... 8 G i á t h u y ế t k h o a h ọ c ....................................................................................................................................8 N h iệ m v ụ n g h i ê n c ứ u ................................................................................................................................ 9 ( . P h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u ....................................................................................................................... 9 7. P h ạ m v i n g h i ê n c ứ u ................................................................................................................................. 1 0 8 Y n g h ĩ a l ý l u ậ n v à t h ự c t i ế n c ủ a lu ậ n v ă n .............................................................................. 10 9 C ấ u t r ú c c ủ a l u ậ n v ă n .............................................................................................................................1 0 CHƯƠNG 1: C ơ SỎ LÝ LUẬN CỦA VÂN ĐỂ CHỈ ĐẠO THựC HIỆN Đ ổ i MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG THPT 11. Lịch sử nghiên cứu vấn đ ề ............................................... ................................... 11 12. Các khái niệm công c ụ ......................................................................................... 13 1 .2 . 1 . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c .....................................................................................................1 3 1 .2 . 2 . Đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ................................................................................ 17 1 .2 . 3 . C h í đ ạ o ...................................................................................................................................... 1 9 1 .2 . 4 . C h í đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ........................................................... 2 0 1.3. Một sô đặc điểm của quá trình dạv học trong trường T H PT và yêu cíu đòi mới phương pháp dạy học trong trường T H P T .................................. 21 1 .3 . 1 . Đ ặ c đ i ể m c ủ a q u a t r ì n h d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T .................21 1 .3 . 2 . Y ê u c ầ u đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à t r ư ờ n g T H P T ...................................... 2 3 1. 3 . 3 . C á c y ế u t ố á n h h ư ớ n g đ ế n đ ổ i m ớ i P P D H ở t r ư ờ n g T H P T ...................2 4 1.4. Chí đạo đổi mới phưưng pháp dạy học ở trường T H P T ......................... 27 1 . 4 . 1 . C h ứ c n ă n g c h ỉ đ ạ o t r o n g q u á n l ý h o ạ t đ ộ n g d ạ y h ọ c T H P T ........... 2 7 1 .4 . 2 . Y ê u c á u c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ở t r ư ờ n g T H P T 2 9 1.4 .3 . C á c đ ịn h h ư ớ n g c h i d ạ o đ ổ i m ớ i PPDH ở tr ư ờ n g T H P T .................. 3 0 ( HƯƠNG 2: THỰC TRANG CHÍ ĐAO Đổi MÓI PHƯONCỈ PHÁP DẠY HỌC 0 CÁ C TRƯ Ờ N G T H P T QUẬN NGỎ QUYÊN TH À N H PH Ố HẢI PHỎNG. 2.1. Khái quát tình hình kinh tê xã hội và giáo dục đào tạo T H PT quận N gỏ Q uyền thành phô Hải P h ò n g ................................................................32 2.2. Khái quát về các trường T H PT ờ quận Ngó Q uvền - Hải P h ò n g ......34 2.3.Thực trang đổi mới phưưng pháp dạv học ở các trường TH PT quận N gó Q uyền thành phố Hái P h ò n g ................................................................39 2 . 3 . 1 . N h ữ n g v i ệ c đ ã l à m ......................................................................................................... 3 9 2 . 3 . 2 . K ế t q u á đ ã đ ạ t đ ư ợ c ....................................................................................................... 4 0 2 . 3 . 3 . T ồ n t ạ i v à n g u y ê n n h â n ............................................................................................. 4 1 2.4. Thực trạng chỉ đạo đổi mới PPDH ở các trường T H P T quận N gỏ Q u v ề n ............................................................................................................... 43 2 . 4 . 1 . C h ỉ đ ạ o c ô n g t á c h ồ i d ư ỡ n g n â n g c a o n h ậ n t h ứ c v à n ă n g lự c c h o g i á o v i ê n v ề đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ............................................. 4 3 2 . 4 . 2 . C h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c t r o n g c á c g iờ lê n lớ p c ủ a giáo v i ê n ...................................................................................................46 2 .4 .3 . C h i đ ạ o đ ổ i m ớ i k iể m t r a đ á n h g iá k ế t q u ả h ọ c t ậ p c ủ a h ọ c s in h k h i đ ổ i m ớ i phương pháp d ạ y h ọ c ....................................................................4 7 2 . 4 . 4 . T h ự c t r ạ n g c h ỉ đ ạ o t ă n g c ư ờ n g t h i ế t b ị d ạ y h ọ c v à c á c đ iề u k i ệ n đ á m b á o đ ê đ ổ i m ớ i p h ư ư n g p h á p d ạ y h ọ c ...............................................4 9 CHƯƠNG 3: ĐỂ XUẤT CÁC BIỆN PHÁP CHỈ ĐẠO C ỦA BAN GIÁM HIỆU ĐỂ Đ ổ i MỚI PHƯƠNCỈ PHÁP DẠY HOC TRONG CÁC TRƯỜNG THPT QUẬN NGÔ QUYỂN 3.1. Các nguyên tắc đé x u ấ t ......................................................................................53 3.2. Các biện pháp được đề x u ấ t............................................................................ 54 3 . 2 . 1 . C á c b iệ n p h á p c h í đ ạ o lậ p k ế h o ạ c h .................................................................5 4 3 .2 .2 . C ác b iệ n pháp chí đạo tổ chức th ự c h iệ n kế hoạch đổi mới p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ................................................................................................. 5 6 3 3 .2 . 2 .1 . B iệ n nũng pháp chí đạo tổ chứ c th ự c h iệ n nâng cao nhận th ứ c , lự c g i á o v i ê n đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c .........................5 6 3 .2 .2 .2 . B iệ n pháp chi đ ạ o t ổ c h ứ c t h ự c h iệ n đ ổ i m ớ i ............................ 5 7 3 .2 .2 .3 . B iệ n pháp chí đ ạ o b ồ i d ư ỡ n g đ ộ i n g ũ g iá o v iê n 3 .2 . 2 .4 . B iệ n pháp chí đ ạ o đ ổ i m ớ i đ á n h g iá h i ệ u q u á g i ờ d ạ y c ủ a g iá o .................... 6 0 v i ê n v à k ế t q u á h ọ c t ậ p c ủ a h ọ c s i n h ................................................... 6 5 3 .2 . 2 .5 . B iệ n p h á p c h i d ạ o t ổ c h ứ c h ộ i n g h ị h ọ c t ố t c ủ a h ọ c s in h . . . . 6 6 3 .2 . 2 .6 . B iệ n p h á p c h i đ ạ o th ự c h iệ n lă n g c ư ờ n g tr a n g t h iế t b ị D H v à c á c đ i ề u k i ệ n đ á m b á o đ ô i e m ớ i P P D H ............................................. 6 7 3.3. Các điếu kiện đảm bảo thực hiện các biện pháp được đề x u ấ t .......... 70 3.4. Đ án h giá tính khả thi của các biện p h á p ....................................................70 K ẾT LU Ậ N VÀ K H U Y Ế N N G H Ị 1. Kết luận..........................................................................................................................78 2. Khuyến n g h ị ................................................................................................................ 79 4 KÝ HIỆU VIẾT TẤT PPDH Phương pháp dạy học THPT T ru n g h ọ c p h ổ th ô n g B(ỈH B a n g i á m h iệ u CBQL C á n b ộ q u á n lí GD-ĐT G iá o d ụ c đ à o tạ o NXB N hà xu ất bản ĐKMT Đ iề u k iệ n m ô i trư ờ n g KTĐG K iể m tr a đ á n h g iá HĐND H ộ i đồng nhân dân IỈBND U ỷ ban nhân dân DH D ạy học pp Phưưng pháp MT M ụ c tiê u ND N ội đung QTDH Q u á trìn h d ạ y h ọ c CNTT C ô n g n g h ệ th ô n g tin HĐSP H ộ i đ ồ n g sư p h ạ m CBGV C ú n b ộ g iá o v iê n SKKN S á n g k iế n k in h n g h iệ m NCKH N g h iê n c ứ u k h o a h ọ c QL(ỈD Q u á n l í g iá o d ụ c csvc C ơ sớ v ậ t c h ấ t MỚ ĐẦU 1. Lý do chọn để tài 1 . 1. G i á o d ụ c - đ à o t ạ o là đ ộ n g lự c q u a n t r ọ n g t r o n g s ự p h á t t r i ể n k i n h te - x ã h ộ i c ủ a c á c q u ố c g ia . T u y n h i ê n , n h ậ n t h ứ c t r c n đ ư ợ c t h ê h iệ n t r o n g t h ự c t i ẽ n c ủ a m ỗ i q u ố c g i a là k h á c n h a u t u ỳ t h u ộ c v à o đ i ế m xu ấ t phát và các m ụ c t i ê u l í t ư ớ n g c ủ a m ỗ i q u ố c g ia . T ro n g công cuộc đáy m ạ n h c ô n g n g h i ệ p h o á , h i ệ n đ ạ i h o á ở n ư ớ c ta h i ệ n n a y , Đ á n g v à N h à n ư ớ c ta đ ã k h ẳ n g đ ị n h : . . . " C ù n g v ớ i k h o a h ọ c v à c ô n g n g h ệ , g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o là q u ố c s á c h h à n g đ ầ u n h ằ m tạ o n h â n N X B lự c b ồ i d ư ỡ n g n h â n t à i " ( v ă n C h í n h t r ị q u ố c g ia H à N ộ i, k iệ n 1 9 9 6 tra n g Đ H Đ B n â n g c a o d â n trí, đ à o to à n quốc lầ n t h ứ V I I I . 1 0 7 ). N g h ị q u y ế t T r u n g ư ơ n g I I k h o á V I I I c ũ n g c h ỉ r õ : " M u ố n tiế n h à n h c ô n g n g h iệ p h o á , h iệ n đ ạ i h o á th ắ n g l ợ i , p h ả i p h á t t r i ể n m ạ n h g i á o d ụ c v à đ à o t ạ o p h á t h u y n g u ồ n lự c c o n n g ư ờ i, y ế u t ố c ơ h á n c ủ a sự p h á t tr iể n n h a n h v à b ề n v ữ n g " . Đ ê g iá o d ụ c v à đ à o tạ o c ó th ê p h á t h u y đ ư ợ c v a i t r ò v à đ á p ứ n g đ ư ợ c n h ữ n g y ê u c ầ u d o sự p h á t t r iể n c ủ a x ã h ộ i đ ặ t ra , g iá o d ụ c v à đ à o tạ o c ầ n p h ả i c ó s ự c a n h t â n m ộ t c á c h t o à n d iệ n v à đ ồ n g b ộ , t ừ đ ổ i m ớ i c ô n g t á c đ à o t ạ o b ồ i d ư ỡ n g đ ộ i n g ũ g iá o v iê n v à c á n b ộ q u á n l ý g iá o d ụ c đ ế n đ ổ i m ớ i m ụ c t iê u , n ộ i d u n g c h ư ơ n g trìn h và p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tro n g c á c c ấ p h ọ c , b ậ c h ọ c . N h ư v ậ y v iệ c đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c ( P P D H ) t r o n g n h à t r ư ờ n g là m ộ t t ấ t y ế u k h á c h q u a n x u ấ t p h á t từ y ê u c ầ u c ủ a x ã h ộ i v à c ủ a th ự c t iễ n g iá o d ụ c n h à trư ờ n g . T rư ớ c yêu cầu của đổi m ới PPDH tro n g nhà trư ờ n g , n g ư ờ i q u ả n lý tr ư ờ n g h ọ c c á n p h á i c ổ n h ữ n g đ ổ i m ớ i t r o n g p h ư ơ n g p h á p v à k ĩ th u ậ t q u ả n lí. c h i đ ạ o h o ạ t đ ộ n g c h u y ê n m ô n tr o n g n h à trư ờ n g n h ằ m t h iế t th ự c t r iể n k h a i đ ổ i m ớ i P P D H m ộ t c á c h c ó h iệ u q u á t r o n g n h à t r ư ờ n g d o m ì n h q u á n lí . 6 1 .2 . Đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g t r ư ờ n g h ọ c n ó i c h u n g , t r o n g c á c t r ư ờ n g T r u n g h ọ c p h ổ t h ô n g n ó i r i ê n g là m ộ t c h ú t r ư ơ n g lớ n c ủ a n g à n h g i á o d ụ c , là y c u c ầ u h ứ c x ú c c ủ a x ã h ộ i đ ã đ ư ợ c Đ á n g , N h à n ư ớ c , n h â n d â n v à c á c t h ầ y c ô g iá o h ế t sức q u a n tâ m . Hơn nữa, đ ố i vớ i c á c th ầ y c ô g iá o v à n h à tr ư ờ n g , đ ổ i m ớ i P P D H c ò n là b i ệ n p h á p đ ế t ự k h á n g đ ị n h v à n â n g c a o u y t í n c h u y ê n m ô n , v ị t r í c ử a n h à tr ư ờ n g t r o n g q u a n h ệ g iá o d ụ c c h u n g ở c ộ n g đ ồ n g v à x ã h ộ i. C á c c h ủ tr ư ơ n g c ủ a Đ ả n g v ề đ ổ i m ớ i g iá o d ụ c , đ ổ i m ớ i P P D H đ ư ợ c đ ề ra t r o n g c á c n g h ị q u y ế t t ạ i Đ ạ i h ộ i Đ á n g lầ n th ứ V Ị đ ế n N g h ị q u y ế t Đ ạ i h ộ i (N Ọ Đ H ) Đ áng lầ n t h ứ I X v à đ ã d ư ợ c th ế c h ế h o á t r o n g " L u ậ t g iá o d ụ c " c ủ a n h à n ư ớ c , c ụ t h ể h o á t r o n g " C h i ế n lư ợ c p h á t t r i ể n g i á o d ụ c 2 0 0 1 - 2 0 1 0 " của c h ín h p h ú v à c á c g iả i p h á p đ ê đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p ( P P ) g iả n g d ạ y v à h ọ c tậ p t r o n g n h à tr ư ờ n g c ủ a n g à n h G iá o d ụ c v à đ à o tạ o ( G D Đ T ) . T u y n h iê n , sự đ ổ i m ới PPDH ở c á c trư ờ n g p h ổ th ô n g n g u y ê n n h â n c ủ a sự c h ậ m tr ễ , k é m v ã n c h ư a th ự c s ự c ó h iệ u q u ả . C ó n h iề u h iệ u q u ả c ủ a q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H ở n h à tr ư ờ n g p h ổ th ô n g ( t r o n g đ ó c ó trư ờ n g T H P T ) . N h iề u ý k iế n k h á c n h a u đ ã t ậ p t r u n g p h â n t í c h n h ữ n g n g u y ê n n h â n n à y . Đ ó là m ộ t p h ứ c h ợ p c á c n g u y ê n n h à n , m ộ t t r o n g n h ữ n g n g u y ê n n h â n đ ó là s ự c h ỉ đ ạ o c ủ a c á c c ấ p q u á n l ý , đ ặ c b iệ t là c ấ p q u ả n l ý t r ự c t i ế p - B a n g i á m h iệ u ở c á c n h à t r ư ờ n g v ề v ấ n đ ề n à y còn hạn chế. 1 .3 . Q u ậ n N gô Q uyén lù m ộ t q u ậ n lớ n c ủ a t h à n h phô H ả i Phòng vớ i m ậ t đ ộ d â n s ố đ ô n g v à c á c c ơ s ớ g iá o d ụ c k h á p h á t t r iể n . T r ê n đ ịa b à n q u ậ n c ó 2 tr ư ờ n g T H P T . T r o n g n h iề u n ă m q u a c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n đ ã k iê n t r ì p h â n đ ấ u c h o m ụ c t i ê u c h ấ t lư ợ n g g i á o d ụ c t o à n d i ệ n c ủ a n h à t r ư ờ n g . H o ạ t đ ộ n g d ạ y v à h ọ c c ủ a c á c trư ờ n g đ ư ợ c đ ổ i m ớ i th e o x u h ư ớ n g đ ổ i m ớ i d ạ y h ọ c n ó i c h u n g c ủ a q u ố c g ia v ớ i n h iề u n ộ i d u n g c ụ th ể , t h iế t th ự c , t r o n g đ ó c ó n ộ i dung đổi m ới PPDH. Q u á trìn h đổi m ới PPDH tro n g c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n tr o n g th ờ i iiia n q u a c h o th ấ y n h iê u v â n đ ồ b ấ t c ậ p c ầ n th á o g ỡ n h ư tí n h đ ổ n g b ộ tr o n g đ ổ i 7 m ớ i P P D H ( n h iề u y ế u tô lic n q u a n đ ế n P P D H d o đ ó k h ô n g c h i th u á n t u ý q u a n tâ m (H S ) r iê n g c tê n p p k h i m u ố n d ổ i m ớ i n ó ) , t h á i đ ộ c ú a g i á o v i ê n tro n g quá trìn h P P D H .V .V . N h ữ n g đổi m ới PPDH, đ iề u k iệ n đám hao v à h ọ c s in h cho đổi m ới v ấ n đ ề n c u tr ê n đ ể u tr ự c t iế p h o ặ c g iá n t iế p c ó liê n q u a n đ è n c ô n g t á c lã n h đ ạ o c h í đ ạ o c ủ a đ ộ i n g ũ c á n h ộ q u á n l ý c ủ a n h à t r ư ờ n g . N ó i cách khác công tá c c h ỉ đạo của Ban g iá m h iệ u (B G H ) n h à trư ờ n g có ảnh h ư ớ n g lớ n đ ố n q u y m ô v à h iệ u q u a q u á t r ì n h đ ổ i m ớ i P P D H h iệ n n a y t r o n g c á c tr ư ờ n g T H P T . T ừ n h ữ n g l ý d o t r ê n , c h ú n g t ô i lự a c h ọ n v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u c ó n ộ i d u n g v ậ n d ụ n g l ý lu ậ n q u ả n l ý h o ạ t đ ộ n g d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g v à o g i ả i q u y ế t m ộ t v â n đ ề c ụ t h ê t r o n g q u á n l ý h o ạ t đ ộ n g n à y . Đ ề t à i đ ư ợ c b iể u đ ạ t b ở i t i ê u đ ề : Biện pháp chỉ đạo thực hiện đổi mới phương pháp dạy học ở các tr ư ờ n g T r u n g h ọ c p h ô th ô n g Q u ậ n N g ô Q u y ề n - T h à n h p h ô H ả i P h ò n g 2. M ục đích nghiên cứu N g h i ê n c ứ u đ ề x u ấ t c á c b iệ n p h á p c ủ a B a n g i á m P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n n h ằ m h iệ u c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i th ự c h iệ n h o á c h ủ tr ư ơ n g đ ổ i m ớ i F P D H , n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g d ạ y h ọ c c h o c á c t r ư ờ n g T H P T t r ê n đ ị a bàn quận N g ô Q u yề n T hành p hố H ả i P hòng. 3. Đôi tượng và khách thẻ nghiên cứu 3 .1 . K h á c h t h ê n g h i ê n c ứ u L ý lu ậ n v à th ự c t iễ n đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c tr ư ờ n g T r u n g h ọ c p h ổ th ô n g 3 .2 . Đ ô i t ư ợ n g n g h i ê n c ứ u B iệ n p h á p c h ỉ đ ạ o c ủ a B a n g iá m ớ c á c tr ư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n h iệ u đ ể đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c Thành phố H ải Phòng. 4. Giả thuyết khoa học C ó t h ê x á c đ ị n h đ ư ợ c c á c b iệ n p h á p c ó h i ệ u q u á c ư a B a n g i á m h iệ u đ ể c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n T h à n h p h ố H ả i Phòng nếu: X + X á c đ ịn h r õ c á c y ế u tỏ c â u t r ú c c ủ a c h ứ c n ă n g c h i đ ạ o c ú a B a n g iá m h iệ u đ ế đ ổ i m ớ i P P D H ứ c á c t r ư ờ n g T H P T v à c á c h t h ứ c t á c đ ộ n g đ ế n c á c y ế u tỏ đ ó . + P h â n tíc h đ ư ợ c th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H v à th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H h iệ n t r o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a ở c á c tr ư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n Thành phô H ái Phòng. 5. N hiệm vụ nghién cứu 5 . 1 . N g h iê n c ứ u c ơ sớ lý lu ậ n c ủ a v ấ n đ ổ i m ớ i P P D H v à c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H (c h ú trọ n g n ộ i d u n g c h í đ ạ o đổi mới PPDH) 5 .2 . K h ả o s á t th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H v à th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n . 5 .3 . Đ é x u ấ t v à h ư ớ c đ ầ u th ử n g h iệ m c á c b i ệ n p h á p c ủ a B a n g i á m h iệ u đê c h i đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T c ủ a q u ậ n N g ô Q u y ề n 6. Phưưiìg pháp nghiên cứu 6 .1 . C á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u l ý t h u y ế t Sử d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p n g h ic n c ứ u , p h â n t íc h tổ n g h ợ p , h ệ th ố n g h o á c á c tà i liệ u đ ể x â y d ự n g k h u n g lý t h u y ế t v à c á c lu ậ n c ư lý th u y ế t c h o v ấ n đ ề n g h iê n c ứ u . 6 .2 . C á c p h ư ơ n g p h á p n g h i ê n c ứ u t h ự c t i ễ n - P h ư ơ n g p h á p q u a n s ú t d ự g iờ c ủ a g iá o v iê n , q u a n s á t c á c h o ạ t đ ộ n g c h ỉ d ạ o c ủ a B a n g i á m h iệ u n h à t r ư ờ n g c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H . - P h ư ơ n g p h á p t ổ n g k ế t k in h n g h iệ m : T ổ n g k ế t k in h n g h iệ m c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p p d ạ y h ọ c tr o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a c ủ a c á c trư ờ n g . - Phương pháp điều tra: sử d ụ n g bảng hỏi đ ể thu t h ậ p t h ô n g tin về n g u y c n n h â n c ủ a th ự c tr ạ n g đ ổ i m ớ i P P D H th ự c tr ạ n g c h í đ ạ o d ổ i m ớ i P P D H c ủ a c á c tr ư ờ n g t r o n g g ia i đ o ạ n v ừ a q u a . P h ư ơ n g p h á p n à y c ò n đ ư ợ c sử d ụ n g đ ê đ á n h g iá v é t í n h k h á t h i c ủ a c á c h iệ n p h á p đ ư ợ c đ ề x u ấ t. 9 6 .3 . P h ư ơ n g p h á p l ấ y V k i ế n c h u y ê n g i a T r ư n g c ấ u ý k iế n c á n h ộ c h u y ê n m ô n s ớ G D Đ T ; C B Q L v à g iá o v iê n c ó k in h n g h iệ m đ ể tìm th ô n g tin v ề lín h k h á t h i c ủ a c á c b iệ n pháp c h ỉ đạo của Ban g iá m hiệu. 6 .4 . P h ư ơ n g p h á p t h ô n g k ê S ứ d ụ n g đ ẽ x ứ l í c á c s ố l i ệ u t h u t h ậ p đ ư ợ c t ừ c á c p h ư ơ n g p h á p n g h iê n cứu nói trên 7. Phạm vi nghiên cứu Đ ề tà i đ ư ợ c tr iể n k h a i n g h iê n c ứ u tr ê n phạm v i 2 trư ờ n g T H P T th u ộ c quận N g ô Q uyền T hành phố H á i P hòng, s. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của đề tài - N g h iê n c ứ u đ ề tà i là m s á n g tỏ c ơ s ở l ý lu ậ n c ủ a v iệ c c h í đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tr o n g trư ờ n g T H P T . - N ê u lê n n h ữ n g b iệ n p h á p p h ù h ợ p v ớ i đ ặ c đ iể m c ủ a n h à trư ờ n g n h ằ m d ẩ y m ạ n h p h o n g t r à o đ ổ i m ớ i P P D H n â n g c a o h iệ u q u ả c ủ a c ô n g tá c q u ả n l ý c h ỉ d ạ o cứ a B G H n h à tr ư ờ n g đ ể v ừ a th ự c h iệ n t ố t c h ủ tr ư ơ n g đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p G D - Đ T c ủ a Đ á n g v à n h à n ư ớ c , v ừ a n â n g c a o c h â t lư ợ n g g i á o d ụ c c ủ a n h à trư ờ n g v à g ó p p h ầ n đ ẩ y m ạ n h sự p h á t t r iể n c ủ a n g à n h G D - Đ T H á i P h ò n g . 9. Cấu trúc luận vãn L uậ n văn g ồ m p h ầ n m ở đ ầ u , p h ầ n n ộ i d u n g k h o a h ọ c , p h à n k ế t lu ậ n v à k h u y ế n n g h ị. Phán n ộ i d u n g kh o a h ọ c có 3 chư ơ ng • C hương 1: C ơ s ở l ý l u ậ n c ủ a v ấ n đ ề c h ỉ đ ạ o t h ự c h i ệ n đ ổ i m ớ i P P D H ở trư ờ n g T H P T • C hương 2 : T h ự c trạ n g c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H ở c á c trư ờ n g T H P T q u ậ n N g ô Q u y ề n th à n h p h ố H á i P h ò n g • C hương 3: Đé xu ấ t các b iệ n pháp chi đạo P P D H ớ c á c trư ờ n g T H P t q u ậ n N g ỏ Q u y ề n . C u ố i l u ậ n v ă n là t à i l i ệ u t h a m k h á o v à p h ụ l ụ c . 10 của BGH để đ ổ i m ớ i CHƯ ƠNG I CO SỎ LÝ LUẬN * CỦA VÂN ĐỂ CHỈ ĐẠO * THỤC • HIỆN • Đ ổ i MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƯỜNG TRƯNG HỌC PHỔ THÔNG 1.1. Lịch sử nghièn cứu vấn đe C hủ trư ơ n g đ ổ i m ớ i P P D H c ó c ơ sở th ự c tiễ n từ y ê u c ầ u c ủ a s ự v ậ n đ ộ n g v à p h á t t i iế n c ủ a đ ấ t n ư ớ c t r o n g l ừ n g t h ờ i k ỳ v à t ừ CƯ s ớ l ý l u ậ n d ạ y h ọ c p h ù h ợ p v ớ i g iá o d ụ c c ủ a V i ệ t N a m th e o q u a n đ iể m tư tư ở n g d ạ y h ọ c c ủ a C h ủ t ịc h H ồ C h í M in h . N h ữ n g q u a n đ iể m c ủ a N g ư ờ i v ề g iá o d ụ c r ấ t to à n d iệ n v à s â u s ắ c . V ớ i n g u y ê n lý c ơ b ả n " h ọ c p h ả i đ i đ ổ i v ớ i h à n h , l ý lu ậ n p h á i liê n h ệ v ớ i th ự c t ế " , v ớ i p h ư ơ n g c h â m " g iá o d ụ c k ế t h ợ p v ớ i la o đ ộ n g s á n x u ấ t" ( H ồ c h ủ t ịc h b à n v ề g iá o d ụ c N X B g iá o d ụ c - H N 1 9 6 2 ) n h à tr ư ờ n g đ ã tr ở th à n h m ộ t b ộ p h ậ n g ắ n k ế t h ữ u c ơ v ớ i x ã h ộ i , t r ớ t h à n h đ ộ n g lự c t h ú c đ ẩ y k i n h t ế x ã h ộ i p h á t tr iể n . N h ữ n g p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c m à N g ư ờ i n ê u ra : - T h ứ n h ấ t: D ạ y h ọ c p h ả i n h ằ m p h á t t r i ể n t r í t u ệ , t í n h đ ộ c lậ p , s á n g t ạ o v à tín h tíc h cự c c ủ a n g ư ờ i h ọ c - T h ứ h a i: D ạ y h ọ c p h ả i d ự a tr ê n c ơ s ở t ô n t r ọ n g n h ữ n g đ ặ c đ iể m của người học. - T h ứ b a : D ạ y h ọ c , g iá o d ụ c p h á i h ư ớ n g tớ i x â y d ự n g m ố i q u a n h ệ th â n á i - d â n c h ủ g iữ a t h ầ y v à t r ò . ( H ồ C h í M in h b à n v ề c ô n g tá c g iá o d ụ c - N X B S ự T h ậ t 1 9 7 7 ) N ộ i d u n g t ư t ư ớ n g t r c n c ủ a N g ư ờ i là n h ữ n g đ ị n h h ư ớ n g lớ n c h o đ ổ i m ớ i g i á o d ụ c đ à o t à o , đ ổ i m ớ i P P D H từ t r ư ớ c đ ế n n a y , p h ù h ợ p v ớ i l ý lu ậ n d ạ y h ọ c h i ệ n đ ạ i đ ã đ ư ợ c Đ á n g v à n h à n ư ớ c ta q u á n t r i ệ t t r o n g c á c c h ủ trư ơ n g đ ịn h h ư ớ n tĩ đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p g iá n g d ạ y q u a c á c t h ờ i k ỳ . T r o n g b ố i c ả n h đ ấ t 1I n ư ớ c đ a n g t i ê n h à n h đ ổ i m ớ i t o à n d iệ n c ô n g c u ộ c x â y đ ự n g c h ủ n g h ĩ a x ã h ộ i ( C N X H ) , g i á o d ụ c đ à o t ạ o m u ố n k h ắ c p h ụ c s ự t r ì t r ệ , lạ c h â u , đ á p ứ n g đ ư ợ c yêu cáu phương p h á t tr iể n h iệ n đ ạ i c ủ a đ ấ t n ư ớ c , g iá o d ụ c v à đ à o tạ o p h á i đ ổ i m ớ i p h á p d ạ y h ọ c th e o tư tư ở n g c h i đ ạ o c ủ a tư tư ớ n g H ồ C h í M in h . C ó p h ư ơ n g p h á p g iá n g d ạ y đ ú n g m ớ i c h u v ể n h o á n ộ i d u n g g iá o d ụ c to à n d iệ n v à p h ù h ợ p th à n h s ự p h á t t r iể n to à n d iệ n v à h à i h o à ớ t h ế h ệ tr ẻ , từ đ ó m ớ i th ự c h iệ n đ ư ợ c m ụ c t i ê u g i á o d ụ c . V ớ i n h ữ n g đ ịn h h ư ớ n g n ê u tr ê n , đ ã c ó n h iề u n g h iê n c ứ u v ề l í lu ậ n v à th ự c t i ễ n đỏi m ới PPDH đ ư ợ c tr iể n k h a i. C ó th ế k h á i q u á t th à n h h a i h ư ớ n g n g h iê n c ứ u c h í n h n h ư s a u : N g h i ê n c ứ u lí l u ậ n : H ệ t h ố n g , k h á i q u á t h o ú c á c v ấ n đ ề l í l u ậ n v ề đ ổ i m ớ i P P D H . C á c n g h iê n c ứ u n à y c h o p h c p tổ n g q u a n đ ư ợ c c h ủ tr ư ơ n g , đ ịn h h ư ớ n g v à c á c n g u y ê n tá c c h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à trư ờ n g ở c á c c ấ p , bậc học. N g h i ê n c ử u t r i ể n k h a i c á c q u a n đ i ế m tư tư Ở M Ị , g i ả i p h á p , k ĩ t h u ậ t t r o n g dôi m ớ i P P D H t r o n g n h à tr ư ở n g : H ư ớ n g n g h i ê n c ứ u n à y đ ư ợ c t h ự c h iệ n k h á r ộ n g k h ắ p v ớ i n h i ê u đ ề t à i ở c á c c ấ p q u ả n l í k h á c n h a u . Đ á n g c h ú ý là B á o c á o đ ề tà i v ề đ ổ i m ớ i P P D H c ủ a V iệ n K h o a h ọ c G i á o d ụ c d o P G S .T S T r ầ n K i ề u c h ủ b iê n . M ộ t s ố c ô n g t r ì n h n g h i c n c ứ u c ó l i ê n q u a n đ ế n đ ề t à i đ ư ợ c c h ú n g t ô i q u a n t â m là : - C ô n g t r ì n h n g h iê n c ứ u “ Đ ổ i m ớ i P P D H b ậ c T H P T - n h ữ n g k h ó k h ă n v à g iú i p h á p ” ( N g u y ễ n H u y P h á p - tạ p c h í p h á t t r iể n G D số 8) đã nêu các k h ó k h ă n v é p h ía G V , H S , v ề c ơ s ở v ậ t c h ấ t, v ề c ơ c h ế q u ả n lí . T r ê n c ơ sở đ ó , tá c g iá đ ề x u ấ t c á c h iệ n p h á p n h ằ m th ự c h iệ n đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à trư ờ n g . - N g h iê n c ứ u c ủ a tá c g iá P h a n s ắ c L o n g v ớ i đ é tà i “ đ ổ i m ớ i P P D H g ắ n v ớ i v i ệ c r ò n l u v ệ n c á c k ĩ n ũ n t i s ư p h ạ m c ủ a n h à g i á o ” . T á c g iá đ ã t ậ p t r u n g 12 v à o v iệ c rò n lu y ệ n c á c k i n ă n g p h â n tíc h sư p h ạ m b à i h ọ c , t h iế t k ế tổ c h ứ c c á c h o ạ t đ ộ n g h ọ c tậ p c h o h ọ c s in h , sứ d ụ n g c á c p h ư ơ n g tiệ n d ạ y h ọ c . . . C á c n g h ic n v iệ c th ự c h iệ n c ứ u n c u trê n đ ã đ ề c ậ p đ ế n c á c k h ía c ạ n h k h á c n h a u c ủ a đổi m ới PPDH ớ n h à trư ờ n g p h ổ th ô n g . T u y n h iê n , c h ư a c ó n h ữ n g n g h iê n c ứ u c ó h ệ th ố n g đ ề c ậ p đ ế n ả n h h ư ớ n g c ủ a c á c y ê u t ố k h á c n h a u đối với q uá trìn h th ự c h iệ n đổi m ới PPDH h iệ n nay tro n g c á c trư ờ n g phổ t h ô n g . Đ ặ c h iệ t là n h ữ n g n g h i ê n c ứ u v ề v ấ n đ ề n à y d ư ớ i b ì n h d iệ n c ủ a k h o a h ọ c q u á n l í g iá o d ụ c . 1.2. Các khái niệm còng cụ 1 .2 .1 . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c Q u á tr in h này lu ô n d ạ y h ọ c c ó tín h tồ n tạ i đ ồ n g h a i m ặ t. Đ iề u đ ó c ó n g h ĩa , t r o n g q u á tr ì n h th ờ i h a i h o ạ t đ ộ n g d o h a i c h ủ th ể tiế n h à n h tr o n g sự tư ơ n g t á c v à q u y đ ị n h lẫ n n h a u . Đ ó là h o ạ t đ ộ n g d a y v à h o ạ t đ ộ n g h ọ c . H o ạ t đ ộ n g h ọ c ( h ọ c tậ p ) đ ư ợ c th ự c h iệ n b ở i c h ủ t h ể là n g ư ờ i h ọ c . Đ â y là h o ạ t đ ộ n g n h ằ m tạ o ra s ự th a y đ ổ i k in h n g h iệ m c ủ a n g ư ờ i h ọ c m ộ t c á c h b ề n v ữ n g v à c ó t h ê q u a n s á t đ ư ợ c n h ờ c ơ c h ế l ĩ n h h ộ i v à l u y ệ n t ậ p . " D ạ y " là h o ạ t đ ộ n g d o g i á o v i ê n là c h ủ t h ê n h ằ m t ổ c h ứ c , đ iề u k h i ể n đ ố i v ớ i n g ư ờ i h ọ c n h ằ m h ì n h th à n h v à p h á t tr iê n g iá o động v iê n h o ạ t đ ộ n g h ọ c tậ p c h o h ọ c . T r o n g k h ô n g c h i tru y ề n th ụ hoạt đ ộn g dạy, người n h ữ n g t r i th ứ c c ó s ẵ n m à p h á i tổ c h ứ c h o ạ t tự lự c n h ậ n t h ứ c c ủ a h ọ c s i n h nhằm h ìn h th à n h c h o h ọ c s in h t h á i đ ộ , n à n g lự c , p h ư ơ n g p h á p v à ý c h í h ọ c t ậ p đ ê h ọ t ự k h a i p h á t r i th ứ c . H o ạ t đ ộ n g d ạ y v à h o ạ t đ ộ n g h ọ c tạ o th à n h m ộ t h ệ th ố n g th ố n g n h ấ t, tá c đ ộ n g lầ n n h a u g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s i n h . N ế u t h ầ y v à t r ò c ó s ự k ế t h ợ p c h ặ t c h ẽ t h ì n g ư ờ i h ọ c tiế p c ậ n c h â n lý k h o a h ọ c m ộ t c á c h c h ủ đ ộ n g , tíc h c ự c . Đ c d ạ y h ọ c c ó k ế t q u á t h ì F P D H là r ấ t q u a n t r ọ n g . Q u a n n i ệ m v ề p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c b ị c h i p h ô i b ớ i q u a n n iệ m v ổ d ạ y v à h ọ c . 13 N ê u q u a n n i ệ m d ạ y h ọ c là t r u y é n t h ụ v à t h u n h ậ n k i ế n th ứ c t h ì P P D H là c á c h t h ứ c t r u y é n đ ạ t v à t h u n h ậ n k i ế n th ứ c , n ế u q u a n n i ệ m d ạ y h ọ c là q u á t r ì n h trợ g iú p n g ư ờ i h ọ c , c h iê m l ĩ n h đ ô i tư ợ n g h ọ c t ậ p t h ì p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c g ắ n l ie n v ớ i q u y t r ì n h , c á c h th ứ c t ổ c h ứ c q u á t r ì n h n h ậ n t h ứ c c h o n g ư ờ i h ọ c . P h ư ơ n g p h á p k h ô n g c ó m ụ c đ í c h tự t h â n ( T S Đ ặ n g X u â n H á i - B à i l ý lu ậ n d ạ y h ọ c n ó i c h u n g v à d ạ y đ ạ i h ọ c n ó i r i ê n g - t r a n g 7 - H N 2 0 0 3 ). C h ín h v ì v ậ y m à đ ô i k h i n g ư ờ i ta l â y n g h ĩ a đ e n c ủ a t ừ g ố c 'M e t h o d o s " t h e o t i ế n g H y lạ p đ ế c h í 'P h ư ơ n g pháp là c o n dường d õ i th e o s a u m ộ t đ ố i tư ợ n g ". T h e o H e g h e n p h ư ơ n g p h á p là " ý t h ứ c v ề h ì n h t h ứ c c ủ a s ự t ự v ậ n đ ộ n g b ê n t r o n g c ủ a N D " , th e o đ ó , p h ư ơ n g p h á p c h ín h d u n g c ó lo g ic vận đ ộ n g của n ó, ai n ắm đ ộ n g c ủ a n ó n g ư ờ i đ ó sẽ t ì m dung là l o g i c v ậ n đ ộ n g c ủ a n ộ i d u n g . M ỗ i n ộ i đó. C ố G S N g u yễ n c h ắ c n ộ i d u n g v à h iể u r õ lo g ic v ậ n r a p h ư ơ n g p h á p t ổ c h ứ c q u á t r ì n h n h ậ n th ứ c n ộ i N g ọ c Q u a n g c ó v iế t: Phương pháp có m ặt khách q u a n v à c h ú q u a n c ủ a n ó ( B à i b ả n c h ấ t q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . S á c h g iá o d ụ c h ọ c Đ H H N 2 0 0 2 ). N h ư v ậ y p h ư ơ n g p h á p là p h ạ m t r ù g ắ n l i ề n v ớ i h o ạ t đ ộ n g c ó ý th ứ c c ủ a con n g ư ờ i, p h ả n ánh hoạt động nhận th ứ c v à h o ạ t đ ộ n g th ự c tiễ n của con n g ư ờ i. C h o n ê n p p là m ộ t t r o n g n h ữ n g y ế u t ố q u y ế t đ ị n h t h à n h c ô n g h a y t h ấ t h ạ i tro n g hoạt động n h ậ n th ứ c v à c ả i t ạ o h i ệ n th ự c c ủ a c o n n g ư ờ i. P h ư ơ n g p h á p đ ú n g đ ắ n sẽ đ e m lạ i n h ữ n g k ế t q u á c a o v à n g ư ợ c lạ i. T ro n g q u á trìn h dạy học (Q T D H ) phưưng p h á p d ạ y n h ữ n g t h à n h t ố c ó v a i t r ò h iệ n th ự c h o á v à l à m học là m ộ t t r o n g c h o n h ữ n g th à n h tố k h á c c ủ a q u á t r ì n h d ạ y h ọ c v ậ n đ ộ n g , p h á t t r i ế n . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c c h ỉ r õ c á c h th ứ c t ổ c h ứ c d ạ y h ọ c v à v i ệ c lự a c h ọ n n ó p h ả i p h ù h ợ p v ớ i m ụ c t i c u . n ộ i d u n g đ iề u k i ệ n p h ư ơ n g t i ệ n v à đ ặ c b iệ t là p h ả i p h ù h ợ p v ớ i đ ặ c đ iể m c ủ a n g ư ờ i h ọ c . D o đ ó , c ó th ê k h á n g đ ị n h , P P D H c ó q u a n h ệ m ậ t t h i ố v ớ i c á c t h à n h t ố c â u t r ú c k h á c c ủ a q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . M ố i q u a n h ệ n à y đ ư ợ c th ó h iệ n n h ư h ì n h 14 1.1 v à 1 .2 . H ì n h l .l : Q uan hệ giữa PPD H với các thành tô và m ôi trường của Q T D H MT ND Hình 1.2: Q uan hệ của PPDH với các thành tô cấu trúc của của Q TD H M ặ c d ù c ò n n h iề u q u a n n iệ m n iệ m kh á c nhau về P P D H , n hư ng nhữ ng q ua n n à y đ ề u t h ố n g n h ấ t t r o n g v iệ c x á c đ ịn h m ộ t s ố d ấ u h iệ u đ ặ c tr ư n g c ủ a P P D H n h ư sau: 15 - P P D H p h á n á n h sự v ậ n đ ộ n g c ủ a q u á t r ì n h n h ậ n th ứ c c ù a H S n h ằ m đ ạ t đư ợ c m ụ c đ íc h d ạ y h ọ c . - P P D H p h á n á n h s ự v ậ n đ ộ n g v à c h iế m lĩn h n ộ i d u n g d ạ y h ọ c - P P D H p h á n á n h c á c h th ứ c tr a o đ ổ i th ô n g t in t r o n g q u á tr ì n h d ạ y h ọ c - P P D H p h a n á n h c á c h th ứ c đ iề u k h iể n , c h ỉ đ ạ o tổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c th e o m ộ t q u y t r ì n h n h ấ t đ ịn h . P h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c p h á n á n h c á c h th ứ c đ iề u k h iể n h o ạ t đ ộ n g nhận th ứ c c ủ a n g ư ò i h ọ c từ k h â u k í c h t h í c h , tạ o d ự n g đ ộ n g c ơ , tổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c đ ế n k iế m tr a đ á n h g iá k ế t q u ả h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c đ ó . P P D H c ó n h ữ n g đ ắ c đ iể m c h ín h s a u đ â y : - PPDH d ư ợ c q u y đ ị n h b ơ i m ụ c đ í c h íỊÌátì d ụ c v à m ụ c tiê u d ạ y h ọ c : M ụ c t iê u d ạ y h ọ c ( c ủ a m ô n h ọ c , c h ư ơ n g , b à i v à t iế t h ọ c ) là n h ữ n g t r i th ứ c , k ĩ n ă n g , k ĩ x ả o , th á i đ ộ và h à n h v i m à n g ư ờ i h ọ c c ầ n p h ả i đ ạ t đ ư ợ c sau k h i k ế t th ú c m ô n h ọ c , c h ư ơ n g , b à i h a y tiế t h ọ c đ ó . M ụ c tiê u d ạ y h ọ c đ ư ợ c sử d ụ n g tư ơ n g ứ n g v ớ i t h u ậ t n g ữ k ế t q u ả h ọ c t ậ p b ắ t b u ộ c . M ụ c tiê u d ạ y h ọ c c ủ a b à i h ọ c g ó p p h ẩ n th ự c h iệ n c ủ a c á c h ọ c p h ầ n v à m ụ c tiê u m ụ c tiê u d ạ y h ọ c d ạ y h ọ c c ụ th ể là c á c th à n h t ố tạ o n ê n m ụ c đ íc h d ạ y h ọ c . M ụ c đ í c h g i á o d ụ c c ủ a n ư ớ c ta t r o n g g i a i đ o ạ n h i ệ n n a y là g i á o d ụ c c o n n g ư ờ i V iệ t N a m p h á t t r iể n to à n d iệ n , c ó đ ạ o đ ứ c , t r i th ứ c , sứ c k h o e v à th ẩ m m ĩ , p h á t t r i ể n đ ư ợ c n ă n g lự c c ủ a c á n h â n , đ à o t ạ o n h ữ n g n g ư ờ i la o đ ộ n g c ó k ĩ n ă n g n g h é n g h iệ p , n ă n g đ ộ n g , s á n g tạ o , t r u n g th à n h v ớ i l í tư ở n g đ ộ c lậ p d â n t ộ c v à c h ủ n g h ĩ a x ã h ộ i , c ó ý c h í v ư ơ n lê n l ậ p t h â n , l ậ p n g h i ệ p , c ó ý th ứ c c ô n g d á n . . V ớ i q u a n đ i ế m n à y , đ ị n h h ư ớ n g đ ổ i m ớ i P P D H h i ệ n n a y là đ á p ứ n g đ ư ợ c m ụ c đ íc h g iá o d ụ c th e o y ê u c ấ u x ã h ộ i, th e o x u h ư ớ n g p h á t t r iể n c ủ a đ ấ t n ư ớ c . - P P D H d ư ợ c c ụ th ê lio á b à i n ộ i ilu n iỊ d ạ y h ọ c : N ộ i d u n g d ạ y h ọ c là n ộ i d u n g h ọ c v â n c ù n g v ớ i h ệ t h ố n g c á c h o ạ t đ ộ n g đ ư ợ c th ự c h iệ n b ớ i g iá o v iê n v à h ọ c s in h n h à m g iú p h ọ c s in h c h u y ể n h o á n ộ i d u n g h ọ c v â n th à n h c h á t liệ u c h o 16 s ư p h á t t r ie ’l l n h ã n c á c h c u a h á n t h â n . K h i n g ư ờ i h ọ c c h iế m n g ư ờ i h ọ c c h iế m lĩn h n ộ i d u n g h ọ c , l ĩ n h p h ư ơ n g p h á p n h ậ n th ứ c k h o a h ọ c . N ó i c á c h k h á c n ộ i đ u n g dạy học hao hàm c á h o ạ t đ ộ n g c ú a g iá o v iê n v à h o ạ t đ ộ n g c ủ a h ọ c s in h . N ộ i d u n g d ạ y h ọ c c à n g p h o n g p h ú , t o à n d iệ n , c à n g s â u s ắ c v à h iệ n đ ạ i t h ì v iệ c d ạ y h ọ c c à n g c ổ k h á n ă n g đ ạ t c h ấ t lư ợ n g v à h iệ u q u ả . T r o n g đ ỏ P P D H k h ô n g th ê t á c h r ờ i n ộ i d u n g d ạ y h ọ c m à n ó p h ả i đ ư ợ c c ụ th ế h o á b ở i n ộ i d u n g d ạ y h ọ c , t h ê h iệ n đ ư ợ c n ộ i d u n g d ạ y h ọ c m ộ t c á c h t ố i ư u n h ấ t t r o n g đ iề u k i ệ n h iệ n c ó . - P h ư ơ n g p l ì á p D H l u ô n c ó c u ll tr ú c : K h i t h ự c h i ệ n m ộ t P P D H c ầ n p h ả i nám đ ư ợ c c á c g i a i đ o ạ n , c á c b ư ớ c t h ự c h iệ n từ c h u ẩ n b ị đ ế n t r i ể n k h a i q u á t r ì n h d ạ y h ọ c ; k h ô n g b ỏ q u a h a y c o i n h ẹ g ia i đ o ạ n n à o . N g h ĩ a là p h ả i đ ả m b ả o c â u tr ú c c ủ a P P D H th ì h iệ u q u ả Q TD H m ớ i được n â n g cao. - T ín lì d a d ạ n g và tố i ư u c ủ a P P D H : T u ỳ th e o từ n g b à i c ụ th ể , tu ỳ th e o t ừ n g m ô n h ọ c k h á c n h a u m à lự a c h ọ n p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c . V ì t h ế h i ệ u q u ả c ủ a b à i h ọ c là d o p h ư ơ n g p h á p c ó p h ù h ợ p v ớ i m ụ c t iê u k h ô n g c ó đ ạ t đ ư ợ c m ụ c đ íc h đ ặ t ra h a y k h ô n g ? N h ư v ậ y tro n g n h à tr ư ờ n g p h ổ t h ô n g , c ó th e n ó i P P D H là c á c h th ứ c t ổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g n h ậ n th ứ c c ủ a h ọ c s in h v à đ iề u k h iể n h o ạ t đ ộ n g n à y là n h ữ n g t h ủ t h u ậ t l o g i c d ự a t r ê n c á c p h ư ơ n g t i ệ n , c á c t r a n g b ị d ạ y h ọ c đ ê g i ú p h ọ c s in h n ắ m k i ế n th ứ c k ỹ n ă n g , k ỹ x á o m ộ t c á c h tự g iá c , t í c h c ự c . P P D H t r o n g n h à tr ư ờ n g p h ổ t h ô n g là h ì n h t h ứ c v ậ n đ ộ n g c ủ a n ộ i d u n g d ạ y h ọ c ớ c á c m ô n h ọ c c ụ th ể . 1 .2 .2 . Đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c T r ư ớ c h ế t c h ú n g ta p h ả i t ì m h i ể u q u a n n i ệ m đ ổ i m ớ i là g ì ? Đ ổ i m ớ i là s ự th a y đ ổ i c h o k h á c v ớ i trư ớ c , t iế n b ộ h ơ n , k h ắ c p h ụ c t in h tr ạ n g lạ c h ậ u t r ì tr ệ v à đ á p ứ n g y c u c ầ u c ủ a s ự p h á t t r iể n ( T ừ đ iể n T iế n g V i ệ t N X B Đ à N ũng 1 9 9 7 ). Đ ổi m ới PPDH k h ô n g đ ơ n g i á n là đ ổ i p h ư ơ n g p h á p n à y h ằ n n g p h ư ơ n g p h á p k h á c . M ỗ i p h ư ơ n g p h á p tự n ó đ ã c ó c ấ u tr ú c . C ấ u tr ú c n à y c ó q u a n h ệ t r ự c t i ế p v ớ i c á c t h à n h t ố k h á c c ú a q u á t r ì n h d ạ y h ọ c . V i lẽ đ ó , k h i đ ổ i m ớ i ĐAI HOC G U U C * NOI TRUNG TÂM IMÕNG 'A ' 'ư V iẻ N V 17 /■ • P P [)H là đ e c ậ p đ ế n n h ữ n g c á c h t h ứ c c ấ u t r ú c m ớ i c ú a P P D H d o s ự t h a y đ ổ i c u a m ụ c đ íc h v à n ộ i d u n g d ạ y h ọ c . Đ ổi m ới PPDH là t h a y đ ổ i c á c h t h ứ c là m v i ệ c c h u n g g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s in h đ ế p h ù h ợ p v ớ i n h ữ n g th a y đ ổ i v ề m ụ c tiê u v à n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ìn h d ạ y h ọ c n h ờ đ ó m à đ ạ t đ ư ợ c c á c m ụ c tiê u d ạ y h ọ c đ ã đ ặ t ra . Đ ổi m ới PPDH lầ m đ ư ợ c h i ể u v à t h ự c h iệ n ở n h ữ n g c ấ p đ ộ k h á c n h a u . Ở v ĩ m ô , đ ổ i m ớ i P P D H là đ ổ i m ớ i q u a n đ iể m v ề tổ c h ứ c q u á trìn h d ạ y h ọ c th e o h ư ớ n g tíc h c ự c h o á n g ư ờ i h ọ c v à q u á tr ìn h h ọ c tậ p ( h ư ớ n g v à o n g ư ờ i h ọ c , h ư ớ n g v à o h o ạ t đ ộ n g c ủ a n g ư ờ i h ọ c ) . Ó c ấ p đ ộ h o ạ t đ ộ n g , đ ó là đ ổ i m ớ i c á c h t h ứ c l ù m v i ệ c g iữ a g i á o v i ê n v à h ọ c s i n h t r o n g q u á t r ì n h t h ự c h i ệ n n h i ệ m v ụ v à d ạ t đ ế n c á c m ụ c tiê u d ạ y h ọ c . T h e o đ ó , s ự đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c k h ô n g p h ả i là sự đ ư a ra m ộ t p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c h o à n to à n m ớ i m ẻ , m à p h ả i c h ủ y ế u là v ậ n d ụ n g v à k ế t h ự p h ù i h o à , lin h hoạt những ư u đ iể m c ủ a c á c p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c tru y ề n t h ố n g . L à á p d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p h iệ n đ ạ i t r ê n c ơ s ở p h á t h u y n h ữ n g y ế u t ố tíc h cự c c ủ a p h ư ơ n g p h á p tru y ề n th ố n g sao c h o p h ù h ợ p v ớ i đ ố i tư ợ n g h ọ c s i n h v à đ ặ c t h ù c ủ a b ộ m ô n n h ằ m đ ạ t đ ư ợ c m ụ c t i ê u c u ố i c ù n g là h ọ c s i n h l ĩ n h h ộ i đ ư ợ c t r i th ứ c m ộ t c á c h t í c h c ự c c h ủ đ ộ n g , k h ư i d ậ y đ ư ợ c t r í th ô n g m in h s á n g tạ o , h ì n h th à n h lò n g h a m h iể u b iế t , k h á m p h á tá c p h o n g la o đ ộ n g h ọ c tậ p n g h iê m tú c . N g h ị q u y ế t T ru n g ưưng 2 - K h o á V III của Đ ả n g đ ã c h ỉ rõ : Đ ổ i m ớ i m ạ n h m ẽ p h ư ơ n g p h á p g i á o d ụ c đ à o t ạ o , k h ắ c p h ụ c l ố i t r u y ề n t h ụ m ộ t c h iề u , r ò n l u y ệ n n ế p tư d u y s á n g t ạ o c ủ a n g ư ờ i h ọ c . T ừ n g h ư ớ c á p d ụ n g c á c p h ư ơ n g p h á p l i ê n t i ế n v à p h ư ơ n g t i ệ n h i ệ n đ ạ i v à o d ạ y v à h ọ c , đ á m b á o c á c đ iề u k i ệ n v à t h ờ i g i a n tự h ọ c , t ự n g h i ê n c ứ u c h o h ọ c s i n h , p h á t t r i ể n m ạ n h p h o n g t r à o tự h ọ c tự đ à o tạ o " v ớ i t in h th ầ n đ ó . tấ t c a c á c p h ư ơ n g p h á p t r u y ề n th ố n g phái đ ư ợ c k h a i t h á c t ố t n h ữ n g m ặ t t í c h c ự c v à n ó v ầ n g i ữ n g u y ê n g iá t r ị . Đ ổ i m ớ i 18 PPDH h iệ n n a y t h e o h ư ớ n g t í c h c ự c h ó a h o ạ t đ ộ n g n h ậ n t h ứ c c ủ a h ọ c s in h , h ư ớ n g v à o v i ệ c p h á t h u y c a o đ ộ v a i t r ò c h ú đ ộ n g s á n g t ạ o c ủ a h ọ c s in h , t h e o hướng p h á i là m cho h ọ c s in h s u y n g h ĩ n h iề u h ơ n " tự m in h khám p h á ra t r i t h ứ c " . Đ ổ i m ớ i P P D H c ũ n g c ỏ n g h ĩ a là h ạ n c h ế t ớ i m ứ c t ố i đ a v à d á n l o ạ i b ỏ c á c h d ạ y c u n g c ấ p c á c k iế n th ứ c s ẩ n c ó , á p đ ặ t từ p h ía g iá o v iê n , " p h á i tu y ệ t đ ố i tr á n h n h ồ i s o " đ ố i v ớ i n g ư ờ i h ọ c . C h u y ế n d á n từ h ệ P P D H tậ p tr u n g v à o n g ư ờ i d ạ y s a n g h ệ p h ư ơ n g p h á p D H tậ p tr u n g v à o n g ư ờ i h ọ c . Đ ổi m ới PPDH p h á i t h ố n g n h ấ t đ ổ n g h ộ v ớ i s ự đ ổ i m ớ i to à n d iệ n c á c y ê u tồ ' k h á c n h ư n ộ i d u n g c h ư ơ n g t r ì n h , đ i ề u k i ệ n v ậ t c h ấ t , t ổ c h ứ c c h ỉ đ ạ o , k iê m tr a đ á n h g iá m ụ c t iê u v à c á c đ iề u k iệ n k h á c . V ì v ậ y đ ổ i m ớ i P P D H p h á i đ ư ợ c x e m x é t tr o n g m ố i q u a n h ệ v ớ i c á c th à n h tố k h á c n h a u c ủ a q u á tr ìn h d ạ y h ọ c . L à m đ ư ợ c n h ư v ậ y g iá o d ụ c m ớ i tạ o r a đ ư ợ c b ư ớ c đ ộ t p h á , g ó p p h ầ n n â n g c a o c h ấ t lư ợ n g d ạ y h ọ c t r o n g n h à t r ư ờ n g , g i á o d ụ c m ớ i c ó t h ể t h ự c h iệ n đ ư ợ c n h iệ m v ụ , v a i t r ò c ủ a m ì n h t r o n g c ô n g c u ộ c đ ổ i m ớ i . Đ ó c ũ n g là m ộ t t ấ t y ế u k h á c h q u a n : đ ổ i m ớ i là đ ể t ồ n t ạ i v à p h á t t r i ể n . 1 .2 .3 . C h ỉ đ ạ o C h í đ ạ o c ó n g u ồ n g ố c từ h a i t h u ậ t n g ữ : L ã n h đ ạ o v à đ i ề u h à n h . C h ỉ đ ạ o là " H ư ớ n g d ẫ n t h e o đ ư ờ n g h ư ớ n g , c h ủ t r ư ơ n g n h ấ t đ ị n h " . C h ỉ đ ạ o v ừ a c ó ý n g h ĩa ra c h í t h ị đ ế đ iề u h à n h , v ừ a là tá c đ ộ n g ả n h h ư ớ n g tớ i h à n h v i, th á i đ ộ c ủ a c á c th à n h v iê n tr o n g tổ c h ứ c tr ê n c ơ sở sử d ụ n g đ ú n g c á c q u y ể n lự c c ủ a n g ư ờ i q u á n l ý . C h í đ ạ o là m ộ t c h ứ c n ă n g q u a n t r ọ n g t r o n g c ô n g t á c q u ả n l ý n ó i c h u n g , q u á n l í n h à t r ư ờ n g n ó i r iê n g . C ô n g t á c c h í đ ạ o q u á n l ý c ủ a m ỗ i c ấ p h ọ c p h ụ t h u ộ c v à o m ụ c t i ê u c ủ a c ấ p h ọ c đ ó . M ụ c t i ê u q u á n l ý c ủ a n h à t r ư ờ n g T H P T là trạ n g th á i x á c đ ịn h tro n g tư ơ n g la i của nhà trư ờ n g p h á i đ ư ợ c x á c đ ịn h tr ê n c ơ s ở n h iệ m trư ờ n g . M ục tiê u quán lv nhà v ụ c ủ a n h à t r ư ờ n g v à x u ấ t p h á t từ l ì n h h ì n h t h ự c tê n h à t r ư ờ n g . T ừ n h i ệ m v ụ đ ó x á c đ ị n h r õ m ụ c t i ê u q u á n l ý c h o 19 từ n g g i a i đ o ạ n p h á t t r iế n c ủ a n h à trư ờ n g . Đ ẽ đ ạ t đ ư ợ c m ụ c t iê u q u á n lý n h à t r ư ờ n g n g ư ờ i q u á n l ý n h à t r ư ờ n g p h á i th ổ h iệ n v a i t r ò c ủ a n g ư ờ i q u á n l ý h iế n tr ạ n g th á i h iệ n tạ i c ủ a n h à tr ư ờ n g s a n g tr ạ n g t h á i m ụ c t iê u . S ự c h i đ ạ o t r o n g n h à tr ư ờ n g p h á i đ á m h á o c á c n g u y ê n tắ c : - N guycn tắ c đ á m b á o q u á n lý n h à n ư ớ c : Q u á n lý n h à n ư ớ c tr o n g n h à t n r ờ n g là q u a n l ý b à n g l u ậ t l ệ , đ i ề u lệ q u y đ ị n h , q u y c h ế . - N g u y ê n tắ c x á c đ ịn h tr á c h n h iệ m c á n h â n : T r o n g c ô n g tá c q u ả n lý n h à t r ư ờ n g , q u á n l ý d ạ y h ọ c là q u a n t r ọ n g n h ấ t . Đ ế x á c đ ị n h t r á c h n h i ệ m c ủ a g i á o v iê n , n g ư ờ i q u á n lý c á n p h á i d ự a v à o c á c q u y đ ịn h c ó tín h c h ấ t n h à n ư ớ c đ ố i v ớ i c ú c c ô n g v iệ c c ụ th ể c ủ a n g ư ờ i g iá o v iê n . - N g u y c n tắ c p h â n c ô n g c ô n g v iệ c , g ia o n h iệ m v ụ h ợ p lý , p h ù h ợ p v ớ i n ă n g lự c g i á o v i ê n , s á t v ớ i t h ự c t ế : Đ ể đ ả m b ả o n g u y ê n t ắ c n à y n g ư ờ i q u ả n l ý cần nám c h ắ c t h ự c t r ạ n g t ì n h h ì n h n h à t r ư ờ n g , đ ộ i n g ũ g i á o v i ê n , đ iề u k i ệ n , n ă n g lự c c ủ a m ỗ i c á n h ộ - g i á o v i ê n t r o n g n h à t r ư ờ n g . - N g u y ê n t ắ c p h ố i h ợ p t ố t c á c lự c lư ợ n g t r o n g v à n g o à i n h à t r ư ờ n g . P h ố i h ợ p c á c đ o à n th ể : C ổ n g đ o à n , đ o à n th a n h n iê n , c h í n h q u y ề n d ư ớ i sự lã n h đ ạ o t h ò n g n h ấ t c ủ a Đ á n g h ộ n h à t r ư ờ n g sẽ t ạ o r a s ứ c m ạ n h t ổ n g h ợ p t r ê n c ơ s ở x â y d ự n g tố t c á c m ô i q u a n hệ. V ề n ộ i d u n g c ô n g tá c c h í đ ạ o b a o g ồ m : C h í đ ạ o lậ p k ế h o ạ c h , c h ỉ đ ạ o tổ c h ứ c t h ự c h i ệ n k ế h o ạ c h v à c h ỉ đ ạ o k i ể m t r a đ á n h g i á , g iữ a c h ú n g c ó q u a n h ệ c h ặ t c h ẽ v ớ i n h a u th e o : 1 .2 .4 . C h ỉ đ ạ o đ ổ i m ớ i p h ư ơ n g p h á p d ạ y h ọ c C h i đ ạ o đ ổ i m ớ i P P D H t r o n g n h à t r ư ờ n g là m ộ t q u á t r i n h t á c đ ộ n g c ủ a B a n g iá m h iệ u đ ế n g iá o v ic n g iá o v à h ọ c s in h c ù n g h o ạ t đ ộ n g c ủ a h ọ b a o g ồ m c á c h o ạ t đ ộ n g p h â n c ô n g , h ư ớ n g d ẫ n đ ô n đ ố c , đ ộ n g v iê n , th ú c đ ẩ y lù m c h o h ọ n h i ệ t t ì n h , t ự g i á c , n ỗ lự c p h ấ n đ ấ u đ ạ t c á c m ụ c t i ê u g i á o d ụ c v à d ạ y h ọ c c ủ a n h à t r ư ờ n lĩ. 20